Provincie Zeeland. Zorg aan mensen met een verstandelijke handicap. Regiovisie Provincie Zeeland. zorgvragers. aanbieders

Provincie Zeeland

Provincie Zeeland zorgvragers

aanbieders

gemeenten

Regiovisie 2001-2004

Zorg aan mensen met een verstandelijke handicap zorgkantoor

provincie

Regiovisie 2001-2004

Zorg aan mensen met een verstandelijke handicap

opgesteld in samenwerking met Deloitte & Touche ICS Adviseurs namens Deloitte & Touche ICS Adviseurs mevrouw drs. H.G. Berkhout de heer drs. C. Vlaming oktober 2000

2

Provincie Zeeland

Inhoudsopgave Voorwoord

3

Deel II Uitvoeringsprogramma van de regiovisie

27

Convenant

4

6. Knelpunten en oplossingsrichtingen

27

Samenvatting

8

Deel I Regiovisie

9

1. Inleiding

9

2. Ontwikkelingen, ambitie en doelstelling

11

6.1 Knelpunten en oplossingsrichtingen in schema

27

6.2 Evaluatie en voortgang

37

7. Conclusies en aanbevelingen

38

Geraadpleegde literatuur

39

2.1 Ontwikkelingen

11

2.2 Ambitie

11

Bijlage I

2.3 Doelstelling

12

Gebruikte afkortingen

3. Landelijke en Zeeuwse trends

Bijlage II

binnen de levensdomeinen

13

3.1 Leven in een gezin

13

3.2 Onderwijs

13

Bijlage III

3.3 Arbeid

14

Projectplan wachtlijstproblematiek

3.4 Wonen en woonomgeving

15

3.5 Verkeer en vervoer

15

3.6 Vrienden en kennissen

16

3.7 Recreatie / vrije tijd/ cultuur

16

3.8 Gezondheid

16

4. Vraagontwikkeling

18

4.1 De vergelijkende zorgvraag

18

4.2 Indicatiestelling en wachtlijsten

19

4.2.1 Indicatiestelling

19

4.2.2 Wachtlijst en wachttijd in Zeeland

19

4.2.3 Mensen met een verstandelijke handicap op de “verkeerde” plek

21

4.3 Kwalitatieve vraag

22

4.4 Toekomstige vraag

23

5. Aanbod

40

24

5.1 Voorzieningen

24

5.2 Capaciteit van het aanbod

25

Samenstelling stuurgroep

41

42

3 Voorwoord In de zorg komt de mens steeds meer centraal te staan. Mensen met een handicap, ouderen en (ex-)psychiatrische patiënten zien we meer en meer als burgers met een bijzondere behoefte aan hulp, zorg en steun. Daarbij is het van belang dat deze mensen zoveel mogelijk hun eigen leven kunnen (blijven) leiden. Om dit mogelijk te maken is de inzet van velen nodig. Uiteraard de zorgvragers zelf, die de zorgvraag moeten formuleren. Daarnaast zijn de aanbieders van belang en ook de financier. Ook de overheden, provinciaal én gemeentelijk hebben een verantwoordelijkheid. Samen zijn we verantwoordelijk voor het creëren van omstandigheden die het burgers met een bijzondere behoefte aan steun mogelijk maakt een zo normaal mogelijk leven te leiden en te blijven deelnemen aan de samenleving.

drs. G.L.C.M. de Kok, gedeputeerde volksgezondheid, voorzitter stuurgroep

Provincie Zeeland

4 Convenant

8

Provincie Zeeland

Samenvatting In dit document is de visie op zorg aan mensen met een ver-

binnen de zorg aan mensen met een verstandelijke handicap.

standelijke handicap geformuleerd. Deze is totstandgekomen

Het blijkt dat beide ontwikkelingen in grote mate met elkaar

tijdens de bijeenkomsten van de stuurgroep waarin vertegen-

overeenstemmen.

woordigers van verschillende betrokken partijen uit het veld participeerden.

Vervolgens zijn de huidige en de kwantitatieve vraag naar zorg aan mensen met een verstandelijke handicap, de afgegeven

Uitgangspunt van deze regiovisie vormen de standaardregels

indicaties en de wachtlijstgegevens in kaart gebracht. Het blijkt

opgesteld door de Verenigde Naties die gelijke kansen

dat het aantal indicaties de afgelopen jaren niet is gestegen.

voorschrijven voor mensen met een handicap. Kortgezegd

Het aantal wachtenden op de wachtlijst voor persoonsgebon-

komt het neer op volwaardig burgerschap voor alle mensen in

den budget is hoog en de wachttijd voor wonen en dagbeste-

de samenleving. Dit uitgangspunt is nader geconcretiseerd

ding is redelijk lang. Aangezien de registratie van wachtlijsten

door uit te gaan van het concept community care dat in de

niet eenduidig is, dient hier in de toekomst aandacht aan

huidige beleidsvorming voor zorg aan mensen met een ver-

besteed te worden. Verder is de kwalitatieve zorgvraag in

standelijke handicap centraal staat. Hierbij gaat het om partici-

kaart gebracht door de belangrijkste conclusies uit het onder-

patie van mensen met een verstandelijke handicap in acht

zoek van stichting Het Klaverblad over te nemen.

levensdomeinen:

Ook het huidige aanbod aan voorzieningen is beschreven in de

* het leven in een gezin;

regiovisie.

* onderwijs; * arbeid;

Door analyse van de actuele ontwikkelingen, het zorgaanbod

* wonen en woonomgeving;

en zorgvraag zijn een aantal knelpunten per levensdomein

* verkeer en vervoer;

geformuleerd. Daarnaast zijn enkele knelpunten geconstateerd

* vrienden en kennissen (sociaal netwerk);

op het terrein van onderlinge samenwerking tussen verschil-

* recreatie/vrije tijd/cultuur;

lende aanbieders binnen en buiten de sector.

* gezondheid. Al deze knelpunten zijn in een schema beschreven en voorzien Mensen met een verstandelijke handicap dienen hulp te krijgen

van (een) oplossingsrichting(en), een contactpersoon en een

binnen die domeinen waar zij zelfstandig niet optimaal kunnen

starten einddatum van het project dat leidt tot een eerste

functioneren.

oplossing.

Het document begint met het schetsen van enkele ontwikkelingen per levensdomein die landelijk en regionaal actueel zijn

9

Provincie Zeeland

Deel I

1. Inleiding In 1997 heeft de provincie Zeeland de nota “Zeeuwse zorg,

“Mensen met een verstandelijke handicap hebben gelijke rech-

onze zorg” uitgebracht. Deze nota is met de betrokken partij-

ten zoals ieder ander om aan de samenleving deel te nemen.

en; zorgvragers, zorgaanbieders, verzekeraars en gemeenten

Zij zijn leden van de samenleving en hebben het recht binnen

besproken. Op basis daarvan zijn inmiddels voor vijf sectoren

hun plaatselijke gemeenschap te blijven. Zij dienen steun te

regiovisies opgesteld dan wel in voorbereiding.

krijgen binnen de gewone structuren.” Dit staat verwoord in de standaardregels voor gelijke kansen voor mensen met een

Het gaat hier om de regiovisies voor mensen met een func-

handicap die op 20 december 1993 door de Verenigde Naties

tiebeperking, de geestelijke gezondheidszorg/verslavingszorg,

zijn aangenomen. Onderdelen van deze standaardregels zijn:

de jeugdzorg, de ouderenzorg en de zorg voor mensen met een verstandelijke handicap. In deze notitie staan de mensen met een verstandelijke handicap centraal.

* Mensen met een handicap moeten zo zelfstandig mogelijk kunnen leven; * Mensen met een handicap hebben recht op goede hulp en

De provincie Zeeland heeft een regiovisie voor de zorg voor mensen met een verstandelijke handicap geïnitieerd. Het doel van deze regiovisie is; doeltreffend en effectief binnen het beschikbare kader voldoen aan de regionale vraag naar zorg van de mens met een handicap, gebaseerd op “community care”. Deze regiovisie is opgesteld met alle betrokken partijen in Zeeland.

hulpmiddelen; * Mensen met een handicap moeten zonder drempels kunnen leven. Zij moeten informatie krijgen in begrijpelijke woorden; * Iedere school moet open staan voor mensen met een handicap; * Mensen met een handicap hebben recht op een betaalde baan;

10

Provincie Zeeland

* Mensen met een handicap moeten voldoende geld hebben om zelfstandig te kunnen leven; * Mensen met een handicap moeten zelf kunnen kiezen hoe zij willen leven; * Mensen die beleid maken, moeten rekening houden met de wensen van mensen met een handicap; * In ieder land moet worden samengewerkt om mensen met een handicap te helpen en te steunen.

In deze regiovisie vormen de genoemde maatschappelijke domeinen de kaders voor de inhoudelijke oplossingsrichtingen binnen de provincie Zeeland. De relatie tussen deze domeinen en de huidige aanbodzijde van zorg, wonen, arbeid en onderwijs wordt gelegd in het proces van indicatiestelling, zorgtoewijzing, vraagsturing en uitvoering in het kader van de huidige AWBZ. Daarnaast zullen, daar waar mogelijk en noodzakelijk, koppelingen worden gemaakt naar aanpalende beleidsterreinen.

Bij het nastreven van volwaardig burgerschap gaat het om de maatschappelijke participatie. Dit betreft participatie binnen

Deze regiovisie is opgebouwd uit een beschrijving van de

acht levensdomeinen (gebaseerd op community care):

definitie, de doelstelling en de ambitie, de belangrijkste landelijke trends, vraag- en aanbodontwikkeling, een analyse van

* het leven in een gezin;

knelpunten, de vraaggestuurde oplossingsrichtingen, afspraken

* onderwijs (zorgen voor een goede startkwalificatie);

over de implementatie, monitoring en evaluatie.

* arbeid; * wonen en woonomgeving (leefbaarheid, veiligheid); * verkeer en vervoer; * vrienden en kennissen (sociaal netwerk); * recreatie / vrije tijd / cultuur; * gezondheid.

11

Provincie Zeeland

2. Ontwikkeling, ambitie en doelstelling In dit hoofdstuk worden ontwikkelingen geschetst die het kader

Andere eisen aan het aanbod.

bepalen van deze regiovisie. Vervolgens wordt een bepaald

* Het aanbod zal gedifferentieerder, pluriformer en transparan-

streefniveau, de ambitie, geformuleerd. Om dit streven te

ter moeten zijn. Daarnaast dient meer informatie over keuze-

behalen, wordt er een doelstelling geformuleerd.

mogelijkheden, aandacht voor hulpvragers met specifieke vragen, aandacht voor specifieke doelgroepen en aandacht voor seksespecifieke hulpverlening (d.w.z. hulp die rekening

2.1 Ontwikkelingen

houdt met het geslacht van de hulpvrager) aanwezig te zijn. Geografische en demografische structuur van Zeeland.

Er zijn enkele ontwikkelingen te noemen die van invloed zijn op

* Zeeland is verhoudingsgewijs dunbevolkt en kent een eilan-

de veranderde kijk op zorg aan mensen met een verstandelijke

denstructuur en –cultuur. Bereikbaarheid en nabijheid van

handicap. Deze ontwikkelingen schetsen de noodzaak en het

zorg is daarom een blijvend aandachtspunt. Zeeland streeft

kader voor deze regiovisie. Het gaat om de volgende ontwik-

ernaar om het zorgaanbod verspreid over de provincie aan

kelingen.

te bieden in natuurlijke netwerken van hulpvragen en om zoveel mogelijk pluriforme en veelzijdige vormen van zorg

Het centraal stellen van vraaggestuurde zorg. * Dit betekent dat de mensen hulp krijgen op de plaats, het

aan te kunnen (blijven) bieden. Financiële druk.

moment en de manier die aansluit bij hun eigen voorkeur en

* Vernieuwde inzet van oude en nieuwe middelen gericht op

die hen ondersteunt bij de vormgeving van het eigen leven in

vraaggestuurde zorg: meer richting Persoons Gebonden

de acht domeinen.

Budget (PGB) en Persoons Volgend Budget (PVB).

Vermaatschappelijking van de zorg.

Arbeidsmarktontwikkeling.

* Het uitgangspunt van de vermaatschappelijking van de zorg

* De toenemende vergrijzing van de Zeeuwse bevolking

is dat zorgverleners en anderen, door het bieden van ade-

veroorzaakt een toenemende druk op de arbeidsmarkt voor

quate ondersteuning, voor de cliënt volwaardige participatie

de gezondheidszorg in het algemeen en dus ook voor de

in en deelname aan de samenleving mogelijk maken. Daarbij

zorg voor mensen met een verstandelijke handicap. Een

gaat het om volwaardig burgerschap voor mensen met een

vergelijking met landelijke cijfers laat zien dat in Zeeland de

verstandelijke handicap. Daarbij zal niet alleen categorale

te verwachten problematiek relatief ernstig zal worden.

zorg worden gerealiseerd, maar moeten ook de in de samenleving algemene voorzieningen toegankelijk en beschikbaar zijn voor mensen met een verstandelijke handicap.

2.2 Ambitie

Verandering van de vraag naar zorg. * Belangrijk uitgangspunt hierbij is de individuele, gedifferen-

Door het opstellen van een regiovisie voor mensen met een

tieerde vraag van de cliënt en de daaruit voortkomende

verstandelijke handicap in Zeeland moet een kader geboden

vraag naar deelverstrekkingen. De toepassing van het con-

worden voor het leveren van vraaggestuurde zorg en dienstver-

cept scheiden van wonen en zorg is hierbij van belang. Een

lening aan mensen met verstandelijke handicap. Deze ambitie

bijzonder punt van aandacht vormt in toenemende mate de

is gebaseerd op twee uitgangspunten.

vergrijzing van mensen met een verstandelijke handicap, hetgeen op termijn invloed heeft op de aard van de vraag naar zorg.

* Het verhogen van de kwaliteit en de samenhang in de zorg door samenwerking en afstemming binnen de eigen sector

12

Provincie Zeeland

en met andere sectoren zowel binnen als buiten de gezond-

standelijke handicap. Hierbij is de veranderde zorgvraag en de

heidszorg.

regiovisies steeds weer input voor de landelijke beleidsvisie.

* Het nastreven van vermaatschappelijking van de zorg d.w.z.

Hiermee ontstaat een continue proces van beïnvloeding, aan-

integratie, normalisatie, inclusie (= insluiting) door alle

passing en uitwerking, waarbij de regio een schakel vormt

domeinen; het leven in een gezin, wonen, werken, onderwijs,

tussen zorgvrager en landelijk beleid.

verkeer en vervoer, vrije tijd, relaties en gezondheid, die het leven van mensen met een verstandelijke handicap vormgeven erbij te betrekken. De zorg dient mensen met een ver-

2.3 Doelstelling

standelijke handicap op de benoemde domeinen te ondersteunen.

Mensen met een verstandelijke handicap zijn binnen bepaalde levensdomein(en) niet volledig zelfstandig in staat om te func-

Bij de totstandkoming van deze regiovisie staat de zorgvraag

tioneren. Zij dienen ondersteund te worden op die terreinen

en de ondersteuningswens van mensen met een verstandelijke

waar zij hulp behoeven. Deze hulp dient precies afgestemd te

handicap centraal. Op basis van het reeds verworven inzicht in

worden op de behoefte van de individuele vrager.

de zorgvraag, binnen deze sector, wordt door het rijk een landelijke sectorale beleidsvisie ontwikkeld (elke vier jaar). De

Met het opstellen van deze regiovisie worden vraaggestuurde

regiovisie is de onmisbare schakel om binnen deze landelijke

oplossingsrichtingen geboden die aansluiten bij de behoefte

sectorale beleidsvisie voorstellen te doen voor verbeteringen

van individuele mensen met een verstandelijke handicap in de

in de zorg en dienstverlening aan mensen met een ver-

provincie Zeeland.

13

Provincie Zeeland

Binnen de levensdomeinen

3. Landelijke en Zeeuwse trends In dit hoofdstuk worden de landelijke en Zeeuwse trends be-

Naar aanleiding van de WEC zijn Regionale Expertise Centra

schreven ten aanzien van de verschillende levensdomeinen.

(REC) ontstaan. Deze REC’s bieden expertise aan leerlingen die aangewezen zijn op speciaal onderwijs. Het gaat om de volgende clusters:

3.1 Leven in een gezin

I

Visueel gehandicapten;

II

Auditief gehandicapten;

Landelijk

III

Lichamelijk en/of verstandelijk gehandicapten;

Ondersteuning van kinderen die woonachtig zijn in hun eigen

IV

Gedragsstoornissen en/of psychiatrische problemen.

gezin komt steeds vaker voor. Kinderen willen graag zo lang mogelijk thuis wonen.

Voor de zorg aan mensen met een verstandelijke handicap is met name cluster III van belang. Dit betreft meervoudig

Zeeland

gehandicapte leerlingen en leerlingen die ZMLK-onderwijs ont-

In 1995 verscheen op basis van een onderzoek het rapport

vangen.

‘Zorg aan huis’. Dit onderzoek werd in opdracht van de Provinciale Raden voor de Volksgezondheid in Limburg en Brabant en

Algemene doelstelling van een REC is het organiseren van

VMC Zeeland (nu Scoop) uitgevoerd door de Rijksuniversiteit

vraaggestuurd, thuisnabij en passend onderwijs en onderwijs-

van Maastricht. Dit rapport bevat gegevens over de behoefte

ondersteunende activiteiten voor leerlingen in samenwerking

aan en het gebruik van zorg door ouders van verstandelijk

met alle voor het cluster relevante scholen en zorginstellingen.

gehandicapten in Zuid-Nederland. Recent verscheen ‘Zorg aan huis 2e fase’, een rapportage over een kwalitatief onderzoek

In de Wet op het Voortgezet Onderwijs (WVO) is, per 1 augus-

onder ouders naar hun behoefte aan zorg en steun.

tus 1998, geregeld dat scholen voor voortgezet speciaal onderwijs voor lom en mlk en delen van zmok worden ondergebracht in het speciaal voortgezet onderwijs. Deze speciale

3.2 Onderwijs

scholen voor voortgezet onderwijs voor lom en mlk worden omgezet in leerwegondersteundend onderwijs en praktijk-

Landelijk

onderwijs. Daarnaast is vanaf het schooljaar 1999/2000 het

Per 1 augustus 1998 zijn de Wet op het Primair Onderwijs

VMBO gestart. De schoolsoorten MAVO en VBO verdwijnen

(WPO) en de Wet op de Expertise Centra (WEC) in werking

daarmee als zelfstandige onderwijssoorten. Hiermee wordt

getreden. Een deel van het speciale onderwijs is vanaf deze

beoogd een verbetering van de aansluiting op het vervolgon-

datum ondergebracht in het basisonderwijs. Voor de leerlingen

derwijs en de arbeidsmarkt te realiseren.

die voor 1 augustus 1998 lom, iobk of mlk onderwijs ontvingen zijn speciale scholen voor basisonderwijs in het leven

Zeeland

geroepen. Deze scholen zijn bedoeld voor kinderen van 4 t/m

In Zeeland is men van start gegaan met het oprichten van

12 jaar. Tevens regelt de WPO de samenwerking tussen

Regionale Expertise Centra. Voor de sector verstandelijk

basisscholen en de speciale scholen voor basisonderwijs.

gehandicapten betreft dit cluster drie. Hierin wordt voor onder-

Hierbij zijn samenwerkingsverbanden opgericht (in het ver-

wijs aan mensen met een lichamelijke, verstandelijke en/of

lengde van Weer Samen Naar School) met in veel gevallen een

meervoudige handicap expertise gebundeld aan/van so en vso

centrale dienst.

scholen.

14

Provincie Zeeland

3.3 Arbeid

de WIW een dienstbetrekking aangeboden moet worden, ook al is dat in afwachting van een definitieve plaatsing binnen de SW.

Landelijk De uitvoering van de Wet op de Sociale Werkvoorziening

De ondergrens om geplaatst te worden in de sociale werk-

(WSW) is gedelegeerd aan de gemeenten in de desbetreffende

voorziening is geoperationaliseerd in de 4 x 10 regel. Het gaat

arbeidsregio’s. Sinds de invoering van de nieuwe Wet Sociale

hierbij om het gelijktijdig kunnen voldoen aan:

Werkvoorziening (nWSW) zijn er ingrijpende zaken veranderd in de uitvoering van en toelating tot de WSW. Ook voor mensen met een verstandelijke handicap, die gebruik wensen te maken van dagbesteding via de AWBZ is de regelgeving aanzienlijk veranderd. Een onderbouwde afwijzing van de indicatiecommissie WSW is noodzakelijk om aanspraak te kunnen maken op de AWBZ dagbestedingverstrekking. Slechts in gevallen waarin van tevoren onomstotelijk vaststaat dat er sprake is van een “dusdanig ernstige handicap” behoeft de indicatieprocedure voor toelating tot de personenkring van de WSW niet te worden gevolgd. De mogelijke kaders voor een

1. Meer dan een functie kunnen vervullen; maximale inwerktijd mag voor de eenvoudigste functies niet meer zijn dan 10 weken per functie; 2. De tijd die nodig is voor persoonlijke begeleiding is gelimiteerd tot een tiende van de werktijd van betrokkene; 3. Aaneengesloten kunnen werken, tenminste over de periode van een uur per dagdeel; 4. Een minimumprestatie kunnen leveren van 10% van een normale werkprestatie.

definitie van een dusdanig ernstige handicap zijn geformuleerd als bijlage bij het voorjaarsaccoord meerjarenafspraken van 1

Met de invoering van de nWSW en de wijziging van de Regeling

juli 1999.

nadere Regels Zorgaanspraken AWBZ is in principe een

Een indicatie voor de WSW bevat vier punten te weten:

aansluiting tussen SW en dagbesteding geregeld. Indien

* individuele toelating tot de personenkring van de WSW;

iemand uitsluitend onder aangepaste omstandigheden tot

* vaststelling van de zwaarte van de arbeidshandicap;

regelmatige arbeid in staat is, behoort hij tot de doelgroep van

* de noodzaak tot scholing;

de Sociale Werkvoorziening en valt hij niet onder het indi-

* geschiktheidbeoordeling voor begeleidwerken.

catiebereik van de AWBZ.

Na het verkrijgen van een indicatie voor de WSW kan de per-

Zeeland

soon in kwestie een beroep doen op de Wet Inschakeling

In de provincie Zeeland heeft (behalve in Zeeuws Vlaanderen)

Werkzoekenden (WIW), waarbij de WSW en de WIW geïnte-

de aansluiting tussen de invoering nWSW en de wijziging van

greerd worden uitgevoerd. Dit houdt in dat de betrokkene met

de Regeling nadere Regels Zorgaanspraken AWBZ nog geen

onmiddellijke ingang recht heeft op een dienstbetrekking,

gestalte gekregen. In de huidige situatie is nog steeds sprake

welke hem/haar aangeboden wordt door de betreffende

van twee gescheiden circuits. Tevens vindt er een verschuiving

sociale werkvoorziening.

van de doelgroep plaats. Vooral voor mensen met minder mogelijkheden is moeilijk werk te vinden. In Zeeland is bij de

Tot op dit moment geldt deze regeling alleen nog voor

sociale werkvoorziening gekozen voor productiegericht werk,

schoolverlaters van het (Z)MLK, voor zover ze nog geen 23

waardoor een scherpere scheiding ontstaat met dagbesteding

jaar oud zijn. Echter op grond van Europese anti-discriminatie

(waar geen salaris voor wordt betaald). Vele mensen met een

wetgeving zal de Europese commissie in 2000, waarschijnlijk,

verstandelijke handicap willen graag aan de slag gaan, mits ze

besluiten de zogenaamde “verplichtend sluitende aanpak” ook

eenvoudig werk krijgen. Het probleem is dat de markt voor

voor personen boven de 23 jaar te laten gelden. Daarop

eenvoudig werk wordt afgeroomd door anderen. Zo wordt

vooruitlopend lijkt het verstandig pro-actief beleid te ontwikke-

arbeid overgebracht naar het buitenland en gevangenissen, die

len. De wetgever staat het feit dat mensen met een handicap,

goedkope arbeidskrachten kunnen leveren. Er zijn echter ook

als “thuiszitter”, op een wachtlijst van een Sociale

mensen met minder mogelijkheden die op dit moment via de

Werkvoorziening (SW) staan niet toe. Dat maakt dat de wacht-

Sociale Werkvoorziening werken, maar beter op hun plek

lijst voor een SW nog wel kan bestaan, maar dat er altijd via

zouden zijn binnen dagbesteding en andersom.

15

Provincie Zeeland

3.4 Wonen en woonomgeving Landelijk Concepten als volwaardig burgerschap, “community care”, “gewoon waar kan, speciaal waar moet” deden hun intrede en worden in de loop der tijd tot uitvoerbaar beleid omgezet. Hierdoor treden veel veranderingen op: de huisvesting wordt kleinschaliger, normaler en kruipt dichter naar volkshuisvesting toe.

3.5 Verkeer en vervoer Landelijk Naast de aangepaste vervoermiddelen en de vervoersvergoedingen is er in meer dan de helft van de gemeenten de mogelijkheid om gebruik te maken van collectief vervoer. Dit vervoer heeft een aantal nadelen, zoals het feit dat een passagier zich vaak een uur van tevoren moet aanmelden, nooit precies weet hoe laat de beltaxi komt, soms moet omrijden

Zeeland

om andere passagiers af te leveren en niet altijd de hele dag

Ook mensen met een verstandelijke handicap in de provincie

beschikbaar is. Bovendien sluiten de verschillende systemen

Zeeland wensen “de gewone dingen in het dagelijks leven”. Het

voor collectief vervoer niet altijd goed op elkaar aan.

zijn realiseerbare wensen die zij nodig hebben om zich prettig

Mensen die gebruikmaken van het collectief vervoer of

te voelen. Meer keuzemogelijkheden op het gebied van wonen

mensen die een vervoerskostenvergoeding hebben zijn relatief

is gewenst. Bij het wonen heeft veiligheid de prioriteit. Ook is

vaak (vaker dan mensen met een aangepast vervoermiddel)

het van belang dat er professie en kwaliteit onder het perso-

ontevreden over deze voorziening, omdat in de praktijk blijkt

neel aanwezig is. Ouders en familieleden willen graag samen

dat ze minder met deze voorziening kunnen doen dan ver-

met hun kind of familie kiezen waar zij gaan wonen. Veel

wacht. Ruim een kwart van de mensen die een Wvg-vervoers-

ouders hebben voorkeur voor wonen met PGB. Mensen met

voorziening heeft, heeft wel eens moeite met het vervoer. Van

een verstandelijke handicap willen graag zelf beslissen met wie

de mensen die problemen ervaren blijft ongeveer een derde

zij gaan wonen. Hun voorkeur gaat uit naar kleinschalige

wel eens weg van afspraken of bijeenkomsten vanwege deze

woningen.

problemen.

16

Provincie Zeeland

Voor het langeafstandsvervoer wordt een belangrijke rol toe-

bare gebouwen niet goed toegankelijk zijn. Hierover zijn echter

gedicht aan het openbaar vervoer. Dit is echter onvoldoende

geen gegevens beschikbaar, al is er in Rotterdam recent een

bereikbaar en toegankelijk. Landelijke is inmiddels TraXX van

onderzoek gestart om dit te inventariseren. Een derde verkla-

start gegaan, waarbij mensen met beperkingen onder andere

ring is dat de vervoersvoorzieningen tekort schieten.

assistentie krijgen bij het gebruik van het openbaar vervoer. De gesubsidieerde dagopvang in de gehandicaptenzorg vervult Zeeland

een belangrijke functie voor thuiswonende gehandicapten en

Ook in Zeeland wordt door de doelgroep aangegeven, dat zij

voor mensen die in een gezinsvervangend tehuis wonen. Voor

niet tevreden zijn over de uitvoering van het collectief Wvg-ver-

ouderen is het geboden dagprogramma soms te zwaar. Dit

voer en het reguliere openbaar vervoer.

verklaart waarom sommige bewoners het zonder een gestructureerde dagactiviteit moeten stellen. Aan georganiseerde vakantie- en vrijetijdsactiviteiten nemen enkele duizenden per-

3.6 Vrienden en kennissen

sonen deel; de meeste van hen wonen thuis bij ouders of zelfstandig. Systematisch inzicht in de aard en de omvang van de

Landelijk

activiteiten die instellingen bieden, ontbreekt.

Relaties zijn belangrijk voor mensen met een verstandelijke handicap. Zij willen ook een vriend, vriendin, kennissen of fami-

Zeeland

lieleden, waarmee zij kunnen leven en wensen een volwaardig

De categorale dagbesteding is nog dominant in Zeeland. Er

bestaan in de samenleving.

wordt nog weinig gezocht naar oplossingen met andere maatschappelijke terreinen.

Zeeland Vele mensen met een verstandelijke handicap geven aan niet

De Zeeuwse Sportraad ontwikkelt op tal van terreinen sport-

alleen te kunnen zijn. Zij willen graag met anderen wonen,

activiteiten voor mensen met een verstandelijke handicap.

werken en hun vrije tijd besteden. Ze missen vaak mensen van

Hierbij wordt nauw samengewerkt met de Nederlandse Sport-

hun eigen leeftijd en niveau om mee te praten.

bond voor Verstandelijk Gehandicapten (NSG), de Nederlandse Bond voor Aangepast Sporten (NEBAS) en de Provincie Zeeland. De Zeeuwse Sportraad beschikt dan ook over een full-

3.7 Recreatie/vrije tijd/cultuur

time consulent aangepast sporten.

Landelijk Mensen met een verstandelijke handicap zijn over het alge-

3.8 Gezondheid

meen aanmerkelijk minder vaak actief dan mensen zonder verstandelijke handicap. Dat geldt met name voor activiteiten

Landelijk

buitenshuis (uitgaansgedrag, op vakantie gaan), maar ook voor

Met betrekking tot de landelijke ontwikkelingen in de zorg voor

activiteiten binnenshuis (doe-het-zelven, lezen). Mensen met

mensen met een verstandelijke handicap zijn belangrijke trends

een verstandelijke handicap zijn dan ook vaker ontevreden

en afspraken voor de komende periode te noemen.

over hun vrijetijdsbesteding dan mensen zonder beperkingen.

Zo heeft het terugdringen van de wachtlijsten hoge prioriteit,

Het hebben van lichamelijke beperkingen heeft geen duidelijke

waarbij inzet van middelen op basis van vraaggestuurde zorg

invloed op de sociale contacten.

zal plaatsvinden. Wachtlijstmiddelen worden via zorgkantoren

Voor de geringere activiteit van mensen met een verstandelijke

op basis van de meest urgente zorgbehoefte in de regio

handicap zijn verschillende verklaringen denkbaar. Een moge-

toegedeeld en ingezet.

lijke verklaring is dat mensen met een verstandelijke handicap

Ook de zorgconcepten veranderen mee: de zorg moet naar de

minder vrije tijd hebben dan mensen zonder handicap, doordat

mensen met een handicap toe, in plaats van dat zij naar zorg

zij meer tijd kwijt zijn aan hun persoonlijke verzorging en de

toekomen. Ambulante zorg en thuiszorg spelen daar ook een

huishoudelijke activiteiten. Een andere verklaring is dat open-

grote rol. Nieuwe technologie, de ontwikkeling van sociale

17

Provincie Zeeland

ondernemingen en de opkomst van huishoudelijke dienstverle-

terrein van zorg en maatschappelijke dienstverlening (bijvoor-

ning staan maatschappelijk in de startblokken. Tenslotte wordt

beeld huisarts en thuiszorg). Er wordt nog erg veel categorale

nog vermeld dat met alle betrokken partijen in Nederland een

zorg geboden. Voor de hierboven genoemde integrale indica-

objectieve onafhankelijke en integrale indicatiestelling voor

tiestelling is Scoop door het landelijk centrum verzocht dit voor

lichamelijk, verstandelijk en zintuiglijk gehandicapten wordt

de provincie Zeeland te implementeren.

opgezet. Dit zal gestalte krijgen in het Landelijk Centrum Indicatiestelling Gehandicapten (LCIG). Zeeland De zorg aan mensen met een verstandelijke handicap in Zeeland moet aansluiting zoeken bij andere sectoren op het

18

Provincie Zeeland

4. Vraagontwikkeling Om zicht te krijgen op de zorgvraag worden in de provincie

gericht op zorgvraagverheldering plaatsgevonden. De resulta-

Zeeland de volgende onderdelen belicht:

ten van dit onderzoek gaan over de zorgvraag zoals die door

1. de vergelijkende zorgvraag (= kwantitatieve aanbod);

mensen met een verstandelijke handicap en hun familie beleefd

2. de indicaties;

wordt (3). Samen geven deze onderdelen al veel inzicht in de

3. de kwalitatieve vraag (=zorgvragersonderzoek);

zorgvraag. Voor de toekomstige vraag (4) is in Zeeland

4. de toekomstige vraag.

gekeken naar landelijke trends. Ook elementen uit het zorgvragersonderzoek geven een beeld van de toekomstige

De vergelijkende zorgvraag is in kaart gebracht door de

vraag. Deze onderdelen worden hieronder verder uitgewerkt.

gebruikers en hulpvragen binnen het huidige aanbod weer te geven (1). Tevens is informatie gegeven over de afgegeven indicaties. Het verschil tussen de afgegeven indicaties en het

4.1 De vergelijkende zorgvraag

aanbod wordt hier omschreven als de wachtlijsten (zie 2). Om nog meer inzicht te krijgen in de zorgvraag heeft een project

De hulpvraag zoals geregistreerd in 1999 ziet er als volgt uit:

Tabel 1 De daadwerkelijke productie Voorziening

Hulpvragen in 1999

1. VTO teams

82 (kinderen met een hulpvraag binnen de sector verstandelijk gehandicapten)

2. Ambulante hulp- en dienstverlening Zorgconsultatie Begeleid Zelfstandig Wonen (BZW) Praktisch pedagogische gezinsbegeleiding Psychosociale hulp

664 112 55 64

3. Dagbesteding Arbeidsintegratie Sociale werkvoorziening

73 (geen cijfers van vraag)

Dagverblijven Plaatsen Kinderen Ouderen

69 285

4. Woonvormen Plaatsen Semimuraal wonen (GVT) Intramuraal wonen

313 821

Regionaal Expertise Centrum Cluster 3

343

Toelichting

Voor de sociale werkvoorziening zijn wachtlijsten

Van de bewoners van de intramurale woonvormen is gemiddeld 5% (Veersesingel 7-8%) jonger dan 20 jaar. Dit betekent dat 95% bestaat uit volwassenen, waarbij de grootste groep zich bevindt tussen de 20 en 50 jaar. Het betreft hier zowel een SO als een VSO populatie.

19

Provincie Zeeland

4.2 Indicatiestelling en wachtlijsten

4.2.2 Wachtlijst en wachttijd in Zeeland Nadat de indicatie heeft plaatsgevonden, dient het geïndiceer-

In deze paragraaf worden de indicatiecijfers en de wachtlijstcij-

de zorgprodukt toegewezen te worden aan de cliënt. Er is

fers en de “verkeerde-plek-problematiek” beschreven.

echter regelmatig sprake van een wachttijd tussen de indicatie en de daadwerkelijke zorgtoewijzing. Ook een wachtlijst of

4.2.1 Indicatiestelling

wachttijd is om die reden een factor die van invloed is op de

Ook het aantal indicaties geeft aan welke zorgvraag mensen

zorgvraag.

met een verstandelijke handicap hebben. Er zijn drie soorten indicaties die door het indicatie-orgaan afgegeven worden:

In tabel 3 wordt inzicht geboden in de inhoud en omvang van

* Geïndiceerde vraag naar persoonsgebonden budget;

de wachtlijsten in Zeeland. Deze tabel is gebaseerd op de

* Geïndiceerde vraag naar wonen;

meest recente gegevens van eind 1999 en begin 2000.

* Geïndiceerde vraag naar dagbesteding.

Hierbij is de genoemde indeling aangehouden in persoonsgebonden budget, wonen en dagbesteding. Tevens is aangege-

Globaal ziet het aantal afgegeven indicaties er als volgt uit:

ven hoe de wachtlijst eruit ziet voor deelverstrekkingen.

Tabel 2 Afgegeven indicaties 1996-1999 Zorgproduct

Aantal indicaties 1996




Persoonsgebonden budget

32

72

41

41

Wonen

77

78

70

69

Dagbesteding

66

49

61

48

Daarnaast wordt er geïndiceerd naar deelverstrekkingen. Het gaat hierbij om de volgende zorgprodukten en subcategorieën: * Kort verblijf (E3): * Logeren; * Weekendopvang; * Vakantieopvang. * Begeleiding ouders/gezin (C): * Begeleiding die samenhangt met het ouder zijn van mensen met een verstandelijke handicap; * Opvoedkundige begeleiding aan ouders; * Praktische begeleiding en ondersteuning gericht op verlichting in de thuissituatie. * Begeleiding cliënt (B): * Begeleiding bij het zelfstandig wonen van mensen met een verstandelijke handicap; * Begeleiding gericht op vragen die samenhangen met het verstandelijk gehandicapt zijn; * Opvoedkundige begeleiding van de verstandelijk gehandicapte; * Begeleiding en ondersteuning gericht op verlichting in de woonsituatie.

20

Provincie Zeeland

Tabel 3 Aantal wachtenden per zorgprodukt 1999/2000 Zorgproduct

Aantal wachtende cliënten

Persoonsgebonden budget (G)

52

Wonen (E2)

163

met accent op verpleging en verzorging (E007)

8

met accent op beschutting (E008)

32

met accent op begeleiding (E009)

65

met accent op zelfstandigheid (E010)

48

met accent op participatie en integratie (E011)

10

Dagbesteding (E1)

62

met accent op eenvoudige activiteiten (E001)

3

met ontwikkelingsgerichte activiteiten (E002)

15

met vormende activiteiten (E003)

18

met arbeidsmatige activiteiten (E004)

22

gericht op arbeidsinpassing (E005)

4

Deelverstrekkingen Kort verblijf (E3)

29

Logeren

18

Weekendopvang

5

Vakantieopvang

6

Begeleiding cliënt (B)

51

Begeleiding gericht op verlichting in de woonsituatie (B001)

10

Opvoedkundige begeleiding (B002)

20

Begeleiding bij vragen die samenhangen met het verstandelijk gehandicapt zijn (B003)

13

Begeleiding bij het zelfstandig wonen van mensen met een verstandelijke handicap

8

Begeleiding ouders/gezin (C)

32

Begeleiding en ondersteuning gericht op verlichting van de thuissituatie (C001)

2

Opvoedkundige begeleiding aan ouders (C002)

26

Begeleiding gericht op het ouder zijn van mensen met een verstandelijke handicap (C003)

4

TOTAAL

389

21

Provincie Zeeland

Er zijn ook wachtlijstgegevens bekend van de sociale werk-

* Bij het aantal wachtenden voor dagbesteding voor de zorg-

voorziening in 1999 (deze zijn niet afkomstig van het indica-

produkten E004 en E005 is sprake van een onderbouwde

tieorgaan). De totale wachtlijst voor de sociale werkvoorziening

afwijzing door de indicatiecommissie WSW.

bestaat uit 240 mensen. De gemiddelde wachttijd bedraagt ongeveer 3 jaar. Er staan 17 mensen met een verstandelijke

Door meer inzicht te verkrijgen in de inhoudelijke criteria voor

handicap op de wachtlijst voor de sociale werkvoorziening die

indicatiestelling en het bieden van mogelijkheden voor andere

op dit moment andere dagbesteding ontvangen.

oplossingsrichtingen kunnen de gesignaleerde knelpunten beslecht worden. In de knelpuntenanalyse wordt hier nader op

Wachttijd

teruggekomen.

De gemiddelde wachttijd in Zeeland voor een zorgprodukt is ongeveer 1 jaar en 2 maanden. De gemiddelde wachttijd is het hoogst voor de functies dagbesteding (1 jaar en 7 maanden)

4.2.3 Mensen met een verstandelijke handicap op de “verkeerde” plek

en wonen (1 jaar en 4 maanden). Het is wenselijk deze gemid-

Uit gegevens van de indicatie- en zorgtoewijzingscommissies

delde wachttijden nader te specificeren. De leeftijd en de

blijkt dat er een grote groep mensen is die nu al gebruik

urgentie van de wachtenden dienen hierbij bijvoorbeeld be-

maakt van een bepaald zorgproduct (een categorale woon-

trokken te worden. Het is echter op basis van deze gegevens

voorziening of een categorale dagbesteding). Echter zij staan

over wachtlijsten en wachttijden niet mogelijk een nadere spe-

als urgent aangegeven op de wachtlijst voor toewijzing aan

cificatie te maken die tot betrouwbare uitkomsten leidt. De

een ander zorgproduct. Het gaat voor wonen en dagbesteding

urgentie wordt bijvoorbeeld meer bepaald door de verhouding

om ongeveer 25% van het aantal wachtenden. Uit gegevens

tussen draagkracht en draaglast van sociale netwerken dan

van de verschillende zorgaanbieders is duidelijk dat slechts

door de ernst van de handicap.

een klein aantal mensen zou willen wisselen van de ene naar de andere woonplek of van het ene centrum van dagbesteding

Ten aanzien van de wachtlijst PGB zijn ook gegevens van de

naar het andere centrum. Uit gegevens van zorgaanbieders

gemiddelde wachttijd bekend. Deze gegevens bieden geen

wordt ook duidelijk dat binnen een aantal instellingen gewerkt

geschikte beleidsinformatie want op dit moment worden er

wordt aan de doorstroom van mensen met een verstandelijke

meerdere indicaties voor PGB afgegeven dan de volumemidde-

handicap naar bijvoorbeeld een semimurale woonvoorziening

len toelaten. Daarnaast bestaat de indruk dat wachtenden op

of naar een intramurale woonvoorziening. Tevens is sprake van

de wachtlijst voor dagbesteding “in natura” ook voorkomen op

een reguliere doorstroom naar begeleid zelfstandig wonen. Het

de wachtlijst voor PGB en andersom. De wachttijd neemt hier-

is van belang om daarin een onderscheid te maken in:

door sterk toe. In verband hiermee wijzen wij op het in bijlage

* Mensen die bepaalde vormen van zorg ontvangen en als

III beschreven “Projectplan wachtlijstproblematiek”, een geza-

urgent staan aangemerkt op de wachtlijst voor een ander

menlijk initiatief van de SPD, Klaverblad en R.O.Z-Zeeuws-

zorgproduct. Hiervan zijn indicatiegegevens bekend;

Vlaanderen.

* Mensen die gebruik maken van een bepaald zorgproduct en die graag van hetzelfde zorgproduct binnen een andere

Wanneer gekeken wordt naar de gegevens die beschikbaar

instelling gebruik willen maken. Gegevens over deze

zijn voor wonen en dagbesteding kunnen de volgende con-

casussen zijn incidenteel beschikbaar;

clusies worden getrokken: * Alle wachtenden voor een functie wonen of de functie van

* Mensen die vragen hebben naar een aantal specifieke deelverstrekkingen, eventueel in aanvulling op wonen en

dagbesteding zijn aangemerkt als urgent. Op het overzicht

dagbesteding. Gegevens over deze casussen zijn incidenteel

waaruit blijkt dat voor mensen plaatsing in een centrum voor

beschikbaar.

dagbesteding of binnen een woonvoorziening gewenst is, staan geen kandidaten; * Individuele mensen die als urgent staan aangemerkt op de

Daarnaast is verduidelijking gewenst van gegevens over mensen die graag ergens anders geplaatst willen worden (zon-

wachtlijst willen ook daadwerkelijk direct gebruik maken van

der urgentie). Daarnaast zou gekeken moeten worden of bin-

de voorziening;

nen de bestaande woonvoorzieningen en voorzieningen voor

22

Provincie Zeeland

dagbestedingen mensen wachten op een plaats voor begeleiding of het persoonsgebonden budget.

* Partijen zich gezamenlijk zullen inspannen om te voorkomen dat cliënten financiële beperkingen ondervinden bij het verkrijgen en gebruiken van zorg in Zeeland.

Tot slot is bekend dat 11 cliënten in de regio Zeeland geregistreerd staan, maar uit een andere regio komen. Tevens

Dit onderzoek komt tot een aantal conclusies. Voor de vier

staan 6 cliënten uit Zeeland ook nog in een andere regio

levensdomeinen, arbeid, wonen, verkeer en vervoer en

geregistreerd.

recreatie/vrije tijd/cultuur worden deze conclusies puntsgewijs opgesomd.

4.3 Kwalitatieve vraag

Arbeid * Begeleiding bij het vinden van een zinvolle en passende

De ontwikkeling van de zorgvraag is in het voorgaande beschreven door trends te benoemen. In Zeeland heeft echter ook een kwalitatief onderzoek plaatsgevonden onder cliënten en/of hun ouders. Dit onderzoek is uitgevoerd door Het Klaverblad. Voor het inzichtelijk maken van deze vraag is gesproken met mensen met een verstandelijke handicap en/of hun familieleden. Hun vragen en verwachtingen over het samenhangend aanbod in Zeeland zijn hier geïntegreerd weergegeven.

dagbesteding; * Afspraken maken voor weten regelgeving voor ouderen werkenden verstandelijk gehandicapten; * Informatie over mogelijkheden werken dagbesteding (bijvoorbeeld relatie met PGB); * Meer gedifferentieerde mogelijkheden voor dagbesteding na KinderDagCentrum (KDC); * Geld: Aanpassen salaris aan geldende normen in de samenleving.

Naast dit overkoepelende onderzoek onder alle zorgvragers heeft er ook een onderzoek plaatsgevonden onder zorgaan-

Wonen

bieders naar de wensen over leven en wonen die huidige en

* Inspraak bij wonen;

toekomstige cliënten hebben.

* Aandacht voor privacy en veiligheid;

Uitgangspunt van het onderzoek onder cliënten: Een mens met een verstandelijke handicap is volwaardig lid van onze samenleving met rechten en plichten. Hij/zij verdient met respect te worden behandeld, waarbij het belangrijk is dat een mens met een verstandelijke handicap ook gehandicapt mag zijn. Mensen met een verstandelijke handicap, ouders en familieleden zijn ervaringsdeskundigen die mee kijken en mee beslissen. Centraal staat hierbij: “Respecteer de wensen, praat persoonlijk met de zorgvrager en laat vooral aandacht bestaan voor individuele behoeften”

* Keuzemogelijkheden voor woonvorm en woonomgeving. Verkeer en vervoer * Een openbaar vervoerboekje voor mensen met een verstandelijke handicap; * Aandacht voor taxivervoer scholieren en KDC; * Beter functionerend openbaar vervoer. Recreatie/vrije tijd/cultuur * Hulp van vrijwilligers bij het invullen en leren invullen van vrije tijd; * Aanbod voor vrijetijdsbesteding in de reguliere samenleving;

Hieruit vloeit voort dat: * Mensen met minder communicatieve vaardigheden de mogelijkheid moeten krijgen om hun stem naar voren te brengen; * Rehabilitatie van de cliënt en vermaatschappelijking toetsstenen zijn voor de geboden zorg in de provincie;

* Aandacht voor vrijetijdsbesteding voor specifieke groepen (ernstig verstandelijk gehandicapten, meervoudig gehandicapten, gedragsproblemen); * Organiseren van specifieke vrijetijdsactiviteiten (in met name West-Zeeuws-Vlaanderen) en inzet van meer middelen hiervoor.

* Zorgaanbieders in Zeeland zich verplichten hun zorgaanbod af te stemmen met andere partijen binnen en buiten de

Verder worden algemene conclusies getrokken die niet tot één

eigen sector;

van de levensdomeinen horen.

23

Provincie Zeeland

Zorgvernieuwing

Medezeggenschap/inspraak

* Keuzemogelijkheid van ouders om voor hun kind geconcen-

* Serieus nemen van ouders, familieleden, cliënten en cliënten-

treerde of gedeconcentreerde zorg te ontvangen; * Aandacht, tijd en geld voor de praktische zorg op de werkvloer; * Aandacht voor mensen met een ernstige verstandelijke handicap, meervoudige handicap of een verstandelijke handicap met gedragsproblematiek; * Experimenten en projecten financieren, maar wel met de

raden; * Aandacht voor kwaliteit in de sector (instellen inhoudelijke kwaliteitsfunctionaris); * Trainen van functionarissen in het omgaan met mensen met een verstandelijke handicap; * Een ervaringsdeskundige laten participeren bij zorgtoewijzing (bijvoorbeeld bij het Wvg-loket).

garantie dat de bestaande zorg gehandhaafd blijft. Bij projecten moeten aanbieders meer samenwerken en van elkaar

Wachtlijsten

leren;

* Structureel meer middelen voor oplossen wachtlijsten;

* Belangenbehartiging voor alleenstaande mensen.

* Opstellen samenhangend wachtlijstbeleid met mogelijkheden voor tijdelijke vervangende zorg.

Informatie * Toegankelijke, actuele en toetsbare informatie over alle relevante zorgvormen door zorgaanbieders;

4.4 Toekomstige vraag

* Compleet overzicht van aanbod aan zorgmogelijkheden in de regio;

Zowel de ontwikkelingen binnen levensdomeinen (zie hoofdstuk

* Centraal informatiepunt;

2) als de wensen en behoeften van cliënten bepalen de toe-

* Vergroten van de expertise bij het opbouwen van een net-

komstige vraag. Er zijn drie algemene conclusies te trekken

werk door mensen met een verstandelijke handicap.

over de ontwikkeling van de vraag: 1. Er is sprake van een vergrijzing onder mensen met een

Begeleiding en ondersteuning

verstandelijke handicap.

* Geïntegreerde indicatiestelling (onafhankelijk van aanbie-

De volgende redenen kunnen hiervoor aangevoerd worden:

ders) in de regio zonder grote procedure, drempels en lange wachttijden; * Voor spoedeisende en korte zorgvormen een eigen indicatietraject; * Ouders, cliënten en familieleden zijn ervaringsdeskundigen; * Aandacht voor begeleiding van indicatiestellingsproces (agogisch werkers, zorgconsulenten); * Het zorgplan van de cliënt is uitgangspunt voor te bieden zorg; * Geïntegreerd aanbod voor mensen met een ernstig verstan-

* Verbeterde medische zorg geeft een langere levensverwachting aan mensen met een verstandelijke handicap; * Geringe doorstroming binnen de voorzieningen voor mensen met een verstandelijke handicap; * Vergrijzing van de instroom in voorzieningen voor mensen met een verstandelijke handicap; 2. Met name binnen de woonvormen vermindert de instroom van licht gehandicapten. 3. Er is een lichte daling (op basis van prognoses uit de regio-

delijke handicap, gedragsproblematiek/autisme en meer-

verkenning) van het aantal mensen met een verstandelijke

voudige handicap;

handicap.

* Verbetering continuïteit zorg en aandacht voor de overdracht van zorg; * Individuele ondersteuning van ouders thuis bij de opvoeding en zorg voor het jonge kind.

Opgemerkt dient te worden, dat door de extra inzet van volumemiddelen de doorstroming van cliënten in de instellingen wellicht bevorderd zal worden.

24

Provincie Zeeland

5. Aanbod De doelstelling van deze regiovisie is dat het aanbod van voor-

kennis, middelen en relaties die nodig zijn om in de samen-

zieningen moet aansluiten bij de behoefte van de individuele

leving te kunnen wonen. Zij verdienen hierbij ondersteuning.

cliënt. Waardoor de cliënt optimaal kan functioneren binnen de verschillende levensdomeinen. Hierbij zijn de volgende uit-

Hieronder wordt een overzicht geboden van de kwantitatieve

gangspunten van belang:

en kwalitatieve gegevens van het aanbod. Daarbij is aandacht geschonken aan de voorzieningen, de capaciteit van het aan-

* Er dient aandacht te zijn voor de kwaliteit van het bestaan

bod en eventuele planningsruimte om het aanbod te vergroten.

van mensen met een verstandelijke handicap; * Participatie van mensen met een verstandelijke handicap in de samenleving;

5.1 Voorzieningen

* Mensen met een verstandelijke handicap dienen controle en vrije keuze te hebben over hun eigen leven; * Mensen met een verstandelijke handicap hebben toegang tot

De voorzieningen voor mensen met een verstandelijke handicap in Zeeland worden in de onderstaande tabel weergegeven.

Tabel 4 Zorgprodukten 1. VTO teams Vroegtijdige onderkenning van ontwikkelingsachterstanden bij kinderen van 0 tot en met 7 jaar. Hiervoor is een integraal team bestaande uit een arts, een maatschappelijk werkende en een psycholoog opgezet. 2. Ambulante hulp- en dienstverlening · Zorgconsultatie · Begeleid zelfstandig wonen · Praktisch pedagogische gezinsbegeleiding · Psychosociale hulp 3. Dagbesteding · Dagbesteding kinderen · Dagbesteding ouderen · Arbeidsintegratie . Sociale werkvoorziening 4. Woonvormen · Semimuraal wonen · Intramuraal wonen 5. Onderwijs Binnen het Regionale Expertise Centrum Zeeland worden de volgende diensten onderscheiden: · onderwijs · ambulante begeleiding · handelingsgerichte diagnostiek · advies en collegiale consultatie · onderwijsondersteuning · hulpmiddelendepot

25

Provincie Zeeland

5.2 Capaciteit van het aanbod

voorzieningen. Op basis van deze norm is er op dit moment een bestuurlijke actualisatie voorgelegd aan de zorgkantoren.

In tabel 5 is de huidige capaciteit van het aanbod weergege-

Hierin staat het volume aangegeven wat per WZV regio aan

ven.

capaciteitsuitbreiding onder bepaalde voorwaarden kan worden

Tabel 5 Capaciteit van de zorg (in erkende plaatsen/cliënten) in 1999 Zorgaanbieders

Zorgprodukten

Capaciteit

Sociaal pedagogische dienstverlening (ambulante dienstverlening)

Dienstverlening VTO teams Informatievoorziening Maatschappelijk werk/zorgconsulentschap Vrijwillige pleegzorg Praktisch pedagogische thuishulp Arbeidsintegratie Vrije tijdsbesteding en vorming Sociaal Juridische Dienstverlening Hulpverlening Begeleid zelfstandig wonen Praktisch pedagogische gezinsbegeleiding Psychosociale hulp

900 actieve cliënten

Dagbesteding voor kinderen

Dagcentra

73 plaatsen

Dagbesteding voor ouderen

Dagcentra

268 plaatsen

Sociale werkvoorziening

2.037 werknemers

Wonen

Semimurale instellingen (GVT) Intramurale instellingen

341 plaatsen (11 tehuizen) 743 plaatsen (2 instellingen) (67 plaatsen in De Veersesingel in Middelburg)

Onderwijs

Regionaal Expertise Centrum Cluster 3 Aanbod van diverse scholen/onderwijslocaties in Zeeland

Het aanbod en de omvang van voorzieningen wordt afgestemd op de vraag. Dit aanbod kan uitgedrukt worden in fte’s en tevens kan gekeken worden naar het aantal leerlingen. Om de ontwikkeling van de vraag te beschrijven kan gekeken worden naar de leerlingprognoses.

Het toekomstig aanbod wordt in ieder geval gekenmerkt door

ingezet voor de jaren 2001 en 2002. Voorts is binnen deze

de volgende ontwikkelingen:

bestuurlijke actualisatie ruimte gecreëerd voor nominale

* Fusies tussen instellingen binnen de zorgsector;

investeringen voor het jaar 2000. De beoordeling van de plan-

* Samenwerking met instellingen binnen de zorg voor mensen

nen en toekenningen van deze middelen wordt rechtstreeks

met een verstandelijke handicap en met andere zorgsec-

door het Ministerie van VWS gedaan.

toren.

Daarnaast kan het toekomstig aanbodvolume ook worden beïnvloed door de Woon-Zorg stimuleringsregeling die door de

Om meer zicht te krijgen op het toekomstig aanbod wordt ook

staatssecretarissen van de Ministeries van VROM en VWS op

gekeken naar de planningsruimte. Deze ruimte is afhankelijk

20 december 1999 aan de Tweede Kamer is aangeboden.

van landelijke normen voor intramurale en semimurale

Op basis van recente uitspraken door de rechter, in hoger

26

Provincie Zeeland

beroep, inzake de AWBZ thuiszorg mag worden geconcludeerd

Inmiddels heeft de staatssecretaris financiële middelen ter

dat een verzekerde met een geldige indicatie op basis van het

beschikking gesteld, die de wachtlijsten in de gehandicapten-

verzekeringsrecht, trekkingsrecht heeft op de AWBZ zorg. Het

zorg moeten verminderen. In verband hiermee verwijzen wij

in kaart brengen van de wachtlijsten en de indicatiebesluiten

naar de betreffende brief met kenmerk DGB/FIG-2070490 en

geven daarom meer informatie over het (toekomstige) volume

het bijhorend plan van aanpak, die integraal deel uitmaken van

van het te realiseren zorgaanbod in Zeeland dan de landelijke

deze regiovisie.

planningsnormen.

27

Provincie Zeeland

Deel II

6. Knelpunten en oplossingsrichtingen Als doelstelling is geformuleerd dat mensen met een verstan-

gegeven in de vorm van knelpunten. Tevens worden oplos-

delijke handicap volledig moeten participeren in de maatschap-

singsrichtingen geformuleerd zoals deze in de stuurgroep

pij. Dit betekent dat zij functioneren binnen de onderscheiden

benoemd werden.

domeinen. De zorgaanbieders ondersteunen de mensen met een verstandelijke handicap hierbij en dienen daarbij rekening te houden met individuele wensen en mogelijkheden. Het proces van indicatiestelling, zorgtoewijzing, vraagsturing en uit-

6.1 Knelpunten en oplossingsrichtingen in schema

voering zal hierop moeten aansluiten. Hieronder worden de knelpunten ingedeeld naar de onderscheiIn de voorgaande hoofdstukken zijn trends, de huidige en toe-

den domeinen. Aan deze knelpunten zullen de geformuleerde

komstige vraag en het huidige aanbod beschreven. In dit

oplossingsrichtingen worden gekoppeld.

hoofdstuk is een nadere analyse van deze beschrijving weer-

28

Provincie Zeeland

Knelpunten leven in een gezin 1

Er is een gebrek aan zorg aan huis, waaronder begeleiding en thuiszorg

Oplossingsrichting(en)

Vergroten van het aanbod voor reguliere thuiszorg en zorg aan huis

Betrokken partijen

Contactpersoon

Startdatum

Thuiszorg SPD Zorgaanbieders Zorgkantoor

De heer Brakman

1-6-2001

Het vergroten van logeermogelijkheden

2

Het vergrijzingsproces zorgt ervoor dat de zorgen dienstverlening aan mensen met een verstandelijke handicap (al dan niet ook in combinatie met autisme) andere accenten gaat krijgen

Afstemming met verpleging en verzorging. Deskundigheid m.b.t. autisme bevorderen

3

Het reguliere basis- Ondersteuning van onderwijs is onvolbasisonderwijs doende toegerust om mensen met een verstandelijke handicap op een onderwijskundig verantwoorde manier te voorzien van onderwijs. Leerlingen met een zml-niveau of hoger, maar op zml niveaus functionerend, met een ernstige gedragstoornis kunnen vaak nog onvoldoende in het speciaal onderwijs terecht

Te verwachten resultaat

Datum van bereikte resultaat

Onderzoek: in hoeverre is de thuiszorg instaat om samen met reguliere zorgaanbieders thuiszorg te bieden (ja of nee project)

1-2-2002 Indien ja, per 1-8-2002 starten met opzetten van project

Project logeergezinnen opzetten

1-2-2002 Uitgewerkt communicatie, PR en wervingsplan Per 1-4-2002 werving van 20 gezinnen + matching.

SPD Zorgaanbieders Zorgkantoor

De heer Hulstein

1-4-2001

Onderzoek naar mogelijkheden om afstemming te bewerkstelligen + oplossingsrichtingen

1-9-2001

REC FvO SPD Zorgaanbieders

Mevrouw 1-4-2002 Janse (St. Agogische Zorgcentra Zeeland)

Beeldvorming onder leraren over mensen met een verstandelijke handicap verbeteren. Hiervoor kan een training opgezet worden

Opzet training + try-out per 1-9-2002 50% van de scholen in Zeeland getraind per 1-9-2003

29

Provincie Zeeland

Knelpunten leven in een gezin


Betrokken partijen

Contactpersoon

Startdatum



4

Leerlingen met een autistische stoornis kunnen geen ambulante begeleiding ontvangen in het reguliere onderwijs

Ondersteuning via REC

REC Zorgaanbieders

De heer Hulstein

1-4-2001

Er is een 1-12-2001 werkgroep ingesteld. Het is van belang dat dit knelpunt op de agenda van deze werkgroep komt en een rapportage plaatsvindt aan de stuurgroep

5

Aansluiting tussen basisonderwijs en speciaalonderwijs is niet optimaal

Bestuurlijke en gemeentelijke samenwerking organiseren

Gemeenten/ onderwijs Scoop

Mevrouw Van Dijk

1-8-2001

Kinderopvang 1-8-2002 moet een integrale functie hebben als voorportaal naar het basisonderwijs. Hiervoor moet een plan opgesteld worden dat goedgekeurd is door alle betrokken partijen

Onderwijs Gemeenten ROC Zorgaanbieders

De heer Van den Beemt

1-4-2001

Plan opzetten om volwasseneducatie vorm te geven

Gezamenlijk themaprojecten uitvoeren 6

De integratie van Voorbeeldprojecten mensen met een ontwikkelen verstandelijke handicap in de samenleving is een knelpunt. De deelname aan algemene voorzieningen is nog onvoldoende. Een voorbeeld hiervan is de beleidswijziging van ROC’s, waardoor vorming en educatie van mensen met een verstandelijke handicap gelimiteerd is. Het reguliere aanbod is daarbij onvoldoende afgestemd op deze doelgroep

1-12-2001 Plan operationeel 1-3-2002

30

Provincie Zeeland


Er is een gebrek aan aandacht voor naschoolse opvang


Projecten opzetten vanuit particulier initiatief

Betrokken partijen

Contactpersoon

Startdatum

Onderwijs Gemeenten FvO

Mevrouw Koens

1-5-2001



Met particuliere aanbieders in gesprek komen en afspraken maken om te komen tot een start

1-7-2001 In gesprek treden 1-3-2002 afspraken gemaakt + start

8

Er is een gebrek aan aandacht voor vrijetijdsbesteding

Vergroten van de naschoolse opvang

Onderwijs Gemeenten FvO

Mevrouw Koens

1-8-2001

Opname van het vak vrijetijdsbesteding in het leerprogramma

1-10-2002

9

Onvoldoende doorstroming van mensen met een verstandelijke handicap naar de arbeidsmarkt

Begeleid werken

Sociale werkplaats SPD Zorgaanbieders

De heer Brakman

1-4-2001

Onderzoek naar de reden van onvoldoende doorstroming + oplossingsrichtingen

1-12-2001

10

In Zeeland zijn de wachtlijsten en de gemiddelde wachttijd hoog. Met name voor dagbesteding zijn er lange wachtlijsten. Ook de wachtlijst voor de sociale werkvoorziening is te hoog

Om de wachtlijst voor dagbesteding in samenhang aan te pakken dient een integraal plan opgesteld te worden voor dagbesteding, waarbij een directe relatie wordt gelegd met onderwijs en de sociale werkvoorziening (gebruik maken van de wet REA). In dit plan dient ook de toetreding van mensen met een verstandelijke handicap tot de arbeidsmarkt betrokken te worden

Zorgaanbieders Gemeente Zorgkantoor Sociale werkvoorziening GAK

De heer Hamelinck

1-4-2001

Plan van aanpak + oplossingsrichtingen ontwikkelen

1-12-2001

Plan dient goedgekeurd te worden door betrokken partijen

1-4-2002

Individuele toewijzing van budgetten aan cliënten zodat zij naar eigen keuze dagbesteding kunnen inkopen (PGB)

Zorgkantoor Zorgaanbieders

Mevrouw Franken

1-4-2001

Zorg-op-maat middelen omzetten naar PGB

1-11-2001

Sociaal Juridische dienstverlening

SPD FvO

Mevrouw Koens

1-5-2001

Inventariseren van knelpunten en oplossingsrichtingen

1-10-2001

11

Wie bijzondere bijstand heeft, moet iedere faciliteit opnieuw aanvragen. Dit vergt veel tijd

31

Provincie Zeeland


13

In Zeeland zijn de wachtlijsten en de gemiddelde wachttijd hoog. Met name voor wonen zijn lange wachtlijsten

De uitvoering van de persoonsgebonden budget is bureaucratisch



1-4-2001

Opzetten van (hotel)opvang met gespecialiseerd perpersoneel

1-8-2001 uitgewerkt plan 1-4-2002 start

1-4-2001

Plan van aanpak waarin geregeld wordt onder welke condities en tijdseen heden zorgaanbieders dienstverlening aan mensen met een verstandelijke handicap bieden

1-8-2001 plan in concept

Betrokken partijen

Contactpersoon

Startdatum

Mogelijkheden creëren voor tijdelijke opvang om mensen met een hoge urgentie een oplossing te bieden

Zorgaanbiedersplatform

De heer Gebruers

De woningbouwcorporatie en gemeenten geven aan mee te willen denken bij het bieden van mogelijkheden voor woningen voor mensen met een verstandelijke handicap

Woningbouwcorporatie Gemeenten Zorgaanbieders

De heer Van Exter

Individuele toewijzing van budgetten aan cliënten zodat zij naar eigen keuze kunnen wonen en daarbij ondersteuning kunnen inkopen (PGB en PVB)

Zorgkantoor

Mevrouw Franken


1-4-2001

Plan indienen bij college van zorgvoorzieningen waarin een versimpeling van de regelgeving wordt voorgesteld

1-12-2001 convenant

1-8-2001 Concept plan van aanpak 1-11-2001 agendering van definitieve plan bij CvZ

32

Provincie Zeeland



1-6-2001

Het verrichten van een inventarisatie op het terrein van signalering, melding en hulpverlening aan mensen met een verstandelijke handicap die seksueel misbruikt zijn

1-12-2001

1-6-2001

Opstellen van een plan voor dit sanctiebeleid

1-12-2001 plan

Inventariseren van knelpunten

1-12-2001

Eerste ontwerp

1-9-2002

Eerste druk + verspreiding

1-11-2002

Betrokken partijen

Contactpersoon

Startdatum

Mevrouw Van Rijn

Mevrouw Koens

14

Onvrijwillige ontoelaatbare handelingen binnen instellingen worden niet altijd herkend. Tevens heeft de politie in Zeeland niet altijd voldoende deskundigheid om het verhoor van een verstandelijk gehandicapt slachtoffer of dader af te nemen. In Zeeland wordt ook nog onvoldoende aandacht besteed aan de sekse-specifieke hulpverlening bij misbruik

Inventariseren hoe in Zeeland de signalering, de melding en de hulpverlening bij onvrijwillige ontoelaatbare handelingen vormgegeven wordt

Zorgaanbieders Politie SPD Inspectie Scoop

15

Er is wel aandacht genoeg voor de wensen van verstandelijk gehandicapten op het terrein van wonen, maar er zijn te weinig plaatsen. Het gaat dus om de capaciteit die niet voldoende is en de vraag hoe het moet worden vormgegeven

Snelle aanpassing van regelgeving voor het mogelijk maken van scheiding van wonen en zorg en voor het invoeren van het persoonsvolgend budget. Hierbij dient een stroomlijning plaats te vinden van middelen voor huisvesting (veelal lokale middelen) en middelen voor zorg in natura

Onderdeel van evt. ‘integraal project’

16

Het openbaar vervoer heeft slechte, weinig of geen verbindingen. De doelgroep is van mening dat de taxi’s vaak niet op tijd rijden of voor hen geen adequaat vervoer bieden

Bij langer dan een half uur (tussen bestelling en aankomst) wachten op een taxi worden particuliere taxikosten vergoed door AWBZ

Gemeente FvO

Er bestaat geen eenvoudige versie van de dienstregeling van het openbaar vervoer

Een boekje voor mensen met een verstandelijke handicap over bustijden

17



Onderzoek doen naar daadwerkelijke knelpunten

Vervoerders FvO

Mevrouw Koens

1-8-2001

1-3-2002 afspraken

33

Provincie Zeeland



Betrokken partijen

Contactpersoon

Startdatum


18

Er is onvoldoende begeleiding bij het taxivervoer

Werving van extra vervoersbegeleiders

Vervoerders Zorgaanbieders SPD

Vervoerder 1-11-2001 (naam onbekend)

19

De integratie van mensen met een verstandelijke handicap in de samenleving is een knelpunt. De deelname aan algemene voorzieningen is nog onvoldoende

De gemeente kan een positief discriminatiebeleid voeren ten aanzien van mensen met een verstandelijke handicap

Gemeente Zorgaanbieders SPD FvO

De heer Niewenhuijse

Mensen met een verstandelijke handicap hebben behoefte aan een betere relatie met de samenleving. Ze voelen zich vaak bekeken en gemeden

Mensen individueel deel laten nemen aan de samenleving

De integratie van mensen met een verstandelijke handicap in de samenleving is een knelpunt. De deelname aan algemene voorzieningen is nog onvoldoende

Meer mensen aantrekken, die samen met mensen met een verstandelijke handicap, een zinvolle invulling van de vrije tijd kunnen organiseren

Er is gebrek aan begeleiding op het terrein van vrije tijd besteding

Meer aandacht voor vrijetijdsbesteding

20

21

22

Gemeente Zorgaanbieders SPD FvO Kerken Verenigingsleven

De heer Pieterse

SPD FvO Gemeenten

De heer Brakman

Thuiszorg SPD Zorgaanbieders Zorgkantoor

De heer Brakman

1-3-2001

1-4-2001

1-5-2001

1-9-2001

Datum van bereikte resultaat -

Opstellen van 1-9-2001 een beleidsplan plan + oplossingsrichtingen 1-12-2001 Agendering bij colleges

inventarisatie gemeenlijke standpunten

Met maatschappelijke partijen een campagne opzetten voor imagoverbetering van mensen met een verstandelijke handicap

1-8-2001 opzet van campagne

Plan maken gericht op het vinden van aansluiting bij lokale club- en buurthuizen. Hierin zal begeleiding moeten plaatsvinden

1-8-2001 Plan van aanpak + communicatieplan

Onderzoek naar hoe zorgvragers hun vrije tijd zouden willen besteden

1-2-2002

1-12-2001 start van campagne

1-1-2002 Instroming van mensen

34

Provincie Zeeland


In Zeeland zijn onvoldoende mogelijkheden voor speciale groepen zorgvragers die beschermd dan wel beveiligd moeten wonen. Het gaat hier bijvoorbeeld om mensen met ernstige gedragsproblemen, waaronder mensen met een laag verstandelijk niveau, mcg, mensen met (een ernstige vorm van) autisme en opvang (crisis en tijdelijke opvang) voor mensen met psychiatrische problemen. En mensen met zware lichamelijke problematiek (zoals niet behandelbare epilepsie)


Mogelijkheden creëren voor opvang voor mensen met zware psychiatrische/ psychosociale- en of lichamelijke problematiek. Daarnaast dienen tijdelijke opvang mogelijkheden ontwikkeld te worden

Betrokken partijen

Contactpersoon

Startdatum

Aanbieders Ziekenhuizen Emergis

De heer Van den Beemt

1-4-2001

Aansluiting vinden bij specialistische afdelingen van algemene- en psychiatrische ziekenhuizen



Plan schrijven dat een verregaande verkenning maakt op het gebied van samenwerking met algemene- en psychiatrische ziekenhuizen

1-9-2001

Daadwerkelijke samenwerking

1-3-2002

Initiatieven door ouders stimuleren

Hierboven zijn de meeste knelpunten ondergebracht bij één of meerdere domeinen. Een aantal knelpunten vallt niet onder deze domeinen. Deze knelpunten en oplossingsrichtingen worden hieronder weergegeven. De onderstaande knelpunten beschrijven allen fundamentele problemen van het zorgsysteem. Omdat fundamentele wijzigingen van het systeem niet zomaar vormgegeven kunnen worden, is het schema niet nader ingevuld. Deze knelpunten en oplossingsrichtingen dienen dan ook als aandachtspunten voor bijvoorbeeld een (eventueel) op te zetten ‘integraal project’ voor de verstandelijk gehandicaptensector, dat aansluit bij de vernieuwingen in de zorg.


Er is nog geen optimale gezamenlijke samenwerking onder aanbieders binnen de sector voor het leveren van optimale zorg en dienstverlening


Met het persoonsgebonden budget moeten veel meer creatieve oplossingen geboden worden door zorgaanbieders, de keuze moet groter zijn dan de traditionele – reeds bestaande – zorg. Versterken van de vraagorganisatie en luisteren naar de vraag van de cliënt

Betrokken partijen FvO Zorgkantoor p.m. aanbieders

Contactpersoon

Startdatum



35

Provincie Zeeland



Betrokken partijen

25

Het zorgaanbod voor mensen met een verstandelijke handicap heeft nog een sterk verkokerde vorm. Er is nog te weinig samenhang met andere zorgsectoren. Met name de knellende regelgeving binnen de sectoren is een belangrijk aandachtspunt

Bij de toekenning van volumemiddelen/zorg op maat activiteiten moet een hoge prioriteit gegeven worden aan initiatieven die de samenwerking tussen instellingen op verschillende deelterreinen bevorderen en een aantoonbare oplossing bieden voor de meest urgente wachtlijstproblematiek

Zorgkantoor Aanbieders

26

Er wordt nog te weinig systematisch samengewerkt en afgestemd met instellingen en organisaties van andere sectoren. Concreet betekent dit dat in individuele gevallen wel wordt samengewerkt, maar dat op het niveau van organisaties en op bestuurlijk niveau nog onvoldoende samenhang wordt aangebracht in de verschillende producten. Een voorbeeld is de relatie tussen zorg en Wvg, volkhuisvesting en de bijzondere bijstand, en de samenwerking van de verstandelijk gehandicaptensector met de jeugdzorg voor wat de licht verstandelijk gehandicapten betreft

Om de samenhang met andere beleidsterreinen te vergroten is het noodzakelijk dat een integrale indicatiestelling plaatsvindt, die ook daadwerkelijk alle terreinen bestrijkt

Zorgkantoor FvO Gemeente

Er ligt een initiatief van VPO en SSVG in WestZeeuws-Vlaanderen om gezamenlijk een project op te zetten waarbij een pakket aan zorg geboden wordt aan zowel zelfstandig wonende ouderen en met een indicatie voor verzorgingshuiszorg als de verstandelijk gehandicapte oudere

Contactpersoon

Startdatum



36

Provincie Zeeland


27

28

29

Systeem van zorg De zorgtoewijzing vindt plaats naar bestaande zorgproducten. Dit betekent dat de vraag van de cliënt wordt vertaald naar een aanbod dat zo goed mogelijk bij deze vraag aansluit. Dit is geen vraaggestuurde zorg. Zorgplannen worden nauwelijks meegenomen in de zorgtoewijzing


Opzetten van een onafhankelijk PGB-bureau

Betrokken partijen

FvO SPD Zorgkantoor

Modernisering van de zorgtoewijzing richting vraaggestuurde zorg Commissie van vraag en aanbod (Klaverblad) kan dienen als landelijk voorbeeld Medio april 2000 komen extra middelen beschikbaar voor het oplossen van wachtlijsten waardoor het volumeprobleem niet meer aanwezig is. Voorwaarde voor het verkrijgen van deze middelen is het indienen van individuele overeenkomsten

Doordat het wonen steeds kleinschaliger moet zijn, zijn er steeds minder geschikte plaatsen te vinden

Er zullen steeds meer huurwoningen beschikbaar moeten komen. In goed overleg met de gemeente zullen mogelijkheden gegecreëerd moeten worden

Het PGB is veelal ontoereikend om het vervoer naar de dagbesteding te bekostigen

Als het vervoer ondergebracht wordt bij de Wvg kan de gemeente middels collectief aanvullend vervoer de kosten beheersen

Woningbouwverenigingen Zorgaanbieders

Contactpersoon

Startdatum



37

Provincie Zeeland


30

Imago van de arbeidsmarkt Het imago van werken in de sector voor mensen met een verstandelijke handicap is niet goed. De eerste tekenen van gebrek aan personeel zijn zichtbaar in Zeeland


Er zijn imagoprojecten en mobiliteitspoules. Speciale MDGO-opleidingen voor zorg aan mensen met een verstandelijke handicap. Dit is echter in Zeeland al geprobeerd, zonder resultaat, daar het aanbod zeer beperkt was

Betrokken partijen

Contactpersoon

Startdatum



FvO Gemeenten Aanbieders SPD Tripartite Sectoraal Overleg (TSO)

VGN is gestart met een drie jaar durende campagne om een imagoverbetering door te voeren Opzetten van vrijwilligersprojecten waarbij schoolverlaters meer individueel betrokken worden bij de sector

6.2 Evaluatie en voortgang

jaarlijks in de stuurgroep de voortgang van het uitvoeringsprogramma wordt besproken. De lijst met actiepunten kan in dit

In paragraaf 6.1 zijn alle knelpunten, oplossingsrichtingen en

kader als een ‘dynamisch document’ worden gezien.

afspraken die daarover gemaakt zijn schematisch neergezet. Jaarlijks wordt, op basis van het voorgaande, een voortBij ieder actiepunt is zo concreet mogelijk aangegeven wie de

gangsrapportage opgesteld. Deze zal door GS worden gebun-

trekker is en als zodanig ook als contactpersoon naar het

deld met de voortgangsrapportages van de andere regiovisies.

secretariaat optreedt. De contactpersoon informeert het

Deze algemene voortgangsrapportage kan worden voorgelegd

secretariaat schriftelijk over de uitwerking en uitvoering van de

aan de achterbannen van de vijf kernpartijen. Ook kan deze

actiepunten. Dit kan bijvoorbeeld in de vorm van een project-

rapportage worden gebruikt om andere geïnteresseerden te

opzet.

informeren.

Het secretariaat van de stuurgroep zal de voortgang van de verschillende actiepunten inventariseren, op basis waarvan half-

38

Provincie Zeeland

7. Conclusies en aanbevelingen De deelnemende partijen aan deze regiovisie onderkennen het

Het spreekt voor zich dat dit project in de eerste plaats een

belang van de huidige vernieuwing in de zorg en willen hierop

goed draagvlak behoeft alvorens kan worden overgegaan tot

inspelen. Dit kan bijvoorbeeld gestalte krijgen in een ‘project’,

een verdere uitwerking. Daarbij zal in nauwe samenwerking

waarmee aansluiting wordt gezocht bij de landelijke ontwik-

tussen het ministerie, de provincie, de zorgaanbieders,

kelingen richting vraaggestuurde zorg.

zorgvragers en het zorgkantoor de definitieve opzet van zo’n project geformuleerd moeten worden.

Een voorstel over de inhoud, status, vorm, benaming, reikwijdte en randvoorwaarden van zo’n project zal in een aparte werkgroep verder worden uitgewerkt en aan de stuurgroep worden voorgelegd. De provincie zal daartoe de betrokken partijen uitnodigen. Het project dient bij te dragen aan het hieronder beschreven doel: Een mens met beperkingen heeft het recht om zelf te beschikken over de financiële middelen die aan hem, op grond van zijn indicatie, door de AWBZ zijn toegekend. Dit betekent dat hij bepaalt hoe deze financiën besteed worden. Daarmee geeft hij sturing aan de vorm en inhoud van de ondersteuning die hij wenst om de kwaliteit van zijn bestaan zo optimaal mogelijk te laten zijn.

39

Provincie Zeeland

Geraadpleegde literatuur * Brief van de staatsecretarissen van VROM en VWS over woonzorgstimuleringsfonds, 20 december 1999 * Leven in de samenleving, NIZW Utrecht, oktober 1998

welzijn en cultuur), J.J.A. Franse en J.G. Smit, Middelburg, april 1999 * Standaardregels / gelijke kansen voor mensen met een handicap, FvO, 1999

* Mijn Toekomst; Onderzoek naar de wensen over leven en wonen, De Sterre – Clinge, 1996-1997 * Op Weg, Plan van aanpak wegbereiders expertisecentra leer-

* Wet op de expertisecentra, tekstuitgave 1998 * Wet op het primair onderwijs 1999-2000, tekstuitgave 1999

linggebonden financiering, mei 1998 * “Wij weten wat wij willen”, de praktijk is moeilijker dan de * Projectvoorstel gecombineerde zorg voor ouderen met een

theorie, uitkomsten van het project verheldering zorgvraag

verstandelijke handicap en met een indicatie voor verzor-

van mensen met een verstandelijke handicap en hun fami-

gingshuiszorg, VPO en SSVG (West-Zeeuws-Vlaanderen), april

lieleden in Zeeland, Stichting Het Klaverblad Zeeland, Goes,

2000

augustus 1999

* Projectplan, Regionaal Expertise Centrum Zeeland, Cluster 3 (o.i.), april 1999 * Regioverkenningen, Zorg voor mensen met een verstandelijke handicap in Zeeland, Scoop (Zeeuws Instituut voor zorg,

* Zeeuwse zorg, onze zorg, conceptnota Zeeuws zorgbeleid, mei 1997 * Brief van de staatssecretaris van VWS met kenmerk DGB/FIG-2070490 en bijbehorend plan van aanpak

40

Provincie Zeeland

Bijlage I

Afkortingen AWBZ

Algemene Wet op Bijzondere Ziektekosten

BZW

Begeleid Zelfstandig Wonen

VROM

Ministerie van Verkeer, Ruimtelijke Ordening en Milieu

IOBK

In Ontwikkeling Bedreigde Kinderen

VSO

Voortgezet Speciaal Onderwijs

KDC

Kinder Dag Centrum

VWS

Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport

LCIG

Landelijk Centrum Indicatiestelling Gehandicapten

WIW

Wet Inschakeling Werkzoekenden

LOM

Leer en Opvoeding Moeilijkheden

WEC

Wet op de Expertise Centra

MLK

Moeilijk Lerende Kinderen

WPO

Wet op het Primair Onderwijs

nWSW

nieuwe Wet op de Sociale Werkvoorziening

WSW

Wet op de Sociale Werkvoorziening

PGB

Persoonsgebonden Budget

Wvg

Wet voorzieningen gehandicapten

PVB

Persoonsvolgend Budget

WVO

Wet op het Voortgezet Onderwijs

REC

Regionale Expertise Centra

WZV

Wet Ziekenhuis Voorzieningen

SO

Speciaal Onderwijs

ZMLK

Zeer Moeilijk Lerende Kinderen

SW

Sociale Werkvoorziening

ZMOK

Zeer Moeilijk Opvoedbare Kinderen

VMBO

Voorbereidend Middelbaar Beroeps Onderwijs

ZZO

Zeeuws Zorg Overleg

VBO

Voorbereidend Beroeps Onderwijs

41

Provincie Zeeland

Bijlage II

Samenstelling stuurgroep Naam

Namens

Dhr. G.L.C.M. de Kok

provincie Zeeland, voorzitter

Mevr. J.W. Ruysink-Barentsen

provincie Zeeland (ambt.)

Dhr. P.J. Bolderman


Dhr. P. J. Uitterhoeve


Dhr. H. Zanting


Dhr. C. Vlaming

ICS-adviseurs

Mevr. H. G. Berkhout

ICS-adviseurs

Mevr. M.L. van de Loo

ICS-adviseurs

Mevr. J. Koens

zorgvragers

Dhr. P.D. Pieterse

zorgvragers

Mevr. R. Oudshoorn

zorgvragers

Mevr. I. Ouwerkerk

zorgvragers

Dhr. P.C. Hamelinck

gemeenten Zeeuws-Vlaanderen

Dhr. P.A. Ganseman

gemeenten Oosterschelde

Dhr. L.A. Niewenhuijse

gemeenten Oosterschelde

Mevr. J.C. van Dijk-Sturm

gemeenten Walcheren

Dhr. L. van Wallenburg

zorgkantoor Zeeland

Mevr. J. L.M. Franken

zorgkantoor Zeeland

Mevr. A. van Rooijen

zorgaanbieder

Dhr. F. van Lokven

zorgaanbieder

Dhr. P.M.M. van den Beemt

zorgaanbieder

Dhr. J. Hoekman

zorgaanbieder

Dhr. J.B. Hulstein

zorgaanbieder

Dhr. J. Biegstraaten

zorgaanbieder

Mevr. W.D. Janse-Alewijnse

zorgaanbieder

Dhr. J. Koller

zorgaanbieder

Dhr. B.J.A. Gebruers

zorgaanbieder

Dhr. P.J. Lijnse

Scholen voor speciaal onderwijs

Dhr. E.J. van Exter

Woningbouwverenigingen

Mevr. I. Dekker

Instellingen voor thuiszorg

Dhr. I. Havenaar

Indicatiecommissie VG

42

Provincie Zeeland

Bijlage III

Projectplan wachtlijstproblematiek Inleiding

kunnen realiseren. Tevens hebben ze aangegeven welke kosten hiermee gemoeid zijn.

In april 1999 constateerden de twee in Zeeland werkzame zorgtoewijzingscommissies, dat de wachtlijstproblematiek

Aan het eind van bovenstaand traject werd duidelijk, dat er

onverantwoorde vormen had aangenomen, waardoor actie

middelen beschikbaar zouden komen om de wachtlijstproble-

noodzakelijk was. Met name de vragen aan de intramurale sec-

matiek op te lossen. Dit betekent dat naar alle waarschijnlijk-

tor konden niet gehonoreerd worden. Met betrekking tot de

heid de 35 urgente mensen binnen niet al te lange tijd zorg

dagbesteding is er in één regio in Zeeland sprake van een

krijgen.

wachtlijst. Er waren ongeveer 35 mensen, die zich in een problematische situatie bevonden, voor wie geen oplossing in zicht was. In het kader van de aanpak van de wachtlijstproblematiek hebben de beide zorgtoewijzingscommissies in Zeeland besloten om in juni 1999 een bijeenkomst te houden, waarvoor de zorgaanbieders, de inspectie, de provincie, het zorgkantoor, de gebruikersorganisatie Het Klaverblad( FVO), de SPD-Zeeland en de R.O.Z.en uitgenodigd werden. Onderwerpen ter bespreking: o.a. overcapaciteit, ruilingen, persoonsvolgend budget, restant PGB-gelden en provinciale subsidie.

Het betekent echter ook dat voor alle anderen, die nog urgent op de wachtlijst staan met grote snelheid gewerkt moet worden aan een vervolg op het eerder gevolgde traject. Het eerste traject is door een aantal mensen binnen hun reguliere werk uitgevoerd. Dit ook voor alle anderen op de wachtlijst te doen, zou een te grote aanslag op hun draagkracht kunnen betekenen, waardoor andere werkzaamheden voor cliënten in de knel zouden komen. Van belang is om alle mensen op de wachtlijst zo snel mogelijk van zorg te voorzien wat veel tijd zal kosten, als dit op een goede vraaggestuurde manier uitgevoerd wordt. Het zou dan ook wenselijk zijn als (tijdelijke) extra gelden

Bovengenoemde bijeenkomst en een aantal vervolgbij-

beschikbaar gesteld kunnen worden om een aantal zaken goed

eenkomsten hebben geleid tot een plan van aanpak

op de rails te zetten.

m.b.t. de wachtlijstproblematiek. Van een aantal van deze urgente mensen was de zorgvraag door de SPD reeds in beeld gebracht door middel van hulpvraagverduidelijking. Op grond daarvan waren door de cliënt

Het is van het allergrootste belang, dat, zodra er extra middelen komen, alle mensen van de wachtlijst in volgorde van urgentie zo vlug mogelijk de zorg overeenkomstig hun behoefte geboden wordt.

en/of ouders en familie reeds zorgafspraken gemaakt met een zorgaanbieder van hun keuze.

Werkwijze

Van de mensen, die nog niet over een persoonlijk plan of zorg-

* Opnieuw de wachtlijst screenen.

afspraken beschikten, werd de zorgvraag alsnog omschreven

Actie: SPD als het cliënten of ex-cliënten zijn van de SPD.

aan de hand van een aantal punten (zie bijlage).

Zorgtoewijzingscommissie Zeeuwsch-Vlaanderen en com-

Al deze plannen zijn aan de zorgaanbieders naar keuze ge-

missie Vraag en Aanbod Midden- en Noord Zeeland sturen

stuurd. Aan de hand van deze plannen hebben de zorgaan-

een briefje naar andere instellingen (in- en buiten Zeeland)

bieders aangegeven hoe en wanneer en waar ze deze zorg

over hun cliënten;

43

Provincie Zeeland

* Herhaaldelijk de volgorde van urgentie bepalen;

Informatie verzamelen over project Waalwijk (leven in de lokale samenleving);

* Een aparte wachtlijst PGB en “natura” maken. Wie heeft een persoonlijk plan en wie niet?

* Ouderinitiatieven in beeld brengen, verschillen in urgentie

Wie gaat cliënten steunen met het maken van een persoon-

bekijken en richtlijn afspreken( bijv. bij ouderinitiatief als 3

lijk plan (methodiek hulpvraagverduidelijking): Actie SPD!

mensen van de groep urgent zijn, is dat voldoende om iets

De keuze van de cliënt is hier bepalend;

door te laten gaan);

* Met elke nieuwe cliënt wordt hulpvraagverduidelijking gedaan

* Voorlichting geven aan cliënten, hun ouders en/of familiele-

en een persoonlijk plan gemaakt (wonen, dagbesteding, ge-

den over de nieuwe visie en mogelijkheden in de zorg voor

zinsondersteunende activiteiten, vrijetijdsbesteding);

mensen met een verstandelijke handicap. Op korte termijn voorlichtingsbijeenkomsten organiseren.

N.B. Naarmate de hulpvraag complexer is, zal de

Wellicht zijn hiervoor in de toekomst extra middelen nodig;

hulpvraagverduidelijking meer tijd vragen (Taak SPD). * Belangrijk is om een project-medewerker te benoemen, die Hulpvraagverduidelijking is de taak van de SPD. In het kader

de trajecten begeleidt en volgt (wooninitiatieven, netwerk-

van de wachtlijstmiddelen betekent dit, dat er in korte tijd

building, community care);

veel werk verzet moet worden. De SPD-Zeeland kan uit eigen middelen nog een extra zorgconsulent aanstellen

Een project-medewerker zou een functie voor de SPD-

voor 24 uur. Zo nodig zal het mogelijk moeten zijn meer

Dienstverlening kunnen zijn. Bij de SPD-Zeeland zijn middelen

menskracht te krijgen, via financiering door het zorgkantoor

aanwezig om een dergelijke functionaris voor 32 uur aan te

(door het college van zorgverzekeringen zijn hierover reeds

stellen.

toezeggingen gedaan). * Een commissie in het leven te roepen, bestaande uit verte* Mensen op de wachtlijst vragen op welke termijn (datum start gewenste zorg) zij zorg willen en dit in ZRS registreren;

genwoordigers van de SPD, FVO, Zorgkantoor, Provincie, Zorgaanbieders, en de zorgtoewijzings-commissies, die deze ontwikkelingen volgt en bewaakt.

In Zeeland staan alleen die mensen op de wachtlijst die binnen 2 jaar een zorgaanbod willen hebben. Is de datum “start

Samenwerking in het oplossen van de wachtlijstproblematiek

gewenste zorg” verstreken, dan kan men pas in aanmerking

is essentieel. Belangrijk is ook dat men het eens is over de

komen voor urgentie-punten.

te volgen strategie.

* Overleg met zorgaanbieder van keuze (ook aandacht voor

Middelburg, mei 2000.

community care). Aanbieders formuleren het zorgaanbod, zoals in de eerste ronde;

Jopie Koens, Het Klaverblad Rachel Oudshoorn, R.O.Z. Zeeuwsch-Vlaanderen

* In kaart brengen wie, wanneer de zorg krijgt, die hij nodig heeft. Schema van 2 jaar(?) verwezenlijking van de plannen.

Ineke Boonstra, SPD-Zeeland

44

Provincie Zeeland

Bijlage bij

Projectplan wachtlijstproblematiek In de persoonlijke beschrijvingen dienen de volgende

risch; zintuiglijk enz.) en wat betekent dit voor het zorgaan-

zaken aan de orde te komen:

bod;

* Beschrijving van de huidige situatie;

* Wat verwacht men van directe verzorgers op het gebied van communicatie en relatie;

* Behoeften van de persoon; * Wat wordt verwacht van de dagbesteding; * Locatie (plaats, omgeving, gekozen, aanbieder); * Wat is de zorgvraag ‘s-nachts; * Welke zorg is gewenst (bijvoorbeeld lichamelijke verzorging,ondersteuningsvraag);

* Wat verwacht men van de groepsgrootte en groepsgenoten.

* Is er sprake van bijkomende handicaps (bijvoorbeeld moto-

Colofon Uitgave Coördinatie Opmaak Fotografie Druk

: : : : :

Provincie Zeeland, april 2001 Provincie Zeeland, afdeling Welzijn Provincie Zeeland, afdeling Informatievoorziening en Documentatie Jaap Wolterbeek LnO drukkerij/uitgeverij, Zierikzee

Provincie Zeeland. Zorg aan mensen met een verstandelijke handicap. Regiovisie Provincie Zeeland. zorgvragers. aanbieders

Recommend Documents