Webinar ambtenarenrecht 26 oktober 2015 Capra Advocaten Den Haag mr. P.R.M. Berends-Schellens mr. J.J. Blanken
1. Inhoud • • • • -
Normalisering ambtelijke rechtspositie stand van zaken Invloed civiel recht terugvordering schadevergoeding Invloed EU-recht WNT stand van zaken Wob en Wbp Ontslag
2. Normaliseringsproces -
Opheffing stakingsverbod (Europees Sociaal Handvest): 1980 Overeenstemmingsvereiste in arbeidsvoorwaardenoverleg (1989) Invoering Sectorenmodel (1993) OOW-operatie (WW, ZW, WAO etc.) WOR van toepassing (1995) Arbeidstijdenwet van toepassing (1996) Privatisering Stichting Pensioenfonds ABP (1996) Toepasselijkheid Wet aanpassing arbeidsduur, Wet gelijke behandeling e.d. - Artikel 125 ter Ambtenarenwet (2005)
3. Resterende punten van verschil - Aanstelling versus arbeidsovereenkomst - Bestuursrechtelijke in plaats van privaatrechtelijke rechtsbescherming - Ontslagrecht - Eenzijdige vaststelling rechtspositieregelingen versus CAO-vorming
4. Hoofdlijnen wetsontwerp - Ambtenaar: ‘degene die krachtens een arbeidsovereenkomst met een overheidswerkgever werkzaam is’. - Overheidswerkgever: openbare lichamen, krachtens publiekrecht ingestelde rechtspersonen waarvan een orgaan is bekleed met openbaar gezag, waarbij de uitoefening van dat gezag de kernactiviteit van de rechtspersoon vormt’ - Uitgezonderde groepen: politieke ambtsdragers, rechters, militairen (inclusief burgerpersoneel), OM, politie
5. Doel is gelijkschakeling, resultaat is driedeling 1. Gewone werknemers 2. Ambtenaren nieuwe stijl 3. Ambtenaren oude stijl: ‘een persoon met betrekking tot diens in artikel 3 van de Ambtenarenwet 201. bedoelde hoedanigheid’ (zie bijvoorbeeld artikel 8:4, sub d Awb)
6. Belangrijkste gevolgen - Arbeidsovereenkomstenrecht uit Burgerlijk Wetboek gaat gelden (artikel 7:615 BW vervalt) - Ontslagroute wijzigt: • Nu: • Straks:
bezwaar -> beroep -> hoger beroep UWV/Kantonrechter -> Hof -> HR
- Van eenzijdige besluitvorming naar tweezijdige rechtsbetrekking
7. Behoud ambtelijke status -
Integriteitsbeleid -> vast onderdeel van personeelsbeleid Gedragscode Openbare jaarlijkse verantwoording Verplichtingen overheidswerkgever (artikel 5 Wnra: onder andere registratie nevenwerkzaamheden, klokkenluidersregeling) - Plichtsverzuim (artikel 6 Wnra) - Inbreuken op grondrechten: beperking vrijheid van meningsuiting, onderzoek aan lichaam/kleding/goederen
8. Artikel 14 (Big Bang bepaling) - Van rechtswege omzetting aanstelling in arbeidsovereenkomst op het tijdstip van inwerkingtreding - Van de arbeidsovereenkomst maken deel uit de op dat tijdstip ten aanzien van de ambtenaar bestaande beslissingen, afspraken en toezeggingen inzake zijn arbeidsvoorwaarden, waaronder in ieder geval zijn begrepen: duur van het dienstverband, bezoldiging, werktijden, rooster, verlof, faciliteiten voor de uitoefening van de functie en studiefaciliteiten
9. Artikel 16 - Besluiten genomen voorafgaand aan het tijdstip van inwerkingtreding behouden hun geldigheid - Ten aanzien van de mogelijkheid om bezwaar te maken of beroep in te stellen alsmede de behandeling van zodanig bezwaar of beroep tegen een op grond van deze wet genomen besluit of handeling dat voor het in het eerste lid bedoelde tijdstip is bekend gemaakt, blijft het recht van toepassing zoals dat gold voor dat tijdstip.
10. Artikel 17 - Algemeen verbindende voorschriften vervallen, behalve voor zover betrekking hebbend op uitkeringen ten behoeve van ontslagen ambtenaren - Voor zover en voor zolang op het tijdstip van inwerkingtreden geen CAO is gesloten waarbij een overheidswerkgever partij is, blijft een ambtelijke rechtspositieregeling verbindend voor een overheidswerkgever en zijn ambtenaren als ware het een CAO voor zover niet in strijd met deze wet of dwingendrechtelijke bepalingen van burgerlijk recht
11. Vragen die door het wetsontwerp worden opgeroepen
- Wat gebeurt op het terrein van de handhaving van integriteitsnormen? Artikel 7:650 BW biedt slechts de mogelijkheid van een boetebeding (tenzij in de arbeidsovereenkomst anders bepaald: maximaal een half dagloon per week aan gezamenlijke boetes) - Wordt het verlenen van ontslag duurder? (Transitievergoeding naast bovenwettelijke uitkering) - Wat wordt nu precies de inhoud van de arbeidsovereenkomst die van rechtswege ontstaat? - Vervalt het overleg- en overeenstemmingsvereiste? - Is nog een bestuursrechtelijk rechtsmiddel aan de orde i.g.v. het ontnemen van publiekrechtelijke bevoegdheden? (bijvoorbeeld ontslag griffier ex art. 107 Gemeentewet)
12. Vragen die door het wetsontwerp worden opgeroepen (2) - Wat zijn de consequenties van de toepasselijkheid van artikel 3:14 BW? (doorwerking algemene beginselen van behoorlijk bestuur); de indieners stellen dat op basis hiervan een zienswijzeprocedure geldt - Vraag Raad van State: is de overheid gebonden aan een meerjarige CAO als de politiek later vindt dat deze een te groot beslag legt op de overheidsfinanciën? (De Bourbon arrest 5 januari 1849: wie met de staat heeft gecontracteerd, heeft aanspraak op de bedongen betaling, ongeacht begrotingsruimte.) - Wordt overplaatsing moeilijker, omdat in het civiele arbeidsrecht uitgangspunt is het bereiken van overeenstemming (7:611, 7:613 en 6:248 BW)? - Wordt de rechtspositie van de tijdelijk aangestelden versterkt?
13. Behandeling Eerste Kamer 22 september 2015 • • • • •
Indieners: principe van gelijkschakeling is leidend gelijkwaardigheid en tweezijdigheid Kamerleden: fundamentele kritiek welk urgent probleem wordt opgelost? ontbreken empirische onderbouwing gestelde voordelen hybride systeem inruilen voor nieuw hybride systeem kosten (in- en uitvoering)
- Antwoord indieners en regering op 10 november 2015
14. Invloed civiel recht • Terugvordering - Hoe was het? • Centrale Raad van Beroep (CRvB) 22 april 2010 (ECLI:NL:CRVB:2010:BM3726) • - 2 jaar; 5 jaar; 6 maanden - Hoe is het nu? • CRvB 22 mei 2014 (ECLI:NL:CRVB:2014:1871) • - toepasselijkheid art. 3:309 BW • - 5 jaar na bekend worden met bestaan vordering én met persoon van ontvanger
15. Invloed civiele recht (2) • •
• •
Schadevergoeding Hoe was het? CRvB 28 februari 2013 (ECLI:NL:CRVB:2013:BZ2675) - 5 jaar nadat ambtenaar in actie had kunnen komen m.b.t. rechtspositionele aanspraak dan wel geleden schade Hoe is het nu? CRvB 9 april 2015 (ECLI:NL:CRVB:2015:1129) - art. 3:310 BW: 5 jaar na bekend worden met schade én aansprakelijke persoon - aansluiting bij HR 24 januari 2003 (ECLI:NL:HR:2003:AF0694) CRvB 9 april 2015 (ECLI:NL:CRVB:2015:1139) - art. 3:310 BW: 5 jaar na bekend worden met schade én aansprakelijke persoon - aansluiting bij HR 31 oktober 2003 (ECLI:NL:HR:2003:AL8168)
16. Invloed EU recht • • • • •
Gebruikelijk loon Richtlijn 2003/88/EG, artikel 7 Arrest Hof van Justitie EU 15 september 2011 C-155/10 (Williams e.a.) CRvB 29 mei 2015 (ECLI:NL:CRVB:2015:1820) operationele toelage, consignatietoelage en overwerkvergoeding behoren i.c. tot gebruikelijk loon: intrinsiek + bestendig representatieve periode: 12 maanden voorafgaand aan jaarlijkse vakantie CRvB 29 mei 2015 (ECLI:NL:CRVB:2015:1753) operationele toelage wel, overwerk- en verschuivingsvergoeding niet overwerk- en verschuivingsvergoeding wel intrinsiek maar niet bestendig
17. WNT - Stand van zaken - overheid • bezoldigingsmaximum - 1 januari 2015: € 178.000,00 per jaar - 1 januari 2016: € 179.000,00 per jaar • interim vervulling topfunctie - beoogde wijziging Uitvoeringsbesluit WNT • ontslagvergoeding - maximaal € 75.000,00 bruto • openbaarmaking • toezicht • ‘helpdesk’
18. WNT (2) - CRvB 29 juni 2015 (ECLI:NL:CRVB:2015:1924) • ontslagvergoeding maximaal € 75.000,00 bruto • afkoop uitkeringsrechten i.g.v. ontslag o.g.v. art. 8:8 CAR/UWO behoort in beginsel niet tot ontslagvergoeding • afkoop tegen 30% redelijk • compensatie pensioenopbouw behoort tot ontslagvergoeding • re-integratietermijn ex art. 10d:5 CAR/UWO volgt i.c. niet uit een avv, de betaalde bezoldiging tijdens die periode behoort tot ontslagvergoeding
19. Wob • Vertrekregelingen - Afdeling bestuursrechtspraak Raad van State (ABRvS) 1 oktober 2014 (ECLI:NL:RVS:2014:3559) • belang persoonlijke levenssfeer kán zwaarder wegen dan belang openbaarmaking • i.c.: relatieve inkomensgegevens wel openbaar - ABRvS 5 augustus 2015 (ECLI:NL:RVS:2015:2522) • relatieve inkomensgegevens niet openbaar • •
-> inhoud vertrekregeling van belang -> afweging per aanlegenheid, niet per categorie gegevens (ABRvS 25 april 2000; ECLI:NL:RVS:2000:AA5630)
20. Wob (2) • Beroepshalve functioneren - ABRvS 17 juni 2015 (ECLI:NL:RVS:2015:1903) • bij beroepshalve functioneren ambtenaar komt aan bescherming eerbiediging persoonlijke levenssfeer minder betekenis toe = vaste overweging • verzoek om akten van met toezicht belaste ambtenaren (parkeerbelasting) • i.v.m. toename bedreigingen brengt verstrekking van namen, voornamen en geboortedata een veiligheidsrisico mee • bevoegd gezag mocht bescherming persoonlijke levenssfeer laten prevaleren boven belang openbaarmaking. • functies wel openbaar maken
21. Wbp • • •
ABRvS 16 juli 2014 (ECLI:NL:RVS:2014:2594) ABRvS 19 november 2014 (ECLI:NL:RVS:2014:4144) reikwijdte art. 1, lid 1 aanhef en sub c Wbp (bestand) personeelsdossier digitaal verzamelen van documenten die persoonsgegevens bevatten is een vorm van geautomatiseerde verwerking als bedoeld in art. 2, lid 1 Wbp • op het geheel van deze gegevens is het inzagerecht ex art. 35 Wbp van toepassing ook al voldoet het geheel op zich niet aan de definitie van bestand
22. Ontslag • • • • -
Terug naar de CRvB, thema: ‘onvoldoende functioneren’ CRvB 30 oktober 2014 (ECLI:NL:CRVB:2014:3552) Ontslag wegens ongeschiktheid anders dan … , zonder verbetertraject CRvB 6 november 2014 (ECLI:NL:CRVB:2014:3621) Verbetertraject voortijdig beëindigd CRvB 15 januari 2015 (ECLI:NL:CRVB:2015:33) Verbetertraject uitgevoerd CRvB 10 oktober 2013 en 26 februari 2015 (ECLI:NL:CRVB:2013:2007 en ECLI:NL:CRVB:2015:563) • Ziekte oorzaak van onvoldoende functioneren?
23. Afronding • Dank voor uw aandacht • Capra Advocaten • mr. Paula Berends • mr. Jan Blanken
• 070-3648102 • www.capra.nl •
@CAPRAadvocaten
