58
|
HOOGTELIJN 5-2009
|
T E K S T R O L F W E S T E R H O F, S N O W S A F E T Y C E N T E R
WAT BRENGEN DE NIEUWSTE LAWINEPIEPERS? Lawinepiepers zijn een essentieel onderdeel van de uitrusting van toerskiërs, winterklimmers en sneeuwschoenwandelaars. Waarom? Als je door een lawine verrast wordt, kun je onder de sneeuw ongeveer 18 minuten overleven. Dat is dus veel te kort om de reddingsdienst in te vliegen! De enige kans op overleven is een redding door je tochtgenoten. En dat gaat alleen als ze een lawinepieper, een schep en een sonde hebben. Wat voor piepers zijn er eigenlijk? Een lawinepieper is een zendertje dat de hele dag een signaal uitzendt. Als er een lawineongeluk plaatsvindt kunnen de niet bedolven groepsleden hun zendertje op ‘ontvangen’ zetten en het als een soort radio gebruiken om het signaal van de vermiste personen te zoeken. Effectief en snel zoeken is van levensbelang. Maar welke lawinepieper biedt daarbij de meeste hulp? ‘De beste lawinepieper is de pieper die je het beste kent’, is een bekend gezegde. Dat is net zo waar als niet waar. Het is namelijk een nogal conservatief standpunt dat de aanschaf van een nieuwe pieper per definitie in de weg staat. Een nieuwe pieper ken je immers altijd slechter dan je oude waarmee je veel geoefend hebt. De industrie heeft echter niet stil gestaan; er zijn de laatste jaren grote verbeteringen doorgevoerd die het zoeken veel gemakkelijker maken en dus de overlevingskansen vergroten. Ook voor deze apparaten gaat de stelling natuurlijk op dat je er pas efficiënt mee kunt werken als je er zeer regelmatig mee oefent! VERSCHILLENDE PIEPERS Iets meer dan tien jaar geleden was het aanbod overzichtelijk. Een lawinepieper was een lawinepieper, er waren alleen verschillende merken. In geval van twijfel kocht je gewoon een Ortovox. En als het een ander merk werd, maakte dat eigenlijk niets uit. Maar in 1997 veranderde het speelveld op slag met de komst van de DTS Tracker van Backcountry Access. In plaats van één antenne had de Tracker twee antennes. In 2003 veranderde het speelveld opnieuw met de komst van de Pieps DSP met drie antennes.
Eén-antennepiepers Een antenne ontvangt het gezochte signaal. Dat signaal wordt via een luidspreker doorgegeven. Alle piepers met één antenne zijn ‘analoge’ apparaten. Eén uitzondering sinds 2008: de Pieps Freeride heeft één antenne, maar digitale technologie van binnen. Twee-antennepiepers Twee-antennepiepers maken gebruik van een rekenmodule. Hierdoor wordt het mogelijk een zoekrichting aan te geven. Op een display wordt de afstand en met pijltjes de zoekrichting aangegeven. Daarom noemen we dit type in de volksmond digitale piepers. Let op: de Ortovox M2 lijkt een twee-antennepieper te zijn, maar het is een analoog apparaat met één antenne. Drie-antennepiepers Bij de drie-antennepiepers spelen twee verbeteringen tegelijk. Enerzijds wordt er een derde antenne toegevoegd, anderzijds hebben de nieuwere chips meer rekencapaciteit, wat weer extra functies mogelijk maakt. Als slachtoffers diep onder de sneeuw liggen (dieper dan zo’n 1,5 meter) ontstaan er zogenaamde valse maxima: op het display lijkt het alsof je boven het slachtoffer staat, maar dat is niet zo. Naarmate het slachtoffer dieper onder de sneeuw ligt, wordt de afwijking groter. Dit vereist specifieke zoektechnieken. De derde antenne lost alle problemen met slachtoffers diep onder de sneeuw op. De nieuwe microprocessoren en software maken het mogelijk om elk ontvangen signaal te
Het eerste drie-antennemodel van het Franse Arva was de Arva 3 Axes. De derde antenne springt bij in de laatste tien meter. Hij heeft de mogelijkheid om één signaal te blokkeren. Je blijft ook bij deze pieper de mogelijkheid houden om hem volledig analoog te gebruiken. Verder zit er een indicatie op als er meerdere signalen worden ontvangen: één, twee of meer dan twee. De 3 Axes is net zo snel als de Pieps DSP met het vaststellen van het aantal signalen. Niet zo raar, want ze gebruiken vergelijkbare technologie. Dat maakt de blokkeerfunctie hier ook gevoelig voor storing. Aanbevolen zoekbandbreedte: 40 meter. Prijs: € 279,95 Meer informatie: www.arva-equipment.com
EVO 3 ARVA Eigenlijk is de Evo 3 dezelfde pieper als de 3 Axes, maar dan zonder analoge modus. De indicatie van meerdere slachtoffers beperkt zich tot ja of nee. De Evo 3 is het goedkoopste drie-antenneapparaat op de markt! Aanbevolen zoekbandbreedte: 40 meter. Prijs: € 229,95 Meer informatie: www.arva-equipment.com
© Rogier van Rijn
3 AXES ARVA
TRACKER 2 BACKCOUNTRY ACCESS De Tracker 1 is de onbetwiste winnaar van de digitale pieperrevolutie. De gepatenteerde kruiselingse montage van de antennes garandeert zeer precies en snel zoeken. De langverwachte opvolger komt deze winter uit. Met ‘real time’ afstandsinformatie op het display! Met andere woorden: het veranderen (updaten) van het display gebeurt in milliseconden. Er zit een gebruiksvriendelijke knop op om van zenden naar ontvangen over te schakelen en het ontvangbereik is ook aanzienlijk groter dan dat van de Tracker 1. Er zit een indicatie op die aangeeft of er meerdere signalen zijn en die begint te knipperen als de slachtoffers zo dicht bij elkaar liggen dat er een speciaal zoeksysteem, zoals Drei Kreis, toegepast moet worden. En daarmee is de filosofie van BCA meteen helder: geen wedstrijd in technologie, maar duidelijkheid voor de gebruiker. Als je dit ziet, doe je dat. Altijd. Geen keuzes, geen menu’s. Wel duidelijkheid. De Special Mode bestaat overigens nog steeds. De Tracker2 heeft geen blokkeerfunctie. Aanbevolen zoekbandbreedte: 40 meter. Prijs: € 339,www.backcountryaccess.com
analyseren en te herkennen. En dat schept weer de mogelijkheid om een eenmaal gelokaliseerd signaal te blokkeren. De pieper gaat verder met zijn werk en ‘vergeet’ het eerdere signaal. Dat is extreem handig als er meer mensen dicht bij elkaar onder de sneeuw liggen
Zoekbandbreedte Het ontvangbereik van piepers is beperkt; daarom zul je meestal over het lawineveld moeten heen en weer lopen op zoek naar een signaal. Hoe vaak je moet zigzaggen dicteert de zoekbandbreedte. Hoe groter die is, hoe minder vaak je hoeft te zigzaggen. Dus een grotere zoekbandbreedte bespaart tijd.
De Pulse is een technologisch hoogstandje. Hij kan in de laatste 3.0-versie in de basic modus volledig digitaal opereren, of in de advanced modus zowel analoog als digitaal en met een scala aan instelmogelijkheden. Je kunt hem dan helemaal inrichten naar je persoonlijke voorkeuren. Een pijl geeft aanwijzingen op een 360°-schaal waardoor een ‘180°-fout’ tot het verleden behoort. In de zoekfunctie wordt precies aangegeven hoeveel piepers er zenden en op welke afstand ze zich bevinden, eventueel ook met een aanduiding van wel of geen levensteken. Je kunt vervolgens zelf kiezen welke pieper je wilt zoeken en dat is vrij uniek. Kies je niet, dan leidt hij je naar het sterkste signaal. Er is een speciale functie voor de piepercontrole van de groep. De naam Pulse verwijst naar de hartslag die deze piepers kunnen ‘waarnemen’. Gegevens over wel of geen hartslag (of beter: levensteken) worden met het draadloze signaal doorgegeven aan zoekers die ook gebruik maken van een Pulse. Dat maakt triage mogelijk. Voor iedereen die niet voor Onze Lieve Heer wil spelen kan deze functie ook uit. Draadloos wordt nog meer informatie doorgegeven en dat maakt de wederzijdse herkenning van apparaten sneller en betrouwbaarder. Aanbevolen zoekbandbreedte: 50 meter. Prijs: € 369,Meer informatie: www.mammut.ch
en je niet direct hun zendsignaal kunt uitzetten als je ze hebt gevonden. In het ideale geval lokaliseer je het eerste slachtoffer, druk je op een knop, zoekt vervolgens het tweede slachtoffer, enz. DOET-IE HET OF NIET? Helaas… die blokkeerfunctie werkt niet altijd even goed. En dat is een reden voor discussie. Velen zeggen “Stel je nou eens voor, je hebt zoveel stress en dan werkt het niet!” Dat is waar en heel ellendig. Maar je kunt het ook omdraaien: je hebt zoveel stress, er staan levens op het spel en stel je nou eens voor dat het dan wel werkt! Bovendien zijn de drie-antennepiepers bij meerdere slachtoffers echt niet onbruikbaar als de blokkeerfunctie het niet doet. Ze zijn dan alleen niet meer beter dan een twee-antenneappa-
© Maunakai Photography
© Röbi Bösch © gaspr13
PULSE MAMMUT
HOOGTELIJN 5 -2009
S1 ORTOVOX
DSP PIEPS De Pieps DSP was de eerste drieantennepieper op de markt. Het grote voordeel: het is een uitontwikkeld model waarvoor al diverse software-updates (de laatste is 6.2) zijn gerealiseerd. Hij kan signalen van meerdere piepers onderscheiden en blokkeren, leidt automatisch naar het sterkste signaal. ‘Kijkt’ wanneer andere piepers in de buurt een signaal uitzenden en zorgt ervoor dat zijn eigen signaal altijd goed waarneembaar is (niet ‘overlapt’). Helaas hindert deze technologie het correct functioneren van de blokkeerfunctie van veel andere piepers. De DSP kan meten of het signaal van andere piepers binnen de frequentienorm van 457 kiloherz valt en houdt daar rekening mee (bij versie 6.2). Dit is relevant bij oude analoge piepers (zie kader). De Pieps DSP heeft bij meerdere onderzoeken aangetoond over een zeer groot ontvangbereik te beschikken. De DSP is heel snel met vaststellen hoeveel signalen er zijn. Daartegenover staat dat hij gevoelig is voor valse signalen en ook de blokkeerfunctie is wel eens gevoelig voor storing. Aanbevolen zoekbandbreedte: 50 meter. Prijs: € 369,Meer info: www.pieps.com
raat. Het voordeel dat valse maxima geen probleem meer zijn, blijft echter wel bestaan. Mammut en ARVA hebben alweer de eerste stap gezet naar de nieuwe toekomst door apparaten te voorzien van draadloze communicatie. Daarmee kan allerlei extra informatie uitgewisseld worden. In eerste instantie wordt het vaststellen van het aantal signalen daardoor een stuk betrouwbaarder. Maar je kunt er ook gegevens over waargenomen beweging of tijd onder de sneeuw en dergelijke mee doorgeven. En dat maakt professionele triage, zoals reddingsdiensten die toepassen, mogelijk en ook beter. Zij rangschikken slachtoffers op overlevingskansen en beslissen op basis daarvan wie ze eerst gaan redden. ▲
Ortovox brengt verschillende apparaten met drie antennes op de markt. De meeste gaan helaas gebukt onder klachten die niet voor zouden mogen komen bij deze moderne apparaten. Waarschijnlijk omdat het bereik van de derde antenne, een simpel draadje, veel te kort is. Dat alles geldt echter niet voor hun vlaggenschip, de S1. Hij lijkt nog het meest op een grote mobiele telefoon die automatisch in de zoekfunctie gaat als je hem openklapt. Intrigerend, en op het oog bijzonder gebruiksvriendelijk, is het enorme display. Hierop worden de posities van de verschillende slachtoffers (maximaal 4) met icoontjes weergegeven. Dit moet in één klap inzicht in de situatie verschaffen. De eerste generatie had nog wat kinderziektes, maar die zijn inmiddels verholpen in versie 2.1. De S1 is vrijwel volledig ongevoelig voor ‘ruis’ uit de omgeving, bijvoorbeeld van elektriciteitskabels. Het display verschaft inderdaad een redelijk overzicht van de situatie. Omdat de positiebepaling via de kromme veldlijnen verloopt, verschuiven de poppetjes op het scherm nog wel eens onverwacht. De meeste mensen vinden het prettig, maar sommigen kunnen er totaal niet mee overweg. Het blokkeren is betrouwbaar. In de laatste meters geven steeds kleiner wordende cirkels aan of je dichterbij komt; in het midden staat de afstandsindicatie. Aanbevolen zoekbandbreedte: 50 meter. Prijs: € 399,Meer informatie: www.ortovox.com
Tips • Gebruik alleen alkaline-batterijen! • Draag een pieper onder minimaal één laag kleding of in een zak die in de kleding zit, maar er niet opgenaaid is. • Doe echt elke dag een piepercheck met je groepsleden. Even met jouw pieper op 30 centimeter afstand langszwaaien in de lift of het restaurant is niet genoeg. • Lees de gebruiksaanwijzing en probeer alle instellingen en voorgestelde zoekprocedures. • Besluit welke je de beste vindt en ga echt oefenen. Een oefening met één pieper onder 50 centimeter sneeuw is geen oefening.
|
61
|
HOOGTELIJN 5-2009
LINK ARVA Het grote nieuws bij ARVA is de Link. Een pieper die van dezelfde draadloze technologie gebruik maakt als de Mammut Pulse. En dat maakt hem interessant! Door de draadloze informatieoverdracht wordt het vaststellen van hoeveel signalen er zijn, sneller en betrouwbaarder. Binnenin zit een 32 bits processor. De pijl geeft een richting tot 360 graden aan, waardoor een 180-gradenfout niet mogelijk is met de Link. De Link kan ook analoog gebruikt worden. Hij kan tot vijf signalen aangeven. Er zijn nog geen ervaringen van gebruikers. Pas in de loop van deze winter komt hij op de markt. Aanbevolen zoekbandbreedte: 50 meter. Prijs: € 379,95 Meer informatie: www.arva-equipment.com
© Röbi Bösch
62
VOOR- EN NADELEN Eén-antennepieper
+ Vangt een signaal al op als je nog ver van het slachtoffer verwijderd bent + Presteert onder alle omstandigheden even goed (of slecht) + Er kan bijna niets aan stuk en er zijn geen dingen die niet kunnen functioneren + Goedkoop Vereist zeer veel oefening De zoekweg is lang; je loopt veel heen en weer in het lastige lawineterrein Kwetsbaar voor omgevingslawaai, zoals van een reddingshelikopter Slachtoffers die diep onder de sneeuw liggen (vanaf ongeveer 1,5 meter) zijn met deze apparaten alleen door experts te lokaliseren Veel van de oudere apparaten zenden een signaal uit dat ernstig afwijkt van de 457 kHz norm. Bij ernstige koude wordt dit nog erger. Ze kunnen in dat geval minder goed gelokaliseerd worden door andere piepers. Trage piepfrequentie maakt het voor digitale piepers ‘moeilijker’ om ze te vinden.
– – – – – –
Twee-antennepieper
+ Groot bedieningsgemak (zeker voor niet-experts) + Visuele ondersteuning van het zoekproces
+ Extra auditieve ondersteuning van het zoekproces mogelijk + Persoonlijke voorkeuren aanbrengen middels een menu soms mogelijk
+ Korte zoekweg + Soms aanduiding meerdere slachtoffers + Soms een speciale functie voor gevallen met meerdere slachtoffers
– Vaak een korter ontvangbereik – Het rekenwerk van de pieper kost soms veel reactietijd – Verwarrende informatie bij meerdere slachtoffers – De problemen met slachtoffers diep onder de sneeuw bestaan nog
steeds. Weliswaar zijn er met twee antennes ook voor niet-experts oplossingen mogelijk, maar het blijft lastig
Drie-antennepieper
+ Groot bedieningsgemak (zeker voor niet-experts) + Slachtoffers diep onder de sneeuw gemakkelijk te lokaliseren + Meestal handige blokkeerfunctie + Snel in het rekenwerk + Software updates verkrijgbaar
– Blokkeerfunctie is niet 100 procent betrouwbaar – Bij sommige modellen (o.a. Pulse en S1) moet je af en toe echt stil staan. In ongunstige situaties komt dit regelmatig voor.
