Kangoeroeën
Normaal wordt een baby onmiddellijk na de geboorte op de buik van de moeder gelegd . Even later krijgt de vader doorgaans ook de kans om de baby in zijn armen te sluiten. Dit zijn voor de meeste ouders cruciale momenten in de relatie met hun baby. Te vroeg geboren baby’s die niet in een optimale conditie of te klein zijn, worden vaak naar een gespecialiseerde afdeling gebracht voor verzorging. Deze afdeling heet “de couveuse afdeling. Soms hebben de ouders de baby nog even kunnen vasthouden, soms ook niet. Nadien krijgen zij vaak weinig kans om bij hun baby te komen en vast te nemen. De kangoeroemethode is een manier om uw baby heel dicht bij u te hebben, tegen uw blote huid aan. De kangoeroemethode heeft zich in korte tijd een enorme populariteit verworven bij de zorg voor te vroeg geboren kinderen op couveuse afdelingen. Dankzij de kangoeroemethode leert u uw baby kennen en beseft u pas goed dat u de moeder of de vader ervan bent.
De oorsprong De kangoeroemethode stamt uit het San Juan de Dias ziekenhuis in Bogotá, de hoofdstad van Colombia. Deze methode werd daar toegepast omdat de gewone voorzieningen voor te vroeg geboren kinderen in dat ziekenhuis onvoldoende waren. De sterfte was erg hoog, vooral door de onhygiënische omstandigheden. In 1979 is daar toen een project begonnen waarbij prematuren, na een korte periode van stabilisatie in de eerste dagen na de geboorte, bloot op de borst van de moeder gebonden naar huis gingen. De moeders kregen instructies mee over de zorg van het kind, betreffende de hygiëne, de (borst-) voeding, de temperatuur, enzovoorts. Het project werd intensief begeleid door regelmatige nacontrole op een speciale polikliniek. De resultaten waren heel gunstig, ook al leverde de voeding soms problemen op.
2
Omdat het bij je dragen van je kind na de geboorte in feite een heel natuurlijk gebeuren is dat op veel plaatsen in de wereld toegepast wordt, kwam het idee naar voren dat deze methode ook iets te bieden heeft voor ouders van te vroeg geboren kinderen in de rijkere landen. Want ook al zijn in die landen wel voorzieningen in de ziekenhuizen aanwezig, de omstandigheden waarin die baby’s dan verzorgd worden zijn heel onnatuurlijk.
Wat is kangoeroeën Bij het kangoeroeën wordt de baby uit de couveuse gehaald en bloot, eventueel met een luier om op uw blote borst gelegd. Van buiten wordt de baby dan toegedekt met een molton deken of iets dergelijks. De lichaamstemperatuur van de ouder is voldoende om de baby warm te houden. Er is dus geen risico op afkoeling. De baby kan het beste met het hoofd omhoog tegen uw borst liggen en van onderen wat gesteund worden. Ga daarbij in een lekkere stoel zitten en leun wat achterover. Kangoeroeën kan zowel door moeders als door vaders gedaan worden. In het begin is uw baby bij het kangoeroeën meestal heel wakker, ligt rond te kijken, maakt geluidjes en frummelt wat met de handjes aan uw borst of borstharen. Het lijkt alsof het de omgeving wat verkent en met u wilt communiceren. Na een tijdje kan uw baby een diepe slaap vallen, waarbij hij zich volledig ontspant.
Wanneer kan kangoeroeën toegepast Kangoeroeën kan al met heel kleine baby’s gebeuren, het gewicht of de leeftijd doen er niet veel toe. Wel is het belangrijk dat de baby een beetje stabiel is, dat hij "iets kan hebben". U ziet meestal dat de ademhaling van uw baby bij het kangoeroeën regelmatiger wordt. Vaak blijkt de behoefte
3
aan zuurstof tijdens het kangoeroeën minder te worden, waarschijnlijk omdat de baby nu beter doorademt. De temperatuursregulatie geeft in de regel geen problemen omdat het op uw borst warm genoeg is. De aanwezigheid van een infuus op het hoofd of in een arm of been behoeft ook geen probleem te zijn. Wel moet u dan natuurlijk wat voorzichtiger zijn met het hanteren van uw baby. Wanneer uw baby nog aan een bewakingsapparaat ligt, kunt u ook gerust kangoeroeën. De elektroden van het apparaat kunnen blijven zitten. Soms zal de verpleegkundige die uw baby verzorgt de bewaking liever aanlaten, soms wilt u dat zelf ook liever.
Is hygiëne een probleem Vroeger werd deze techniek niet toegepast en werden ouders vaak uit de couveuse afdeling geweerd uit angst voor besmettingen. Deze vrees blijkt ongegrond te zijn. Men vermoedt zelfs dat het contact met de ouders een zekere bescherming kan bieden. Door het contact gaan er immers bacteriën mee waarvan men geen hinder ondervindt. Men vermoedt nu zelfs dat deze goedaardige bacteriën een zekere bescherming bieden tegen infecties met meer kwaadaardige bacteriën. Wel vraagt men van de ouders een aantal voorzorgen, zoals dagelijks douchen en een goede handhygiëne.
Hoe lang mag u kangoeroeën De duur van het kangoeroeën loopt uiteen. Bij baby’s die nog verbonden zijn met veel instrumenten en apparaten, is het kangoeroeën omslachtiger. Het kan dan al gauw een tiental minuten duren voordat ouder en kind goed geïnstalleerd zijn. Als het zover is kan het echter wat langere tijd volgehouden worden, dus gemakkelijk een uur tot anderhalf uur. De duur hangt vooral af van het uithoudingsvermogen van de ouder.
4
Naarmate de baby zelfstandiger wordt en gemakkelijker gehanteerd kan worden, kan hij vaker op de buik genomen worden.
Voordelen van kangoeroeën Het kangoeroeën is zeer veilig en er zijn zelfs aanwijzingen dat deze techniek bevorderlijk is voor de ontwikkeling van de baby. • Het ademhalingscentrum bij veel te vroeg geboren baby’s is gewoonlijk nog niet volgroeid. Dit betekent dat zij onder meer voortdurend gecontroleerd worden op te lange ademstilstanden. Vaak krijgen zij ook extra zuurstof toegediend. Het lijkt erop dat de ademhaling bij baby’s die vaak opgepakt worden, zich sneller lijkt te ontwikkelen. De bewegingen van de ouder, zowel adem- als andere bewegingen, stimuleren de ademhaling en voorkomen ademstilstanden. Het adempatroon van de baby wordt hierdoor regelmatiger. De kunstmatige beademing kan hierdoor vermoedelijk ingekort worden. • De sondevoeding kan tijdens het kangoeroeën gewoon gegeven worden. Vaak zal de baby, wanneer hij op moeders borst ligt, de tepel ontdekken en hier dan op gaan zuigen. De zogeheten toeschietreflex wordt hierdoor bevorderd. • De zintuigen van de baby lijken sneller tot ontwikkeling te komen. De baby krijgt immers extra stimulansen. De baby krijgt de kans om oogcontact te maken. De handjes kunnen de huid, haren op vaders borst of moeders tepels onderzoeken. De baby ruikt de lichaamsgeur van de ouder. De baby wordt geaaid, geknuffeld en ondergaat allerhande huidsensaties. • De meeste baby’s vinden het duidelijk prettig om op het lichaam van de ouder te liggen. Dit kan onder meer afgeleid worden uit de tevreden uitdrukking op hun gezicht. De houding stoort hen niet.
5
Het echte oudergevoel Ouders die kangoeroeën, hebben een zeer direct en intensief huidcontact met hun baby. Dit bevordert de ouder-kind relatie. De ouders verwerven door het dagelijkse contact ook meer zelfvertrouwen in de omgang met hun baby. Vaak voelen ze zich letterlijk één met hun baby. Ouders van een veel te vroeg geboren kind vrezen immers dat hun baby het niet zal halen. Dergelijke angsten worden de kop ingedrukt. De ouders voelen nu immers aan den lijve hoe hun baby leeft en beweegt. Het vertrouwen in het kind neemt daardoor sterk toe. De eerste keer dat ouders de baby kangoeroeën, is dikwijls een zeer emotioneel moment. Ze genieten vaak nog lang na van de diepe en nagenoeg onvergetelijke indrukken die dit moment op hen gemaakt heeft. Door de ouders dicht bij de verzorging van hun baby te betrekken, vermijdt men ook dat ze van elkaar vervreemden. Vervreemding kan namelijk tot problemen leiden wanneer de ouders plots alleen de zorg voor hun baby moeten opnemen. Zij weten dan vaak niet wat de baby wil en herkennen zijn reacties niet. Het omgekeerde geldt evenzeer. De baby ervaart zijn ouders als vreemdelingen. De kangoeroemethode doorbreekt dit risico en garandeert een betere uitgangspositie voor de verdere opvoeding.
Voorwaarden Vrijwel alle baby’s komen in aanmerking voor de kangoeroemethode. Er zijn wel enkele voorwaarden. • De baby moet stabiel zijn. Dit betekent vooral dat hij een behoorlijke ademhaling en hartslag moet hebben. Zolang deze beide nog snel ontregeld raken en doorlopend gecontroleerd moeten worden met een monitor en bijgestuurd via de toediening van geneesmiddelen, is het kangoeroeën onmogelijk. • De baby moet deze aanpak graag hebben en verdragen. Sommige
6
baby’s reageren namelijk afwijzend als ze aangeraakt worden en verdragen niet de minste manipulatie. Doorgaans verdwijnt dit wel na enige tijd, maar zolang de baby reageert, laat men hem het beste zoveel mogelijk met rust. • De beademing met extra zuurstof, een eenvoudige controle met een monitor of een druppelinfuus vormen normaal geen hinderpaal voor de kangoeroemethode, tenminste niet zolang ze afzonderlijk voorkomen. Wanneer ze alledrie toegepast moeten worden, is het kangoeroeën uiteraard omslachtiger en dus minder gemakkelijk uit te voeren.
Wat kan men verder nog doen • Ouders met een baby in de couveuse doen er goed aan hun baby veel aan te raken, te strelen en er ondertussen wat tegen te praten. • Hierbij dient men te letten op de signalen die de baby uitzendt en die aangeven of de baby de aanrakingen en het aangesproken worden, aangenaam of eerder storend vindt. • Men hoeft de baby niet altijd te kangoeroeën. Het op de schoot nemen, tegen zich aanhouden of in de armen wiegen, zijn goede alternatieven tussendoor. Men kan de baby ook strelen, een hand op het hoofdje, de buik of de benen leggen en deze zachtjes bewegen.
Heeft u nog vragen? Deze folder is niet bedoeld als vervanging van mondelinge informatie maar als aanvulling daarop. U kunt hierdoor alles nog eens rustig nalezen. Heeft u nog vragen, neem dan contact op met: de couveuseafdeling, telefoon: 040 - 286 4172. Met medische vragen kunt terecht bij de kinderarts
7
