Wat doet de Provincie Zeeland met het Geografisch Informatiesysteem? Uitvoeringsprogramma GIS 2012-2016
www.zeeland.nl
Wat doet de Provincie Zeeland met het Geografisch Informatiecentrum?
Uitvoeringsprogramma GIS 2012-2016
1
2
Inhoudsopgave Wat doet de Provincie Zeeland met het Geografisch Informatiesysteem?
1.
Voorwoord
4
2.
Digitale plannen volgens de Wro
6
3.
Digitaal omgevingsplan
8
4.
Zeeuwse Nota Waterkeringen
10
5.
Bedrijventerreinen
12
6.
Buisleidingen
14
7.
Luchtfoto’s Zeeland en 3D
16
8.
Verkeer en vervoer
18
9.
Natuurbeheerplan
20
10. Provinciale Milieuverordening
22
11. Sociale Staten van Zeeland
24
12. Munitie
26
13. Risicokaart
28
14. Evenementen in Zeeland
30
15. Gebiedsagenda MIRT en Zuidwest Walcheren
32
16. Zwemwater
34
17. Veerse Meer
36
18. GIS-machine
38
3
1. Voorwoord Wat doet de Provincie Zeeland met het Geografisch Informatiesysteem?
GIS, een samenspel van inhoud en andere ICT-disciplines Het Geografisch Informatie Systeem (GIS) is één van de grotere informatiesystemen van de Provincie Zeeland. GIS brengt de taken van de Provincie in kaart. Alle beleidsafdelingen gebruiken GIS voor uitvoering van wetgeving, provinciale projecten en bij samenwerking met andere overheidsinstanties. In 2008 investeerde de Provincie in een vernieuwing van het GIS, waarmee het vanaf de grond opnieuw is opgebouwd. Het werkt sneller, is beheersmatig op orde en stabiel. Gebruikers zien op internet en intranet een compleet nieuw Geografisch Loket met een diversiteit aan provinciale wetten en projecten.
deze brochure maken duidelijk waar en hoe de Provincie geo-informatie inzet. Daarnaast vind je in het Geografisch Loket op internet de digitale kaarten die met GIS gemaakt zijn. Neem hiervoor eens een kijkje op loket.zeeland.nl/geo. Veel kijk- en leesplezier, Jasper van Bochove, coördinator ICT/GIS, afdeling Bedrijfsvoering (RMW)
Daarnaast heeft de provincie een aantal aansprekende resultaten1 geboekt, die betrokken specialisten in deze brochure1 toelichten. Vaak is het resultaat een samenspel van inhoud, GIS ondersteuning maar ook een samenwerking met andere ICT-disciplines van de Provincie. We zien dat de vraag naar GIS-diensten steeds verder toeneemt. De resultaten in 1 Veel 2 In
4
van de thema’ s die besproken worden in deze brochure, zijn ook te raadplegen via www.zeeland.nl.
2008 is er ook een GIS-brochure gemaakt, deze kun je bekijken op loket.zeeland.nl/geo.
Wat doet de Provincie Zeeland met het Geografisch Informatiesysteem?
5
2. Digitale plannen volgens de Wro Wat doet de Provincie Zeeland met het Geografisch Informatiesysteem?
'Vanaf 1 juli 2008 is de nieuwe Wet ruimtelijke ordening (Wro) van kracht. Een onderdeel van deze wet is de digitale verplichting. Sinds 1 januari 2010 is het verplicht om bestemmingsplannen, structuurvisies en verordeningen digitaal vast te stellen en vast te leggen. Dit betekent dat het digitale plan voortaan het rechtsgeldige plan is.' Aan het woord is Petra Smits, senior beleidsmedewerker regionale samenwerking bij RMW/RMT. 'Sinds 2010 gebeurt het uitwisselen van gegevens tussen overheden digitaal en kunnen burgers bestemmingsplannen raadplegen via ruimtelijkeplannen.nl. Alle ruimtelijke plannen die afkomstig zijn van gemeenten, provincies en het rijk worden op deze site gepubliceerd. Via ruimtelijkeplannen.nl kan iedereen de plankaart bekijken en achterliggende informatie inzien door op de kaart te klikken. Binnen de Provincie worden de plankaarten ook ontsloten via onze eigen GIS-viewer (Geoloket). Hiermee kunnen we gemeentelijke bestemmingsplannen combineren met onze eigen ondergronden (kadaster, luchtfoto's) en kaartlagen. Zo kunnen we bijvoorbeeld controleren of de natuurgebieden, die zijn opgenomen in het Natuurbeheerplan, ook de bestemming ‘Natuur’ hebben gekregen, of er risicovolle inrichtingen aanwezig zijn in het gebied en of cultuurhistorische of
6
archeologische monumenten planologisch zijn beschermd. Door de Wet ruimtelijke ordening is GIS in mijn werk een heel belangrijk hulpmiddel geworden.' 'De Provinciale Ruimtelijke Verordening (PRV) is het eerste product van de Provincie volgens de Wet ruimtelijke ordening.' Blaas Ventevogel is senior juridisch medewerker ruimte bij RMW/RMT en onder andere verantwoordelijk voor de PRV. 'In deze verordening stellen Provinciale Staten regels voor de inhoud van gemeentelijke bestemmingsplannen. We geven gemeenten onder andere regels mee op het gebied van woningbouw, natuur en bedrijventerreinen, omdat we daar als Provincie ook wat van vinden. Een verordening opstellen volgens de nieuwe wet betekent een andere manier van denken en doen. Voorheen maakten we regels op papier en hadden we losse kaarten. Nu moeten tekst en locaties op een kaart gekoppeld worden. De PRV is heel eenduidig, elke regel is van toepassing op een bepaald gebied. De koppeling tussen tekst en kaart is dan snel gemaakt. GIS is handig tijdens het opstellen van het plan, maar ook in de fase daarna bij het beoordelen van gemeentelijke bestemmingsplannen. Met behulp van GIS kunnen
we bestemmingsplannen over onze PRVkaarten leggen. Zo kunnen we in één oogopslag zien of het bestemmingsplan in overeenstemming is met het provinciaal beleid.'
Digitale plannen volgens de Wro
7
3. Digitaal omgevingsplan Wat doet de Provincie Zeeland met het Geografisch Informatiesysteem?
Leo van den Brand, beleidsmedewerker omgevingsbeleid, vertelt over het digitale omgevingsplan. 'Het omgevingsplan moet, net als bestemmingsplannen en verordeningen, volgens de nieuwe Wet ruimtelijke ordening digitaal worden gepubliceerd. Voorheen was het gebruikelijk om eerst de tekst te schrijven en daarna de kaarten te maken. Het verschil is dat toen de papieren versie leidend was. Nu is dat de digitale versie. Tegenwoordig wordt beleid gekoppeld aan objecten zoals lijnen, punten en vlakken op een kaart. Door een locatie op de kaart aan te klikken kun je de beleidsinformatie die bij dat object hoort inzien. Het is daarom belangrijk dat de tekst en de kaarten goed op elkaar aansluiten. In samenwerking met het cluster GIS proberen we deze koppeling tussen beleid en objecten op de kaart zo goed mogelijk uit te werken. We hebben eerder al ervaring opgedaan bij de herziening van het omgevingsplan, nu is het nieuwe omgevingsplan aan de beurt. Het digitaal vastleggen van een omgevingsplan is niet eenvoudig. Anders dan de Provinciale Ruimtelijke Verordening (PRV), kent het omgevingsplan geen harde begrenzingen en kan een locatie op een kaart verschillende beleidsdoeleinden hebben. Het maakt het digitaal dan moeilijker
8
om tekst en kaart op elkaar te laten aansluiten. En het doel is juist om ervoor te zorgen, dat het voor iedereen begrijpelijk en toegankelijk is. De verplichting van digitalisering brengt daarnaast ook veel voordelen met zich mee. Zo is het omgevingsplan straks op internet (via ruimtelijkeplannen.nl) te raadplegen én het is altijd actueel. Alle aanpassingen worden direct verwerkt en dat vergroot de toegankelijkheid en dienstverlening voor burgers en andere overheden.'
Digitaal omgevingsplan
9
4. Zeeuwse Nota Waterkeringen Wat doet de Provincie Zeeland met het Geografisch Informatiesysteem?
Lein Kaland senior beleidsmedewerker water bij RMW/W&N, maakt veel gebruik van GIS. 'Met behulp van GIS kan ik makkelijk situaties bekijken en verbanden leggen door meerdere kaartlagen met elkaar te combineren. Op basis hiervan maak ik dan een advies. Ook gebruik ik GIS voor berekeningen, zoals de lengte van dammen en duingebieden. De Zeeuwse Nota Waterkeringen bevat allerlei kaarten die met GIS gemaakt zijn. De kaarten zijn als plaatjes opgenomen in het rapport. In de Nota Waterkeringen staat aangegeven hoe wij ons in Zeeland willen beschermen tegen overstromingen. De Nota is gemaakt in samenwerking met de waterschappen, Rijkswaterstaat en de kustgemeenten. Bij overleg werd vaak gebruik gemaakt van de kaarten. GIS-informatie van verschillende partijen werd samengevoegd op één kaart om besluitvorming makkelijker te maken. Voor mij is GIS dus een handig hulpmiddel bij ondersteuning van beleid.'
10
Zeeuwse Nota Waterkeringen
11
5. Bedrijventerreinen Wat doet de Provincie Zeeland met het Geografisch Informatiesysteem?
Mathieu van Woerkom, beleidsmedewerker ruimtelijke ontwikkeling bij RMW/RMT, vertelt over zijn ervaringen met GIS. 'IBIS is een landelijke database voor bedrijvenlocaties. Eigenlijk een groot en onoverzichtelijk systeem. Als leek is het moeilijk om er de juiste informatie uit te halen. Voor het bedrijventerreinenbeleid zijn kaarten nodig, zodat we precies kunnen zien, waar een locatie ligt. De Provincie beschikt over een goed kaartensysteem. Sinds kort koppelen we ook de informatie vanuit IBIS aan de kaarten in ons GIS-systeem. Dit doen we twee of drie keer per jaar, zodat de kaarten steeds actueel zijn. Als je klikt op een bedrijfslocatie, verschijnen de IBIS gegevens zoals het type locatie, de oppervlakte en de beheerder. Het is handig om op deze manier alle informatie bij elkaar te hebben. Ik gebruik de kaarten bij een overleg met gemeenten. Met één druk op de knop print ik de gewenste kaart uit. En het is ook handig voor het bijhouden van de ontwikkeling van bedrijventerreinen. Ik zeg altijd, ‘meten is weten’. Als alles goed wordt bijgehouden is het makkelijk om beleid te maken en aan te passen. GIS draagt daar zeker zijn steentje aan bij.'
12
Bedrijventerreinen
Kampen Hengstdijk
Driewegen
Griete Vo Schoonoord
Biervliet
Schapershoek
Othene
Reuzenhoek
IJzendijke
Terneuzen
Vogelwaarde Zaamslag
Hoek
Stoppeldijkveer Zaamslagveer
Steenovens
Mauritsfort Spui Magrette Philippine Sluiskil Schapenbout
Axel Zandstraat
Absdale
H
Westdorpe
Zuiddorpe
Nieuwemolen
Sas van Gent Koewacht
Overslag
Kampen Hengstdijk
Driewegen
Griete Vo Schoonoord
Biervliet
Schapershoek
Othene
Reuzenhoek
IJzendijke
Terneuzen
Vogelwaarde Zaamslag
Hoek
Stoppeldijkveer Zaamslagveer
Steenovens
Mauritsfort Spui Magrette Philippine Sluiskil Schapenbout
Axel Zandstraat
Absdale
H
Westdorpe
Zuiddorpe
Nieuwemolen
Sas van Gent Koewacht
Overslag
13
6. Buisleidingen Wat doet de Provincie Zeeland met het Geografisch Informatiesysteem?
'De kaart die hier is afgebeeld geeft een overzicht van buisleidingen en buisleidingstroken in Zeeland.' Aan het woord is André Lindenbergh, beleidsmedewerker Externe Veiligheid bij RMW/MHY. 'Ik werk veel met GIS. Deze kaart gebruik ik voor het beoordelen van gemeentelijke bestemmingsplannen. Daarop kan ik precies zien hoe de omgeving eruit ziet en of er niks in conflict staat met de veiligheid. Het mooie van GIS is dat we verschillende kaartlagen over elkaar heen kunnen leggen. Zo kijk ik of er geen risicovolle leidingen liggen in gebieden waar gebouwd gaat worden en of er geen risicoverhogende objecten zoals windturbines in de omgeving staan. GIS heeft hier dus vooral een signaleringsfunctie. Anderzijds worden de kaarten ook door gemeenten zelf gebruikt bij het opstellen van de bestemmingsplannen. Via de provinciale website is deze geografische informatie voor iedereen beschikbaar. Gemeenten zijn heel tevreden over dit systeem. Jaren terug werden de kaarten namelijk uitgeprint en per post of e-mail toegestuurd. Nu hebben ze altijd en overal de meest recente kaarten tot hun beschikking.'
14
Buisleidingen
15
7. Luchtfoto’s Zeeland en 3D Wat doet de Provincie Zeeland met het Geografisch Informatiesysteem?
De taken van Kees Meerman staan volledig in het teken van GIS bij RMW/BVR. Hij ontwikkelt GIS-systemen, analyseert en beheert geodata en ondersteunt daarmee diverse beleidsvelden binnen de Provincie. 'De actuele luchtfoto's van 2009 geven mij veel informatie over Zeeland, zoals de ligging van wegen, woningen, water, industrieterreinen en natuurgebieden. Sinds kort hebben we ook de beschikking over historische luchtfoto's van 1959 en 1970. Met GIS kunnen we op een eenvoudige manier de verschillen tussen nu en jaren terug in beeld brengen. Deze informatie kan nuttig zijn bij het herstel van de cultuur- en natuurhistorie. Je ziet bijvoorbeeld waar vroeger kreken waren of drinkputten. Dit is heel handig voor de collega's van gebiedsontwikkeling. Verder is veel van ons kaartmateriaal te raadplegen via ons Geografisch Loket op internet en intranet. Hiermee wordt beleidsinformatie van de Provincie visueel ondersteund.'
Over deze laatste trend vertelt hij: '3D doet niet alleen haar intrede in de huiskamer, ook de Provincie werkt ermee. Dit gebeurt op verschillende manieren: hoogtegegevens in 3D-weergaves, 3D-scene's, maquettes en zelfs echte 3D-films. We gebruiken het bij verschillende projecten, onder andere voor hoogwaterberekeningen bij het nabootsen van overstromingsscenario's. Op de 3D-afbeelding is de overstroming van de Terneuzense wijk Othene visueel in beeld gebracht. Deze afbeelding is gebruikt bij een evacuatieoefening in het kader van het AWARE-project1 . Zo zie je dat geografische informatie in de vorm van 3D van groot belang is bij rampenbestrijding. Maar het kan voor nog veel meer doeleinden worden ingezet. De 3D-technologie is nog volop in ontwikkeling. Ik verwacht dat we er in de toekomst zeker nog meer van gaan zien.'
Collega Bart Willemse werkt net als Kees dagelijks met GIS bij RMW/BVR. Zijn taken bestaan voornamelijk uit het digitaliseren van ruimtelijke plannen en 3D-technologie. 1 AWARE-project:
AWARE staat voor Attention to Warning And Readiness in Emergencies. De Provincie Zeeland is de trekker van het project, dat tot doel heeft het verbeteren van regionale en grensoverschrijdende rampenbestrijding.
16
Luchtfoto’s Zeeland en 3D
17
8. Verkeer en vervoer Wat doet de Provincie Zeeland met het Geografisch Informatiesysteem?
Frans Pouwer, medewerker verkeer en vervoer bij E&M, vertelt over zijn ervaringen met GIS. 'De directie Economie en Mobiliteit werkt met het Wegen Informatie Systeem, ook wel WIS genoemd. In dit systeem houden we veel informatie bij over het Zeeuwse wegennet. Voorbeelden hiervan zijn: de breedtes van de provinciale wegen, de opbouw van de verharding, welke kantstrepen we op welke wegen hebben geplaatst, hoeveel verkeersongevallen er plaatsvinden en hoeveel auto's er over welke wegen rijden. De gegevens die in WIS opgeslagen zijn worden met behulp van GIS op kaart inzichtelijk gemaakt. Op die manier ontstaat er een compleet beeld van wegen en verkeersstromen in Zeeland. Ook voeren we met GIS regelmatig analyses uit. De kaart die hier is afgebeeld geeft de bereikbaarheid van de bushalten weer. Regel is dat in het stedelijk gebied elk huishouden binnen een straal van 500 meter van een bushalte woont. De kaart geeft inzicht in de huishoudens die buiten deze norm vallen. Aan de hand van deze analyse in GIS kunnen we zien waar de bereikbaarheid van het Openbaar Vervoer tekortschiet. Kortom, we doen met WIS waar WIS goed in is: het gestructureerd opslaan van wegge1 Legger:
18
register voor beheer en onderhoud.
gevens. En met GIS waar GIS goed in is: het geografisch presenteren van die gegevens en het uitvoeren van analyses.' Izaak Lamse, regiohoofd vaarwegen bij Infrabeheer van de directie E&M, vertelt over de digitale vaarweglegger. 'Het is wettelijk verplicht om voor de vaarwegen een legger1 te hebben. De Provincie is begonnen met het opzetten van een digitale vaarweglegger in GIS. Deze digitale legger heeft alleen betrekking op het Kanaal door Walcheren. Op de legger worden beheeronderwerpen zoals scheepvaartborden, taludbekleding en de plaatsen waar bomen langs de oever staan in beeld gebracht. Ook zijn de contracten waarin beheerafspraken zijn gemaakt over ankerverboden, pachtcontracten of visrechten opgenomen. En zelfs videobeelden van het Kanaal door Walcheren zijn via GIS te raadplegen. Voorheen hadden we een vaarweglegger op papier. Deze bestond uit een papieren kaart en een losse database. Nu is GIS onze database, waarbij de gegevens direct worden gekoppeld aan locaties op een digitale kaart. Als we iets willen weten over het Kanaal van Walcheren, dan zit alles bij elkaar in GIS.'
Verkeer en vervoer
19
9. Natuurbeheerplan Wat doet de Provincie Zeeland met het Geografisch Informatiesysteem?
Piet van de Reest is beleidsmedewerker natuur en landschap bij RMW/W&N en is onder andere verantwoordelijk voor het Natuurbeheerplan Zeeland. 'Het Natuurbeheerplan bevat de begrenzing van de Zeeuwse Ecologische Hoofdstructuur en toont de mogelijkheden voor aankoop, inrichting en beheer van natuur in Zeeland. Het plan is gebaseerd op twee GIS-kaarten, een 'statuskaart' met bestaande en nog te ontwikkelen natuur en een 'beheertypenkaart' waarop per perceel het gewenst natuurbeheer staat vermeld. Het Natuurbeheerplan wordt in samenwerking met diverse partijen, zoals terreinbeheerders, Dienst Landelijk Gebied, Waterschap en andere provincies opgesteld, bijgesteld en uitgevoerd. Het plan en de GIS-kaart worden jaarlijks geactualiseerd en als Informatiemodel Natuurbeheer (IMNAB) database, via een landelijk format, aangeleverd aan het Interprovinciaal Overleg (IPO). De GIS-kaart vormt ook de basis voor de subsidieverlening voor natuurbeheer aan terreinbeheerders, boeren en particuliere natuurbeheerders en voor de landelijke budgettering. Door GIS zijn de gegevens van verschillende partijen gestroomlijnd, waardoor coördinatie mogelijk is. Ook wettelijk moeten we aan een aantal verplichtingen voldoen,
20
waarbij we niet zonder GIS kunnen. Willen we landelijk meedoen, dan is het noodzakelijk dat we gegevens digitaal via kaarten ontsluiten. Vanwege de gedetailleerde informatie en de vele partijen die eraan meewerken, is GIS niet meer weg te denken bij de ontwikkeling van het Natuurbeheerplan en voor de uitvoering van het provinciale beleid voor het landelijk gebied. Door de jaarlijkse actualisatie van de kaarten blijft het Natuurbeheerplan steeds up-to-date.'
Natuurbeheerplan
21
10. Provinciale Milieuverordening Wat doet de Provincie Zeeland met het Geografisch Informatiesysteem?
Aletta Waterman, senior juridisch medewerker milieukwaliteit bij RMW/MHY, vertelt over de inzet van GIS bij de Provinciale Milieuverordening. 'De milieuverordening stelt regels ten aanzien van bepaalde gebieden. Dit zijn bijvoorbeeld regels ter voorkoming of beperking van geluidshinder en regels ten behoeve van de grondwaterbescherming met het oog op de waterwinning. Voorheen werden gebieden waarvoor regels worden gesteld gedefinieerd. Sinds twee jaar worden de betreffende gebieden aangewezen op een bij de verordening behorende kaart. We willen voor de toekomst werken naar een kaart die interactief te gebruiken is. De gebieden worden dan aanklikbaar. Bij klikken op een gebied krijgt men de desbetreffende informatie over de Provinciale Milieuverordening. Denkbaar is ook dat nog andere relevante informatie zichtbaar wordt. Papieren kaarten zijn in dit digitale tijdperk ouderwets. Hoe interactiever het gemaakt kan worden, hoe beter het is.'
22
Provinciale Milieuverordening
23
11. Sociale Staat van Zeeland Wat doet de Provincie Zeeland met het Geografisch Informatiesysteem?
'In opdracht van de Provincie heeft Scoop een onderzoek uitgevoerd naar de Sociale Staat van Zeeland. De uitkomsten van het onderzoek - in de vorm van kansen en bedreigingen op sociaal terrein - zijn verwerkt in een rapport en digitaal, via kaarten, in GIS.' Ineke Houmes is werkzaam bij de directie SBO/Welzijn en heeft vanuit de Provincie meegewerkt aan dit project. 'De kaarten zijn een goede aanvulling op het rapport. Een kaart laat bijvoorbeeld in één oogopslag zien waar in Zeeland wel en niet voldoende aan beweging wordt gedaan. Zoals op de kaart hiernaast te zien is, scoren de kernen Biggekerke, Serooskerke en Grijpskerke boven gemiddeld. Dit betekent dat dit deel van de bevolking meer dan voldoende beweegt. Dit geldt niet voor de hele Zeeuwse bevolking. In een aantal kernen wordt niet voldaan aan de Nederlandse Norm Gezond Bewegen (NGB). GIS is een handig middel ter ondersteuning van bestaand en nieuw beleid. De kaarten worden ingezet bij discussie met maatschappelijk middenveld en gemeenten. Om samen te streven naar een gezonde samenleving voor alle inwoners van Zeeland.'
24
Sociale Staat van Zeeland
25
12. Munitie Wat doet de Provincie Zeeland met het Geografisch Informatiesysteem?
'Ruim 65 jaar na de WOII worden er nog Niet Gesprongen Explosieven (NGE) in de bodem gevonden. De Provincie voert een onderzoek uit naar locaties waar een verhoogd risico is op het aantreffen van NGE in de Zeeuwse bodem.' Peter Michielsen, beleidsmedewerker bodem bij RMW/MHY, vertelt enthousiast over het munitieproject. 'We brengen de locaties waar munitie in de bodem zit in kaart, zodat veiligheidsrisico's en extra kosten door vertraging van een project binnen de perken blijven. Het GIS gebruiken we om deze locaties op kaart aan te geven. Er is zelfs al een GIS-omgeving gecreëerd voor extern gebruik. De Heemkundekring in Zeeland is namelijk benaderd om mee te werken aan het munitieproject. Deze mensen tekenen vanuit huis zelf op een GISkaart locaties in waarvan zij weten dat er nog munitie in de bodem zit. De gegevens worden in GIS opgeslagen, waardoor er een zo compleet mogelijk beeld ontstaat van waar mogelijk munitie in de Zeeuwse bodem zit. Met deze locaties kan dan rekening worden gehouden bij bijvoorbeeld de aanleg van nieuwe wegen of leidingen, de verbeding van een kanaal of een bodemsanering. De kracht van GIS voor dit project is met name de mogelijkheid om er zelf data in op
26
te slaan. Daarnaast is het natuurlijk ook makkelijk om informatie met anderen te delen. Kortom, voor dit project is GIS een fantastisch medium.'
Munitie
27
13. Risicokaart Wat doet de Provincie Zeeland met het Geografisch Informatiesysteem?
'Bij rampenbestrijding en de voorbereiding daarop, is geografische informatie van groot belang. Vanuit de Wet Veiligheidsregio's zijn provincies dan ook verplicht om vanaf 1 oktober 2010 een landelijke risicokaart te hebben. De twaalf provincies zijn verantwoordelijk voor de realisatie van de risicokaart en hebben het beheer ervan gezamenlijk geregeld. Ze werken daarin samen met gemeenten en andere overheden.' Aan het woord is Sjaak Portegies, werkzaam bij SBO/KJB als provinciaal coördinator risicokaart. 'De risicokaart is in eerste instantie bedoeld voor risicocommunicatie: omwonenden kunnen zien welke risico's er zich in hun omgeving bevinden. Daarnaast kan de risicokaart goed worden ingezet voor operationele doeleinden of beleidsdoeleinden. Vanuit Ruimtelijke Ordening kan bijvoorbeeld gekeken worden of bepaalde plannen binnen of buiten bepaalde risicocontouren vallen. Bij bestrijding van een ramp is een bepaalde inzet van hulpdiensten nodig, zij hebben een meer operationele rol. Afhankelijk van het type ramp is er dan informatie nodig over bijvoorbeeld het aantal inwoners, werknemers, waar belangrijke infrastructuur ligt, welke wegen er 1 Webservices:
28
het aanbieden van gegevens via het internet.
lopen, welke natuurgebieden er in het bedreigde gebied liggen en noem maar op. Deze gegevens zijn te vinden op de risicokaart. De bijbehorende website risicokaart.nl is onlangs volledig herzien en is van informatiesite getransformeerd naar een soort webportaal voor de risicokaart. Bezoekers van risicokaart.nl kunnen door middel van hun postcode informatie krijgen over wat zich aan onheil kan voordoen in de woonomgeving. Nieuw is ook dat informatie kan worden gedownload over wat je moet doen of juist niet moet doen bij rampen of andere calamiteiten. We zien dat de risicokaart een belangrijke ontwikkeling doormaakt. De gegevens van de risicokaart worden met name via webservices1 door steeds meer overheden gebruikt. En ook omwonenden raadplegen de risicokaart vaker. Deze toename was goed te merken bij de brand die januari 2011 in Moerdijk plaatsvond. De risicokaart is toen vaak geraadpleegd. Als provinciaal coördinator ben ik samen met de andere provinciale coördinatoren verantwoordelijk voor het landelijk beheer en de doorontwikkeling van de kaart. Binnen Zeeland zie ik er op toe, dat gemeenten en provincie zorgdragen voor
de actualiteit van de kaart en probeer ik er als een soort ambassadeur meer bekendheid aan te geven. Samen met de GIS afdeling zorgen we ervoor, dat de gegevens van de risicokaart ook een plaats hebben binnen ons eigen Geografisch Loket op intranet en internet.'
Risicokaart
29
14. Evenementen in Zeeland Wat doet de Provincie Zeeland met het Geografisch Informatiesysteem?
Danny Hafkenscheid, medewerker kartografie en GIS, vertelt: 'Mijn dagelijkse werk bestaat uit het maken van kaarten voor de verschillende beleidsafdelingen. Een kaart geeft visueel de inhoud van het beleid weer. Het mooie hiervan is dat in één oogopslag duidelijk wordt waar het om draait. Interessante opdrachten zijn de voorbereidingen voor de grote evenementen in Zeeland. Zo heb ik het kaartmateriaal voor Koninginnedag, Giro d'Italia en Tour de France gemaakt. In samenwerking met de politie en het cluster Openbare Orde en Veiligheid van de Provincie, zijn de routes uitgestippeld. De kaart voor Koninginnedag bestaat uit de route die de leden van het Koninklijk Huis aflegden, een omleidingsroute voor het dagelijks verkeer, maar ook uit speciale routes voor de hulpdiensten. Met GIS kunnen analyses uitgevoerd worden, wat heel handig kan zijn bij een groot evenement als Koninginnedag. Op 30 april 2010 stonden dan ook twee van mijn GIScollega's stand-by voor het geval er een calamiteit zou optreden. Gelukkig was het niet nodig, maar met GIS weten we in een paar minuten hoeveel inwoners er in een bepaald gebied wonen, welke bedrijven er zich bevinden en kunnen we de kortste routes voor de hulpdiensten berekenen.'
p
Tour de France Giro d'Italia p
Tour de France Giro d'Italia
30
Evenementen in Zeeland
31
15. Gebiedsagenda MIRT en Zuidwest Walcheren Wat doet de Provincie Zeeland met het Geografisch Informatiesysteem?
Mathieu van Woerkom is werkzaam bij RMW/RMT als beleidsmedewerker ruimtelijke ontwikkeling en heeft meegewerkt aan de Gebiedsagenda voor het Meerjarenprogramma Infrastructuur, Ruimte en Transport (MIRT). 'De Gebiedsagenda MIRT voor Zeeland is opgesteld in samenwerking met het Rijk. Het is een visie over de toekomst van Zeeland. Alle grote projecten op het gebied van infrastructuur, ruimte en transport worden hieruit gefinancieerd. De kaart die hier is afgebeeld bestaat uit vijf thema's en geeft een overzicht van de projectlocaties. Aan de hand van deze kaart maken bestuurders keuzes over uitvoering en financiën. Op de kaart kun je zien hoe en waarom projecten op een bepaalde manier worden aangepakt.' 'Zuidwest Walcheren is een project uit het MIRT. Vanuit de Rijksoverheid is er een aanpak voor gemaakt. Namelijk kustverdediging koppelen aan ruimtelijke ontwikkeling. We weten dat de kust van Zuidwest Walcheren over decennia versterkt moet worden. Dan is het belangrijk dat daar nu al rekening mee wordt gehouden bij ruimtelijke ontwikkeling.' Marcel de Theije, werkzaam bij RMW/GBO als projectleider van Zuidwest Walcheren,
32
vertelt verder. 'Een voorbeeld is de boulevard in Vlissingen. Bij de bouw van nieuwe gebouwen wordt al rekening gehouden met kustverdediging in de verre toekomst. Tijdens vergaderingen maken we veel gebruik van kaarten en luchtfoto’s. De maptable is een geweldig instrument om met meerdere personen tegelijk een kaart te bekijken en een situatie te schetsen. Handig is dat deze informatie ook gelijk in GIS wordt opgeslagen. Het project Zuidwest Walcheren is net gestart en we weten op voorhand niet hoe het zich ontwikkelt. Het is belangrijk dat alles wat we nu doen, op een goede manier wordt bewaard. GIS is hierbij een handig hulpmiddel. Over 20 jaar kunnen we nog gebruik maken van de gegevens opgeslagen in GIS.'
Gebiedsagenda MIRT en Zuidwest Walcheren
33
17. Zwemwater Wat doet de Provincie Zeeland met het Geografisch Informatiesysteem?
'Vanuit de Europese Zwemwaterrichtlijn is de Provincie verplicht om burgers van informatie te voorzien over de zwemwaterkwaliteit.' Michiel Bil, medewerker beleidsondersteuning water bij RMW/W&N, vertelt hierover. 'Via de Provinciale website is de zwemwaterinformatie voor iedereen beschikbaar. Deze informatie wordt aangeboden met behulp van GIS. Op de GIS-kaart staan alle locaties die in Zeeland zijn aangewezen als zwemwaterlocaties. Door op de groene stip te klikken verschijnt er informatie over de betreffende zwemplaats. Zoals de aanwezige voorzieningen, de waterkwaliteit, waterstanden en zelfs een routebeschrijving. Het is belangrijk dat de informatie op de kaart van mei tot en met september up-todate is. Dit is ook de periode dat het zwemwater elke twee weken wordt gecontroleerd en geanalyseerd.' Collega Gert-Jan van den Hoven, inspecteur handhaving bij RMW/HNM, inventariseert en controleert elk jaar de zwemwaterplaatsen. 'Dit doe ik met behulp van een PDA (Personal Digital Assistant). Op locatie voer ik alle informatie in, die ik gelijk doorstuur naar kantoor. Een GIS-medewerker voorziet de kaart vervolgens van nieuwe informatie.
34
Vanaf 2012 verandert de Europese zwemwaterwet. Dan zijn we verplicht om in Nederland uniform te communiceren over het zwemwater. We dienen gebruik te maken van dezelfde borden op locaties. Ook wordt alle informatie via een landelijke site ontsloten. Er komt dan één database met gegevens en één interactieve kaart voor heel Nederland.' Zowel Michiel als Gert-Jan zijn tevreden over het GIS. 'Met behulp van GIS kunnen we gegevens op een mooie manier visualiseren. Als GIS er niet was zouden we hele lijsten met zwemwaterlocaties en de gegevens daarvan moeten bijhouden. Nu kan de informatie handig en snel geactualiseerd worden.'
Zwemwater
35
17. Veerse Meer Wat doet de Provincie Zeeland met het Geografisch Informatiesysteem?
'In 2004 is een gebiedsplan voor het Veerse Meer opgesteld. Dit plan is erop gericht om in vijftien jaar het Veerse Meer om te vormen tot een optimaal bereikbaar gebied, goed voor zowel natuur, landbouw en recreatie. Een gebied dat voor de recreant aantrekkelijke routes heeft tot een meer met een gezonde waterhuishouding. Om dit te realiseren zijn er allerlei projecten opgepakt. Voorbeelden hiervan zijn het instellen van een nieuw peil in het Veerse Meer, de herinrichting van de haven in Kamperland, ontwikkeling van de Veerse Dam en het ontwikkelen van wandel- en fietsroutes.' Thecla Westerhof, werkzaam bij RMW/GBO als projectleider Veerse Meer, vertelt verder. 'Op de kaart die hier is afgebeeld staan alle projecten die plaatsvinden rondom het Veerse Meer. Dit zijn alle lopende projecten. Deze kaart gebruiken we bij overleg met gemeenten, Rijkswaterstaat, Waterschap en enkele maatschappelijke organisaties. De kaart geeft een goed beeld van wat er zoal speelt en wie met welke projecten bezig is. Een kaart biedt nog meer mogelijkheden als deze digitaal met GIS wordt gemaakt. Dit betekent dat de kaart via internet in ons Geografisch Loket te raadplegen zal zijn en achterliggende informatie bevat over de status van de projecten. Alle projectinfor-
36
matie zit dan bij elkaar in GIS. In de toekomst willen we dit zeker in samenwerking met het cluster GIS realiseren.'
Veerse Meer
37
18. GIS-machine Wat doet de Provincie Zeeland met het Geografisch Informatiesysteem?
Jasper van Bochove, coördinator GIS/ICT (RMW/BVR): 'Producten van het cluster ICT/GIS zijn vaak een samenspel met de andere ICT-disciplines. Zonder kwalitatief goed netwerk, geen Geografisch Loket op internet en zonder digitale vergunningen, geen vergunningenkaart op internet.' Theo van de Swaluw, afdelingshoofd Bedrijfsvoering RMW (RMW/BVR): 'GIS-producten en GIS-diensten komen niet vanzelf uit een machine, maar worden geleverd door een gemotiveerd team van GIS-specialisten, die goed samenwerken met andere ICT-disciplines binnen onze organisatie en met onze klanten: de beleidsafdelingen. De techniek maakt veel mogelijk en GIS is een prachtig informatieen analysesysteem, maar het is en blijft mensenwerk. Ik merk dat het bij kunnen blijven op technisch gebied een belangrijke drijfveer is voor de motivatie van het team. Door technisch bij te blijven zet de Provincie Zeeland zich ook in de toekomst steeds beter op de kaart.'
1 WIS:
38
Wegen Informatiesyteem.
2 PEB:
Provinciaal Eigendom Beheer.
3 IPA:
Integrale Project Administratie.
André Roelse, coördinator ICT (STA/POI): 'De ICT infrastructuur is de basis waarop alle applicaties, waaronder het GIS, beschikbaar worden gesteld. Deze basis moet altijd beschikbaar zijn. Zonder een (goed) functionerende basis ook geen (goed) werkende applicaties. Vergelijk het maar met de elektriciteit uit het stopcontact. Zonder elektriciteit geen werkende televisie. En net als met elektriciteit merken we er alleen maar wat van als de basis niet (goed) functioneert.' Robin Wildschut, afdelingshoofd Bedrijfsvoering SBO (SBO/BVS): 'Het op de kaart zetten van de werkzaamheden van de Provincie Zeeland geeft voor de bedrijven, instellingen en inwoners van Zeeland een duidelijk beeld en extra informatie van wat er in hun omgeving afspeelt. Maar het laat ook zien wat wij als bestuurslaag voor de Provincie Zeeland allemaal doen. Een goede insteek om steeds meer klantgericht te zijn.'
Erwin Wondergem, webmaster (SBO/I&D): 'De kracht van GIS op websites van de Provincie Zeeland is dat bezoekers van deze websites de informatie ook in de ruimtelijke context kunnen plaatsen. Informatie over stortplaatsen in Zeeland op www.zeeland.nl wordt een stuk duidelijker als daarbij ook visueel de locaties getoond kunnen worden op een kaart. GIS verrijkt daarmee niet alleen de informatievoorziening via de provinciale websites, maar draagt ook bij aan de gebruikerservaring van bezoekers van deze websites en daarmee aan de begrijpelijkheid van overheidsinformatie.' Hans Quist, senior medewerker ICT (E&M/ BVE): 'Door een steeds intensievere samenwerking tussen ICT-clusters, wordt de kracht van GIS ook voor interne applicaties steeds duidelijker: De koppeling tussen onze Oracle applicaties en de GIS-omgeving levert het broodnodige 'plaatje bij het praatje'. Raadpleeg WIS1 en je weet écht waar die ene lichtmast staat. In PEB2 zie je waar en hoe het perceel ligt waar je als
ambtenaar de notariële overdracht van moet voorbereiden. En met IPA3 weet je meteen waar dat ene project in Zeeland speelt. Data en kaart: overzichtelijk bij elkaar, maar beheerd waar het hoort: juist daar waar de expertises liggen. Dat is de kracht van onze organisatie!' Aart Joziasse, senior medewerker landmeten (E&M/B&R): 'Door de grootschalige topografie (de basisondergrond voor uiteenlopende toepassingen) te combineren met de verschillende beleids- en beheerthema's, ben je vaak al voor de helft op weg naar een oplossing.' Ruud Stroo, informatieanalist (RMW/BVR): 'Door de sterke kanten van het GIS te combineren (visualisate van ruimtelijke gegevens) met die van een relationele database (RDBMS, gestructureerde inhoudelijke data) kunnen krachtige applicaties voor de informatievoorziening van zowel de eigen organisatie als burgers, bedrijfsleven en overheidsinstanties ontwikkeld worden.'
GIS-machine
39
40
COLOFON Uitgave: Provincie Zeeland Coördinatie: Provincie Zeeland, Directies Ruimte Milieu en Water en Samenleving, Bestuur en Organisatie Cartografie: Provincie Zeeland Directies Ruimte Milieu en Water en Samenleving, Bestuur en Organisatie Fotografie • Mechteld Jansen (p. 24, 25) • Piet van de Reest (p. 20, 21) • Cees Traas, bevrijdingsmuseum Nieuwdorp (p.27) • Jos de Witte (p. 31 boven) • Provincie Zeeland Prepress, printen • Provincie Zeeland, afdeling I&D
