Inhoudsopgave Inhoudsopgave ...............................................................................................................1 Inleiding Waarom een kadernota Kunst- en cultuurbeleid? .....................................2 Hoofdstuk 1 Kunst en cultuur algemeen.....................................................................3 1.1. Wat is cultuur? ...............................................................................................3 1.2 Schets van het rijks en provinciale cultuurbeleid ..........................................3 1.3 Rol van de gemeente in het kunst- en cultuurbeleid ......................................5 1.4 Analyse van de culturele infrastructuur in de gemeente Velsen....................5 Hoofdstuk 2 Terugblik en huidig kunst- en cultuurbeleid ..........................................8 Hoofdstuk 3 Visie .....................................................................................................10 3.1 Speerpunten en doelstellingen 2009-2012 ...................................................10 3.1.1 Cultuureducatie ....................................................................................10 3.1.2 Cultuurparticipatie ...............................................................................11 3.1.3 Cultuurhistorie .....................................................................................13 Hoofdstuk 4 Één centrum voor kunst en cultuur? ....................................................15 Hoofdstuk 5 Financieel kader ...................................................................................19 Hoofdstuk 6 Conclusies, samenvatting en aanbevelingen........................................21 Hoofdstuk 7 Planning en beleidsevaluatie................................................................22 Bijlagen ........................................................................................................................23 Bijlage 1 Beschrijving van de culturele infrastructuur in de gemeente Velsen .......23 Bijlage 2 Speerpunten met betrekking tot cultuur uit recente beleidsnotities .........27 Bijlage 3 Begroting 2008 programma 5 Cultuur .....................................................28
1
Inleiding
Waarom een kadernota Kunst- en cultuurbeleid?
Cultuur fascineert. Velsen inspireert. Voor u ligt de kadernota voor het kunst- en cultuurbeleid van de gemeente Velsen voor de periode 2009-2012. In deze nota wordt de visie op en de doelstellingen van het kunst- en cultuurbeleid beschreven. Voor de periode 2009-2012 is gekozen omdat deze samenvalt met de landelijke en provinciale cultuurnotaperiode. De laatste cultuurnotitie van de gemeente Velsen dateert uit augustus 2002. Hoewel veel speerpunten die daarin genoemd worden nog van kracht zijn, is het ook tijd voor het herijken en aanscherpen van het beleid. Ontwikkelingen in het cultuurbeleid op het landelijke en provinciale niveau maken actualisatie en prioritering van het subsidiebeleid van de gemeente op het gebied van cultuur noodzakelijk. Kunst en cultuur geven glans aan het bestaan. Het kunst- en cultuurbeleid staat echter niet op zichzelf maar heeft vele raakvlakken met andere beleidsterreinen van de gemeente. In deze nota wordt eerst een algemene schets gegeven van cultuur en cultuurbeleid. Vervolgens wordt aan de hand van speerpunten een schets gegeven van de toekomst. Daarbij worden ook de relaties met andere beleidsterreinen in beeld gebracht. Deze nota is dan ook tot stand gekomen in samenwerking met de verschillende afdelingen binnen de gemeente. In deze nota wordt verder beschreven hoe de gemeente de culturele voorzieningen in de komende jaren wil inzetten om haar speerpunten en doelstellingen op het gebied van kunst en cultuur te realiseren. Na vaststelling van de nota zullen de speerpunten worden uitgewerkt in een uitvoeringsprogramma. Het concreet maken van de doelstellingen is nog lastig in verband met het ontbreken van 0-metingen. Hier zal in 2009 aan worden gewerkt, in overleg met de culturele instellingen. In 2005 is het besluit genomen dat de Stadsschouwburg, het Witte Theater, het Kunstencentrum en het decoratelier van de Velser Gemeenschap één organisatie moeten gaan vormen, mogelijk gehuisvest op één locatie. Afgesproken is dat dit punt in de cultuurnota wordt uitgewerkt. Op deze plek wil ik ook de instellingen bedanken die een bijdrage hebben geleverd aan deze nota. Zonder deze inspirerende bijdragen had deze nota niet tot stand kunnen komen. Een rijk cultureel leven kan niet zonder inspirerende mensen en instellingen. Velsen heeft er vele. Deze nota geeft een aanzet om een breed en gevarieerd publiek te laten genieten van wat de gemeente te bieden heeft. Laat u inspireren en wellicht verleiden. En vooral: geniet! Margo Bokking Portefeuillehouder Cultuur
2
Hoofdstuk 1 1.1.
Kunst en cultuur algemeen
Wat is cultuur?
Een lastiger vraag om de cultuurnota van Velsen mee te beginnen is er niet. Er zijn veel definities van cultuur. Door het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap wordt cultuur als volgt gedefinieerd: Cultuur is de spiegel van onze samenleving. Het is het verhaal dat kunsten, erfgoed en media vertellen over de maatschappij waarin we leven: van theatervoorstellingen tot popconcerten, van schilderijen tot historische binnensteden. Cultuur verbindt mensen, ongeacht hun leeftijd of afkomst. Een toegankelijk gedocumenteerd verleden is daarbij onmisbaar. Ook radio, televisie, kranten, tijdschriften en het internet vervullen een belangrijke rol, als kennisbronnen en opinievormers. Cultuur laat mensen anders naar elkaar kijken en zet aan tot dialoog. Kortom: cultuur inspireert. In deze nota sluiten wij aan bij de definitie van het ministerie van OC&W. Het gaat in deze nota zowel om de professionele kunst als om amateurkunst, in actieve zin (zelf kunst beoefenen) als in passieve zin (naar kunst kijken en luisteren). Wat betekent dit voor de gemeente Velsen? Voordat wordt ingegaan op deze vraag wordt eerst een schets gegeven van het rijks- en provinciale beleid. 1.2
Schets van het rijks en provinciale cultuurbeleid
In de nota “Kunst van Leven” schetst minister Plasterk de uitgangspunten voor het cultuurbeleid in de periode 2009-2012. Hierin komen vijf thema’s naar voren die specifiek aandacht krijgen: excellentie, innovatie en e-cultuur, participatie, Mooier Nederland en een sterke cultuursector. De minister houdt vast aan een meer zakelijke opstelling van de cultuursector. Daarnaast is het maken van scherpe keuzes een onvermijdelijk gegeven, wil talent een kans krijgen. Maar tegelijkertijd stelt hij dat een hoge top niet kan bestaan zonder een brede basis. Zo veel mogelijk mensen moeten worden uitgenodigd deel te nemen aan datgene wat de kunsten, het cultureel erfgoed en de media te bieden hebben. Daarvoor heeft hij een tien punten plan voor de bevordering van cultuurparticipatie opgesteld en heeft hij een fonds opgericht dat zich specifiek op participatie gaat richten: het Programmafonds Cultuurparticipatie. Dit nieuwe fonds heeft als doel het stimuleren van cultuurparticipatie in de volle breedte, uiteenlopend van amateurkunst tot het ontsluiten van erfgoed en het bevorderen van culturele diversiteit. Het nu nog geldende actieplan Cultuurbereik komt hiermee te vervallen. Ook nieuw is dat de geldstroom Beeldende Kunst en Vormgeving per 2009 wordt opgeheven. Dit geld zal worden verdeeld over het budget voor de landelijke basisinfrastructuur van het rijk en over 36 grote steden. Er is de nodige kritiek op deze nieuwe aanpak. De gemeente Velsen kon ook in de vorige regeling geen aanspraak maken op de middelen, financieel verandert er daarom voor de gemeente niets. De nieuwe regeling betekent dat presentatie-instellingen, zoals RC de Ruimte, geen aanspraak meer kunnen maken op middelen voor Beeldende Kunst en Vormgeving.
3
De ontwikkeling van actuele kunst, in combinatie met de presentatie ervan, krijgt echter wel een impuls vanuit het rijk door een investering van 2,5 miljoen euro in een landelijk gespreid netwerk van presentatie-instellingen voor beeldende kunst en vormgeving. Presentatie-instellingen plaatsen nieuw aanbod in een nationale en internationale context, functioneren als makelaar tussen kunstenaar en publiek, en zijn vaak een platform voor debat en reflectie. Vanwege het ontbreken van de zorg voor een eigen collectie, kunnen presentatie-instellingen meer flexibel opereren dan kunstmusea. Hoe op deze middelen een beroep kan worden gedaan is nog niet duidelijk. De ministeries van OC&W en VWS stellen vanaf 2008 extra geld beschikbaar voor meer samenhang tussen brede scholen, sport en cultuur. Hiermee willen zij professionals aanstellen, die de samenwerking op deze terreinen moeten intensiveren en beter op elkaar afstemmen, met de volgende resultaten: - de uitbreiding van het aantal brede scholen met een sport- en cultuuraanbod; - de inzet van sportverenigingen voor onderwijs; - het vertrouwd maken van jongeren tot 18 jaar met kunst en cultuur. Het is de bedoeling, dat er landelijk 2.500 zogenaamde combinatiefuncties (in de zin van mankracht) komen als intermediairs tussen (brede) scholen, sportverenigingen en culturele instellingen. Deze impuls is in 2008 beschikbaar binnen het Grote Steden Beleid en de veertig prachtwijken van het kabinet. Vanaf 2009 zal ook Velsen aanspraak kunnen maken op middelen vanuit deze regeling. Hiervoor wordt in 2008 een visiedocument opgesteld, in samenwerking met onderwijs, sport en cultuur. De doelstellingen van de provincie Noord-Holland zijn omschreven in de kadernota ‘Cultuur op de kaart’ waarin drie thema’s benoemd zijn: 1. “levend verleden”, met als doelstelling het behoud en zichtbaar maken van het Noord-Hollands erfgoed, toegankelijk maken van historische informatie en het actief promoten van de geschiedenis van Noord-Holland; 2. “genieten en meedoen”, met als doelstelling meer bewoners en bezoekers van Noord-Holland vaker actief en passief te laten deelnemen aan kunst en cultuur; 3. “mooi Noord-Holland”, met als doelstelling om extra aandacht te geven aan cultuur en cultuurhistorie bij ruimtelijke ontwikkelingen. Uitgangspunt van het provinciale beleid is blijvende aandacht voor de stimulering van culturele manifestaties en evenementen, experimentele kunst en beginnende kunstenaars – zowel jong als oud. Jongeren moeten zoveel, en zo divers mogelijk, met cultuur in aanraking kunnen komen, zodat zij later daarin zelf keuzes kunnen maken. De provincie vindt het bovendien belangrijk om díe cultuur te stimuleren, die typerend is voor de Noord-Hollandse identiteit en het Noord-Hollandse erfgoed. Zij wil het cultureel ondernemerschap bevorderen door een verbinding aan te brengen tussen cultuur, economie en toerisme. De provincie beraadt zich in deze nota ook op haar eigen rol en positie, de relatie met het rijk, de instrumenten en het budget. Daarbij is voor de gemeente met name het steunfunctiewerk van belang. De provincie subsidieert op basis van autonoom beleid een aantal steunfuncties op het gebied van o.a. kunsteducatie, amateurkunst en bibliotheekwerk. Op dit moment vindt een onafhankelijk onderzoek plaats naar de kwaliteit, efficiency en effectiviteit van het huidige steunfunctiewerk. De uitkomsten
4
van dit onderzoek kunnen consequenties hebben voor de dienstverlening van de steunfuncties in de gemeente Velsen. Als gevolg van de keuzes van het rijk en de keuzes die de provincie zelf heeft gemaakt in haar collegeprogramma, zal het budget voor cultuur naar verwachting de komende jaren afnemen. Dit betekent dat de ambities met minder geld moeten worden waargemaakt. Een dilemma voor de provincie is of, en onder welke condities, zij zal participeren in de cultuurfondsen van het rijk. Hierdoor kan meer geld beschikbaar komen voor de culturele sector in Noord-Holland. De provincie denkt echter dat haar sturingsmogelijkheden op doelstellingen en resultaten via de fondsen zullen afnemen. Het gemeentelijk beleid is afgeleid van het rijks- en provinciale beleid, waarbij zij inzet op specifieke doelstellingen voor de gemeente. 1.3
Rol van de gemeente in het kunst- en cultuurbeleid
De gemeente is verantwoordelijk voor het lokale kunst- en cultuurbeleid. Zij zet inhoudelijk de grote lijnen uit. De gemeente kan door het verlenen van subsidies voorwaarden scheppen en faciliteren om haar doelstellingen op het gebied van kunst en cultuur te realiseren. In de periode 2004-2005 moest de gemeente fors bezuinigen. Dit heeft ook consequenties gehad voor het kunst- en cultuurbeleid van Velsen, omdat dit grotendeels wordt uitgevoerd door gesubsidieerde instellingen. Het blijft, ook nu de begroting in evenwicht is, van belang dat Velsen vaststelt wat haar prioriteiten zijn op het gebied van kunst en cultuur. 1.4
Analyse van de culturele infrastructuur in de gemeente Velsen
Velsen is karakteristiek als het gaat om de ligging: de zee en het strand, de havens en veel groen met een rijkdom aan monumenten en historische buitenplaatsen. Velsen is niet minder karakteristiek als het gaat om het verschil tussen de bevolking in de verschillende kernen. De diversiteit is groot en dat maakt de gemeente levendig. Als we kijken naar het culturele aanbod in Velsen is er eveneens een grote variëteit aan culturele initiatieven. Zo zijn de amateurkunsten actief en in veelvoud aanwezig. De participatiegraad is groot en het verenigingsleven actief. Daarnaast heeft Velsen een rijk theaterleven met landelijk aanbod en grote (regionale) belangstelling. Daarnaast beschikt de gemeente over een goed geoutilleerde bibliotheek. De bibliotheek biedt een representatieve collectie voor een brede doelgroep, activiteiten ter bevordering van cultuurparticipatie en activiteiten ter bevordering van leesbevordering. 5
Met de grote variëteit tussen de kernen komt de gemeente als een levendig geheel over, zij het wat minder als één geheel. De vele amateurkunstorganisaties getuigen daarvan. Iedereen heeft zijn eigen club en daardoor is het aanbod versnipperd en komt samenwerking moeilijk tot stand. Dit geldt ook voor de grote culturele instellingen, samenwerking is niet hun grootste kracht. Dit kan leiden tot weinig inhoudelijke vernieuwing. De Velser Gemeenschap heeft in Velsen een unieke positie, omdat zij als culturele instelling de belangen van vele amateurkunstverenigingen behartigt en met vrijwilligers werkt. Aangezien er veel gedrevenheid binnen het culturele veld aanwezig is, is er nog meer mogelijk als men nauwer gaat samenwerken. Dit betekent zeker niet dat verenigingen zullen worden gedwongen tot fuseren. Eigen identiteit blijft een groot goed. Binnen het cultuurbeleid is het van belang in te spelen op de karakteristieken, zoals de zee, de haven en het groengebied. Niet veel gemeenten bieden deze combinatie. De omgeving wordt al benut bij het aanbod van cultuur, maar kan nog beter benut worden. De drie musea in de gemeente, het Pieter Vermeulen Museum, het Zee- en Havenmuseum en het Bunkermuseum, gaan over onderwerpen uit de directe omgeving maar zijn tegelijkertijd kleinschalig van opzet. Het Pieter Vermeulen Museum biedt informatie over natuur- en milieu en wordt gesubsidieerd door de gemeente. Het Zee- en Havenmuseum richt zich met name op de maritieme geschiedenis en de sociaaleconomische ontwikkeling in de IJmond. Dit museum ontvangt een erkenningsbijdrage van de gemeente. In het gebied van de monumentale batterijen Heerenduin en Olmen heeft de Stichting WN 2000 een aantal bunkers in beheer, die zijn ingericht als expositieruimte en in de zomermaanden kunnen worden bezocht. Onderzocht wordt hoe de toeristische- en educatieve functie van de bunkers verder kan worden ontwikkeld.
Een overzicht van de culturele instellingen in Velsen treft u aan in bijlage 1. Om te kunnen bepalen welk cultureel voorzieningenniveau in Velsen moet worden gesubsidieerd, is het van belang te weten welke (gelijksoortige) voorzieningen in de omringende gemeenten worden aangeboden. Hierbij is vooral het aanbod in de dichtstbijzijnde (centrum)gemeente Haarlem van belang. In het najaar van 2008 is in Haarlem de vernieuwde Stadsschouwburg geopend.
6
De consequenties hiervan voor de bezetting van de voorstellingen in de Stadsschouwburg Velsen zullen worden gevolgd. Het is van belang om te melden dat Velsen musea heeft van lokaal belang. Voor nationale en internationale programmering is men op Haarlem aangewezen. Bij het vaststellen van de speerpunten van beleid is rekening gehouden met de ligging en de rol van Velsen in de regio IJmond en Haarlem.
7
Hoofdstuk 2
Terugblik en huidig kunst- en cultuurbeleid
Allereerst een terugblik voordat we overgaan tot de speerpunten voor de komende periode. In 2002 is in de cultuurnotitie “De Velsense cultuurmissie voor verdere verlevendiging van ons bestaan” de missie van de gemeente Velsen als volgt beschreven: Het is de cultuurmissie van de gemeente om voor haar inwoners een levendig en gevarieerd cultuuraanbod te realiseren, dat voor zoveel mogelijk mensen van alle leeftijden toegankelijk is en dat de betrokkenheid van de inwoners bij de Velsense gemeenschap vergroot. De functies van het cultuuraanbod in Velsen werden als volgt geformuleerd: bijdrage aan de maatschappelijke participatie: betrokkenheid van de Velsenaren bij de plaatselijke gemeenschap, voor een betere leefbaarheid en een hechtere sociale infrastructuur; basis voor de eigen geschiedenis, achtergronden en het karakter van Velsen; spiegel van de maatschappij, waardoor normen en waarden zichtbaar worden; identificatiemogelijkheden: de trots en het plezier die kunst en cultuur bieden; bijdrage aan de toeristische aantrekkelijkheid van Velsen. Onderstaand worden de actiepunten uit de cultuurnotitie uit 2002 geëvalueerd. In de notitie werd gesproken van een kernenfestival maar het beeld heeft zich anders ontwikkeld. In mei 2004 kopte de IJmuider Courant: ‘Velsen stilaan een festivalgemeente’. Met succes zijn de afgelopen jaren het Havenfestival, Beeckestijn Pop en de Cultuurnacht georganiseerd, mede met financiering vanuit de provinciale middelen in het kader van het Actieplan Cultuurbereik. Om cultuur meer onder de aandacht te brengen van vooral jongeren, was het idee ontwikkeld om een internetforum/-agenda te starten, gekoppeld aan de website van de gemeente Velsen. Het internetforum is niet gerealiseerd, maar de culturele agenda is grotendeels uitgewerkt op de website www.toerismevelsen.nl. Het genoemde servicepunt bleek bij de evaluatie in 2004 geen aandachtspunt meer. Het cultureel café is na een aantal bijeenkomsten in 2003 en 2004 niet meer georganiseerd. De doelstelling van het cultureel café werd in 2005 nog steeds onderschreven. De organisatie heeft niet meer plaatsgevonden, omdat er budgettair andere prioriteiten werden gesteld. Op het gebied van monumentenzorg waren er concrete ideeën om de beleving van cultuurhistorische waarden te versterken. Deze ideeën zijn in de beleidsnota Monumentenzorg uit 2005 verder uitgewerkt. Een groot succes zijn de fietsroutes die 8
jaarlijks door het cluster Monumentenzorg worden gemaakt, in aansluiting op het jaarlijkse thema van de open monumentendag. Het tweedimensionaal gemeentelijk kunstbezit is geïnventariseerd. Op basis van deze inventarisatie zijn de werken die niet in de collectie passen verkocht of geretourneerd aan de kunstenaar. Er is nu een waardevolle (kern)collectie ontstaan. Tot op heden is deze nog onvoldoende onder de aandacht gebracht, wegens gebrek aan tijd en middelen. Dit blijft een aandachtspunt voor de komende periode. In 2006 heeft het college haar programma 20062010 vastgesteld. Hierin is vastgesteld dat de bibliotheek van Velsen wordt gehandhaafd op het huidige kwaliteitsniveau en aansluit bij de bibliotheekvernieuwing zoals thans gestimuleerd door rijksoverheid en provincie. In de programmabegroting 2008 wordt in programma 5 “Cultuur en culturele voorzieningen” het doel van dit programma beschreven: Het realiseren van kunst- en cultuurvoorzieningen en bevorderen van passieve en actieve deelname hieraan. De gemeente wil met dit programma de volgende resultaten bereiken: 1. het bevorderen van actieve deelname aan kunst- en cultuuruitingen; 2. het creëren, en in stand houden, van een breed aanbod op het gebied van amateurkunst, podiumkunst, beeldende kunst en kunsteducatie; 3. het in stand houden van het culturele erfgoed in Velsen; 4. het in stand houden, op het huidige kwaliteitsniveau, van een gemeentelijke openbare bibliotheek.
9
Hoofdstuk 3
Visie
Bij de speerpunten sluiten we aan bij het landelijke en provinciale beleid, maar ook bij de missie uit 2002. Om de missie aan te scherpen hebben we de ambitie om in de komende periode meer focus aan te brengen. Dat geeft houvast en helderheid. 3.1
Speerpunten en doelstellingen 2009-2012
Voor de periode 2009-2012 zijn drie speerpunten gekozen voor het gemeentelijke cultuurbeleid, te weten cultuureducatie, cultuurparticipatie en cultuurhistorie. Cultuur staat echter niet los van onderwijs, jeugd, sociaal maatschappelijke kwesties, ruimte en economie. Culturele activiteiten sluiten vaak naadloos aan op de doelstellingen van deze beleidsterreinen (zie bijlage 2). In deze nota willen we die verbindingen leggen. De gemeente krijgt hierdoor een minder versnipperd beleid en dus een duidelijker profiel. Voorop staat dat wat al goed gaat, vooral zo gelaten moet worden. Wat betekent dit concreet? Hieronder wordt geschetst wat we in de komende cultuurnota periode -van 2009 tot en met 2012- willen bereiken. Om het cultuurbeleid planmatig vorm te geven worden hoofddoelstellingen en subdoelstellingen per speerpunt beschreven. Deze hoofd- en subdoelstellingen worden uitgewerkt in een nader op te stellen uitvoeringsplan voor de eerste twee jaar (2009 en 2010). Eind 2010 worden deze actiepunten geëvalueerd en met deze resultaten (positief en negatief) wordt vervolgens het uitvoeringsprogramma voor 2011 en 2012 opgesteld. De uitvoeringsprogramma’s worden ter informatie aan de raad verzonden. Om de doelstellingen SMART te kunnen formuleren willen we in samenspraak met de Stadsschouwburg, het Witte Theater en het Kunstencentrum een registratiesysteem ontwikkelen voor de aantallen bezoekers/deelnemers. Dit dient als nulmeting om vervolgens afspraken te maken over de gewenste aantallen bezoekers/deelnemers. 3.1.1
Cultuureducatie
Jong geleerd is oud gedaan. Hoe eerder de jeugd met kunst en cultuur in aanraking komt, hoe groter de kans is dat mensen op latere leeftijd participeren in bijvoorbeeld een amateurkunstvereniging of voor een culturele opleiding kiezen. Hiermee worden de ontwikkelingskansen vergroot. De gemeente Velsen vindt het belangrijk dat iedere inwoner van Velsen in de leeftijd tot 18 jaar actief of passief, vertrouwd raakt met één of meer kunstvormen. Daarnaast moet gebruik kunnen worden gemaakt van goede voorzieningen op het gebied van kunst- en cultuurbeoefening: op school, rondom school en daarbuiten.
10
Landelijk is hiervoor de impuls voor combinatiefuncties op het gebied van onderwijs, sport en cultuur geïntroduceerd, die vanaf 2009 ook voor Velsen van kracht is. De vraag is hoe we onderwijs en cultuur zo goed mogelijk kunnen combineren. Er zijn talloze initiatieven bij de culturele instellingen en koepelorganisaties (o.a. ’t Platform) maar dit bestaande aanbod is lang niet altijd bij alle partijen bekend. Er wordt bekeken hoe scholen meer profijt kunnen hebben van het al bestaande culturele aanbod en waar nodig nieuw aanbod kan worden gecreëerd. Dit is extra urgent omdat ’t Platform, de steunfunctie voor kunsteducatie, wordt opgeheven door stopzetting van de financiering vanuit de provincie. Door de gemeente wordt bekeken op welke wijze de ondersteuning van kunst- en cultuureducatie vanaf 2009 kan worden vormgegeven. Belangrijk is het stimuleren van nauwere samenwerking tussen de grote culturele instellingen en scholen. Ook is het van belang dat de culturele instellingen onderling meer gaan samenwerken op dit gebied, uiteraard met behoud van eigen identiteit, zodat een cultureel divers klimaat gewaarborgd blijft in Velsen. Hierbij kan worden gedacht aan de theaters en het kunstencentrum die hun aanbod op elkaar kunnen afstemmen en gezamenlijke activiteiten kunnen oppakken. Daarnaast moeten de culturele instellingen actief de scholen benaderen, zodat iedere groep binnen het primair en het voortgezet onderwijs minimaal één keer per jaar een theater en een museum kan bezoeken en dat daarnaast ruimte is voor het actief deelnemen aan cultuur, door het maken van muziek of het bezoeken van een voorstelling of tentoonstelling. De bibliotheek speelt een belangrijke rol bij de cultuureducatie, bijvoorbeeld met haar activiteiten op het gebied van leesbevordering. Doelstelling: Het bevorderen van actieve en passieve deelname aan cultuur, specifiek gericht op de jeugd tot 18 jaar.
Subdoelstelling 1:
In 2012 moet zichtbaar zijn dat er sprake is van samenwerking tussen culturele instellingen en scholen en afstemming van de programma’s.
Subdoelstelling 2:
Meer besef bij de jeugd van kunst en cultuur.
3.1.2
Cultuurparticipatie
De gemeente Velsen wil dat zoveel mogelijk inwoners hun belevingswereld kunnen verrijken door met kunst en cultuur in aanraking te komen.
11
In het kader van het Programmafonds Cultuurparticipatie komt geld beschikbaar voor amateurkunst en volkscultuur. De gemeente zal actief inschrijven bij het Programmafonds Cultuurparticipatie voor subsidiëring van lokale culturele activiteiten. Cultuurparticipatie kan passief en actief zijn, en deelnemen aan kunst en cultuur kan niet vroeg genoeg beginnen. Daarvoor is een taak voor het onderwijs en de culturele instellingen weggelegd, zoals hierboven beschreven. Daarnaast ligt een belangrijke rol bij de bibliotheek als het gaat om de bevordering van cultuurparticipatie, in aansluiting op de vele activiteiten die zij al doen. Als individu zijn er vele mogelijkheden om je verder te ontplooien. En uiteraard houdt cultuurparticipatie niet op bij jongeren. Het is er voor iedereen! In de komende periode wordt gestimuleerd dat nog meer mensen gaan deelnemen aan culturele activiteiten. Dat kan door naar het theater te gaan, een museum of monument te bezoeken, maar ook door zelf creatief bezig te zijn door bijvoorbeeld muziek te maken of te beeldhouwen. Er wordt ingezet op een breed aanbod op het gebied van amateurkunst, podiumkunst en beeldende kunst, aansluitend bij de vraag van de inwoners van Velsen. Hierover worden afspraken met de instellingen gemaakt in het kader van de Beleidsgestuurde Contractfinanciering. Daarnaast worden culturele evenementen georganiseerd om actieve en passieve deelname aan kunst- en cultuuruitingen te bevorderen. De centrale bibliotheek in IJmuiden beschikt over een klein theater voor culturele doeleinden. Het gebruik hiervan kan worden uitgebouwd door ruimte te bieden aan amateurverenigingen. Cultuurparticipatie heeft hiermee een sterke verwantschap met sociaal maatschappelijk beleid, maar ook met economie als het gaat om evenementenbeleid. Als we kijken naar de vele amateurkunstclubs die Velsen heeft, zijn we zeer rijk. Deze clubs floreren door de inzet van enthousiaste vrijwilligers. In samenwerking met de Velser Gemeenschap wordt onderzocht aan welke ondersteuning deze vrijwilligers behoefte hebben. Aandachtspunt is dat de amateurclubs ook jonge leden moeten aantrekken en daarmee voldoende vernieuwen. Daarbij kan ook blijken dat jongere leden geïnteresseerd zijn in andere, nieuwe kunstvormen. Hierbij valt te denken aan het verder ontwikkelen van wat bijvoorbeeld allochtone bevolkingsgroepen op kunstgebied interesseert. In de komende periode moeten er duidelijker regels komen voor de subsidiëring van de amateurkunst. Dit wordt verder uitgewerkt in beleidsregels. Hierbij is zowel stabiliteit als flexibiliteit van belang. Dit betekent dat ook gestimuleerd wordt dat nieuwe verenigingen in aanmerking kunnen komen voor subsidie. Een aandachtspunt binnen de amateurkunst is de beschikbaarheid van voldoende en betaalbare accommodaties voor de amateurkunstinstellingen, zowel voor het repeteren als voor het uitvoeren van voorstellingen.
12
Doelstelling: Het bevorderen van actieve en passieve deelname aan cultuur. Subdoelstelling 1:
Meer besef van kunst en cultuur bij de inwoners van Velsen.
Subdoelstelling 2:
Het creëren en in stand houden van een breed aanbod op het gebied van podiumkunsten (theater, dans, muziek) en beeldende kunsten (incl. vormgeving).
Subdoelstelling 3:
De grote culturele instellingen bieden de amateurverenigingen ruimte om hun werk uit te laten te voeren (repetitie of uitvoering).
3.1.3
Cultuurhistorie
Velsen heeft waardevolle cultuurhistorische schatten. Bij cultuurhistorie wordt gedacht aan erfgoed, musea, monumenten maar ook aan landschap en landgoederen. Bij cultuurhistorie gaat het in deze nota niet over restauratie van onze cultuurgoederen, maar over het zichtbaar maken en ontsluiten ervan. Hierbij kan bijvoorbeeld worden gedacht aan de gemeentelijke kunstcollectie en het oeuvre van architect Dudok. Inwoners van Velsen zouden zich meer bewust moeten worden van het belang, en de waarde, van ons erfgoed en ons cultureel verleden. Onze geschiedenis drijft hierop. Een volk dat zijn eigen geschiedenis niet kent, kent zichzelf niet. Historisch besef plaatst de huidige maatschappelijke problemen in een context en biedt daardoor ook houvast in een complexe samenleving. Door een betere informatievoorziening, en het promoten van de activiteiten van bijvoorbeeld de musea, wordt de betrokkenheid bij het historisch erfgoed groter. In samenwerking met de bibliotheek zullen programma’s worden ontwikkeld waarbij mensen op actieve wijze in aanraking komen met het erfgoed. In de bibliotheek is in dit kader een Historisch Informatie Punt (“TOEN”) ingericht. Naast de succesvolle fietsroutes kan worden gedacht aan het ontwikkelen van wandelroutes langs de monumenten en musea. Dit raakt aan de beleidsterreinen ruimte, sport, recreatie en toerisme, dus ook hier gaat het weer om samenwerking tussen de verschillende beleidsterreinen en instanties.
13
Doelstelling: Bewustwording van het belang van de waarde van ons erfgoed en ons cultureel verleden.
Subdoelstelling 1:
Het ontsluiten van informatie over het culturele erfgoed in de gemeente.
Subdoelstelling 2:
Het actief promoten van culturele activiteiten.
14
Hoofdstuk 4
Één centrum voor kunst en cultuur?
In het kader van ‘samenwerking door gezamenlijke huisvesting’ zijn vanaf 2000 diverse haalbaarheidsonderzoeken gedaan naar de vorming van één Centrum voor Kunst en Cultuur, waarin de Stadsschouwburg, het Kunstencentrum, het Witte Theater en het decoratelier van de Velser Gemeenschap kunnen worden ondergebracht. Deze onderzoeken zijn uitgevoerd vanuit de visie dat samenwerking op één locatie inhoudelijke en financiële voordelen met zich meebrengt. Het is hierdoor mogelijk om het podiumkunstaanbod beter op elkaar af te stemmen en efficiënter gebruik te maken van de voorzieningen, bijvoorbeeld op het gebied van kaartverkoop en techniek. Daarnaast zouden, aanvullend op het huidige aanbod in het Witte Theater, meer kleine zaal producties kunnen worden geprogrammeerd. Verder zou kunnen worden gedacht aan middagvoorstellingen ten behoeve van bijvoorbeeld schooljeugd en ouderen. Ook de inhoudelijke samenwerking tussen de theaters en het Kunstencentrum zou kunnen worden versterkt, door deze organisatie samen met de theaters op één locatie te huisvesten. De eerste locatie die in beeld kwam was de Stadsschouwburg, waar zou kunnen worden uitgebreid door aan het bestaande pand aan te bouwen. Na onderzoek bleek dat deze locatie te ver buiten het centrum lag om op deze plek een aansprekend centrum voor kunst en cultuur te realiseren.
De tweede locatie was het gebouw van het oude postkantoor aan de Lange Nieuwstraat, met het bijbouwen van delen op het parkeerterrein. Deze optie bleek uiteindelijk niet haalbaar. Het derde plan was het onderbrengen van het Centrum voor Kunst en Cultuur in het centrumplan. Door aanpassing van het centrumplan naar het winkelcentrum is de beoogde locatie (ten oosten van Plein 1945) buiten het nieuwe plan komen te liggen. Daarbij bleek uit onderzoek dat er een behoorlijke investering zou moeten worden gepleegd om het Centrum voor Kunst en Cultuur op deze locatie vorm te geven, terwijl één van de uitgangspunten een kostenbesparing was. Het Centrum voor Kunst en Cultuur is nog wel in beeld in de vigerende Structuurvisie.
15
De vraag is nu of, na de diverse onderzoeken, het huisvesten op één locatie nog steeds wenselijk is. Onderstaand worden de argumenten vóór en tegen het huisvesten op één locatie beschreven. Huisvesting Argumenten voor één Centrum voor Kunst en Cultuur Samenwerking tussen de instellingen wordt fysiek ondersteund door vestiging op één locatie. Zichtbaarheid en samenhang wordt verbeterd.
Argumenten tegen één Centrum voor Kunst en Cultuur Het is wenselijk om verschillende voorzieningen voor verschillende doelgroepen te hebben. Voorzieningen hebben nu een eigen identiteit, ondersteund door huisvesting in karakteristieke gebouwen. Op termijn zou mogelijk een kostenOm een nieuw Centrum voor Kunst en besparing kunnen worden gerealiseerd op Cultuur te bouwen is een forse de personeelskosten en de exploitatie van investering benodigd. De kapitaallasten het pand. De hoogte van deze besparing van deze investering zullen vele jaren op is mede afhankelijk van de de begroting van de gemeente drukken. ontwikkelingsmogelijkheden van de Deze kosten zullen waarschijnlijk niet uit leegkomende panden. de verhuur van het pand kunnen worden gedekt en daarmee ten laste van de gemeentebegroting komen. Uit de diverse onderzoeken is gebleken dat het huisvesten op één locatie met een investering van meerdere miljoenen gepaard gaat (volgens de laatste financiële rapportage een bedrag van rond de 17,5 miljoen euro). Deze investering zal waarschijnlijk slechts gedeeltelijk kunnen worden gedekt binnen de grondexploitatie en herontwikkeling van de panden die leegkomen. De vraag is nu of een dergelijke investering reëel is. Dit moet mede worden gezien in het licht van de aanpassingen in het Structuurplan Centrum IJmuiden, waardoor de motor- en donorfunctie van een nieuw Centrum voor Kunst en Cultuur voor het centrum van IJmuiden minder van toepassing is geworden. De conclusie kan worden getrokken dat het bouwen van een aansprekend Centrum voor Kunst en Cultuur, waarin de 4 betrokken organisaties worden ondergebracht, niet haalbaar lijkt. Bezuiniging Naast de onderzoeken die hebben plaatsgevonden naar de mogelijkheid van de vorming van één Centrum voor Kunst en Cultuur, hebben de gezamenlijke organisaties onderzocht of de door de gemeenteraad opgelegde bezuiniging van € 160.000,00 kan worden gerealiseerd door op te gaan in één organisatie, maar werkzaam te zijn op verschillende locaties. Conclusie is dat op termijn een besparing van ongeveer € 5.000,00 kan worden gerealiseerd. Deze besparing zit dan vooral in inkoopvoordelen van bijvoorbeeld de accountant, de schoonmaak en materialen. Verder bezuinigen is volgens de organisaties niet mogelijk zonder directe gevolgen voor de programmering. Het doorvoeren van deze bezuiniging zal dan leiden tot een verschraling van het aanbod. Per instelling worden de argumenten hiervoor weergegeven. 16
Het aantal medewerkers van de Stadsschouwburg ligt al behoorlijk onder het gemiddelde van in de branche vergelijkbare theaters. Daarnaast is al een grote besparing op de personeelskosten gerealiseerd door de samenvoeging van de functies van directeur en programmeur. Verder is het aantal voorstellingen teruggebracht van 267 in 2005 tot 195 in 2007. Verder terugbrengen van het aantal voorstellingen verlaagt geen kosten, maar wel opbrengsten. Het Witte Theater heeft het aantal popconcerten in 2007 teruggebracht van 14 naar 6. Dit vanwege de hoge kosten. Ook het Witte Theater heeft het totale aantal voorstellingen verminderd en er is drastisch bezuinigd op overheadkosten. Het Kunstencentrum heeft eind jaren ’90 een bezuinigingstaakstelling ingevuld van ƒ 260.000,00. De bezuiniging van 2005 is gerealiseerd door tarieven te verhogen en vacatures niet in te vullen. Hiermee is € 20.000,00 meer bezuinigd dan nodig was. Dit deel heeft het Kunstencentrum gereserveerd om een nieuwe taakstellende bezuiniging op te vangen. Verder is bezuinigd op de overhead. Verdere bezuinigingen zullen leiden tot vermindering van het voorzieningenniveau. Deze maatregel zal (deeltijd)ontslagen tot gevolg hebben, waarvan de wachtgeldconsequenties voor rekening zullen komen van de gemeente.
De Velser Gemeenschap ontvangt jaarlijks een erkenningsbijdrage, waarmee de activiteiten op cultureel gebied, de 4 mei herdenking en de 5 mei viering, evenals de exploitatie van het Decoratelier, moeten worden gefinancierd. Het subsidiebedrag is op dit moment niet toereikend om een sluitende exploitatie mogelijk te maken. Verdere bezuinigingen zouden onomkeerbare gevolgen hebben. Samenwerking Om de inhoudelijke voordelen van verdere samenwerking tussen de instellingen te benutten wordt voorgesteld om te onderzoeken of de Stadsschouwburg en het Witte Theater -met behoud van de identiteit van beide instellingen- in één organisatie kunnen worden ondergebracht per 1 januari 2010. Om de inhoudelijke samenwerking met het Kunstencentrum te versterken wordt voorgesteld om tevens te onderzoeken of ook het Kunstencentrum onderdeel uit kan gaan maken van deze organisatie. Bij dit onderzoek dienen tevens de efficiencyvoordelen die kunnen worden bereikt te worden betrokken. In het verlengde hiervan wordt voorgesteld om het bedrag van € 20.000,00, gereserveerd door het Kunstencentrum, in te zetten voor vernieuwende activiteiten
17
Tenslotte wordt voorgesteld om de bezuinigingstaakstelling van € 160.000,00 ongedaan te maken. Verder bezuinigen op de culturele instellingen heeft ingrijpende consequenties voor het aanbod op het gebied van kunsteducatie en podiumkunsten in Velsen. Een aanbod dat we, gezien de doelstellingen in hoofdstuk 3, in stand willen houden voor de inwoners van Velsen.
18
Hoofdstuk 5
Financieel kader
Onderstaand wordt het financiële kader van programma 5 “Cultuur en culturele voorzieningen” uit de programmabegroting 2008 weergegeven. Er is een onderscheid gemaakt tussen de totale lasten (inclusief doorbelastingen en kapitaallasten) en het bedrag wat voor subsidies beschikbaar is. Het grootste deel van dit budget wordt besteed aan de structurele subsidies van de grote culturele instellingen. Bedragen x € 1.000,00 Naam product Regionaal archief
Totale lasten Totale baten SubsidieSubsidie2008 2008 lasten 2008 baten 2008 363 0 0 0
Culturele accommodaties (Stadsschouwburg en Witte Theater) Kunst- en cultuureducatie (Kunstencentrum) Musea*
1.108
0
910
0
985
0
826
0
141
18
187
0
Bibliotheek**
2.267
322
0
0
Totaal
4.864
340
1.923
0
*
De subsidielasten voor de musea betreffen de subsidies aan het Pieter Vermeulen Museum en het Zee- en Havenmuseum.
**
Aangezien de bibliotheek als bestuurscommissie onderdeel uitmaakt van de gemeentebegroting, heeft de gemeente geen subsidierelatie met de bibliotheek. 75% van de kosten van de bibliotheek bestaat uit de kosten van vast personeel.
In bijlage 3 is de begroting op detailniveau opgenomen. Binnen de begroting van het programma 5 “Cultuur en culturele voorzieningen” kan, vanuit de laatste inzichten uit de jaarrekening 2007, een bedrag van structureel € 50.000,00, door middel van actualisatie van budgetten, worden vrijgemaakt. Voorgesteld wordt deze middelen te bestemmen voor stimuleringsprojecten op het gebied van cultuureducatie, cultuurparticipatie en cultuurhistorie. Er zal worden onderzocht of de integrale inhoudelijke aanpak in het beleid ook kan zorgen voor meer samenhang in de financiën. Hierbij kan worden gedacht aan projecten op het gebied van cultuurparticipatie en -educatie, die mogelijk vanuit de budgetten in het kader van de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO) en Onderwijs (denk aan de combinatiefuncties) kunnen worden gefinancierd.
19
Daarnaast zijn er mogelijk gelden te verwerven bij het bedrijfsleven, in het kader van publiekprivate samenwerking. Hierbij is van belang dat de culturele instellingen zich ook meer als “culturele ondernemers” gaan opstellen. Dit betekent dat zij zich niet alleen op de creatieve kant richten, maar zich ook actief bezig houden met de zakelijke kant van de culturele onderneming. Hieronder kan, naast de financiële bedrijfsvoering, ook visievorming en strategische communicatie worden verstaan. Uiteindelijk zullen hierdoor de beschikbare budgetten voor cultuur toenemen. Die toename is gunstig voor het flexibeler inzetten van de middelen. Er is dan immers meer vrije ruimte voor nieuwe initiatieven of projecten die aan de beschreven speerpunten voldoen. Doordat we inhoudelijk samenwerken op verschillende beleidsterreinen kan dit ook tot bundeling van verschillende geldstromen leiden. Het werven van middelen uit verschillende hoeken (publiek en privaat) vraagt wel kennis over hoe dat aan te pakken. Dit geldt in het bijzonder voor kunstenaars, maar ook voor de instellingen zelf.
20
Hoofdstuk 6
Conclusies, samenvatting en aanbevelingen
Het beoogde resultaat van deze kadernota is het vaststellen van de richting en de speerpunten van de gemeente Velsen op het gebied van kunst- en cultuurbeleid voor de komende vier jaar. Hierbij is de relatie met andere beleidsvelden, bijvoorbeeld onderwijs, ruimte, sport, sociaal en monumenten- en evenementenbeleid nadrukkelijk betrokken. Op 10 april en 22 mei jl. is de richtinggevende notitie Kunst- en Cultuurbeleid in de raadscarrousel aan de orde geweest. De opmerkingen van de raadsfracties zijn verwerkt in deze conceptkadernota. Vanuit de inspraak zijn een aantal reacties gekomen, die eveneens zijn verwerkt in de nota. De nota van zienswijzen treft u als bijlage bij deze nota aan. Voor de periode 2009-2012 staan de speerpunten cultuureducatie, cultuurparticipatie en cultuurhistorie hoog op de agenda. Deze speerpunten zullen, in samenspraak met het culturele veld, nader worden uitgewerkt in uitvoeringsplannen. Vanuit de discussies in de raadscarrousel is afgeleid dat voor het verder ontwikkelen van plannen voor één centrum voor kunst en cultuur onvoldoende draagvlak bestaat. Dit betekent dat wordt voorgesteld om de aan dit centrum gekoppelde taakstelling van € 160.000,00 te laten vervallen. Aangezien deze taakstelling al in de begroting 2007 als PM-post is opgenomen, leidt het vervallen van deze taakstelling niet tot een financieel nadeel in de begroting van 2008 en verder. Binnen de begroting van het programma 5 “Cultuur en culturele voorzieningen” kan een bedrag van structureel € 50.000,00, door middel van actualisatie van budgetten, worden vrijgemaakt. Voorgesteld wordt deze middelen te bestemmen voor stimuleringsprojecten op het gebied van cultuureducatie, cultuurparticipatie en cultuurhistorie.
21
Hoofdstuk 7
Planning en beleidsevaluatie
Op 10 april en 22 mei 2008 is de richtinggevende notitie Kunst- en Cultuurbeleid 2009-2012 in de raadscarroussel aan de orde geweest. De opmerkingen van de raad zijn verwerkt in deze conceptkadernota Kunst- en Cultuurbeleid, die na vaststelling in het college op 10 juni 2008 voor een periode van zes weken voor inspraak is vrijgegeven. De conceptkadernota, voorzien van een overzicht van de reacties op de nota, is op 19 augustus 2008 in het college behandeld. Op 11 september 2008 is de kadernota voor beeldvorming behandeld in de raadscarroussel, waarna nog één tekstwijziging is doorgevoerd. Op 25 september jl. is de nota door de raad vastgesteld. Na vaststelling in de raad zal, in samenspraak met de culturele instellingen, een uitvoeringsprogramma Kunst en Cultuur voor 2009 en 2010 worden opgesteld. In het 1e kwartaal van 2011 zal het gevoerde beleid worden geëvalueerd. Daarmee wordt de basis gelegd voor een nieuwe kadernota Kunst- en Cultuurbeleid. Deze nota is voorgelegd aan (en tot stand gekomen in samenwerking met) de verschillende gemeentelijke afdelingen, de grote culturele instellingen en de Kunstcommissie.
22
Bijlagen Bijlage 1 Beschrijving van de culturele infrastructuur in de gemeente Velsen Velsen is een gemeente met een zeer rijke historie. De veelzijdigheid van de geschiedenis is af te lezen aan het landschap en aan de verscheidenheid aan woonkernen, bebouwing en architectuur. De gemeente heeft veel bijzondere elementen, waaronder 82 rijks-, 13 provinciale-, en 137 gemeentelijke monumenten. Daarnaast heeft de gemeente een gevarieerd aanbod aan culturele voorzieningen en activiteiten. Onderstaand wordt het aanbod kort geschetst. De genoemde instellingen zijn mede gefinancierd door de gemeente. Instellingen die gemarkeerd zijn met een * ontvangen geen structurele subsidie van de gemeente, maar zijn wel opgenomen in het overzicht als het om een belangrijke voorziening gaat.
Cultuurhistorische musea Velsen heeft drie musea: − Het Pieter Vermeulen Museum voor natuureducatie. Dit museum moest in 2007 verhuizen in verband met de ontwikkeling van het project Stadspark. In februari 2008 is de tijdelijke locatie in Driehuis in gebruik genomen. De bedoeling is dat het Pieter Vermeulen Museum een nieuwe plek krijgt aan de kust. − Zee- en Havenmuseum voor maritieme geschiedenis. In 1989 werd een stichting opgericht met als doelstelling het historische gebouw van 'De Visserijschool' te behouden. In het museum, dat in 1994 werd geopend, wordt een beeld geschetst van historische en hedendaagse maritieme activiteiten en de sociaaleconomische ontwikkeling in de IJmond. Het museum wordt geleid door vrijwilligers en ontvangt een erkenningsbijdrage van de gemeente. − Bunkermuseum *: in het gebied van de monumentale batterijen Heerenduin en Olmen heeft de Stichting WN 2000 een aantal bunkers in beheer. Enkele bunkers zijn ingericht als expositieruimte en kunnen in de zomermaanden worden bezocht. Onderzocht wordt hoe de toeristische functie van de bunkers verder kan worden ontwikkeld.
23
Podiumkunst − Stadsschouwburg Velsen: biedt een podium voor zowel professioneel als amateurtheater. De Schouwburg programmeert ook voorstellingen in het particuliere theater Thalia en op locatie (b.v. in de ruïne van Brederode). − Stichting Witte Theater: een zogenaamd ‘vlakke vloertheater’, biedt vernieuwend theater, wereldmuziek, muziek voor jongeren en film. − Theater in de bibliotheek: kleine voorstellingen voor scholen, amateurvoorstellingen, lezingen e.d. − Mosterdzaadje: kleine zaal voor met name klassieke muziek. − Thalia *: particulier theater van meer dan 100 jaar oud in Oud IJmuiden. Thalia programmeert theater, film en muziek. − Stichting Cultuur in de Dorpskerk *: de stichting organiseert culturele activiteiten in de Dorpskerk van Santpoort-Noord. Ondersteuning amateurkunst Op het gebied van de amateurkunst zijn er veel organisaties actief, veelal aangesloten bij de overkoepelende Velser Gemeenschap (VG). De VG zorgt voor gezamenlijke activiteiten en treedt op als belangenbehartiger. Daarnaast valt het decoratelier onder het bestuur van de VG. Hier kunnen amateurverenigingen tegen een vriendelijk tarief decors (laten) bouwen voor hun voorstellingen. Het decoratelier is gevestigd in het pand van het Witte Theater (Kanaalstraat 257). Beeldende kunst De Kunstcommissie adviseert het gemeentebestuur over het beeldende kunstbeleid. Velsen bezit een gemeentelijke kunstcollectie, die bestaat uit twee- en driedimensionaal werk en door de jaren heen is opgebouwd. Ook adviseert de Kunstcommissie over kunst in de openbare ruimte. Gezien de omvang van het gemeentelijk tweedimensionaal kunstbezit, en de daarmee gepaard gaande opslagproblematiek, is in 1996 besloten om alleen kunst aan te kopen wanneer een specifieke plek daar om vraagt. Het gemeentelijke tweedimensionale kunstbezit is nu behoorlijk ingekrompen en de wens om aan te kopen bestaat bij de Kunstcommissie, maar het budget verhindert dit sinds eind jaren '90. Helaas heeft deze bezuiniging niet geleid tot consolidatie, maar tot achteruitgang. De situatie in de beeldende kunst sector in Velsen is zorgelijk. Er liggen nog veel concrete actiepunten die uitgevoerd moeten worden. Aan de hand van een inventarisatie zal bekeken worden wat op korte termijn uitgevoerd kan worden, zodat de collectie levend en tastbaar blijft. Er is een klein budget beschikbaar voor activiteiten op het gebied van beeldende kunst. Het depot van de gemeentelijke tweedimensionale kunstcollectie bevindt zich aan de Torenstraat 7. In dit pand worden tevens door de Stichting ’s Gravenlust (Raadhuis voor de kunst) exposities georganiseerd. Daarnaast organiseert ook RC De Ruimte exposities, lezingen over kunst, multimedia avonden en multimediadiners. Bibliotheek De bibliotheek van Velsen bestaat sinds 1 januari 2006 uit de Centrale Bibliotheek in IJmuiden en de Bibliotheek Velserbroek. In Santpoort-Noord, Velsen-Noord en Zeewijk kan één keer per week gebruik worden gemaakt van een mobiel boekenuitleenpunt, met een beperkte collectie boeken. De bibliotheek biedt een represen-
24
tatieve collectie voor een brede doelgroep, activiteiten ter bevordering van cultuurparticipatie en activiteiten ter bevordering van leesbevordering. In het kader van het landelijke proces bibliotheekvernieuwing worden vijf kernfuncties van de bibliotheek onderscheiden: • Warenhuis van kennis en informatie; • Centrum van ontwikkeling en educatie; • Encyclopedie van kunst en cultuur; • Inspiratiebron van lezen en literatuur; • Podium voor ontmoeting en debat. Kunstzinnige Vorming Het Kunstencentrum Velsen verzorgt een aanbod van muziek, dans en creatieve vorming. Volksuniversiteit Sinds 1955 verzorgt de Volksuniversiteit cursussen, excursies, workshops en lezingen, onder andere op het gebied van cultuur.
Historisch erfgoed De gemeente Velsen heeft talloze monumenten, buitenhuizen, bunkers, molens, kerken en zelfs een ruïne. Deze worden allemaal gerekend tot het historisch erfgoed. Voorbeelden hiervan zijn Beeckestijn, Waterland, Velserbeek, het Forteiland, de Engelmunduskerk, het gemaal Velserbroek, Korenmolen de Zandhaas en de ruïne van Brederode. De vervlechting van oud en nieuw geeft aan de uiteenlopende landschappen van Velsen een logische samenhang. Restanten van oude landschappen zijn nog steeds sterk bepalend voor het huidige aanzien. Zo vormen middeleeuwse verkavelingen en wegenstructuren nog steeds de basis van de huidige landinrichting. Ook getuigen zowel historische bebouwing als alledaagse landschapselementen, zoals lanen, tuinen, parken en weidegebieden, van een rijke geschiedenis.
25
Monumentenzorg en archeologie Velsen verleent subsidie aan de archeologische werkgroep (amateurarcheologen). Ook actief zijn de Stichting Santpoort, die in Santpoort een monumentenroute heeft gemaakt, en de Historische Kring, die diverse publicaties heeft verzorgd. Daarnaast is de Stichting Het Dorp Velsen actief voor het behoud van het dorp als Beschermd Dorpsgezicht. Archief- en documentatiebeheer De archieven van Velsen worden beheerd door het Noord-Hollands Archief, gevestigd in de gemeente Haarlem. De portefeuillehouder Cultuur maakt deel uit van het bestuur van het Noord-Hollands Archief. Bijzondere voorzieningen en activiteiten * Popbunker: in deze ruimte kunnen bands repeteren, zonder dat dit overlast geeft voor de omgeving. * Beeckestijn Pop, Havenfestival en Cultuurnacht: deze evenementen worden jaarlijks door de instellingen binnen de gemeente georganiseerd, onder andere gefinancierd met provinciale en gemeentelijke financiering. * Dance Valley: dit dancefestival wordt jaarlijks in de openlucht van het recreatiegebied Spaarnwoude gehouden. Rondjes Cultuur en Jongerentheaterdagen: deze activiteiten worden jaarlijks georganiseerd, ten behoeve van het Voortgezet Onderwijs, door ’t Platform, de ondersteuningsfunctie voor Kunsteducatie en de culturele instellingen. De gemeente Heemskerk is de centrumgemeente voor deze ondersteuningsfunctie en ontvangt hiervoor tot en met 2008 subsidie van de provincie. Daarna is nog onduidelijk hoe de steunfunctie voor kunsteducatie vorm gaat krijgen. Buurthuizen: in de buurthuizen van de Stichting Welzijn Velsen worden cursussen aangeboden op het gebied van dans, muziek en beeldende vorming
26
Bijlage 2 Speerpunten met betrekking tot cultuur uit recente beleidsnotities In het volgende schema worden de speerpunten uit recente beleidsnotities weergegeven die betrekking hebben op cultuur. Beleidsnotitie Kadernota Jeugd en Onderwijs Jong in Velsen 2008-2011
WMO beleidsplan 20082011 Iedereen voelt zich thuis in Velsen
Evenementenbeleid in Velsen
Beleidsnota monumentenzorg Velsen
Concept-Kadernota Sportbeleid gemeente Velsen 2008-2011 De kracht van sport
Speerpunten met betrekking op cultuur 1. persoonlijke ontplooiing 2. brede scholen/combinatiefuncties 3. multidisciplinaire benadering 4. vrije tijd (ontmoeting) 5. talentontwikkeling 6. verbreden gezichtsveld 7. meer aandacht voor buitenschoolse activiteiten 1. integraal beleid 2. meedoen in de samenleving 3. het bevorderen van de sociale samenhang en leefbaarheid op wijk- en buurtniveau > buurtgerichte activiteiten 4. preventieve ondersteuning jeugd en jongeren 5. vrijwilligerswerk 6. bevorderen deelname aan het maatschappelijk verkeer van mensen met functiebeperking of psychische problemen 7. verlenen van voorzieningen 1. toeristische en economische meerwaarde 2. sociaal maatschappelijke waarde 3. verlengen zomerseizoen 4. verlevendigen/profileren gemeente 5. bundelen evenementen 6. thematische rangschikking 1. integraal beleid met ruimtelijke ordening, welstand en milieu (culturele planologie) 2. toeristische en recreatieve meerwaarde 3. monumentenlijst 4. monumentenvergunningen 5. subsidie Speerpunten worden toegevoegd zodra deze nota is vastgesteld
27
Bijlage 3 Begroting 2008 programma 5 Cultuur Naam product
Gemeentelijk archief (NHA) Historische werkgroep Gemeentelijk archief Regionaal Archief Stadsschouwburg Witte Theater Kanaalstraat 257 Culturele accommodaties
Totale lasten 2008 266.086 1.424 94.844 362.354 797.965 246.240 63.628 1.107.833
Totale baten 2008
Subsidielasten 2008
0
Subsidiebaten 2008
0
0
766.289 144.195 0
910.484
0
Kunstencentrum Educatieve activiteiten Amateurkunst Culturele evenementen Beeldende kunst Kunst- en cultuureducatie
615.346 68.589 173.558 26.268 100.979 984.740
575.496 59.148 164.702 26.268
Pieter Vermeulenmuseum Zee- en Havenmuseum Beeckestijn Musea
175.690 21.465 -56.121 141.034
18.000 18.000
186.631
0
Bibliotheek Bibliotheek
2.267.000 2.267.000
322.250 322.250
0
0
Totaal programma 5
4.862.961
340.250
1.922.729
0
0
825.614
0
165.166 21.465
28
