War Child laat kinderen weer lachen!

WAR CHILD KIDS BOEK

War Child laat kinderen weer lachen!

DOE OOK MEE MET WAR CHILD! www.warchild.nl/kids www.kidsweek.nl

ideeën en nog veel meer. Een boek vol verhalen, spelletjes, knutsel Het War Child Kids Boek Voor en door kids uit de hele wereld is tot stand gekomen in samenwerking met

Voorwoord

Foto: Ward Child

HALLO, Wat fijn dat je dit boek in je handen hebt! Dat ­betekent namelijk dat jij of je familie op een of ­andere manier het werk van War Child steunt. Hierdoor kan War Child kinderen in oorlogs­ gebieden blijven helpen. Want een kind hoort niet thuis in een oorlog. Nooit. Ik zet me ook graag in voor War Child. Ik ga bij­ voorbeeld vaak naar scholen die geld ­inzamelen voor War Child. Ook bezoek ik landen waar War Child werkt en vraag daar aandacht voor op ­televisie of in andere media. Dat doe ik omdat ik het belangrijk werk vind. Ik wil dat iedereen ziet dat kinderen lijden als volwassenen oorlog ­voeren. Kinderen moeten spelen, leren en plezier maken. Ik gun alle ­kinderen op de wereld een fijne jeugd, waar ze ook geboren worden. Als kids-ambassadeur van War Child ben ik in Libanon geweest. Daar wonen veel gevluchte kinderen uit Syrië, een land waar het nu oorlog is. Ik heb daar gezien wat het betekent om een oorlogskind te zijn. Armoede, geen huis, geen

school, en soms zelfs geen ouders. Maar ik heb ook gezien wat War Child voor deze kinderen doet. Ze maken een veilige plek, waar ­kinderen kunnen sporten, spelen en creatief bezig ­kunnen zijn. Zo kunnen ook oorlogskinderen weer even blij zijn. Ik heb kinderen die het heel moeilijk hebben weer zien lachen, écht lachen. Dat geeft hoop voor de toekomst. In dit boek kun je meer lezen over mijn reis naar Libanon. Maar ook over andere bijzondere ­projecten van War Child. Verder staat het vol met vrolijke en opmerkelijke verhalen, tips en trucs, knutselideeën, raadsels en moppen. Kortom, een boek waar je blij van wordt. Groetjes Jetske

Jetske van den Elsen is kids-ambassadeur voor War Child, maar je kent haar natuurlijk ook van progamma’s als ­Klokhuis, ­Willem Wever en de BZT Show.

• 2

• 3

Inhoudsopgave

10

22

8

34

Puzzels – Puzzelen met Timo

35

Moppen & Raadsels

ABC – De wereld van War Child

36

Reportage – Jetske in Libanon

6

Puzzels – Puzzelen met Timo

39

Strip – Timo

7

Moppen & Raadsels

40

Test – De grote verveeltest

8

Verhaal – Tosca Menten: Op reis naar Egypte

42

Verhaal – Dit is ons verhaal

10

Reportage – De wereld is een voetbal

44

Proefjespaleis – Kop vol kilo’s

12

Natuur – Hoe maak je een mooie natuurfoto?

47

Moppen & Raadsels

13

Strip – Timo

48

Reportage – Vreemde wc’s

14

Reportage – De strijd tussen de coninenten

50

Tips – Kom in actie voor War Child

16

Interview – Marco Borsato

52

Test – Razende reportertest

18

Tips – Archeologie in je achtertuin

54

Recepten – Smullen van restjes

21

Moppen & Raadsels

56

Tips – Slimme gebaren

22 Verhaal – Het verhaal van Flora

58

Proefjespaleis – Groeiend water

24

Tips – Survivaltips: drink je plas en eet een worm

59

Strip – Timo

28

Knutselen – Doe-het-zelf!

60

Moppen & Raadsels

30

Strips – Timo

61

Puzzelen – Puzzelen met Timo

31

Proefjespaleis – Ei in de fles

62

Natuur – Wolken kijken voor beginners

32

Tips – Geld, en gauw een beetje

64

Oplossingen Timo-puzzels en colofon

1

Voorwoord – Jetske

2

Inhoudsopgave

4

16

42

14

36

48 54

31 40

28

62

• 4

• 5 WIL JE WETEN WAT WAR CHILD PRECIES DOET? EN WEET JE WAT WIJ BELANGRIJK VINDEN? JE LEEST HET ALLEMAAL IN DIT HANDIGE WAR CHILD ABC.

DE WERELD VAN WAR CHILD Actie

Ambassadeur

War Child staat vo or actie. We strop en de mouwen op en lat en een oorlogskin d weer kind zijn. Kinderen in Nederland – en in andere landen – helpen on s daarbij. Ze bede nken leuke acties, waar mee ze geld voor onze hulp aan oorlogskinde ren inzamelen.

herming Besc Child beschermt kinderen tegen

War geweld. Maar ook tegen de gevolgen van geweld. Want als een oorlog voorbij is, is de ellende voor kinderen nog lang niet voorbij. Kinderen ­kunnen jarenlang angstig, boos en verdrietig blijven over alles wat ze hebben meegemaakt.

Crelespaeltenie, mfuziek maken, schildiser, en

Tone t bezig Wie met kuns ar en knutselen. zich heen. W de wereld om it te vi ti vergeet even ea n cr eren hun eige Child laat kind er vrolijk n de or w nderen ontdekken. Ki k dat ze zelf ontdekken oo van. Maar ze . nnen maken iets moois ku

Friends

Wij kunnen ons werk niet doen zonder de steun van andere mensen. Iedereen die ons helpt of geld geeft is een ‘Friend’ van War Child.

Onze ambassadeurs zorgen ervo or dat War Child bij zoveel mogelijk mensen bekend wordt. Marco Borsato is onze bekendste ambassadeur. Hij is al meer dan vijftien jaar aan ons verbonden. Jetske van den Elsen is onze spe ciale kids-ambassadeur.

Bereik

War Child werkt in 11 landen over de hele were ld. Daar helpen we meer dan 300.000 oorlogskinderen per jaar. Maar er zijn nog miljoe nen ­andere kinderen die leve n in een ­oorlogsgebied. Oo k zij hebben onze steun hard nodig.

Emoties

Oorlogskinderen stoppen hun em oties vaak diep weg. Emotie s zijn bijvoorbee ld angst, boosheid en verd riet. War Child he lpt kinderen om hun emoties te verwerken. Da t ka n bijvoorbeeld door een to neelvoorstelling te m aken over erge dingen die gebeurd zijn.

Gesprek

Als War Child in een gebied gaat helpen, gaan we eerst in gesprek met de mensen die er wonen. Met mensen die er de baas zijn en met ouders of verzorgers van de kind eren. En natuurlijk met de kinderen zelf! We brengen hun ideeën en onze ideeën samen.

Hulp manieren om kinderen in nood te helpen. ­Voedsel

Er zijn veel . en onderdak zijn vaak de eerste zaken waar je aan denkt . voelen te beter zich om n helpe ook en Maar je moet kinder n hebbe ze die n dinge nare alle met Je leert ze om te gaan anderen. meegemaakt. Je geeft ze vertouwen in zichzelf en in hulp de is Dat . maken n kunne r plezie Zodat ze samen weer hulp. ale o-soci psych dat en noem We die War Child biedt.

KarrChailcd gehtlooft in de kracht vaomn W deren e helpen kin kinderen. W vinden. te g ru eer te hun kracht w ten door ze te la Dat doen we Maar er toe doen. merken dat ze talent te laten hun ook door ze ft van der kind hee Ie . n ke ek td n o s talent voor. nature ergen

Oorlog

Oorlog is een ruzie, maar dan in het groot. Landen kunnen oorlog hebben omdat ze het niet eens zijn over de grens die tussen de landen loopt. Ze vinden allebei dat een bepaald stuk land van hen is. Als in een land twee verschillende groepen mensen oorlog voeren noemen we dat een burgeroorlog.

Lef

War Child is niet bang om het anders te do en. We doen nooit iets om dat het nu eenmaal zo ho ort. We kijken naar hoe he t kàn.

Recht

De Verenigde Naties heeft 25 jaar geleden de rechten van het kind uitgeroepen. Daarin staat ­bijvoorbeeld dat ieder kind het recht heeft om naar school te gaan. Maar ook dat ieder kind het recht heeft om op te g ­ roeien zonder geweld, misbruik of ­verwaarlozing. Dat recht geldt voor àlle kinderen op de wereld.

Teerkenendieeinnoorlog leven maken vee el

Kind chrikkelijk bben ze vers War mee. Vaak he gevoeld. Bij , gehoord en en ev ze dingen gezien t zoda n de kinderen Child tekene . jn zi ig of bang niet verdriet

ige plek Veil ren Child zorgt dat er voor oorlogskinde War n en een veilige plek is om te spelen, te lere wel ook dit men te sporten. We noe kinderclubs. Kinderen hoeven hier voor en niets en niemand bang te zijn. Ook kunn ze kinderen hier hun hart luchten als nissen willen praten over de nare gebeurte . die ze hebben meegemaakt

Muziek

Het begon allem aal met muziek. De ­oprichtster van W ar Child, Willemijn ­Verloop, ging on geveer twintig ja ar ­geleden naar voormalig Jo egoslavië. Het wa s daar oorlog. Willemijn zag hoe ­kinderen in een donkere s­ chuilke lder ­muziekles kr egen. Ze zag ook hoe o ­ ntzettend blij ze daarvan werden. Even ve rgaten zij het ge weld, de ellende en de ha at. Daar is het id ee voor War Child ontsta an.

School

Kinderen die wonen in een land waar oorlog is gaan vaa k niet naar school. Soms kunnen ze niet lezen of schrijven. De mensen van War Child zorgen ervoor dat kinderen weer naar school kunnen . Zodat ze later een vak kunnen ler en, zoals ­automonteur, naaister of leraar.

Vrede

War Child leert ki nderen om vreedz aam met elkaar samen te leven. Om te praten. En om begrip te hebben voor elkaars idee ën. Kinderen die di t ge leerd hebben zullen later minde r gauw geweld ge bruiken om gelij krijgen. Zo draagt k te War Child bij aan vrede in de were ld.

Zelfvertrouwen

Als je positief denkt ov er jezelf gaat alles be ter. ­Spelen, leren en omgaan met andere kinderen. Maar zelf­ vertrouwen zorgt er oo k voor dat je voor jezelf durft op te komen. ‘Ik ben belan grijk en mijn mening tel t!’ War Child wil alle oorlogsk inderen hun zelfvertrou wen teruggeven. Want wie weer vertrouwen in zichzelf heeft, heeft ook weer vertrouwen in het leven.

Foto's: Ward Child

Timo staat al vanaf het eerste nummer in Kidsweek. Zijn lievelingseten is wortels en later wil hij profvoetballer worden. Hij heeft niet alleen een eigen strip, maar ook zijn eigen puzzelpagina!

Timo’s Klussentoko

Soepzootje

Mijnheer de Vries moet voor zijn werk een boottocht maken. Hij wordt daar altijd misselijk van en daarom gaat hij naar de dokter. De dokter zegt: ‘Je moet vlak voor je op de boot stapt een liter tomatensoep eten.’ ‘Helpt dat dan s tegen zeeziekte?’ vraagt De Vrie de zegt ,’ niet dat , ‘Nee . verbaasd i dokter, ‘maar het kleurt wel erg moo in het blauwe water!’

& N E P MOP S L E S D RAA Maar goed dat ik zo handig ben. Al deze klusjes zijn voor mij een makkie en ik verdien er nog geld mee ook. Weet jij hoeveel ik verdiend heb als ik al mijn vrienden help?

Voor zwemmen heb ik geen geld, maar ik ben wel in het zwembad. Als ­hulpbadmeester! Op de ­bodem van het zwembad ­liggen heel veel dingen die daar niet horen. Zoek de woorden bij ­elkaar die samen ook weer een woord vormen. Het woord dat ­overblijft, is de oplossing. Voor de oplossingen: kijk op pagina 64!

Zeg het met bolletjes

Vandaag heb ik voor de ijscoman g ­ ewerkt. In ruil voor dit megagrote ijsje! Weet je wat ik toen dacht? Kraak de code en je weet het. Begin boven!

Vleermuizen je. Zegt zitten op een bannkin bloed!’ Twee vleermuizen an ‘Ik heb zi de een tegen de mt dehir:j terug met een mond Even later ko heb je dat nou vandaan,’ vol bloed. ‘Waare vleermuis verbaasd. ‘Zie je vraagt de a­ nderaal,’ antwoordt de ene. ‘Ja? die ­lantaarnp u ik dus niet!’ No

Vliegraadsel

Vraag: Waarom heeft een

Worteltjestaart

en vraagt: Er komt een konijn bij de bakker ’ art? esta ‘Heeft u ook worteltj ‘Nee,’ antwoordt de bakker. ijntje Een dag later komt er weer een kon esteltj wor ook u ft en dat vraagt: ‘Hee taart?’ Weer zegt de bakker nee. konijnEn een dag later komt er weer een art. esta teltj wor r naa ook tje en dat vraagt urtele ijn kon het ker bak En weer moet de : zelf zich bij ker bak de stellen. Dan denkt art esta teltj wor een ga ‘Weet je wat? Ik volgenbakken!’ Zo gezegd zo gedaan. De kel. win zijn in elen pop de dag staat hij te en. binn e ijntj kon een t En ja hoor, daar kom ’ art? esta teltj wor ook u Hij vraagt: ‘Heeft Vol trots antwoordt de bakker: ‘Ja!’ ‘Vies hè?’ zegt het konijntje.

vliegtuig altijd witte strepen ach

ter zich?

Kiplekker De ene kip zegt tegen de andere: ‘Ik had vannacht zo’n hoge koorts, dat ik een gekookt ei heb gelegd!’

Raadsel Als ik het warm heb werk ik, als ik het koud heb ben ik vrij. Rara wat ben ik?

Antwoord: Een strijkijzer

Verloren voorwerpen

Even later gaan ze naar beneden. Ze komen een huilend meisje tegen. ‘Wat is er gebeurd?’ vragen de oene n. ‘Nou,’ snikt het meisje, ‘ik heb een steentje op mijn hoofd gekregen!’ Dan komt er een huilend jongetje aan. ‘Wat is er met jou?’ vragen de oenen. ‘Ik heb een baksteen op mijn voet gekregen,’ zegt het jongetje. Even verderop staat een andere jongen te lachen. De oenen vragen: ‘Wat is er zo grappig?’ Het jongetje zegt giere nd: ‘Ik liet net een scheet en toen ontplofte het hele huis!’

ar huis vinden!

Over Timo:

Oenen op een flat Er zitten twee oenen op een flatgebouw. Zegt de ene tegen de andere: ‘Durf jij een steentje naar beneden te gooien?’ ‘Ja hoor,’ antwoordt de andere oen en hij gooit een steen tje naar beneden. ‘Durf jij een baksteen naar beneden te gooie n?’ vraagt de ene even later. ‘Ja hoor,’ zegt de andere oen weer en hij gooit een baksteen omlaag. Meteen vraagt de ene oen: ‘Oké, en durf je ook een bom naar beneden te gooien?’ ‘Tuurlijk,’ antwoordt de ander en hij gooit een bom omlaag.

t de weg weer terug na

Zoek de tien verschillen

ant

Mooi is dat. Ben ik klaar voor de zomer, heb ik geen geld meer! Hoog tijd voor een baantje.

ap, w et derde scha Antwoord: H retjes. dat zag ster

PUZZELEN MET TIMO

strijd doen een wed Drie schapen haap . Het eerste sc hoogspringen heen, over het hek springt keurig heen. mt er nét over het tweede ko art tegen alt in volle va Het derde kn het hek op. ogst? sprong het ho Welk schaap

• 7

Puzzels: Jacqueline Ancona • Illustraties: Alex Turk

Koe in water

Hoe komt een koe uit het water?

Antwoord: Nat

Schapen

Antwoord: Dan kan he

• 6

• 9

• 8

Kennen jullie Dummie de mummie al? Die kleine mummie, zoon van een farao, die per o ­ ngeluk tot leven komt in Nederland en s­ tiekem bij Klaas en Goos Guts gaat wonen? Zijn eerste boek kwam in 2009 uit. En nog voordat ik dat af had, wist ik al dat ik een tweede deel over Dummie zou gaan s­ chrijven. Ik vond hem veel te leuk om mee te stoppen. Ik bedacht dat D ­ ummie ­heimwee zou krijgen. Ja natuurlijk, dat was een ­geweldig idee! Hij wilde terug naar Egypte om het graf van zijn vader te zoeken! D ­ ummie moest natuurlijk piramides in gaan en verdwalen in de woestijn en… Oeps. F ­ outje. Egypte. Daar was ik nog nooit geweest. Wist ik veel hoe het er daar allemaal uitzag. Hoe kon ik daar nou over schrijven? Nou ja, je snapt het al. Ik ben eerst maar eens op reis naar Egypte gegaan. En eerlijk is eerlijk: Egypte is een bijzonder land. Kaal en leeg, met veel rotsen en zand en ook nog eens erg warm. Maar ook met enorme

­ iramides, eeuwenoude graven met beelden p en ­hiërogliefen, ­prachtige oude tempels, de Nijl, vriendelijke mensen, en niet te ­vergeten: mummies! Ik had een geweldige gids die fantastisch kon vertellen over hoe de oude Egyptenaren leefden, hoe ze dachten over leven na de dood, en hoe ze mummies ­maakten. Ik ben in het Egyptisch Museum in Caïro geweest en heb ook gezien hoe ­papyrus wordt gemaakt. Kortom: het was super. Voordat ik wegging, had ik een mummiepak voor mezelf gemaakt. Waarom? Eh, omdat ik dat nu eenmaal had bedacht. Dan kon ik als mummie verkleed een piramide beklimmen. En dan had ik in ieder geval een paar grappige foto’s voor op mijn website. Voor de reis kreeg ik daar alweer spijt van. Zo’n pak was natuurlijk veel te heet daar in die zon. Ik werd straks de eerste mummie met een zonnesteek. Of ik werd in een museum in Caïro tentoongesteld als de enige levende mummie op aarde… In mijn fantasie kan altijd alles. Natuurlijk is dat allemaal niet gebeurd. Ik heb gewoon die foto’s op die piramide gemaakt, en er gebeurde niks engs, ik kreeg alleen maar diarree. Toen ik terugkwam, kon ik Dummies tweede boek schrijven. Daarin klimt Dummie op een piramide en gaat hij graven in. Superspannend! En als je het verhaal uit hebt, weet je ook nog eens veel meer over Egypte. Misschien wil je er dan zelf wel heen… Hoe het verder met ­Dummie de mummie zal gaan? Hij is weer terug in Nederland. En ik weet zeker dat hij nog veel meer avonturen gaat ­beleven. Hij is nog steeds veel te leuk om mee te ­stoppen.

• 10

• 11

Reportage

VAN COLOMBIA TOT AFGHANISTAN, VAN LIBANON TOT ZUID-SOEDAN. OVERAL TER WERELD WORDT ER GEVOETBALD. MAAR VOOR KINDEREN IN OORLOGSGEBIEDEN IS VOETBAL VEEL MEER DAN ALLEEN EEN SPELLETJE. HET IS EEN MANIER OM LEKKER UIT TE RAZEN EN STRESS KWIJT TE RAKEN. EN ONDERTUSSEN VOELT IEDEREEN ZICH EVEN EEN KLEINE MESSI.

! L A B T E O V N E E IS D L E R E W E D Je hebt op vakantie vast wel eens een potje gevoetbald met vreemde kinderen. Voor je het weet omhels je elkaar bij een doelpunt. Voetbal schept direct een band. Dat is ook de reden dat medewerkers van War Child vaak voetballen met kinderen in ­oorlogsgebieden. In een ­vluchtelingenkamp in Libanon heeft War Child een lokale competitie opgezet. Daar wonen veel jongens die uit Syrië zijn gevlucht. ‘We trainen twee keer per week en spelen eens in de twee weken een wedstrijd’, vertelt trainer Ahmad. ‘Liefst ook tegen andere teams van buiten het kamp. Jongeren in dit kamp hebben veel meegemaakt. Vaak moesten ze alles achterlaten toen ze vluchtten en weten ze bijvoorbeeld niet waar hun vader, moeder of vrienden zijn. Vaak zijn ze bang en in de war. Ze staan onder grote druk. Voetbal

is een leuke en sportieve manier om even te ontladen. En het zorgt voor saamhorigheid; het gevoel dat je bij elkaar hoort.’ De vijftienjarige Saeeb speelt in een van de teams. ‘Ik heb veel vrienden gemaakt door het voetballen. Ik vind voetbal het leukste dat er is.’

KLEINE MESSI Ook Majed, een jongen van dertien jaar, is gek op voetbal. Hij voetbalt vaak met leeftijds­ genoten in de War Child Safe Space. Majed: ‘Voetbal is de mooiste sport die er is. Messi is mijn favoriete voetballer. Ik voel me vaak een kleine Messi. Ik wil net zo goed worden als hij. Als ik speel en ren, dan vergeet ik even alles.’ De trainer vertelt over het voetbalelftal in het kamp: ‘We mixen jongens uit Libanon met jongens uit Syrië. Het helpt hen weg te komen uit hun negatieve sfeer. Er zijn flink wat problemen tussen de Libanezen en de Syriërs, maar de voetballers zijn in hun team gewoon jongens die allemaal samen sporten. Ze zijn meer dan alleen een elftal. Ze zijn broeders van elkaar.’

GEWAPENDE BENDES Ook in Colombia spelen kinderen vaak een potje voetbal. Hierdoor vergeten ze even hun zorgen en problemen. Miguel bijvoorbeeld. Hij is elf jaar oud en woont in het noorden van

Cauca. Daar is al jaren een strijd gaande tussen gewapende bendes. Kinderen in Cauca groeien op in armoede en worden omringd met geweld. War Child probeert dit samen met het Internationaal Olympisch Comité (IOC) te doorbreken. Met het sportproject 'In the Game' krijgen kinderen de ruimte om samen te sporten. Voor Miguel, die profvoetballer wil worden, is dat een uitkomst. Hij is veel aan het oefenen voor het komende schooltoernooi. Miguel heeft er zin in. ‘Ik ben een aanvaller en ben gek op scoren.’

MEER ZELFVERTROUWEN De gewapende bendes in Cauca proberen ook kinderen over te halen om met hen mee te vechten. War Child hoopt dat kinderen door sport besluiten om dat niet te doen. Sport helpt de kinderen om zich te ontwikkelen tot positieve en zelfstandige mensen. Miguel heeft al veel geleerd op sociaal gebied en heeft meer zelfvertrouwen gekregen. Miguel: ‘Als iemand valt, dan help ik ze graag overeind. Ook respecteer ik de andere spelers en speel ik eerlijk.’ Of het Miguel gaat lukken om profvoetballer te worden, dat kunnen we nog niet zeggen. Maar zoals hij zelf zegt: ‘Ik heb door ‘In the Game’ in ieder geval weer hoop gekregen.’

Foto's: Ward Child, Dreamstime

Voetballen voor het goede doel!

Profvoetballers verdienen veel geld. Gelukkig doen ze daar ook goede dingen mee. De meeste voetballers zetten zich in voor een goed doel. Lionel Messi, bijvoor­ beeld. Hij is ­ambassadeur van Unicef. Dat is een organisatie die zich wereldwijd in­ zet voor kinderen in nood. Messi weet zelf wat het is om arm te zijn. Hij groeide op in een arme wijk van Rosiario, de tweede stad van Argentinië. Met zijn eigen Messi Foundation helpt hij kansarme kinderen in Argentinië en Spanje, het land waar hij voetbalt.

RONALDO Ook Messi’s rivaal, Cristiano Ronaldo geeft veel van zijn geld weg. Ronaldo groeide zelf ook op in een arm gezin. Nu geeft hij miljoenen aan Save the ­Children, een organisatie die vecht tegen ­ondervoeding bij kinderen. Onze eigen topvoetballers z­ etten zich natuurlijk ook in voor het goede doel. Wesley Snijder is bijvoorbeeld ­ambassadeur voor Free a girl. En Daley Blind is ­ambassadeur voor Jips Goede doelen. Jip is een jongen van 17. Hij verkoopt ieder jaar ­chocoladeletters voor War Child.

• 13

• 12

Je hoeft niet te doen alsof...

Bij ons kun je jezelf zijn De Kindertelefoon luistert. En als dat nodig is, helpen we je verder.

Bel gratis 0800-0432 of chat via www.kindertelefoon.nl Deze advertentie is mede mogelijk gemaakt door T-Mobile

• 14

• 15 Droom je van verre reizen, maar weet je nog niet waar je als eerste naartoe wilt? Ervaren jonge reizigers wijzen je de weg en vertellen over hun reis naar Amerika, Afrika, Azië of Oceanië. Wie vind jij de beste ambassadeur van zijn of haar continent? Tekst: Vicky Gressie

.. Continent: Azieë Ambassadeur: Annabel

Continent: Amerika Ambassadeur: Kelly

‘In Azië moet je naarhet platteland’

‘Op reis naar Amerika? Gewoon doen!’

‘In mei, juni en juli heb ik met mijn ouders en broer en zusje door Azië gereisd. We schreven ook stukjes voor Kidsweek. Reizen in Azië is spannend. Alles is heel anders dan hier: het eten, de mensen en de dieren. Het meeste eten is lekker. Loempia’s en gebakken rijst bijvoorbeeld. Van de dieren is het handig om te weten dat je moet oppassen voor apen. Die pakken alles af als je niet oppast! We hebben ook een keer meegeholpen een olifant te wassen, dat was heel leuk. De kinderen in Azië zijn heel lief, ze willen graag met je spelen. Maar veel volwassen mensen zijn brutaler dan hier. Ze kijken bijvoorbeeld naar je of maken foto’s. Soms was dat vervelend, maar soms voelde ik me daarom ook alsof ik beroemd was! Zelf vond ik vooral het platteland bijzonder, want dat ziet er héél anders uit dan hier. Ik vond het mooi om te zien hoe mensen met speciale hoeden op aan het werk waren in de rijstvelden. En reizen in slaaptreinen was heel bijzonder. Je moet er tegen kunnen dat het een beetje vies is, maar dan is het veel leuker en gezelliger dan een hotel.’

‘Ik ben al vaak naar Amerika geweest, maar Cancún in Mexico vind ik het allermooiste stadje. In de zomer van 2010 was ik daar met mijn vader en broertje. Cancún ligt aan zee en het water is daar heel mooi blauwgroen. Je kunt daar goed snorkelen, er zijn van die mooie gekleurde vissen. Ik was alleen mijn duikbril kwijtgeraakt toen we weer terug in het hotel waren. Het personeel was heel vriendelijk, want iedereen hielp met zoeken. En toen we de duikbril nergens konden vinden kreeg ik gewoon een hele nieuwe. Ik ben in 2009 ook naar Connecticut geweest, in de Verenigde Staten, om mijn oma op te zoeken. Ik kwam daar te weten dat wat we in Nederland een ‘sneeuwstorm’ noemen niets vergeleken is met de sneeuwstormen die je in Amerika hebt! Er viel echt héél veel sneeuw. Ik heb toen een grote sneeuwpop gemaakt en we gingen met sneeuwballen honkballen, dat was echt heel leuk. Tegen de mensen die naar Amerika willen, zou ik zeggen: gewoon doen! Er is zon, sneeuw en ze hebben van die lekkere ronde dikke pannenkoeken voor het ontbijt.’

N E T N E N I T N O C E D N DE STRIJD TUSSE Continent: Afrika Ambassadeur: Anton

‘Afrika is voor avonturiers’ ‘Met mijn ouders, broer en zusje heb ik een jaar lang met een vrachtwagen door heel veel Afrikaanse landen gereisd. Wat daar leuk aan was? Bijna alles! Je ziet veel bijzondere dieren, zoals kamelen, luipaarden en olifanten. We hebben zelfs een keer op een plek gestaan waar de olifanten ’s nachts om ons heen liepen. De natuur is heel mooi en de meeste mensen zijn heel aardig. Je kunt ook overal langs de weg eten kopen en dat is altijd fris en lekker. Het heeft ook veel meer smaak. Toen ik weer terug in Nederland was, vond ik de tomaten en ananassen hier echt niet meer lekker! Als je erg van luxe houdt of bijvoorbeeld alleen maar bruinbrood wilt eten, dan moet je niet naar Afrika gaan. Maar als je van avontuur houdt juist wel. Ik vond onze reis zo leuk dat ik het wel echt mis. Later wil ik terug naar Afrika, om te reizen maar ook om te wonen. Ik denk dat ik tropenarts ga worden om de mensen daar te helpen. Het liefst zou ik wonen aan Lake Tanganyika. Daar is het altijd mooi weer en bij het strand is het water zo helder dat je er doorheen kunt kijken.’

.. Continent: Oceanieë Ambassadeur: Vincent

‘Australië is een barbecueland’ ‘In augustus 2009 ben ik drie weken naar de oostkust van Australië geweest met mijn vader, moeder en broertje Lucas. Het was echt een fantastische vakantie. We gingen eerst naar mijn tante in Sydney, die me meteen voor gek verklaarde. Ik liep namelijk in mijn T-shirt rond, midden in de Australische winter. Maar dat kon gewoon, want het was nog steeds lekker warm. In Sydney waren veel Aboriginals, de oorspronkelijke bewoners van Australië. Ik vind hun cultuur heel interessant. Ze maken muziek met een didgeridoo, een groot blaasinstrument. Mijn vader heeft er ook een gekocht. Australië heeft verder heel veel bijzondere dieren. Koala’s en kangaroes bijvoorbeeld, die hebben wij hier niet. Als je naar Australië wilt moet je alleen wel van barbecueën houden, want dat doen ze overal en heel vaak. Zelf vind ik één keer in de week wel genoeg. Terug in Nederland heb ik een spreekbeurt over Aboriginals gehouden en mezelf didgeridoo leren spelen. Ik ga later zeker nog een keer terug. Dan kan ik te voet de Blue Mountains intrekken. We zijn er wel even geweest, maar het was zo mooi dat ik nog veel meer wil zien!’

• 16

• 17

Interview

MARCO BORSATO KEN JE NATUURLIJK VAN AL ZIJN HITS. EN VAN TV-PROGRAMMA’S ALS THE VOICE KIDS. MAAR MARCO IS OOK AMBASSADEUR VOOR WAR CHILD. EN DAT WERK DOET HIJ MET NET ZOVEEL LIEFDE ALS ZINGEN EN OPTREDEN. WAAROM BEN JE AMBASSADEUR VOOR WAR CHILD GEWORDEN? Ik houd ontzettend veel van muziek. Muziek brengt mensen bij elkaar. Het kan de harten van mensen openen. Als mensen samen zingen en dansen zijn ze gelijk. Verschillen verdwijnen. War Child helpt kinderen in oorlogsgebieden door samen met hen muziek te maken. Mijn eigen werk en dat van War Child ligt dus dicht bij elkaar. We geloven samen in de kracht van muziek.

WAT DOE JE PRECIES VOOR WAR CHILD?

‘IK BEN BLIJ DAT IK IETS KAN DOEN’

Op televisie en op de radio praat ik zoveel mogelijk over War Child. Ik vertel erover aan journalisten die mij interviewen. Ik leg uit hoe belangrijk het is om oorlogskinderen te blijven helpen. Zo worden ze hopelijk niet vergeten. Ik vertel ook over de reizen die ik maak voor War Child. Ik ben bijvoorbeeld in Colombia geweest, in Sierra Leone en in Oost-Congo. Ik zie hoe kinderen die vreselijke dingen hebben meegemaakt weer kind kunnen zijn. Soms staat de angst nog letterlijk in hun ogen, maar die verdwijnt even als je een kind een compliment maakt over een tekening. Of als je samen staat te dansen.

WAT MAKEN KINDEREN IN DIE LANDEN MEE? Ik heb kinderen gesproken die alles moesten achterlaten om te vluchten voor het geweld. En kinderen die hun ouders, broers of zussen zijn verloren in de oorlog. Maar ik heb ook kinderen gesproken die gedwongen werden om andere mensen te vermoorden. Dat is

natuurlijk verschrikkelijk om te vertellen. Maar het is wel de waarheid. We moeten met z’n allen zorgen dat het niet meer gebeurt.

HOE KRIJGEN WE DAT VOOR ­ELKAAR? Door te geloven in ieder kind. Als je opgroeit in oorlog, word je ruw en hard. War Child haalt de oorlog uit een kind. We helpen kinderen om weer zichzelf te worden. Om met elkaar te praten en niet met elkaar te vechten. We leren ze hoe je in vrede kunt samenleven.

WORDT DIT WERK JE NOOIT TE VEEL? Nee, nooit. Ik word natuurlijk wel boos en verdrietig van alle ellende die ik zie. Maar ik word weer gelukkig van de positieve dingen die er gebeuren. Ik ben blij dat ik iets kan doen voor deze kinderen. Ieder kind dat we bereiken is er één. Zoals ­Gabriela, een meisje uit Colombia dat ik vorig jaar weer ontmoette. Vier jaar geleden was zij een kindsoldaat, nu is ze verpleegster in een ziekenhuis. Ik houd me vast aan dit soort mooie verhalen. (Je kunt meer lezen over Gabriela op pagina 42.)

KRIJG JE GELD VOOR HET WERK DAT JE VOOR WAR CHILD DOET? Nee, ik krijg er niet voor betaald. Dat zou ik ook niet willen. Als ik op reis ga voor War Child betaal ik alles zelf. Zelfs mijn vliegticket. Ik vind het belangrijk dat er zoveel mogelijk geld gaat naar de kinderen die het nodig hebben.

‘Voor kids gaat de zon op!’ Marco doet nog veel meer voor War Child. Zo kwam hij samen met de oprichtster van War Child op het idee om een schoolmusical te maken. De musical is al jaren een succes als afscheidsmusical op basisscholen. Marco: ‘Ik wil met deze musical kinderen bewust maken wat er met leeftijdsgenootjes gebeurt als ze opgroeien in een oorlog. Het verhaal gaat over kinderen uit groep acht die door een rare kortsluiting in een computergame terechtkomen. Een oorlogsgame. Ze moeten met z’n allen een manier verzinnen om te overleven. Dat klinkt zwaar. Oorlog is natuurlijk een heftig onderwerp, maar toch is het een vrolijke musical.’ Marco maakte de musical niet alleen. ‘In de musical zitten twee nummers van mij: De Speeltuin en Wat zou je doen?’. Omdat ik geen verstand heb van musicals heb ik Albert Verlinde gevraagd om me te helpen. Met een team creatieve mensen hebben we iets heel moois gemaakt. Ik ben er altijd nog supertrots op.’ Wil je meer weten over deze en onze a ­ ndere schoolmusical? Kijk op pagina 50-51.

NEEM JE JE EIGEN KINDEREN WEL EENS MEE OP REIS? Ik heb ze nog nooit meegenomen naar de oorlogsgebieden. Ik vertel ze wel over wat ik daar zie en meemaak. Ik leer ze dat niet alle kinderen in de wereld het zo goed hebben als wij hier in Nederland. Ik hoop dat ze zich later ook gaan inzetten voor een goed doel. En dat niet alleen mijn kinderen, maar alle kinderen in Nederland dat gaan doen. Misschien dat de kinderen van nu het straks weer beter zullen doen dan wij. Dat zou mooi zijn. Dat met iedere nieuwe generatie de wereld een beetje beter wordt. Foto's: Ward Child

• 18

Hoe maak je een MOOIE Of je nou een iPhone, een simpele of een dure, ingewikkelde camera hebt, mooie foto’s m ­ aken kun je altijd. Natuurfotograaf Ruben Smit dook met ons het bos in. Met een berg tips en ­honderd brandnetelbulten kwamen we er weer uit. Tekst en foto’s: Lotte Stegeman en Ruben Smit Over kleine landweggetjes en door dikke modderplassen kom je bij het huis van Ruben, in een heel klein dorpje vlak bij Apeldoorn. Het heeft de hele nacht geregend. De lucht is bezaaid met witte wolken. Een nat zonnetje piept er soms even achter vandaan. ‘Het zit niet mee, hè,’ klaag ik. Ruben roept: ‘Juist wel! Dit is de perfecte dag voor foto’s! In het bos kun je supergoed fotograferen als het regenachtig weer is.’ Hij legt uit dat de kleuren in het bos – groen en rood – juist na regen op hun mooist zijn. ‘En wolkenluchten zijn veel leuker dan strakblauwe. Ze veranderen de hele tijd. Je kunt dan superveel verschillende mooie foto’s maken.’

‘Veel mensen gaan boven de paddenstoel hangen om een foto te maken. Dan krijg je alleen de hoed. Het verhaal is weg. Het kan wel, maar maak dan een echte mooie close-up zoals deze.’

Meer dan een hoedje We lopen het bos in. Ik zie niets bijzonders. Maar binnen een paar seconden ben ik Ruben kwijt. Hij zit op de grond voor een padden­ stoel. ­‘Paddenstoelen zijn zó gaaf om te fotograferen,’ zegt hij. ‘In de nazomer en het najaar stikt het ervan.’ Ruben vertelt hoe je ze het beste op de foto kunt ­zetten. ‘In de foto’s die ik maak zit eigenlijk altijd een verhaal. Bij deze paddenstoel ook: hij staat voor het eind van de ­zomer. Kijk, hij komt nog maar net boven de grond uit. En hij is nog niet ­bedekt onder een bladerenlaag.’

‘Kijk, zo kan het ook. Nu zie je het verhaal: de paddenstoel die nog maar net tot leven gekomen is met het bos op de achtergrond.’

natuurfoto?

Stoere stoeltjes

We lopen door hoog, nat gras. Ruben zoekt een zeldzame inktviszwam: ‘Hij is hier gesignaleerd. Ik zou er graag een op de foto zetten.’ Zonder inktviszwam en onder de brandnetelbulten geven we de zoektocht een kwartier later op. We banjeren over een modderig paadje tot Ruben roept: ‘Stop, kijk eens!’ Hij wijst naar piepkleine witte b ­ olletjes op ons pad. ‘Het is een groepje taailingen. Dat zijn minipaddenstoelen.’ Ze moeten wel taai zijn inderdaad. Want ze staan gevaarlijk op het pad waar onze grote schoenen ze zo kunnen vermorzelen. Ruben: ‘De paddenstoeltjes zijn stoer en dus probeer ik ze ook zo te fotograferen: op de voorgrond in een donkere, gevaarlijke omgeving.’

Leuk laantje ‘Zie je deze bomenlaan? Je kunt helemaal kijken tot het weiland.’ Ruben legt uit: ‘Als je hier een foto van wilt maken, zorg dan dat je hem mooi afsnijdt. Dus dat er aan beide zijkanten een boom staat en dat je blik recht het laantje in gaat. Als je ook een stukje links naast de bomenrij op de foto hebt staan, wordt je blik afgeleid.’ Ruben: ‘Een tijd geleden zag ik een koe langslopen helemaal achter in dat witte gat.’ Nog geen seconde later zie ik een zwart-wit vlekje in de verte. ‘Een koe!’ Ruben pakt als een speer zijn camera. Op de foto kun je het beest nog net zien!

Ruimtelandschap Beestenboom We lopen door. Wat moet je hebben om een goede fotograaf te worden? ‘Fantasie’, vertelt Ruben. ‘En gevoel voor vormen. En je moet goed kunnen kijken.’ Met mijn telefoon maakt hij een foto van een boombast. Hij laat hem zien. ‘Een olifant’, roep ik verrast. Nou ja, meer een miereneter, want een slurf heeft hij niet echt. Wel een lange neus met grote neusgaten onderaan. Ruben: ‘Zie je? Met ­fantasie kom je heel ver. Foto’s waarvan je niet meteen ziet wat het is, zijn vaak de mooiste.’

Landschapsfoto’s kunnen al snel een beetje saai worden, vind ik. Hoe krijg je nou een keer een originele landschapsfoto? Ruben: ‘Geef je iPhone maar, dan gaan we het eens testen op dit veldje.’ Hij maakt een foto: wat grasland, op de achtergrond bomen en een beetje lucht. Op de voorgrond hangen de takken met bladeren ervoor. Best mooi, maar wel saai. Ruben gaat erbij liggen. Hij maakt een foto van het grasveldje op de voorgrond. ‘Zo beter?’ Hij laat een soort ­spannend ruimtelandschap zien. Ruben: ‘Juist met je telefoon kun je zulke gave foto’s maken.’

• 19

N E P P O M S L E S D A & RA

• 21 Raadsel Met welke lepe l kun je niet et en? lepel!

Antwoord: Een sc hoen

• 20

Fotomodel

vraagt aan De juffrouw op school worden. ­Marietje wat ze later wil rden’, wo ‘Ik wil later fotomodel ­antwoordt Marietje. u niet mooi ‘Maar wat als je daar no agt de juffrouw. genoeg voor bent?’, vra en zegt: ‘Dan Marietje denkt even na f worden!’ lju kan ik altijd nog schoo

Caravan

en ze Waarom hebb n? va ra geen ca

De tekkel tack elt de tekkel en die tekkel tackelt de tekkel teru g!

Roze raadsel

de Wat is roze en hangt in

n balletpakje.

Oranje raadsel

Willem en Evel ine staan met hun auto voor het verkeers­ licht te wacht en. Plotseling zegt Eveline: ‘H et is groen!’ Willem denkt even na en ze gt dan: ‘Is het ee n kikker?’

Wat vraagt een zwerver aan Frans Bauer?

a!

Grijze haren

Jantje nadat hij n ge te gt ze r te es me De heeft gegeven: hem een slecht rapporditt rapport gaat ‘Een ding is zeker: ren bezorgen.’ Zegt jouw vader grijze hihaj blij mee zijn, want Jantje: ‘Daar zal als een knikker!’ hij is zo kaal el Paardenraziatdops een paard? Wat is groen en

Antwoord: Een sp

ruiter.

SAMEN HALEN WE DE OORLOG UIT EEN KIND WWW.WARCHILD.NL/VRIENDEN

boom?

Honger

n slurf. Rara wat is het? Het is oranje en heeft ee Antwoord: Olifant

Oorlog is erg gevaarlijk. Kinderen zijn daardoor vaak erg bang. War Child zorgt voor veilige plekken in landen waar het oorlog is. Hier kunnen kinderen vrolijk zijn, samen spelen, samen naar school. En hoeven ze niet meer bang te zijn. Voor € 12 per maand kunnen we 1 oorlogskind helpen. Iedereen die War Child steunt, is eigenlijk een soort vriend van oorlogskinderen. Omdat er veel oorlogkinderen zijn, zijn er ook heel veel vrienden nodig. Help jij ons aan nieuwe vrienden? Misschien je tante, of de buren? Als zij ons steunen, dan krijgen zij ook dit War Child Kids Boek. Aanmelden kan via de site die hieronder staat. Dank je wel!

Verkeerslicht

Antwoord: Heb je eten voor mij (lalalalala!)

DAN KRIJGEN ZIJ OOK DIT BOEK!

zijn aan het Karlijn zit op school. Ze el: je bent jarig ‘St rekenen. De juf zegt: . En morgen en ik geef je vier cavia’s eveel cavia’s Ho geef ik je er nog drie. Karlijn de ft heb je dan?’ De juf gee ‘ n. beurt. ‘Acht!’ zegt Karlij asd. ba Acht?’ vraagt de juf ver n. rlij ‘Ja, acht’, herhaalt Ka ?’, vraagt de ‘Hoe kom je daar nou bij t: ‘Omdat ik ord juf boos. Karlijn antwo al een cavia heb!’

Antwoord: Tarzan in ee

HE LP JIJ ON S AAN NI EUWE VR IEN DE N?

dat kamelen Antwoord: Om hebben. geen trekhaak

Tongbreker

Cavia’s

in de woestijn

Aardappelen

Twee aardappele n zitten in een za k. Zegt de ene tege n de andere: ‘Je zie t zo bleek, wat is er aa n de hand? Zegt de bleke aardappel: ‘Mijn broer zit sin ds gisteren in de pu ree en vandaag be n ik aan de beurt!’

• 22

• 23

Verhaal

HET VERHAAL VAN FLORA

IK HEB MIJN MUTS DIEP OVER MIJN OREN GETROKKEN. ZO IS MIJN GEZICHT NIET METEEN TE HERKENNEN EN KUNNEN MIJN LANGE DONKERE HAREN NIET AAN DE TAKKEN BLIJVEN HANGEN. ALLES IS STIL IN HET BOS. WAAR ZIJN DE JONGENS? ZOUDEN ZE IETS SLIMS BEDACHT HEBBEN EN UIT EEN ONVERWACHTE HOEK NAAR BENEDEN STORMEN? Taliana en ik hebben een grote dichte struik gevonden om ons in te verstoppen. Dus zo gemakkelijk zullen ze ons niet vinden. Ik houd mijn stok stevig vast en loer tussen de vlezige bladeren door. Met mijn hand voel ik even aan de harde zaden die we verzameld hebben. Ik voel Taliana’s hand en kijk opzij naar het gezicht van mijn vriendin. Ze heeft een stoere pet achterstevoren op haar hoofd gezet. ‘Er kriebelt iets’ , fluistert ze dicht bij mijn oor. ‘Loopt er geen enge spin over me heen?’ Ik zie een torretje over haar wang wandelen en veeg ‘m er voorzichtig af. In de struiken wemelt het van de beestjes die vliegen, steken en kriebelen. Eigenlijk vreselijk. Maar wij laten ons er niet door afschrikken. We blijven onbeweeglijk in onze schuilplaats zitten zodat de jongens, die van de heuvel naar beneden sluipen, ons niet zullen vinden. Na school spelen we vaak op dit onbebouwde stuk land tussen de grote weg en de wijken voor de desplazados. Daar wonen mensen die gevlucht zijn uit andere delen van het land. ‘Opletten’, sist Taliana. ‘Ik hoor wat’. Ze grijpt me bij mijn pols. Een eindje verderop klinkt gekraak. Door de dikke bladeren heen zie ik iets dat op een spijkerbroek lijkt. Volgens mij is het Jose, die zich als een echte soldaat probeert te verschuilen. Hij houdt zijn stok als een geweer in de aanslag. We kunnen hem van achteren goed zien. Hij heeft zijn bivakmuts helemaal over zijn hoofd getrokken. Aan zijn riem heeft hij allerlei plastic hulsjes en sigarettendoosjes hangen,

waardoor het lijkt alsof hij veel belangrijk materiaal en kogelpatronen op zak heeft. Jose houdt van knutselen. Bij de workshops van de organisatie Mivipa, waar wij op zaterdag heen gaan, maakt hij altijd prachtige auto’s of fantasiemachine­geweren. De dingen aan zijn riem heeft hij ook zelf aan elkaar geknutseld. Ik houd mijn adem in, omdat Jose niet doorheeft dat Taliana en ik vlak achter hem zitten. Zijn rug is gekromd terwijl hij spiedend tussen de bomen loert. Voorzichtig neem ik een van de zaden in mijn hand. Taliana knikt en ik mik zorgvuldig op het blote stuk rug tussen het T-shirt en de riem van Jose. Het prikkelige ding glijdt in de holte van zijn broek. Een perfecte worp. Jose grijpt met zijn hand naar achter en vist de harde kogel uit zijn broek. ‘Hier zitten ze’, schreeuwt hij terwijl hij zijn nepgeweer in de aanslag houdt. ‘Johooo’, antwoordt iemand uit de verte. We moeten toeslaan voordat Javier er is. Nu is het nog twee tegen een. Ik verzamel al mijn kracht om uit onze schuilplaats tevoorschijn te springen en van achter op de rug van Jose te duiken. Die schrikt van mijn plotselinge aanval en ik kan mijn armen strak om hem heen slaan. ‘Talinanaaa, we hebben hem’, roep ik, ’Schiet ‘m dood! Nu.’ Taliana doet niets. Jose probeert los te komen en begint als een bezetene om zich heen te trappen. Jose is dan misschien klein, maar hij is wel sterk. Met een zwier draait hij zich om en werpt me op de grond. Nu

kan ik geen kant meer uit omdat Jose me in de houtgreep heeft. ‘Taliana, schieten!’, roep ik nog een keer. Er gebeurt niets. Ik ben overgeleverd aan de vijand. Jose zet zijn stok met flessendoppen op mijn buik. ‘Pieuw, dood, benen eraf’, zegt hij terwijl hij me ­indringend aankijkt. ‘Poef, poef, poef.’ Javier sprint al schietend voor mijn neus en begint te dansen van plezier als hij me ­reddeloos verloren op de grond ziet liggen. ‘We hebben ze, we hebben ze’, zingt hij. ‘Ja ja, houd maar op’, mopper ik, terwijl ik het zand en de bladeren van mijn broek sla. Ik zou de jongens graag een trap verkopen, maar dat mag niet. Als je dood bent, mag je niets meer doen. Dat is de regel. Waar is Taliana?, vraagt Javier. ‘Die is ontkomen’, bromt Jose. Javier slaat met zijn stok tegen de struiken, maar ­Taliana komt niet tevoorschijn. Dan richt hij zijn ­nepgeweer op mij. ‘ Vertel ons nu maar waar de rest van je troep zich bevindt’, zegt hij met een diepe, strenge stem. ‘Hallo, ik ben al dood, hoor’, antwoord ik geïrriteerd. ‘Dit stomme spel is al afgelopen. Gooi de stokken maar weg.’ Javier trekt zich niets van mij aan en blijft met zijn scherpe stok in de struiken prikken. Ik duw de

­ laderen van onze schuilplaats opzij en zie daar ­alleen b mijn schooltas, Taliana’s stok en de zaden die we ­hebben verzameld. Waar is mijn vriendin? Zou Taliana weggelopen zijn zonder iets te zeggen? Is haar iets overkomen? Er gaat een rilling door me heen. Plotseling moet ik denken aan een van de oudere meisjes die ook vaak naar de spelactiviteiten van ­Mivipa kwam en die een paar maanden geleden zomaar is verdwenen. ‘Niet aan denken, Flora’, zeg ik tegen mezelf. Ik pak mijn schooltas en laat de jongens voor wat ze zijn. Via het smalle pad loop ik naar beneden, waar rammelende bussen en toeterende auto’s over de grote weg voorbij rijden. Javier en Jose rennen gillend langs me, terwijl ze met hun stokken op de bomen slaan. ‘Stomme jongens, houden ze nooit eens op?’, m ­ ompel ik half in mezelf. ‘Waarom speelden we eigenlijk ­oorlogje? Ik snap niet meer dat ik het net nog zo leuk vond. Er is al genoeg oorlog in ons land.’

VERDER LEZEN? Dit verhaal staat in het boek Waar ik woon is het oorlog, van auteur Evelien Pullens. Je kunt het bestellen via www.warchildshop. nl/waar-ik-woon-is-het-oorlog.html. Het kost € 14,95. De o ­ pbrengst gaat naar War Child. Ook is er een lespakket voor in de klas aan gekoppeld. Foto's: Ward Child, Dreamstime

• 24

• 25

IJskonijn of paniek

vogel? De uitslag

Ben jij vanbinnen net zo koel als een ijsblokje of loopt jouw temperatuur snel op als jij je druk maakt? Doe de test en ontdek hoe gevoelig jij bent.

Meestal A?

IJskonijn

Tekst: Danielle Wijman, illustraties: Irene Mulder

Het doet jou weinig als zeehondjes opgejaagd worden of als je trouwe goudvis zijn laatste adem uitblaast. Soms reageer je zo koelbloedig dat het lijkt of je van steen bent. Of doe je alleen alsof? Laat voortaan je gevoelens eens wat vaker aan andere mensen zien. Dat maakt je een stuk leuker!

1) Je kijkt een zielige film waarin­jagers kleine zeehondjes achtervolgen. Jij: A Vraagt aan je ouders of je nog een ­schaaltje chips mag. Leuke muts heeft die jager ­trouwens op. B Richt meteen de actiegroep ‘Red de zeehond’ op en kruipt achter de computer om een ­poster te maken. C Ligt huilend op de bank omringd door een grote voorraad zakdoekjes om je tranen te drogen.

2) Eigenlijk houd je niet van achtbanen. Maar je beste vriend haalt je over en dapper stap je in de rij. Als jouw ­karretje aan komt rijden: A Moet je eigenlijk heel nodig plassen van de zenuwen, maar je laat niets merken en stapt in. B Gil je zo hard als je kunt BRAND! Als de rij ­achter je uit elkaar stuift, kun jij rustig weglopen. C Gooi je jezelf op de grond. Je pakt de benen van de bewaker vast en zweert dat je nooit van je leven instapt.

3) Goudvis Blub drijft na vijf jaar trouw rondjes zwemmen met zijn buik ­omhoog in de vissenkom. Jij: A Gooit de kom leeg in het toilet. Zo, die hoef je ook nooit meer schoon te maken. B Fietst morgen naar de dierenwinkel voor een nieuwe vis. Neem je weer een goudvis of toch die ene met die mooie vinnen? C Roept de hele familie bij elkaar. Terwijl Blub op een stapel watten in een schoenendoos ligt, mag iedereen nog een paar mooie woorden spreken. Daarna begraaf je de schoenendoos onder de mooiste struik.

6) Je bent bijna clubkampioen van de tennisvereniging. ­Helaas verlies je de finale. Hoe r­ eageer je? 4) Vandaag ben je met je goede been uit bed gestapt. A Ook wel eens fijn. Verder is het gewoon een dag als alle andere. B Je lacht de hele dag en huppelt over straat. Samen met je hond maak je een lekkere lange wandeling. C Je knuffelt een zwerver, zingt een ­zelfgeschreven liedje voor je lievelingsjuf en huurt een suikerspinmachine om aan iedereen gratis uit te delen.

5) Je bent fan van Nick en Simon. A Klopt, je hebt nog ergens een cd’tje van het duo liggen. B Jazeker, ieder weekend ren je naar de ­winkel op zoek naar nieuwe posters, cd’s en roddelblaadjes van jouw helden. C Nou en of! Na maanden sparen voor dat ene concertkaartje lig je al uren vóór het concert begint voor de deur van de ­concertzaal. Als je je helden eindelijk in het echt ziet, barst je in tranen uit.

A Als een echte tennisprofessional sla je een keer met je racket tegen de grond. Zo, en nu lust je wel een cola. B Je organiseert meteen je eigen buurtkampioenschap. Wedden dat je daar wel wint? C De tranen springen in je ogen en uit boosheid mep je drie tennisballen tegen de winnaar.

7) Je beste vriendin eet geen vlees, want dat vindt ze zielig voor dieren. A Zielig? Juist hartstikke lekker zo’n biefstukje! B Dat is ook best zielig. Je probeert net als zij iedere dag vegetarisch te eten, maar of dat ook lukt... C Ze heeft helemaal gelijk. Jij zweert om vanaf vandaag nooit meer een hapje vlees te eten! En leren schoenen zijn eigenlijk ook slecht.

8) Tijdens het speelkwartier zie je een klasgenoot uit het klimrek vallen. A Tsja, een ongeluk zit in een klein hoekje. Het lijkt mee te vallen, dus je speelt lekker verder. B Ai, dat zag er pijnlijk uit. Jij gaat op speurtocht naar pleisters, verband en een glas water. C Je raakt zelf helemaal in paniek. Hij zou toch niet dood zijn? Drie klas­ genoten wuiven je frisse lucht toe voordat je flauwvalt.

Meestal B?

Aanpakker Als jij bang of verdrietig bent, zal je niet snel bij de pakken neerzitten. Jij houdt van actie! Een ­actiegroep oprichten of verband uitdelen is echt iets voor jou. Zo blijf je lekker nuchter in panieksituaties. Een dappere vriend dus! En af en toe een traantje wegpinken is voor jou ook geen ­probleem. Meestal C?

Paniekvogel Jij hebt altijd een pakje zakdoekjes in je broekzak. Handig, want je bent een enorme huilebalk en valt al flauw als je een kapotte knie ziet. Jouw wereld stort in als het even niet gaat zoals jij wilt. Dat mag soms wel iets minder, anders jaag je iedereen weg. Maar gelukkig weet iedereen het ook als jij vrolijk bent!

• 26

• 27

Tegen honger

E J K IN R D : S P I T L A SURVIV M R O W N E E T E E N PLAS E Een airco tegen de hitte, een tomtom om de weg te vinden, een volle koelkast tegen de honger… Wat zijn we gewend aan luxe en gemak! Maar stel je voor dat je ergens in de wildernis de weg kwijtraakt. In je uppie dwaal je rond. Je mobieltje ligt thuis. Wat dan? Deze tips van survivalman Bear Grylls komen dan goed van pas.

• Alle kleine insecten, wormen en slakken kun je eten. Rauw. Maar ook gekookt. Vogeleieren zijn ook eetbaar, zelfs de schaal. Met een stok met scherpe punt kun je een vis vangen. Bak hem boven je vuur. • Veel planten, vruchten en noten kun je eten. Maar wees voorzichtig: planten en vruchten kunnen giftig zijn. Bij twijfel kun je een test doen: leg een piepklein stukje in je mond. Smaakt het erg bitter of zuur? Brandt het op je tong? Meteen uitspugen en niets van eten! • Eet niet al je eten in één keer op. Ook al heb je nog zo’n honger. Het is beter om verspreid over de dag kleine bee(s)tjes te eten.

Gewone spulletjes? Handig om te overleven!

Tekst: Cora van der Weij.

Bear Grylls heet eigenlijk Edward. Veel te deftig voor iemand die koppen van slangen afbijt en berenpoep eet, dus niemand noemt hem zo. Bear is een stoere Britse avonturier en tv-presentator. Hij begon zijn carrière als militair. Maar in 1996 scheurde Bears parachute tijdens een oefening in Afrika. Bear viel vijfhonderd meter naar beneden. Hij raakte zwaargewond aan zijn rug en het kostte hem een jaar om te herstellen. Toch lukte het Bear (toen 23 jaar) om in 1998 de Mount Everest te beklimmen als jongste Britse klimmer ooit.

Bear is vooral bekend van zijn survival­pro­gram­ ma’s voor tv-zender Discovery Channel. Bear wordt dan telkens gedropt in afgelegen gebieden. Een hete woestijn of ijskoud Siberië bijvoorbeeld. Meestal heeft hij alleen een vuursteen, een fles water en een zakmes bij zich. Bear weet zich met survivaltrucs uit de moeilijkste situaties te red­den. Een beetje nep is het soms wel, want er zit natuurlijk een compleet camerateam om Bear heen. Trouwens, Bear mag dan op tv een stoere vent zijn, ook hij is wel eens bang. ‘Ik heb enorme hoogtevrees,’ zei hij eens in een interview. En thuis doet superscout Bear niets liever dan gezellig cakejes bakken met zijn drie zoontjes.

HIER IS EEN OVE RZ VAN DE BESTE B ICHT VOOR JE EAR-SU RVIVALT IPS: Tegen paniek

elangrijkst: • Deze tip is het allerb goed je n ku blijf rustig! Dan eigen je in f nadenken. Geloo id. kracht en slimhe

• Een make-up spiegeltje: vang zonnestralen op en stuur noodsignalen naar vliegtuigen. • Een schone zakdoek of sokken: kun je gebruiken om water mee schoon te maken. • Schoenveters: om stokken mee aan elkaar te binden voor een schuilplaats of een vlot.

Daarna verbrak hij nog meer records, met jetski’s, opblaasboten en als freediver. Hij haalde er geld mee op voor goede doelen.

Tegen hitte

• Wrijf roet van een kampvuur rond je ogen en op andere ge voelige plekken. Dan verbrandt je huid niet. • Blijf als het heel wa rm is liefst in de schaduw en beweeg zo min mogelijk. Dan heb je minder dri nken nodig.

Tegen kou

ar n. Dan blijf je warm. Ma n in beweging te blijve de bie ge e . ud eld ko in rko er • Probe je juist eerder onde gaat zweten. Dan raak kou zorg dat je er niet van ebelt vreselijk, maar de kri t der je kleren. He on s gra og dro en s • Stop mo blijft buiten. ek droge takken. Zet die stenen in een cirkel. Zo Leg r. uu pv kam n ee • Maak i (tent van ­indianen). tegen elkaar, als een tip kel cir en ste de in p rechto leg je eronder als ren en dennenappels de bla rre do , n jes tak re ­Dunne of aansteker? Draai da . Heb je geen lucifers aan je ek . ste t akt Da ma t. ge ou bt ­brandh zacht hout he dat je in een stuk plat t ga n ee in d ron as kje Bla . een sto er droog mos op t hout te smeulen. Leg Na een tijdje begint he onder je takkentipi. je nk ndt, leg je het pla bra ed go t he Als s. tje ­zach

Tegen dorst

g regenwater jker dan eten. Dus van • Drinken is belangri ar water. blad. Of ga op zoek na op in een groot boom den, dus bie ar lager gelegen ge Water stroomt altijd na Dat is het . ter t liefst stromend wa zoek een dal. Drink he schoonst. bt. Sneeuw hoeveel dorst je ook he • Eet nooit sneeuw, smelten. te r. Probeer het eerst maakt je nog dorstige n ku je altijd en water vinden, dan • Kun je helemaal ge n. Drink nken. Dat is heel schoo nog je eigen plas opdri plas. het liefst versgeplaste

Tegen eindeloos dwalen

• Zoek voordat je op pad gaat een hoog punt. Dan heb je een goed uitzicht over je omgeving en kun je bepalen waar je het beste heen kunt ga an. • Vind een rivier en loop met de stroming mee. Via een rivier vin d je vaak de weg terug naar de bewoon de wereld. • Leg van stenen ee n pijl neer die wijst in de richting die je opga at. Dan zie je het meteen als je op dezel fde plek komt.

Tegen vermoeidheid

• Denk vooruit. Zoek voordat het donker wordt een schuilplaats , liefst in de buurt van water. Een grot, ee n overhangende rots, een grote boom . Of bouw een hut. Zet takken in tipi-vorm tegen elkaar. Bedek de takken met een laag mos en gras. Maak binnenin ee n zacht bed van een dikke laag mos en bladeren. • Doe zware dingen het eerst.

• 28

• 29

Knutselen

WAR CHILD WIL KINDEREN IN OORLOGSGEBIEDEN WEER KIND LATEN ZIJN. DAAROM ZORGEN WE DAT ZE OP EEN VEILIGE PLEK KUNNEN SPELEN. SAMEN MET DE MEDEWERKERS VAN WAR CHILD DOEN DE KINDEREN SPELLETJES WAARDOOR ZE LEREN SAMENWERKEN. MAAR VOORAL ZIJN DEZE ACTIVITEITEN BEDOELD OM VEEL PLEZIER TE MAKEN. ZELF EENS PROBEREN? VERZAMEL AL JE VRIENDEN EN FAMILIELEDEN EN LEEF JE UIT!

! F L E Z T E DOE-H spel 1

Het orkest

spel 3

Appels plukken WAT IS HET?

spel 2

Een spel waarbij je met je team zoveel mogelijks appels in bezit moet krijgen.

WAT IS HET?

WAT HEB JE NODIG?

Tikkie terug

Muziek maken zonder instrumenten.

WAT IS HET?

WAT HEB JE NODIG?

Een niet al te volle ruimte. Twee of meer teams bestaande uit vier kinderen. ­Appels. Een horloge.

Een potje voetbal, maar dan anders.

Een grote ruimte, enthousiaste ­‘orkestleden’ en een dirigeerstokje.

HOE SPEEL JE HET?

WAT HEB JE NODIG?

HOE SPEEL JE HET?

Een open veld, twee doelen, twee ­voetbalteams, een bal en een scheidsrechter.

Iedere deelnemer doet een m ­ uziekinstrument na. Andere geluiden dan een m ­ uziekinstrument mogen ook, bijvoorbeeld dierengeluiden, ­geluiden van machines, computergeluiden. Als je maar goed afspreekt wie welk geluid maakt. Iedereen laat zijn of haar geluid een keer horen. Spreek met elkaar een paar ­signalen af voor: harder/zachter, sneller/langzamer, start/stop. Wijs een dirigent aan die als een echte grootmeester zijn ­orkest dirigeert. Iedereen komt aan de beurt. Bepaal als iedereen is geweest samen welke dirigent het beste was.

HOE SPEEL JE HET? De twee teams proberen als eerste vijf doelpunten te maken. Maar een gewoon doelpunt telt niet. Je kunt alleen scoren als het hele team de bal een keer heeft aangeraakt.

TIP

Hoe meer spelers, hoe moeilijker het is om een punt te scoren. Zijn er meer dan negen spelers in het team, speel dan tot drie doelpunten in plaats van vijf.

TIP

Speel dit alleen als de buren niet thuis zijn.

Plaats een appel in elke hoek van een kamer. En op andere moeilijk bereikbare plekken. Maak teams bestaande uit vier kinderen. Laat ze met de rug naar elkaar toestaan en laat ze hun armen (bij de ellebogen) in elkaar grijpen. Het team moet met elkaar de appels zien te pakken. Maar dat moet zonder elkaar los te laten en zonder te praten. Na vijf minuten mag het andere team het proberen.

TIP

Vooraf even rekken en strekken kan spierpijn voorkomen.

Parachutespel

spel 4

WAT IS HET? Balspel waarbij je elkaar vooral niet in de weg moet lopen.

WAT HEB JE NODIG? Twee teams bestaande uit minstens zes ­kinderen, een bal en twee parachutes (nou vooruit… dat kunnen ook grote lakens zijn).

HOE SPEEL JE HET? De teamleden staan rondom de parachute - of het laken - en houden de uiteinden vast. De bal ligt in het midden. Door naar elkaar toe te lopen en tegelijk weer uit elkaar te lopen vliegt de bal de lucht in. Hoe sneller en harder de parachute strak wordt getrokken, hoe hoger de bal de lucht in gaat. De kunst is om de bal daar weer met z’n allen te vangen. Je kunt dit spel op verschillende manieren spelen. Welk team krijgt de bal het hoogst de lucht in? Welk team kan de bal het vaakst vangen?

TIP

Hoe groter de oppervlakte van het doek, hoe leuker het is. Je kunt bijvoorbeeld twee oude lakens aan elkaar naaien.

Foto's: Ward Child, Dreamstime

• 30

31

Ei

• 31

in de fles

Wil jij diepe indruk maken op je ouders? Doe dan het onmogelijke: laat een ei in een Fles glijden. Wedden dat je applaus krijgt? Proefkonijnen Kaj en Stef laten de truc zien in het Wonder Lab van science center NEMO.

1

Dit heb je nodig

eieren Een paar hardgekookte misgaan), r (want het kán een kee ening, op te een fles met een gro een pakje lucifers.

Pel het hard-­ te ei. ook gek

2

3

Zet het ei op de hals van de fles en ­probeer het ­ oorheen er zachtjes d te duwen. Je ziet het: ­hartstikke onmogelijk. Het is tijd om indruk te ­maken. Steek een ­lucifer aan.

4 Gooi de brandende lucifer in de fles.

5 n. Zet het ei Nu moet je snel zij naar beneden met de spitse kant de fles. De op de opening van anden. lucifer moet nog br

6

Foto’s Hanne Nijhuis

De lucifer gaat uit. Kijk wat er gebeurt! Het ei glijdt langzaam de fles in.

Kijk voor me proefjes oper www.e-NEMO .nl

7

Applaus! Het ei zit erin. Door de warmte is lucht in de fles uitgezet. Als de lucifer dooft, koelt het af. De luchtdruk in de fles is nu minder groot dan ­erbuiten: het ei wordt de fles ­ingeduwd.

• 32

Tip 8 Ben jij nog geen dertien jaar? Dan is een baantje verboden. Maar dat betekent niet dat je niet rijk kunt worden. Dagobertjes opgelet: de beste geldverdientips op een rij!

Tip 1

Tip 2

Knutsel met kleuters

­ nutselmiddag Organiseer een k buurt en de in jou bij s kleuter voor alle je niet zo’n Ben eld. entreeg euro een vraag ur, bingoskateto een dan Regel aar? knutsel cht. speurto of uurtje

Bak koekjes of cakejes en ga ermee langs de deuren. Verkoop ze als ze nog warm zijn en lekker ruiken: succes verzekerd!

Tip 9

Tip 11

g , n e d l e G

Tip 10

Dierenwin

k

el Heb jij ee n meisjes konijn en heeft je buurjo ngen een ­mannetje ? Laat ze een nach bij elkaar tje logeren e n verkoo jonkies in p de de buurt . Met ham en cavia’s sters werkt he t ook.

Oud wordt nieuw

Zoek uit wanneer het grofvuil wordt opgeha ald en ga de avond ervoo r op strooptocht langs de huizen. Alles wat enigszins bru ikbaar is, sleep je mee. Ben je handig? Dan kun je misschien oude apparaten aan de praat krijgen. Ben je creatief? Dan be schilder je een afgeblad derd kastje. Zet de opgeknapte spu llen op Marktplaats en kassa!

Word juf/meester

elen, Ben je goed in rekenen, gitaarsp n aan eve ? Ga dan lesg ­dansen, zingen of hutten bouwen nden vrie met n. Als je het ­mensen die dit graag willen lere n! inne hool beg doet, kun je een complete zomersc

Whizzkidservice

Tip 12

Dikke kans dat jij hand iger met computers bent dan je vader, tante, oma of buurvrouw. Start deze zomer een computerbureautje en update je moeders laptop, pimp de site van je vader of geef de buurman een cursus Instagram.

Tip 15

Rijk door regen

Verzamel paraplu’s die mensen laten slin geren. Bij een zomerse regenbu i ren je de straat op en verkoop je ze voor een euro (of meer).

aller

Karretjeskn

t supermark an een grote v ts a te la in rp e to au arke zig zijn hun Ga op de p n nsen die be e m en vast gee b k b e e zo h n e Z . it u e staan e o m or zien die er wel even vo gossie, wat Dat doe jij . ch n je A e . g in n n e e tj re im n b u ru g te et m em als jij h karretje teru le n b u h ro p m n o e n e zi vast g den ze het ze. Dan vin zak stopt…

Tip 4

Flesfortuin

Ga langs de deuren mensen nog of g en vraa ldflessen over iege stat lege tas vol flessen Een . hebben ermarkt al sup de in rt leve op. euro r paa een gauw

! e j t e e b n e e w au

Tip 3

Sieradenzaak

Maak kettinkjes, armbandjes en oorbellen en verkoop ze in de buu rt of zet ze op Marktplaats.

Tekst: Bouwien Jansen. Illustraties: Irene Mulder

Koekjes? Kassa!

• 33

ip 13

T Tip 5

Krant met korting

Lees jij de Kidsweek altijd in één ruk uit? Dan kun je hem daarna met korting doorverkopen. Eeuwig zonde, maar het levert wel wat op!

Tip 6

Kleren te koop

Ruim je klerenkast op (ouders ook blij) en leg alles wat te klein is apart. Zet het op de foto en plaats het op internet, bijvoorbeeld op Markt plaats!

Tip 7

Sopcentrale

Begin een autowascentrale en sop als je klaar alle auto’s bij jou in de straat. Stop e-mailadres bent een kaartje met je naam en r nieuwe ­onder de ruitenwisser. Dat kan wee ­klanten opleveren.

Ommetje 1 euro

Houd je van dieren en frisse lucht? Begin dan een hondenuitlaatservice. Sleep alle buurthonden mee naar het park en wandel je rijk!

Tip 16

Tip 14 Campingclown

Heb je geen last van schaamte en moet iedereen altijd om je lach en? Ga dan naar de dichtstbijzijnde cam ping en bied je bij de eigenaar aan als clow n voor de kleintjes.

Goed doel

beste doel dat Houd een sponsorloop voor het sen ­kunnen men dat uit Leg er bestaat: jezelf! geven voor te geld r doo dt voorkomen dat jij heel dik wor . elk rondje dat jij door het park rent

Tip 17

Handel aan huis

Tip 18

Voor de echte handelaars: van het geld dat je met de vorige tip verd iend hebt, kun je op Marktplaats andere dingen kop en. Die knap je ook op en verkoop je daarna voo r nog meer geld. Daarvan koop je weer grotere ding en, enzovoorts…

OP PAGINA 50-51 LEES JE WAT JE

Klusjes

Sloof je uit voor je ouders. Ga ­stofzuigen, onkruid wieden, gras maaien of aardappels schillen. Als je er flink voor betaald wordt, wil je zelfs de wc wel schoonmaken. Toch?

OR WAR CHILD

NOG MEER KUNT DOEN. OOK VO

• 34

Schoonheid

Zoek de tien verschillen Woestijn

vraagt woestijn. Op een gegeven moment Bryan, Nick en Carlo lopen in de ,’ zegt ‘Nou een kratje bier meegenomen?’ Carlo aan Bryan: ‘Waarom heb jij water fles een ik die op. Heb jij om die reden Bryan, ‘als ik het heet heb, drink een jij heb kijken ze naar Nick. ‘waarom meegenomen?’ ‘Ja,’ zegt Carlo. Dan kan , heb t hee . ‘Nou,’ zegt Nick, ‘als ik het autodeur bij je,’ vragen ze verbaasd ik het raampje opendraaien!’

• 35

Een vrouw komt thuis en zegt tegen haar man: ‘Peter , ik ben bij de schoonheidssalon geweest!’ De man kijkt op uit zijn boek en vraagt: ‘Waarom ben jij dan niet aan de beurt gekomen?’

Opscheppen

Spijkers

PUZZELEN MET TIMO Ik heb een superweekend! Ik ben al in het pretpark geweest. En vandaag ga ik naar de dierentuin. Ga je mee? Wat zit daar nou?

Jelle is bezig met het timmeren van zijn nieuwe vloer. Telkens als hij een spijker pakt, bekijkt hij deze aandachtig. De helft van de spijkers gooit hij weg. Zijn vriend Pascal ziet dit, en vraagt: ‘Waarom gooi je zoveel spijkers weg?’ Jelle zegt: ‘Ik heb per ongeluk slechte spijkers gekocht. Bij de helft zit de kop aan de onderkant en de punt naar de bovenkant. ‘Wat ben jij toch dom,’ zegt Pascal, ‘die kun je toch gebruiken voor het plafond!’

& N E P MOP S L E S RAAD Bij de dokter

Er komt een vrouw bij de dokter met een vis onder haar arm . De dokter zegt: ‘Ah, ik zie het al, uit de kom!’

Heks

n andere heks: Een heks tegen ee g altijd per ­bezem ‘Waarom ga jij no de veel ­sneller met op reis? Je bent stofzuiger!’

Achter de tralies zit een wel heel bijzonder dier. Streep alle dieren weg en je weet hoe die heet! De beesten zitten alle kanten op en letters mogen vaker gebruikt worden.

Klein verschilletje Het zijn allebei dieren, maar daar houdt het dan ook meteen mee op. Toch zit er tussen een leeuw en een meeuw maar één letter verschil. Vul de puzzel in en vind nog een dier!

chimpansee ezel flamingo gorilla

jaguar kameel krokodil luiaard

makaak miereneter olifant pelikaan

tapir uil zebra

Fietsen Daan en Yannick zijn ee n eindje aan het ­ etsen. Halverwege sta fi pt Daan af en hij laat zijn banden leeg lopen. ‘Waarom doe je dat nou?’ vraagt Yan nick. Waarop Daan ­antwoordt: ‘Mijn zadel stond te hoog.’

Pijn

gen: Voor de oplossin ! 64 na gi pa kijk op

Puzzels: Jacqueline Ancona. Illustraties: Alex Turk

bij de Er komt een man okter, ik ‘D : gt ze en dokter Als ik met heb overal pijn. ijn knie mijn vinger op m jn. Als ik druk, doet het pi , doet op mijn buik druk op mijn het pijn. En als ik doet het voorhoofd druk, kter: ‘Oh pijn.’ Zegt de do eft een ik zie het al, u he nger!’ splinter in uw vi

Twee moeders zijn aan het opscheppen over hun zoontjes. Moeder een zegt: ‘Mijn z­ oontje kan zijn naam al schrijven!’ Moeder twee zegt: ‘Mijn zoontje kan zijn naam al ­achterstevoren schrijven!’ Moeder een vraagt: ‘Hoe heet je zoontje dan?’ A­ ntwoordt Moeder twee: ‘Mijn zoontje heet Bob!’

Vlieg

t voor Een jongetje zie en het eerst een bij oeder, m ­ r, de oe M ‘­ roept: n die vlieg heeft ee e itj tru t ep ­gestre ­aangetrokken!’

Eng Carlijn is alleen thuis. Plotseling gaat de telefoon en Carlijn ne emt op. Een stem zeg t: ‘Ik ben de man met de bloedende hand. Ik sta drie straten van je verwijderd.’ Carlijn wordt bang en legt de telefoon snel neer. Even later gaat de telefo on weer. Ze hoort dezelfde stem zeggen: ‘Ik ben de man met de bloedende hand en ik sta twee straten van je verwijderd.’ Ca rlijn hangt weer gauw op. Een paar mi nuten later gaat de telefoon weer. Carlijn durft eerst niet op te nemen, maar doet he t dan toch. Weer hoort ze dezelfde stem, die zegt: ‘Ik ben de man met de bloed ende hand en ik sta een straat van je verw ijderd.’ Carlijn legt weer neer en besluit de rest van de dag de telefoon niet meer op te nemen. Dan gaat de deurbel. Carlijn do et open en ziet een man staan die zegt: ‘Ik ben de man met de bloedende hand. Mag ik een pleister?’

• 36

• 37

Reportage

Ahmed

Maryam

Jetske in Libanon

‘IK VOEL DE SPANNING’ IN LIBANON HEB IK GEZIEN WAT HET IS OM VLUCHTELING TE ZIJN. OM ALLES TE MOETEN ACHTERLATEN OMDAT HET IN JE EIGEN LAND NIET VEILIG IS. HET IS EEN ERVARING MET EEN LACH EN EEN TRAAN. WANT IK ZIE DAT DE MEESTE KINDEREN, ONDANKS ALLE ELLENDE, TOCH IETS VAN HUN LEVEN MAKEN. In Syrië is het al jarenlang oorlog. Daarom vluchten veel Syriërs naar buurland Libanon. Er wonen nu al meer dan 700.000 gevluchte Syrische kinderen. Ik breng voor War Child een bezoek aan Beiroet, de hoofdstad van Libanon. In een buitenwijk van de stad wonen veel gevluchte families. Het is een sloppenwijk. Het is er vies en er is weinig te eten. De ­kinderen die ik ontmoet voelen zich niet veilig op straat. Er wonen te veel mensen bovenop elkaar. Deze mensen hebben allemaal v ­ reselijke ­dingen meegemaakt en vinden het moeilijk om elkaar te vertrouwen. Midden in de wijk ligt een v ­ oetbalveldje. Er zijn hier ­altijd kinderen te vinden want de ­meesten van hen gaan niet naar school. Het voetballen gaat er ­stevig aan toe. Dat hoort n ­ atuurlijk bij voetbal. Maar wat

me opvalt is dat er maar iets hoeft te gebeuren en de jongens vliegen elkaar in de haren. Ze zijn heel explosief. Ze leggen het dan wel weer bij met behulp van begeleiders. Maar ik voel heel duidelijk de spanning.

PRATEN OVER GEWELD Op het voetbalveldje ontmoet ik de dertienjarige Ahmed. Hij is met zijn familie gevlucht omdat er werd gevochten in de stad waar hij woonde. Er ontploften bommen vlakbij zijn huis. Hij vertelt me dat hij een van zijn beste vrienden is verloren door het geweld. De jongen wilde een meisje dat op de grond lag helpen en werd toen zelf geraakt door een granaat. Ahmed woont hier in Beiroet met zijn familie in het huis van zijn tante. Ze slapen met z’n allen op

de grond. Als Ahmed over straat loopt merkt hij dat niet iedereen in de wijk blij is met de komst van de vluchtelingen. Mensen schreeuwen naar hem. Hij wordt soms zomaar uitgescholden en krijgt de schuld van dingen die hij niet gedaan heeft. Daarom gaat hij bijna iedere dag naar de Safe Space, een veilige plek die gemaakt is door War Child. Hij kan er ongestoord

Foto's: Ward Child,

omdat ze halsoverkop moesten vluchten. Ze weet niet of ze haar ­vriendinnen ooit weer terug zal zien. Maryam gaat drie keer in de week naar de school in de Safe Space van War Child. Daar krijgt ze les in rekenen en taal. Gelukkig heeft Maryam hier nieuwe vriendinnen kunnen maken. Maar haar oude ­vriendinnen zal ze nooit vergeten.

‘De kinderen hebben ondanks alle

WEER KIND ZIJN

­dingen die ze hebben meegemaakt

Tijdens mijn verblijf in Beiroet spreek ik veel andere Syrische kinderen. Ze hebben allemaal een ander ­verhaal. Maar in ieder v ­ erhaal komen de woorden ­geweld, verlies en angst voor. Het is vreselijk om te zien hoe k ­ inderen de dupe worden van een oorlog. Gelukkig kunnen zij zich weer veilig voelen bij de ­programma’s van War Child. Hier leren de kinderen om te praten over de heftige dingen die ze hebben meegemaakt. En ze leren elkaar weer te vertrouwen. De k ­ inderen hebben ondanks alle dingen die ze ­hebben ­meegemaakt weer plezier. En dat doet me goed. Ik zag ­meiden gezellig giebelen en elkaars haar vlechten. En stoere jongens die samen aan het breakdancen w ­ aren en voetbalden op het plein. Kinderen die weer samen spelen, plezier maken en weer kind kunnen zijn. Net als jij.

weer plezier. Dat doet me goed!’ spelen. De medewerkers van War Child zijn altijd heel lief voor hem. Hij kan er met ze praten over het geweld dat hij heeft meegemaakt. Dat doet hem erg goed.

VRIENDINNEN Ik maak in de Safe Space ook kennis met Maryam, ook dertien jaar. Ze is met haar moeder, broer en z­ ussen uit Syrië gevlucht. Toen ze hier kwam had ze alleen wat kleren bij zich. De rest heeft ze moeten achterlaten. Haar ­spullen mist ze niet. Wel mist ze haar vader. Hij woont niet bij zijn gezin in Libanon. Hij is naar Turkije gevlucht. Maryam weet niet hoe het met hem gaat. Ze maakt zich zorgen om hem. Ook mist ze haar vriendinnen in Syrië. Ze heeft hen geen gedag kunnen zeggen

Jetske van den Elsen is kids-ambassadeur voor War Child.

• 39

• 38

LAURA VO ERT MET HA AR KL AS ONZE SCHOOLMUSICAL OP EN HE LPT ZO 103 OO RLOG SKIN DE RE N

Laura vindt dat een kind niet thuishoort in oorlog. Nooit. Daarom heeft ze met groep 8 van Basisschool de Wichelroede de War Child schoolmusical opgevoerd. En geld ingezameld. Met dit geld kunnen we 103 kinderen in landen waar het oorlog is een veilige plek bieden. Een plek waar ze weer vrolijk kunnen zijn, naar school kunnen en leren wat hun rechten zijn. Doe mee. Kom ook met je klas in actie. Bestel online een van onze musicals, en maak net als Laura kans op een VIP Première met fotografen, rode loper en een verrassingsbezoek van Guus Meeuwis!

SAMEN HALEN WE DE OORLOG UIT EEN KIND WWW.WARCHILD.NL/SCHOOLMUSICAL

• 440 0

• 41

De grote verveel test Jippie, ik ben vrij! Dat betekent zeeën van tijd om leuke dingen te doen. Maar wat doe je als al je vrienden weg zijn? Of als je op een camping staat en er is geen kip te bekennen? Gaaaap! Vul de test in en ontdek hoe snel jij je verveelt. Tekst Bouwien Jansen en Marije Vos. Illustraties Irene Mulder

De uitslag

3. Je bent op vakantie. Je moeder is bezig met de afwas en je vader leest een boek…
 A Saaai!!! Ik blijf net zo lang zeuren totdat mijn vader stopt met lezen of mijn moeder de afwas laat staan. Ze moeten NU met mij badmintonnen! B Ik ga mijn moeder wel even helpen met de afwas. Dan heeft ze sneller tijd om iets met mij te doen. C Eindelijk wat tijd voor mezelf. Zal ik gaan rondbanjeren op de camping, mijn boek uitlezen of nog even zwemmen?

4. Je hebt net de bus gemist. Nu moet je een half uur wachten op de volgende…
 A Een half uur? Dat overleef ik écht niet. Ik  ga wel lopen. B Vervelend, maar geen ramp. Gelukkig zit er nog een boek in mijn tas. C Een half uur? Dat is veel te kort. Nu kan ik niet eens de bustijden uit mijn hoofd leren!

1. Sta je eindelijk met je tentje op de camping, regent het pijpenstelen! Wat nu? A Mijn hele dag is verpest. Het enige waar ik zin in heb, is naar buiten staren en bedenken wat een stomme rotdag dit is. B Jammer, maar uiteindelijk verzin ik vast wel wat anders om te doen. Hoe gaat dat spelletje ook alweer? O ja! Ik zie ik zie wat jij niet ziet… C Van een paar spetters smelt ik niet. En als het maar lang genoeg regent, kan ik misschien een visje vangen vanuit mijn tent!

2. Wanneer heb je je voor het laatst verveeld? A NU! Wat een saaie test zeg. B Vorige week, toen mijn ouders naar de film waren en  de oppas op de bank in slaap viel. C Vervelen, wat is dat? Ik vermaak me zelfs in een  donkere kast!

Vooral A

Brommerige bankhanger

5. Ik ga naar een onbewoond eiland en ik neem mee…

8. De zomervakantie is bijna afgelopen…

A Mijn Playstation, mijn iPad, mijn laptop, mijn mobieltje, mijn opblaasbadje en mijn hele familie. B Een lege fles, een pen en briefpapier. C Helemaal niks! Geef mij een paar ­kokosnoten en ik ben jaren zoet.

A JOEHOE! Eindelijk weer naar school! Daar stond ik vorige week al op de deur te bonken. Die vakantie duurt zó lang! B Jammer, want ik vermaakte me prima. Het had best nog even mogen duren. C Hè gatver, dat kan niet waar zijn! Ik was net zo lekker met mezelf aan het kwartetten!

6. Je ouders hebben vrij deze ­zaterdag en jij mag verzinnen wat jullie gaan doen…
 A Pfff, dat weet ik echt niet. Kunnen ze geen lijstje maken waar ik uit mag kiezen?
 B Leuk! Ik kan niet direct iets verzinnen, maar ik kom straks vast op een goed idee. C Oh jee, dat wordt lastig kiezen! Zullen we spelletjes doen, zwemmen, knutselen of toch maar koekjes bakken?

Bij jou slaat de verveling al toe als je een paar minuten alleen bent. Als jij wakker wordt zonder plannen, raak je meteen in paniek. De grote zomervakantie is voor jou dus een hele opgave. Dat is niet nodig. Want af en toe alleen zijn is juist heel gezond. Wist je dat je vaak de beste ideeën krijgt als je even helemaal niks doet? Vooral B

Rustige rommelaar 
 Jij komt de zomervakantie wel door. Natuurlijk zul je af en toe momenten hebben dat je even niet weet wat je moet doen, maar je verzint altijd wel weer iets leuks. Is er echt niemand in de buurt? Dan stap je gewoon op het saaie buurmeisje af. Beter dan niks! 
 
 Vooral C

7. Je bent op safari in Afrika. Bij de derde leeuw… A Kijk ik verveeld op mijn horloge. Dit beest ken ik nu wel hoor. B Probeer ik een foto te maken. Zouden we straks ook nog olifanten zien? C Sta ik nog steeds ademloos te kijken. Wat een schitterend beest.

Bezig baasje Jou kun je rustig naar een onbewoond eiland sturen. Van lege campings of drukke ouders schrik je al helemaal niet. En waarom zou je, als je ook in je eentje kunt kwartetten? Over jou hoeft niemand zich verveelzorgen te maken deze zomer.

• 42

• 43

Interview

‘DIT IS ONS VERHAAL!’

‘IK WIL OOK OPGROEIEN IN VREDE’

ER ZIJN OP DE WERELD MILJOENEN OORLOGSKINDEREN. MAAR IEDER KIND HEEFT ZIJN OF HAAR EIGEN VERHAAL. ZOALS DE VERHALEN VAN LAURENT, GABRIELA, EN MARWEN. ZIJ GEVEN WAR CHILD EEN GEZICHT. WANT EEN KIND MAG NATUURLIJK NOOIT EEN NUMMER ZIJN.

‘IK WAS OP ZOEK NAAR EEN FAMILIE’

Vier jaar later werd Gabriela’s groep gearresteerd door de politie. Gabriela kreeg haar vrijheid terug. De regering van Colombia heeft een organisatie die ex-kindsoldaten helpt. Via deze organisatie ging ze naar school tot ze achttien was. ‘Daarna had ik niets. Ik wilde weer terug naar de gewapende groep. Die wereld kende ik, daar had ik werk. Maar toen kwam ik erachter dat ik zwanger was. Ik heb besloten om mijn leven en het leven van mijn kind buiten de groep op te bouwen.’ Na dat besluit kreeg Gabriela hulp van een ­organisatie waar War Child mee samenwerkt. Ze speelde mee in een toneelstuk over ­kindsoldaten. Hier kon ze haar verhaal kwijt. In gesprek met andere ex-kindsoldaten en gevluchte kinderen leerde ze haar verleden een plek geven. Haar emoties uiten. Ze leerde ook hoe ze zelf voor haar zoontje kan zorgen. Gabriela werkt nu als verpleegster in een ziekenhuis. ‘De steun van organisaties als War Child is ontzettend belangrijk. Kinderen krijgen weer zelfvertrouwen. Leren met hun emoties om te gaan. Dankzij deze hulp kunnen kinderen weer bouwen aan hun eigen toekomst. Ik weet nu zeker: kinderen horen niet in de oorlog.’

Dit is Laurent (13). Hij woont in Oost-Congo, een land in Midden-Afrika. Hij heeft zijn hele leven alleen maar oorlog gekend. Al drie keer heeft hij moeten vluchten voor het geweld. De laatste keer heeft hij zich wekenlang verstopt in de heuvels omdat gewapende mannen zijn dorp aanvielen. Hij was doodsbang. Laurent: ‘Ik vind het niet eerlijk. Ik wil net als veel andere kinderen opgroeien in vrede. Ik wil naar school en ik wil een mooie toekomst. De oorlog maakt me verdrietig. Ik maak me vaak zorgen of ik wel veilig ben. En of mijn familie wel veilig is.’

Laurent gaat nu naar een Safe Space van ­ War Child, een veilige plek voor kinderen. Daar gaat hij naar school en speelt hij in een toneelstuk. In het toneelstuk wordt aan ­volwassenen uitgelegd hoe moeilijk kinderen het in de oorlog hebben. Laurent: ‘Ik ben blij dat ik nu mijn stem kan laten horen. Ik wil dat mensen de oorlogs­ kinderen niet vergeten. Ik vind het ook ­belangrijk dat we blijven praten met elkaar. En dus ook naar elkaar luisteren. Alleen dan kan er een o ­ plossing komen. En kan de oorlog eindigen.’

De Colombiaanse Gabriela in nu 25. Als 11-jarig meisje sloot ze zich aan bij een ­gewapende groep die tegen de regering vecht. Gabriela: ‘Ik had het als kind niet fijn thuis. Ik werd mishandeld en misbruikt. Ik trok veel op met een tante die maar een jaar ouder was dan ik. We waren erg arm en hadden geen hoop voor de t­ oekomst. Daarom wilden mijn tante en ik ons ­aansluiten bij de rebellen. Dan ­hadden we ­tenminste iets. Omdat we nog te jong ­waren ­hebben we gelogen dat we 15 waren. Toen ­mochten we erbij.’ De rebellengroep werd Gabriela’s nieuwe familie. ‘De regels waren heel erg streng. Als je je eraan hield was er niets aan de hand. Maar als je de regels overtrad, werd je vermoord. We kregen ­militaire trainingen. Ik heb mee moeten vechten en ik moest loopgraven maken. Ik heb mensen vermoord zien worden. Mijn tante is omgekomen tijdens een gevecht.’

‘IK KAN EINDELIJK WEER SPELEN’

Marwan (11) is met zijn moeder, drie broertjes en zusjes uit Syrië gevlucht. Marwan woont daarom nu in buurland Libanon. Hij heeft al bijna drie jaar lang geen les gehad. Zijn school in Syrië ging namelijk dicht toen de oorlog begon. Het schoolgebouw is verwoest door de oorlog. Maar Marwan wil wel heel graag weer naar school. Marwan: ‘Ik ken eigenlijk nog ­niemand in Libanon. Van mijn moeder mag ik het huis niet uit. Dat vindt ze te gevaarlijk.’ De oom van Marwan woont ook in L­ ibanon. Hij heeft een fruitkar. Marwan helpt hem soms om fruit te

verkopen en zijn droom is om later zelf een fruitkar te hebben. De rest van zijn familie woont nog in Syrië. Ze konden niet meekomen naar Libanon. Daarom spreekt Marwan zijn vader alleen via de telefoon. Sinds kort gaat Marwan naar een ­project van War Child. Hier kan hij meedoen met creatieve workshops. Door deze leuke, vrolijke workshops kan hij zijn ervaringen verwerken. Bij dit project kan hij ook voor het eerst in jaren weer met speelgoed ­spelen. ‘Ik kan me niet eens ­herinneren w ­ anneer ik voor het laatst gespeeld heb, want ik had geen eigen ­speelgoed.’ Foto's: Ward Child

• 44

• 45

KOP VOL KILO'S

PUZZELEN MET TIMO

Rekensommen, dictees, werkstukken… na al dat schoolwerk voelt jouw hoofd waarschijnlijk flink zwaar. Maar hoeveel kilo weegt al die kennis eigenlijk? Op het dak van science center NEMO legt proefkonijn Lisl haar hoofd op een bijzondere weegschaal.

1

Dit heb je nodig Een emmer waar je hoofd in past, een maatbeker, een handdoek en een zonnige dag.

2 Neem een flinke hap lucht en maak je klaar voor de duik.

Mijn favoriete seizoen? De winter. weer lekker de verwarming of een warme trui aan! Gelukkig voor mij een makkie: warme truien genoeg!

Steek je hoofd in de emmer totdat je kin onder water is. Het water klotst nu over de rand en dat is ­precies de bedoeling.

Vul de emmer tot de rand met water. Is het niet zo warm ­buiten? Kies dan voor lekker lauw!

Streepjescode

Breiblunder Truien heb je nooit genoeg. Speciaal voor Warme Truiendag heeft mijn moeder er zes gebreid. Allemaal volgens hetzelfde patroon. Maar één trui is toch een beetje anders geworden. Welke?

Lyn, Kabouter Wijsneus en ik zijn al helemaal klaar voor morgen. We hebben onze extra dikke streepjestrui aan, dus de kachel kan een vrije dag nemen. Kijk goed naar onze streepjes en reken uit hoeveel geld we hiermee samen aan energie besparen.

3

Wat brrrrrrr je? Die arme beverige Bart! Zit nét op Warme Truiendag zijn dikke trui in de was. Weet jij wat hij probeert te zeggen? Zonder de brrr wordt het vast een stuk duidelijker!

5

4

Hijs jezelf op tijd omhoog…

6

Foto’s: Hanne Nijhuis

Denk je warm Koud? Welnee! Je moet gewoon aan warme dingen denken. Streep al het warms af en ontdek waaraan ik denk.

Droog je goed af.

Tijd om te meten! Vul de maatbeker met water uit de kraan en giet daarmee de ­emmer weer helemaal vol. Ont­ houd precies hoeveel maatbekers erin gaan.

Nu kun je makke lijk uitrekenen hoeveel kilo’s er in jouw kop zit­ ten. 1 liter water weegt namelijk 1 kilo. Als je dus 3 liter en 300 milliliter terug in de emmer hebt ­gegoten, weegt je hoofd ­o ngeveer 3,3 kilo. Nu maa r hopen dat het door de vakantie weer wat lichter wordt!

7

gen: Voor de oplossin ! 64 kijk op pagina Puzzels: Jacqueline Ancona Illustraties: Alex Turk

bad barbecue douche heet hittegolf kachel koffie

oven rookworst sauna snert soep stoom strand

thee tosti tropen warm zomer zon

• 46

47 • 47

Hooi Vraag: Waarom neemt een Belg hooi mee naar bed?

Koeien

Antwoord: Om zijn nachtm errie te voeren!

rschil tussen Wat is het ve en een ezel?

een paard

in de n paard staat Antwoord: Ee n jij! een ezel dat be

wei en

& N E P P MO S L E S D A A R

Onderbroekenlo

Cora zit op school . Ze peutert de hele tijd in haar neus. De juf vraa gt streng: ‘Cora, waarom pe uter je in je neus?’ Waa rop Cora antwoordt: ‘Dit is toch de peuterschool!’

Koning en boer

sen een koning en Wat is het verschil tus een boer?

Rekenles Carlijn moet op school leren rekenen. De meester zegt: ‘Carlijn, als ik vier eieren leg en jij legt er drie eieren bij. Hoeveel liggen er dan?’ Carlijn denkt even na en zegt dan: ‘Nog steeds vier, want ik kan geen eieren leggen!’

kan wel boeren, Antwoord: Een koning t koningen! maar een boer kan nie

-

Neus

l

Er zitten twee onderbroeken op een bankje. Zegt de een tegen de an der: ‘Heb je zin om mee te gaan na ar het strand?’ ‘Nee,’ zegt de andere , ‘ik ben al bruin ge noeg!’

l

Schimme

nt

In het restaura

is niet te eten!’ t hoofdgerecht di r, r?’ be ‘O t: an Kl besteld, menee heeft u het dan m ro aa ‘W r: be O

Bij de dok

Er komt een man bij de ter een briefje zien waarodokter . Hij laat ik kan niet praten!’ Dep staat: ‘Help, even na. Dan zegt hij: dokter denkt maar hier op tafel.’ Da ‘Leg uw hand dokter pakt een grote t doet de man. De daarmee op de hand va hamer en slaat roept de man. Dan zegt n de man. ‘Aah!’ zo, morgen leren dewe dokter: ‘Goed de B!’

raagt ‘Mama,’ v op een n ­Charlee is ­eigenlijk dag, ‘wat mel?’ ‘Een een ­schim is een wit ­schimmel t als dat paard, ne gt rklaas,’ ze van Sinte p ro a a der. W haar moe t: rd o o antw Charleen moet dat m ‘Waaro s Sinterklaa paard van n ij m op dan per se itten?’ z m a boterh

Bruin raadsel

Het is bruin en het drijft in de rivier. Wat is het? Antwoord: Een chocodil.

Paard en ezel

Twee koeien zitte n in bad. Zegt de ene koe: ‘Lekker warm bad, he?’ Ze gt de a ­ ndere koe: ‘Ja, alleen ik krijg die zwarte vlekken er maar niet af!’

48

• 49 Tips: Hoe overleef ik een toilet in het buitenland?

Leuk hoor, op reis. Maar vroeg of laat moet je naar de wc. En dat is in het buitenland vaak net anders dan je thuis gewend bent. Als je de deur van het toilet opendoet, kan dat best even schrikken zijn. Kidsweek zet vreemde wc’s op een rij en geeft tips om ze veilig te overleven.

Stap 1

Tekst: Maartje Dammers en Marije Sietsma

© anp

Vreemde wc’s nland: Houten hok

Fi Azië, Zuid-Amerika en

© afp

op uit een houten huisje bestaat het toilet vaak ar Da ka? s wat eri cie Am pre idt Zu zie kken, want je Ga jij naar Azië of rvelend tijdens het mi ve ra Ext isjes er. hu vlo de t de da in t t geluk hebben palen met een ga gelaten. Of je moet he ter ach eft he t ga t he degene voor je in teen wegspoelt. bouwd zodat alles me boven het water zijn ge len. En ook k te zijn op mensendrol Veel vissen blijken ge en ze het toilet pap van. In China bouw ­varkens lusten er wel t varkenshok. dan ook vaak boven he houten huisjes el buiten-wc’s. Kleine ve je d Ook in Finland vin dik pak sneeuw k waar zelfs een heel met een heel schuin da t op jouw eigen let in deze huisjes lijk zo vanaf glijdt. Het toi l is gemaakt van paar verschillen. De bri toilet. Toch zijn er een n vriest. Ook niet koud als het buite piepschuim. Dat wordt vige plastic zak. n in een emmer of ste wordt alles opgevange elen, bevriest gebruikt om door te spo Water dat je normaal natuurlijk meteen.

• Begin vóór je op vakantie gaat vast met hurkoefeningen. Hoe langer je normaal gesproken op de wc zit, hoe meer oefening je nodig hebt. Niks is zo vervelend als kramp krijgen op een hurkwc.… • Trek schoenen of slippers aan voor je naar de wc gaat. De grond is vaak net zo vies als het gat waarin je plast of poept. • Neem een rol wc-papier of wat zakdoekjes mee. Beter nog: zorg dat er altijd wat wc-papier in je broekzak zit. In de meeste openbare toiletten hangt geen rol wc-papier.

Stap 2

Op het toilet

• Zoek een plek waar je je wc-rol droog kunt neerzetten. Vouw hem bijvoorbeeld in je shirt. Of doe er een touwtje door en hang hem om de deurklink. • Kijk goed of er een plek is die je kunt vastgrijpen als je je ­evenwicht dreigt te verliezen. • Nu komt het moeilijkste gedeelte: broek naar beneden en hurken, zonder dat je kleren nat worden én zonder dat je valt. Doe het langzaam en voorzichtig. • Moet je plassen op een hurk-wc? Mik goed en plas niet te hard! Voor je het weet, spetter je jezelf helemaal onder.

© reuters

Op je hurken Ga je in Zuid-Europa op vakantie? Dan kun je maar beter vast je beenspieren gaan oefenen. In veel toiletten is namelijk geen pot te bekennen, maar moet je hurkend boven een gat in de grond je behoefte doen. Je moet niet alleen goed kunnen mikken, maar ook oppassen voor natte voeten en spetters op je broekspijpen. Onhandig! Waarom dan toch die hurktoiletten? Ze zijn veel schoner. De toiletten zijn niet alleen heel gemakkelijk schoon te houden, je zit ook niet met je billen op een wc-bril die je voorganger nat heeft achtergelaten. Na lang oefenen is het je dan toch gelukt. Met een flinke © afp plons landt de drol precies in het gat. Je voeten zijn nog droog, je broek nog schoon. Nu je billen nog. Maar waar is de toiletrol? Je ziet alleen een kraantje met daaraan een slang. Ja, het is echt de bedoeling om je billen schoon te spoelen met water. In veel landen vinden ze het schoonspoelen van je billen veel hygiënischer dan het afvegen met toiletpapier. Als er al toiletpapier is, is het de bedoeling dat je het in een prullenbakje stopt. Want anders kan het riool verstopt raken.

De voorbereiding

Stap 3 © afp

Japan: Schoon en vol snufjes

r jou. Dan is Japan het vakantieland voo Wil jij dat alles altijd schoon is? het van brandschoon. Aan de zijkant Zelfs openbare toiletten zijn hier te r ame je toiletbezoek nog aangen toilet vind je allemaal knopjes om s die föhn en worden. Er zijn waterdouches maken. Zo kan de bril verwarmd nare n tege er automatische luchtverfriss toiletpapier overbodig maken, een n rma buu je at elgeluid aan te zetten zod luchtjes, een knop om het doorspo e mig som Op jouw lichaam produceert. niet hoeft te horen welke geluiden eidstest laten uitvoeren! ndh toiletten kun je zelfs een hele gezo

Als je geweest bent

• Hèhè, wat een opluchting. Maar pas op! Ook het weer ophijsen van je broek is een gevaarlijk klusje. Kom langzaam overeind, zodat je niet over je eigen broek struikelt of erin verstrikt raakt. • Alle kleren weer op hun plek? Tijd voor water en zeep! Was je handen, maar pas op voor de kraan. Als je ‘m opendraait, kan er zomaar een waterval uit komen spetteren. En dan is alle moeite alsnog voor niks ­geweest. • Vergeet niet om meteen een nieuw voorraadje wc-papier in je broekzak te stoppen.

• 50 √ Tips

• 51

KOM IN ACTIE!

WIL JIJ IETS BETEKENEN VOOR OORLOGSKINDEREN? DAT KAN OP VEEL MANIEREN. JE KUNT EEN LEUKE ACTIE VERZINNEN EN HIERMEE GELD INZAMELEN. MAAR JE KUNT OOK KLASGENOTEN EN FAMILIE VERTELLEN OVER HET WERK DAT WAR CHILD DOET. HOE MEER MENSEN OVER HET LOT VAN OORLOGSKINDEREN WETEN, HOE BETER. LEES HIER WAT JE ALLEMAAL KUNT DOEN OM WAR CHILD TE STEUNEN.

NAAR GnRkaOnOuitTgroeien tot iets heel groots. VAN KLEn IN een kleine jonge g hij op

Een actie va en Jip 9 jaar was za van Jip Maathuis. To die zijn broertje Neem het voorbeeld gen in Afghanistan jon n ee n va l aa rh dat hij besloot televisie het ve Jip vond het zo erg, t. aa an gr n ee or . Van iedere verloren was do open voor War Child rk ve an ga te rs te lde er om chocoladelet ar War Child. Jip wi ht ging er 1 euro na elijk ind ite ­ u er t letter die hij verkoc he ’n succes, dat zo rd we t he ar ma 17 en 100 verkopen, opnieuw. Jip is nu er jaar deed hij dit or de Do . ild Ch 10.000 werden. Ied r voor Wa s chocoladeletters re te be n ee ­verkoopt nog steed n kindere duizenden oorlogs is naar re n zij ns actie van Jip kregen de hij ontmoet tij t ef he n he n va le l toekomst. Enke jipsgoededoelen.n er over Jip op www. Oeganda. Lees me

Op het podium

door middel van Kinderen iets leren neel. Dat doen muziek, dans en to en, maar dat doen we in oorlogs­gebied ! War Child maakte we ook in Nederland ls voor basisschooltwee school­musica script, ester of juf kan het leerlingen. Jouw me via onze en andleiding aanvrag de muziek en de ­h dan gratis t rd wo usicalpakket website. Het schoolm urd. naar jullie opgestu ren ­bewust maken wil War Child kinde als sic mu ze de t Me n. Deze musicals n in vrede ­opgroeie re de kin e all t nie t da musical van de voerd als ­afscheids worden vaak opge 8. ­kinderen van groep

>

E WEBSpHwaOarPje GA NAAReftOeeNn eiZge n websho

War Child he e spullen en en andere hipp leuke T-shirts, tass edt gaat ste be t bedrag dat je kunt kopen. Van he je een b He . ild t naar War Ch minimaal een kwar een tas, een T-shirt of voor leuk ontwerp voor uw idee Misschien zie jij jo laat het ons weten. bshop! wel terug in de we op.nl. op www.warchildsh Neem snel een kijkje

Oorlog is een zw aar onderwerp. Maar we w ­ eten natuurlijk ook dat een ­afscheid van groe p 8 een vrolijke moet worden. He avond t is ons gelukt om twee musicals te maken met ee n boodschap, m aar waar je toch goed gevoel aan een overhoud. De ni eu wste musical is koning te rijk, di De e we maakten in samenwerking m Guus Meeuwis. In et een avontuurlijke voorstelling maa een klas een tijdr kt eis en ziet dat vr ed e en vrijheid in Nederland nog he lemaal niet zo la ng normaal is. De andere musica l Voor kids gaat de zon op gaat over een groep kinder en die in een ­com pu tergame over oorlog belanden . Wil je alvast geïn spireerd raken? Op onze w je een samenvatti ­ ebsite kun ng van het v ­ er ha al lezen en de lie luisteren. www. djes warchild.nl/mus cial Vertel je juf of m eester over het lespakket van ­KlasseTV. Zo leer je nog veel mee r over War Child schoolmusical. Ga en de naar: klassetv.nl/l espakket/ de-koning-te-rijk /

Oranjekoorts

• wij voor 12 euro al een oorlogski nd kunnen helpen? • er jaarlijks 380 kinderen en schole

n acties voor War Child org zoals fancy fairs, Koningsda aniseren, gacties, en cupcake wedst rijd en. er • ieder jaar meer dan 1000 kinder en, juffen en meesters een spreekbeurt of een les over War Child houden. • wij hier heel erg blij mee zijn.

Inf orm ati e vo or we rks tuk ke n en sp ree kb eu rte n

VOOR DE KLAS!

Kin de

Zoek je nog een onderwerp voor je spreekbeu ren en oo rlo g rt? Vertel het verhaal van oorlogskinderen in je klas. War Child heeft twee informatiepakketten voor je, waar je zo mee aan de slag kunt. Het eerst e pakket gaat over ‘Oorlog en Vrede’. Wereldwijd zijn er miljoenen kinde ren die een oorlog meemaken. Hoe is het om in oorlog op te groeien? En waar om is er oorlog? Het andere pakket gaat over kindsoldaten. Hoe komen ze in het leger terecht? En hoe krijgen we ze er weer uit? Je kunt deze infor matie natuurlijk ook goed ­gebruiken voor een werkstuk. Je kunt de infor Stel je voor hoe je leven zou matie down je niet meer zou kunnen zijn als loaden via spelen... www.warchild.nl/spreekbeurt In mee r dan derti g land en in de were ld is er oorlo g. Were ldwi jd zijn er dus miljo enen kind eren die een oorlo g mee ­ mak en.

Oorlo g bete kent angs t en onze kerh eid voor mens en. Opgr oeien in een oorlo kan voor kinde g ren aller lei gevo lgen hebb en, bijvo orbe eld: Waa rom is er • ze krijge n nach oorlo g? tmer ries en slape Oorlo gen kunn n slech t • ze word en stil en versc hillen de en prate n niet meer oorz aken hebb en. Rege rings zo makk elijk met ande leide rs kunn en ren het on­ eens met elkaa • ze word en agre r zijn waar door ssief en gaan allee er oorlo g tusse n lande n n maar oorlo gssp elletj es ontst aat. Of een spele n groe p mens en in een • ze spele n niet land kan onaf hank meer, omda t ze elijkh eid wille n (dan wille zo slech t in hun vel zitten n ze van een deel of omda t er geen van een land een nieuw veilig e plek is om te spele land make n). Of n groe pen mens en kunn en • ze word en helem strijd en om de aal hype r en gesp mach t in een land. anne n Niet alle kinde ren reag eren hetze lfde op een oorlo g, want ieder kind is ande rs. Het maak t ook uit hoe hevig de oorlo g is, en hoe lang die al aan de gang is. Voor kinde ren ook belan grijk is het dat ze kunn en reke nen op zorg van volw asse nen. Som s hebb en volw asse nen al zove el zorg en aan hun hoof d, dat ze niet geno eg aand acht meer hebb en voor de kinde ren. De kinde Hoe zou je je dan voelen ren zijn dan meer op zichz ? elf aang ewez en. En dat maak t leven in een oorlo g extra moei lijk.

Wis t je dat? Wat oorlo g voor kinde ren ook heel moei lijk maak t, is dat hun dage lijkse struc tuur word t verst oord . Dat bete kent dat je niet meer de dinge n op deze lfde mani er kunt doen zoals je gewe nd was. Som s kunn en kinde ren, als het oorlo g is bijvo orbe eld niet meer naar scho ol, of ze kunn en niet meer over straa t lopen omda t het te geva arlijk is. Dat kan voor heel veel verw arrin g en onze kerh eid zorg en.

Er in meer dan 30 lande n in de were ld oorlo g of een gewa pend confl ict is? En meer dan 80% van de slach toffer s van oorlo gen geen solda ten zijn, maar burg ers. De meer derh eid daar van zijn vrouw en en kinde ren.

FOTO: THOM HOFFM AN

Wist je dat …

ncen, of een Oud speelgoed verkopen, streetda innen op Konings­pissebeddenrace. Kinderen verz n. Misschien dag van alles om geld te verdiene om op deze dag ­vinden jij en je vrienden het leuk Als je meedoet aan geld op te halen voor War Child. ons een gratis de ­Koningsdag­actie ontvang je van er andere een actie­Koningsdagactiepakket. Met ond ers. Zo ziet iedereen poster, een badge, flyers en stick inderen! dat jij je die dag inzet voor oorlogsk w.warchild.nl/ Kijk voor meer informatie op ww e aan! koningsdagactie en meld je acti

Foto's: Ward Child, Dreamstime