Wat valt er te kiezen?

Stemgedrag

Wilders minder populair dan wordt aangenomen

‘Vredesvloot’

De fall out van een bloederige aanhouding

Slecht advies

KNMG wil besnijdenis onterecht ontmoedigen

C 32 N IEUW ISRAELIETISCH WEEKBLAD

Ander geluid

Arabische regeringsadviseur over toekomst Israël

4 juni 2010 • 22 siewan 5770 • Jaargang 145 Begin sjabbat 20.20 uur • Einde sjabbat 22.56 uur

Wat valt er te kiezen? Losse nummers € 3,—

ONDERWIJS, KOSJERE SLACHT, MIDDEN-OOSTENPOLITIEK

NIW7032_cover 1

02-06-2010 18:45:22

2

180316.indd 2

| C 32

2-6-2010 13:50:45

C 32

• 4 juni 2010 • 22 siewan 5770 Joods stemgedrag in procenten

1999

M

2009

BI N N E N LAN D

29

8

20

22

26

19 17

Hoe stemt de gemeenschap? 9

13

Overig*

Weet niet

SP

D66

GroenLinks

Weet niet

CU

Overig

SP

D66

GroenLinks

VVD

VVD

1

PvdA

1 2

CDA

2

1

Op basis van cijfers van het bevolkingsonderzoek van JMW blijkt 5 2 2 dat 3Joden, anders dan wel wordt aangenomen, op 9 juni nauwelijks op Geert Wilders zullen gaan stemmen. En er zijn meer verrassingen. CU

10

PVV

16

CDA

BI N N E N LAN D

10

*Trots op Nederland, Partij voor de Dieren, SGP

Partijstandpunten vergeleken Het NIW stelde de grote partijen zeven vragen over onderwerpen die voor onze kiezers van belang zijn. De antwoorden lopen nogal uiteen en daarmee kan de keuze op 9 juni worden onderbouwd.

BU ITE N LAN D

14

Drama aan boord ‘vredesvloot’ De Israëlische commandoactie op een vloot van pro-Palestijnse activisten heeft flink wat losgemaakt en de omvang van de politieke fall out is nog niet te overzien. Een greep uit de commentaren.

BU ITE N LAN D

26

Een bedoeïen in de regering Ishmael Khaldi hoedde als jongen de kudde van zijn vader. Nu is Stemgedrag Mavi Marmara Slecht advies hij een invloedrijk figuur in de Israëlische regering. Hij Moeder geeft& dochter zijn onalledaagse en frisse mening op de toekomst van Israël. Wilders minder populair dan wordt aangenomen

De fall out van een bloederige aanhouding

KNMG wil besnijdenis onterecht ontmoedigen

 32 n ieuw israelietisch weekblad

Gesprek met Debbie Petter en Hélène Eggers

4 juni 2010 • 22 siewan 5770 • Jaargang 145 Begin sjabbat 20.20 uur • Einde sjabbat 22.56 uur

I N HOU D 4 8 10 14 19 20 22 25 26 28 30 32 35 39

Varia Het stemgedrag van Joods Nederland Partijprogramma’s vergeleken Onrust na een onderschepping Van der Wieken over besnijdenis Speellijst Jom HaVoetbal Opinie Reünie Interview Ishmael Khaldi Interview met Hélène Egger Rabbijn Lopes Cardozo Bloeme Evers en sidra Brieven Fotopagina Kookfabriek

Omslagfoto: de lijsttrekkers

Verkiezingen 2010 Argumenten voor een keuze

Losse nummers € 3,—

aandag stonden we allemaal op met het nieuws over de bloedige aanhouding van activisten op de Mavi Marmara. Het was al meteen duidelijk dat dit zo’n kwestie was die nog dagen zou blijven uitdijen. Eindigt dit incident met het verbreken van de diplomatieke banden tussen Israel en Turkije? Gaan we een serie gewelddadige demonstraties in diverse islamitische hoofdsteden tegemoet? Wordt dit de zoveelste grote vertraging in de gesprekken tussen Israëli’s en Palestijnen, die net op gang leken te komen? De atmosfeer van escalatie was meteen al evident: de Turkse minister van Buitenlandse Zaken Davutoglu meende de aanhouding van de ‘vredesvloot’ zelfs te moeten vergelijken met de aanslagen van 11 september – een merkwaardig gebrek aan gevoel voor de juiste proporties, dat weinig goeds belooft voor de positie van het gezonde verstand. En de Zwarte Piet – wie er begon met gewelddadig gedrag – werd door de partijen in hoog tempo rond geschoven. De komende weken zal de toedracht hopelijk duidelijker worden – misschien zal dat wel nooit gebeuren, maar wij op de redactie hadden heel wat te kiezen uit de nieuwsfeiten, reacties en te interviewen personen. Over kiezen gesproken, het tweede pièce de résistance is deze week de productie rond de komende verkiezingen. Wij vroegen de partijen om hun beleid te formuleren op zeven door ons gestelde vragen, zodat de Joodse kiezer kan bepalen wat de positie van die partijen is. Zo hebben we een poging gedaan om u te informeren zodat u komende woensdag een beredeneerde keuze kunt maken, voor zover u die nog niet gemaakt had, natuurlijk. In dat verband ook interessante cijfers in een verhaal over de vermeende populariteit van Wilders bij de Joodse gemeenschap – want die valt nogal tegen – en hijzelf deed nog een relativerende uitspraak over het belang van de Joodse stem op 9 juni. Overigens ook opzienbarend: Ishmael Khaldi hoedde als kind de schaapskudde van zijn vader en koos voor een adviseursfunctie van – verrassing – de controversiële Avigdor Lieberman. Interessant gegeven, want Ishmael is bedoeïen. En als we zijn persoonlijke visie op Israël horen, eindigen we toch met optimisme.

PvdA

Kiezen

NIW7032_cover 1

02-06-2010 17:38:50

C 32

NIW7032_inhoud 1

| 3

02-06-2010 18:58:00

va r i a

foto: muriel leeuwin

Roof Torarollen

Stoer Tijdens het wat brave debat dat dinsdagavond werd gehouden in de Balie over Israël en Iran, was Simon Hellendall een opvallende deelnemer. Simon is 12: „Ik ben dus geen kiezer maar nog wel beïnvloedbaar.” Helder en to the point stelde hij zijn vraag aan Atzo Nicolaï van de VVD: De Golan werd bezet na een aanval op Israël, ook de andere gebieden vielen in Israëlische handen na aanvallen op Israël. Israël doet dat uit veiligheidsoverwegingen. Waarom zou Israël zich dan moeten terugtrekken? Nicolaï antwoordde dat de consequenties nu te groot werden en dat het daarom beter was om zich uit deze gebieden terug te trekken. n

‘Draw Holocaust Day’

Alle kranten online

Op 20 mei ‘vierde’ men ‘Teken Mohammed Dag’ op Facebook. Het initiatief kwam van een Amerikaanse Facebookgebruikster als reactie op de zelfcensuur die de televisieserie South Park pleegde. South Park besloot een aflevering waarin de cartoonfiguur Mohammed verkleed is als beer niet uit te zenden na bedreigingen van radicale moslims. Het idee van de initiatiefneemster was het verdedigen van de vrijheid van meningsuiting. Miljoenen mensen reageerden op de Facebookgroep, tot grote woede van moslimlanden waar op straat gedemonstreerd werd. In Pakistan werd de netwerksite Facebook zelfs gesloten. Moslims over de hele wereld lieten het er niet bij zitten. Een anonieme radicale moslim komt met een tegenactie op 30 juni; een Facebookgroep met de naam Draw Holocaust Day. Op zijn pagina schrijft de anonieme initiatiefnemer: „Het verschil met de Mohammed-dag is dat jullie leugens tekenen over Mohammed en wij de waarheid over jullie. Jullie zoeken het conflict op en wij willen alleen de waarheid onthullen.” De Facebook-groep heeft tot nu toe zo’n 1400 leden en plaatst vooral nieuwsberichten over opstanden in moslimlanden.

De oudste krant van Nederland, Courante uyt Italien, Duytslandt &C, is even te bewonderen in de Koninklijke Bibliotheek. De krant die op 14 juni 1618 is uitgebracht was in Zweden beland en staat daar in de Zweedse Koninklijke Bibliotheek tentoongesteld. Nu is de oude krant even terug ter gelegenheid van de lancering van de website www.kranten.kb.nl, een grote online krantenbank met kranten uit de periode 1618 tot 1995 waarin ook het NIW zal verschijnen. De krantenbank is nu officieel online met daarin vooralsnog alleen de dagbladen. De oudste krant van Nederland wordt voor het eerst in Nederland tentoongesteld en is tot 27 juni in de Koninklijke Bibliotheek te bezichtigen, daarna gaat deze terug naar Zweden.

4 | C 32

NIW7032_varia 2

Van Agt adviseert kiezers Tussen de bedrijven door vond Van Agt tijd om mensen te helpen met hun keuze op 9 juni. „Als de stemmer alleen zou kijken naar het Midden-Oostenbeleid dan moet je stemmen aan de linkerkant. D66 heeft een goed partijprogramma op dit punt. GroenLinks is goed, SP is goed en de rest is lou loene of slecht,” aldus het stemadvies van de voormalig premier en prominent CDA’er .

In een Antwerpse synagoge zijn op zondag 30 mei zes zeer waardevolle Torarollen gestolen. Een van de rollen heeft een bijzondere geschiedenis: de rol werd door een vrouw meegenomen naar een concentratiekamp en daar verborgen gehouden. Het is de grootste roof van Torarollen in België ooit sinds de Tweede Wereldoorlog. Er wordt verwacht dat de dieven binnenkort losgeld vragen voor de rollen, die enkele honderdduizenden euro waard zijn. De Antwerpse synagoge wordt binnenkort gerenoveerd, waarbij ook een beter beveiligingssysteem zou worden gerealiseerd.

1900 bar mitswa's Op 4 juni organiseert de gemeente Holon in Israël een grootschalige bar mitswaviering. Negentienhonderd 13-jarige jongens zullen tegelijkertijd hun bar mitswa vieren in Holon, waarvoor ook het Guinness Book of Records is gecontacteerd. Initiatiefneemster Lea Wohl: „Alle dertienjarigen uit Holon doen mee, en het wordt een hele spannende ervaring voor alle jongens.”

Klas schrijft ouderen Een middelbareschoolklas uit Deventer heeft maandenlang gecorrespondeerd met Joodse ouderen. Zij presenteren de brieven tijdens een bijzondere tentoonstelling Niet van gisteren. Ook wordt tijdens de tentoonstelling de film Jasper en zijn oma vertoond, waarin Felice Polak haar kleinzoon vertelt over de oorlog. De tentoonstelling Niet van gisteren wordt geopend op woensdag 9 juni om 11:00 uur in het Etty Hillesum Lyceum in Deventer.

Boycot in Italië Twee grote Italiaanse supermarktketens boycotten vanaf deze week alle Israëlische producten afkomstig van het op de West Bank gevestigde grootbedrijf Agrexco. De supermarktketens Coöp en Nordiconad maakten de beslissing onder druk van pro-Palestijnse organisaties in Italië. In een verklaring zeiden de bedrijfsleiders dat Agrexco ‘tijdelijk geschorst wordt totdat ze meer details hebben over de herkomst van de producten die zij leveren’.

4 juni 2010

02-06-2010 17:00:12

va r i a

Klezmer tegen neonazi's Een neonazi-optocht werd door duizenden tegenbetogers verstoord. De extreemrechtse betogers hadden toestemming gekregen om een optocht te houden door de Berlijnse Prenzlauer Bergbuurt, in reactie op de linkse demonstraties op 1 mei, de Duitse Dag van de Arbeid. Ze hadden daarbij geen rekening gehouden met de duizenden tegenbetogers die op straat gingen zitten om de tocht te blokkeren. De honderden neonazi’s konden hun optocht niet vervolgen en bleven op een parkeerterrein. Daar werden toespraken gehouden over het gevaar van de immigratie, maar deze werden volledig overstemd door keiharde muziek die de buurtbewoners hadden aangezet. Ook werden er protestliederen gezongen en speelde er een Joodse Klezmerband. Volgens de politie was er nooit eerder zo’n grootschalige tegenbetoging te zien in de stad. Er werden 250 neonazi’s gearresteerd.

Klappen voor Gretta Nadat het nieuws over Israëls aanval op de Gaza-vloot bekend werd gingen honderden betogers gewapend met Turkse en Palestijnse vlaggen naar de Israëlische ambassade om te demonstreren. De ME was aanwezig om de betogers de toegang tot de ambassade te beletten. De pro-Palestijnse Gretta Duisenberg, die meedemonstreerde, liet zich in haar woede gaan tegenover een ME-er en werd daarom met een wapenschild ten val gebracht. Ook werd ze in haar gezicht geslagen. Een politiewoordvoerder liet weten dat ‘als Duisenberg gewond geraakt is, zij dat helemaal aan zichzelf te danken heeft.’ Duisenberg zou zelf op de Gazavloot gezeten hebben, maar zegde haar deelname op het laatste moment af.

Muurreclame voor 'goedkope' Sam In Deventer is een muurreclame onthuld ter nagedachtenis aan Sam Noach (1882), die een bekend gezicht was in Deventer. De man van Deventer, zoals Noach in Deventer werd genoemd, had een winkel met kloosterlinnen en stond in Deventer bekend om zijn originele manier van reclame maken. Er werd tijdens de onthulling van de muurversiering ook een boek over het leven van Sam Noach gepresenteerd. De Man van Deventer werd geschreven door oud-journalist Sam de Visser en beschrijft het leven van Noach dat eindigde in Auschwitz. Bij de onthulling waren Noachs twee kleinkinderen uit Australië en Engeland aanwezig. n

Amersfoortse synagoge besmeurd De synagoge van Amersfoort is dinsdag besmeurd met rode verf. Opperabbijn Jacobs noemt de actie ‘heel triest’. „Ik wil dit zeker niet bagatelliseren, maar ik geloof niet dat er een organisatie achter zit. Er zijn geen leuzen of iets dergelijks geschreven dus we hebben hier gewoon te maken met notoire malloten.” Opperabbijn Jacobs zegt aangenaam verrast te zijn door het medeleven van omwonenden en van de burgemeester die meteen contact heeft gezocht. De komende tijd zal er extra worden gesurveilleerd bij de synagoge.

22 siewan 5770

NIW7032_varia 3

C 32

| 5

02-06-2010 17:00:37

FOTO: JAIME HALEGUA

Demonstratie Den Haag MAANDAG WERD IN Den Haag gedemonstreerd tegen de aanval van Israël op een konvooi met hulpgoederen. Er werden borden met anti-Israëlische teksten meegedragen. ■

Holocaustsnuisterijen

Liberty City

EEN AMERIKAANSE WEBSITE verkoopt Holocaust-snuisterijen uit Europa die volgens een journalist van het Belgische Nieuwsblad ‘absoluut te wantrouwen’ zijn. Op de website, www.jewishmemory.net worden allerlei spullen aangeboden zoals Jodensterren, poppen uit ‘het getto’ en gevangenisuniformen. De Amerikaanse site biedt ook spullen aan uit ‘een Belgisch getto en concentratiekamp’. Olivier van der Wilt, conservator van het memoriaal Fort Breendonk zegt in Het Nieuwsblad: „Ons land heeft nooit een concentratiekamp gehad. Breendonk was een werk– en doorgangskamp – dat is een fout die ik nog door de vingers wil zien. Maar een getto hebben we echt nooit gehad. Het roept vragen op bij wat daar wordt aangeboden.” De website vermeldt dat ze de authenticiteit van hun koopwaar niet kunnen garanderen, maar dat ‘niemand dat kan’. Ward Adriaens, conservator van het Joods Museum van Deportatie en Verzet in het Belgische Mechelen: „Een Belgisch getto klinkt goed bij Amerikanen die dit soort memorabilia kopen en verder niet te veel vragen hebben. Eerlijk gezegd heb ik geen idee wat ze bedoelen met Belgisch getto.” Onder het tabje ‘Nederland’ staan onder andere tientallen Jodensterren, tinnen bekers, een ring en klompjes te koop die gedragen zouden zijn ‘in het getto’.

AMSTERDAM IS VOLGENS een onderzoek van het 4 en 5 mei comité de meest vrije stad van de wereld. De stad viert dit door de tentoonstelling Liberty City op het Centraal Station van Amsterdam. Rabbijn Raph Evers is een van de vijf hedendaagse Nederlandse vrijheidstrijders die geportretteerd wordt in de tentoonstelling. Rabbijn Evers spoort de bezoekers aan om ‘ruim baan voor de geest te maken en het materiële leven te laten voor wat het is’. De tentoonstelling is tot en met de verkiezingen op 9 juni te zien op perron 2a.

6 | C 32

NIW7032_varia 4

Verbod kosjer slachten NIEUW ZEELAND VERBIEDT de kosjere slacht, door de bedwelming van dieren voordat ze geslacht worden te verplichten. Zij zijn daarmee het vierde land dat de kosjere slacht niet langer toestaat. Het rabbinaat in Nieuw Zeeland vindt de maatregel moeilijk te begrijpen. Rabbi Jeremy Lawrence: „Onderzoeken van dierenartsen en dierenrechtenorganisaties blijven steeds opnieuw aantonen dat de kosjere slachtwijze een humane wijze is.” De invoer van kosjer vlees blijft wel toegestaan.

Palestijnse munt? ALS ONDERDEEL VAN de voorbereidingen voor de oprichting van een internationaal erkende staat, willen de Palestijnse Autoriteiten alvast de Israëlische shekel vervangen voor een eigen Palestijnse munt. Tijdens de laatste Israëlisch-Palestijnse vredesbesprekingen in 2000 heeft een commissie van Israëli’s en Palestijnen het idee onderschreven, maar Israël blijft sceptisch. „Hun economie is te klein,” zei een Israëlische functionaris. „Valuta is niet zoals een stempel of een internationale telefooncode. Een eigen munt is een heel ander verhaal.” Arie Arnon, een Israëlische hoogleraar economie die onderzoek doet naar de economische aspecten van het Palestijnse conflict is milder gestemd: „De Israëli’s zeggen dat het de instabiliteit van de Palestijnse economie zal verhogen. Maar als ik een Palestijn was zou ik zeggen dat de blokkades en de beveiligingsmaatregelen schadelijker voor de economie zijn dan een eigen munt.” Een commissie is alvast ingesteld om te bepalen wiens portret de nieuwe munt zal sieren. Yasser Arafat is een mogelijkheid, samen met Palestijnse wetenschappers, dichters en kunstenaars. Onder het Britse mandaat werd in Palestijns gebied betaalt met de Palestijnse pond, en sinds 1950 wordt de Israëlische shekel gebruikt.

WIJZE WOORDEN Niemand op aarde is zo rechtvaardig dat hij goed doet zonder te falen.' � Prediker (Kohelet) 7:20 4 JUNI 2010

02-06-2010 17:01:09

EN

dig

n.'

VLOTTE BABBEL Elke week interviewt het NIW heel kort een succesvol lid van de misjpoge over zijn of haar nieuws. Deze week Daniel Bar-On (21) van het kosjere restaurant H’Baron in AmsterdamBuitenveldert. V: Je bent jong, maar je hebt al twee jaar een restaurant... A: Klopt, best een prestatie, toch? We hebben allemaal te maken met de crisis, dus ik ook. Maar het is gelukt om het hoofd boven water te houden en ik zie de toekomst zonnig tegemoet. V: Men weet jullie dus te vinden? A: Ja, de Joodse gemeenschap weet dat wij er zijn, gelukkig, want dat is natuurlijk wel onze doelgroep. Ik zie mensen ook regelmatig terugkomen. Blijkbaar bevalt het ze hier. V: Jouw vader heeft je geholpen bij de aankoop van het restaurant. A: Klopt, ik heb geen loterij gewonnen, dus anders had het niet gekund. Maar verder ben ik zelf verantwoordelijk voor alles. De inrichting, de samenstelling van de menukaart, inkoop en de muziek: ik doe het allemaal, samen met mijn team. Mijn vader bemoeit zich er überhaupt niet mee. V: Over muziek gesproken: de akoestiek is prettig bij jullie. A: Dank je, ik houd zelf van rustige jazz, die niet te overheersend is. Mijn vader houdt meer van harde muziek. Ik ben blij dat ik dit zelf kan beslissen, anders zouden we daar zeker discussies over hebben. V: Waarom ‘moeten’ gasten naar jouw restaurant komen?

A: Wij bieden kosjer eten, goede wijn en een prettige, rustige sfeer. En als dat allemaal nog niet genoeg is hebben we ook nog onze chocoladesoufflé. Dat is ons best verkochte product en terecht, die is niet te versmaden. [ST]

22 SIEWAN 5770

NIW7032_varia 5

Van Agt bij bedoeïenen OP 24 MEI kopte de Volkskrant Met Van Agt naar de bedoeïenen. In het artikel wordt gemeld hoe Dries van Agt „gaat bekijken hoe Israëlische soldaten en Joodse kolonisten 5000 bedoeïenen de voet dwars zetten. De gedachte is dat de bedoeïenen, als hun leven onmogelijk wordt gemaakt, uit eigen beweging vertrekken en de Palestijnse streek met enkele radicale Joodse nederzettingen aan Israël toevalt”. Op 27 mei schrijft Trouw over ‘het perverse systeem in Hebron’. „Gebureaucratiseerde terreur. En dat kun je niet alleen aan de soldaten wijten. Het is het perverse systeem waarbij democratie en rechtstaat opzij worden geschoven,” zegt Laurens Jan Brinkhorst die met Van Agt meereisde naar Hebron. Het NIW vroeg een aantal betrokkenen om een reactie: Ishmael Khaldi, politiek adviseur van de minister van Buitenlandse Zaken en zelf bedoeïen, en Avital Leibowitch, woordvoerder van het Israelische leger. Ishmael Khaldi: „Dit is een onduidelijk verhaal. Als ze het hebben over iets op de West Bank, buiten de Groene Lijn, hebben wij geen controle. Israël heeft geen verantwoordelijkheid over zaken die te maken hebben met het regelen van het leven van de Palestijnse bevolking. Er wordt gesproken over bedoeïenen in Israel, ik weet niet waar dit over gaat.” Avital Leibowitch: „Gedurende de afgelopen drie jaar is de veiligheid en economische situatie op de West Bank enorm verbeterd. Het bouwen van de veiligheidsmuur in 2006 heeft gezorgd voor minder aanslagen en dat was ook het laatste jaar dat zelfmoordcommando’s infiltreerden via de West Bank. De werkloosheid liep terug van 30 procent in 2002 naar 17 procent, toerisme nam toe en er wordt een nieuwe stad gebouwd tussen Nablus en Ramallah – Roabi. Verder worden er meer werkvergunningen gegeven aan Arabieren om binnen Israël te werken en we hebben een groot aantal straatversperringen afgeschaft. Bijvoorbeeld vanuit Hebron naar Jeruzalem rijden duurt nu ongeveer vijfendertig minuten, zonder enig oponthoud. En onlangs is weg 443 geopend, waardoor zowel voor Israëli’s als voor Palestijnen de veiligheid wordt verbeterd. In Hebron en omgeving wonen 600.000 Palestijnen. Inmiddels is er een groot winkelcentrum en als men vanuit een observatiepunt kijkt, is een levendige metropool te zien. Bedoeïenen doen al jaren dienst in het Israëlische leger, meestal als spoorzoekers, een vak dat van vader op zoon wordt overgedragen. Over het algemeen is de economische situatie aan het verbeteren in alle Palestijnse steden inclusief Hebron.” Voor een uitgebreid interview met Ishmael Khaldi, zie elders in dit NIW.

Begraafplaats Zeeburg DE STICHTING EERHERSTEL Begraafplaats Zeeburg heeft begin mei een informatieavond gehouden in het JCC in Amsterdam-Buitenveldert. Inmiddels is er ongeveer zesduizend euro binnengekomen. Toch is dit bedrag nog lang niet genoeg om aan het herstel te kunnen beginnen. Er kwamen ruim vijftig mensen naar de avond. Onder hen waren afgevaardigden van het Stadsdeel Oost, die benadrukten dat ze het van belang vinden dat de begraafplaats in ere wordt hersteld. Verschillende organisaties hebben laten weten dat ze Zeeburg zullen steunen, ook de Liberaal Joodse Gemeente Amsterdam, terwijl de begraafplaats eigendom van de NIHS is. Een van de initiatiefnemers, Marcel Mock, is verheugd dat het project verbroederend werkt. De tweede bijeenkomst zal waarschijnlijk na de zomer in AmsterdamOost plaatsvinden. Die locatie wordt gekozen om ook buurtbewoners bij de begraafplaats te betrekken. C 32

| 7

02-06-2010 17:01:29

BINNENLAND

ST E M G E D R AG

Joodse stem PVV nihil Er is veel gezegd en geschreven over de politieke voorkeur van de Nederlands-Joodse bevolking. Dit zijn de opvallende cijfers. ESTHER VOET

H

dat de titel De Joden in Nederland anno 2009: continuïteit en verandering meekreeg en werd uitgevoerd door Hanna van Solinge en Carlo van Praag, moet als update van het eerdere onderzoek worden gezien. Het onderzoek is nog in bewerking en wordt in september 2010 door JMW gepresenteerd, maar omdat het onderzoek ten opzichte van politieke voorkeur zo sterk afweek van de beeldvorming die de afgelopen weken in de media is ontstaan, besloot JMW dit deel van het onderzoek deze week vrij te geven aan het NIW en de Joodse Omroep.

et Nederlands Interdisciplinair Demografisch Instituut (NIDI) voerde in opdracht van Joods Maatschappelijk Werk (JMW) tijdens de eerste helft van 2009 een herhaling uit van het demografisch onderzoek uit 1999 onder Joden in Nederland (mensen met een Joodse achtergrond), een groep waarvan het aantal wordt geschat op rond de 43.000 personen. Er werd een representatieve groep respondenten samengesteld van bijna 700 personen. De complete uitslag van dit demografisch onderzoek

Joods stemgedrag in procenten 1999

2009

29

20

22

26

19 17

Hans Vuijsje: ‘Geen steun voor de PVV in zowel oudere als jongere bevolkingsgroep’

16 10 9

13

1 5 2

2

2

3 1

1

8 | C 32

NIW7032_verkiezingen 1

Weet niet

Overig*

PVV

CU

SP

GroenLinks

D66

VVD

PvdA

CDA

Weet niet

Overig

CU

SP

GroenLinks

D66

VVD

PvdA

CDA

2

*Trots op Nederland, Partij voor de Dieren, SGP

4 JUNI 2010

02-06-2010 16:50:22

bron: de politieke barometer

25 mei 2010

CDA

23,9

21,1

17,5

• •

PvdA

21,4

15,4

19,2

•

VVD

11,5

9,3

24,0

•

D66

7,8

10,1

6,1

GroenLinks

6,0

6,8

6,8

SP

9,8

8,7

6,1

PVV

8,3

18,5

11,8

CU

4,4

5,2

4,6

SGP

1,6

1,4

1,7

Partij voor de Dieren

1,8

2,5

1,5

3

0,3

0,2

0,5

0,7

0,5

TON Andere partijen

De grote vraag die velen heeft beziggehouden is uiteraard de vermeende grote Joodse PVV-aanhang. Een groot deel van Joods Nederland zou zich aangetrokken voelen door het pro-Israël en anti-islam standpunt van die partij. Uit de cijfers van het NIDI-onderzoek blijkt dat echter niet; integendeel. Terwijl de partij van Wilders de eerste helft van 2009 een grote opmars maakte, in de landelijke peilingen ging behoren tot de grote jongens en zelfs in juni 2009 de grootste partij werd, gaf slechts 2 procent van de Joodse respondenten aan op de PVV te willen stemmen. Ook in een ander opzicht wijkt het stemgedrag van Joods Nederland significant af van de rest van het land: slechts weinigen stemmen op het CDA. Dat is historisch gezien altijd het geval geweest en in 2009 was daar ondanks het duidelijke pro-Israël standpunt van Maxime Verhagen weinig verandering in gekomen. Het CDA won in vergelijking met tien jaar daarvoor een verwaarloosbare 1 procent. Daarnaast is interessant dat een groot deel van de respondenten geen politieke voorkeur aangeeft, in 2009 was dat maar liefst 20 procent. Daar zullen ook zwevende kiezers bij zijn. Ook is er veel gesproken over een scheidslijn tussen jong Joods Nederland en oudere generaties. Het zouden vooral de jon-

22 siewan 5770

NIW7032_verkiezingen 2

geren zijn die zich tot de PVV aangetrokken voelen. Hans Vuijsje, directeur van JMW, reageert daarop met: „Dat blijkt niet uit de gegevens. We hebben het stemgedrag van mensen die voor 1960 zijn geboren, vergeleken met mensen die na 1960 zijn geboren. De klassieke tendens dat jongeren progressiever stemmen, zien we daarin duidelijk terug. Bij degenen die na 1960 zijn geboren (onder de 50) is de politieke voorkeur wat meer gericht op PvdA, GroenLinks en SP. Dat gaat ten koste van VVD en D66. De voorkeur voor de PVV is echter stabiel over alle leeftijdsgroepen en als ik met een schuin oog kijk naar de groep die na 1975 (18-35) is geboren wordt deze trend bevestigd.” Uit het stemgedrag van Joods Nederland blijkt ook dat een pro-Israëlbeleid van een politieke partij geen doorslaggevende factor hoeft te zijn. D66, GroenLinks en de SP staan kritischer ten opzichte van de Israëlische politiek dan andere partijen en toch stemt een significant deel van de Joodse of zich als Joods identificerende bevolking op die partijen. Verder zien we bij PvdA, VVD en D66 landelijke trends in het stemgedrag terug. Conclusies: • VVD verliest maar blijft de grootste • D66 meegerekend, stemt precies 50 procent van Joods Nederland aan de linker-

BINNENLAND

18 juni 2009

st e m g e d r ag

15 januari 2009

Landelijke cijfers

kant van het politieke spectrum (SP, GroenLinks, PvdA en D66) CDA blijft klein D66 groeit, een trend die ook landelijk zichtbaar is PVV in vergelijking met de rest van het land zeer klein 20 procent geen voorkeur ingevuld (was in 1999 16 procent)

Hierbij moet worden aangetekend dat dit cijfers zijn van de eerste helft 2009. Er was toen nog geen sprake van het Cohen-effect of de sterke opkomst in de afgelopen maanden van de VVD. De landelijke trend volgend, mag aangenomen worden dat de VVD sinds juni 2009 ook bij de Joodse bevolking stemmen heeft gewonnen en wellicht dat D66 ook enige Joodse stemmen heeft verloren aan de PvdA onder leiding van Cohen. n

Wilders over de Joodse stem

I

n een interview met de Israëlische pers liet Geert Wilders zich kortgeleden uit over de NederlandsJoodse kiezers. Op de vraag of hij denkt dat de PVV de stem van Joods Nederland heeft, antwoordt hij: „Je moet [het belang van] de Joodse stem niet overdrijven. De hele gemeenschap bij elkaar staat voor nog niet één van de 150 zetels. Iedereen praat over de Joodse stem. Ik heb veel sympathie voor de Joodse stem, maar zelfs al wordt die electoraal verdeeld, dan nog zullen partijen niet op de Joodse stem mikken. De Joodse stem is belangrijk, niet in getal maar omdat ze een onderdeel zijn van wie we zijn, van onze cultuur.” Daarna volgt de vraag: „Maar wie heeft de Joodse stem, als die al bestaat?” Wilders: „De Joodse stemmers zijn verdeeld. Veel stemmen op de PVV, ook stemmen veel VVD. De meeste Joodse stemmers stemmen geloof ik eerder centrum-rechts dan Partij van de Arbeid.” Meer weten? De Joodse Omroep besteedt komende zondag uitgebreid aandacht aan dit onderzoek en de verkiezingen. In het programma de 5W’s a.s. zondagmiddag om 12 uur op Nederland 2, gaat de Joodse Omroep nader op verschillende zaken in, inclusief een duiding van politicoloog André Krouwel, verbonden aan de Vrije Universiteit in Amsterdam. ’s Avonds worden op de radio de programma’s van de diverse politieke partijen tegen het licht gehouden in een speciaal verkiezingsdebat dat wordt geleid door Leonard Ornstein. Zondag 6 juni, Radio 5, 19.30 uur.

C 32

| 9

02-06-2010 16:50:40

BINNENLAND

v e r k i e z i n g e n 2010

Er valt wat te kiezen Waar staan de politieke partijen ten opzichte van voor Joods Nederland relevante onderwerpen?

D

Esther Voet

e afgelopen weken zijn we doodgegooid met standpunten op allerlei gebied van de diverse politieke partijen. Maar als het om standpunten gaat die belangrijk zijn voor Joods Nederland, hoe ziet het politieke spectrum er dan uit? Het NIW stelde zeven specifieke vragen samen: vier met betrekking tot binnenlandse standpunten, drie met betrekking tot de Midden-Oostenpolitiek. Dit zijn de antwoorden.

BINNENLAND 1.

Is uw partij voor- of tegenstander van het bijzonder onderwijs en moet dat financieel worden ondersteund? VVD: De VVD is voor het behoud van de vrijheid van onderwijs, zoals vastgelegd in artikel 23 van de grondwet. De vrijheid van onderwijs geeft bijzondere scholen hun bestaansrecht. Door bijzondere scholen hetzelfde te bekostigen als openbare scholen wordt uitdrukking gegeven aan de VVD-idealen van pluriformiteit en eigen initiatief. PvdA: Ja. De PvdA is voorstander van het bijzonder onderwijs en vindt dat het bijzonder onderwijs financiële ondersteuning zou moeten blijven krijgen. Door het mogelijk maken van bijzonder onderwijs hebben we ervoor gezorgd dat ouders en hun kinderen grote keuzevrijheid hebben. Dit is een groot goed voor de PvdA. De scholen in het bijzonder onderwijs moeten echter wel voldoen aan de normale kwaliteitseisen. D66: D66 is voorstander van de vrijheid van onderwijs. Die vrijheid moet gelden voor iedereen: wij pleiten ervoor de ‘erkende richtingseis’ uit de bekostigingsvoorwaarden te schrappen. Een nieuwe school moet aantonen voldoende leerlingen aan te trekken en aan kwaliteitseisen te voldoen om bekostiging te ontvangen. Vrijheid ja, maar niet

1 0 | C 32

NIW7032_PP 1

om slecht onderwijs te geven. Zeer zwakke scholen moeten na een jaar worden gesloten. CDA: Het CDA is een groot voorstander van de vrijheid van onderwijs en de gelijke bekostiging door het Rijk van bijzondere scholen. Dankzij de vrijheid van onderwijs bestaat er in Nederland een grote diversiteit aan scholen. Dat moeten we koesteren. De meerderheid van de ouders hecht ook aan de vrijheid van onderwijs gezien het feit dat ongeveer 60 procent van de ouders in Nederland hun kind naar een bijzondere school stuurt. GroenLinks: GroenLinks wil de vrijheid van onderwijs niet afschaffen. Artikel 23 moet wel gemoderniseerd worden. Naast de vrijheid van ouders om scholen te stichten, zouden ouders ook de vrijheid moeten hebben om scholen te kiezen, de zogeheten acceptatieplicht: als je zegt de grondslag van een school te respecteren (en dat is iets anders dan onderschrijven) dan mag wat GroenLinks betreft de school je niet weigeren. Er is een initiatiefwet van PvdA, GroenLinks, SP en D66 op dit punt. SP: Het systeem van bijzonder onderwijs is in Nederland historisch gegroeid en daarom zullen we het bestaande systeem niet veranderen. Wel eisen we algemene toegankelijkheid van het onderwijs. Basisscholen moeten meewerken aan een plan voor gemengde scholen die een afspiegeling van de omgeving zijn. Er moet een acceptatieplicht van leerlingen komen. CU: De ChristenUnie staat pal voor de onderwijsvrijheid, die onder politieke druk staat. En dat is jammer. Het is juist zo belangrijk dat ouders voor hun kinderen onderwijs kunnen kiezen dat bij hun levensvisie past. De Staat hoort zich niet te bemoeien met de grondslag. De ChristenUnie vindt daarom dat ouders die bijvoorbeeld een Joodse school stichten en in stand willen houden, daar ook de vrijheid in hebben.

2.

In hoeverre mogen scholen zelf bepalen welke grenzen er zijn aan bijvoorbeeld het aanstellen van anders-gelovigen of anders-levenden? En hoe zit het met het weigeren van leerlingen met een andere achtergrond? VVD: De VVD staat in principe positief tegenover een acceptatieplicht omdat het de

keuzevrijheid en kansengelijkheid van leerlingen kan verbeteren en een einde kan maken aan willekeur. De VVD is echter niet zonder mee voor het wetsvoorstel dat de PvdA op dit punt indiende. De PvdA (en andere indieners) wil de acceptatieplicht namelijk gebruiken om leerlingen te kunnen gaan toewijzen aan scholen. Hoe sympathiek het streven naar gemengde scholen misschien ook oogt; er kleven een paar wezenlijke bezwaren aan het ideaal van de ‘maakbare’ school. Het meest wezenlijke bezwaar is dat het de keuzevrijheid van ouders en leerlingen aantast. De VVD wil dat deze te allen tijde gewaarborgd is. Juist omdat het wetsvoorstel is gericht tegen willekeurige weigering van leerlingen, is het voor de VVD ook van groot belang dat er een uitzondering wordt geregeld voor scholen die kunnen aantonen dat zij al minstens tien jaar een consequent toelatingsbeleid voeren. Dit betekent dat scholen met een zeer specifieke identiteit of denominatie, die aantoonbaar al tien jaar lang een consequent toelatingsbeleid hanteren omdat de grondslag van de school niet alleen het respecteren ervan vraagt, maar ook onderschrijving, dit mogen blijven doen. Bijvoorbeeld orthodoxe, reformatorische of Joodse scholen, waarbij de religie niet alleen in de lessen godsdienst tot uiting komt, maar waar alles in de school de grondslag ‘ademt’. PvdA: De PvdA wil de vrijheid van ouders bij de schoolkeuze voor hun kind versterken door een toelatingsrecht voor leerlingen. Daarom wordt op voorspraak van de PvdA de initiatiefwet voor een acceptatieplicht voor scholen zo snel mogelijk behandeld. Met deze wet wordt voorkomen dat scholen leerlingen om onduidelijke redenen kunnen weigeren, of zelfs de grondslag van hun school misbruiken om kinderen te weigeren. Op dit moment mogen scholen leerlingen weigeren als ouders de grondslag van de school niet onderschrijven. In de praktijk komt dit erop neer dat bijzondere scholen makkelijker leerlingen kunnen weigeren dan openbare scholen. Wij willen dat juist tegengaan. D66: Wij zijn van mening dat scholen van hun leraren en leerlingen mogen verwachten dat zij de grondslag van de school respecteren. Er bestaat echter geen excuus

4 juni 2010

02-06-2010 18:48:28

voor discriminatie. Daarin is onze grondwet helder. Wij willen de ‘enkele feit constructie’ uit de Algemene Wet Gelijke Behandeling schrappen. Die constructie maakt het streng gereformeerde scholen mogelijk homoseksuele leraren te ontslaan en homoseksuele leerlingen te weigeren. CDA: Uit de vrijheid van onderwijs vloeit logischerwijze voort dat scholen aan hun leerlingen en personeel mogen vragen de grondslag van de school te onderschrijven. Deze grondwettelijke vrijheid van onderwijs wordt ingeperkt door een ander artikel in de grondwet, namelijk het verbod op discriminatie van artikel 1. Er zijn situaties te bedenken waarin spanning ontstaat tussen deze grondwettelijke vrijheden. Het CDA is van mening dat het in deze gevallen aan de rechter is om een uitspraak te doen in hoeverre een school voorwaarden mag stellen aan het personeel en de leerlingen. GroenLinks: Een school mag een leerling niet weigeren als deze zegt de grondslag van een school te respecteren. Wat voor leerlingen geldt, geldt ook voor leraren. Scholen mogen leraren vragen de grondslag van een school te respecteren, maar mogen leraren (of leerlingen) niet weigeren omdat zij bijvoorbeeld homo zijn. SP: De SP heeft onlangs samen met GroenLinks, PvdA en D66 een voorstel tot wet op acceptatieplicht ingediend. De kern van de wet bestaat erin dat scholen een leerling moeten toelaten indien de leerling de grondslag van de school respecteert. Ook deze maatregel is

22 siewan 5770

NIW7032_PP 2

bedoeld om de integratie van alle sociale lagen in de maatschappij te bevorderen. CU: De vrijheid van onderwijs houdt ook in dat een school gaat over haar eigen grondslag en daarmee over haar eigen toelatingsen personeelsbeleid. De school en daarmee dus de ouders en het schoolbestuur bepalen wie er aan hun kinderen lesgeven. Een school mag ook aan ouders die graag hun kinderen op een school willen hebben vragen om de grondslag te onderschrijven. De ChristenUnie werkt hard aan het behoud van deze vrijheid.

3.

Is uw partij voor of tegen de rituele slacht (zoals het kosjer slachten)? VVD: Voor de VVD zijn zowel godsdienstvrijheid als dierenwelzijn belangrijke thema’s. In Nederland is en blijft er vraag en een markt naar onverdoofd ritueel geslachte dieren. Onder zeer stringente maatregelen staat de VVD ritueel slachten toe, onder de voor-

waarde dat dit op een zo diervriendelijk mogelijke en vakkundige manier gebeurt. PvdA: Met betrekking tot het onverdoofd ritueel slachten gaat het vaak om eeuwenoude tradities, ook vanuit de Joodse traditie. Het is niet meer dan billijk om onderzoek te doen naar de vraag of onverdoofd slachten een positie kan krijgen in de hele reeks van gehanteerde slachtmethoden. Daarnaar bestaat geen deugdelijk onderzoek.

Daarom heeft ons Tweede-Kamerlid Harm Evert Waalkens bij de behandeling van het wetsvoorstel gepleit voor onderzoek naar onverdoofd slachten. Ons standpunt met betrekking tot ritueel slachten moet in relatie worden gezien tot de eeuwenoude tradities en de vrijheid van godsdienst. D66: D66 is niet voor of tegen de rituele slacht als zodanig, maar wil wel dat het zo

De PVV deed niet mee Uiteraard vroeg het NIW ook naar de antwoorden van de PVV op deze specifieke vragen. Ondanks herhaaldelijk telefonisch contact met de persmedewerkers en diverse e-mails kwam er geen reactie van die partij. Medewerkster Stacey kwam, na herhaaldelijke melding van onze deadline, met de volgende uitleg: „Wij beslissen

daar niet over. Dat moeten we voorleggen. En dan horen we een ja of een nee en dat hebben we nog steeds niet gekregen.” Het werd uiteindelijk een ‘nee’. Ook tijdens het debat georganiseerd door het CIDI en het Iran Comité dat dinsdag in De Balie werd gehouden, blies de PVV op het laatste moment haar medewerking af.

C 32

| 11

02-06-2010 18:49:27

BINNENLAND

V E R K I E Z I N G E N 2010

diervriendelijk mogelijk verloopt. D66 wil er graag met religieuze gemeenschappen over nadenken hoe dat het beste kan worden vormgegeven. CDA: In Nederland is ritueel slachten aan strenge regels gebonden. Het is de taak van de Algemene Inspectiedienst om op de naleving van de regels te controleren. Volgens islamitische en Joodse voorschriften is het belangrijk dat het dier niet dood is voor het wordt geslacht. In de Gezondheids- en Welzijnswet staat dat dieren voor het slachten moeten worden bedwelmd. In de Grondwet staat echter dat mensen de vrijheid hebben hun eigen godsdienst uit te oefenen. In Nederland is het daarom toegestaan dat islamieten en Joden dieren slachten volgens hun geloofsovertuiging, dus zonder dat deze dieren bedwelmd zijn. GroenLinks: Het ritueel slachten valt in principe onder de vrijheid van godsdienst. GroenLinks vindt wel dat het ritueel slachten zo diervriendelijk mogelijk moet gebeuren en daarom niet zonder bedwelming mag plaatsvinden. SP: De SP is van mening dat ritueel slachten is toegestaan, zij het na verdoving. CU: De ChristenUnie is kritisch geweest over een voorstel in de Kamer om bedwelmen te verplichten bij ritueel slachten. Allereerst hechten wij aan bescherming van de vrijheid van godsdienst. Bovendien is de stap naar verplichte bedwelming fors, er zijn tussenstappen mogelijk. Beter is het om te kiezen voor het verbeteren van dierenwelzijn, zoals een betere inrichting van het slachthuis of de opleiding van slagers.

4.

Moet de ontkenning van de holocaust strafbaar blijven? VVD: Ontkenning van de holocaust is nu niet wettelijk strafbaar en dat moet nu niet worden ingevoerd. De VVD staat voor de vrijheid van meningsuiting, maar staat pal tegenover uitlatingen die kunnen leiden tot geweld en discriminatie. Ontkenning van de holocaust is een levensgevaarlijke manier om antisemitisme te bevorderen - juist in een tijd dat antisemitisme toch al toeneemt. De VVD gaat met alle macht dergelijk antisemitisme tegen. PvdA: Ja. D66: De ontkenning van de holocaust moet strafbaar blijven, omdat het opheffen van dit verbod niet bijdraagt aan het eigenlijke debat over de vrijheid van meningsuiting. Het opheffen van het verbod is onnodig heel kwetsend voor slachtoffers en nabestaanden en doet geen recht aan de (Nederlandse) geschiedenis.

1 2 | C 32

NIW7032_PP 3

CDA: Het CDA vindt dat op het moment dat uitspraken over holocaust erop gericht zijn om groepen te kwetsen daartegen moet kunnen worden opgetreden. Beoordeling van strafbaarheid van uitspraken en de context waarin dat gebeurt is uiteindelijk natuurlijk aan de Nederlandse rechter. GroenLinks: Ontkenning van de holocaust wordt strafrechtelijk vervolgd als uitingsdelict indien de uitlating beledigend is, discrimineert of aanzet tot haat. De discussie van de afgelopen jaren gaat over de vraag of de holocaustontkenning een afzonderlijk strafbaar feit moet worden. GroenLinks vindt van niet. Wie zo dom is om het bestaan van een historisch feit te ontkennen zonder het oogmerk iemand anders daarmee te beledigen, verdient geen straf, maar een geschiedenisles. SP: Ja. CU: Ontkenning van de holocaust is respectloos naar de slachtoffers. Het gaat hier meestal om het doelbewust krenken van een bevolkingsgroep met als doel het aanzetten tot haat of geweld en niet meer om de vrijheid van meningsuiting. Joël Voordewind (ChristenUnie) heeft in de Tweede Kamer voorgesteld het ontkennen, goedkeuren, rechtvaardigen of bagatelliseren van volkerenmoord strafbaar te stellen. * De VVD stelt terecht dat de ontkenning van de holocaust op zich nu niet strafbaar is, red.

BUITENLAND 5.

Is uw partij voor een gezamenlijk Europees Midden-Oostenbeleid of liever een eigen Nederlandse koers? VVD: Het is van belang dat Nederland in contacten met landen in het Midden-Oosten (Israël, Jordanië, Egypte enz.) het eigen standpunt over het Israëlisch-Palestijns conflict tot uitdrukking kan brengen. Daarbij kunnen eigen accenten worden gezet, maar daarbij geeft men zich natuurlijk ook rekenschap van EU-standpunten met betrekking tot dat conflict. De Europese Unie speelt bovendien een rol als één van de partijen in het MiddenOosten-kwartet. Tegelijkertijd hecht de VVD ook zeer veel belang

aan de rol die de Verenigde Staten (ook een van de partijen in het Midden-Oosten-kwartet) spelen, waarbij onder meer kan worden verwezen naar de bemiddelende rol die de Verenigde Staten eerder speelde bij het tot stand komen van de Camp David-akkoorden (1978) en bij de ondertekening van de Osloakkoorden (1993). PvdA: Een sterke, eensgezinde Europese Unie kan bijdragen aan duurzame vrede in het Midden-Oosten. Als we er echt alles aan willen doen om dit te bereiken, dan is ‘ieder voor zich’ binnen de EU geen optie. Daarom wil de PvdA zo veel mogelijk in EU-ver-

band optrekken op dit onderwerp, maar er moet ook ruimte zijn voor een eigen Nederlands standpunt. D66: D66 is voor een gezamenlijke Europees Midden-Oostenbeleid. Nederland moet in lijn met de EU een eenduidige politiek voeren inzake het Israëlisch-Palestijns conflict.

CU: ‘Hamas is een terroristische organisatie. Daarmee onderhandelen is kappituleren voor geweld’ CDA: Nederland alleen legt onvoldoende gewicht in de schaal om de situatie in het Midden-Oosten te veranderen. Het CDA vindt dat samen met internationale partners moet worden gezocht naar een oplossing in het Midden-Oosten. De EU moet daarbij zo veel mogelijk een eensgezind geluid laten horen. Het Nederlandse beleid is gericht op ondersteuning van het vredesakkoord tussen de betrokken partijen en het bevorderen van stabiliteit in de gehele regio. GroenLinks: GroenLinks is voor een gemeenschappelijk Europees beleid. Als de EU met één mond spreekt, hebben we veel meer invloed dan als elk land afzonderlijk optreedt. SP: De SP is van mening dat Nederland in de eerste plaats een zelfstandig beleid moet voeren. In de praktijk blijkt echter dat Neder-

4 JUNI 2010

02-06-2010 18:49:50

V E R K I E Z I N G E N 2010

6.

Vindt uw partij dat er onderhandeld moet worden met partijen als Hamas? VVD: De VVD stelt zich op het standpunt dat terroristische groeperingen als Hamas en Hezbollah pas als gesprekspartner kunnen worden aanvaard wanneer ze drie voorwaarden accepteren: erkenning van de staat Israël,

SP: ‘Zonder Hamas als gesprekspartner geen oplossing maar eeuwige oorlog’

het afzweren en bestrijden van terrorisme en het nakomen van gemaakte afspraken tussen Israël en de Palestijnse Autoriteit. PvdA: De PvdA is van mening dat een oplossing van het conflict in het Midden-Oosten alleen dichterbij kan komen als alle betrokken partijen zich constructief met elkaar onderhouden en bij een duurzame oplossing worden betrokken. Wij vinden het daarom ook noodzakelijk dat de EU de winnaar van de Palestijnse verkiezingen in 2006 accepteert. Dat betekent dus ook dat er contact kan worden onderhouden met elke Palestijnse factie die langs democratische weg aan de macht komt. Dus ook met Hamas. D66: Momenteel zijn er diplomatieke betrekkingen met Hamas. D66 erkent deze realiteit. D66 is van mening dat er situaties zouden kunnen zijn waarbij het onoverkomelijk

22 SIEWAN 5770

NIW7032_PP 4

is om met Hamas te onderhandelen. CDA: Hamas is een terroristische organisatie die de vernietiging van de staat Israël als doel heeft gesteld. Het CDA vindt dat praten met Hamas zinloos is zolang het geweld tegen Israël niet wordt afgezworen en wordt volhard in de doelstelling van vernietiging van de staat Israël. GroenLinks: Wat GroenLinks betreft praat de Nederlandse regering met alle partijen, inclusief Hamas. Nederland pleit namelijk waar mogelijk voor participatie in plaats van uitsluiting, dialoog in plaats van boycot. SP: Ja, omdat het een deelnemer is in een conflict en daarmee hoe dan ook een partner voor een mogelijke oplossing. Zonder de erkenning dat Hamas partner voor een oplossing is, wordt het conflict niet met diplomatieke middelen opgelost. Het alternatief is eeuwige oorlog. Bovendien heeft Hamas in 2006 een klinkende verkiezingsoverwinning behaald. Dat betekent dat zij door de bevolking als legitieme vertegenwoordiger wordt gezien. CU: De ChristenUnie vindt het geen goed idee om te onderhandelen met terroristen. Hamas is een terroristische organisatie. Daarmee onderhandelen is capituleren voor het geweld. Er kan gepraat worden met Hamas als het de wapens neerlegt en Israël erkent, daarmee zou Hamas laten zien dat ze echt vrede wil bereiken.

7.

Moet er harder worden opgetreden tegen de Israëlische regering, bijvoorbeeld door middel van boycots? VVD-kamerlid Atzo Nicolaï was een van de ondertekenaars van kritische schriftelijke Kamervragen (d.d. 26 maart j.l.) over de oproep (en de kennelijke steun daaraan door UNICEF) tot een boycot van Israël. Duidelijk moge zijn dat de VVD zeer gekant is tegen een eventuele boycot van Israël. Ook wanneer de VVD soms kanttekeningen plaatst bij het beleid van Israël, dan kan er toch geen twijfel bestaan aan de blijvende erkenning door de VVD van de staat Israël en van Israëls legitieme recht om zichzelf te verdedigen. PvdA: Wij kiezen voor een evenwichtige benadering van het Israëlisch-Palestijns conflict. Hierbij geldt één maatstaf voor alle

BINNENLAND

land als een van de weinige landen vrijwel kritiekloos achter Israël staat. Ondanks het feit dat het Nederlandse buitenlandse beleid officieel de internationale rechtsorde wil bevorderen en een op papier goed mensenrechtenbeleid heeft. In de praktijk blijkt daar tegenover Israël niet veel van te komen. Veel andere Europese landen staan welwillender tegenover de rechtvaardige Palestijnse verlangens, maar Nederland weet dat iedere keer af te remmen. Een ander Nederlands beleid is dus goed voor Nederland, goed voor de Europese samenwerking en goed voor de oplossing van het conflict in het Midden-Oosten. CU: De ChristenUnie wil graag het primaat bij de Nederlandse overheid houden als het gaat om het buitenlandbeleid, dus ook als het om het Midden-Oostenbeleid gaat. Uiteraard kan er in Europees verband samengewerkt worden om zo de vrede in het MiddenOosten te kunnen dienen.

betrokken partijen: het internationale recht. Het Associatieverdrag tussen de EU en Israël stelt dat deze relatie gebaseerd moet zijn op respect voor de mensenrechten. Het internationale recht speelt dus een cruciale rol in het conflict. De PvdA is daarom van mening dat in geval van schending hiervan het Associatieverdrag met Israël ingezet moeten worden als drukmiddel. D66: De algemene positie van D66 is dat boycots geen duurzame oplossingen zijn bij conflicten. Zij raken de meest kwetsbaren in de samenleving, zonder dat de politieke en diplomatieke situatie beter wordt. D66 vindt dat zolang Israël doorgaat met het bouwen van huizen en nederzettingen in Oost-Jeruzalem en de West Bank, Europese maatregelen tot de mogelijkheden behoren. CDA: Voor een vredesakkoord zijn twee partijen nodig die aan de onderhandelingstafel plaats willen nemen. Zowel Israël als de Palestijnen moeten worden aangesproken om dat doel dichterbij te brengen. Het CDA vindt dat termen als harder optreden en de invoering van boycots ten aanzien van Israël dat doel niet dichterbij brengen. GroenLinks: Schendingen van mensenrechten, zowel van Israëlische als van Palestijnse zijde, moeten aan de kaak worden gesteld. Ook bevriende landen moeten op hun fouten worden gewezen. GroenLinks pleit niet voor boycots, maar als Israël het internationaal recht en de mensenrechten blijft schenden, moet er wat GroenLinks betreft binnen de EU wel steun worden gezocht om het associatieverdrag met Israël te kunnen opschorten. Ook moet voor de Nederlandse consument duidelijk worden welke Israelische producten in de winkel uit bezet gebied komen. SP: Ja, de SP is van mening dat militaire producten (zowel import als export en doorvoer) moeten worden geboycot. Tevens willen we dat er geen producten uit de bezette gebieden Nederland worden ingevoerd met het label ‘Made in Israël’. Ten slotte menen we dat het Associatieverdrag dat de EU heeft met Israël, en waar belastingvoordeel uit voortvloeit bij export naar de EU, wordt opgeschort zolang Israël de mensenrechten schendt. Daar is sprake van zolang de toegang tot de Gazastrook afgesloten blijft. CU: De Israëlische regering mag door de Nederlandse overheid op haar verantwoordelijkheden worden aangesproken als dat nodig is, dat doen vrienden. Ook moet de Nederlandse overheid Israël steunen waar dat nodig is voor een eerlijk proces naar vrede. ■

C 32

| 13

02-06-2010 18:50:16

BUITENLAND

D E O N D E R S C H E P P I N G VA N D E M AV I M A R M A R A

Flottille, aanval en n

fotocredits: Flash 90

Na de gebeurtenissen voor de Israëlische kust van afgelopen maandagochtend staat de wereld op z’n kop. NIW doet een greep uit de storm van reacties.

De Mavi Marmara in de buurt van Ashdod, maandag.

1 4 | C 32

NIW7032_vloot 1

4 juni 2010

02-06-2010 19:04:13

D E O N D E R S C H E P P I N G VA N D E M AV I M A R M A R A

n p. s.

22 siewan 5770

NIW7032_vloot 2

BUITENLAND

n nasleep

M

aandagochtend vroeg hielden Israëlische commando’s van de marinierseenheid Shayetet 13 een konvooi van zes schepen met pro-Palestijnse activisten aan. De ‘vredesvloot’ was georganiseerd door de Free Gaza Movement en zondag vanuit Turks Cyprus vertrokken. Er waren ongeveer 700 activisten aan boord, onder wie vooral Turken en Europeanen. Op beelden die inmiddels vrijkwamen is te zien dat de commando’s, nadat ze met een helikopter op het dek werden neergelaten, werden opgewacht door een groep activisten die op hen in begonnen te slaan met onder meer stokken (metalen staven, volgens de commando’s) en stenen. De Israëlische commando’s openden in eerste instantie de aanval met paintball-geweren om escalatie te voorkomen. Pas toen drie commando’s gewond waren – een van hen lag bewusteloos op de grond, geraakt door een kogel uit een wapen dat aan een commando was ontfutseld – vroegen ze toestemming om het vuur te openen. Volgens een politiewoordvoerder hebben de commando’s ‘grote zelfbeheersing’ getoond. Uiteindelijk vielen er negen doden en zestig gewonden, onder wie de drie commando’s. Alle slachtoffers vielen op de Mavi Marmara, een voormalige Turkse veerboot en het ‘vlaggeschip’ van het eskader. Onder de doden en gewonden zijn veel Turken, wat de vele woedende reacties in Turkije verklaart. De Israëli’s onderschepten de ‘vredesvloot’ in het kader van het embargo dat Israël tegen de Gazastrook heeft ingesteld. Het eskader vervoerde 10.000 ton aan hulpgoederen en werd na de actie naar de haven van Ashdod geleid. De Israëli’s kondigden aan dat alle hulpgoederen die niet onder het Israëlische verbod vallen, via de geëigende kanalen naar de Gazastrook zullen worden gebracht. Het was de negende keer dat de Free Gaza Movement humanitaire hulp naar de Gazastrook probeerde te verschepen. Israël liet de schepen vijfmaal door, maar niet meer sinds het offensief in de Gazastrook van eind 2008/begin 2009 (TdH). n

C 32

| 15

02-06-2010 19:04:31

BUITENLAND

Gepakt Simon Soesan

E

fotocredits: Flash 90

DE ONDERSCHEPPING

r kwam eens een man bij een rabbijn die vertelde dat hij door de belastingdienst zou worden verhoord. „Hoe zal ik me kleden?” vroeg de man. „Als ik een pak aantrek, dan denken ze dat ik rijk ben. Als ik me zielig voordoe, denken ze dat ik iets te verbergen heb.” De rabbijn dacht na en zei: „Ik ga je hetzelfde antwoord geven dat ik enkele dagen geleden aan een jonge bruid heb gegeven.” De man keek de rabbijn vragend aan. „Er kwam een jonge bruid naar me toe. Ze vertelde dat ze niet wist hoe ze zich voor de huwelijksnacht moest kleden: als ze iets moois en verleidelijks aan zou trekken, zou haar man misschien denken dat ze een slechte vrouw was. Als ze niets aan zou trekken zou hij ook denken dat ze een slechte vrouw was. Mijn advies voor jou is hetzelfde als voor haar: wat je ook doet, je wordt sowieso gepakt.” Ik moest hier deze week aan denken, toen we hoorden dat diverse boten met humanitaire hulp voor Gaza hun goederen in Gaza wilden afleveren. Israël, ook soeverein in haar territoriale wateren, deelde direct mee dat de boten konden aanmeren in de haven van Ashdod, vanwaar de hulpgoederen op vrachtwagens zouden worden geladen en, onder begeleiding van de vredesactivisten, naar Gaza zouden worden gebracht. „Mooi niet,” was het Gearresteerde activisten in Ashdod.

Interview met de IDF Avital Leibovitch is woordvoerder van het Israëlische leger (IDF) en is verantwoordelijk voor de buitenlandse media. Joanne Nihom interviewde haar voor het NIW. Waarom heeft het zo lang geduurd voordat Israël maandag met een officiële verklaring kwam? „We wilden zo veel mogelijk informatie vergaren, voordat we met ook maar iets naar buiten kwamen. Daar hebben we een risico mee genomen, want tegen die tijd gingen de berichten al de wereld over, maar het ging om mensenlevens en we wilden geen verkeerde informatie geven. Overigens

1 6 | C 32

NIW7032_vloot 3

werd maandag gezegd dat er tien doden zijn gevallen, het officiële aantal is negen.” Is de wereld geïnteresseerd in de verklaring van de IDF? „Ja en nee. De Turkse media verklaarden Israël de oorlog. Maar ik heb ook beelden van CNN en BBC gezien. Die toonden ook wat het Israëlische leger heeft vrijgegeven en zij hadden een redelijk commentaar.”

Hoe heeft dit zo uit de hand kunnen lopen? „Het leger had duidelijke en strikte orders om de activisten niet aan te vallen, maar om de kapitein van de boot de opdracht te geven naar de haven van Ashdod te varen. Onze soldaten werden opgewacht met een goedgeplande lynchpoging. Onze commando’s werden aangevallen door tientallen activisten die gebruikmaakten van metalen pijpen, stokken, scharen, messen. Er werd zelfs op ze geschoten, met twee pistolen die op de commando’s waren buitgemaakt. Tijdens een persconferentie voor de buitenlandse pers maandag, was een van de commando’s aanwezig. Hij had zijn uniform nog aan. Hij zei het luid en duidelijk: ‘Onze instructies waren om niet aan te vallen en niets uit te lokken. Toen wij aan boord kwamen zagen we de oorlog in hun ogen.’ Het onderzoek wat er precies gebeurd is in volle gang.”

4 juni 2010

02-06-2010 19:04:54

D E O N D E R S C H E P P I N G VA N D E M AV I M A R M A R A

Waarom is er eigenlijk nog een blokkade? „De enige reden hiervoor is dat er veel wapens Gaza binnen worden gesmokkeld vanuit zee, dat is ook waarom wij de wateren bij Gaza nog steeds controleren. Onlangs was er nog een schip uit Iran dat werd tegengehouden in Ashdod. We ontdekten honderden tonnen aan raketten aan boord. En het gebeurt geregeld dat vissersboten worden aangehouden die wapens naar Gaza willen smokkelen. Een aantal media bericht dat het Israëlische volk niet meer achter de regering staat. „Dat bericht klopt niet. Er zijn veel vragen. En dat mag, ook met betrekking tot het functioneren van de Israëlische inlichtingendienst. Nogmaals het onderzoek is in volle gang. Als je de Israëlische kranten leest dan steunt het grootste deel van de

22 siewan 5770

NIW7032_vloot 4

bevolking in deze de regering en het leger.” Waarom mag de pers de boten niet op? „De enige reden daarvoor is dat we nog midden in het onderzoek zijn. De boten zijn nog niet volledig doorzocht.” Wat is uw tussentijdse conclusie? „We hadden hier niet te maken met een vredelievend hulpkonvooi. Dit was een agressieve Flotilla. Belangrijk om te vermelden is dat we de leiders van de Flotilla vele malen de optie hebben aangeboden hun goederen naar de haven van Ashdod te varen, waar ze dan gewoon gecontroleerd zouden worden, maar ze hebben steeds geweigerd daar op in te gaan. En ons gaat het uiteindelijk maar om één ding: de veiligheid van de Israëlische bevolking.” n

BUITENLAND

antwoord van de vredesactivisten, waaronder parlementsleden uit Europa: „Mooi niet, we erkennen Israëls grenzen en rechten niet en doen precies waar we zin in hebben.” Yunis, mijn islamitische zwempartner waarschuwde me van tevoren: „Het heeft niets met vrede of humanitaire hulp te maken, het gaat om publiciteit; om Israël voor schut te zetten en heus, we gaan erin trappen.” Enkele uren later, in het midden van de nacht, begon de confrontatie. De commandant van de Israëlische schepen herhaalde het voorstel om via Ashdod de missie voort te zetten en kreeg één woord als antwoord: „Negative”. De humanitaire vredesschepen gaven gas en de marine besloot tot het enteren en stoppen van de zes boten. Op vijf schepen verliep dat zonder problemen. Op een schip, de Mavi Marmara, werden de Israëlische soldaten opgewacht door een welgeorganiseerde en gewapende groep vredesactivisten. Omdat het allemaal op beeld staat, zijn de feiten moeilijk te ontkennen: soldaten kwamen via touwen uit helikopters naar beneden en werden op het dek met messen gestoken, beschoten en met knuppels en ijzeren staven in elkaar geslagen. Door de vredesactivisten. De beelden laten duidelijk zien dat er geen enkel geweld is gebruikt door onze soldaten, totdat tientallen vredesactivisten ze in elkaar begonnen te slaan. Sommige soldaten werden overboord gegooid en van twee werden de wapens ingepikt. Dat was het moment waarop de soldaten het vuur openden. Maar hoe je het ook bekijkt: het is een ramp. Het valt niet goed te praten. Hoe we

deze humanitaire vredesactivisten ook zouden behandelen: we zouden sowieso gepakt worden. Nu, na dit vreselijke incident, komt iedereen met adviezen. Het is duidelijk dat we het anders hadden kunnen doen. Dat we in ieder geval kritiek van de hele wereld zouden krijgen is ook duidelijk. Dat we liever geen geweld hadden gebruikt, is duidelijk en ook valt op die verschrikkelijke beelden te zien, waar duidelijk is dat de soldaten geen knuppels, automatische wapens (behalve de commandanten) of handgranaten hadden. De missie van de passagiers van de Marmara was duidelijk; de missie van Israël was deze humanitaire vredesactivisten met hun bevoorrading voor Gaza naar Ashdod te brengen en het daar af te handelen. Helaas. Helaas is het uit de hand gelopen en staan we er weer eens slecht voor. Helaas hebben we nu niet de meest professionele regering die dit soort problemen aankan. Onze premier is haastig teruggevlogen in zijn vliegend bed (hij eiste dat een tweepersoonsbed voor hem en zijn vrouw in de first class van het El Al vliegtuig werd gezet, kosten: bijna 800.000 dollar). En onze minister van Buitenlandse Zaken, die niet lang meer in functie zal zijn nu hij officieel in staat van beschuldiging is gesteld wegen chantage, stelen, bedreiging en afpersinging, liet een volle dag voorbijgaan voordat er een officiële reactie kwam van Israël. Dit zijn dus niet de beste dagen voor Israël. Ikzelf, ooit soldaat in het beste leger van de wereld, begrijp wat handelen uit zelfverdediging is. Ik heb het onze kinderen op het hart gedrukt, vooral onze zoon, die nu in dienst is. Geweld is nooit een oplossing en valt nooit goed te praten, zelfs al beweer ik dat je soms geen keus hebt. Terug bij Yunis, hij kwam met nog een parel: „Als het hele dorp zegt dat je zuster een prostituee is, probeer dan maar eens te bewijzen dat je in feite helemaal geen zuster hebt,” zei hij vanochtend laconiek. Ook wij kunnen na deze vreselijke situatie best aantonen dat het verhaal iets anders in elkaar zit dan wat de wereldmedia zeggen, maar helpen zal het niet. Zoals gewoonlijk zijn we weer van onszelf afhankelijk en zullen we het zelf moeten opknappen. Ik ben een trotse burger van Israël. Wij hebben ons nationaal recht verkregen van de Verenigde Naties, waardoor we een soevereine staat zijn. Ik ben tegen de bezetting, ik ben tegen geweld. Maar ook ben ik tegen hypocrieten die zichzelf vredesactivisten noemen. Humanitaire hulp aan Gaza? Natuurlijk! Gaza mag dan meteen laten zien hoe humanitair ze daar zijn en, voor het eerst in vier jaar, het Rode Kruis toelaten om de ontvoerde soldaat Gilad Shalit te bezoeken. Humanitair gedrag is toch wederzijds? n

C 32

| 17

02-06-2010 19:05:12

BUITENLAND

D E O N D E R S C H E P P I N G VA N D E M AV I M A R M A R A

Fall out in de media

D

e actie van maandag leidde meteen tot felle reacties in Israël en elders. In Istanboel werd maandag het Israëlische consulaat door woedende Turken bestormd. De Turkse ambassadeur werd teruggeroepen naar Ankara. Rond de Gazastrook en op de West Bank werden politie en militairen in staat van paraatheid gebracht. Er waren diverse demonstraties, ook in Nederland, waarbij Gretta Duisenberg op de grond eindigde. Obama eiste een ‘volledig en geloofwaardig Israëlisch onderzoek’ naar de toedracht. Het Vaticaan sprak zijn ‘bezorgdheid’ uit over de ontwikkelingen. Op een filmpje op de site van Jerusalem Post is te zien hoe opvarenden met stokken op commando’s beginnen in te slaan (zie http://www. jpost.com/Israel/Article.aspx?id=177134). De Israëlische columnist Amos Harel schreef in Ha’aretz: „De schade die Israël zichzelf internationaal heeft bezorgd, kan nauwelijks worden overdreven. Een eerdere crisis nadat Israël de Turkse ambassadeur had vernederd, stelt vergeleken hiermee niet veel voor (...) De wereld zal het incident beoordelen als excessief gebruik van geweld zonder duidelijke rechtvaardiging.” Harel pleit voor onderzoek naar de manier waarop het konvooi in de gaten is gehouden (wist men iets van wapens aan boord af?). Is er op politiek niveau in Israël wel goed nagedacht over deze actie? En waarom werd er niet verhinderd dat er met mobiele telefoons beelden van gewonden en Israëlische commando’s naar de buitenwereld werden gezonden, wat publicitair wel ten nadele van Israël zou moeten uitpakken? Columnist Bradley Burston schreef in Ha’aretz maandag onder de kop ‘de Tweede Gaza-oorlog: Israël verloor op zee’: „We verdedigen Israël niet meer, we verdedigen de blokkade van de Gazastrook, die bezig is Israëls ‘Vietnam’ te worden (...) Hamas heeft geleerd dat de beste manier om Israël te bestrijden is om Israël te laten doen wat het van nature doet: blunderen, niet reageren, druk produceren. (...) Het ergste is misschien ons domme lemmingengedrag tegenover Ankara, een regionale macht van cruciaal belang (...) We zijn gevaarlijk dicht bij een soort oorlogssituatie met Turkije.” Burston vindt dat Hamas en Iran Israël ‘beter kennen dan wij onszelf kennen’. „Ze weten dat we onszelf niet meer helder zien, en dat we onszelf niet meer kunnen afremmen (...) Hamas en Iran profiteren van de giftigheid van de Israëli-

1 8 | C 32

NIW7032_vloot 5

sche interne politiek, die maar al te bereid is om een hypotheek op de toekomst te nemen om nu eventjes kalmte te creëren.” De Israëlische parlementariër Nahman Shai, in 1991 de IDF-woordvoerder tijdens de Gaza-oorlog, zei al eerder, toen bekend werd dat er een konvooi op weg was naar de Gazastrook, dat ‘schieten op een vloot met vredesactivisten, hulpverleners en Nobelprijswinnaars’ zijn ‘ergste nachtmerrie’ was.

In de krant Yediot Acharonot werd maandag geschreven: „Dit gevecht gaat niet over Gaza. Het gevecht gaat over de toekomst van het Midden-Oosten. Zal de bestaande politieke orde worden gehandhaafd of zal er sprake zijn van een opmars van radicale islamitische krachten die de status quo zullen vervangen, zoals al is gebeurd in Libanon en Turkije. [De strijd] is niet territoriaal, nationaal of humanitair, maar een cultureel-religieuze. De IDFactie was het signaal dat de wereld moet wakkerschudden uit zijn verdoving, zodat het de islamitische wolk ziet die de zon die op het punt staat de zon van de liberale democratie te bedekken.” De Jerusalem Post ergerde zich aan de snelheid waarmee de internationale media hun oordelen klaar hadden. „De internationale gemeenschap wilde zo snel mogelijk een oordeel vellen en vond Israël schuldig. Het was alsof een tegengehouden stroom van wilde anti-Israëlische haat eindelijk zijn uitweg vond.” De Turkse regering was volgens de Post ‘deels medeplichtig’ aan het uitzenden van de vloot. De ambassadeur werd ook veel te snel teruggeroepen, waardoor ‘61 jaar diplomatieke betrekkingen in gevaar komen’. De buitenlandse commentaren waren hard, vooral uit Turkije. Turkije noemde de dood van tien linkse activisten ‘onaanvaardbaar’. „Israël heeft de internationale wet over-

treden en moet de consequenties dragen,” zei een woordvoerder van Buitenlandse Zaken. Murat Mercan, een parlementariër van de partij van premier Erdogan, zei: „Ik verwachtte een interventie. Ik verwachtte geen bloedvergieten en het gebruiken van wapens en kogels (..) Dit zal het imago van Israël enorm beschadigen.” Erdogan zelf had het dinsdag over ‘een bloedbad’. De Palestijnse president Abbas noemde de actie zonder omwegen ‘een massamoord’. VN-secretaris-generaal Ban Ki-moon riep op tot een diepgaand onderzoek en drukte geschoktheid uit. „Israël is een volledige verklaring schuldig,” zei hij vanuit Kampala, de hoofdstad van Oeganda. De Europese ‘minister van Buitenlandse Zaken’ Ashton riep op om de blokkade van de Gazastrook op te heffen. EU-voorzitter Spanje noemde de bestorming ‘onaanvaardbaar’. De woordvoerder van de Duitse regering (er waren vijf Duitse parlementariërs aan boord van het konvooi) verklaarde: „Iedere Duitse regering steunt zonder voorwaarde het Israëlische recht op zelfverdediging.” Maar hij zei dat dit soort acties moet gehoorzamen aan ‘basisbeginselen van de proportionaliteit’. Pas later in de week kregen andere geluiden een stem en kwamen er genuanceerdere reacties binnen. Zo stelde de Washington Post zich vierkant op achter de Israëli’s. „We hebben geen sympathie voor de motieven van de activisten – een bont allegaartje van Europese pro-Palestijnse sympathisanten, Israëlisch-Arabische leiders en Turkse islamitische activisten. (...) Het Witte Huis is terecht voorzichtig in zijn commentaren op het incident; het moet zichzelf de komende dagen onderscheiden van het anti-Israëlische koor.” De National Post in Canada merkt over de aantijgingen van ‘massamoord’ op en schrijft: „Als de Israëli’s de Hamas-sympathisanten en fellow travellers echt hadden willen afslachten was dat niet moeilijk geweest. De IDF zou de gebruikelijke Noord-Koreaanse oplossing hebben kunnen kiezen: de schepen torpederen en toekijken hoe ze naar de bodem zinken.” De Britse Spectator beschuldigt Westerse media ervan dat ze weer eens in de bekende publicitaire val zijn getrapt. „De islamitische strategie van oorlog tegen Israël (...) maakt gebruik van haar meest effectieve wapen voor de zaak van het Jihad-geweld: de Westerse media.” (TdH) n

4 juni 2010

02-06-2010 19:05:38

besnijdenis

rel i g i e

Ophef over besnijdenis De Koninklijke Nederlandse Maatschappij ter bevordering van de Geneeskunde wil de jongensbesnijdenis ontmoedigen. Ron van der Wieken, cardioloog & Rosa van der Wieken-de Leeuw, arts

J

oden besnijden hun zoons op de achtste levensdag sedert 3500 jaar. Zij doen dat omdat het opgedragen wordt in Genesis als teken van toetreding tot Gods Verbond met het Joodse volk. De KNMG wil graag dat wij daarmee ophouden. De argumenten zijn: inbreuk op de integriteit van het kind en de complicaties van de besnijdenis. Het is onloochenbaar dat de boreling geen toestemming wordt gevraagd voor de ingreep. Dat geldt ook voor heel wat andere zaken die de ouders beslissen zonder het kind daarin te kennen en die verstrekkende gevolgen hebben voor het kind: voeding, inenting, schoolkeuze maar ook prenatale ingrepen en abortus. Heeft de KNMG zich daar al tegen gekeerd? De besnijdenis als religieuze handeling is in het jodendom van essentieel belang en hoort bij de zaken die ouders voor hun kinderen beslissen. Het nalaten ervan heeft minstens zoveel invloed op een Joods kind als het wél uitvoeren van de handeling. Vanuit onze Joodse religieus-culturele visie dient deze inbreuk op de fysieke integriteit van het kind een wezenlijk doel, namelijk de vorming van een positieve ethnische en religieuze identiteit. Dan de complicaties. In handen van speciaal daartoe opgeleide mohaliem, rituele besnijders, treden er heel weinig fysieke complicaties op, al zijn ze niet totaal uitgesloten. Blijvende schade is uiterst zeldzaam. Wan-

22 siewan 5770

NIW7032_besnijdenisWieke 1

neer de besnijdenis op de achtste levensdag wordt uitgevoerd is er ook geen sprake van psychische schade. Sommige moslimgroeperingen besnijden in het derde of vierde levensjaar, midden in een kwetsbare psychosexuele ontwikkelingsfase, en dan lijkt de kans op ongewenste psychische gevolgen meer voor de hand te liggen. De KNMG maakt in zijn arrogante stellingname echter geen enkel onderscheid tussen Joodse en islamitische circumcisie. Het artikel van de KNMG 1 noemt geen getallen van het jaarlijkse aantal besnijdenissen, noch van het aantal complicaties, maakt geen onderscheid tussen de verschillende groepen die besnijdenis toepassen en maakt bovendien nóg twee kardinale fouten:

De KNMG tracht zonder overtuigende medische redenen een eenheidsworst te creëren In de eerste plaats noemt het in één adem mannen- en vrouwenbesnijdenis. Het is uiterst tendentieus om genitale vrouwenverminking op een lijn te stellen met mannenbesnijdenis. Genitale vrouwenverminking is bedóéld om functieverlies te veroorzaken, en heeft in zijn meest misdadige vorm niet alleen verlies van de genotsfunctie tot gevolg maar ook levenslange urologische klachten. Bij de mannenbesnijdenis echter wordt een flard van de voorhuid verwijderd, waardoor de verschillende functies van het mannelijk geslachtsdeel geen van alle worden aangetast. Functieverlies is ook absoluut niet de bedoeling van de ingreep. Het gelijkstellen van een ingreep en een verminking is tendentieus, onwetenschappelijk en doet een dubbele agenda vermoeden.

Ten tweede wordt in het KNMG-artikel in alle toonaarden beweerd dat besnijdenis geen preventieve werking ten aanzien van bepaalde ziektes heeft; allerlei referenties worden aangehaald, waaronder voordrachten tijdens een congres in Thailand in 2004. Deze presentaties hebben het nooit tot een artikel gebracht hetgeen een forse schaduw werpt op hun geloofwaardigheid. Maar juist het belangrijkste en meest recente artikel in dit verband wordt daarentegen níét aangehaald. In de New England Journal of Medicine 2, een van de meest gezaghebbende medische bladen ter wereld, wordt door Tobian c.s. aan de hand van een grote groep mannen bewezen dat de besnijdenis een zeer significante bescherming geeft tegen infectie van het hiv-virus, het herpes 2-virus en het humaan papillomavirus. Dat laatste virus speelt weer een belangrijke rol bij het ontstaan van het cervixcarcinoom bij vrouwen. We kunnen alleen maar gissen naar de redenen waarom dit alom bekende artikel wordt weggelaten, maar deze omissie wekt eens te meer de indruk dat het hier meer gaat om een kruistocht tegen de besnijdenis dan om een wetenschappelijke afweging. Wat heeft de KNMG bewogen om deze ondoordachte en slecht onderbouwde stelling te betrekken? Zijn er geen belangrijkere medische problemen? Het lijkt erop dat de KNMG meeheult met de tijdgeest waarbij men tracht te scoren door minderheidsgroeperingen het leven zuur te maken. De nadruk ligt blijkbaar op assimilatie en niet op integratie. De KNMG tracht zonder overtuigende medische redenen een eenheidsworst te creëren. Dat er een groep is die al duizenden jaren zijn identiteit vormgeeft volgens principes die niet door iedereen gedeeld worden, past blijkbaar niet in het protocol van de KNMG, maar wel in dat van het Joodse volk. 1. (http://knmg.artsennet.nl/dossiers/Dossiers-opthema/medische-ethiek/Jongensbesnijdenis2.htm zie: niet-therapeutische besnijdenis bij minderjarige jongens) 2. NEJM 360:1298-1309, 26 maart 2009

C 32

| 19

02-06-2010 17:17:12

J O M ha vo e tbal

6 juni: Jom HaVoetbal veld 1

Met een beetje mazzel hebben we

08:40

aanstaande zondag

09:15

prachtig weer voor dé

09:50

sportieve happening

10:20

van het jaar: JomHa

10:55

Voetbal! In het NIW

11:25

Ijar United

Maccabi Tennis

Ijar United

de speellijst voor de hele dag. Namens alle medewerkers van het NIW heel veel succes aan alle spelers, maak er iets moois van!

-

-

-

veld 2 Maccabi Tennis

Joods Zorg Circuit

Joods Zorg Circuit

-

Finito

-

Maccabi Schieten

-

-

Circumcisers

-

Aspo

-

-

Maccabi Schieten

-

Circumcisers

-

-

Aspo

-

Finito

-

-

Finito

-

Circumcisers

-

-

Maccabi Schieten

-

Aspo

-

veld 4

veld 3 08:40

Laromme

-

Ark van Tof

-

Schmattes

-

Jiddische Boys

-

09:15

LJG Rdam

-

WHAFC

-

Pharma Match

-

Macc Ouest Paris

-

09:50

Ark van Tof

-

LJG Rdam

-

Jiddische Boys

-

Pharma Match

-

10:20

WHAFC

-

Laromme

-

Macc Ouest Paris

-

Schmattes

-

10:55

Laromme

-

LJG Rdam

-

Schmattes

-

Pharma Match

-

11:25

Ark van Tof

-

WHAFC

-

Jiddische Boys

-

Macc Ouest Paris

-

JUNIOREN Barmitzwahs + Junioren Veld 5

Kids

13:20

Junioren

12:40

Haagse Harries - Maccabi Tennis

-

Pupillen

13:40

Barmitzwahs

13:00

LJG The dogs - RP De Toppers

-

Kids

14:00

Junioren

13:20

Maccabi Tennis - Team Maimo II

-

Kids

14:40

Junioren

13:40

Haagse Harries - Jewish United

-

Pupillen

15:00

Barmitzwahs

14:00

RP De Toppers - LJG The dogs

-

Kids

15:20

-

Dames+Batmitzwahs+Jeladot+Kids Veld 11 San Siro

-

Jeladot

10:00

RP Knetterende Knallers - Haagse Harries

-

Dames

10:20

IJAR United - The Jap

RP Knetterende Knallers - RP Snowkids

-

Batmitzwahs

10:40

FC Maimonides - LJG Unb

-

Batmitzwahs

11:00

RP Hippe Girlz - LJG Unb

-

Dames

11:20

Voetbalvrouwen - IJAR Un

-

Batmitzwahs

11:40

FC Maimonides - RP Hipp

-

Batmitzwahs

12:00

LJG Unbeatable Girls - FC Maim

RP Pingelende Panters - Jong Brazilie Aspo Noir - RP Leeuwenklauw

2e poule Engeland - 2e poule Zwitserland LJG The Cats - Aspo Vert

Junioren

14:20

Jewish United - Maccabi Tennis

-

Kids

15:40

Junioren

14:40

Team Maimo II - Haagse Harries

-

Kids

16:10

Barmitzwahs

15:00

LJG The dogs - RP De Toppers

-

Junioren

15:20

Team Maimo II - Jewish United

-

Benjamins+Kids Veld 9 Arena

Junioren

15:50

3e Poule Junioren - 4e Poule Junioren

-

Benjamins

11:20

Brazilie - Aspo Blue

Junioren

16:10

1e Poule Junioren - 2e Poule Junioren

-

Benjamins

11:40

Aspo Blanc - Haagse Harries

Benjamins

12:00

Benjamins

12:20

Pupillen + Kids Veld 7 De Kuip

LJG The Supermans

RP Rennende Rabbis

1e poule Zuid-Afrika - 1e poule Mexico

FC YomHa Girls - LJG Tou

Dames

12:20

IJAR United - LJG The

Batmitzwahs

12:40

LJG Unbeatable Girls - RP Hipp

-

Batmitzwahs

13:00

-

Dames

13:20

RP Real RosjPina - Brazilie

-

Jeladot

13:40

RP Ballende Babes - FC Yom

LJG The Daltons - Aspo Blanc

-

Jeladot

14:00

RP Voetbalvrouwen - LJG Stro

RP Hippe Girlz - FC Maim

3e poule Dames - 4e poul

Kids

10:00

-

Benjamins

12:40

RP Mazzelmannen - RP Real RosjPina

-

Batmitzwahs

14:20

1e poule Batmitzwahs - 2e pou

Pupillen

10:20

RP Leeuwenklauw - RP Winnende Winnies

-

Benjamins

13:00

Haagse Harries - LJG The Daltons

-

Jeladot

14:40

3e poule Spanje - 3e pou

Kids

10:40

RP Rennende Rabbis - RP Pingelende Panters

-

Benjamins

13:20

The Winners - Aspo Blanc

-

Jeladot

15:00

1e poule Spanje - 1e pou

Pupillen

11:00

Aspo Noir - RP Sportleeuwen

-

Benjamins

13:40

Haagse Harries - The Winners

-

Kids

16:10

5e poule Zuid-Afrika - 5e pou

Aspo Vert - RP Knetterende Knallers

-

Benjamins

14:20

-

Benjamins

15:00

3e poule Nederland - 3e poule Frankrijk

Jong Brazilie - LJG The Supermans

The Winners - LJG The Daltons

-

Kids

11:20

Pupillen

11:40

-

Pupillen + Kids Veld 8 Camp Nou

Kids

12:00

RP Knetterende Knallers - LJG The Cats

-

Benjamins

15:20

1e poule Nederland - 1e poule Frankrijk

-

Kids

10:00

LJG The Cats - RP Snow

Pupillen

12:20

RP Winnende Winnies - Aspo Noir

-

Kids

16:10

3e poule Zuid-Afrika - 3e poule Mexico

-

Pupillen

10:20

RP Razende Rakkers - RP The C

Kids

12:40

LJG The Supermans - RP Pingelende Panters

-

Kids

10:40

Haagse Harries - LJG The

Pupillen

13:00

RP Sportleeuwen - RP Winnende Winnies

-

2 0 | C 32

NIW7032_JomHaVoetbal2010 1

RP Sportleeuwen - RP Leeuwenklauw

4 juni 2010

02-06-2010 18:23:26

SENIOREN

Poule B

Poule C

Poule D

Ijar United Maccabi Tennis Joods Zorg Circuit

Finito Maccabi Schieten Circumcisers Aspo

Laromme Ark van Tof LJG Rdam WHAFC

Schmattes Jiddische Boys Pharma Match Macc Ouest Paris

veld 1

J O M h a vo e t ba l

Poule A

veld 2

12:35

3e poule A

-

4e poule C

-

3e poule B

-

4e poule D

-

13:10

1e poule A

-

2e poule C

-

1e poule B

-

2e poule D

-

13:45

verl 3ePA-4ePC

-

3e poule C

-

verl 3ePB-4ePD

-

verl 3ePA-4ePC

-

14:20

winn 1ePB-2ePD

-

winn 1ePA-2ePC

-

winn 1ePD-2ePB

-

winn 1ePC-2ePA

-

14:55

Finale om 9e plaats

15:30 15:40

-

Finale om 13e plaats

-

Finale om 5e plaats

-

Finale om 1e plaats veld 3

veld 4

12:35

3e poule D

-

4e poule B

-

3e poule D

-

4e poule B

-

13:10

1e poule C

-

2e poule A

-

1e poule D

-

2e poule B

-

13:45

winn 3ePB-4ePD

-

winn 3ePA-4ePC

winn 3ePA-4ePC

-

winn 3ePC-4ePA

-

14:20

verl 1ePB-2ePD

-

verl 1ePA-2ePC

verl 1ePD-2ePB

-

verl 1ePC-2ePA

-

Veld 11 San Siro

-

Pupillen

11:00

RP The Champions - RP Super Soccer Stars

-

Benjamins

14:20

Aspo Blue - RP Mazzelmannen

-

YomHa Girls - LJG Tough Girls

-

Kids

11:20

Aspo Rouge - Jong Brazilie

-

Benjamins

15:00

4e poule Nederland - 4e poule Frankrijk

-

IJAR United - The Japs

-

Pupillen

11:40

-

Benjamins

15:20

2e poule Nederland - 2e poule Frankrijk

-

Maimonides - LJG Unbeatable Girls

-

Kids

12:00

-

Kids

16:10

4e poule Zuid-Afrika - 4e poule Mexico

-

P Hippe Girlz - LJG Unbeatable Girls

-

Pupillen

12:20

RP Super Soccer Stars - RP The Champions

-

Dames+Jeladot Veld 12 Santiago Bernabeu

RP Super Soccer Stars - RP Razende Rakkers RP Snowkids - Haagse Harries

balvrouwen - IJAR United

-

Kids

12:40

RP Rennende Rabbis - Aspo Rouge

-

Jeladot

10:00

LJG Strong Girls - RP Dream Team

-

Maimonides - RP Hippe Girlz

-

Pupillen

13:00

RP Razende Rakkers - RP Super Soccer Stars

-

Dames

10:20

LJG The Bachies - Voetbalvrouwen

-

eatable Girls - FC Maimonides

-

Kids

13:20

-

Jeladot

10:40

RP Girl Power - RP Ballende Babes

-

IJAR United - LJG The Bachies

-

Pupillen

13:40

RP The Champions - RP Razende Rakkers

-

Jeladot

11:00

RP Voetbal Girls - RP Voetbalvrouwen

-

eatable Girls - RP Hippe Girlz

-

Kids

14:00

Jong Brazilie - RP Rennende Rabbis

-

Dames

11:20

The Japs - LJG The Bachies

-

P Hippe Girlz - FC Maimonides

-

Pupillen

14:20

-

Jeladot

11:40

RP Girl Power - FC YomHa Girls

-

poule Dames - 4e poule Dames

-

Kids

14:40

-

Jeladot

12:00

RP Voetbal Girls - LJG Strong Girls

-

lende Babes - FC YomHa Girls

-

Pupillen

15:00

-

Dames

12:20

balvrouwen - LJG Strong Girls

-

Kids

15:20

-

Jeladot

12:40

LJG Tough Girls - RP Ballende Babes

-

atmitzwahs - 2e poule Batmitzwahs

-

Kids

15:40

Haagse Harries - Aspo Vert

-

Jeladot

13:00

RP Dream Team - RP Voetbalvrouwen

-

oule Spanje - 3e poule Denemarken

-

Kids

16:10

2e poule Zuid-Afrika - 2e poule Mexico

-

Dames

13:20

1e poule Dames - 2e poule Dames

-

oule Spanje - 1e poule Denemarken

-

Jeladot

13:40

LJG Tough Girls - RP Girl Power

-

Zuid-Afrika - 5e poule Mexico

-

Jeladot

14:00

RP Dream Team - RP Voetbal Girls

-

RP Snowkids - Aspo Vert

3e poule Engeland - 3e poule Zwitserland Aspo Rouge - LJG The Supermans 1e poule Engeland - 1e poule Zwitserland RP Pingelende Panters - Aspo Rouge

Benjamins+Kids Veld 10 Della Alpi Benjamins

11:20

LJG The Ducks - RP Mazzelmannen

-

The Japs - Voetbalvrouwen

-

Benjamins

12:00

Aspo Blue - LJG The Ducks

-

Jeladot

14:40

4e poule Spanje - 4e poule Denemarken

-

LJG The Cats - RP Snowkids

-

Benjamins

12:40

Brazilie - LJG The Ducks

-

Jeladot

15:00

2e poule Spanje - 2e poule Denemarken

-

ende Rakkers - RP The Champions

-

Benjamins

13:00

-

Benjamins

13:40

Benjamins

14:00

agse Harries - LJG The Cats

22 siewan 5710

NIW7032_JomHaVoetbal2010 2

RP Real RosjPina - Aspo Blue RP Mazzelmannen - Brazilie LJG The Ducks - RP Real RosjPina

-

Prijsuitreiking direct na finale op terras bij DJ C 32

| 21

02-06-2010 13:41:54

opinie

s a lo m o n b o u m a n

Israël trekt aan kortste eind

H

oe zou Arie Lova Eliav hebben gereageerd op het in alle VS noopte hem de indruk weg te werken dat hij zich te eenzijdig in opzichten slecht doordachte militaire optreden tegen de het Israëlisch-Palestijnse conflict opstelde. Met verkiezingen voor het naar Gaza opstomende ‘vredesvloot’ met humanitaire Congres in het vooruitzicht maakte hij tal van verzoenende gebaren hulpgoederen voor de inwoners van het door Israël en jegens de Amerikaans-Joodse gemeenschap en Israël. Netanyahu was Egypte belegerde Gaza. Zijn stem zal niet meer worden gehoord. hartelijk welkom op het Witte Huis en er kwamen miljoenen dollars Deze zionist van de oude stempel, die de tien geboden in zijn hart vrij voor een Israëlisch antiraketsysteem. De publiciteitsvruchten droeg en zich vanuit dat echte Joodse gevoel in een vroeg stadium heeft Netanyahu daarvan niet kunnen plukken. Wegens de zich ontverzette tegen de Israëlische overheersing van de Palestijnen, is ruim wikkelende crisis zag hij van een ontmoeting met de Amerikaanse een week geleden op 89-jarige leeftijd overleden. Ik heb deze tot op president af en keerde als een haas naar Jeruzalem terug. zijn botten Joodse humanist gekend. Ik heb hem voor De toedracht van het incident is mij tijdens het de NRC geïnterviewd toen hij in 1972 zijn visie op de schrijven niet precies bekend. Ik wil wel citeren wat Palestijnse problematiek neerlegde in zijn boek Erets de militair commentator van de Israëlische tv zei : Hatswi (Het land van het hert). Daarin bepleitte hij de „Onze soldaten valt niets te verwijten. In levensgestichting van een Palestijnse staat naast Israël. Eliav, de vaar mogen zij zich verweren. Maar als er iets fout is pionier, de mensenredder, niet alleen van Joden maar gegaan ligt dat op een hoger niveau, aan de planning.” ook van anderen, voorzag de schadelijke invloed van Indirect is dus de minister van Defensie Ehud Barak Israëls bezetting op de Israëlische samenleving en involgens deze militaire commentator verantwoordeternationale positie van de Joodse staat. lijk voor een, in mijn woorden, blunder die Israëls internationale positie verder aantast. Het zou verstanDeze visie kostte hem de toen zeer belangrijke posidig zijn geweest als de strategen in Tel Aviv geluisterd tie van secretaris-generaal van MAPAI (voorloper van hadden naar de rabbijnen voor mensenrechten. Op de Arbeidspartij). Eliav werd door een woedende pre28 mei, dus voor het incident, richtten deze rabbijnen mier Golda Meïr aan de kant gezet. Eliav zou, als ik in Salomon G. Philip Bouman Mok zich tot Barak en riepen hem op de ‘vredesvloot’ na zijn gedachtengoed kan treden, niet alleen de boycot van Gaza maar ook de interventie van de Israëlische elite-eenheid te- inspectie tot Gaza toe te laten en de humanitaire hulp voor de begen de ‘vredesvloot’ hebben veroordeeld.  volking van Gaza niet als een provocatie te beschouwen. In plaats Het overlijden van Eliav viel op mijn computer samen met een kor- van het uitvoeren van de inspectie van de lading op wapens, munitie te e-mailcorrespondentie met een van de scherpste politiek commen- in internationale wateren (in strijd met het zeerecht: Hugo de Groot) tatoren van NRC Handelsblad. Ik wees hem erop dat in de verkiezings- besloot Israël het konvooi met geweld te overmeesteren om te voorcampagne de wereld aan de Nederlandse grenzen lijkt te stoppen. Hij komen dat de zeeblokkade van Gaza zou worden doorbroken. Israël beaamde dat volledige en wees erop dat zijn artikelen waarin hij dat zag in de ‘vredesvloot’ een vijandelijke actie tegen een legitieme blokaspect aanroerde ‘geen bal uithalen’. Dus geen discussie over Afgha- kade. Dat is de essentie van het debat tussen Israël en de wereldopinie nistan, Brussel en de EU en ook niet over het Midden-Oosten. Tot de waarbij Israël gezien de accumulatie van geweld aan het kortste einde Israëlische militaire interventie tegen de internationale ‘vredesvloot’ trekt. Israël is in de val van zijn critici en vijanden gelopen. Verstanwerd er (zover ik kan nagaan) door de partijleiders niet op tv en radio diger zou zijn geweest als de strategen in Tel Aviv het hoofdartikel over het Israëlisch-Palestijnse conflict gediscussieerd. Ik neem aan in Ha’aretz van 28 mei gelezen zouden hebben. Daarin werd gepleit tot tevredenheid van de Israëlische ambassade in Den Haag. En dan voor hervatting van indirecte besprekingen met Hamas, een soepeler boem gooit het ernstige incident in de internationale wateren voor houding ten aanzien van het vrijlaten van Palestijnse gevangenen ter Gaza roet in het eten. Nederlandse ministers, ook Maxime Verhagen vrijlating van korporaal Shalit en het opheffen van de blokkade van van Buitenlandse Zaken en kopstukken van GroenLinks, de SGP en Gaza. „Deze prijs zou wel eens lager kunnen zijn dan de schade aan anderen moeten er wat van zeggen. Omdat de situatie tijdens het Israëls internationale status,” schreef de krant. Verschillende Nederlandse radiostations hebben mij om commenschrijven van deze column zo diffuus is en er nog zoveel gezegd zal worden zal ik niet op de inhoudelijke reacties ingaan. Ik wil slechts taar op het drama voor de kust van Gaza gevraagd. ‘Is dit het signaal constateren dat het Israëlisch-Palestijnse geschil onverwacht nogal voor het uitbreken van de derde intifada?’ werd mij gevraagd. Berichten over de eventuele dood van Sjeik Raed Salah, de leider emotioneel de Nederlandse verkiezingscampagne is binnengedrongen op een voor Israël pijnlijke manier. Guus Valk, de correspondent van de Israëlische islamitische beweging zou zo’n signaal voor felle van NRC Handelsblad, berichtte vorige week dat een Nederlandse de- demonstraties van Israëlische Palestijnen kunnen zijn met mogelijke legatie van oud-politici onder leiding van oud-premier Dries van Agt gevolgen voor de situatie op de Westelijke oever van de Jordaan. Ik diep geschokt was over de situatie in de bezette gebieden. Actievoer- weet zeker dat het Palestijnse leiderschap in Ramallah geen derde inder Van Agt heeft met het Gaza-incident en steunend op het Goldsto- tifada wil. Israëls blunders doen meer voor de Palestijnse zaak dan een nieuwe opstand. De wereldopinie kreeg het Zuid-Afrikaanse apartne-rapport (na de Israëlische invasie van Gaza) de wind in de zeilen. Ik vermoed dat het met geweld stoppen van de actie van de ‘vre- heidssysteem op de knieën. Palestijnse leiders bidden en hopen dat na desvloot’ om de Israëlische zeeblokkade van Gaza te doorbreken het Zuid-Afrika Israël aan de beurt is om voor de wereldopinie het hoofd indirecte Israëlisch-Palestijnse vredesoverleg ook op een zijspoor te buigen. Vergissen is menselijk, ook in Ramallah, ook in Jeruzalem heeft gerangeerd. President Obama zag trouwens niet zoveel meer in en zelfs in de VN in New York. de uitputtende Amerikaanse bemiddelingspoging. Joods protest in de

22 | C 32

NIW7032_opinie 1

4 juni 2010

02-06-2010 17:20:50

c a rto o n | e st h e r vo e t

opinie

Vriendschap is een illusie

D

e Balie was tot de nok toe gevuld dinsdagavond. Zelfs in de kleine zaal was een scherm neergezet zodat het publiek daar een verkiezingsdebat, georganiseerd door het CIDI en het Iran Comité, op kon volgen. Onderwerp: Israël en Iran, en uiteraard kon de vlootaffaire niet uitblijven: algehele verontwaardiging op de CU na, die toch eerst een onderzoek wilde Esther Voet afwachten voor het vellen van een oordeel. Leon Meijer van de CU: „Als je een aanbod afslaat om goederen over land te bezorgen en je begroet mensen met knuppels en messen, wat voor vredesbeweging is dat dan?” Applaus. Atzo Nicolaï van de VVD over de actie: „Heel schokkend en schadelijk voor de slachtoffers, maar ook omdat dit zo gretig wordt aangegrepen” – voor kritiek op Israël bedoelde hij daarmee. Boris van der Ham van D66 noemde de actie ‘een hysterische reactie op een humanitaire missie’. Van Bommel, de enige die zich deze avond géén ‘vriend van Israël’ noemde – maar ja, als hij dat had gezegd was de zaal waarschijnlijk ontploft – sprak van ‘een politieke actie en die zal doorgaan zolang de misdadige afsluiting van de Gazastrook voortduurt’. En hij heeft gelijk; er zijn nieuwe schepen onderweg. Op de vraag waarom de SP nu wel fel oordeelt, maar het Nederlandse volk geen verontwaardiging vernam toen Egypte besloot een groep Palestijnen in de grenstunnels met Gaza met giftig gas te vermoorden, antwoordde Van Bommel dat het Egypte’s recht was om de grens te bewaken. Daar heeft hij een punt, maar ik vraag me af of hij ook zo begripvol zou zijn geweest als het om de Israëlische grens zou zijn gegaan. Atzo Nicolaï zei dat hij wel degelijk dacht dat er ten opzichte van Israël met twee maten

22 siewan 5770

NIW7032_opinie 2

gemeten wordt. Uiteraard sprak Van Bommel ook van Gaza als een ‘gevangenis’, waarop Leon Meijer van de CU even droogjes als briljant reageerde met: „Gaza een gevangenis? Uit welke gevangenis worden raketten afgeschoten?” Maar het moet hem worden nagegeven, Van Bommel was tenminste duidelijk en hield zich goed staande in dit hol van de leeuw. Hij was bij vlagen uitermate arrogant en cynisch, maar duidelijk. Maarten van Dam van de Partij van de Arbeid was dat minder, evenals Boris van der Ham, die zich allebei ‘vrienden van Israël’ noemden. En als vrienden moet je stevige kritiek kunnen leveren, dat hoort bij vrienden. Dat klopt. Helemaal waar. Maar het ‘twee kijven, twee schuld’-principe schijnt bij veel partijen ten opzichte van het Midden Oosten-conflict definitief naar de prullenbak te zijn verwezen. Nog een leuke: Boris van der Ham had het over het feit dat Israël een voorbeeldrol voor de regio zou moeten gaan spelen. Zo van: goed voorbeeld doet goed volgen... Gelooft u het? Kortom, het was weer gezellig. En vooral een beetje saai. Heel veel bijna slaapverwekkende politiek correcte antwoorden. Heel veel veilige grenzen, heel veel ‘partijen om de tafel’. Maar het is steeds duidelijker merkbaar, zeker deze avond, een dag na de Israëlische actie die voor alle partijen op een drama is uitgelopen: de heren achter een tafeltje weten heel goed hoe je je in een oorlog hoort te gedragen en hoe de oplossing toch klip en klaar lijkt als dat landje daar verderop zich maar niet als zo’n stout kind zou gedragen. Het vingertje wordt willig opgestoken. Nu hebben ouders nog altijd liefde voor hun kind, bij het merendeel van deze mannen achter de tafel was ondanks de aanduiding van ‘vriend’ weinig meer van liefde te bekennen. Maar dat wisten u en ik natuurlijk al. Dan maar liever Van Bommel, met vijanden als hij heeft Israël die andere ‘vrienden’ niet meer nodig...

C 32

| 23

02-06-2010 17:26:48

S E RV I C E

WO R D N U A B O N N E E

Nog steeds geen abonnee van het NIW? Kwartaalabonnement digitaal

€ 24,30

Kwartaalabonnement

€ 34,90

Halfjaarabonnement

€ 67,15

Jaarabonnement

€ 131,05

Of mail naar [email protected]

Studentenabonnement (in bezit van studentenkaart)

€ 65,55

Bellen kan ook: 0342-494844

Proef/cadeau-abonnement

€ 12 (10 nummers)

U kunt kiezen! Vul de kaart in dit nummer in!

24 | C 32

NIW7032_abonnementen 1

4 JUNI 2010

02-06-2010 17:09:44

reünie maimonides

BUITENLAND

fotocredits: Nathalie Zafrany

Emotioneel weerzien Het was een weerzien van jong, oud en heel oud, met allemaal toch eenzelfde soort schoolervaring. Professor Ab Rinat (Reiner) (Joodse HBS augustus 1941-april 1943): „Van mijn leeftijdsgroep is er nog slechts een handvol in leven die tijdens de Tweede Wereldoorlog op de JHBS waren, of onmiddellijk daarna het GICOL bezochten. Ondanks de extreem moeilijke omstandigheden gedroegen we ons

‘Van tijd tot tijd dook er een hasjblokje op’

Vlnr (met meisjesnamen) Roniet Ilsar, Cynthia Shamash, Jetty Hertzberger, Nathalie Polak, Benjamin Evers, Marc Walg, Simona Krant (eindexamen gedaan in 1982/1983)

In Israël vond vorige week een reünie plaats van het GICOL, de Joodse HBS en het Maimonides.

H

Joanne Nihom

et idee om een Maimonides-reünie in Israël te organiseren, ontstond spontaan naar aanleiding van de reünie in Nederland in december 2009. Een groep vrijwilligers, ondersteund door de Irgun Olei Holland, bestaande uit Marcel Gans, Ronieth Ilsar, Simona Forman-Krant, Dani Evers, Binyamin en Orli ben Perach, Rachel Meyler (namens Irgun Olei Holland) en schrijfster dezes, zorgden met een afwisselend programma ook voor veel ruimte voor ontmoetingen en het ophalen van herinneringen. Meer dan tweehonderdzestig oud-leerlingen en -leraren, niet alleen uit Israël, ook uit Amerika, Canada, België en Nederland, kwamen bij elkaar. De sfeer was bijzonder. Sommigen hadden elkaar sinds hun schooltijd niet meer gezien, ondanks dat ze in hetzelf-

22 siewan 5770

NIW7032_JoanneReunie 1

de land wonen. Zoals Marcel Gans (eindexamen 1965 en in 1968 naar Israël geëmigreerd ): „Ik heb vrienden ontmoet die ik zeker dertig, veertig jaar niet gezien heb, van sommige wist ik niet eens dat ze ook in Israël wonen.” Elly Frank uit Amstelveen (eindexamen 1962) had haar vakantie zo gepland dat ze er ook bij kon zijn: „Het is geweldig, net een warm bad, of we familie die we jaren niet gezien hebben, weer terugzien.” Ook lovende woorden voor de school, zo werd de tolerantie op het Maimonides meer dan eens geroemd. Ook door Nathalie Zafrany (eindexamen 1983, in 1991 naar Israël gekomen): „Vroom en vrij gingen tijdens dit weerzien ongecompliceerd met elkaar om, net als vroeger op school. Het zou mooi zijn als we dat over kunnen brengen op de Israëlische maatschappij.”

net als ‘gewone leerlingen’. Leraren werden geplaagd en we haalden kattekwaad uit.” De gemoedelijke sfeer op school werd gememoreerd door Dave Schpektor (eindexamen 1973, oorspronkelijk uit Bussum, nu wijkrabbijn in Bet Shemesh) in zijn Dewar Tora: „Het Maimonides was in mijn tijd een grote familie. Zelfs zo dat Fransje, dochter van rector Rijxman, in de kantine hardop bensjte: Harachaman hoe jewareech et awi morie, baal habajit haze. G’d moge zegene mijn vader, de ba’al habajit, de baas van dit huis.“ Ook een aantal oud-leraren was aanwezig, onder wie Lea Dasberg (geschiedenis), Minny Mock-Degen (maatschappijleer), Werner en Riny Rothschildt, Rav Sarlui (Joodse les) en Karel de Haan (aardrijkskunde). Veel omhelzingen en ontroerende ontmoetingen zorgden voor een avond vol verrassingen, zoals Eddy Elbaum (eindexamen 1971, sinds 1983 in Israël), het verwoordde: „Ik heb vijf oud-klasgenoten ontmoet van wie ik er vier minstens 39 jaar niet gezien had. Wat een bijzondere ervaring en ze zijn allen op hun eigen gebied bezig hier in het land”. Onderlinge tolerantie, met als gemene deler het Joods zijn, maakte van de school iets bijzonders. En dat het er echt anders was dan op andere scholen legde Paul Stoppelman, die de avond aan elkaar praatte, de aanwezigen nog eens duidelijk uit: „Van tijd tot tijd dook er een hasjblokje op, maar dat ging alleen van hand tot hand. Dat was een curiosum, het was voor de handel. Als ontdekt werd dat je het gebruikte, werd je meteen van school gestuurd.” Over drie jaar bestaat de school 85 jaar, er wordt nu al naar uitgekeken! n

C 32

| 25

02-06-2010 17:13:33

BUITENLAND

ISHMAEL KHALDI

Een bedoeïen in Jeruzalem In Israël verscheen A Shepherd’s Journey, the story of Israëls first Bedouin diplomat. Het is de autobiografie van Ishmael Khaldi. Het NIW sprak met de schrijver. JOANNE NIHOM

‘De realiteit is niet eenvoudig, maar ik geloof dat het bestaan van een Joodse staat in het Midden-Oosten een zegen is voor Israëls minderheden’

26 | C 32

NIW7032_deze_Bedoeinen 1

O

p zijn visitekaartje staat: politiek adviseur van de minister van Buitenlandse Zaken. Een functie die op zichzelf al voldoende aanleiding is voor een interview, maar nog opvallender is dat de minister in kwestie Avigdor Lieberman is en de adviseur een in Israël geboren bedoeïen. Ishmael Khaldi is het Israëlische droomverhaal van de krantenjongen die miljonair wordt. Geboren en getogen in Khawalid, een bedoeïenendorp in het noorden van Israël, als derde zoon van elf kinderen, woonde Ishmael tot zijn achtste in een tent. „Overdag was ik schapen- en geitenhoeder en ’s avonds studeerde ik”. Tijd voor een rustig gesprek heeft hij niet. Zijn twee telefoons en computer vragen continue zijn aandacht en ook een foto maken is een hele klus; hij zit geen seconde stil. Misschien tijd voor wat assistentie? „Een secretaresse, nee hoor, ik doe alles zelf,” aldus Ishmael. Meer dan drie uur slaap per nacht is voldoende voor hem. ’s Morgens om vier uur staat hij op, leest eerst alle belangrijke Arabische kranten, gaat joggen, om vervolgens naar zijn werk te gaan. Hij heeft een BA in politieke wetenschappen en een masters degree in internationale betrekkingen. Met zijn 39 jaar heeft Ishmael al een behoorlijke staat van dienst. „Ik heb in het leger gediend en bij de politie gewerkt voordat ik in oktober 2004 werd gevraagd om het ministerie van Buitenlandse Zaken te vertegenwoordigen als Israëls eerste diplomaat van bedoeïenenafkomst.” Hij werkte als woordvoerder voor de Arabische media-afdeling van de Israëlische regering in de periode dat Israël zich uit Gaza terugtrok. Vervolgens werd hij uitgezonden naar de Verenigde Staten, waar hij tot 2009 in San Francisco adjunct-consul was. „En toen belde Lieberman mij en vroeg of ik zijn politiek adviseur wilde worden. Ik vond het een eer.” Deze week

komt zijn eerste boek uit, A Shepherd’s Journey (de reis van een herder). Zijn levensverhaal, waarin hij een balans lijkt gevonden te hebben tussen het leven in een tent en een huis. Ishmael: „Ik had een herder kunnen worden, zoals mijn vader. Dat was wellicht een makkelijker weg geweest, maar ik ben trots op wat ik doe. Ik zal mijn land niet teleurstellen.” Hij behoort tot een minderheid, heeft dat invloed gehad? Ishmael: „Ik ben een minderheid in mijn eigen land en heb zeker geleden onder mijn dubbele identiteit. Ik zal altijd bedoeïen blijven, sterk verbonden met mijn volk. Aan de andere kant heb ik de kans gegrepen om verder te kijken dan mijn eigen cultuur en datgene wat ons scheidt. Daardoor heb ik mensen ontmoet die ik anders nooit was tegengekomen. Daar ben ik erg dankbaar voor. Voor mijn toekomst heb ik twee belangrijke doelen voor ogen. Meehelpen om vrede en veiligheid te vinden voor Israël. En ik zal mijn uiterste best doen een jonge generatie bedoeïenen die aan de ene kant respect voor hun waarden, afkomst en tradities hebben en aan de andere kant willen meegroeien in een moderne maatschappij, te helpen opgroeien. Niet eenvoudig, maar het is wel mogelijk.” Zijn leven is er een van tegenstellingen, heeft dat geen innerlijke strijd tot gevolg? Ishmael: „Misschien is wel het meest belangrijke onderdeel van mijn ontwikkeling, het accepteren van wie ik ben. Ik ben een moslim-bedoeïen-Israëli, in die volgorde. Ik weet dat ik altijd zal leven in het hart van de controverse. Ik zal een vreemde zijn in welke gemeenschap dan ook. Of het de Joodse, moslim, Arabische of Amerikaanse wereld is. Zelfs diegenen die mij goed kennen hebben angst dat ik hun waarden niet deel.” Ishmael schrijft in zijn boek over zijn strijd om een goede balans te vinden: „Tien jaar geleden al riep mijn vader mij bij zich en zei: ‘Je moeder en ik worden ouder, jongen, en we

4 JUNI 2010

02-06-2010 17:19:32

Ishmael khaldi

BUITENLAND

zien je niet vaak genoeg. Dat is je eigen keuze, maar je moet wel trouwen.’ Dat ik gekozen heb voor een carrière, reizen en het vertrek uit mijn geboortedorp vormt een barrière tussen mij en een traditioneel leven met een vrouw en kinderen. De vrouw van mijn dromen woont nog in het dorp waar zij geboren is en het valt haar moeilijk om dat te verlaten. Ik heb geduld, al vele jaren. Ik hoop dat ze binnenkort in het diepe springt en wanneer dat gebeurt, weet ik dat mijn persoonlijke opdracht is geslaagd.” Hoe ervaart hij het dat hij als moslim de Israëlische staat vertegenwoordigt? „20 procent van de Israëlische bevolking is niet-Joods, dus zo uniek is het niet. Ik ben geen zionist, maar een Israëlisch staatsburger en moslim. Ik beschouw ons als broeders met een gemeenschappelijke deler: we wonen allemaal in hetzelfde mooie en bijzondere land, al heel lang. Er zijn kruisbestuivingen. Mijn grootmoeder die onlangs overleed, werd 96 jaar. Zij sprak vloeiend Jiddisch. Dat had ze geleerd van bevriende Joodse buren en dan heb ik het over het begin van de vorige eeuw.” Hoe denkt hij over de toenemende beschuldigingen dat Israël een racistische en apartheidstaat is? „Ik verwerp het; walg ervan. Arabieren vertegenwoordigen Israël op ieder niveau: We hebben ministers, leden van de Knesset, rechters van het Hooggerechtshof, ambassadeurs, consuls et cetera. In de onafhankelijkheidsverklaring van Israël (1948) worden gelijke rechten voor al haar burgers gegarandeerd. Israël is een Joodse staat, een thuisland voor Joden waar dan ook ter wereld. Het biedt hen een eigen plek door de wet op terugkomst. Is dat racistisch? Meer dan dertig landen geven voorrang aan diegenen die willen immigreren en historische banden hebben met een land, waaronder Duitsland, Griekenland en Spanje. Israël is de enige echte democratie in het Midden-Oosten. Iedereen heeft hier onderwijskansen, vrouwen hebben rechten en

22 siewan 5770

NIW7032_deze_Bedoeinen 2

er is vrijheid van meningsuiting. De minderheden in Israël hebben het veel beter dan in welk land in de omgeving ook. Nee, het is geen Utopia dat alleen maar bestaat uit tolerantie en gelijkheid. De staat kent veel problemen, zoals iedere westerse democratie. Israëls weg naar gelijkheid voor alle bewoners is nog een lang proces. Vanwege de voortdurende spanning met de buurlanden zijn veel andere belangrijke punten erbij ingeschoten. De realiteit is niet eenvoudig, maar ik geloof dat het bestaan van een Joodse staat in het Midden-Oosten een zegen is voor Israëls minderheden; en uiteindelijk voor het hele gebied.” Zijn baas, Lieberman, heeft een slechte naam in het buitenland, hoe ziet hij dat? „Mensen interpreteren op hun eigen manier wat ze willen horen en lezen. Lieberman wil veiligheid voor zijn volk. In mijn ogen is hij een leider. Hij is tacheles, weet van aanpakken. Lieberman doet mij aan mijn vader denken, ook een patriot, maar ook iemand die niemand wil beledigen. Onze toekomst wordt geen gemakkelijk proces, het zal lang duren, maar we doen het stapje voor stapje. Israël is voor mij het land waar samenwerking tussen de diverse groeperingen kan leiden tot een voortdurend partnerschap tussen de Joodse staat en de hele Arabische omgeving. De vruchten van een dergelijke samenwerking zullen oneindig zijn. Israël is een oase geworden van technologische uitvindingen en baanbrekende medische successen. Er is al samenwerking op verschillende gebieden tussen Israëlische Joden en Arabieren. Daar zijn diverse voorbeelden van: in Nahariya is het hoofd van het ziekenhuis een Israëlische Arabier, met zowel Joodse als Arabische artsen in zijn team. Dat is slechts één voorbeeld van hoe etnische, culturele en religieuze verschillen aan de kant zijn gezet voor een gezamenlijk doel. Ik hoop op zo’n samenwerking op grotere schaal. Met die gedachte denk ik weleens: wanneer krijgt Israël zijn eigen Barack Obama?” n

C 32

| 27

02-06-2010 17:19:58

C U LTU U R

H É L È N E E G G E R E N D E B BY P E T T E R

‘Ook dit verhaal mag

SIMCHA TAS

Hélène en haar broers Daniël en Julius

H

élène Egger: „Ik vind het inmiddels heel prettig om mijn verhaal te vertellen. Het voelt als een last die van mijn schouders is gevallen, hoewel ik me in eerste instantie geneerde, want uniek is het helaas niet en bovendien heeft een groot deel van de lezers van het NIW veel ergere dingen meegemaakt dan ik. Toch heb ik geleerd dat er geen hiërarchie in leed bestaat en dat mijn verhaal ook verteld mag worden. En dat zal ik dan ook doen, want het is belangrijk dat jonge mensen weten hoe het was.” Aan het woord is Hélène Egger, wier oorlogsverhaal door dochter Debby Petter werd vereeuwigd in het ontroerende boek Ik ben er nog. Tijdens de Dodenherdenking las ze eruit voor in de Hollandsche Schouwburg, wat veel bezoekers raakte. Hélène: „Ik ga regelmatig langs scholen, Debby en ik geven lezingen in bibliotheken en ook op herdenkingen vertellen we het verhaal. Ik ben sinds vijf jaar in therapie en daardoor heb ik gemerkt dat praten goed is. Van de tranquillizers ben ik inmiddels ook al jaren af, nadat ik die 33 jaar geslikt had. Nu is dat niet meer nodig, ik voel me beter dan ooit.” Debby: „Mijn moeder was altijd behoorlijk vrolijk. Daar kwam zo in 1997 verandering in. Er kwam een bepaald verdriet over haar dat maar niet weg leek te gaan. In dat jaar vroeg een vriendin van de familie of mijn moeder haar verhaal wilde vertellen voor het Spielbergproject van de Amerikaanse regisseur Steven Spielberg. Eigenlijk wilde ze het niet, maar ze begon toen wel te beseffen dat haar verhaal óók de moeite waard was. Toen ze er eenmaal voor het eerst echt over gesproken had, ging het mis. Aanvankelijk had ze verwacht dat ze zich opgelucht

zou voelen, maar het tegendeel bleek het geval. Ze was niet meer zichzelf. Ze was continu verdrietig, huilerig. Ik heb er toen op aangedrongen dat ze hulp zou zoeken, dat ze er met iemand over zou gaan praten.” Hélène: „In eerste instantie vond ik dat onzin. Ik had besloten er niet over te spreken, niet achterom te kijken. Ik dacht: wat heeft dat nu voor zin op mijn leeftijd, ik was al 75, toen. Waarom zou therapie mij helpen? Zo vreselijk was het toch allemaal niet wat ik heb meegemaakt, vond ik. En bovendien: door erover te praten zou ik mijn lieve familieleden toch niet terugkrijgen? Maar ik bleef zo emotioneel over de kleinste dingen dat ik toch begon te twijfelen. Ik besloot dat het voor mij ook tijd werd om mijn verhaal te vertellen.” Als kind wist Debby dat er ‘iets’ was, maar ze voelde intuïtief dat ze niet moest doorvragen, omdat ze haar moeder niet aan het huilen wilde maken. Op een dag, toen ze een jaar of negen was, vond ze opeens een oud poëziealbum. Daarin stonden gedichten van Hélènes broers en ouders. Debby vroeg wie die namen waren, maar haar moeder antwoordde dat ze het boekje maar gauw weg moest leggen. Dat was dat, einde gesprek. Hélène: „Ik schrok, want ik had het onder in een kast verstopt, waar ook de cadeautjes voor de kinderen lagen. Ik had nooit verwacht dat iemand daar zou kijken. En toen opeens stond Debby met dat boekje in haar handen. Daarna heb ik het dus nóg beter moeten verstoppen, want ik wilde absoluut niet dat een van mijn kinderen er weer spontaan mee voor mijn neus zou staan.

‘Het was mijn overlevingsstrategie om niets meer te voelen’ „Ik heb geen leuke jeugd gehad. Mijn ouders waren gescheiden wat in die tijd een groot schandaal was, mijn moeder kreeg vervolgens een hersentumor en overleed. In de oorlog verloor ik mijn broers en andere fami-

28 | C 32

NIW7022_DebbiePetter 1

4 JUNI 2010

02-06-2010 17:11:01

FOTO: BOB BRONSHOFF

Debby Petter schreef het oorlogsverhaal van haar moeder Hélène Egger. Ze las er tijdens de 4 meiherdenking uit voor. Een dubbelinterview met moeder en dochter

v

H É L È N E E G G E R E N D E B BY P E T T E R

C U LTU U R

FOTO: BOB BRONSHOFF

verteld worden’ lieleden. Die verdwenen, we dachten dat ze gingen werken in Duitsland en weer terug zouden keren, maar niet dus. Ze zijn vergast. Ik heb moeten leren om het zo te noemen, want eerst sprak ik alleen in eufemismen. Dan zei ik dat ‘ze niet waren teruggekomen’. „Maar toen ik een cursus volgde om mijn verhaal aan kinderen te kunnen vertellen, zei de therapeut die het begeleidde: ‘Wat bedoel je daar precies mee?’ Ik zei dat ze heus wel wist wat ik bedoelde. Ze antwoordde dat zij het inderdaad wel wist, maar dat leerlingen het zo niet zouden snappen. Dus vroeg ze nogmaals wat ik bedoelde en antwoordde ik dat ze vergast waren en schoot vol. „Ik zei dat dat niet de bedoeling was, dat ik niet huilend voor een klas met kinderen wilde staan. Dit is niet hoe ik het wil, zo kan ik het niet, zei ik tegen haar. En die vrouw zei toen iets wat me enorm heeft geholpen: ‘Nee, het is inderdaad niet de bedoeling dat je huilend voor de klas staat. Daarom doen we het nú.’ Oftewel: ik mocht huilen, mijn verdriet was gegrond, mijn verhaal was wél erg, ondanks dat ik mezelf al die jaren het tegenovergestelde had geprobeerd wijs te maken. Ik heb gewoon op mijn drieëntwintigste, toen

ik trouwde, heel bewust besloten: mijn jeugd is achter de rug. Vanaf nu val ik er niemand meer mee lastig.” Debby: „Mijn moeder vertelde wel over het overlijden van haar moeder, maar verder zei ze alleen maar: ‘Ik was altijd alleen’. En als ik vroeg waar haar broers dan waren, want ik wist vanwege het poëziealbum van hun bestaan af, kreeg ik alleen maar het antwoord dat ze weg waren.” Het is een behoorlijke stap van ‘er niet naar mogen vragen’ naar Debby’s boek Ik ben er nog. Debby: „Dat is een proces van jaren geweest. Stukje bij beetje leerde ik het hele verhaal van mijn moeder kennen. Ik vond dat ze er iets mee moest doen en wilde er vanaf het begin een boek van maken voor kinderen vanaf de leeftijd die mijn moeder had toen de oorlog begon.” Opvallend aan veel oorlogsdagboeken is het gebrek aan emoties, de droge manier van schrijven. Ook Ik ben er nog is in een strakke, sobere stijl geschreven. Tijdens het lezen voel je jezelf een onwetend, angstig kind. Dat contrasteert mooi met de gedichten, poëzieplaatjes en brieven uit Westerbork die erin staan. Is de emotieloosheid uit het boek dezelfde die

Hélène zelf heeft ervaren in de oorlog? Hélène: „Eigenlijk wel. Je kúnt emoties niet toelaten, daar is het te verschrikkelijk voor. Het was mijn overlevingsstrategie om niets meer te voelen. Waarschijnlijk is het boek daarom ook zonder emoties, die gevoelens kreeg ik namelijk pas later. Tot lang na de oorlog heb ik een tijd bijna niets meer gevoeld. Ik leefde wel, maar was er niet bij. Leken denken dat de oorlog in 1945 afgelopen was, maar toen begon het pas.” De band tussen Debby en Hélène is hecht. Is die anders dan met Hélène’s andere kinderen, Debby’s broer en zussen? Debby: „Ik ben de oudste, mijn moeder was dolgelukkig dat ze een kindje had gekregen op wie ze zich helemaal kon concentreren. Door mij was de toekomst geboren en had ze de afleiding om niet meer steeds aan haar eigen jeugd te hoeven denken.” Hélène: „Mijn zoon en andere dochter staan erachter dat ik mijn verhaal wil vertellen, maar mijn dochter heeft er wel moeite mee, omdat ze wat geslotener is. Het grijpt haar te veel aan en daarom sluit ze zich er liever voor af. Dat respecteer ik en haar betrek ik daarom weer bij andere belangrijke dingen in mijn leven.” Hélène raakte getraumatiseerd door de oorlog. Haar jeugd heeft uiteraard ook weer effect gehad op het leven van haar kinderen. Debby: „Ik heb een fijne jeugd gehad, maar mijn moeder was misschien soms wat afwezig. Bovendien ben ik heel beschermd opgevoed. Het leven is vol gevaren en daar werd ik me door haar steeds bewust van gemaakt. Daardoor heb ik een basisgevoel ontwikkeld van: ‘dit was niet de bedoeling, ik had hier niet mogen zijn.’ Er is op een onvoorstelbare nauwkeurige en industriële manier geprobeerd een héél volk uit te roeien...” Hélène: „Klopt. Maar het is ze niet gelukt.” ■ Debby Petter: Ik ben er nog, Uitgeverij Thomas Rap, ISBN 9789060057865, €15,00

22 SIEWAN 5770

NIW7022_DebbiePetter 2

C 32

| 29

02-06-2010 17:11:47

religie

r a b b i j n n at h a n lo p e s c a r d ozo

Waar zijn d

I

Leo Mock

s Talmoed met Spinoza te combineren? Als het aan rabbijn Nathan Lopes Cardozo ligt wel. Deze van oorsprong Nederlandse rabbijn en filosoof staat aan het hoofd van de David Cardozo Academy in Jeruzalem waar jaarlijks honderden studenten de door het instituut ontwikkelde programma’s op het gebied van Jodendom doorlopen. De laatste week van mei was hij even in Nederland om lezingen op verschillende locaties te geven: bij Limmoed in Diemen, het Nederlands-Israëlietisch Seminarium in Amsterdam, en de sjoel in Den Haag. Vlak voor zijn vertrek terug naar Israël vertelt de altijd onberispelijk geklede, controversiële rabbijn onder het genot van een kop koffie over wat hem beweegt. De huidige ontwikkelingen binnen het orthodoxe jodendom stemmen Cardozo niet vrolijk: „Het orthodoxe jodendom is vastgelopen. Men heeft het gedogmatiseerd en zo sterk gecodificeerd dat het typisch religieuze, spontane, inspirerende en authentieke jodendom buitenspel is gezet. Geloofspunten zoals die van Maimonides, waren alleen maar pogingen om Joden een houvast te geven. Zij zijn nooit als catechisme uitgeroepen en hebben daardoor altijd tot grote discussie geleid die gelukkig nimmer is bijgelegd. „Zelfs de halacha – die toch een aards karakter heeft – en de mens in zijn dagelijkse leven een praktische leidraad moet geven, werd nooit gecodificeerd. Jammer genoeg maakte Maimonides daar een eind aan. De Talmoed laat vele meningen zien die in

3 0 | C 25

NIW7032_CardozoTamarah 1

principe allemaal legitiem zijn. Want de mens moet de halacha zo opvolgen dat deze aansluit bij zijn of haar innerlijk leven. De regels van de halacha zijn de muzieknoten waarop men de ziel bespeelt. Ik probeer in mijn instituut, mijn boeken en lezingen dit weer nieuw leven in te blazen. Het probleem is dat er geen grote Joodse religieuze denkers zijn. Er valt met bijna niemand meer te spreken. Eenzaam maar niet alleen! Zelfs de moderne orthodoxie en het liberale Jodendom zijn vastgelopen.” Een van de thema’s waarmee Cardozo zijn luisteraars weet te fascineren is zijn prikkelende stelling dat God en de Tora soms onrechtvaardig zijn. „Ik bedoel daarmee dat God niet in een kooi is te stoppen. God zelf staat boven categorieën als rechtvaardig en onrechtvaardig. Soms moet iets blijkbaar op een bepaalde manier gebeuren, denk aan natuurrampen. Het raakt aan de vraag waarom God het universum en de mens heeft geschapen, en het antwoord daarop kennen wij niet. Het enige wat we weten is dat alles een goddelijke betekenis heeft, en dat wij daarin een belangrijke rol spelen. „Tegelijkertijd vraagt God dingen aan de mens die ons ook onrechtvaardig voorkomen. Die kan je dan ook bevragen zoals Awraham dat deed in het verhaal van de vernietiging van Sodom. Maar wie had daar in dat verhaal nu ongelijk, God of Awraham? Misschien is zo een – in onze ogen – onrechtvaardige opdracht een test, iets wat we niet hoeven uit te voeren. Ik zie sommige aspecten van de halacha als een revolte tegen dit soort Goddelijke opdrachten. Halacha dus als Goddelijke opdracht om God te corrigeren. Want de Tora is aan de mens gegeven. En ook al zijn er regels hoe dit moet gebeuren, toch heeft de mens hierin grote bewegingsvrijheid.” Maar, waar ligt die grens precies? „We moeten het jodendom opnieuw bekijken om te zien of het voldoet aan haar doel. En ik bedoel dan vooral de rabbijnse wet. Van de wetten uit de Tora moeten we afblijven omdat ze Goddelijk zijn, en bovendien is er zonder bepaalde gedeelde fundamenten geen gemeenschapsvorming mogelijk. Tegelijkertijd is er altijd

een spanning tussen wat goed is voor de gemeenschap en het individu zelf.” Een onderwerp waar Cardozo bijvoorbeeld een radicale wijziging voorstelt is de plaats van vrouwen in de synagoge: „We moeten toe naar een praktijk waarin de keuze bestaat uit verschillende soorten diensten. Want wie gelukkig is met de diensten zoals ze nu zijn, moet daar vooral mee doorgaan, maar de mogelijkheid voor vernieuwing moet bestaan, zonder de Tora-voorschriften te overtreden.

foto: jaime halegua

Rabbijn Nathan Lopes Cardozo uit Jeruzalem was in Nederland. Hij denkt dat het orthodoxe en liberale jodendom zijn vastgelopen.

4 juni 2010

02-06-2010 17:14:21

r a b b i j n ta m a r a h b e n i m a

n de denkers? Bijvoorbeeld het oproepen van vrouwen bij ieder op hun eigen manier voldoen aan de het Tora-lezen. En mannen en vrouwen tij- minimumeisen van de halacha en aan de dens de dienst wel scheiden, maar misschien maximale idealen van een religieuze beleniet door een hek. En niet alleen de positie van ving. de vrouwen moet opnieuw bekeken worden. „Ik zeg weleens: ‘jodendom is de kunst om van We moeten ons afvragen of de sjoeldiensten elke oplossing een probleem te maken’. En dat voldoen aan de autobedoel ik positief. Je nome behoeftes van de moet dingen blijven diep religieuze mens. bevragen, omdat als ‘We moeten toe naar We zouden allerlei je iets tot probleem een praktijk waarin soorten sjoeldiensten stelt, je het aandacht moeten hebben, die geeft. Dan komt het de keuze bestaat uit tot leven. Er zijn verschillende soorten uiteindelijk geen triviale zaken. Alles diensten. speelt zich immers af De mogelijkheid voor in de aanwezigheid van God – en dus is vernieuwing moet het belangrijk. Dat bestaan, zonder de bevragen doe je niet alleen met je ratio, Tora-voorschriften te ook het gevoel speelt overtreden’ daar een belangrijke rol in. Ook gevoelens komen in het denken tot uitdrukking, hoewel er wel een spanningsveld ontstaat. Als je maar achter dat denken de ‘muziek’ kunt blijven horen. En dat is elke keer een uitdaging en een haast onmogelijke taak. Je kunt niet anders dan proberen. Er bestaan geen religieuze mensen – wel mensen die het proberen.” In de pre-occupatie van het orthodoxe jodendom met de halacha en het codificeren daarvan, ziet hij een soort vlucht van waar het werkelijk om gaat: „Wanneer je als religieus mens probeert te leven, verkeer je voortdurend in een soort oorlog. Je leven wordt er niet gemakkelijker op, hoewel mensen die orthodox worden dat wel vaak denken. Veel van de religieuze eisen gaan tegen de zelfvoldaanheid van de mens in. Vandaar dat het vaak niet meer is dan proberen. Tegenwoordig lijkt het erop dat het systeem van de halacha vooral als afleiding wordt gebruikt. Het doel van de halacha wordt dan de halacha zelf, in plaats van een middel dat ergens toe leidt. Waar het naartoe zou moeten leiden? Naar het bewuste leven in de aanwezigheid van God.” n

22 siewan 5770

NIW7032_CardozoTamarah 2

I

k heb geen kinderen. En ik heb geen kleinkinderen. Het verdriet daarover is niet meer zo rauw, er valt mee te leven. Bovendien, voor nogal wat mensen zijn de kinderen, en soms ook de kleinkinderen, een zegen met een bittere rand. De zorgen Tamarah wegen nauwelijks op tegen Benima de vreugde. De kinderen of kleinkinderen doen dingen die onverstandig of dom zijn. Of beide. Ze kiezen vrienden en partners waar ze niks aan hebben of die het slechtste in ze naar boven halen. Als ouder kun je niets doen. Je ziet de blauwe plekken of de gebroken botten, je ziet de emotionele beschadiging of het financiële moeras, je ziet het onaanvaardbare gedrag en je kunt niks doen. Het enige wat je kunt doen is steun bieden, een veilig nest maken, en voorleven hoe je denkt dat het leven geleefd moet worden. Het enige dat je kunt doen is vertrouwen hebben dat het kind (soms allang volwassen) zichzelf hervindt en de wijze ziel in zichzelf weer laat spreken. In een enkel geval, echter, blijft een ouder niet veel anders over dan afstand nemen omdat er daadwerkelijk iets mis is met dit kind, hoeveel liefde het ook zou krijgen. Toen ik jong was, was Israël voor mij als ouders die ik zwaar bekritiseerde, zoals ik alles zwaar bekritiseerde. Ik bestookte het met fundamentele argumenten, maar had voor de complexiteit van Israëls bestaan weinig oog. Daarna werd Israël voor mij als een moeder die mij een thuis bereidde; en het werd als een vader die mij, waar ook ter wereld, bescherming bood door zijn lange arm en kracht. Sinds de Libanonoorlog in 1982 voel ik me soms als een ouder. Als een dodelijk bezorgde ouder. Als een machteloze ouder ook. De grote woorden van mijn geliefde kind (ook al heb ik het niet zelf gedragen en gebaard) – historisch, vrede, levensnoodzakelijk, voorzichtigheid, oplossing – hoor ik met argwaan aan. De uitleg en rechtvaardiging komen me meestal onlogisch en onbegrijpelijk voor, terwijl ik toch niet dom ben. Ik kijk naar wat het doet, en denk: waar komt dit gedrag vandaan? Had het niet anders gekund? Wat drijft je? Van welke demonen moet je je verlossen? Hoe ga je dat doen? Waar is je zachte, wijze kant gebleven? Ik denk: ik kan niets zeggen, maar moet ik niet iets zeggen? Wat als het straks nog erger wordt en ik heb niets gezegd, niet gewaarschuwd? Wat als het straks nog erger wordt en ik wel iets heb gezegd, wel heb gewaarschuwd? Ik zie de klappen en blauwe plekken, de emotionele verwondingen en het benevelde denken, de onmogelijke situatie en het gebrek aan uitweg en uitzicht. En denk: zo was het allemaal niet bedoeld.

C 25

r eli g ie

Machteloosheid

| 31

02-06-2010 17:14:43

reli g ie

s j o e lt i j d e n

overzicht sjoeltijden

vrijdag 04 • 22

sjabbat 05 • 23 Sjelach Lecha

vrijdag 11 • 29

sjabbat 12 • 30 Korach

Begin sjabbat 20.20

Einde sjabbat 22.56

Begin sjabbat 20.25

Einde sjabbat 23.03

-

-

-

-

06.30 07.00 20.20 07.25

09.00

09.00

22.56 09.00

06.30 07.00 20.25 07.25

23.03 09.00

20.20

22.56

20.25

23.03

07.15

08.30

07.15

08.30

20.20 07.15

22.56 09.00

20.25 07.15

23.03 09.00

20.20 -

22.56 09.00

20.25 -

23.03 09.00

08.00 20.20 aansluitend 09.00 20.20 aansluitend 20.20 met nacht

08.00 20.25 aansluitend 09.00 20.25 aansluitend 20.25 met nacht

07.25 20.20 -

09.00 21.30 22.56 09.00 21.30 22.56 09.00 21.41 22.56 09.00 21.41 09.30

07.25 20.25 -

09.00 22.00 23.03 09.00 22.00 23.03 09.00 22.03 23.03 09.00 22.03 09.30

20.00

10.00

20.00

10.00

juni • siewan

Joodse Gemeente Amsterdam V.d. Boechorststr. 26 - Amstelveen sjachariet mincha ma’ariw - Buitenveldert sjachariet mincha ma’ariw - Lekstraat - Rav Aron Schuster J. Obrechtplein www.RAS-Club.nl Sjoel West

sjachariet mincha ma’ariw sjachariet mincha ma’ariw

Portugees-Israeliëtische Gemeente - Amsterdam Mr. Visserplein 3 Portugees-Israeliëtische Gemeente - Amstelveen Texelstraat Beth Shalom Kastelenstraat 80 Amsterdam Kehillas Ja’akov Gerard Doustraat 238 LJG Amsterdam Stadionweg 269, Amsterdam CIZ-sjoel Amstelveen Beit Ha’Chidush 020 6241523 www.beithachidush.nl

20.20

09.00

20.25

09.00

20.00

-

-

-

Sjoel Zuidoost [email protected]

-

-

-

-

Joodse Gemeente Haarlem

-

09.00

-

09.00

NIG Leiden

-

-

-

-

NIG Den Haag

20.20

09.00, 21.41

20.25

09.00, 22.03

Scheveningen

20.20

09.30

20.25

09.30

LJG Beth Jehoeda Den Haag

18.30

09.30

18.30

09.30

Joodse Gemeente Rotterdam LJG Rotterdam NIG Utrecht

20.20 (afspr.) 18.30 -

09.00 09.30

20.25 (afspr.) -

09.00 10.00 09.30

LJG Utrecht [email protected] NIG Bussum

-

09.30

20.00 -

09.30 10.00

Joodse Gemeente Almere

-

10.00

-

LJG Flevoland 06 49800815

20.00

-

-

-

Masorti Almere

-

09.00

-

-

NIHS Arnhem NIG Amersfoort LJG Gelderland

-

09.00 10.00

-

09.00 -

NIG Nijmegen

-

-

20.25

09.30

NIG Zwolle

-

09.30

-

09.30

NIG Groningen

-

-

-

09.00

NIG Leeuwarden Beth haChidoesj haTsfoni 06 44753370 LJG Or Chadasj Twente

-

-

18.00 -

10.00

NIG Twente Prinsestr. 18, Enschede

-

09.30

-

09.30

PJG Noord-Nederland Beth Hatsafon 0513631160

-

-

-

-

LJG Brabant

-

-

-

10.15

NIHS Limburg

-

10.00

20.30

10.00

Joodse Gemeente Zeeland

20.20

10.00

20.25

10.00

3 2 | C 32

NIW7032_SidraSjoel 1

Reis naar refuseniks

H

oewel Pesach alweer voorbij is, trof mij weer de zin ‘Sjelach et Ami’ (Exodus 5:1), letterlijk: ‘stuur mijn volk’, maar later, véél later, in de 20e eeuw, werd het een sloBloeme gan: Laat mijn volk Evers-Emden gaan. Dat sloeg op de regeerders in Rusland, om de Joden uit dat uitgestrekte land de vrijheid te geven naar Israël te gaan. Het duurde heel lang, veel Joden moesten jaren lang aanvragen indienen om te mogen vertrekken, die dan om duistere of gekunstelde redenen werden afgewezen. Daarom moesten minder rechtstreekse wegen gevonden worden om althans deze mensen, die men refuseniks noemde, (geweigerden, naar het Engelse to refuse, weigeren) een hart onder de riem te steken. Mensen werden in het geheim aangezocht om naar Rusland te vertrekken met een toeristenreis, maar in werkelijkheid om refuseniks te bezoeken. Mijn man z.l. en ik werden ook benaderd, het was 1982. De voorbereidingen onder leiding van een in deze materie doorgewinterde heer of dame waren intensief, waarbij waarschijnlijk ook de motivatie – ongemerkt – werd getest. We kregen uitvoerige instructies hoe ons te gedragen; de lijst met adressen moest onopvallend tussen onze bestaande adreslijst worden genoteerd; we moesten het Russische alfabet leren om namen van de te bezoeken mensen, alsook die van metrostations en straatnamen te kunnen lezen. We kregen loechot (Joodse almanakken) in het Russisch en in het Ivriet mee om uit te delen. De loechot moesten we op het lichaam dragen, want tot op ‘heden’ werden de reizigers niet lichamelijk onderzocht,

4 juni 2010

02-06-2010 17:15:37

rabbijn m. ten brink

sidra van de week re l igie

Van negatief naar positief

I

seniks 1 wel de bagage. Joodse boeken, of wat voor Joodse geschriften ook, waren taboe, maar wel werd een damestijdschrift met foto’s van kleding en gerechten in de koffer aanbevolen... We kregen voorts voor elk der te bezoeken Joodse families een mageen David (davidsterretje) mee; beter niet in de koffer, maar hoe dan wel? Ik maakte pakjes papieren zakdoekjes open, liet in het midden het kettinkje zakken en sloot het pakje weer. We namen als geschenken thee, koffie, sigaretten en nylonkousen mee, zeer gewilde artikelen. We moesten de toeristische tochten meemaken en de bezoeken brengen in onze ‘vrije’ tijd. Je nimmer opvallend gedragen. We zouden in een hotel dat speciaal voor toeristen was bestemd, ondergebracht worden en er rekening mee houden dat er verborgen microfoons waren aangebracht. Dus onze conversatie in onze kamer moest alleen uit mooi weer-praatjes bestaan. Om onze ‘boodschappen’ te communiceren namen we een blocnootje mee, waarvan de blaadjes na gebruik werden verscheurd en door de wc getrokken en niet in de prullenmand gegooid. We moesten ons niet verbeelden dat we niet gevolgd werden; dat werden misschien wel alle buitenlanders. Op de aangegeven dag vertrokken we per vliegtuig naar Moskou en op het vliegveld aldaar aangekomen gebeurde mij bij de douane, waar onze bagage werd gecontroleerd, iets heel merkwaardigs en onverwachts. Ik nam automatisch weer de houding aan die ik me moest aanmeten in de onderduik: als het ware ‘onzichtbaar’, volstrekt onopvallend. Ik schrok er zelf van, was dat 37 jaar ná de oorlog nog in mijn brein opgeslagen? We kwamen ongeschonden door de douane en werden naar ons hotel gebracht, waar op een strategische plek een juffrouw zat die noteerde hoe laat je kwam en ging. Ze reikte je ook drie wc-papiertjes aan als je naar het toilet wilde. Wordt vervolgd.

22 siewan 5770

NIW7032_SidraSjoel 2

n de parasja van deze sjabbat wordt het incident verteld van de verspieders. Vanuit elke stam werd een verspieder het land van belofte in geRabbijn Menno stuurd, als concessie aan het volk, dat ten Brink zekerheid wilde dat het goed zou zijn om het land binnen te trekken en er te gaan wonen. Het verhaal is bekend: tien van hen waren negatief over het land en maar twee waren positief. God was zwaar teleurgesteld want het negatieve overheerste na de berichten, en het volk zag het niet meer zitten. Dit ondanks Kalev ben Jefoene en Jehosjoe’a ben Noen, die wel vertrouwen hadden in een goede afloop van het bereiken

zal lukken als het misschien moeilijk lijkt, ook weinig kans hebben om te slagen. Maar mensen die zeggen: ook al is het moeilijk, misschien bijna onmogelijk, we gaan er tegenaan, we gaan het proberen, hebben in ieder geval de kans om het einddoel te bereiken. Teruggaan en niets doen zijn geen opties, we gaan actief proberen de uitdaging aan te gaan. In feite is dat wat jodendom inhoudt: we laten ons nooit ontmoedigen: nooit! Ook al is het soms moeilijk, we proberen het altijd van een positieve kant te benaderen. Als we dat niet doen, kunnen we beter meteen stoppen. Dat geldt onverkort voor het willen en kunnen bereiken van de Messiaanse Tijd. De gang van onze geschiedenis kan je daarmee vergelijken: we werden onderdrukt in Egypte, we werden op wonderbaarlijke manier bevrijd om op de berg Sinaï de openbaring

Sidra Sjelach lecha Bemidbar 13:1-15:41 van het doel van de Uittocht uit Egypte. God was zo woedend dat Mosjé bij Hem moest pleiten om het volk te vergeven, anders had Hij ze in de woestijn laten omkomen. Het argument van Mosjé was: als U dit volk in de woestijn laat sterven en hen belet het land binnen te gaan, zullen alle volkeren weten dat U het verkeerd had om dit volk te bevrijden. „U was niet in staat om dit volk naar het land te brengen dat U hen onder ede had beloofd, daarom heeft Hij hen gedood in de woestijn.” (Bem. 14:16). Daarmee zou God iedere geloofwaardigheid verliezen. De Eeuwige antwoordde: „Ik zal vergeving schenken, zoals je vraagt aan Mij.” Maar voor elk van de veertig dagen dat men het land verkend had zou het volk één jaar door deze woestijn trekken. Dat is een hele generatie. Pas de volgende generatie zou het land binnengaan, op twee personen na: Jehosjoea (de opvolger van Mosjé) en Kalev zouden meegaan, want zij hadden vertrouwen en probeerden het volk ook hun vertrouwen en hun vertrouwen in God over te brengen. Het is duidelijk dat mensen die negatief zijn ingesteld en al zeggen dat iets toch niet

mee te maken. Maar die openbaring gaat nog steeds door in onze levens nu, de openbaring staat niet stil, zolang je je ervoor openstelt. Na de bevrijding en het ontvangen van de Tora, staat Kena’an (het land van belofte) model voor de toekomstige Messiaanse Tijd. Ook al kunnen we die tijd zelf niet bereiken in onze eigen levens, we zullen het moeten blijven volhouden en proberen om die Tijd te bereiken, door dat wat we doen in ons eigen leven. Door positief te zijn, ondanks tegenslagen, door de mitswot zoveel als mogelijk te houden en een ‘or lagojiem’ te zijn, door onze Joodse normen en waarden te delen met de samenleving waar we wonen. De tsietsiet, symbool voor de 613 mitswot, waar onze parasja mee eindigt (15:3741) zijn er voor om ons daar steeds weer aan te helpen denken en te helpen ernaar te handelen. Rabbi Tarfon zei in Pirké Awot (2:21): „Al ligt het niet aan jou het werk af te maken, je bent niet vrij je eraan te onttrekken.”

C 32

| 33

02-06-2010 17:15:57

Familieberichten Dolgelukkig zijn wij met onze prachtige zoon Geboren 27 mei 2010 17:20 uur

Gepromoveerd tot Doctor aan de Bar-Ilan Universiteit, Ramat Gan,

Abel Hess

Hester Hanna Fass-Mock, Rehovot

Danny Hess & Hester Hess-Troostwijk

De titel van het proefschrift luidt: Resource Loss,Personal Values and Distress among Israeli and New Immigrant Terror Victims

Wij ook met onze (achter) kleinzoon: Guya en Arnold Troostwijk Nira Breiner Harry Hess Nina van Hessen-Fernandes









Rehovot, 25 mei 2010

Lieve Helge MazzelTov met je 95ste verjaardag Tiny Wagenaar Wij willen onze zoon, Samuel Sharon, die op 13 mei jl is afgestudeerd voor zijn bachelor degree finance aan de universiteit Texas A&M te Corpus Christi, feliciteren met het behalen van zijn titel.







Tevens wensen wij hem veel succes met zijn vervolg studie Master of Business Administration aan dezelfde universiteit.
Etty en Salo Henselijn







Roel Abraham is met vakantie. Mailt u gerust naar [email protected], collega Ron van de Hoef beantwoordt de mail indien van toepassing voor het NIW van volgende week. Maandag 14 juni is Roel weer paraat.

Dinsdag 25 mei 2010 is toch nog plotseling overleden onze lieve en zeer geliefde moeder, grootmoeder en overgrootmoeder

Julie Kool-Schatz (1916-2010)

weduwe van Rudolf Kool Moshav Beit Chanan

Westerwijtwerd

Chaja Meïr Jechiam Ayelet Hadar & Ran Doron & Michal Yahly Zohar

Itamar Kool Eveline Maurice

De begrafenis heeft donderdag 27 mei in kleine kring plaatsgevonden op de Joodse Begraafplaats in Bussum.

De onthulling van de matseiwe van de heer

Abraham Hartog “ BOB “ Levie zal plaatsvinden op zondag 20 juni 2010 om 11.00 uur te Muiderberg. Namens de familie: Harold en Martin Levie

34 | C 32

180297.indd 34

2-6-2010 14:05:11

Familieberichten Lieve chanichiem, ouders en staf deze week is er weer pe’oela, 4 na laatste van dit jaar!! we verzamelen om 15:00, beginnen om 15:30 en lopen terug om 18:00. Vergeet je niet aan te melden voor het ZOMERMACHANEE!! 4 juli is de eindactiviteit & av! wees erbij! & blijf ons checken op facebook en www.bneakiwa.nl !! bewirkat tora we’awoda bne akiwa













www.struikelstenen.nl

Oproep voor Algemene Ledenvergadering van de vereniging “Het Joodse Begrafeniswezen te Amsterdam” Op woensdag 30 juni 2010 om 21.00 uur, ten kantore van de vereniging De te behandelen onderwerpen zijn: vaststelling notulen van de vorige algemene ledenvergadering (liggen voor leden ter inzage op het kantoor van de vereniging), (financieel) jaarverslag 2009 en décharge penningmeester, benoeming in vacatures in verband met (periodiek) aftreden (het bestuur draagt voor: de heer H. Loonstein en mevr. A. Keesing - Moskovits voor het bestuur en de heer G. Tahan voor de financiële commissie), en rondvraag. Het Bestuur.

Sinds 1991

Deskundige en respectvolle zorg thuis Amsterdam: 020-6701800 www.carecompany.nl C 32

180296.indd 35

| 35

2-6-2010 13:47:19

s e rv ic e

brieven

Hongaarse schandvlek 1

E

r is een onjuistheid geslopen in het artikel ‘De Hongaarse schandvlek’ van Karl Pfeifer (NIW 31). Hij schrijft dat Miklos Horthy verantwoordelijk zou zijn voor de deportatie van de Hongaarse Joden. Dit is onjuist, de verantwoordelijke politicus was de oprichter van de Pijlkruisers, een beweging waarop Jobbik nu zich baseert. De Israëlische auteur Lapid beweert in zijn boek De laatste drie pausen en de Joden dat ‘Horthy niet wilde meewerken aan de holocaust en contact zocht met het Westen en daarom is Szálasi door Hitler in Hongarije aan de macht geholpen’. De Pijlkruisers (Hongaars: nyilasok) waren een verzameling van diverse extreem antisemitische en fascistische bewegingen in het Hongarije van na de Eerste Wereldoorlog die als symbool gekruiste pijlen voerden. De in 1940 opgerichte en door Ferenc Szálasi geleide Pijlkruisers waren de bekendste. In oktober 1944 hielpen de nazi’s de Pijlkruisers aan de macht, nadat zij Miklos Horthy hadden afgezet. Szálasi en zijn Pijlkruisers voerden van oktober 1944 tot mei 1945 een waar schrikbewind. Onder hun leiding en geholpen door de Duitse bezetter werden vele Joden, zigeuners en andere minderheidsgroepen naar concentratiekampen gedeporteerd. Na de verovering van Hongarije door het Rode Leger werden de Pijlkruisers van hun ‘macht’ beroofd en werd de partij verboden. Szálasi werd op 12 maart 1946 terechtgesteld. R. G. Kern, Delft

Hongaarse schandvlek 2

I

n ‘De Hongaarse schandvlek’ wordt gesteld dat Horthy de fascistische zetbaas

van Hitler was. Weliswaar was het Hongarije van Horthy een bondgenoot van nazi-Duitsland in de Tweede Wereldoorlog maar admiraal Horthy was al sinds 1920 als regent staatshoofd van het koninkrijk Hongarije. In maart 1944 werd Hongarije door Duitse troepen bezet. Toen Horthy in oktober 1944 afzonderlijke wapenstilstandsonderhandelingen met de geallieerden wilde beginnen, werd hij op 16 oktober 1944 door Hitler afgezet en in Beieren geïnterneerd. Vervolgens werden de ‘pijlkruisers’, de Hongaarse nazi’s o.l.v. Szálasi aan de macht gebracht. Onder het Szálasi-regime begonnen de grootschalige transporten van Joden naar de vernietigingskampen vanuit Hongarije en de door Hongarije geannexeerde gebieden (o.m. delen van Slowakije en Roemenië). Zo’n 25 jaar geleden vertelde een Slowaakse overlevende van Auschwitz me dat het in de Horthy-tijd ondanks de vele anti-Joodse maatregelen betrekkelijk veilig was (veiliger dan in de Slowaakse vazalstaat van Tiso!) en dat de ellende pas met Szálasi begon. Haar transport had bij aankomst in Auschwitz niets te eten, andere hadden iets, maar alleen het Nederlandse transport stond een deel daarvan aan het Hongaars-Slowaakse transport af, zo vertelde ze me. Bert Markus, Den Haag

Column Meijers 2

N

u kan ik echt wel tegen ‘grapjes’ over religieuze groeperingen en dogmatische beweringen die bepaalde instituten ons proberen wijs te maken. Wat ik niet kan waarderen zijn ‘grapjes’ met betrekking tot de Eeuwige die Meijers dan ‘Schepper’ noemt. De mens heeft een eigen verantwoording naar de medemens toe. En als onmensen onschuldige Joodse mensen hebben vergast kan hij daar de Eeuwige niet voor gaan bespotten en op zijn matje ter verantwoording roepen, hoe graag ik gezien zou hebben dat Hij zou hebben ingegrepen. We menen het toch allemaal zelf te kunnen? Dan moeten we Hem ook niet aanklagen. Laten we onszelf en onze falende medemensen ter verantwoording roepen voor misstanden in deze wereld. Irma van Osch, Goes

H

elaas moet ik concluderen dat columnist Meijers Hasjeem doorlopend belachelijk maakt. (NIW 31). In het verleden heb ik als Noachiet netjes afgewacht of een gelovige Jood hierop zou reageren. Dit gebeurde niet. Vandaar dat ik voor de tweede keer op diplomatieke wijze reageer op het door hem van zich (therapeutisch)

Dinsdag hadden 161 bezoekers van de CIDI-website gestemd over de stelling: De manipulatie van het Kairos document door Nederlandse NGO’s wettigt een onderzoek naar hun betrouwbaarheid. Ja (138) 86 % Nee (23) 11 % De nieuwe stelling luidt: Echte vredesactivisten slaan niet met staven en messen Stem mee op www.cidi.nl

NIW7032_brieven 1

Ja’akov Markus, Maarssen

Column Meijers 1

STELLING

3 6 | C 32

afschrijven van trauma’s uit het verleden, waarvoor ik tot op bepaalde hoogte zeker alle begrip heb. Ik wil Meijers ook helemaal niet ‘afbranden’, integendeel ik zou graag met hem willen kennismaken. Dit geeft de minste kans op misverstanden. Zo is bijvoorbeeld het slot (‘Jammer, dat...’) van zijn bijdrage van 28 mei voor tweeërlei uitleg vatbaar.

Televisie Radio

Column Van der Wieken

V

an de heer Van der Wieken kan ik het altijd waarderen dat hij in zijn columns een lans breekt voor ruimer denken over de verschillende geloofsopvattingen binnen het jodendom. In NIW 31 schrijft hij dat er vele soorten Joden zijn: „Allen

Zondag op Nederland 2 Israël, tussen droom & werkelijkheid is weer spraakmakend Zondag op Radio 5 In debat bij Leonard Ornstein: Hans van Baalen (VVD), Frans Timmermans (PvdA), Sybrand van Haersma Buma (CDA) en Sadet Karabulut (SP)

Adverteren?

Roel Abraham telefoon: 06-54274244 e-mail: [email protected] 4 juni 2010

02-06-2010 17:02:56

Spelregels brievenpagina

colofon dienen zij, op hun manier, de Eeuwige”. En dat het liberalisme geen andere Joden zal negeren of uitsluiten. Maar nog niet zo lang geleden schreef Van der Wieken dat Joden die geloven in rabbijn Jesjoea van Nazareth geen Joden meer zijn. Daarin is Opperrabbijn Jacobs liberaler dan Van der Wieken want de eerste vertelde mij desgevraagd dat een Jood het Jood-zijn nooit kan kwijtraken en dat Jesjoea-belijdende Joden dus nog steeds Joden zijn. Wat is liberaal? Wat is orthodox? Meneer Van der Wieken, ik stem van harte in met de laatste woorden van uw column: „Het wordt tijd dat wij elkaar respecteren, in alle pluriformiteit.” Wim van Duijvenbode, Rotterdam

Oproepen

Boek

Familie Kater

In mijn boekenverzameling bevindt zich Joodsche Riten en Symbolen, van S. Ph. de Vries. Het is (waarschijnlijk in 1932) door het NIW uitgereikt aan de heer Sal. J. Frank, Van Oldenbarneveltstraat 37b in Rotterdam en was destijds een prijs voor een prijsvraag in het Nieuw Israëlietisch Weekblad. Het boek behoorde tot de opslag van Joodse goederen, die de Duitsers hadden aangelegd in een textielfabriek in Enschede. Een oom van mij werkte daar en nam weleens boeken mee naar huis. Ik zou het graag een goede bestemming geven omdat het niet van mij is; misschien zijn er nabestaanden. Reacties naar Henk van Lier, Suze Groeneweglanden 58, 7542 NN Enschede, e-mail: [email protected] en tel. 053-4776812.

Mijn naam is John Kater, ik woon op de Filipijnen en zoek informatie over mijn familie. Mijn grootvader was Henri (Henry) Kater, reder in Londen die in WO II al zijn schepen verloor. Hij had drie broers, Abraham (directeur van Stokvis), Jack en Maurice. Opa Henri Kater woonde vanaf 1946 in Zuid-Afrika waar hij in 1951 overleed. Mijn grootmoeder was een Portugees-Joodse vrouw, Grace de Meza. Ze hadden twee zonen: mijn vader Jack (overl. in Caïro, 1953) en mijn oom Douglas die eind jaren 50 naar Australië emigreerde. Mijn opa was ook mede-eigenaar van een zijdefabriek in Lille. Ik heb twee zusjes, een overleed in 1953 en de ander woont in Nieuw-Zeeland. Reacties en informatie, graag in het Engels per e-mail naar [email protected]

Opgericht 4 augustus 1865 is het niw het oudste nieuws- en opinieblad in Nederland. Het beoogt onafhankelijk informatie te verschaffen aan en over de Joodse gemeenschap in Nederland. Het niw is een uitgave van de Stichting Nieuw Israelietisch Weekblad.

service

Brieven kunnen per e-mail worden ingezonden naar [email protected] tot uiterlijk dinsdagochtend 9.00 uur. Maximale lengte 250 woorden. Wij stellen het op prijs als uw brief ingaat op een artikel of opinie, eerder in het NIW verschenen, anders is plaatsing niet zeker. Plaatsing houdt niet automatisch in dat de redactie het eens is met de inhoud. De redactie behoudt zich het recht voor brieven te weigeren, in te korten dan wel te redigeren.

brieven

Bestuur Joelek Goldfinger (voorzitter), Uri van Gelder (vice-voorzitter), Ralph Prins (penningmeester), Isabelle Tugendhaft, Sidney Bialystok, Yasha Lange en Robin Goudsmit. Commerciële exploitatie: Koninklijke bdu Uitgevers bv, Barneveld, www.bdu.nl Bezoekadres: Isaac Titsinghkade 111, 1018 ll Amsterdam Hoofdredacteur: Esther Voet Redactie: Ted de Hoog, Simcha Tas, Elise Vermeeren, Rika Pais (secretariaat), Lila Ivensky (documentatie), Jaime Halegua (fotografie), Ariëla Legman (corrector) t (020) 627 62 75, f (020) 624 25 19, e [email protected] Basisontwerp: Hyperion creatieve communicatie Vormgeving: Dick Noordhuizen, Gaby van Ineveld Abonnementen/administratie Koninklijke bdu Uitgevers bv, Postbus 67, 3770 ab Barneveld. t (0342) 494 844, f (0342) 494 299, e [email protected] Nederland en België: per jaar € 131,05 (acceptgiro), € 129,05 (automatische incasso) of € 65,55 (studenten); per half jaar € 67,10 (acceptgiro) of € 65,10 (automatische incasso); per kwartaal € 34,85 (acceptgiro) of € 32,85 (automatische incasso). Europa: € 196,70 (acceptgiro). Rest van de wereld inclusief Israël: per jaar € 318,55 (acceptgiro). Half jaar Europa (6 maanden) € 98,35, half jaar rest van de wereld inclusief Israël € 159,25. Abonnementsgeld dient bij vooruitbetaling te worden voldaan. Abonnementen kunnen per nummer ingaan en worden automatisch verlengd, tenzij een maand voor het verstrij­ ken van de abon­ne­mentsperiode schriftelijk bericht van opzegging is ontvangen. Losse nummers: € 3,–; beperkt verkrijgbaar in de losse verkoop in Nederland. Distributie: Van Gelderen, Gilze, t (0161) 45 73 00. Voor lezers met een leeshandicap verschijnt het niw ook op daisy cd-rom. Inlichtingen: Dedicon, Postbus 24, 5360 aa Grave, t (0486) 486 495, www.dedicon.nl Advertenties t (020) 623 55 84, f (020) 624 25 19, Koninklijke bdu Uitgevers bv inzake niw, Postbus 15341, 1001 mh Amsterdam

Mannetjes

Gretta wilde mee met de boot maar ging niet.

Maar ze kreeg toch klappen...

Advertentieverkoop: Roel Abraham, t 06-54 274 244, e [email protected] Deadline reserveren advertenties & aan­leveren materiaal: maandag tot 12.00 uur in de week van verschijning. Afwijken van de deadline alleen in overleg. Advertenties bij voorkeur per e-mail of fax aanleveren. Indien wij uw advertentie of familiebericht opmaken ontvangt u vóór plaatsing een proef. Proeven worden alleen per fax of e-mail verstuurd. Kosten, ontstaan door te laat, foutief, c.q. niet geplaatste advertenties, kunnen niet op het niw worden verhaald. Sjoelberichten: [email protected] Druk Koninklijke bdu Grafisch Bedrijf bv, Barneveld issn 0166-1949

22 siewan 5770

NIW7032_brieven 2

C 32

| 37

02-06-2010 17:03:16

Roel Abraham is met vakantie. Mailt u gerust naar [email protected], collega Ron van de Hoef beantwoordt de mail indien van toepassing voor het NIW van volgende week. Maandag 14 juni is Roel weer paraat.

38 | C 32

180322.indd 38

2-6-2010 13:53:13

f oto pag i n a

oung CIA organiseerde op 30 mei een fondsenwerving in de Kookfabriek in Amsterdam. Daar kwamen ongeveer tweehonderd mensen bijeen om te koken voor het Dimona Youth Futures Project. Dat heeft tot doel het zelfvertrouwen van kansarme jongeren in Israëlische achterstandswijken te vergroten, zodat de kinderen zich tot volwaardige burgers kunnen ontwikkelen. De Israëlische topkok Gil Hovav opende de avond met een geestig verhaal over de kookkunsten van zijn familie. Op het menu stonden soep, wortelsalade, vis in tomatensaus en een soufflé van mandarijnen en Grand Marnier. De deelnemers betaalden 100 euro voor hun deelname. De gebruikte materialen en pannen werden geschonken en ook alle andere kosten waren via sponsors gedekt, zodat alle inkomsten naar Youth Futures gaan. Na afloop werd een loterij gehouden. De opbrengst van de avond was €37.800.

s e rv ic e

Y

Foto’s: Tim Norden

Topkok Gil Hovav liep langs om uitleg te geven.

22 siewan 5770

NIW7032_FotorepCIA 1

C 32

| 39

02-06-2010 17:18:18

40 | C 32

180317.indd 40

2-6-2010 13:50:55