Wat doen de politieke partijen met onze economie?
Er is wat Te kiezen op 22 november!
INHOUD Overheid, regels en toezicht
4
Schatkist, vergrijzing en fiscus
6
Criminaliteit
8
Onderwijs en scholing
10
Innovatie en ondernemerschap
12
Arbeidsmarkt en uitkeringen
14
Ruimte en infrastructuur
16
Internationaal ondernemen
18
Gezondheidszorg
20
Milieu en energie
22
Wat is er te kiezen? De politieke partijen die meedoen aan de Tweede-Kamerverkiezingen hebben veel aandacht voor onze economie. Dat komt naar voren uit deze vergelijking van de conceptverkiezingsprogramma’s. Uit die programma’s blijkt ook dat er veel te kiezen is op 22 november.
D
eze analyse, die is gemaakt in samenwerking tussen vno-ncw en mkb-Nederland, verschijnt op Prinsjesdag 2006. Ze heeft betrekking op concept-verkiezingsprogramma’s die binnen partijen nog onderwerp van discussie zijn. Deze programma’s kunnen dus in de aanloop naar de Tweede-Kamerverkiezingen nog gewijzigd worden. De analyse beperkt zich tot programma’s van de partijen die nu in de Tweede Kamer zitten. cda, PvdA, vvd, GroenLinks, sp, D66, sgp en ChristenUnie hadden op het moment van evaluatie hun concept-programma gereed en zijn in de analyse meegenomen. Een aantal Kamerfracties gaat verder onder een andere naam. Ook zij zijn in de analyse meegenomen, voorzover het concept-programma gereed was. De vele tientallen partijen die wel aan de verkiezingen gaan deelnemen maar (nog) niet in het parlement zitten, ontbreken in deze evaluatie. Bij het maken van de vergelijking is het gezamenlijke verkiezingsmanifest van vno-ncw en mkb-Nederland als uitgangspunt genomen. Dit programma, getiteld Nederland kán winnen, bevat 93 aanbevelingen voor het sociaal-economisch beleid in de komende vier jaar. Het werd deze zomer gepresenteerd. We behandelen in totaal tien thema’s. Elk thema begint met de hoofdpunten uit het programma van ondernemend Nederland, gevolgd door de opvattingen die uit de verschillende partijprogramma’s zijn overgenomen.
De evaluatie heeft op hoofdlijnen plaatsgevonden. Een minutieuze beschrijving van alle standpunten in de conceptverkiezingsprogramma’s is door ruimtegebrek onmogelijk. Er ligt inmiddels namelijk voor ruim 400 pagina’s aan verkiezingsprogramma’s. Ter wille van de overzichtelijkheid en om de partijprogramma’s globaal evenveel aandacht te geven zijn keuzes gemaakt. Dat was onvermijdelijk. Het vergelijken van de partijprogramma’s op de 93 punten van vno-ncw en mkb-Nederland betekent dat programmapunten die buiten deze 93 adviezen vallen, niet zijn meegenomen. Daar kunnen voor het bedrijfsleven zeer relevante voorstellen tussen zitten. Zo pleiten PvdA, sp en GroenLinks in hun programma’s voor stopzetting van het project van de ontwikkeling van de Joint Strike Fighter (jsf), met alle schadelijke gevolgen voor het bereiken van een hoogwaardige industrie van dien. Dat stond natuurlijk niet in ons programma. Anderzijds doet een aantal partijen onverwacht positieve voorstellen voor het ondernemingsklimaat, bijvoorbeeld drie jaar belastingvrijstelling voor starters (vvd), zelfstandigenaftrek voor ondernemers ouder dan 65 jaar (cda, vvd) en een startersaftrek in kansenzones (PvdA). Voor wie dit in het achterhoofd houdt, bevat deze analyse echter voldoende informatie om voor 22 november in elk geval op sociaal-economisch terrein zijn of haar keuze te kunnen bepalen. Of om deze maand binnen de eigen partij initiatieven te ontwikkelen om voorstellen nog in de juiste richting bij te stellen.
Overheid, regels en toezicht • minder beleidsambtenaren door samen-
• doelvoorschriften in plaats van gedetail-
voegen ministeries harde norm voor aanpak bureaucratie (overhead) op alle niveaus heroriëntatie van alle regels, vergunningen en toezicht drastisch beperken vergunningstelsels leges afschaffen minder toezichthouders en financiering toezichthouders uit algemene middelen
leerde regels netto taakstelling nalevingskosten één dag per jaar voor het invoeren van nieuwe regels wettelijk kader overheidsaanbestedingen met minimale administratieve lasten bevorderen overheidsdienstverlening door private partijen
• • • • •
• • • •
• reorganisatie waterbeheer en intrekken grondwaterbelasting voor bedrijven
• 100 procent digitaal overheidsloket en burgerservicenummer voor bedrijven
• geen reclameverbod publieke omroep • beperken wildgroei en administratieve lasten auteursrechten
• versimpelen regels en toezicht telecommarkt
Het cda zet in op een reductie van de personeelsomvang in het openbaar bestuur, minder toezichthouders en een harde vermindering van administratieve lasten en nalevingskosten. Zo wordt onder meer gesneden in de managementlagen bij departementen en mogen toezichthouders geen aanvullende regels stellen. De partij gaat bij wet- en regelgeving uit van vertrouwen in plaats van wantrouwen; bij overtreding gelden hogere sancties. Vergunningen worden omgezet in algemene regels. Door overheidstaken bij één bestuurslaag neer te leggen en de verantwoordelijkheid te beperken tot maximaal twee bestuurslagen, ontstaat minder beleidsdrukte. Ondernemingen moeten gegevens in één keer kunnen aanleveren bij de digitale overheid. De overheid vult tegenvallende reclame-inkomsten bij de publieke omroep aan.
De PvdA verbetert de overheidsdienstverlening door minder regels te stellen en meer vertrouwen te geven. Wie dat vertrouwen schendt, wordt strenger gestraft. De partij neemt onder meer de bureaucratie voor ondernemers op de schop, brengt het aantal rijksambtenaren terug, bezuinigt op overhead binnen departementen en schaft de waterschappen af. Bij het invoeren van een nieuwe regel moet een oude regel worden afgeschaft en elke wet krijgt een einddatum. Bij vergunningverlening gelden fatale termijnen. Inspectiediensten van het rijk en de lagere overheden gaan beter samenwerken. Voor ondernemers wordt de één-loketbenadering voortgezet en uitgebreid naar de publieke dienstverlening. Onder voorwaarde van een onafhankelijke programmering blijft reclame bij de publieke omroep toegestaan.
De vvd zet in op een omslag in het denken van wantrouwen naar vertrouwen. Alle stempels en vergunningen vooraf worden grotendeels afgeschaft. Controle vindt achteraf plaats. De partij snijdt in de taken van provincies, zoals onderwijs, integratie, ouderen- en jeugdzorg. Dit leidt tot een reductie van het aantal provincieambtenaren. Daarnaast gaat de efficiency bij het rijk, de provincie en de gemeente omhoog. Beleidsdirecties en inspecties moeten het met een kwart minder ambtenaren doen. Voor uitvoeringsorganisaties wordt een bureaucratienorm van 15 procent ingevoerd.
GroenLinks vereenvoudigt het openbaar bestuur en dringt de bureaucratie terug. De partij vermindert het aantal ambtenaren bij het rijk en schaft de waterschappen af. Daarnaast komt er een onderzoek naar het hervormen of afschaffen van provincies en deelgemeenten en het samenvoegen van ministeries. Procedures voor vergunningen worden zo eenvoudig en laagdrempelig mogelijk. Kleine ondernemingen kunnen rekenen op minder administratieve lasten. De toegankelijkheid van overheidsdiensten verbetert onder andere door meer gebruik te maken van internet. De publieke omroep wordt reclamevrij.
Hoofdstuk 1
De sp stelt normen voor de maximale overhead bij de overheid. Die overhead gaat met 10 procent omlaag. De partij heft de waterschappen op en roept een halt toe aan de wildgroei van zelfstandige bestuursorganen. De afdracht van loonbelasting en sociale premies wordt eenvoudiger. Gemeentelijke belastingen voor ondernemers worden voortaan in één aanslag gebundeld. De publieke omroep wordt onafhankelijk van de commercie.
Voor D66 is zelfregulering de regel: de partij vertrouwt op de eigen verantwoordelijkheid van het bedrijfsleven en wil alleen daar waar nodig toezicht door de overheid. Ook het verlenen van vergunningen aan bedrijven vindt plaats op basis van vertrouwen en eigen verantwoordelijkheid. Vergunningen worden bovendien zoveel mogelijk geïntegreerd en bij vergunningverlening gelden fatale termijnen. D66 vermindert de bureaucratie (onder meer door een beperkte departementale herindeling) en reduceert de administratieve lasten met 25 procent. Provincies en waterschappen worden afgeschaft; daarvoor in de plaats komt een grotere rol voor landsdelen. Verkleining van de overheid vindt daarnaast plaats door een reductie van het ambtenarenapparaat en voorwaardelijke privatiseringen. Toezichthouders blijven niet vanzelfsprekend bestaan.
De ChristenUnie dwingt publiek geformuleerde doelen af met functionele eisen in plaats van gedetailleerde regelgeving. Regelgeving wordt onder voorwaarden (onder andere gezondheid, milieu) verminderd. De administratieve lastendruk voor het bedrijfsleven wordt gereduceerd. Daarnaast brengt de partij het aantal managementlagen in de publieke sector terug. De waterketen komt onder verantwoordelijkheid van één ministerie en alle lokale en regionale watertaken worden ondergebracht in overheidsgestuurde uitvoeringsorganisaties. De ChristenUnie zet in op sterke gemeenten en sterke provincies. Overheidsaanbestedingen worden niet alleen getoetst op prijs, maar ook op bijvoorbeeld innovatie en vernieuwing.
De sgp houdt alle regels waaraan ondernemers moeten voldoen tegen het licht. Nieuwe regels komen alleen tot stand als deze niet leiden tot een hogere administratieve lastendruk. Verdere vermindering van de administratieve lasten blijft noodzakelijk. De partij zet in op een zorgvuldige, invoelende en niet rigide behandeling van concrete, kwesties die de burgers direct raken. Zo moeten procedures waarmee burgers te maken hebben zo kort en eenvoudig mogelijk zijn. Er komen ‘regelarme’ zones om de bureaucratie te verminderen. Het aantal en de omvang van (advies)commissies wordt kritisch bezien. De waterschappen blijven in hun huidige vorm bestaan. Gemeenten moeten waken voor een onevenredige toename van de lastendruk voor burgers.
PVN
GROEPWILDERS
De pvn krimpt het ambtenarenapparaat in en dringt de bureaucratie terug.
De pvv wil een kleinere en minder betuttelende overheid. Er komen minder ministeries en minder ambtenaren en er wordt gesneden in bureaucratie en overhead.
Partij voor Nederland
Partij voor de Vrijheid
Schatkist, vergrijzing en fiscus • de hypotheekrenteaftrek blijft gehandhaafd de inkomstenbelasting gaat over de gehele linie omlaag van vier naar twee belastingschijven, uiteindelijk naar een vlaktaks de heffingskorting en de combinatiekorting bij niet-werkende partner verdwijnen de financiële gevolgen van de vergrijzing
• • • •
opvangen met: beperkt begrotingsoverschot, meer mensen een betaalde baan, de aow-leeftijd naar 67 jaar, verder fiscaliseren van de aow, aanpassing van zorgarrangementen de opbrengst van aardgasbaten (bedoeld voor het Fonds Economische Structuurversterking fes) behoedzaam ramen geld uit het fes alleen besteden aan versterking van de economische structuur
• •
• afschaffen toeristenbelasting • verlagen en uiteindelijk afschaffen overdrachtsbelasting
• aanpassen van de
terbeschikkingstellingsregeling
• doorlichten fiscale instrumenten bedrijfsoverdracht
• geen tariefdifferentiatie onroerende-zaakbelasting
• geen verhoging gemeentelijke heffingen
Het cda houdt vast aan de hypotheekrenteaftrek. Voor jongere generaties wordt de algemene heffingskorting voor niet-werkenden afgebouwd. Knelpunten in de fiscale opvolgingsproblematiek worden verminderd. Het cda vangt de gevolgen van de vergrijzing op via een begrotingsoverschot van 1 procent bij een behoedzaam groeiscenario (1,75 procent), via het vergroten van de arbeidsparticipatie en periodieke herijking van het zorgpakket. De arbeidsparticipatie wordt vergroot door een arbeidskorting voor de lager betaalden en het bevorderen van de 40-urige werkweek. De aow-leeftijd wordt niet verhoogd en de aow niet gefiscaliseerd. Een stijging van de zorgpremies voor burgers en bedrijven met 4 miljard euro, wordt ongedaan gemaakt. Het fes (aardgasbaten) krijgt een vaste voeding en is uitsluitend bedoeld voor versterking van de economische structuur.
De PvdA draait de verlaging van de vennootschapsbelasting meer dan terug. De maximale hypotheekrenteaftrek wordt verlaagd van 52 procent naar 42 procent voor nieuwe hypotheken. Daarnaast wordt de overdrachtsbelasting voor starters geleidelijk afgeschaft. De PvdA vangt de financiële gevolgen van de vergrijzing op met een begrotingsoverschot van 0,5 procent bij een trendmatig groeiscenario (2 procent), door de arbeidsparticipatie te vergroten en door de aow geleidelijk verder te fiscaliseren. De arbeidsparticipatie wordt vergroot door een fiscale werkbonus van maximaal 500 euro voor lagere inkomens en door premieverlaging voor werkgevers. De geleidelijke fiscalisering van de aow geldt vanaf een aanvullend pensioen van 15.000 euro en wordt vanaf 2011 ingevoerd. De PvdA verhoogt de aow-leeftijd niet.
De vvd houdt vast aan de hypotheekrenteaftrek. Alle tariefschijven worden met 3 procentpunten verlaagd. In een periode van twintig jaar vindt afbouw van de overdraagbare heffingskorting voor niet-werkende partners plaats. Met ingang van 2010 wordt deze heffingskorting met 5 procentpunt beperkt. De bedrijfsoverdracht wordt fiscaal gunstiger behandeld. De vvd vangt de financiële gevolgen van de vergrijzing op met een begrotingsoverschot op basis van een behoedzaam groeiscenario (1,75 procent) en door de arbeidsparticipatie te bevorderen. Deze wordt onder meer vergroot door het geleidelijk afschaffen van de heffingskorting voor niet-werkende partners en een versoepeling van het ontslagrecht. De vvd verhoogt de aow-leeftijd niet. Er vindt geen fiscalisering van de aow plaats.
GroenLinks verhoogt de vennootschapsbelasting. De hypotheekrenteaftrek wordt vervangen door een vermogensafhankelijke subsidie van 30 cent op elke euro betaalde rente. De inkomstenbelasting wordt in de eerste en tweede schijf verlaagd en er komt een nieuw hoog belastingtarief vanaf 100.000 euro. De aftrek van de pensioenpremie wordt gemaximeerd tot anderhalf keer modaal. GroenLinks vangt de financiële gevolgen van de vergrijzing op door het bevorderen van de arbeidsparticipatie, hervormingen van de hypotheekrenteaftrek en fiscalisering van de aow. De arbeidsparticipatie wordt vergroot door vermindering van werkgeverslasten op laagbetaalde arbeid en het invoeren van een inkomensafhankelijke arbeidskorting. De aow wordt gefiscaliseerd vanaf een aanvullend pensioen van 15.000 euro. GroenLinks verhoogt de aow-leeftijd niet.
Hoofdstuk 2
De sp draait de verlaging van de vennootschapsbelasting terug en verhoogt de belasting voor directeuren-grootaandeelhouder. De aftrek van hypotheken wordt gemaximeerd op 350.000 euro en de maximale aftrek wordt verlaagd van 52 naar 42 procent. Hogere inkomens moeten meer awbz-premie betalen. De aftrek van de pensioenpremie wordt gemaximeerd op anderhalf keer modaal. De sp vangt de gevolgen van de vergrijzing op met een begrotingsoverschot van 0 tot 1 procent bij een trendmatig groeiscenario (2 procent) en door de arbeidsparticipatie te vergroten. Dat gebeurt via een werkbonus en door van kinderopvang een basisvoorziening te maken. De sp verhoogt de aow-leeftijd niet. Er vindt geen fiscalisering van de aow plaats. De aardgasopbrengsten worden gebruikt voor een fonds voor duurzame energieproductie.
D66 studeert op beperking van de hypotheekrente. De partij verlaagt het tarief van de inkomstenbelasting met 2 procentpunt in de eerste, tweede en derde schijf en wil op termijn verdere verlaging van tarieven. De overdraagbare heffingskorting wordt afgeschaft. De overdrachtsbelasting op oude huizen wordt verlaagd. D66 vangt de gevolgen van de vergrijzing op met een begrotingsoverschot, door het vergroten van de arbeidsparticipatie en door het stapsgewijs verhogen van de aowleeftijd. De arbeidsparticipatie wordt vergroot via een earned income tax credit en het individualiseren van de algemene heffingskorting. De aow-leeftijd wordt met één maand per jaar verhoogd naar 67 jaar. De aow wordt niet gefiscaliseerd. Er komt een meerjarenprogramma voor de besteding van de aardgasbaten aan ruimtelijke projecten en duurzame energiebronnen.
De ChristenUnie verlaagt de maximale hypotheekrenteaftrek van 52 naar 42 procent voor nieuwe gevallen. Daarnaast wordt de overdrachtsbelasting verlaagd, te beginnen bij starters en mensen die dichter bij hun werk gaan wonen. Er komt geen vlaktaks. De financiële gevolgen van de vergrijzing worden opgevangen met een begrotingsoverschot van 1 procent bij een trendmatig groeiscenario (2 procent), door de arbeidsparticipatie te bevorderen en door hervormingen van hypotheekrenteaftrek. De arbeidsparticipatie wordt vergroot door loonkostenkortingen voor ouderen en herintreders en door herinvoering van de specifieke afdrachtskorting spak. De aow-leeftijd gaat niet omhoog. De aow wordt niet gefiscaliseerd. De aardgasbaten gaan via het fes gedeeltelijk naar versterking van de economische infrastructuur.
De sgp vergroot de arbeidsparticipatie door een geleidelijke uitbreiding van de werkweek van 36 naar 40 uur. Ook het verhogen van de inkomensafhankelijke arbeidskorting en een werkgeversbonus bij het in dienst nemen van gedeeltelijk arbeidsongeschikten werkt participatiebevorderend. De aow wordt geleidelijk verder gefiscaliseerd. De partij handhaaft de aow-leeftijd op 65 jaar. Langer doorwerken kan op vrijwillige basis.
PVN
GROEPWILDERS
De pvn behoudt de hypotheekrenteaftrek. De partij verlicht de belastingen voor iedereen. De pvn fiscaliseert de aow niet.
De pvv behoudt de hypotheekrenteaftrek. De tarieven in de inkomstenbelasting worden verlaagd. Er vindt geen stijging van de gemeentelijke lasten plaats. De pvv vangt de financiële gevolgen van de vergrijzing mede op door het vergroten van de arbeidsparticipatie. Er vindt geen fiscalisering van de aow plaats.
Partij voor Nederland
Partij voor de Vrijheid
Criminaliteit • versneld invoeren van wetgeving voor gegevensuitwisseling tussen politie en ondernemers middelen en mankracht voor actieplan ‘veilig ondernemen’ de politie moet ruimte en flexibiliteit hebben om in te spelen op lokale/regionale prioriteiten meer aandacht voor bovenregionale patronen voor aanpak van (inter)nationale
computercriminaliteit
•
• bevorderen betrouwbaar elektronisch
•
• voorbeelden van een goede aanpak van
•
criminaliteit
• consequent optreden tegen zakenverkeer
deld worden
• voorkomen dat ondernemingen als gevolg van criminaliteit worden verjaagd
• criminelen moeten bij een veroordeling standaard ook een schadevergoeding opgelegd krijgen
criminaliteitspreventie toegankelijk maken voor het midden- en kleinbedrijf criminelen moeten qua wetgeving en strafmaat overal in Europa gelijk behan-
•
Het cda investeert 200 miljoen euro extra in veiligheid. Middelgrote en kleine bedrijven kunnen eenvoudiger telefonisch of via internet aangifte doen. In Europees verband moet meer worden samengewerkt om de financiële sector vitaal te houden. Schade, veroorzaakt door baldadig gedrag van jongeren, mag niet op de samenleving afgewenteld worden. De partij wil criminaliteit op of via het internet bestrijden door de surveillance op het internet uit te breiden en door internationale samenwerking. Er komen veiligheidsplannen met regionale en lokale prioriteiten.
De PvdA wil met 230 miljoen euro 2.000 extra agenten en meer rechters voor de aanpak van overlast en criminaliteit. De partij wil fraude waardoor bedrijven rechtstreeks worden benadeeld, harder aanpakken. Tegen overlast en criminaliteit van probleemjongeren wordt snel en harder opgetreden. Wie aangifte wil doen, moet persoonlijk en adequaat worden geholpen; naar aanleiding van de aangifte wordt sneller opgetreden.
De vvd investeert 400 miljoen euro extra in veiligheid. Wie zich schuldig maakt aan vandalisme moet de schade tot de laatste cent betalen. Winkeliers krijgen toegang tot database met foto’s en gegevens van gauwdieven.
Groen Links investeert 650 miljoen euro in onder meer Openbaar Ministerie, reclassering en openbare orde. De partij wil een effectiever optreden van de politie en in justitie in de wijk.
Hoofdstuk 3
De sp investeert 400 miljoen extra in veiligheid en wil 1.500 extra agenten op straat. De capaciteit voor opsporing, vervolging en berechting wordt vergroot en de sp investeert in criminaliteitspreventie. Internetgerelateerde criminaliteit wordt aangepakt, onder meer via een doorstart van het high tech crime center.
D66 gaat meer politiemensen van achter het bureau vandaan halen. De partij wil een inhaalslag maken bij de opsporing en vervolging van digitale criminaliteit door expertise aan te trekken en in apparatuur te investeren. Voor eenvoudige misdrijven kan elektronisch aangifte gedaan worden.
De ChristenUnie investeert 300 miljoen euro en wil onder meer 3.000 extra agenten. Meer politieagenten worden achter hun bureau weggehaald. Er komen stadswachten en toezichthouders om kleine criminaliteit te beteugelen. Verder wil de ChristenUnie meer middelen voor de politie om computer- en internetcriminaliteit te bestrijden en meer mogelijkheden om schade om daders te verhalen.
De sgp stelt extra mankracht en middelen beschikbaar bij de politie. De partij wil dat de politie aanwezig en goed bereikbaar is, ook in kleine kernen en buurten van steden. De capaciteit van de rechtelijke macht moet zodanig zijn dat zaken snel en goed kunnen worden behandeld. Elektronische aangifte gaat tot de mogelijkheden behoren.
PVN
GROEPWILDERS
De pvn heeft geen programmapunten op dit thema
De pvv wil extra geld voor meer agenten op straat.
Partij voor Nederland
Partij voor de Vrijheid
Onderwijs en scholing • extra geld voor onderwijs op alle niveaus • snijden in onderwijsbureaucratie • meer aandacht voor bètavakken en ondernemerschap in voortgezet onderwijs ruimte voor aantrekken private middelen in hoger onderwijs ruimte voor differentiatie, selectie en concurrentie in hoger onderwijs meer samenwerking tussen universiteiten, beroepsonderwijs en bedrijfsleven
• het beschikbaar stellen van stageplekken
in het hoger onderwijs
fiscaal stimuleren prestatieafspraken maken over het terugdringen van schooluitval ruimere fiscale aftrekbaarheid van scholingskosten voor werkgevers individuele fiscale scholingsfaciliteit voor werknemers versplintering voorkomen door een minimum aantal studenten per opleiding
•
•
•
•
•
•
•
Het cda investeert in onderwijs, onder meer via het belonen van leraren naar prestatie. Er komt een gereguleerd open bestel in het hoger en wetenschappelijk onderwijs met meer mogelijkheden voor differentiatie. De masteropleidingen worden privaat gefinancierd. Het cda laat de leerplicht pas eindigen als iemand een beroeps- of startkwalificatie heeft behaald. Zo wil de partij het vroegtijdig schoolverlaten een halt toeroepen. Bedrijven, universiteiten, hogescholen en kenniscentra moeten beter samenwerken. Het cda wil het keuzevak ondernemerschap introduceren in alle typen onderwijs van vmbo tot en met universiteit. Er komen ondernemerscentra. Universiteiten moeten meer samenwerken.
De PvdA trekt 2,1 miljard euro extra uit voor onderwijs, met name voor het verhogen van de salarissen van leraren. Uitval in het vmbo wordt aangepakt door kleinere schaalgrootte en betere begeleiding bij beroeps- en opleidingskeuze. De partij wil betere samenwerking tussen universiteiten en hbo-instellingen bevorderen en ze meer ruimte geven om maatwerk te leveren. De bureaucratie van het onderwijsmanagement bij hogescholen en universiteiten wordt aangepakt. Er wordt geëxperimenteerd met het open bestel. Collegegelddifferentiatie en selectie worden geëvalueerd. In het midden- en kleinbedrijf kunnen gemakkelijker stages gevolgd worden. In alle bedrijven komt minimaal één stageplaats op vijftig werknemers. De partij stelt een individuele leerrekening voor.
De vvd investeert 1 miljard euro extra in onderwijs, onder andere in een betere beloning van leraren. De partij wil intensiever contact tussen het vmbo en de praktijk. Er komt een open samenwerking tussen bedrijven, kennisinstellingen en overheid. Het ondernemerschap op school wordt aangemoedigd en de leerplicht wordt beter gehandhaafd. De partij legt de bureaucratie in het onderwijs aan banden door onder andere minder management. Er komt concurrentie tussen universiteiten en ruimte voor nieuwe toetreders met variatie in collegegelden en selectie van nieuwe studenten. Universiteiten en hogescholen moeten intensief samenwerken.
Groen Links investeert 3,7 miljard euro extra in het onderwijs, met name in het aanpakken van schooluitval en verhoging van lerarensalarissen. De partij wil het aantal voortijdige schoolverlaters binnen vier jaar halveren met 30.000. De bureaucratie in het onderwijs wordt teruggedrongen. Scholen, lokaal bestuur en bedrijfsleven maken afspraken over voldoende stageplekken: elke scholier heeft recht op een stageplaats. De kwaliteit van het hoger onderwijs wordt vergroot door instellingen meer ruimte te geven voor een meer divers onderwijsaanbod. Alle werknemers krijgen door werkgevers gefinancierde scholingsrechten. In het beroepsonderwijs wordt de band met het bedrijfsleven versterkt door het toestaan van directe sponsoring van scholen.
10
Hoofdstuk 4
De sp trekt 2,5 miljard euro extra uit voor onderwijs, onder andere voor lesgevend personeel en scholing van werknemers. De partij wil ervoor zorgen dat vmbo’ers met hun kennis en vaardigheden beter aansluiten bij de behoeften van het bedrijfsleven. Bedrijven en instellingen maken met scholen afspraken over stageplekken. De onderwijsbureaucratie wordt beperkt. De sp wil de uitval in beroepsonderwijs bestrijden door kleinere klassen en meer intensieve begeleiding. Publieke en private geldstromen in het hoger onderwijs worden gescheiden. Er komt geen overheidsfinanciering voor private opleidingen. Selectie voor topopleidingen vindt niet plaats op basis van verschillen in collegegeld, maar op basis van kwaliteit. Mensen moeten mogelijkheid krijgen voor scholing op latere leeftijd.
D66 trekt 2,5 miljard euro extra uit voor onderwijs, met name voor scholing en salarissen van leraren. De aansluiting tussen beroepsonderwijs en bedrijfsleven wordt verbeterd, onder andere door verplichte consultatie van brancheorganisaties over de inhoud van bekostigde hbo-opleidingen. De organisatie en begeleiding van stages wordt voor bedrijven fiscaal aftrekbaar. De onderwijsbureaucratie wordt verminderd door meer ruimte te geven aan eigen verantwoordelijkheid van scholen, leerlingen en ouders. Studenten in het hoger onderwijs krijgen meer keuzevrijheid door middel van een persoonsgebonden budget. Universiteiten kunnen selecteren op vakkenpakket, maar de universiteitspoort blijft open voor iedere student met het juiste diploma. Differentiatie in collegegelden kan alleen bij masteropleidingen met aantoonbaar meer kwaliteit.
De ChristenUnie investeert 700 miljoen euro extra in onderwijs, onder andere in 3.000 extra leraren en in huisvesting voor onderwijsinstellingen. De partij wil voortijdig schoolverlaten tegengaan door onder andere verlenging van de leerplicht, begeleiding en premies voor scholen als zij erin slagen het aantal uitvallers terug te dringen. Er komen convenanten met het bedrijfsleven over het aantal stageplekken voor leerlingen van het vmbo en het mbo. De aansluiting van het beroepsonderwijs op de arbeidsmarkt wordt verbeterd in goede samenwerking met sociale partners. Private (mede)financiering van het hoger onderwijs kan als de onafhankelijkheid van onderzoek maar niet in gevaar komt.
De sgp streeft naar een verdergaande deregulering in het onderwijs. De partij investeert in de positie en kwaliteit van leraren, onder meer via de lerarensalarissen. In de beroepsopleiding wordt het beroepskarakter benadrukt door een duidelijke relatie te leggen tussen theorie en praktijk. De mogelijkheden om nieuwe opleidingen te starten worden versoepeld. Universiteiten gaan meer samenwerken met regionale bedrijven. Ook belemmeringen voor internationale samenwerking in het hoger onderwijs worden weggenomen. Er komt een fiscale aftrek voor opleidingskosten. Ondernemerschap wordt een verplicht vak op alle economische hbo-instellingen en universiteiten.
PVN
GROEPWILDERS
Het onderwijs moet aansluiten bij de behoefte van het bedrijfsleven.
De pvv wil extra geld uittrekken voor meer docenten voor de klas.
Partij voor Nederland
Partij voor de Vrijheid
11
Innovatie en ondernemerschap • verbreden van de taakopdracht van het Innovatieplatform naar innovatie en ondernemen uitwerken van beleid voor onderdelen van de economie die veel groeikansen hebben (sleutelgebieden) meer geld voor publiek onderzoek via tweede geldstroom (nwo) permanente regeling innovatievouchers en innovatie-prestatiecontracten in het
• • •
midden- en kleinbedrijf
• stimuleren van innovatie via
• liberalisering frequentiegebruik
overheidsaanbestedingen
• meer geld voor de Wet Bevordering Speur- en Ontwikkelingswerk (wbso)
• fiscale ondersteuning van de nieuwe
beurs voor het midden- en kleinbedrijf (Alternext) meer vrijheid voor bedrijven bij het kiezen van een rechtsvorm
•
Het cda investeert in innovatie en ondernemerschap. Het Innovatieplatform gaat adviseren over innovatie-, industriebeleid en bevordering van ondernemerschap. De partij wil een goede toegang tot de kapitaalmarkt voor starters en groeiende bedrijven, en meer onderzoeksgeld, gekoppeld aan co-financiering vanuit de private sector. In het wetenschappelijk onderzoek moet meer “focus en massa” komen. Het cda besteedt meer geld aan tweede geldstroom; de verdeling vindt plaats op basis van landelijke prioritaire thema’s en excellente kwaliteit. De innovatievouchers voor het midden- en kleinbedrijf worden voortgezet en de Wet Bevordering Speur- en Ontwikkelingswerk (wbso) wordt uitgebreid. De partij stimuleert innovatie ook via het aanbestedingsbeleid van de overheid.
De PvdA wil innovatievouchers uitbreiden met maatregelen die stages bevorderen van bedrijven bij kennisinstellingen en andersom. De partij investeert 300 miljoen in fundamenteel onderzoek: naast een impuls voor de tweede geldstroom wordt ook 10 procent extra geïnvesteerd in ongebonden zuiver wetenschappelijk onderzoek. De partij steunt de mkb-beurs Alternext. Wetenschappelijke kwaliteit is het primaire criterium voor financiering van fundamenteel onderzoek en niet de aanpak via sleutelgebieden.
De vvd wil de vouchers voor het midden- en kleinbedrijf.
Groen Links wil meer geld voor jonge onderzoekers. De innovatievouchers bieden extra ondersteuning aan kleine ondernemers. Bij het selectief inkoopbeleid van de overheid krijgen innovatieve ondernemers voorrang.
12
Hoofdstuk 5
De sp wil meer investeren in onderzoek en ontwikkeling en in onafhankelijk wetenschappelijk onderzoek.
D66 neemt maatregelen om het aanstellen van jonge topwetenschappers te stimuleren. De voorstellen van het Innovatieplatform worden uitgevoerd, met nadruk op generieke maatregelen. De partij wil de Wet Bevordering Speur- en Ontwikkelingswerk (wbso) verruimen voor startende innoverende ondernemingen.
De ChristenUnie wil innovatie stimuleren via de vennootschapsbelasting.
De sgp breidt het nwo-programma uit met een cluster voor toegepast wetenschappelijk onderzoek. Hiervoor komt 250 miljoen euro beschikbaar.
PVN
GROEPWILDERS
De pvn heeft geen programmapunten bij dit thema.
De Partij voor de Vrijheid heeft geen programmapunten bij dit thema.
Partij voor Nederland
Partij voor de Vrijheid
13
Arbeidsmarkt en uitkeringen • verkorting van de duur van de ww • soepeler en goedkoper ontslagrecht • individualiseren van het wettelijk minimumloon heroverwegen schalen minimumjeugdloon levensloopregeling openstellen voor zelfstandigen alleen deelnemers aan de levensloopregeling krijgen werkgeversbijdrage
• • •
• beter gebruik van reïntegratiemiddelen en betere uitvoering reïntegratiepraktijk vraagsturing, marktwerking en ondernemerschap in kinderopvang spaarloon niet integreren in levensloopregeling, maar inzetten voor individuele scholingsfaciliteit premies werknemersverzekeringen moeten kostendekkend zijn vermogensoverschotten sociale fondsen
• • • •
teruggeven aan premiebetalers
• bevorderen dat wettelijke werknemersverzekeringen worden omgezet in decentrale private regelingen wga vanaf 2007 op private basis uitvoeren vrij verkeer van werknemers, ook uit nieuwe eu-lidstaten gastvrij zijn voor kennismigranten
• • •
Het cda wil ontslagvergoedingen ook laten afhangen van investeringen in scholing, arbeidsmarktpositie en employability. De werkgeversbijdrage in de levensloopregeling wordt alleen aan deelnemers gegeven. Ook voor zelfstandigen komt een levensloopregeling. Het wordt mogelijk om twee jaar te werken tegen het huidige minimumloon van een 21-jarige. De kwaliteit en effectiviteit van reïntegratie worden verbeterd en de de premies van werknemersverzekeringen worden verlaagd en uiteindelijk kostendekkendheid gemaakt. De wga wordt privaat uitgevoerd en de ww mogelijk decentraal. Mensen met kennis en vaardigheden waaraan in Nederland een tekort is, krijgen gemakkelijker toegang. Buitenlandse studenten kunnen eenvoudiger na hun studie in Nederland werken. De partij wil meer geld en mogelijkheden om zelf kinderopvang te organiseren.
De PvdA wil geen soepeler ontslagrecht. De ww wordt niet geprivatiseerd, maar sociale partners krijgen een grotere rol in de uitvoering. De duur van de ww blijft ongewijzigd. De PvdA wil gratis kinderopvang gedurende drie dagen per week voor iedereen. De werkgeversbijdrage wordt afgeschaft. De partij wil de leeftijd waarop iemand het minimumloon van een volwassene moet krijgen verlagen van 23 naar 21 jaar. Het gebruik van de levensloopregeling voor scholing wordt gestimuleerd. Nederland staat open voor mensen die met hun talenten een verrijking voor de Nederlandse samenleving kunnen zijn en is terughoudend als mensen weinig kans van slagen hebben. Er komt een soort greencardsysteem voor werknemers van buiten de eu. Het vrij verkeer van personen binnen de eu wordt tijdelijk beperkt als de welvaartsverschillen tussen landen te groot zijn.
De vvd wil een eenvoudiger en goedkoper ontslagrecht met vaste criteria en een normvergoeding. De duur van de ww wordt gehalveerd. Er komt gratis kinderopvang (alleen) voor werkenden; werkgevers blijven meebetalen. De vvd wil dat Nederland gastvrijheid uitstraalt en wervend is ten opzichte van kennismigranten. Hoe groter de waarde van een immigrant voor de arbeidsmarkt, hoe makkelijker hij of zij Nederland in komt. De reïntegratiebudgetten van de ww worden verlaagd.
Groen Links wil een betere ontslagbescherming voor wie tijdelijk werk heeft en vereenvoudiging van het ontslagrecht voor wie een vaste baan heeft, via kortere procedures. Werkgevers die veel mensen ontslaan, betalen meer aan de ww. De duur van de ww wordt verkort naar één jaar; daarna volgt een participatiecontract met de lokale overheid tegen het minimumloon. Werkgevers betalen een ontslagvergoeding wanneer onvoldoende in scholing geïnvesteerd is. Deze ontslagvergoeding moet aan scholing worden besteed. Levensloop- en spaarloonregeling worden omgebouwd tot ruimere en betaalde verlofregelingen. Er komt gratis kinderopvang. Arbeidsmigranten van buiten de eu krijgen sneller een tijdelijke arbeidsvergunning bij onvoldoende Nederlands of Europees arbeidsaanbod.
14
Hoofdstuk 6
De sp laat de ontslagbescherming intact. Het minimumjeugdloon gaat omhoog. De partij wil commerciële reïntegratiebedrijven opheffen. Arbeidsmigratie binnen de eu moet beter gereguleerd worden; de cao in het land van bestemming is van toepassing. Er komt gratis kinderopvang. Zowel de spaarloonals de levensloopregeling blijven bestaan. De loondoorbetaling bij ziekte wordt voor het kleinbedrijf verkort van twee jaar naar één jaar.
D66 wil een soepeler ontslagrecht; voor ontbinding van een arbeidsovereenkomst is geen toestemming nodig. De ontslagvergoeding hoeft uitsluitend contractueel vastgelegd te worden. Er komt gratis kinderopvang; werkgevers betalen mee. De duur van de ww wordt verkort naar twee jaar. De partij wil de wga meer door private partijen laten uitvoeren. De levensloopregeling wordt uitgebreid, zodat mensen zelf kunnen sparen voor scholing. Werknemers uit andere eu-lidstaten worden toegelaten (met de mogelijkheid van overgangsmaatregelen). Arbeidsmigratie binnen eu wordt gestimuleerd, onder andere via een Europese vacaturebank. Verblijfsvergunningen worden soepeler afgegeven als migranten een bijdrage aan de economie kunnen leveren. Er komt een ‘greencard’ voor mensen uit derde landen die in de eu willen werken.
De ChristenUnie versoepelt het ontslagrecht niet en kiest evenmin voor verdere ‘activering’ en/of individualisering van de sociale zekerheid. De partij wil de levensloopregeling veranderen in een spaardagenregeling. De kinderopvangtoeslag wordt gewijzigd in een kindgebonden budget voor iedereen. Werkgevers zijn verplicht mee te betalen aan kinderopvang.
De sgp maakt het eenvoudiger mensen in vaste dienst te ontslaan, waarbij de werkgever meer verantwoordelijk wordt gemaakt voor de financiering van de ww. Het minimumloon wordt met 10 procent verlaagd. Uitvoeringsorganisaties in de sociale zekerheid worden geprikkeld om hun werk zo goed mogelijk te doen. Het gespaarde levenslooptegoed moet onder meer ingezet kunnen worden voor scholing.
PVN
GROEPWILDERS
De pvn heeft geen programmapunten voor dit thema
De pvv wil de grenzen zo lang mogelijk dichthouden voor OostEuropese werknemers.
Partij voor Nederland
Partij voor de Vrijheid
15
Ruimte en infrastructuur • procedures voor inspraak en besluitvorming inkorten en vereenvoudigen rijksoverheid is verantwoordelijk voor economische hoofdstructuur grote projecten via versnelde procedure (Rijksinpassingsplan) ter hand nemen slimme ruimtelijke ordening en hoogwaardige vervoerssystemen (waaronder Zuiderzeelijn) extra geld, ook uit aardgasbaten en via
• • • •
publiek-private samenwerking, voor versnelde aanpak van knelpunten in de infrastructuur creëren van een echte mobiliteitsmarkt, met onafhankelijke wegbeheerders en betalen voor geleverde prestaties verdere liberalisering van de markt voor huurwoningen meer grond beschikbaar stellen voor nieuwbouw
• Woningcorporaties meer vrijheid geven huurwoningen te verkopen
• • •
Het cda trekt 400 miljoen euro extra uit voor infrastructuur. Wegverbreding en een betere benutting van bestaande wegen hebben prioriteit. Bij de aanleg van infrastructuur wordt meer kennis en risicokapitaal van het bedrijfsleven ingeschakeld. Een ander systeem van beprijzing voor autorijden wordt voorbereid: een gedifferentieerde kilometerheffing vervangt op termijn de bpm en het eurovignet. De opbrengsten van de kilometerheffing gaan terug naar infrastructuur en bereikbaarheid. Een knelpuntenheffing is mogelijk. Snelle en hoogwaardige verbindingen, waaronder de Zuiderzeelijn, hebben prioriteit. Het cda wil in een nationale ruimtelijke hoofdstructuur aangeven voor welke structuren het rijk een grotere verantwoordelijkheid heeft. Door prestatieafspraken worden meer passende woningen gebouwd. Het huurbeleid wordt verder verruimd.
De PvdA wil knelpunten in het huidige wegennet binnen het bestaande budget oplossen. Het Naardermeer wordt daarbij ontzien. Er wordt geïnvesteerd in een snelle verbinding tussen de randstad en het Noorden, via een versoberde variant van de hogesnelheidstrein of anderszins. De partij voert een kilometerheffing in met differentiatie naar plaats, tijd en milieudruk. Deze heffing vervangt de huidige autobelastingen. De PvdA bouwt jaarlijks 80.000 à 100.000 nieuwe woningen door regels te schrappen en door het aantal bouwlocaties uit te breiden. Er komen onder meer extra huurwoningen voor middeninkomens en op het platteland wordt gebouwd voor lagere inkomens en mensen uit de streek. De liberalisering van de huren wordt stopgezet.
De vvd investeert 500 miljoen euro in het opheffen van knelpunten op het wegennet. Daarbij worden niet alleen nieuwe wegen aangelegd, maar ook bestaande wegen verbreed of gestapeld. Er komt wetgeving voor het snel realiseren van grote infrastructurele projecten. De verbindingen tussen economische regio’s worden verbeterd. Er komt een prijs per gereden autokilometer. De vvd bouwt meer koophuizen, onder meer door meer kavels voor zelf bouwen te reserveren, en bevordert de woningbouw in het landelijk gebied.
GroenLinks wil geen nieuwe grootschalige asfaltprojecten, zoals nieuwe snelwegen en wegverbredingen. Vóór 2009 wordt een kilometerheffing ingevoerd waarvan de opbrengst ten goede komt aan het openbaar vervoer. In de ruimtelijke ordening kiest de partij voor sturing door de overheid. Rondom de grote steden worden kleinere gemeenten verplicht meer betaalbare huizen te bouwen. In grote steden worden goedkope huizen in dure wijken gebouwd. In totaal bouwt GroenLinks 400.000 nieuwe woningen. Huurders krijgen meer rechten om hun woning te kopen van de woningbouwcorporatie. De liberalisering van de huren wordt stopgezet.
16
Hoofdstuk 7
De sp bezuinigt op de uitbreiding van wegen. De A4 Midden Delftland en de A6-A9 gaan voorlopig niet door en de overheidsbijdrage aan de Zuidas bij Amsterdam wordt verlaagd. Over vier jaar wordt een systeem van beprijzing van het wegvervoer ingevoerd, mits tussentijds voldoende is geïnvesteerd in het openbaar vervoer. De sp bouwt meer betaalbare woningen. Er komt meer grond beschikbaar voor goedkope woningen en er wordt gericht gebouwd voor starters en ouderen in dorpen. Gemeenten krijgen meer regie bij de volkshuisvesting en bewoners krijgen meer invloed op bestemmings- en bouwplannen. De sp roept een halt toe aan de verkoop van huurwoningen door woningbouwcorporaties. De liberalisering van de huren wordt stopgezet.
D66 geeft prioriteit aan verbetering en gerichte uitbreiding van bestaande wegen boven investeren in nieuwe wegen. Uit het infrastructuurfonds gaat meer geld naar het openbaar vervoer. Voor personenauto’s wordt een kilometerheffing ingevoerd, in ruil waarvoor de motorrijtuigenbelasting wordt verlaagd. Het geld dat bedoeld was voor de Zuiderzeelijn gaat naar andere projecten, maar de hogesnelheidstreinen en intercity’s worden in noordoostelijke richting doorgetrokken. De provincies – en later de landsdelen – krijgen meer te zeggen op het gebied van ruimtelijke ordening. Er komt een extra inspanning om de woningbouwproductie op peil te krijgen. Alvorens de huurliberalisering te continueren, wordt het terugbrengen van de rijksbijdrage aan huur- en koopwoningen onderzocht.
De ChristenUnie is spaarzaam als het gaat om uitbreiding van het wegennet, maar verlegt het accent naar betere benutting en onderhoud van de wegen. Er komt onderzoek naar varianten van de aansluiting tussen A6 en A9 en naar een nieuwe snelle verbinding naar het Noorden. Binnen het meerjarenprogramma voor infrastructuur en transport verschuift het accent ten gunste van het openbaar vervoer. Er komt een kilometerheffing met een laag tarief voor de eerste 5.000 autokilometers. Deze maatregel wordt gecompenseerd via het afschaffen van de motorrijtuigenbelasting. De rijksoverheid beperkt zich bij ruimtelijke beslissingen tot (financiële) steun aan projecten met een nationale uitstraling. Woningbouw wordt gestimuleerd door middel van prestatieafspraken met de bouwsector. De liberalisering van de sociale huren wordt voorlopig stopgezet.
De sgp lost het verkeersprobleem tussen Almere en Amsterdam op door het stroomlijnen en opwaarderen van bestaande verbindingen. Er wordt gewerkt aan alternatieven voor de Zuiderzeelijn. Ook wordt bezien of internationale treinshuttles verkeer van de autowegen af kunnen halen. De invoering van een naar tijd en plaats gedifferentieerde kilometerheffing wordt bevorderd. Gemeenten krijgen de vrijheid om voldoende te bouwen voor de lokale bevolking. Uitbreiding van woningbouw vindt geconcentreerd plaats, met name bij de middelgrote steden.
PVN
GROEPWILDERS
De pvn bevordert de doorstroming van het verkeer. Er komt geen kilometerheffing.
De pvv investeert in wegen en in automobiliteit. De prioriteit ligt daarbij bij het oplossen van knelpunten. Er komt geen tolheffing en ook geen systeem van rekeningrijden.
Partij voor Nederland
Partij voor de Vrijheid
17
Internationaal ondernemen • betere taakverdeling tussen nationale overheden en de Europese Unie Europese regels niet voorzien van extra nationale ‘koppen’ een Europese ‘taskforce’ moet toezien op gelijke concurrentievoorwaarden voor ondernemingen, overal ter wereld is het speelveld ongelijk: dan ‘matching’ door eu en door nationale overheid Europese besluiten geen zaak voor vak-
•
ministers, maar voor concurrentieraad
• vermindering van administratieve las-
ten en nalevingskosten in de Europese Unie zakenreizigers naar Nederland moeten sneller en eenvoudiger een visum krijgen het bedrijfsleven meer betrekken bij ontwikkelingssamenwerking; meer geld voor het bedrijfslevenprogramma
•
•
•
•
•
• publiek-private samenwerking bij handelsbevordering; geen verlaging van het budget hiervoor middelen voor het versterken van de positie van ondernemingen op buitenlandse markten makkelijker verkrijgen van kapitaal voor buitenlandse investeringen hogere plafonds bij de exportkredietverzekering
• • •
Het cda wil een gelijk speelveld in Europa. Europese regels worden niet strenger uitgevoerd dan nodig is. Nationale parlementen krijgen meer invloed op de besluitvorming in de Europese Raad. Handelsverstorende subsidies en dumping worden tegengegaan. Het cda verschuift meer geld van het ontwikkelingsbudget naar programma’s waarbij het bedrijfsleven betrokken is. Voor particuliere initiatiefnemers komt er een loket voor ontwikkelingssamenwerking.
De PvdA wil dat Europese regels ruimte waarborgen voor nationale publieke dienstverlening. Er wordt vaker gekozen voor Europese kaderwetgeving, die nationaal wordt ingevuld zolang andere landen hiervan geen schade ondervinden. De PvdA zet in op Europese afspraken over de belastinggrondslag van bedrijven, over minimumnormen voor de winstbelastingen en over milieuheffingen. Nationale parlementen en het Europees parlement moeten meer te zeggen krijgen over de Europese besluitvorming. Ambassades en buitenlandse vertegenwoordigingen geven meer prioriteit aan de dienstverlening aan bedrijven. Via publiek-private samenwerking wordt meer gebruik gemaakt van de toegevoegde waarde van het bedrijfsleven voor ontwikkelingswerk. De oeso-richtlijnen voor multinationale ondernemingen worden bindend.
De vvd verzet zich tegen nationale aanscherping van Europese regels. De Europese Unie moet goed kijken naar haar kerntaken en naar de overlap van regels. De Europese handelspolitiek wordt versterkt. Markten van rijke landen gaan open voor arme landen.
GroenLinks bevordert een meer selectieve Europese Unie door nationale bevoegdheden vast te leggen in een nieuw verdrag. Nationale parlementen krijgen het recht om bezwaar aan te tekenen tegen overbodige Europese wetsvoorstellen. GroenLinks wil dat eerlijke handel ten gunste van arme landen voorop komt te staan. Zo krijgen arme landen de mogelijkheid om de eigen markt tijdelijk te beschermen. De regels van de wereldhandel worden aangepast: de import van producten die grote schade aan mens en/of milieu toebrengen wordt verboden.
18
Hoofdstuk 8
De sp schaft de exportsubsidies af. De Europese Unie mag haar bevoegdheden niet overschrijden. Europese regelgeving wordt strikt getoetst op subsidiariteit en proportionaliteit. Voorzieningen voor onderwijs, zorg, volkshuisvesting, sociale zekerheid en openbaar vervoer blijven gevrijwaard van Brusselse bemoeienis. De handelsverdragen van de wto en de Europese Unie moeten verzekeren dat ontwikkelingslanden delen van hun markt kunnen beschermen.
D66 laat Europese taken aan Europa en doet deze taken niet per lidstaat over. Remmende regelgeving en procedures vanuit Brussel worden teruggebracht tot een doorzichtig en helder bestuurlijk systeem. De markt voor producten en diensten binnen de Europese Unie wordt verder vrijgemaakt. Bij de wto-onderhandelingen worden milieuaspecten opgenomen. Export- en importheffingen worden geleidelijk opgeheven, waarbij indus trielanden een sneller traject volgen dan ontwikkelingslanden (geen instant liberalisering)
De ChristenUnie wil dat de overheid internationaal alert blijft op ontplooiingsmogelijkheden van het Nederlandse bedrijfsleven en op uitdagingen en bedreigingen voor de Nederlandse economie. De Europese Unie richt zich meer op versterking van nationale lidstaten dan op een verdere verdieping van de Europese samenwerking. De handelspositie van ontwikkelingslanden wordt verbeterd. Het internationale bedrijfsleven verantwoordt zich publiekelijk over de omgang met werknemers, de rechtsorde in het land van vestiging en het milieu.
De sgp streeft ernaar geen extra regels te stellen bovenop Europese verplichtingen.
PVN
GROEPWILDERS
De pvn zet in op een betere besteding van de ontwikkelingsgelden.
De pvv bevordert de samenwerking in de Europese Unie vooral op economisch gebied. Nationale bevoegdheden worden niet overgedragen aan Brussel.
Partij voor Nederland
Partij voor de Vrijheid
19
Gezondheidszorg • aanpassing zorgarrangementen • de verplichte inkomensafhankelijke werkgeversbijdrage in de zorgkosten via brutering afschaffen stimuleren van de totstandkoming van een zorgmarkt met een beperkte rol voor de overheid de awbz is alleen bedoeld voor zware medische risico’s en kostbare langdurige zorg
• de overheid moet als launching customer optreden om in de zorg meer te doen aan innovatie en preventie
• •
Het cda wil minder regulering in de zorg, meer privaat ondernemerschap en nieuwe toetreders. De awbz is er voor niet op genezing gerichte zorg. Wonen en verblijf gaan uit de awbz.
De zorgpremie wordt verlaagd naar 400 euro en wordt grotendeels inkomensafhankelijk. Ziekenhuizen en zorginstellingen concurreren op kwaliteit en kosten, verzekeraars concurreren vooral op zorginkoop en dienstverlening. De politiek bepaalt wat er in het pakket van de basisverzekering zit. Vanuit de awbz worden grote delen van de verpleging en verzorging onder regie van gemeenten gebracht; curatieve delen vanuit de awbz gaan naar de Zorgverzekeringswet.
Ziekenhuizen en zorginstellingen richten hun werkwijze meer in op de wensen van de patiënt. Minder noodzakelijke voorzieningen en aanvullende individuele wensen worden uit het basispakket overgeheveld naar de aanvullende zorgverzekering.
De zorg wordt meer inkomensafhankelijk gefinancierd door verlaging van de nominale premie en het invoeren van een inkomensafhankelijke eigen risico. In de uitvoering van de publieke basisverzekering is een centrale rol weggelegd voor sociale verzekeraars. De langdurige awbz-zorg komt in het basispakket.
20
Hoofdstuk 9
Marktwerking, winststreven en concurrentie maken plaats voor samenwerking, kwaliteitsborging en toezicht. De zorgpremies worden volledig inkomensafhankelijk.
In de gezondheidszorg geldt een systeem van gereguleerde, beperkte marktwerking. De zorginkoopmarkt wordt verder geliberaliseerd. Technologische innovaties in de zorg worden breder toegepast. In de awbz komen prikkels om efficiënt zorg in te kopen.
Gereguleerde marktwerking in de gezondheidszorg zorgt ervoor dat concurrentie niet ten koste gaat van de kwaliteit, toegankelijkheid en betaalbaarheid.
In de basisverzekering blijft ruimte voor eigen verantwoordelijkheid door eigen risico’s en/of eigen bijdragen. In ziekenhuizen komt meer aandacht voor digitalisering van patiëntendossiers.
PVN
GROEPWILDERS
De pvn heeft geen programmapunten bij dit thema.
De pvv heeft geen programmapunten bij dit thema.
Partij voor Nederland
Partij voor de Vrijheid
21
Milieu en energie • minder milieuregels • geen verdere ‘vergroening’ fiscale stelsel • kleine gemeenten moeten verplicht samenwerken bij handhaving milieuregels alleen milieuvergunningen als bedrijfsactiviteiten een ernstig milieurisico opleveren Europese milieurichtlijnen mogen voor bedrijven geen ongelijk speelveld creëren
• •
• geen nationale ‘koppen’ op Europese milieuregels geen Europese bemoeienis met specifiek lokale milieuproblemen geen Europese milieukwaliteitsnormen, maar Europees bronbeleid werken aan één interne Noordwest-Europese energiemarkt energietransitie naar kernenergie en op lange termijn bio-, zonne- en
• •
windenergie
• alleen nieuw Kyotoverdrag bij verbreding draagvlak
• geen absolute emissieplafonds in nieuw Kyotoverdrag
• •
Het cda past de regelgeving, vergunningverlening en handhaving rond milieunormering aan, zoals in de vorm van één omgevingsvergunning. Er komen pas extra heffingen als er reële alternatieven zijn voor het extra belaste product. Er is steun voor Europese milieudoelstellingen mits deze gepaard gaan met een aanpak aan de bron. De markt voor duurzame energie (biomassa, zon, wind) wordt versneld. Kernenergie is één van de opties gedurende de transitie naar duurzame energie. Er komt een doeltreffend vervolg op het Kyotoprotocol. Ten behoeve van een stabiele energievoorziening wordt Europese samenwerking nagestreefd. Er komt een milieubelasting op vliegverkeer.
De PvdA investeert in energiebesparing, duurzame energie (zon, wind, water, biomassa en omgevingswarmte) en schone fossiele brandstoffen. Er komen geen nieuwe kerncentrales. Energiebedrijven leveren op termijn een verplicht aandeel duurzame energie. Het Kyotoverdrag wordt versterkt, nageleefd en uitgebreid. De PvdA ‘vergroent’ het fiscale stelsel met onder meer een verhoging van de dieselaccijns, een kerosineaccijns in Europees verband en de afschaffing van het speciale energietarief in de glastuinbouw.
De vvd wil dat Europese regels niet nog eens door nationale overheden worden aangescherpt. De productie van duurzame energie in land- en tuinbouw wordt gestimuleerd. Er komt nieuw onderzoek naar en toepassing van zonne- en kernenergie en biomassa. Kernenergie blijft een onderdeel van de toekomstige energiemix. De energiemarkt wordt bevorderd in Europees verband.
GroenLinks wil duurzame energie krachtig bevorderen, onder meer door energiebedrijven te verplichten tot een oplopend percentage duurzame energie. Kernenergie is geen optie. De kerncentrale in Borssele wordt uiterlijk in 2013 gesloten. Door gerichte subsidies en heffingen komen er meer schone auto’s, bussen en vrachtwagens. Aan nieuwe auto’s worden Europese milieunormen gesteld. Er komt een zo volledig mogelijk vervolg op het Kyotoverdrag met handelssancties voor rijke landen die blijven weigeren deel te nemen. GroenLinks ‘vergroent’ het fiscale stelsel met onder meer een hogere energiebelasting op fossiele brandstoffen, het invoeren van een grootverbruikersheffing op energie en met milieu- en geluidsheffingen op vliegverkeer.
22
Hoofdstuk 10
De sp investeert in wind- en zonne-energie. Kernenergie is geen oplossing voor het energieprobleem. De uitstootrechten van de co2-emissiehandel worden stapsgewijs verlaagd. Het milieu- en duurzaamheidsbeleid wordt niet ingeperkt door internationale handelsverdragen. De sp wil het belastingstelsel zo veel mogelijk ‘vergroenen’. Zo komen er nieuwe heffingen op onder meer het vliegverkeer, op de olie- en gaswinning en op batterijen.
D66 investeert in duurzame energie. Grootschalige toepassing van windenergie op zee, biomassa en andere vormen van milieuvriendelijke energie hebben prioriteit, evenals een onderzoek naar nieuwe schone technologieën. Automobilisten met een roetfilter krijgen een fiscaal voordeel. Nieuwe kerncentrales hebben, bij de huidige stand van de techniek en kosten, niet de voorkeur. De bestaande kerncentrales kunnen een rol spelen bij de overgang naar een duurzame energiehuishouding. D66 wil één groen Europees energiebeleid en een Europese voortrekkersrol bij het nieuwe Kyotoprotocol. Nederland moet in Europa voorop lopen en strengere eisen stellen aan schonere auto’s. D66 ‘vergroent’ het belastingstelsel met onder meer een grootverbruikersheffing, een opslag op grijze stroom en een vliegtuigstoelenheffing. Vieze auto’s worden zwaarder belast .
De ChristenUnie waakt ervoor dat bij het terugdringen van regelgeving het milieu niet de dupe wordt. Bedrijven moeten inzicht geven in milieueffecten van producten en processen. Nederland ontwikkelt, bij voorkeur met eu-partners, een beleid om de energievoorzieningszekerheid te vergroten. Er komt een hogere doelstelling voor duurzame energie en meer onderzoek naar duurzame technologieën (wind, zon, biomassa). Zolang de veiligheids- en afvalproblematiek niet is opgelost worden er geen nieuwe kerncentrales gebouwd. Er worden meer bronmaatregelen genomen om de luchtkwaliteit te verbeteren. De ChristenUnie ‘vergroent’ het belastingstelsel met een vliegticketheffing, een verpakkingstaks, verbruiksnormen voor de verbrandingszuinigheid van personenauto’s en vrachtverkeer en het aanscherpen van de emissie-eisen in het goederenvervoer.
De sgp wil bestaande energiebesparende wet- en regelgeving adequaat toetsen en handhaven en de aanschaf van zuinige apparaten en systemen meer stimuleren. Duurzame energie wordt bevorderd met windenergie (vooral voor de kust), biomassa en zonnecellen. Kernenergie blijft voorlopig een serieuze optie en daarmee de bouw van een tweede kerncentrale. De sgp ‘vergroent’ het belastingstelsel, onder meer via het invoeren van een kerosineaccijns, het zwaarder belasten van de tweede auto en een verplichte variabele afvalstoffenheffing van gemeenten. Roetfilters worden verplicht.
PVN
GROEPWILDERS
De pvn heeft geen programmapunten op dit thema.
De pvv bouwt nieuwe kerncentrales.
Partij voor Nederland
Partij voor de Vrijheid
23
Postbus 93002 2509 aa Den Haag Bezuidenhoutseweg 12 2594 av Den Haag Telefoon 070 349 03 49 Fax 070 349 03 00 E-mail
[email protected] Internet www.vno-ncw.nl
Postbus 5096 2600 gb Delft Brassersplein 1 2612 ct Delft Telefoon 015 219 12 12 Fax 015 219 14 14 E-mail
[email protected] Internet www.mkb.nl
