Wat doen zelfhulp en vroeghulp aan verslaving?

Wat doen zelfhulp en vroeghulp aan verslaving? Dag van de verslaving 12 oktober 2007

Gerard M. Schippers THE AMSTERDAM INSTITUTE FOR ADDICTION

RESEARCH

Academisch Medisch Centrum

Universiteit van Amsterdam

Tijdschrift sinds 2005 Bohn Stafleu Van Loghum

Biopsychosociale aandoening

Verslaving een ernstige ziekte

Chronisch Complex – multicausaal Geen genezing – volgt doktersadvies niet op Behandeling heeft korte termijneffecten – veel terugval

Vergelijkbaar met Hypertensie Diabetes Asthma

THE AMSTERDAM INSTITUTE FOR ADDICTION RESEARCH

Beloop van alcohol- en drugsverslaving Gemiddeld 7-10 jaar voor mensen in behandeling komen Grote mate van terugval bij behandelden (>50%) Hulpzoekende alcoholisten: 35-55% chronisch Er is veel oversterfte Na 4 jaar abstinentie kan 25% sociaal drinken Vrouwen hebben iets gunstiger beloop Schippers, G.M. & Broekman, T.G. (2006). The course of Alcohol dependence; the Course of Drug Dependence. The State of the Art. Den Haag: ZonMw . THE AMSTERDAM INSTITUTE FOR ADDICTION RESEARCH

Toch enige relativering nodig

Alcoholgebruik in Nederland 85% van de volwassen bevolking drinkt alcohol (CBS, 2003) We drinken gemiddeld 8 liter pure alcohol per persoon (World drink trends) 10% van de volwassen bevolking is probleemdrinker 14,2% is zware drinker (van Dijck en Knibbe, 2005) 3,7% van de volwassen bevolking is alcoholafhankelijk en ca 10% alcoholmisbruik (NEMESIS, 1997) THE AMSTERDAM INSTITUTE FOR ADDICTION RESEARCH

Herstel van verslaving in de algemene bevolking NEMESIS is grote (n=7076) representatieve studie in algemene bevolking met 1 en 3 jaar follow-up. DSM-IV misbruik and ICD-10 schadelijk gebruik hebben een gunstig verloop van tussen 81 and 89% na 1 jaar follow-up en tussen 85 and 92% na 3 jaar GEEN misbruik. Afhankelijkheid volgens DSM-IV en ICD-10 had een iets minder gunstig verloop: 67 a 67% was na 1 en 69 a 74% na 3 jaar NIET meer afhankelijk . Degene die hersteld waren na 1 jaar kenden terugval in 0-14% bij afhankelijken en 4-12% voor misbruik. De Bruijn, Van den Brink, De Graaf, & Volleberg (2005). The three year course of alcohol use disorders in the general population. Addiction. THE AMSTERDAM INSTITUTE FOR ADDICTION RESEARCH

Conclusie Verslaving geneest bij een belangrijk deel van de populatie Te weinig onderscheid tussen algemene bevolking (spontaan herstel (ca 80%) en in de zorg aangeboden gevallen chronisch (ca 50%) en geneesbaar (ca 50%), met bijdrage van de zorg zelf hooguit 15-20%. Model nodig voor verspreiding in de bevolking


Model over het voorkomen en behandelen van alcoholproblemen algem

ene

geen problemen

probleem drinkers

afhankelijken

chronici

g n i k l o bev preventie

vroegsignalering

behandeling nazorg zorg

Model over het voorkomen en behandelen van alcoholproblemen algem

ene

geen problemen

probleem drinkers

afhankelijken

chronici

g n i k l o bev preventie

vroegsignalering behandeling nazorg zorg

Zelfhelpbeweging • Lange traditie • Onafhankelijk en autonoom • Krachtige hulp … voor degenen die aanvaarden • Bij uitstek (ook) geschikt als nazorg na behandeling • Geen kosten – geen bijwerkingen • Gebaseerd op gelijkwaardige sociale steun • Jezelf helpen door elkaar te helpen THE AMSTERDAM INSTITUTE FOR ADDICTION RESEARCH

Zelfhelpbeweging

Vanwege het belang van hulp aan elkaar en vanwege verwarring met zelfhelp als hulp zonder anderen (denk aan bibliotherapie en internetbehandeling), andere term dan zelfhelp of zelfhulp misschien beter geschikt? Wederhelp?


Onderzoek naar zelfhelp •Kwalitatief onderzoek naar processen: sociale ondersteuning, identificatie, ritualisering en sociale vergelijking •Evaluatief onderzoek, meest naar 12 stappen benadering (AA) •De vraag naar effectiviteit moeilijk te beantwoorden – is misschien ook niet zo nodig. Onderscheid maken naar geprofessionaliseerde 12-stappen en de AA (en andere wederhelpgroepen) THE AMSTERDAM INSTITUTE FOR ADDICTION RESEARCH

Onderzoek •Behandeling op basis van 12 stappen benadering niet minder, maar ook niet meer effect te hebben dan andere •12-Step residential treatment confers no added benefit compared with other forms of treatment and is less cost-effective than outpatient treatment. (Level of evidence: IA).” (Heather, NHS, 2006)

•Deelname aan zelfhelpgroepen heeft toegevoegde THE AMSTERDAM INSTITUTE FOR waarde ADDICTION RESEARCH

Stimuleren van ‘wederhulp’en vroeghulp Vanwege het belang dient de verslavingszorg de deelname krachtig te stimuleren. Vandaar het informatie- en ontwikkelingscentrum zelfhulpgroepen en verslavingen gevestigd bij het Trimbos-instituut


Partnership Vroegsignalering Alcoholproblemen


Alcohol in de Preventienota Speerpunten Kiezen voor Gezond Leven • Roken • Schadelijk alcoholgebruik • Overgewicht (bewegen en voeding) • Diabetes • Depressie

Schadelijk alcoholgebruik: - het gebruik van alcohol bij jongeren onder de 16 jaar terugbrengen naar het niveau van 1992; - minder volwassen probleemdrinkers: van 10,3 procent nu naar 7,5 procent in 2010. THE AMSTERDAM INSTITUTE FOR ADDICTION RESEARCH

De partners NIGZ NHG CBO Kwazo-UMCN (WOK) Trimbos-instituut Het Ministerie van VWS


Doelstellingen PVA 1 Het identificeren van tekortkomingen en problemen bij de implementatie van vroegsignalering en kortdurende interventies voor probleemdrinkers


Doelstellingen PVA 2 Het verbeteren van de beschikbaarheid, toegankelijkheid en kwaliteit van vroegsignalering en kortdurende interventies voor probleemdrinkers binnen de totale zorgketen. Speciale aandacht voor:

– Preventie – Stepped care – E-health toepassingsmogelijkheden


Doelstellingen PVA 3 Het vergroten van de betrokkenheid van de gezondheidszorg bij de uitvoering van vroegsignalering en kortdurende interventies.


Doelstellingen PVA 4 Het leveren van een bijdrage aan de beleidsdoelstelling van het Ministerie van VWS om het aantal probleemdrinkers onder de volwassen bevolking te verminderen.


Hulp bij schadelijk alcoholgebruik Ongeveer 3% zoekt hulp (vooral afhankelijken) In huisartsenpraktijk wordt 10 à 30% van de probleemdrinkers herkend, een klein deel wordt behandeld of doorverwezen Ziekenhuizen en eerste hulpafdelingen bieden geen hulp Geen cijfers over hulp in GGZ en thuiszorg THE AMSTERDAM INSTITUTE FOR ADDICTION RESEARCH

Wat kunnen we doen voor probleemdrinkers? Vroegsignalering

– B.v. in de huisartsenpraktijk, GGZ, ziekenhuizen of zelfscreening

Kortdurende interventies

– Motiverend adviesgesprek (5 à 10 minuten) – Kortdurende interventie (1 tot max. 4 sessies) – Zelfhulp (via internet) – Leefstijltrainingen: Intensieve interventie (tenminste 4 * 10 minuten – vervolgcontacten) niet door de arts, maar door praktijkondersteuner, of door maatschappellijk werkers of verpleegkundigen op de de afdeling THE AMSTERDAM INSTITUTE FOR ADDICTION RESEARCH

Waarom kortdurende interventies? Effectieve methodiek (o.a. Cuijpers et al., 2005) Kosteneffectieve methodiek (Anderson, et al., 2005) Breed in te zetten in de gezondheidszorg, o.a. in de eerste lijn (huisartsen) en de tweede lijn.


Redenen voor minimaal bereik schadelijke alcoholgebruikers Drinker in het begin weinig bewust van problemen Drinkers zijn nauwelijks gemotiveerd voor behandeling Taboe op problemen met alcohol Hoge drempel om hulp te zoeken in reguliere zorg Huisarts en andere zorgverleners herkennen probleemdrinkers slecht THE AMSTERDAM INSTITUTE FOR ADDICTION RESEARCH

Vijf PVA projecten 1. 2. 3. 4. 5.

Lokale aanpak vroegsignalering alcoholproblemen Basisprogramma preventie verslavingszorg Consultatieprojecten in de eerste lijn Implementatie Multidisciplinaire Richtlijn Alcoholafhankelijkheid Implementatie NHG-Standaard Problematisch alcoholgebruik


Conclusie Zowel zelfhulp (wederhulp) als vroegsignalering verdienen krachtige ondersteuning omdat ze werkelijk bijdragen aan terugdringen alcoholleed in Nederland.


Wat doen zelfhulp en vroeghulp aan verslaving?

Recommend Documents