We onderwegen grondstoffen (industriële metalen & olie). Maar we beschouwen goud en andere edele metalen nog altijd als veilige vluchtwaarden. Grondstoffenprijzen kunnen verder blijven dalen, waarbij onder meer nikkel en tarwe het slechtst presteren, omdat de negatieve correlatie (-0,8) tussen een van de leidende grondstoffenindicatoren (S&P GSCI Commodity-index, die 24 grondstoffen bevat) en de benchmark die de risicoaversie van de beleggers volgt (Chicago Board Options Exchange Volatility-index, of de VIX) zich op een record van bijna 10 jaar bevindt, op basis van waarnemingsperioden van 120 dagen. Indien de VIX blijft stijgen en met blijvende Europese onzekerheid en bezorgdheid over de bekwaamheid van Griekenland en Italië om hun schuld af te betalen, verwachten wij dat de grondstoffenprijzen een zekere neerwaartse druk kunnen ondervinden. De S&P GSCI-index is met 13% gedaald sinds zijn piekniveau in april van dit jaar en stevent af op zijn slechtste prestatie in drie jaar tijd. Daartegenover steeg de VIX, de benchmark voor aandelenvolatiliteit, met 75%, en is hij op weg naar zijn eerste winst in drie jaar tijd. De indicator had een negatieve correlatie sinds de maand na het failliet van Lehman Brothers Holdings Inc. De VIX is een goede indicator van de “risk-off/risk-on”-omstandigheden die de dollar en de grondstoffenprijzen aanstuwden. In volatiele markten nemen beleggers vaak hun toevlucht tot veilige activa zoals de dollar en goud, in zogenaamde risicomijdende transacties (risk-off). Verbeterde vooruitzichten voor de obligatiemarkten en de economische groei stimuleren risicozoekende transacties (risk-on), wat cash aanvoert in beleggingen zoals industriële grondstoffen en aandelen. Nikkel en katoen presteerden het slechtst, en daalden dit jaar respectievelijk met 31% en 37%, door de vrees dat de Europese schuldencrisis een rem zet op de wereldwijde groei en de vraag naar grondstoffen. Industriële metalen Omdat de beleggers ervan uitgaan dat de stijgende voorraden op de markt van de industriële metalen wijzen op een afnemende vraag, dalen de koersen. Als wij bijvoorbeeld kijken naar koper, zien we dat deze grondstof sinds haar recordniveau in februari meer dan 21% is gezakt naar een baissemarkt, dit na tekenen die wijzen op een vertraging van de economische groei, die afstevent op de grootste daling op jaarbasis sinds 2008. Traders en analisten speculeren dus op een baissemarkt, vooral in de afgelopen twee maanden, wegens de groeiende vrees dat de Europese schuldencrisis een rem zal zetten op de vraag in de regio die ongeveer 19% van het wereldwijde verbruik vertegenwoordigt. De daling van de Europese industriële productie in september was de grootste sinds twee en een half jaar, dit door de perikelen met de schuldencrisis die de regeringen in Griekenland en Italië heeft doen vallen. De vraag naar koper kromp in 2008 met 0,9% toen de wereldwijde economie kampte met de ergste recessie sinds de Tweede Wereldoorlog. De afnemende vraag naar consumptieartikelen in de regio zou de wereldwijde economie zwaar treffen. Volgens de grootste scheepsbevrachter ter wereld, de in Londen gevestigde Clarkson Plc., is de export van Azië naar Europa de op een na grootste interregionale handelsroute voor de containervaart, na de exportroute van Azië naar de VS. Speculanten in Amerikaanse koperfutures hielden een netto shortpositie aan, of gokken sinds half september op lagere prijzen, volgens de gegevens van de Commodity Futures Trading Commission. Dat is de meest opvallende baissestemming sinds de periode van 12 maanden tot juli 2009, één maand na het einde van de recessie in de VS.
Olie De sterke prestaties van olie in oktober en gedeeltelijk in november maskeerden een aanzienlijke afwijking tussen de twee belangrijkste benchmarks voor olie. De Amerikaanse benchmark (WTI) versloeg de Europese (Brent), een totale ommekeer van de trend die het hele jaar merkbaar was. Als gevolg daarvan vernauwde de kloof tussen beide, namelijk van bijna 26 dollar per vat een paar weken geleden tot slechts 10 dollar per vat nu. De curve van de WTI-futures schoof eveneens naar “backwardation” (schuin aflopend), omdat de voorraden in het stadje Cushing, waar de WTI wordt opgeslagen voor levering onder futurescontracten, scherp daalden. Tot midden 2010 werd de WTI verhandeld aan een geringe premie tegenover de Brent, maar de productiestijging in Canada en het middenwesten van de Verenigde Staten in het afgelopen jaar zorgde voor voorraadopbouw in Cushing, de centrale en prijsbepalende plaats voor WTI in Oklahoma. De olietoevoer naar Cushing overschreed de hoeveelheid die fysiek kon worden afgenomen aanzienlijk, wat zorgde voor een daling van de WTI-prijzen tegenover de Brent. Een verschil van ongeveer 25 dollar per vat is voldoende om op een rendabele wijze olie vanuit Cushing via het spoor of de weg te transporteren, wat in de zomerperiode dan ook gebeurde. Goedkope US ruwe olie van goede kwaliteit kan weldra tot het verleden behoren want volgens Enbridge Inc. wordt de stroomrichting van de Seaway-pijplijn omgekeerd. Seaway zal ruwe olie transporteren van Cushing naar de Amerikaanse Golf van Mexico. Maar op lange termijn zijn wij voorzichtig met betrekking tot olie want wij weten dat de zwakste economische groei zich drie of vier kwartalen na de stijging van de olieprijzen voordoet. Dat betekent dat het vierde kwartaal van 2011 en het eerste kwartaal van 2012 mogelijk de zwakste kwartalen kunnen zijn (als we het topniveau van april als referentie nemen).
Agrarische grondstoffen Voedselinflatie is nu de grootste bekommernis voor de gezinsuitgaven, en niet langer de benzineprijzen. Volgens de Verenigde Naties, die zeggen dat invoerders nog steeds meer betalen dan een jaar geleden, zullen de beleidsmakers ook in de toekomst nog te kampen krijgen met het probleem van de voedselinflatie. De wereldvoedselprijsindex, een graadmeter bestaande uit 55 elementen die wordt samengesteld door de FAO in Rome, steeg dit jaar tot augustus met 26%. Hoewel de index in september voor de vijfde maand daalde, zal de indicator dicht bij het niveau van vorig jaar blijven en geen verlichting brengen voor landen met een voedseltekort, die afhankelijk zijn van import. Met de wereldwijde voorraden aan granen, waaronder rijst, tarwe en maïs, kan 20,8% van de vraag of 76 consumptiedagen gedekt worden tijdens het seizoen 2011-2012. Dit is het laagste dekkingsniveau sinds het seizoen 2007-2008.
Edele metalen We zagen wat winstneming op goud (John Paulson verminderde voor het eerst in meer dan twee jaar tijd zijn participatie in het grootste beursgenoteerde fonds dat is gedekt door fysiek goud) omdat hedge funds winst namen in goud om verliezen in de turbulente periode sinds mei te compenseren, toen de wereldwijde aandelenwaarde daalde met 7,8 biljoen dollar. Dat verklaart waarom goud zo volatiel is (in een maand tijd schommelde de prijs tussen 1700 en 1800 dollar per ounce). Maar goud is beslist waardevol: gezien de realiteit van de Europese schuldencrisis blijft het aanhouden van reële activa een topprioriteit. Goud presteerde vanaf het begin van het jaar tot nu ruim beter dan de andere activaklassen (+18% in euro). Goud en zilver stijgen voor het elfde jaar op rij, de langste winstperiode sinds minstens 1920 in Londen, omdat beleggers naar meer diversificatie streven dan enkel aandelen en bepaalde deviezen in hun portefeuille. Goud dat wordt aangehouden in beursgenoteerde producten piekte deze maand op 2.339 ton omdat beleggers een veilige haven en waardebescherming zochten te midden van een verergerende Europese schuldencrisis die de eenheidsmunt deed dalen. Zelfs de centrale banken, waarvan de verkopen gemiddeld 10% van de totale wereldwijde goudvoorraad tussen 1989 en 2009 vertegenwoordigden, werden vragende partij. In het derde kwartaal kochten de centrale banken 148 ton goud, het kwartaal met de hoogst geregistreerde hoeveelheid. De gebruikelijke negatieve correlatie tussen goud en de Amerikaanse dollar is verdwenen. Goud wordt dus niet noodzakelijk negatief beïnvloed door een stijgende Amerikaanse dollar.
Op korte termijn hebben we een longpositie in USD / shortpositie in EUR Wanneer de banken en andere instellingen in de eurozone de toegang verliezen tot de buitenlandse financieringsmarkten zijn ze, minstens gedeeltelijk, verplicht om vreemde activa te verkopen. Dat zorgt voor een onverwacht gevolg dat stress in de buitenlandse financieringsmarkten leidt tot stromen van repatriëring die de euro veeleer steunen dan nadeel berokkenen. Toch steeg de dollar met 6% sinds Standard & Poor’s de kredietrating (AAA) van het land op 5 augustus verlaagde, en zette de dollar de op een na beste prestatie neer van de ontwikkelde landen, na de yen. Beleggers vinden nog altijd en veilige haven in de grootste economie van de wereld, ondanks een Amerikaans begrotingstekort van meer dan 1 biljoen dollar, het feit dat de leden van het "supercomité" van het Amerikaanse Congres er niet in slaagden een overeenkomst te bereiken over de federale besparingen, en een werkloosheidsgraad van 9%. De euro had te lijden onder de Europese schuldencrisis, terwijl de Zwitserse frank en de yen zakten omdat hun regeringen miljarden dollars aankochten om hun munten te verzwakken. De buitenlandse bankdeposito's bij de Federal Reserve zijn meer dan verdubbeld, van 350 miljard dollar sinds eind 2010 tot 715 miljard dollar nu, te midden van de schuldproblemen in Europa, en ondersteunen de status van de dollar als reservevaluta van de wereld. Nadat in 1973 een einde kwam aan de vaste wisselkoersen bleef de dollar de meest verhandelde munt, en vertegenwoordigt hij volgens de BIS 85% van de dagelijkse deviezenmarkt van 4 biljoen dollar. Optietraders rekenen er steeds meer op dat de dollar zal versterken. Zij betaalden op 17 november 4,4% extra voor het recht om de euro tegen de dollar te verkopen dan om hem te kopen, het hoogste percentage sinds de invoering van de eenheidsmunt in 1999.
ING Belgium SA - Rue du champ de Mars 23 - 1050 Brussels © 2011 ING Belgium SA, all rights reserved.
