1/03/2013
Waterdichtheid verzekeren ter hoogte van aansluitingen tussen wanden: een noodzaak!
Jörg Wijnants Afdeling Technisch Advies WTCB
Inleiding
schimmel (// vocht) condensatie (inwendige) condensatie (omgekeerde) condensatie (oppervlakte-)
Infiltraties 54 %
hygroscopiciteit infiltratie lekken (in leidingen) rest(bouw)vocht capillariteit (+ opstijgend vocht)
Gemiddelden op vijf jaar
6 maart 2013
Bouwknopen: Waterdichtheid
2
1
1/03/2013
Inleiding • Door de vele extra eisen die aan gebouwen worden opgelegd, wordt de realisatie en het behoud van de regendichtheid beïnvloed, zodat deze opnieuw onder de aandacht komt. • Terwijl de lopende delen doorgaans weinig problemen opleveren, zullen vooral de bouwknopen, waar niet alleen verschillende bouwdelen samenkomen maar waar ook het werk van verschillende ambachtslieden op elkaar moet worden afgestemd. • De algemeen aannemer zal bij de coördinatie van de werken erop toezien dat ook ter hoogte van de bouwdetails de regendichtheid verzekerd blijft.
6 maart 2013
Bouwknopen: Waterdichtheid
3
Bouwknopen: Waterdichtheid
4
Inleiding
1. Kelders
2. Gevels
3. Daken 6 maart 2013
2
1/03/2013
Kelders Te controleren parameters Bodemonderzoek
Permeabiliteit van de bodem
Goed (zanderig over een zodanige hoogte dat elk risico op waterdruk op de wand uitgesloten is Het niveau van het - deze situatie treft grondwater is men in de praktijk permanent lager zelden aan) dan de keldervloer Gering (kleiachtig over de volledige of gedeeltelijke hoogte van de kelder)
Helling van het terrein rondom het gebouw Van het gebouw weg
Neen (zie a) Ja (zie e of b+d) Neen (zie b)
(a) Cementering aan de buitenzijde + bitumenemulsie of ter plaatse gestorte betonconstructie (klasse 0)
Horizontaal of naar het gebouw Ja (zie e of b+d) (b) Horizontaal en verticaal toe draineersysteem + cementering aan de buitenzijde (voor Van het gebouw Neen (zie b of c) metselwerk) weg Ja (zie e) (c) Waterdichte bekuiping Horizontaal of Neen (zie b of c) bestaande uit een stijve bekuiping naar het gebouw (²) aan de binnenzijde of ter Ja (zie e) toe plaatse gestorte betonconstructie Neen (zie c) (klasse 1)(4)
Het niveau van het grondwater is (tijdelijk) hoger dan de keldervloer
6 maart 2013
Vochtgevoelige Mogelijk beschermingssysteem binnenafwerking (¹)
(d) Ter plaatse gestorte betonconstructie (klasse 2)(5), eventueel aangevuld met injecties Ja (zie e)
(e) Soepele bekuiping (3) of ter plaatse gestorte betonconstructie (klasse 3)
Bouwknopen: Waterdichtheid
5
Kelders (1) De letters tussen haakjes verwijzen naar de minimale bescherming die men dient te voorzien. Het spreekt voor zich dat gunstigere beschermingsklassen voor de betreffende belasting ook toegestaan zijn. Van a naar e gaan de prestaties van het systeem in stijgende lijn. (2) Het gaat om een minimum tweelaagse bepleistering die blijvend zichtbaar is om herstellingen (ten gevolge van de onvermijdelijke krimp, zettingen, …) toe te laten. Het bindmiddel kan zowel cementals harsgebonden zijn. De ondergrond moet zuiver zijn en een voldoende mechanische sterkte hebben. (3) In dit geval dient men water- en dampdichte membranen te gebruiken (bv. met gelaste naden). Deze kunnen langs buiten aangebracht worden tegen de waterdicht te maken constructie en vervolgens beschermd tegen beschadigingen ten gevolge van het aanaarden. Ze kunnen eveneens langs binnen aangebracht worden, waarna de waterdicht te maken constructie wordt uitgevoerd. (4) Bij betonen structuren die behoren tot dichtheidsklasse 1 kunnen lekken voorkomen die beperkt moeten blijven tot een kleine hoeveelheid. Enkele vlekken of vochtplekken op het oppervlak zijn toegelaten. Indien dit niet gewenst is kan een hogere klasse gekozen worden. (5) Bij betonen structuren die behoren tot dichtheidsklasse 2 zijn de lekken miniem. Het oppervlak mag geen vlekken vertonen. 6 maart 2013
Bouwknopen: Waterdichtheid
6
3
1/03/2013
Structuur van ter plaatse gestort beton [1]
6 maart 2013
Bouwknopen: Waterdichtheid
7
Structuur van ter plaatse gestort beton •
•
•
•
Een kimplaat ter hoogte van de aansluiting tussen de vloer en de wand kan de waterdichtheid ter hoogte van de hernemingsvoeg verbeteren [2]. Ze worden continu aangebracht en de voegen dienen bij een dichtheidsklasse 2 over de volledige hoogte te worden gelast of gelijmd met een voldoende overlap. Indien de naden niet gelast worden, voorziet men een overlap van 200 à 300 mm en een voldoende afstand tussen de platen (grootste van 50 mm of 3 x Dmax) alsook tussen de plaat en de bekisting. Aanvullend kan een injectieslang of dichtingsband (zwelband bijvoorbeeld) worden aangebracht aan de met water belaste zijde, om de waterdichtheid nog te verbeteren.
6 maart 2013
Bouwknopen: Waterdichtheid
8
4
1/03/2013
Structuur van ter plaatse gestort beton
6 maart 2013
Bouwknopen: Waterdichtheid
9
Structuur van ter plaatse gestort beton
6 maart 2013
Bouwknopen: Waterdichtheid
10
5
1/03/2013
Structuur van ter plaatse gestort beton
6 maart 2013
Bouwknopen: Waterdichtheid
11
Alternatief: prémuren
6 maart 2013
Bouwknopen: Waterdichtheid
12
6
1/03/2013
Alternatief: prémuren
6 maart 2013
Bouwknopen: Waterdichtheid
13
Secanspalenwand
6 maart 2013
Bouwknopen: Waterdichtheid
14
7
1/03/2013
Secanspalenwand
6 maart 2013
Bouwknopen: Waterdichtheid
15
Secanspalenwand
6 maart 2013
Bouwknopen: Waterdichtheid
16
8
1/03/2013
Secanspalenwand
½ +½ =½ 6 maart 2013
Bouwknopen: Waterdichtheid
A B+ A
17
Soepele bekuiping
Ruwbouw: Uitgraving en aanbrengen zuiverheidsbeton Dichtingswerken: Aanbrengen van de afdichting onder de vloer en aanbrengen van een bescherming Ruwbouw: Plaatsen van de wapening, gieten van de vloerplaat en optrekken van de buitenwanden Dichtingswerken: Aanbrengen van de afdichting op de muren en plaatsen van de thermische isolatie (drukvast en bestand tegen grondcontact) Ruwbouw: Aanvulling en verdichting 6 maart 2013
Bouwknopen: Waterdichtheid
18
9
1/03/2013
B
Drainering
• Een drainering kan worden aangebracht om tijdelijke waterdrukken ten gevolge van in de grond gedrongen oppervlaktewater te voorkomen voor kelders op geringe diepte. • De drainering bestaat uit drie elementen, namelijk – een collectorbuis, – een drainerend materiaal tot bovenaan de keldermuur en – een filterdoek, aangepast aan de eigenschappen van de grond. 6 maart 2013
Bouwknopen: Waterdichtheid
19
Bouwknopen: Waterdichtheid
20
Inleiding
1. Kelders
2. Gevels
3. Daken 6 maart 2013
10
1/03/2013
Regendichtheid in de lopende delen • De regendichtheid van gevels wordt in de lopende delen verzekerd door een spouwmuur, een bebording of een regendichte bekleding.
Zonder luchtspouw
Met luchtspouw
Zonder luchtspouw: belang van de relatieve dichtheid van de enige barrière tegen de weersomstandigheden 6 maart 2013
Bouwknopen: Waterdichtheid
Met luchtspouw: relatieve dichtheid: dubbele barrière
21
Spouwmuren Principes van de spouwdrainering zijn voldoende gekend [3]: • Overlappen van de spouwmembranen (waterdicht verkleefd en goede ondersteuning tegen doorzakken) • Open stootvoegen vrijlaten voor de afvoer van spouwwater • Aandacht voor het niveau van de aanaarding
6 maart 2013
Bouwknopen: Waterdichtheid
22
11
1/03/2013
A Waarborgen continuïteit spouwmembraan Athv dorpels [4]: C
6 maart 2013
Bouwknopen: Waterdichtheid
A A C
6 maart 2013
23
Verbeteren van de thermische prestaties
Bouwknopen: Waterdichtheid
24
12
1/03/2013
D C A
6 maart 2013
Verbeteren van de toegankelijkheid
Bouwknopen: Waterdichtheid
25
B+ Toegankelijkheid verbeteren met behoud Aregendichtheid [5] A In geval van vensterdeur in plaats van deur:
AA B
6 maart 2013
Bouwknopen: Waterdichtheid
26
13
1/03/2013
Toegankelijkheid verbeteren met behoud regendichtheid [5]
6 maart 2013
Bouwknopen: Waterdichtheid
27
Coördinatie van de werken: aandachtspunten Metser: Plaatsen van isolerende bouwstenen en membranen. Plaatsing van de dorpel in functie van de positie van het schrijnwerk. Hoofdaannemer: Sensibiliseren (rol van de verschillende membranen ten behoeve van regen- en luchtdichtheid). Het niveau van de aanaarding/verharding buiten dient zich lager te bevinden dan de drainage-openingen in de gevel. 6 maart 2013
Bouwknopen: Waterdichtheid
28
14
1/03/2013
Inleiding
1. Kelders
2. Gevels
3. Daken 6 maart 2013
Bouwknopen: Waterdichtheid
29
Hellende daken – aansluiting met een gevel/Schoorsteen
6 maart 2013
Bouwknopen: Waterdichtheid
30
15
1/03/2013
AA A
6 maart 2013
Bouwknopen: Waterdichtheid
A
6 maart 2013
Hellende daken – aansluiting met een gevel [9]
31
Hellende daken – Aansluiting met een gevel/schoorsteen [9]
Bouwknopen: Waterdichtheid
32
16
1/03/2013
Coördinatie van de werken: aandachtspunten Metselwerken: • Correcte uitvoering en juiste positie van de membranen in de spouwmuur. • Juiste positionering van de isolerende bouwblokken rekening houdend met de positie van de isolatie in het dak. • Correcte plaatsing van de spouwmuurisolatie. Dakdekker: • Juiste plaatsing loodslabben en zinken loketten, rekening houdend met de positie van de spouwdrainering. • De dikte van de tengel- en panlatten moet op voorhand gekend zijn om ervoor te zorgen dat de draineeropeningen van de spouwmuur vrij blijven. 6 maart 2013
Bouwknopen: Waterdichtheid
33
A Aansluiting van een hellend dak aan een A bestaande gevel [9] A Dakdekker: • •
Isolatie aan de bovenzijde van de muur Het onderdak wordt opgetrokken tegen de bestaande muur en bevestigd met een lat die de dakhelling volgt • De loketten worden op deze lat bevestigd Schrijnwerker: • Onderdakfolie plaatsen op een latwerk en bevestigen met een tweede latwerk. De dikte van het eerste latwerk komt overeen met de lat die door de dakdekker is geplaatst • Het onderdak overlapt de loketten • Plaatsing van de bebording
6 maart 2013
Bouwknopen: Waterdichtheid
34
17
1/03/2013
Aansluiting van een hellend dak aan een bestaande gevel [9]
Zonder bebording:
B B B
6 maart 2013
Bouwknopen: Waterdichtheid
35
Renovatie: Verbetering van de regendichtheid alsook de thermische en akoestische prestaties
A A BA B
6 maart 2013
Bouwknopen: Waterdichtheid
36
18
1/03/2013
Renovatie: Verbetering van de thermische en akoestische prestaties Met isolatie achter de bebording:
A A B Met isolatie achter de bebording en binnenisolatie:
A A A 6 maart 2013
Bouwknopen: Waterdichtheid
A A B
37
Renovatie
Dakdekker: • Het onderdak wordt opgetrokken tegen de bestaande muur en bevestigd met een keper die de dakhelling volgt en waarvan de dikte overeenkomt met die van de isolatie • De loketten worden op de keper bevestigd Schrijnwerker: • Thermische isolatie aanbrengen tegen de gevel alsook tussen de keper en de dakstructuur • Plaatsen van de onderdakfolie op de isolatie en bevestigen met een latwerk • Het onderdak moet de loketten overlappen • Plaatsing van de bebording
6 maart 2013
Bouwknopen: Waterdichtheid
38
19
1/03/2013
Platte daken [10] • Waterdichtheid in de lopende delen wordt verzekerd door de membraan en geeft in het algemeen weinig probleem • Opstanden: de ervaring leert dat de opstand minstens 150 mm hoger moet liggen dan het niveau van het afgewerkte dakvlak. • Bij tegels op tegeldragers bedraagt de opstandhoogte eveneens ≥ 150 mm. In dit geval dient men echter te meten vanaf de afdichting. Verder dient men erop toe te zien dat er tussen de eerste tegel en de opstand een voldoende brede voeg gelaten wordt (≥ 20 mm) en dat de opstand minstens 50 mm boven het peil van de tegels uitkomt. • Van deze richtlijnen mag enkel in zeer specifieke omstandigheden afgeweken worden. Dit kan bijvoorbeeld plaatselijk het geval zijn om de toegankelijkheid van het gebouw te waarborgen 6 maart 2013
Bouwknopen: Waterdichtheid
A A
6 maart 2013
39
Aansluiting plat dak - spouwmuur
Bouwknopen: Waterdichtheid
40
20
1/03/2013
A A
6 maart 2013
Aansluiting plat dak - spouwmuur
Bouwknopen: Waterdichtheid
AABB- +
6 maart 2013
41
Renovatie
Bouwknopen: Waterdichtheid
42
21
1/03/2013
A A C
6 maart 2013
Aansluiting met een dorpel
Bouwknopen: Waterdichtheid
AA B
43
Toegankelijkheid van balkonterrassen
De regendichtheid neemt af doordat de uitvoering aan de uiteinden van de dorpel complexer wordt.
6 maart 2013
Bouwknopen: Waterdichtheid
44
22
1/03/2013
B BA
6 maart 2013
Toegankelijkheid van balkonterrassen
Bouwknopen: Waterdichtheid
45
Toegankelijkheid van balkonterrassen
6 maart 2013
Bouwknopen: Waterdichtheid
46
23
1/03/2013
AA A
6 maart 2013
Toegankelijkheid van balkonterrassen
Bouwknopen: Waterdichtheid
47
Besluit: vergeet het belangrijkste niet!
24
1/03/2013
Referentiedocumenten – www.wtcb.be 1. 2.
WTCB-Contact nr. 14: “Dichtheid van ingegraven constructies uit gewapend beton” Technische Voorlichting 24x “Ontwerp en uitvoering van vloeistofdichte betonconstructies” 3. WTCB-Infofiche nr. 7 “Infiltraties aan de voet van spouwmuren” 4. WTCB-Infofiche nr. 20 “Spouwdrainering ter hoogte van een dorpel” 5. WTCB-Dossiers nr. 1/2007 – Katern nr. 12 “Toegankelijkheid van buitenschrijnwerk” 6. Technische Voorlichting 243 “Gevelbekledingen uit hout en plaatmaterialen op basis van hout” 7. Technische Voorlichting 209 “Buitenbepleisteringen” 8. Technische Voorlichting 202 “Daken met betonpannen” 9. Technische Voorlichting 244 “Aansluitingsdetails bij platte daken: algemene principes” 10. WTCB-Contact nr. 23 “Thermische isolatie van bestaande muren” 11. Technische Voorlichting 246 “Na-isolatie van spouwmuren door het opvullen van de luchtspouw”
6 maart 2013
Bouwknopen: Waterdichtheid
49
25
