Waarom die vrijmaking Bevoegdheden Liberalisering concreet: opsplitsing tussen productie, distributie en verkoop Bedenkingen Bijlagen

1 - De liberalisering van de energiemarkt Waarom die vrijmaking Bevoegdheden Liberalisering concreet: opsplitsing tussen productie, distributie en verkoop Bedenkingen Bijlagen 2 - De weg van de energie

Productie Distributie Levering Bijlagen

3 - De leverancier

Wie mag elektriciteit en aardgas verkopen? Vergelijken van de verschillende leveranciers Veranderen van leverancier Problemen bij het wisselen van leverancier Bedenkingen Bijlagen

4 - Consumentenbelangen

5 - De factuur

Samenstelling van de energieprijs Wat als ik mijn rekening niet kan betalen? De procedure bij niet-betaling Bedenkingen

6 - De distributienetbeheerder

Wat is een netbeheerder? Wat doet een netbeheerder? Enkele extra weetjes over netbeheerders

7 - Sociale openbaredienstverplichtingen

Sociale maatregelen voor mensen met een laag inkomen Volledige afsluiting Een mogelijke tussenkomst in de energiefactuur Bedenkingen Bijlagen

1-1

Vormingspakket Energie

Akkoord tussen leveranciers en overheid Gedragscode voor ‘verkoop buiten de onderneming’ en ‘verkoop op afstand’ Bijlagen

Over spanning

8 - De Lokale Adviescommissie en afsluiten van energie

Wat is een lokale adviescommissie? Concreet wanneer wordt een dossier overgemaakt aan de lokale adviescommissie? Bedenkingen Bijlagen

9 - Verhuis

Hoe ga je te werk? Bedenkingen

10 - Klachten

De ombudsdienst Stappenplan hoe een klacht indienen

11 - Besparen op je elektriciteit en aardgas

Bibliografie

1-2


Verlichtingstips Koel- en vriestips Verwarmingstips Koken Vaatwas of zelf afwassen? Andere apparaten Wassen, drogen, strijken Warm water Sluipverbruik of stand-by De boosdoeners Bedenkingen

Over spanning

Over spanning Vormingspakket Energie

‘Over Spanning’ Vormingsmap over de liberalisering van de energiemarkt. Samenlevingsopbouw Antwerpen provincie staat al enkele jaren op de barricaden voor een recht op energie voor iedereen. Dat doen we niet alleen. Mensen in armoede die de problemen aan den lijve ondervinden zijn onze belangrijkste deskundigen. Zij vertellen waar het grondig fout loopt. Gelukkig delen ook veel organisaties en verenigingen onze bekommernissen en eisen. Toegankelijke en begrijpbare informatie over de ‘vrijgemaakte’ energiemarkt is daar één van. Brochures, folders, reclamespots, websites, … zijn ongetwijfeld interessante instrumenten. Omwille van de complexiteit kiezen wij voor een uitgebreidere vormingsmap. Hiermee richten we ons naar hulpverleners, vormingswerkers, ambtenaren en alle andere geïnteresseerden die zelf regelmatig vragen krijgen over dit onderwerp of zelf een vormingsaanbod willen uitwerken. In de aanloop duiden we kort de liberalisering van de energiemarkt. Met ‘de weg van de energie’ bieden we vervolgens een zicht op de verschillende fasen en actoren. De leverancier staat het dichtst bij de gebruiker en omgekeerd. Daar staan we dus zeker bij stil. In het belang van de consument is intussen ook al één en ander geregeld. Dat vindt u in hoofdstuk 6. Voor de klant spreekt de factuur en de samenstelling ervan wellicht nog het meest tot de verbeelding. Of juist niet. Hierop focussen we in een volgend hoofdstuk. Ook de rol van de distributienetbeheerder brengen we onder de aandacht. De meest uitgebreide hoofdstukken komen pas daarna. We staan eerst stil bij de verschillende sociale maatregelen en dan bij de werking van de lokale adviescommissie. Tot slot bieden we u nog informatie en nuttige tips over de verhuis en besparen op elektriciteit en aardgas. Waar je terecht kan voor klachten moeten we helaas kort houden. We wachten immers nog steeds op een ombudsdienst. Je merkt meteen dat het om een complexe materie gaat. We hopen dat we jou met deze vormingsmap een antwoord kunnen bieden op jouw belangrijkste vragen. Voor nog meer informatie verwijzen we naar de gespecialiseerde websites in de tekst / in bijlage. Naast de concrete informatie vind je in de verschillende bijlagen meerdere oefeningen voor de cursisten of het doelpubliek waarmee je aan de slag wil gaan. Je vindt er ook een aantal geheugensteuntjes.

2-1


Net als de energiemarkt is deze vormingsmap toe aan verdere ontwikkeling. We kiezen voor een map om waar nodig de informatie te actualiseren. Dat kan nodig zijn omdat de wetgeving evolueert, maar ook omdat je interessante opmerkingen en suggesties hebt die wij er graag in verwerken.

December 2006 Marc Vanden Eynde Coördinator Samenlevingsopbouw Antwerpen provincie

Deze map kwam tot stand met steun van Vlaams Minister voor energie, Dhr. Kris Peeters en Vlaams Minister voor welzijn, Mevr. Inge Vervotte.

2-2


Voorstelling van het project energie en armoede Het project energie en armoede is een opbouwwerkproject van Samenlevingsopbouw Antwerpen provincie vzw. Samenlevingsopbouw Antwerpen provincie is een onafhankelijke vzw, gesubsidieerd door de Vlaamse overheid. Voor samenlevingsopbouw zijn twee zaken belangrijk. Voor de problemen waar we aan werken zoeken we oplossingen op alle beleidsniveaus. En daarvoor gaan we aan de slag mét de mensen zelf. Een opbouwwerkproject veronderstelt steeds de betrokkenheid van de mensen waar het om gaat. Het opbouwwerk wil duurzame oplossingen voor concrete problemen zoals die door mensen in hun leefomgeving worden ervaren. Het project energie en armoede ijvert voor een recht op energie voor iedereen. Samen met mensen in armoede gaan wij op zoek naar knelpunten en oplossingsvoorstellen.

2-3


De groep Met meer dan veertig zijn ze. Ze komen uit alle hoeken van Vlaanderen. Eenmaal per maand vergaderen ze in Brussel. De meesten hebben zware klappen gehad in het leven en over-leven met weinig (financiële) mogelijkheden. Maar hun gedrevenheid is hun verbondenheid. Het zijn de medewerkers van het project energie en armoede. Op elke vergadering worden nieuwe mensen verwelkomd. Zij worden opgevangen door de ‘anciens’ die reeds meer dan 6 jaren het project draaiende houden. De ervaringen met energieproblemen staan steevast op de agenda van de vergadering. Eigen getuigenissen, verhalen van buren of vrienden: alles wordt nauwlettend genoteerd en gebundeld. De medewerkers van het project willen vooruitgang boeken, willen tastbare resultaten voelen. Overleggen en praten met diensten en politieke overheid is dan ook zeer belangrijk. Mensen in armoede worden betrokken bij álle vertegenwoordigingen naar het beleid: kabinetten, administraties, hulpverleners en energiesector. Verschillende deelnemers verzetten ook veel ‘energie’ in hun plaatselijke vereniging. Bijvoorbeeld: cursus volgen als energiemeester, energiebrochure maken of energiequiz organiseren.

Recht op energie is de drijfveer van het project Wij eisen een (grond)recht op energie dat afdwingbaar is voor iedereen in onze samenleving. Wij willen dat iedereen beschikt over een gratis en leefbaar minimumpakket aan energie. De samenstelling en de noden van het gezin

bepalen het minimumpakket. Tegelijk willen wij een verbod op volledige afsluiting van energievoorzieningen. Er is pas sprake van een afdwingbaar recht op energie voor iedereen wanneer elk van de volgende eisen zijn gerealiseerd. 1. Recht op energie is een zaak voor iedereen Iedereen moet beschikken over een gratis en leefbaar minimumpakket aan energie. De samenstelling en de noden van het gezin bepalen dit minimumpakket. Er moet een hogere prijs per eenheid betaald worden voor wat er meer verbruikt wordt dan gratis voorzien. 2. Slechte woning = hoog energieverbruik Er moet geïnvesteerd worden in een beter woonbeleid. Eigenaars moeten op hun verantwoordelijkheid gewezen worden wanneer zij slechte woningen verhuren. 3. Meer rationeel energiegebruik De mogelijkheden voor rationeel energieverbruik moeten uitgebreid worden voor iedereen, zeker voor mensen in armoede. 4. Sociaal tarief: het laagste Het aantal mensen die in aanmerking komen voor sociaal tarief moet uitgebreid worden. Het sociaal tarief moet automatisch toegekend worden en moet steeds het laagste zijn. 5. Meer beschermde klanten De categorie beschermde klanten moet uitgebreid worden zodat meer mensen in aanmerking komen voor de voordelen ervan. 2-4


6. De knip erop met de budgetmeter Iedereen die erom vraagt krijgt gratis een budgetmeter. Mensen moeten op loopafstand en zonder kosten de kaart voor hun budgetmeter kunnen opladen. 7. Afsluiten is uitsluiten Wij pleiten voor een verbod op volledige afsluiting van energievoorzieningen. Afsluiten is uitsluiten. Budgetmeters moeten steeds uitgerust zijn met een stroombegrenzer zodat iedereen steeds een leefbaar minimum aan energie heeft. 8. Van Lokale Adviescommissie (LAC) naar een Raad voor Energiewelzijn De LAC’s moeten Raden voor Energiewelzijn worden. Samen met de mensen die problemen met energie ervaren, wordt dan gezocht naar haalbare oplossingen. 9. De energiemarkt: klant is koning?

In 2007 zal de projectgroep werken aan het concretiseren van de eis op een afdwingbaar recht op energie voor iedereen. Aan welke voorwaarden moet voldaan worden? Wat betekent bijvoorbeeld een “gratis basispakket voor iedereen”? Hebt u zin om deel te nemen aan de vergaderingen en activiteiten van de groep energie en armoede? Er is steeds een zitje vrij. Welkom! Voor meer informatie kan je steeds contact opnemen met: Samenlevingsopbouw Antwerpen provincie vzw Mieke Clymans, Anita Rimaux, Ellen Dries Otterstraat 116 2300 Turnhout 014/44.26.74 [email protected] [email protected] [email protected] g

Zowel leveranciers als distributienetbeheerders moeten klantvriendelijker zijn en toegankelijker. Er moet een onafhankelijke ombudsdienst geïnstalleerd worden die kan bemiddelen bij klachten. En dit over de verschillende bevoegdheidsgrenzen heen. In een vrijgemaakte energiemarkt moet een doorgedreven controle van de leveranciers gegarandeerd zijn zodat mensen die in armoede leven geen slachtoffer worden van de vrije energiemarkt. Klanten mogen niet het slachtoffer zijn van fouten van leveranciers (bijvoorbeeld bij verhuis, bij verandering van leverancier, oneerlijke handelspraktijken,…) 10. De onmacht van de armoede. Oorzaak van vele problemen Er moeten oplossingen gezocht worden voor de armoedeproblematiek in het algemeen. 2-5


De Liberalisering van de energiemarkt Tot vóór 1 juli 2003 kon de gewone gebruiker voor elektriciteit en aardgas steeds terecht bij de intercommunale, die zowel voor de levering als voor de distributie van de elektriciteit en aardgas zorgde. De gemengde intercommunales vertrouwden deze zaak toe aan Electrabel. Ten laatste op 1 juli 2007 moet de volledige Europese energiemarkt vrijgemaakt zijn. Een ander woord voor vrijmaken is liberaliseren. En een markt is een plaats waar men goederen of diensten kan kopen en verkopen. De elektriciteitsen aardgasmarkt is nu ook een markt waar leveranciers energie verkopen en klanten energie kunnen kopen. Meerdere leveranciers moeten dan zorgen voor concurrentie. Niet alleen de klant kan kiezen. Ook de leverancier heeft de keuze of hij iemand als klant wil. Zo is die vrije markt weer niet voor iedereen vrij. Sommige klanten vinden moeilijk of geen leverancier. In België verloopt de vrijmaking voor de drie gewesten niet gelijktijdig. In Vlaanderen is de energiemarkt vrij sinds 1 juli 2003. De volledige liberalisering in Brussel en Wallonië is afgerond op 1 januari 2007.

3-1


Waarom die vrijmaking? Invloed van Europa 1 In de Europese Unie heerst een ware liberaliseringstendens. Sinds enkele jaren volgt vanuit de Europese Commissie de ene richtlijn na de andere om diensten vrij te maken: de postdiensten, het havenbedrijf, het goederenvervoer per spoor, de telecomsector, … de elektriciteitsen gasmarkt. De vrijmaking van de energiemarkt is dus het gevolg van Europese regelgeving die de nood aan een sterk Europa vertolkt. Een gezamenlijke munt en een gemeenschappelijk beleid moeten de Europese economie in de wereldhandel versterken. Door binnen de Europese gemeenschap alle grenzen open te stellen en vrij verkeer van personen, goederen en diensten mogelijk te maken, ontstaat er één grote interne markt. Concurrentie De keuzevrijheid van de klant zorgt voor concurrentie tussen de leveranciers. De leveranciers moeten scherpere prijzen en/ of een betere service aanbieden. Eenvoudiger werd het er niet op. Goedkoper soms wel, tenminste voor wie bewust een keuze maakt.

Bevoegdheden In België is de vertaling van Europese richtlijnen niet eenvoudig omwille van de versnipperde bevoegdheden. Zowel de federale overheid (België) als de gewesten (Vlaanderen, Brussel en Wallonië) hebben een eigen rol in het energiebeleid.

Opsplitsing tussen Federale en Vlaamse bevoegdheden 2

De federale overheid is bevoegd voor: • de productie van elektriciteit en de opslag van aardgas; • de invoer van elektriciteit en aardgas; • het transport van gas en elektriciteit (hoogspanning); • de tarieven, bijvoorbeeld het specifiek sociaal tarief. • de toekenning van het BTW-tarief op de energieprijzen.

Het Vlaamse Gewest (en het Brusselse Hoofdstelijke en Waalse Gewest) is onder andere bevoegd voor: • de distributie van elektriciteit en aardgas; • milieuvriendelijke energie en elektriciteit uit warmtekrachtkoppeling; • rationeel energiegebruik; • toekenning van een leveringsvergunning. Bevoegde ministers van de federale overheid in de legislatuur 2003 - 2007

De federale overheid (voor gans België) • Marc Verwilghen: minister voor Economie, Energie, Buitenlandse Handel en Wetenschapsbeleid. • Freya Van den Bossche: minister van Begroting en Consumentenzaken. Wat energie betreft is ze bevoegd voor contracten en verkoop. Zij moet toezien op de naleving van het akkoord “De consument in de vrijgemaakte elektriciteitsen gasmarkt”

3-2


Bevoegde ministers van de Vlaamse overheid in de legislatuur 2004 – 2009 Het Vlaamse Gewest • Kris Peeters: Vlaams minister van Openbare Werken, Energie, Leefmilieu en Natuur. • Inge Vervotte: Vlaams minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin. Binnen het domein welzijn is ze bevoegd voor bepaalde aspecten van de OCMW’s. De lokale adviescommissie (LAC) kan adviseren om gezinnen af te sluiten van energie. Elk OCMW in Vlaanderen is bevoegd voor de werking van de lokale adviescommissie.

Het federale energiebeleid wordt administratief ondersteund door de federale overheidsdienst (FOD) Economie, KMO, Middenstand en Energie. Het Vlaamse energiebeleid door het Vlaams Energieagentschap. Controle en regulering van de sector 3 De opsplitsing tussen het federale en het gewestelijke niveau is ook zichtbaar in de controle en regulering van de sector. Op het federale niveau kreeg de CREG die rol. Voor Vlaanderen is dat de VREG. Beide instellingen hebben hun eigen be voegdheid. Commissie voor de Regulering van de Elektriciteit en het Gas (CREG) De CREG heeft een raadgevende en een controlerende functie. Zij voert studies uit, geeft raad aan de overheid en ziet erop toe dat de federale wetgeving betreffende productie en transmissie/transport wordt toegepast. De CREG onderzoekt de vergunningsaanvragen van producenten en keurt de tarieven goed. Aan de vergunningsaanvragen zijn ook wel gewestelijke aspecten verbonden, zoals milieuvergunningen.

Vlaamse Reguleringsinstantie voor de Elektriciteits- en Gasmarkt (VREG). De VREG staat in voor de efficiënte organisatie en werking van de energiemarkt en de uitvoering van de Vlaamse regelgeving op het gebied van distributie, verkoop en levering. Haar bevoegdheid is bepaald in het VREGdecreet (zie website van de VREG). De VREG adviseert de Vlaamse minister bevoegd voor het energiebeleid en heeft een informatieve taak.

Liberalisering concreet: opsplitsing tussen productie, distributie en verkoop Vóór 1 juli 2003 Voor de vrijmaking kon je enkel elektriciteit en aardgas kopen bij de intercommunale van jouw gemeente. Die stond in voor: • de distributie van elektriciteit en aardgas; • de zorg voor de infrastructuur (het aanleggen van leidingen, onderhoud ervan en de aansluiting op het net van nieuwe afnemers); • de verkoop van elektriciteit en aardgas.

Na 1 juli 2003 Door de vrijmaking van de energiemarkt werd de distributie van aardgas en elektriciteit in Vlaanderen opgesplitst in twee activiteiten namelijk het netbeheer en de verkoop. Het netbeheer is in handen van de elektriciteitsen aardgasintercommunales of regies (zie p23). We spreken nu over de distributienetbeheerders (ook wel afgekort als DNB). Zij staan in voor de uitbating, onderhoud en ontwikkeling van het distributienet. 3-3


Het netbeheer blijft een monopolie omwille van efficiëntie en om te vermijden dat er verschillende elektriciteit- en aardgasnetten naast elkaar komen. Distributienetbeheerders zijn onafhankelijk van producenten én leveranciers. De verkoop van aardgas en elektriciteit gebeurt door leveranciers. Zij staan met elkaar in concurrentie en staan in voor de levering van aardgas en elektriciteit. Om elektriciteit en aardgas te mogen leveren in het Vlaamse Gewest moeten de leveranciers een vergunning krijgen van de VREG. Daarvoor moeten ze aantonen dat ze technisch en financieel voldoende uitgebouwd zijn om elektriciteit en aardgas te verhandelen. g

3-4


Enkele bedenkingen bij de vrijmaking van de markt4 In theorie moet de vrije verkoop leiden tot prijsdalingen en betere dienstverlening. Helaas is dat in de praktijk niet steeds het geval. Er loopt nog teveel mis. Minister Stevaert drong aan op een zeer snelle liberalisering in Vlaanderen. Zo is er vooraf niet voldoende nagedacht over de mogelijke gevolgen en problemen. Bij de start van de liberalisering was er nog geen info- of een aanspreekpunt waar je terecht kon met vragen of problemen. Intussen is er wel al een infodienst. We wachten nog steeds op de beloofde ombudsdienst. Ook de VREG en de CREG zijn twee nieuwe instanties die hun rol al doende moesten invullen. Europa geeft de lidstaten tot 1 januari 2007 de tijd om de vrijmaking van de energiemarkt voor huishoudelijke gebruikers door te voeren. Waarom wou Vlaanderen zich zo nodig als ‘snelle’ leerling in de Europese klas opstellen? En te weinig voorbereid aan de vrijmaking beginnen? Voor de consument verandert er nochtans veel. Terwijl hij zich vroeger nooit de vraag hoefde te stellen welke leverancier de beste prijs en dienstverlening bood, moet hij nu zelf op zoek. Daarvoor moet hij beschikken over voldoende informatie om de vergelijking tussen con currerende leveranciers te kunnen maken. En daarin schiet de overheid te kort: rekenmodules op het internet zijn niet voor iedereen toegankelijk. De kloof tussen zij die weten en zij die niet weten, tekent zich opnieuw zeer scherp af. Hoger opgeleiden vinden vlot hun weg op de vrijgemaakte markt, maar een steeds groeiende groep van mensen dreigt weerom uit de boot te vallen. Op die manier worden zij slachtoffer van de vrijmaking en gaan de mogelijke voordelen aan hen voorbij. De tekortkomingen van de vrije markt blijven veel te makkelijk toegedekt. Wie foutieve facturen krijgt, onterecht voor een lokale adviescommissie moet komen of bedrogen wordt door agressieve verkopers, staat nog te veel in de kou. Dat de federale overheid er niet in slaagt zo lang na de liberalisering de wettelijk verplichte ombudsdienst operationeel te maken, is een regelrechte schande. Vrijwilligers, het middenveld en consumentenorganisaties staan al maanden aan de klaagmuur. Misschien hebben politici de vrijmaking onderschat? Wetten, decreten, besluiten, ordonnanties… omwille van onze staatsstructuur alleen al is de omzetting van een Europese richtlijn geen makkelijke klus. Vrijmaken betekent helemaal niet dat de regels verdwijnen. Distributie, productie en verkoop van energie zijn nu aparte activiteiten. Precies daardoor zorgt de 3-5


liberalisering in de praktijk voor heel wat problemen. De essentie van de vrijmaking is dat concurrentie moet leiden tot een efficiëntere markt met meer keuzemogelijkheden en lagere prijzen. Helaas hebben bepaalde bedrijven nog een te groot aandeel van de markt in handen. Dat bijna-monopolie beperkt net concurrentie. Prijzen dalen dus niet echt. Europa kiest ervoor de liberalisering vast te leggen in richtlijnen en die op te leggen aan de lidstaten. Helaas zijn er geen bepalingen over de openbaredienstverplichtingen. (Openbaredienstverplichtingen omvatten een aantal sociale maatregelen, zoals gratis elektriciteit die distributienetbeheerders in België moeten respecteren) De lidstaten bepalen dus zelf welke diensten dat moeten zijn. Ze vullen dus zelf dat algemeen belang in.

Welzijnszorg, Armoede uitsluiten; Achtergronddossier 2005, Huishouden vraagt energie, p. 27 2 Een volledig overzicht kan je vinden op www.vreg.be en www.mineco.fgov.be. 3 Welzijnszorg, Armoede uitsluiten; Achtergronddossier 2005, Huishouden vraagt energie, p. 25. 4 Welzijnszorg, Armoede uitsluiten; Achtergronddossier 2005, Huishouden vraagt energie, p. 30. 1

3-6

3-7


Over spanning

Liberalisering of vrijmaking van de energiemarkt • Invloed van Europa • 1 juli 2003 • Doel: lagere prijzen en betere dienstverlening • Realiteit is niet hetzelfde als theorie • Splitsing van verkoop en netbeheer

Politieke bevoegdheid • België is een moeilijk politiek land • Er zijn vier ministers bevoegd: FEDERAAL t Verwilghen: sociaal tarief en ombudsdienst t Van den Bossche: consumentenzaken VLAAMS t Peeters: Energie en rationeel energiegebruik t Vervotte: Welzijn CREG VREG


De weg van de energie5 Elektriciteit en aardgas leggen een hele weg af voor wij er thuis gebruik van kunnen maken. Verschillende spelers op de energiemarkt zorgen ervoor dat we over voldoende energie beschikken om onze huizen te verwarmen en te verlichten, om het huishouden te doen.

4-1


Productie Elektriciteit wordt opgewekt in een elektriciteitscentrale. Verschillende brandstoffen zoals kolen, gas, olie of uranium dienen om water te verwarmen tot stoom die dan wordt omgezet tot elektriciteit. Er zijn verschillende vormen van elektriciteitsproductie. De ene manier is milieuvriendelijker dan de andere. Productie van elektriciteit

Grondstoffen als brandstof • Fossiele brandstoffen: steenkool, aardolie en aardgas Om elektriciteit te maken worden deze stoffen verbrand. Hierdoor komen vervuilende stoffen in de lucht. Die zorgen ervoor dat de temperatuur op aarde stijgt en dat de bodem, het water en de lucht verzuren. Bovendien kunnen de fossiele brandstoffen opgeraken. Ze zijn niet duurzaam. • Kernenergie Elektriciteit via kerncentrales noemen sommige mensen ‘schone’ elektriciteit omdat daarbij geen vuile stoffen in de lucht komen. Kernenergie heeft wel een ander groot nadeel. Er kan iets fout gaan met de kerncentrales of met het kernafval. Dan kan er radioactieve straling vrijkomen en dat is erg gevaarlijk voor de mens en het milieu. En het stokkeren van kernafval is een bijkomend probleem. • Biomassa Biomassa is een speciaal aangeplant bos of afval (snoeiafval, oud papier, GFTafval,…). Die massa wordt verbrand, vergast of vergist om elektriciteit te maken. De elektriciteit gemaakt met biomassa is milieuvriendelijk indien er evenveel bomen worden geplant dan er worden verbrand. • Warmtekrachtkoppeling

Warmtekrachtkoppeling (WKK) is een betrekkelijk milieuvriendelijke vorm van elektriciteitsopwekking. Bij WKK wordt de vrijgekomen warmte van de elektriciteitsproductie-eenheid nuttig gebruikt.

Hernieuwbare energiebronnen 6 • Windenergie Elektriciteitproductie met wind heeft veel voordelen. De wind is gratis, raakt nooit op en zorgt niet voor vervuiling. Windenergie ontstaat met behulp van windmolens of windturbines. De werking van een windmolen is vergelijkbaar met een fietsdynamo. • Zonne-energie De zon gebruiken om elektriciteit te maken is goed voor het milieu en de mensen. De elektriciteit wordt gemaakt door fotovoltaïsche zonnepanelen. Die panelen zetten zonnestralen rechtstreeks om in elektriciteit. Zonnepanelen zijn echter duur. • Waterkracht Water wordt al heel lang gebruikt om elektriciteit te maken. Hiervoor heb je echter stromend of vallend water nodig. België telt helaas weinig watervallen of sterk stromende rivieren. Deze bronnen zorgen voor opwekken van energie. Een ander woord voor opwekken is produceren. En diegene die produceert heet producent. De producent is dus de eerste schakel. In de productie van elektriciteit mag concurrentie spelen. Maar het merendeel van de elektriciteitsproductie in ons land is in handen van Electrabel (meer dan 85%) en SPE (meer dan 10%). We voeren ook elektriciteit in omdat onze eigen productie niet volstaat.

Productie van aardgas Aardgas is een fossiele brandstof die ontstaat uit de resten van prehistorische vennen en wouden die kilometers diep in 4-2


de grond zitten. Met speciale boortorens wordt aardgas opgehaald en soms duizenden kilometers getransporteerd. België zelf heeft geen aardgasvoorraden en voert dus aardgas in.

Distributie Nadat de elektriciteit van het hoogspanningsnet overgezet is op een lager spanningsniveau, zorgen de distributienetbeheerders voor de verdere verdeling ervan via onder- en bovengrondse netten. Om te voorkomen dat verschillende elektriciteitsen aardgasnetten ons land doorkruisen, is de distributie per regio een monopolieactiviteit. Deze taak wordt opgenomen door de intercommunales en regies. Zij hadden vóór de vrijmaking van de energiemarkt zowel het netbeheer als de levering van elektriciteit en/of aardgas in handen. Taak van de distributienetbeheerder De distributienetbeheerder staat in voor de uitbating van het elektriciteitsen aardgasnet en hij: • zorgt voor de aansluiting op het net; • installeert elektriciteitsen gasmeters en is verantwoordelijk voor het opnemen van de meterstand; • stelt zijn net ter beschikking van alle leveranciers die elektriciteit en/of aardgas willen vervoeren via zijn net; • zorgt ervoor dat zijn net steeds efficiënt, veilig en betrouwbaar werkt; • voert een aantal openbaredienstverplichtingen uit die de overheid oplegt, zoals de levering van een minimumhoeveelheid elektriciteit of het plaatsen van budgetmeters; • bevordert het rationeel energiegebruik van de elektriciteitsverbruikers. De VREG stelt de netbeheerders aan voor een bepaalde periode (in principe 12 jaar). De klant kan zijn netbeheerder niet zelf kiezen. Die ligt vast per werkingsgebied.

Twee soorten distributienetbeheerders, de vroegere intercommunales Een intercommunale in België is een vereniging van twee of meer gemeenten met als doel taken van een gemeenschappelijk belang te realiseren. Vaak op het gebied van nutsvoorzieningen (elektriciteit, gas, water, televisiedistributie), huisvuilverwerking, sociale huisvesting, streekontwikkeling,enz. Het takenpakket van een gemeente is te uitgebreid en te complex geworden. Bovendien zijn er ook opdrachten en projecten die de gemeentegrenzen overschrijden en financieel onhaalbaar zijn. Een ruimer samenwerkingsverband tussen de verschillende gemeenten neemt deze taken over. Hoewel een intercommunale in essentie een vereniging van gemeenten is , kunnen ook private partners deelnemen. In dit geval spreekt men van een gemengde intercommunale. Wanneer dat niet het geval is, spreken we van een “zuivere” intercommunale. Hoewel het woord intercommunale nog steeds veelvuldig wordt gebruikt, heten deze nu officieel “intergemeentelijke samenwerkingsverbanden”. Gemengde intercommunale Tot voor de vrijmaking van de markt was Electrabel een privé-partner van de gemengde intercommunales. Electrabel stond toen in voor zowel de verkoop als de exploitatie, het onderhoud en de ontwikkeling van distributienetten. Met de vrijmaking moest verkoop (levering) en distributie (het beheer van de netten) losgekoppeld worden. Sindsdien is Electrabel nog wel aandeelhouder maar Electrabel voert geen opdrachten meer uit voor de distributienetbeheerder. Nu neemt de distributienetbeheerder deze taken zelf op zich. Omgekeerd verkoopt de 4-3


intercommunale (de distributienetbeheerder dus) in principe geen elektriciteit meer. Tenzij als uitzondering, bijvoorbeeld bij het gebruik van budgetmeters. De Vlaamse ‘gemengde’ distributienetbeheerders werken samen. Voor het uitvoeren van hun sociale taak en het uitbaten van het distributienet richtten ze samen Eandis op. Eandis staat in voor de dienstverlening van en naar de distributienetbeheerders. Eandis zorgt voor de invulling van de openbaredienstverplichtingen die de wetgever oplegt en vervult ook de taak van sociale leverancier. Als sociale leverancier voert Eandis het beleid uit in verband met energiegebruikers met betaalmoeilijkheden, de werking van de Lokale Adviescommissie (LAC) en de rapportering aan de CREG en de VREG. Eandis verzorgt ook de dagelijkse uitbating en het onderhoud van de distributienetten en de ontwikkeling van nieuwe distributienetten voor elektriciteit en aardgas. Zo dient Eandis bijvoorbeeld nieuwe leidingen te leggen, de infrastructuur te onderhouden en beschikbaar te zijn bij storingen en defecten. Zuivere intercommunales De zuivere intergemeentelijke samenwerkingsverbanden hebben geen privé-partner. Zij stonden vóór de vrijmaking van de energiemarkten dus zelf in voor zowel de verkoop als de distributie van energie. Maar ook zij hebben zich sindsdien moeten beperken tot het netbeheer en mogen, behoudens bepaalde uitzonderingen, niet langer meer elektriciteit verkopen. Ze hebben zich verenigd in Inter-Regies, een vereniging die optreedt als hun vertegenwoordiger en woordvoerder. Interregies heeft drie opdrachten:

• belangenvertegenwoordiging van de leden bij de gewestelijke, federale en Europese overheden en organisaties, • uitwisseling van kennis en ervaring bevorderen tussen de aangesloten bedrijven, • een gediversifieerde dienstverlening voor de aangesloten leden. Voor de praktische zaken van het netbeheer hebben de meesten onder hen, naar het voorbeeld van Eandis bij de gemengde netbeheerders, zich recent ook verenigd in Infrax. Transmissie/ transport De elektriciteitscentrales zetten de elektriciteit op het transmissienet. Dit is een hoogspanningsnet met een spanning van meer dan 70.000 volt (of 70 kilovolt). Die spanning is véél te hoog om rechtstreeks in de huiskamer te gebruiken, dus wordt de elektriciteit eerst overgezet op laagspanning. Volt is de eenheid van ‘spanning’. Stopcontacten hebben een voltage van 220 of 230 volt. Laagspanning is dus beschikbaar via een stopcontact in je woning. Sinds 1 juli 2003 wordt het hoogspanningsnet beheert door Elia NV. Elia NV verdeelt de elektriciteit, beheert het systeem en stelt het net open voor iedereen. Het vervoer van aardgas van de boortorens naar de afnemers gebeurt via pijpleidingen of methaantankers. Om steeds voldoende voorraad te hebben, wordt aardgas ondergronds opgeslagen in grote reservoirs in Zeebrugge, Dudzele, Loenhout, Anderlues en Péronnes. Het vervoer van aardgas gebeurt in België via het net van de NV Fluxys.

4-4


De transmissie van elektriciteit en het transport van aardgas zijn monopolieactiviteiten in handen van Elia NV en de NV Fluxys. Alleen zij staan in voor het beheer. Gelukkig maar… anders kan iedere concurrent een eigen net van hoogen laagspanningsmasten of pijpleidingen aanleggen.

Levering Vóór 1 juli 2003 was de levering of de verkoop van elektriciteit en aardgas in handen van één groep, namelijk de intercommunales. De gemengde intercommunales deden dit met behulp van een privé-partner, respectievelijk Electrabel en Distrigas. Sindsdien kan de klant kiezen tussen diverse leveranciers. In 2007 zijn er 9 elektriciteitsleveranciers en 7 aardgasleveranciers actief voor het huishoudelijk gebruik van 2.522.889 afnemers. Voor aardgas en elektriciteit kan men terecht bij: Electrabel Costumer Solutions* , Essent Belgium, Luminus*, Nuon Belgium, en Elektriciteitsbedrijf Merksplas*. Voor elektriciteit is er Ecopower, Lampiris en Wase Wind. Aardgas is ook verkrijgbaar bij Intergas Levering BV*.

Wie (nog) niet gekozen heeft, krijgt automatisch een standaardleverancier toegewezen (aangeduid met *). In dat geval geniet je meestal niet van bepaalde prijsvoordelen of extra dienstverlening. Leveranciers die elektriciteit en aardgas willen leveren aan klanten in het Vlaamse Gewest, hebben een leveringsvergunning van de VREG nodig. Daarvoor moeten ze voldoende financiële en technische bagage hebben, professioneel betrouwbaar zijn, over voldoende leveringscapaciteit beschikken en onafhankelijk zijn van de netbeheerder. De Vlaamse overheid legt hen bovendien nog een aantal wettelijke verplichtingen op. De leverancier moet onder andere: • zorgen voor leesbare facturen, herinneringsbrieven en ingebrekestellingen; • verschillende betalingsmogelijkheden aanbieden aan de klanten met in ieder geval betalingen per maand, per twee maanden of per kwartaal; • de mogelijkheid bieden aan zijn klanten om telefonisch of via een ander communicatiemiddel uitleg te vragen over de elektriciteitsen aardgasfactuur; • de mogelijkheid geven om inlichtingen te vragen en klachten in te dienen met betrekking tot de levering van elektriciteit en aardgas g

Deze leveranciers voeren een sterke concurrentiestrijd om nieuwe klanten te winnen. We zien dat de meeste Vlamingen die een contract afsloten, bij hun standaardleverancier zijn gebleven. Je kunt er dus ook uitdrukkelijk voor kiezen om een nieuw contract af te sluiten bij je vroegere (standaard)leverancier. Welzijnszorg, Armoede uitsluiten; Achtergronddossier 2005, Huishouden vraagt energie, p. 15. 6 Katholieke Universiteit Leuven, Faculteit Pedagogische Wetenschappen academiejaar 2004 - 2005; Eindrapport projectgroep Ecolife; p104 – 118. 5

4-5

4-6


Over spanning

Gas: grote buizen, containers,opslagplaatsen Fluxys NV

2 Transmissie / transport Elektriciteit: Hoogspanning Elia NV

Grijze stroom Grondstoffen als brandstof

De weg van de energie 1 Productie Groene stroom Hernieuwbare energiebronnen

4 Levering · Commercieel · Verschillende (9) leveranciers · De vrije markt: zijn vrij om te kiezen wie ze als klant willen · Hebben licentie van de VREG nodig

Zuivere intercommunales Inter – regies Infrax · Sociale leverancier / vangnet

3 Distributie Gemengde intercommunales Eandis

Bijlage hoofdstuk 4

Bekijk de volgende foto’s en logo’s. Welke foto / logo beeldt de productie van energie uit, welke van hoogspanning, van distributie en van leverancier? Er zijn nog enkele zaken die ontbreken kan je deze zelf tekenen?

4-7


Over spanning

Bijvoorbeeld zonne-energie, waterenergie, biomassa, kolen,… de volledige lijst kan je vinden in hoofdstuk 4.

1. . .....................................................

4-8


3. . .....................................................

Over spanning

2. . .....................................................

4-9


Over spanning

4. . .....................................................

4-10


Over spanning

Ecopower cvba

Oplossingen bijlage hoofdstuk 4

Foto 1: Productie elektriciteit Foto 2: Productie van elektriciteit door zonnepanelen Foto 3: Productie van elektriciteit door windmolens. Foto 4: Hoogspanning voor elektriciteit. Eerste 18 logo’s zijn van distributienetbeheerders.

4-11


Over spanning

De 8 andere logo’s zijn van leveranciers.


De Leverancier De leverancier verkoopt aardgas en elektriciteit. Vóór de vrijmaking stond de intercommunale in voor zowel de distributie als voor de levering van elektriciteit en aardgas. Sinds 1 juli 2003 kan je dus kiezen tussen de verschillende elektriciteitsen/of aardgasleveranciers. Indien je bewust kiest voor een leverancier, sluit je een nieuw contract af. Indien je geen nieuw contract afsluit blijf je bij de standaardleverancier. 7 Er zijn op dit moment 9 leveranciers (zie p 7). Dat zijn allemaal commerciële verkopers. Zij willen zoveel mogelijk klanten.8

5-1


Wie mag elektriciteit en aardgas verkopen?9 In de vrijgemaakte Vlaamse energiemarkt gebeurt de levering van elektriciteit en/of aardgas door leveranciers die een vergunning kregen van de VREG. Deze vergunning wordt pas toegekend nadat de VREG de financiële en technische capaciteit en de professionele betrouwbaarheid van de kandidaatleverancier heeft nagetrokken. De vergunning wordt toegekend voor onbepaalde duur, maar kan opnieuw worden ingetrokken als de leverancier niet meer voldoet aan de voorwaarden zoals vastgelegd in het Elektriciteits- en Aardgasdecreet. Op de Vlaamse energiemarkt zijn vertegenwoordigers of handelsagenten actief die geen leveringsvergunning hebben, maar optreden voor leveranciers. Zij bemiddelen tussen de klanten en de leveranciers. Eventuele leveringscontracten kunnen dan ook enkel in naam en voor rekening van hun opdrachtgever(s) afgesloten worden met de klanten. Deze handelsagenten verschillen van de energieleveranciers omdat zij als zodanig niet onder de controle vallen van enige reguleringsinstantie. Je hoeft dus absoluut niet de deur te sluiten, of de telefoon neer te leggen, mocht je door één van dergelijke handelsagenten worden gecontacteerd. Je moet wel zorgen dat je weet wie uiteindelijk jouw leverancier zal zijn.

Vergelijken van de verschillende leveranciers 10 Wie de “beste” leverancier voor jou is, kan alleen jijzelf zeggen. Het hangt er immers vanaf wat jij belangrijk vindt en dat is voor iedereen anders. Er zijn verschillende factoren waar je mee rekening kan houden bij het kiezen van een leverancier:

• de leveringsvoorwaarden en de prijs; • de milieuvriendelijkheid; • de klantvriendelijkheid van de leverancier; • de betrouwbaarheid en de dienstverlening, … De leveringsvoorwaarden en de prijs De vergelijking van de leveringsvoorwaarden en de prijzen van de verschillende leveranciers kan je opvragen bij de VREG.11 De prijzen van de leveranciers zijn zeer divers. De leveringsvoorwaarden van de verschillende leveranciers zijn eerder gelijklopend. Enkele zaken waarbij je rekening kan houden als je een leveranciersvergelijking maakt: • Zijn de prijzen vast of flexibel? • Zijn de prijzen van de leverancier indexeerbaar? • Kan de leverancier de prijs aanpassen in geval van wijziging van de tarieven van de netbeheerder? • Kan het contract ten allen tijde opgezegd worden? • Is er een korting voor domiciliëring? • Is de offerte gebaseerd op de juiste gegevens? Dienstverlening en klantvriendelijkheid van de leverancier Iedere leverancier is wettelijk verplicht om een klantendienst te organiseren waar je als klant steeds terecht kan voor inlichtingen en klachten. Hoe de leveranciers deze verplichting invullen, is afhankelijk van hun klantvriendelijkheid en dienstverlening. Enkele elementen die een rol kunnen spelen bij de keuze van een leverancier zijn: 5-2


• De duidelijke uitleg over jouw factuur en de prijzen, • De manier van klachtenbehandeling, • De snelheid en accuraatheid van reactie, • De bereikbaarheid van de klantendienst,… Deze factoren van dienstverlening en klantvriendelijkheid zijn moeilijk objectief te toetsen. Of je als klant tevreden bent van de service van jouw leverancier is een persoonlijke inschatting. Milieuvriendelijkheid Nog een andere factor die je keuze van elektriciteitsleverancier kan beïnvloeden, is het aandeel milieuvriendelijke energie (waterkracht, zonne- en windenergie, energie uit organisch-biologisch afval, biomassa en biogas) in de totale elektriciteitslevering van de leverancier. Als je het belangrijk vindt dat de leverancier zo veel mogelijk, of zelfs alle geleverde elektriciteit levert uit hernieuwbare energiebronnen, kan je hiermee ook rekening houden bij de keuze van een leverancier. De mate van milieuvriendelijkheid van de leverancier kan je aflezen uit de leveranciersvergelijking op de website van de VREG.

Veranderen van leverancier Iedereen wil graag zo weinig mogelijk betalen voor zijn energie. Daarom kan je ervoor kiezen om te veranderen van leverancier. Maar hoe doe je dat? Door te tekenen bij deur aan deur verkoop, door telefonische verkoop, in een supermarkt, …? Hieronder volgt een stappenplan voor het veranderen van leverancier. Stap 1: Vergelijk de prijzen12

wanneer die goedkoper is. Prijzen vergelijken is echter niet eenvoudig. De prijzen bestaan uit verschillende delen en dat maakt de zaak behoorlijk ingewikkeld. Een nieuwe leverancier kiezen is dus een hele onderneming. Best zoek je vooraf één en ander op. Dat kan bij: • De leveranciers. Zij kunnen de prijs voor je berekenen. • De overheid. Je kunt de prijzen vergelijken voor elektriciteit en gas op het internet www.vreg.be. • Wanneer je geen internet hebt, kan je schrijven en bellen naar de VREG (02/553 13 53). Zij vergelijken voor jou de prijzen. (Zorg wel dat je de laatste eindfactuur bij de hand hebt.) • Test – Aankoop. Wie lid is, kan de prijs van de elektriciteit gratis vergelijken via www.test-aankoop.be. Stap 2: Lees je contract met de huidige leverancier na13 Op je contract ga je op zoek naar een antwoord op de volgende vragen: • Wanneer loopt je contract ten einde? • Moet je een verbrekingsvergoeding betalen wanneer je een contract vroegtijdig verbreekt? • Hoe zeg je het contract op? • Is er een opzegtermijn? Stap 3: Teken een contract met de nieuwe leverancier en zeg het contract met je huidige leverancier op De nieuwe leverancier met wie je een contract tekent, voldoet aan jouw wensen: hij is goedkoop of levert milieuvriendelijke energie. Het contract vermeldt duidelijk de datum vanaf wanneer geleverd wordt. Let hierop, anders moet je (misschien) een verbrekingsvergoeding betalen bij je huidige leverancier.

Een nieuwe leverancier kies je vooral 5-3


Het contract met de vorige leverancier kan je zelf opzeggen of je kunt de nieuwe leverancier vragen om dit in jouw plaats te doen. Als je huidige leverancier een zogenaamde standaardleverancier is, geldt er een opzeggingstermijn van één volledige maand. Die begint te lopen op de eerste van de maand volgend op de datum van de opzegging. Als je al uitdrukkelijk een contract met een leverancier aanging, kan een andere opzegtermijn gelden. Die termijn staat in je contract. Stap 4: Neem de meterstand op Je netbeheerder zal je contacteren met de vraag om je meterstanden door te geven. Daarna zal de oude leverancier zijn slotafrekeningsfactuur opmaken. Indien je vergeet de meterstand door te geven, zal de netbeheerder een schatting maken van de meterstand op basis van je vorige verbruiksgegevens. Het is ook belangrijk dat je de juiste en volledige EAN-code noteert op je verhuisformulieren. Stap 5: Energie van de nieuwe leverancier Vanaf het einde van de opzegtermijn krijg je elektriciteit en/of aardgas van de nieuwe leverancier. Verandering van leverancier vergt geen aanpassingen aan de aansluiting of meter. Stap 6: Opvolging Let erop dat je de voorschotfacturen wel degelijk ontvangt. Het kan gebeuren dat de eerste voorschotfacturen lang op zich laten wachten. Als je die voorschotfacturen niet ontvangt zoals afgesproken, neem dan

snel contact op met je leverancier. Vraag hem om er voor te zorgen dat je tijdig kan beginnen te betalen. Zo voorkom je grote facturen door (administratieve) vergissingen van de leverancier. We stellen helaas vast dat mensen niet al deze stappen doorlopen alvorens te veranderen van leverancier. Om de klant te beschermen heeft de minister van consumentenzaken enkele spelregels vastgelegd (zie hfst 4).

Problemen bij het wisselen van leverancier14 We merken dat er een aantal zaken mislopen bij de wisseling van leverancier. We geven eerst een korte omschrijving van de problemen en vervolgens enkele tips om te voorkomen.

Probleem 1 Ongewenst is er verandering van leverancier of je krijgt facturen van een leverancier waar je niet voor koos. Dat kan het gevolg zijn van het gebruik van verkeerde gegevens door de leverancier of van een misverstand over een mondeling contract. Vage en onvolledige informatie of fouten zijn de voornaamste bron van onterechte wisselingen van leverancier. Zorg er bij het veranderen van leverancier voor dat zowel de oude als de nieuwe leverancier over de juiste informatie beschikken. • Vermijd mondelinge contracten.Zorg ervoor dat je de leveringsvoorwaarden van de leverancier schriftelijk krijgt. Zo kan je ze rustig nalezen. Maak de leverancier duidelijk dat er geen contract is zolang het niet op papier staat dat je akkoord gaat met zijn algemene voorwaarden. 5-4


• Zorg ervoor dat de leverancier altijd beschikt over volledige en correcte gegevens. • Communiceer klaar en duidelijk met de leveranciers en maak daarbij steeds gebruik van de unieke EAN-code15 van uw aansluiting. Bewaar deze unieke EANcode goed. U kunt deze code steeds opvragen bij uw netbeheerder. Probleem 2 Je ontvangt een brief waarin je gezegd wordt dat je van leverancier bent veranderd, maar je hebt nooit voor een andere leverancier gekozen. Je krijgt een factuur van een leverancier waarvoor je niet hebt gekozen.

• Neem zo snel mogelijk contact op met één van volgende partijen: • je eigen leverancier. • de leverancier waarvan je ongewenst een factuur krijgt of die vermeld staat op de brief met melding van de leverancierswissel. En meldt dat je vermoedt dat je ongewenst van leverancier bent veranderd. • De gecontacteerde partij zal dan het nodige doen om deze onterechte leverancierswissel te melden aan de leverancier die de fout gemaakt heeft. Deze leverancier zal jou verder informeren over hoe en wanneer hij deze fout zal rechtzetten. • In de praktijk merken we dat het ongedaan maken van een onterechte leverancierswissel niet altijd vlot verloopt. Het is belangrijk om de situatie goed op te volgen. Zolang je geen schriftelijke bevestiging kreeg over het ongedaan maken van de wissel, is het belangrijk dat je regelmatig contact opneemt met je gewenste leverancier. Zo zullen zij het nodige in orde brengen.

Probleem 3 Je hebt een contract getekend via een verkoper die jou thuis is komen opzoeken. Je hebt nu spijt. Wat zijn je rechten bij huis aan huisverkoop? • Huis aan huisverkoop van contracten voor de levering van elektriciteit en aardgas vormt een snel groeiende verkoopstechniek op de Vlaamse energiemarkt. Bepaalde ondernemingen treden op als agent voor een leverancier die over een leveringsvergunning beschikt en dus gecontroleerd wordt door de VREG. De agenten hoeven dus niet zelf over een leveringsvergunning te beschikken. • Bij huis aan huisverkoop kan je als afnemer gratis afgeraken van het leveringscontract binnen een termijn van 14 werkdagen (zaterdagen tellen ook mee als werkdag). Je begint te tellen vanaf de dag die volgt op de ondertekening van de overeenkomst. Indien je dat contract toch niet wil, moet je de leverancier best per aangetekende brief op de hoogte brengen. Opgelet! Wanneer je vooraf en uitdrukkelijk aan de verkoper vroeg om het leveringscontract bij je thuis te komen bespreken, heb je geen recht op deze bedenktijd. Probleem 4 Je ging een contract aan met een energieleverancier en nu rekent de vorige leverancier je een verbrekingsvergoeding aan. Heeft de leverancier dit recht?

Dergelijke vragen krijgen we zeer regelmatig. De oorspronkelijke leverancier is immers van mening dat de afnemer nog gebonden is door een contract en rekent dus een schadevergoeding aan wegens contractverbreking. Ook in de pers verschenen hierover heel wat berichten. 5-5


Blijkbaar ondertekenen veel klanten een contract met een energieleverancier zonder te beseffen dat ze nog een lopend contract hebben met een vorige leverancier. Meestal gebeurt dat na een eerdere telefonische toezegging. Het is juridisch perfect mogelijk om telefonisch een contract te sluiten dat een afnemer voor een bepaalde periode aan de leverancier bindt. Na een telefonische toezegging, waarbij de afnemer ingaat op de contractvoorwaarden, wordt het contract dan bevestigd met een brief. Tot voor kort was het zo dat een contract geldig was wanneer er geen reactie kwam op deze brief. Dat is veranderd (zie verder bij consumentenbelangen). Wanneer je tijdens de looptijd van een contract met een energieleverancier een nieuw - in feite tweede - contract afsluit, dan heeft de oude leverancier recht op een verbrekingsvergoeding. Tenminste indien het contract melding maakt van een dergelijke schadevergoeding. De meeste leveranciers hanteren contracten met een looptijd van één jaar. Bij verandering van leverancier is het dus belangrijk dat je rekening houdt met de opzegtermijn en dat je het oude contract tijdig opzegt. Zoniet kan het contract in bepaalde gevallen stilzwijgend verlengd worden. Ga daarom steeds na tot wanneer een contract loopt en hoe lang de opzegperiode is.

schadevergoeding. Die algemene contractuele voorwaarden vind je in het contract. Als je geen afschrift van het contract ontving, kan je die voorwaarden ook vinden op de website van de leverancier. Verder zijn ze ook gratis en op eenvoudig verzoek aan te vragen via telefoon, post of fax. Om de verbrekingsvergoedingen zo veel mogelijk te vermijden, ondertekenden de leveranciers een akkoord voor de bescherming van de consument, “akkoord: De consument in de vrijgemaakte elektriciteitsen gasmarkt”, het zogenaamde Akkoord Van den Bossche.16. Nog meer tips • Zorg altijd dat je een ondertekend exemplaar van het contract in handen krijgt (opmerking: dit is vaak wel heel moeilijk). Vaak neemt de verkoper alle exemplaren mee. Dat maakt verzet van de consument natuurlijk moeilijker. • Vraag liefst om een contactpersoon. Vraag minstens een telefoonnummer waar je met vragen terecht kunt. • Zorg dat je naast het contract, ook de algemene voorwaarden van de leverancier ontvangt. Lees deze nog eens rustig na (of laat dit doen door iemand die je vertrouwt). • Ten slotte kan je altijd nagaan via de VREG (website www.vreg.be of infolijn 02- 553 13 53) hoe de prijs van het aangeboden contract zich verhouden tot het aanbod van de andere leveranciers en de leveringsvoorwaarden.g

Informeer bij onduidelijkheid steeds bij je huidige leverancier, zeker indien het contract telefonisch werd aangegaan. Het komt er dus op aan de algemene voorwaarden van het contract met je leverancier te kennen en je daaraan te houden. Zo vermijd je een mogelijke 5-6


De standaardleverancier is deze leverancier die de distributienetbeheerder heeft aangesteld bij de start van de vrijmaking van de markt. In Vlaanderen zijn er drie standaardleveranciers namelijk Electrabel, EBEM en Luminus. Afhankelijk van je woonplaats is één van deze drie leveranciers je standaardleverancier. Je blijft bij de standaardleverancier totdat je hebt gekozen voor een andere leverancier. Je kan ook een contract ondertekenen bij de standaardleverancier, maar dan is dit niet langer je standaardleverancier. 8 Welzijnszorg, Armoede uitsluiten; Achtergronddossier 2005, Huishouden vraagt energie, p. 20. 9 http://www.vreg.be/vreg/particulieren/kies.htm 10 http://www.vreg.be/vreg/particulieren/kies.htm 11 Voor de prijsvergelijking zie www.vreg.be of bel naar het nummer 02/553 13 53 12 Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, Afdeling Natuurlijke Rijkdommen en Energie; Sociale maatregelen voor wie aardgas en elektriciteit koopt; p. 3 - 4 13 http://www.vreg.be/vreg/particulieren/kies.htm 14 http://www.vreg.be/vreg/particulieren/faqpartlev.htm 15 EAN-code: EAN staat voor European Article Numbering. Elke woning of bedrijf die aangesloten is op een elektriciteits- of aardgasnet, heeft een uniek identificatienummer, een zogenaamde EAN-code. Deze codes worden in heel Europa toegepast. De EAN-code bestaat uit 18 cijfers: de eerste 2 cijfers vertegenwoordigen het land (België = 54), de vijf volgende de netbeheerder, de tien volgende cijfers het toegangspunt en het laatste getal is een controlegetal. Via de EAN-code wordt een eenduidige identificatie van de toegangspunten mogelijk, wat het gevaar op misverstanden in de gegevensuitwisseling tussen netbeheerders en leveranciers zou moeten verminderen (bv. wat betreft de schrijfwijze van de naam of het adres van de afnemer). Je vindt de EAN-code terug op uw energiefactuur (18 cijfers en begint met het getal 54). 16 Akkoord:”De consument in de vrijgemaakte elektriciteitsen gasmarkt. Dit is een akkoord tussen energieleveranciers voor de bescherming van de consument. Dit akkoord is volledig van toepassing vanaf 1 juli 2006. Gedragscode voor “verkoop buiten de onderneming” en “verkoop op afstand”. Deze gedragscode is geldig vanaf 1 juli 2006. U kunt dit akkoord terugvinden op de VREGwebsite via volgende link: http://www.vreg.be/vreg/particulieren/consbel.htm, http://www. vreg.be/vreg/documenten/akkoordnieuw.pdf en http://www.vreg.be/vreg/documenten/ gedragscodenieuw.pdf 7

5-7


Enkele bedenkingen bij dit hoofdstuk Gebrek aan informatie om te kunnen kiezen tussen leveranciers. Mensen in armoede blijven alleen al bij de overweging om een eventuele overstap te wagen steken in een grote onzekerheid. “Hoe kom ik aan de nodige informatie? Waarop moet ik mijn keuze baseren? Wie helpt mij met mijn beslissing?” En ook: “Is mijn leverancier ook mijn netbeheerder?” Allemaal onbeantwoorde vragen die een vrije en rationele keuze enorm moeilijk maken. Zelfs de klanten die bij dezelfde leverancier gebleven zijn, weten niet of ze een prijsvermindering krijgen. De kanalen om informatie te verkrijgen zijn niet altijd bereikbaar. Niet iedereen beschikt over internet of teletekst. En een leverancier kan elke maand de prijzen veranderen. Mensen vinden het heel moeilijk om te voorzien hoe de prijzen bij een leverancier gaan evolueren – als ze dat al weten. Standaardleveranciers publiceren tarieven waarbij rekening wordt gehouden met de kosten van de voorbije 12 maanden en niet met de huidige beduidend hogere prijzen, zodat de consument wordt misleid in zijn vergelijkingen met de concurrentie. Via de Vreg kwam het project energie wel te weten dat bij deze overheidsorganisatie prijsvergelijking telefonisch kan opgevraagd worden en de resultaten per post worden verzonden. De overheid voorziet onvoldoende duidelijke communicatie met de burger. Het project energie en armoede werkte samen met de Administratie Natuurlijke Rijkdommen en Energie (noemt nu Vlaams Energieagentschap) aan de brochure ‘Sociale maatregelen voor wie aardgas en elektriciteit koopt’. Ondanks de pogingen om deze te verspreiden zijn burgers ruim onvoldoende ingelicht over de vrijmaking van de energiemarkt. Volgens het project energie en armoede zou – ondermeer – een gerichte Tv-campagne heel wat mensen bereiken. Mensen moeten zelf achter de nodige informatie aanhollen. Die durft nogal verschillen naargelang de persoon aan de andere kant van de lijn. Evenmin heeft de klant inzicht in de prijzen die worden doorgerekend aan de consument. Gevolg is dat mensen in armoede zich soms te snel laten overtuigen door verkopers en eindigen met een contract dat helaas niet altijd met goedkopere facturen garandeert. Verkopers tonen 5-8


lijsten met namen en adressen van buren die hun oude leverancier inruilden voor een nieuwe. Ook kunnen mensen in armoede vaak niet weerstaan aan de lichte dwang die sommige leveranciers uitoefenen om de maandelijkse voorschotten via domiciliëring te betalen. Beloofde kortingen bij domiciliëring blijven uit tot bij de afrekening, maar daarvan werden de klanten niet op de hoogte gebracht. Wanneer de korting niet in de domiciliëring verwerkt zit, voelt men zich bijgevolg bedrogen.

Een ervaring De informatie van de overheid geraakt niet tot bij de ons. Vele van onze mensen kunnen niet lezen, laten zich overdonderen door aanlokkelijke voorwaarden, de meesten van ons hebben geen internet. Nochtans is internet hét middel dat wordt aangeboden om een prijsvergelijk tussen leveranciers op te maken. Wij willen dat er gezorgd wordt voor verstaanbare en toegankelijke informatie voor iedereen. ”Ik ben onder druk veranderd van leverancier. Ik voelde me onder druk staan. Ze lieten adressen en namen van buren zien, ik was met mijn kindje bezig, en ik voelde een dwang. Ze beloofden dat ik 25 euro minder per maand zou betalen.” Verder worden de bedenkingstermijnen (bijvoorbeeld bij verkoop buiten de onderneming) niet altijd gerespecteerd. Er loopt heel wat fout wanneer mensen binnen de wettelijk voorziene termijnen afzien van het contract dat ze gesloten hebben. Dit alles brengt heel wat problemen met zich mee: mensen zijn klant bij verschillende leveranciers, er worden verbrekingsvergoedingen aangerekend door de vorige leverancier, …

5-9

5-10


Over spanning

Hebben licentie van de VREG nodig Momenteel 9 leveranciers Vergelijkingen op de VREG Kiezen is moeilijk + agressieve verkoopstechnieken · Hoe veranderen?

· · · ·

De leverancier

Bijlage hoofdstuk 5: De leverancier Meerkeuzevragen 1. Wie mag elektriciteit verkopen? a) Als ik een vergunning heb van Test – aankoop. b) Als ik een vergunning van de VREG heb. c) Als ik toestemming krijg van de lokale politie. 2. Waar moet ik opletten als ik verander van leverancier? a) Op niets, de verkopers zijn allemaal eerlijk en proberen mij niets wijs te maken. b) Dat ik zeker een ondertekend contract heb, dat duidelijk leesbaar is. c) Dat ik een contactpersoon en nummer heb om naar te telefoneren als ik vragen heb.

Waar of niet waar. 1. Ik kan op elk moment veranderen van leverancier en dit zonder kosten.

Waar of niet waar

2. Ik kan mij bij de Vlaamse Reguleringsinstantie voor de elektriciteitsen gasmarkt het best informeren voor een eventuele leverancierswissel. Waar of niet waar 3. Er zijn leveranciers die alleen groene stroom verkopen.

Waar of niet waar

4. Bij het veranderen van leverancier krijg ik een nieuwe elektriciteitsmeter.

Waar of niet waar 5-11


4. Bij het ondertekenen van een contract moet ik letten op het volgende a) Dat ik mijn factuur wil betalen via domiciliëring (is een doorlopende opdracht bij de bank) b) De termijnen waarbinnen je de factuur mag verwachten (maandelijks, tweemaandelijks,…) c) De startdatum van het contract

Over spanning

3. Waar kan ik de meest juiste informatie vinden voor het veranderen van leverancier? a) Als ik een vergelijking maak via de VREG telefonisch of via de website. b) Wanneer men mij thuis opbelt met de vraag of ik wil veranderen van leverancier c) Als een verkoper mij aan de supermarkt aanspreekt.

Oefening Maak een leveranciersvergelijking op de VREG. Zoek op je eigen jaarafrekening het verbruik van de afgelopen periode. Ga nu op het internet op zoek naar de volgende website. www.vreg.be en klik dan rechts op de verwijzing “vergelijken van de leveranciers”. Nu word je gevraagd om een aantal gegevens in te voegen. Zoals woonplaats, aantal gezinsleden, soort verwarming, verbruikt kWh. Wie is nu de goedkoopste leverancier voor u? Wat wil zeggen variabele en vaste prijzen? Wat is de duurtijd van het contract?

5-12


Over spanning

Zorgt de leverancier voornamelijk voor groene stroom of grijze stroom of is het beide?

Oplossingen meerkeuzevragen hoofdstuk 5 1. Wie mag elektriciteit verkopen? Antwoord b Als ik een vergunning van de VREG heb. 2.

Wat moet ik opletten als ik verander van leverancier? Antwoord b en c Dat ik zeker een ondertekend contract heb, dat duidelijk leesbaar is. Dat ik een contactpersoon en nummer heb om naar te telefoneren als ik vragen heb.

3. Waar kan ik de meest juiste informatie vinden voor het veranderen van leverancier? Antwoord A Als ik een vergelijking maak via de VREG telefonisch of via de website. 4. Bij het ondertekenen van een contract moet ik letten op het volgende Alle drie de antwoorden, maar zeker letten op A a) Dat ik mijn factuur wil betalen via domiciliëring (is een doorlopende opdracht bij de bank)

Waar of niet waar.

Antwoord: Niet waar, wanneer je voortijdig je contract opzegt, bestaat de mogelijkheid dat je een verbrekingsvergoeding moet betalen.

2. Ik kan mij bij de Vlaamse Reguleringsinstantie voor de elektriciteitsen gasmarkt het best informeren voor een eventuele leverancierswissel.

Antwoord: Waar, hier kan je een objectieve leveranciersvergelijking aanvragen, via de website of telefonisch.

3. Er zijn leveranciers die alleen groene stroom verkopen.

Antwoord: Waar, Er zijn een aantal leverancier die alleen groene stroom verkopen. Bijvoorbeeld Ecopower, Lampiris. Er zijn ook andere leveranciers die contractformules hebben waarbij je voor groene stroom kan kiezen.

4. Bij het veranderen van leverancier krijg ik een nieuwe elektriciteitsmeter.

Antwoord: Niet waar, de elektriciteitsen gasmeter zijn eigendom van de distributienetbeheerder (DNB). Deze blijft in je huis staan, ook al verhuis je. Hij blijft eigendom van de DNB.

5-13


Over spanning

1. Ik kan op elk moment veranderen van leverancier en dit zonder kosten.


Consumentenbelangen 17 Herhaaldelijk wezen we al op aandachtspunten voor de klant. Door de vele klachten bij de VREG en de federale overheid is er nu een akkoord tussen de verschillende leveranciers en de overheid. Dit akkoord noemt men ook wel het Van den Bossche akkoord, naar de minister van consumentenzaken Freya Van den Bossche. Naast dat akkoord is er ook een gedragscode vastgelegd. Die moet een einde stellen aan agressieve verkoopstechnieken. De bepalingen van het consumentenakkoord gelden als eerlijke handelsgebruiken in de zin van de wet op de handelspraktijken. Hierdoor zijn leveranciers verbonden tot de naleving ervan. In geval van overtreding kan de Algemene Directie Controle en Bemiddeling van de Federale overheidsdienst Economie, Middenstand, KMO optreden. Voor het adres zie eindnoot18.

6-1


Akkoord tussen leveranciers en overheid Administratief • De factuur vermeldt duidelijk het telefoonnummer van de klantendienst en hoe klanten facturen kunnen aanvechten. • De opzeggingstermijn voor alle contracten is voortaan maximaal twee maanden. • De klant en de leverancier hebben 12 maanden om een factuur aan te vechten of recht te zetten. • Wanneer een ‘oud’ contract wordt opgezegd mag de oude leverancier maar één eindafrekening sturen. Eventuele terugbetalingen aan de klant moeten gebeuren binnen de 15 kalenderdagen na ontvangst van de eindafrekening. Er mogen geen administratieve kosten aangerekend worden bij een overschakeling naar een andere leverancier. Waardoor de contractuele voorwaarden gerespecteerd werden. • Elke leverancier plaatst op zijn website een indicatieve prijssimulator waarmee de totale kostprijs van de door hem geleverde energie kan worden berekend. Zo kunnen de consumenten de prijzen van verschillende leveranciers makkelijker vergelijken. Wie geen toegang heeft tot internet, kan de vergelijking opvragen via telefoon, fax of post. Bij een leverancierswissel Bij een verandering van leverancier zorgt de nieuwe leverancier ervoor dat het contract bij de oude leverancier stopt. De nieuwe leverancier moet hierin de volgende stappen ondernemen: • Bij de klant of de huidige leverancier informeren naar de voorwaarden om de lopende overeenkomst te beëindigen. Hij moet de klant inlichten over de gevolgen die een verandering van leverancier

kunnen inhouden. • Hij mag de nieuwe overeenkomst pas laten ingaan na het verstrijken van de opzeggingstermijn of de contractduur van de oude overeenkomst. • De klant erop wijzen dat de oude leverancier de mogelijkheid heeft om een schadevergoeding te vragen wanneer de klant de oude overeenkomst voortijdig beëindigt. De oude leverancier heeft de volgende taken te volbrengen: • Hij moet één eindafrekening sturen binnen een redelijke termijn.

De verbrekingsvergoeding Het nieuwe akkoord bepaalt een aantal maxima. Vroeger kon een leverancier tot driemaal het voorschotbedrag vragen als verbrekingsvergoeding. De nieuwe bedragen zijn: • maximum 50 euro (verbreking 6 maanden of minder voor het einde van het contract) • maximum 75 euro (verbreking meer dan 6 maanden voor het einde van het contract) Bijvoorbeeld: een contract van 1 augustus 2006 tot en met 31 juli 2007. Wanneer je het contract opzegt in april 2007 betaal je maximum 50 euro verbrekingsvergoeding. Je zit dan immers in de laatste 6 maanden van je contract. Wanneer je dat contract opzegt op 1 december 2006 betaal je maximum 75 euro. Je zit meer dan 6 maanden voor het einde van het contract. De leverancier mag NOOIT een verbrekingsvergoeding vragen wanneer de leverancier het contract opzegt omwille van wanbetaling (geen dropkosten!). 6-2


Wanneer hang je vast aan een contract? Verkoop via telefoon De leverancier moet het contract aan de klant schriftelijk bevestigen. De klant moet dit contract uitdrukkelijk en schriftelijk bevestigen. Tot 7 werkdagen na de verzending van de schriftelijke bevestiging van de klant kan je het contract nog opzeggen. Dus: Zonder schriftelijke bevestiging is het verboden om over te schakelen naar een andere leverancier of de duurtijd of essentiële voorwaarden van een lopend contract bij dezelfde leverancier te veranderen. Verkoop buiten de onderneming (bijv. huis aan huisverkoop, verkoop op openbare weg, in grootwarenhuizen, beurzen,... ) Er is pas een overeenkomst op voorwaarde dat er een schriftelijk en ondertekend contract is. De leverancier moet dit contract schriftelijk bevestigen aan de klant. Je kan het contract nog opzeggen tot 14 werkdagen nadat je een brief ontving waarin de leverancier bevestigt dat je een contract hebt. Verhuis Het contract loopt verder na verhuis. Het kan in geval van verhuis wel worden opgezegd omwille van: • verhuis naar het buitenland of een ander gewest; • verhuis naar een woning zonder aparte meter; • klant gaat inwonen bij iemand die al een leveringscontract heeft. Hier mag de leverancier geen verbrekingsvergoeding of opzegvergoeding aanrekenen.

Gedragscode voor ‘verkoop buiten de onderneming’ en ‘verkoop op afstand’. De code is van toepassing bij de verkoop van contracten via telefoon, internet of fax en de verkoop van huis aan huis. De afspraken in de gedragscode gaan verder dan de geldende wetten betreffende handelspraktijken. Zo krijgt de consument twaalf in plaats van zeven werkdagen bedenktijd (behalve voor telefonische verkoop) vooraleer zijn nieuwe contract ingaat zal de verkoper zich ervan verzekeren dat de consument weet hoe en welke stappen hij moet zetten om zijn contract te annuleren. De gedragscode geldt vanaf 1 juli 2006. Een greep uit de gedragscode: • De verkoop mag enkel plaatsvinden op redelijke tijdstippen (bijvoorbeeld niet tussen 17u en 19u omwille van drukte tijdens de maaltijd bij vele gezinnen). • Men mag geen misbruik maken van de zwakheid van de consument (bijvoorbeeld wanneer men merkt dat de klant niet in staat is de draagwijdte van de overeenkomst te beoordelen; taalkennis allochtoon of analfabeet, …). • De verkoper maakt zich duidelijk kenbaar door zijn naam, zijn werkgever en zijn koopwaar te vermelden. • De verkoper moet het pand onmiddellijk verlaten wanneer de klant er om verzoekt. • Er moet voldoende informatie gegeven worden (getekend, met wie, prijs, wanneer start, verzakingstermijn, …). • De verkoper mag de klant niet aanzetten tot het voortijdig beëindigen van de overeenkomst bij zijn huidige leverancier. g

6-3


FOD Economie, Middenstand, K.M.O. en Energie Algemene Directie Controle en Bemiddeling WTC III Simon Bolivarlaan 30 1000 Brussel Tel. : 02/277.51.11 Fax : 02/277.54.33 E-mail : [email protected] 18 Welzijnszorg, Armoede uitsluiten; Achtergronddossier 2005, Huishouden vraagt energie, p. 51 – 60 17

6-4

6-5


Over spanning

Consumentenbelangen · Contracten: hoe krijg je er één, en hoe zeg je het op? · Van den Bossche – akkoord · Agressieve verkoopstechnieken · Verkoop op afstand · ! Sinds 1 juli ‘06 géén dropkosten · Sinds 1 juli ’06 beperkte verbrekingsvergoeding · Schriftelijke bevestiging bij verkoop op afstand


Enkele bedenkingen bij dit hoofdstuk Klanten zijn zeer afhankelijk van de leveranciers. Het energiebesluit legt duidelijke regels op aan de leveranciers van elektriciteit. Zo mogen zij een beschermde klant – hij die valt in een welbepaalde inkomenscategorie en/of budgetbegeleiding heeft of onder de collectieve schuldenbemiddeling valt – niet langer laten opdraaien voor de kosten van herinneringsbrieven of ingebrekestellingen. De praktijk wijst echter anders uit. Ook het recht op het sociaal tarief of gratis KWh wordt soms behandeld als een gunst. Het is vanuit deze ervaringen, samen met het feit dat mensen nergens terecht kunnen met hun vragen of klachten, dat vooral mensen in armoede zich een speelbal voelen van de vrije markt. En dat wekt angst en heel veel stress op voor de afhankelijkheid van de energiesector. De klantvriendelijkheid van leveranciers laat vaak te wensen over. Mensen met vragen of opmerkingen kunnen vaak nergens terecht. Brieven worden niet beantwoord of zijn zo opgesteld dat de verwarring er alleen maar groter op wordt. Klantendiensten blijken onbereikbaar en bij telefoongesprekken wordt men van het kastje naar de muur gestuurd. Als het al lukt om een éénduidig antwoord te krijgen en klare afspraken te maken, weigeren leveranciers deze op papier te zetten. Er zit ook geen duidelijke lijn in de behandeling. Daarnaast is er vaak sprake van onduidelijke communicatie. Een voorbeeld hiervan is dat een leverancier een zoekende klant eerst een contract aanbiedt, zich even later bedenkt en de klant telefonisch weigert, om dan één dag later dezelfde afgewezen klant met een brief welkom te heten.

Een ervaring “Waarom worden de mensen die niet kunnen betalen steeds schuldig bevonden? Uit een brief van leverancier B. a. De sociale leverancier zal bij de klant een budgetmeter plaatsen. Daardoor kan de klant mits voorafbetaling en oplading van de budgetmeterkaart, beschikken over een normaal elektrisch vermogen. b. Indien de klant de kosten van een budgetmeter niet wenst te betalen dan kan hij kiezen voor de plaatsing van een stroombeperker, 10 Ampère. c. Om de opzegging van een leveringsovereenkomst te annuleren aanvaarden wij een betaalplan indien de betalingen uitgevoerd worden door het OCMW, in het kader van schuldbemiddeling. Waarom niet van een andere organisatie?”

6-6

Bijlagen Hoofdstuk 6: consumentenbelangen Meerkeuzevragen: 1. Bij een leverancierswissel a) zorg ik er zelf voor dat mijn contract stopt bij mijn huidige leverancier. b) zorgt de nieuwe leverancier er voor dat het contract bij de oude leverancier stopt. c) niemand moet de oude leverancier verwittigen dit komt wel vanzelf in orde, hij stopt automatisch met leveren. 2. De verbrekingsvergoeding bij het vroegtijdig beëindigen van een contract bedraagt: a) driemaal het voorschotfactuur b) niets c) 50 of 75 euro, naargelang in welke periode van het contract je zit. 3. Bij een verkoop via de telefoon bedraagt de opzegtermijn a) 7 uren b) 7 dagen c) 7 weken

Een verkoper belt u op. Hij vertelt voor welke leverancier hij werkt. Maar eigenlijk ben je niet geïnteresseerd. De verkoper vraagt je om informatie op te mogen sturen. Om dit gesprek zo snel mogelijk te beëindigen, geef je toestemming om het pakket op te sturen. Wat nu? Heb je een contract?

Je gaat boodschappen doen in de supermarkt. Bij het buitengaan spreekt men je aan. Men vraagt je of je al ooit iets gewonnen hebt. Je zegt nee en de verkoper geeft je een krasbiljet. Hiermee win je een contract bij een nieuwe leverancier. Is dit echt een geschenk? Welke gevolgen heeft dit?

6-7


Rollenspelen

Over spanning

4. bij een verkoop buiten de onderneming bedraagt de opzegtermijn a) 14 dagen b) 1 week c) 3 weken

Er komt een verkoper bij je aan de deur. Hij vraagt of je geen klant wil worden bij hen want zij zijn het goedkoopst. Hij laat een hele lijst zien van buren die wel een contract hebben getekend. Ga je nu ook tekenen?

6-8


Over spanning

Ben je er zeker van dat hij de goedkoopste is?

Oplossingen: consumentenbelangen Meerkeuzevragen: 1. Bij een leverancierswissel Antwoord b zorgt de nieuwe leverancier er voor dat het contract bij de oude leverancier stopt. 2. De verbrekingsvergoeding bij het vroegtijdig beëindigen van een contract bedraagt: Antwoord c 50 of 75 euro, naargelang in welke periode van het contract je zit. 3. Bij een verkoop via de telefoon bedraagt de opzegtermijn Antwoord b 7 dagen

6-9


Over spanning

4. Bij een verkoop buiten de onderneming bedraagt de opzegtermijn Antwoord a 14 werkdagen


De factuur Elektriciteit wordt gemaakt (productie), vervoerd (transport en distributie) en aan huis gebracht (levering). In de geliberaliseerde markt zijn er daarvoor telkens andere bedrijven. Dat vertaalt zich ook in de prijs op je factuur. Iedere partij krijgt een deel19. De samenstelling van de prijs voor elektriciteit en voor aardgas is vergelijkbaar. We beschrijven hoe die prijs tot stand komt. We staan hier stil bij de prijs voor elektriciteit.

7-1


Samenstelling van de energieprijs 20 Kostprijs productie De kostprijs van de productie van elektriciteit hangt af van de energiebron. Zo is de productie van ‘groene’ stroom duurder dan grijze stroom.

Het transport en de distributie Het transport van energie is niet gratis. De distributie evenmin. Het transport is in handen van Elia NV (voor aardgas is dat NV Fluxys). Zij rekenen overal dezelfde prijs aan. Dat tarief moet immers goedgekeurd worden door de CREG. Voor de distributie rekenen de distributienetbeheerders verschillende tarieven aan. Zij baseren zich op de werkelijke kosten plus een acceptabele winstmarge. In een landelijk gebied met minder afnemers kan die kost dus hoger liggen. Niettemin moet de CREG ook deze tarieven goedkeuren. De transport- en distributienettarieven vormen een belangrijk onderdeel van de totale elektriciteitsen gasfactuur. Ze kunnen tot 40% van de rekening uitmaken. Heffingen Bovenop die tarieven bevat onze energiefactuur nog allerlei heffingen (belastingen). Deze heffingen komen van de verschillende overheden. Het gaat om de energiebijdrage, de BTW en de federale bijdrage.

• de bijdrage voor de nationale instelling voor radioactief afval en verrijkte splijtstoffen; • de bijdrage voor het Kyoto-fonds om de broeikasgasuitstoot te verminderen; • de bijdrage voor het Sociaal Fonds van het OCMW. Deze heffingen zijn bij alle leveranciers dezelfde.

De energiekost In de vrijgemaakte energiemarkt is de eigenlijke energiekost een troef in handen van de leveranciers. Met lage prijzen, in combinatie met een degelijke dienstverlening, kan een leverancier zich onderscheiden van de anderen. De energiekost wordt bepaald door de volgende factoren: • De prijs die de leverancier zelf betaalt voor de productie of aankoop van elektriciteit. Die kostprijs is onder meer afhankelijk van de energiebron. • Het verbruikersprofiel van de klant. Hoeveel en wanneer (dag/nacht) gebruikt de klant energie? • De administratieve kosten van de leverancier voor de facturatie, de organisatie van de klantendienst, … • De kosten die de leverancier maakt om te voldoen aan de openbaredienstverplichtingen zoals de sociale maatregelen voor beschermde klanten, het verkrijgen van groenestroomcertificaten, … • Het percentage winst dat de leverancier wil maken.

Die federale bijdrage bestaat uit: • heffingen voor de financiering van de CREG; 7-2


Samenstelling van de elektriciteitsprijs21 • Productie / import • Transmissiekost • Distributiekost • Energiebijdrage • Groenestroombijdrage • Federale bijdrage Deze federale bijdrage bestaat uit:  Heffing ter financiering van de CREG  Heffing ter financiering van het Sociaal Fonds van het OCMW  Bijdrage voor het fonds voor broeikasgasemissiereductie • Bijdrage voor het NIRASO • 21% BTW. (niet op alle heffingen) • Gratis 100 kWh per gezin + 100 kWh per gezinslid De tarieven kan je opzoeken via de CREG. We kunnen moeilijk een juist tarief achter de verschillende elementen plaatsen omdat deze tarieven sterk variëren.

7-3


Schematisch.

kostprijs energie Kostprijs energie

22% 39%

energieprijs

transportkosten

distributiekosten belasingen

33% 6%

Wat als ik mijn rekening niet kan betalen? Beschermingsmaatregelen bij nietbetaling van de energiefactuur Leveranciers mogen de elektriciteit- en aardgastoevoer nooit afsluiten als klanten hun facturen niet betalen. Zij – en ook de netbeheerders – moeten zich houden aan de procedure die de Vlaamse overheid uitwerkte om kwetsbare klanten te beschermen. Beschermde klanten genieten daarbij nog extra bescherming (zie hfst 73). Betalingsproblemen Het leven is duur, té duur voor mensen in armoede. Een maandelijkse factuur van 140 euro met bovenop een schuldafbetaling van 94 euro en dropkosten van 96 euro is geen verzonnen voorbeeld. De schulden stapelen zich snel op als je niet steeds op tijd betaalt.

In 2004 kregen 1 op 4 Vlamingen een herinneringsbrief in de bus. Dit is veel, maar niet onwaarschijnlijk, wanneer alle energieafnemers 15 dagen na ontvangst van de factuur aangeschreven worden bij niet betaling. Ongeveer 13% van alle huishoudelijke afnemers ontvingen een ingebrekestelling. Na een herinneringsbrief of ingebrekestelling, vragen mensen soms om een afbetalingsplan aan hun leverancier. We merken dat dit vaak moeilijk loopt. Vaak dringen de leveranciers erop aan dat de schuld in 3 maal wordt afbetaald. Leveranciers zijn immers commerciële partijen. Hierdoor kan het zijn dat een gezin 370 euro moet afbetalen met daarnaast nog de andere maandelijkse kosten. Soms liggen de afbetalingsbedragen lager. Veel hangt af van de bereidwilligheid van de leverancier. Hij moet akkoord gaan met een afbetalingsplan. Voor beschermde klanten liggen de afbetalingsbedragen soms lager dan voor niet – beschermde afnemers. Soms kunnen afbetalingsplannen niet nageleefd worden omdat de afgesproken 7-4


bedragen veel te hoog liggen. Maar de afnemer voelt zich vaak verplicht om een hoog afbetalingsbedrag te aanvaarden. Uit schrik om door de leverancier gedropt te worden, voelt de afnemer zich vaak verplicht om een hoog afbetalingsbedrag te aanvaarden.

afbetalingsplan. De brief beschrijft ook de gevolgen van het niet-betalen van de factuur (opzeg van het contract door de leverancier, installatie budgetmeter…). De administratieve kosten voor de herinneringsbrief worden aangerekend aan de klant, behalve bij beschermde klanten.

Maar sommige afbetalingsplannen zetten de mensen werkelijk het mes op de keel. Bij bepaalde leveranciers komt meer dan één op drie afnemers zijn afbetalingsplan niet na, wat mogelijk wijst op weinig realistische betalingsafspraken. De maandelijkse bedragen die zij vooropstellen in hun afbetalingsplannen lopen vaak op tot één vierde van het gezinsinkomen, het maandelijkse voorschot inbegrepen.

Ingebrekestelling

De vaste kosten voor de woning en de energierekening nemen samen het grootste deel van het maandelijkse inkomen van mensen in armoede in beslag. Vallen daarnaast ook nog andere (dringende) rekeningen in de bus, komt de betaling van de energiekost in het gedrang.

De procedure bij niet-betaling van de factuur 22 Factuur De elektriciteitsen aardgasfactuur moet worden betaald tegen de vervaldatum die erop vermeld staat. De klant moet daarvoor minstens 15 dagen de tijd krijgen na de verzending van de factuur. Herinneringsbrief Wanneer de klant zijn factuur niet betaalt vóór de vervaldatum, zal de leverancier een herinneringsbrief versturen met het voorstel de klantendienst van de leverancier, het OCMW of een erkend schuldbemiddelaar te contacteren en afspraken te maken over een

Als een klant 15 dagen na het versturen van de herinneringsbrief nog steeds niet heeft betaald en er geen afbetalingsplan werd opgemaakt, verstuurt de leverancier aangetekend een ingebrekestelling. Op nieuw wordt aan de klant gevraagd contact op te nemen met de eerder vermelde instanties om een afbetalingsplan uit te werken. Opnieuw waarschuwt men de klant voor de gevolgen van niet-betaling van de factuur. De kosten van dit aangetekende schrijven rekent men de klant aan, tenzij hij een beschermde klant is. Opzegging van het leveringscontract of drop Als de klant na de ingebrekestelling nog steeds zijn factuur niet betaalt of zijn afbetalingsplan niet nakomt, kan de leverancier het leveringscontract opzeggen. Hij dient daarbij een opzegtermijn van minimaal een maand te respecteren om de klant de kans te geven een andere leverancier te vinden. Hij kan in geen geval de elektriciteits- of aardgastoevoer (laten) afsluiten. Als de klant ten laatste 10 dagen voor het einde van de opzegtermijn een andere energieleverancier vindt, dan zal die hem na de opzegtermijn van energie voorzien. De schulden bij de vorige leverancier blijven bestaan, ook bij het aangaan van een nieuw contract. Als de klant 10 dagen voor het einde van de opzegtermijn geen nieuwe leverancier vindt, valt hij niet zonder elektriciteit en 7-5


aardgas. De netbeheerder neemt de energievoorziening over. Voor elektriciteit biedt hij de klant volgens de wet de keuze tussen de levering van elektriciteit via een budgetmeter of de minimale levering van elektriciteit op 10 ampère via een stroombegrenzer. Bij beschermde klanten gebeurt de elektriciteitslevering verplicht via een budgetmeter. Daarvoor heeft de netbeheerder geen beslissing van de LAC nodig. De budgetmeter wordt geïnstalleerd tijdens die 10 dagen voor het einde van de opzegtermijn, zodat de klant na afloop van de opzegtermijn via de budgetmeter elektriciteit kan gebruiken. Voor aardgas wordt voorlopig nog steeds via de gewone gasmeter verder geleverd. Schematische voorstelling g

Energiefactuur betalingstermijn 15 dagen



Herinneringsbrief



betalingstermijn 15 dagen




Ingebrekestelling

3 mogelijkheden







Afbetalingsplan afspreken en naleven

Afbetalingsplan afspreken en niet naleven

Niet reageren Geen afbetalingsplan afspreken

Leverancier blijft leveren

Drop

Drop door leverancier

19

Welzijnszorg, Armoede uitsluiten; Achtergronddossier 2005, Huishouden vraagt energie, p. 51 – 52

20

Welzijnszorg, Armoede uitsluiten; Achtergronddossier 2005, Huishouden vraagt energie, p. 53

21


22

Welzijnszorg, Armoede uitsluiten; Achtergronddossier 2005, Huishouden vraagt energie, p 57 – 58

23

http://www.vreg.be/vreg/particulieren/distri.htm

7-6


Enkele bedenkingen bij dit hoofdstuk Knelpunt: Onregelmatige en onduidelijke facturatie Mensen die overgeschakeld zijn, moeten vaak maanden wachten op hun eerste factuur (dus ook geen afhoudingen via domiciliëring), of krijgen hun facturen op zeer onregelmatige tijdstippen (vaak met lange tussenpozen). Op die manier creëert men putten die moeilijk dan niet onmogelijk te dempen zijn. Het valt ook niet mee om een energiefactuur of een afrekening op haar juistheid te beoordelen. Zijn het verbruik en de aangerekende kosten correct? Werd er rekening gehouden met de wettelijk gratis kWh? Wat betaal ik voor mijn energie en wat voor de taksen? Het is nochtans van belang om de juistheid te kunnen controleren, want mensen ervaren heel wat fouten. Dubbele rekeningen, verkeerde eindafrekeningen, verwarring tussen voorschot en eindafrekening, ... zijn vaak het gevolg van administratieve fouten maar hebben ernstige gevolgen. Na een verhuis of overschakeling naar een andere leverancier blijven facturen ook vaak uit, waardoor de eerste afrekening zo hoog is dat men start met schulden als men niet meteen kan betalen. Maar niet alleen de facturen ervaren mensen als onbegrijpelijk, ook de brieven die deze facturen begeleiden zijn moeilijk te verstaan. Het gaat hier vaak om onpersoonlijke standaardbrieven die niet aangepast zijn aan de situatie van de klant. Eens de opzeg een feit, kan de zoektocht naar een nieuwe leverancier beginnen. Hoewel het bestaan van zwarte lijsten officieel wordt ontkend, getuigen afwijzingen door concurrerende leveranciers van een zekere doorstroom van informatie. De meeste leveranciers maken er geen geheim van dat ze selectief te werk gaan door risicoklanten te weigeren. Actie en Transit (A&T) is een organisatie van de gemengde intercommunales van Vlaanderen. Hun taak is het beheren van het toegangsregister. De berichten voor A&T komen altijd van de leveranciers. De leveranciers hebben enkel toegang via een eigen paswoord en kunnen enkel raadplegen wat hen zelf toebehoort. A&T is gebonden door de wet op de privacy. Als een klant geen andere leverancier vindt, komt dit niet omdat deze de gedropte informatie haalt uit A&T, maar waarschijnlijk omdat de klant zichzelf heeft “verklapt” en daardoor geweigerd wordt. Bij weigeringen leiden administratieve fouten tot veel verwarring bij de klant. Vaak worden ze aanvankelijk als klant aanvaard en start de administratieve procedure, om er later op terug te komen. Intussen heeft de klant al de nodige documenten ontvangen of is zelfs de domiciliëring al geactiveerd. Dit leidt tot verwarring en onbegrip. 7-7


Een ervaring Een klant wordt gedropt bij zijn leverancier, leverancier Y accepteert haar telefonisch als nieuwe abonnee en verzendt een contract. De klant ondertekent het contract met domiciliëring en neemt een paar dagen later opnieuw contact met leverancier Y. De klant krijgt vervolgens te horen: “Sorry mevrouw, wij willen u niet als klant”. Daags nadien ontvangt de klant een ‘standaardbrief’ met de vermelding “welkom als klant”. Een routinefout. In een bepaalde Kempense gemeente is geen oplaadpunt voor de budgetmeter. De klant is vier uren onderweg om een kaart te kunnen opladen. Telefonisch meldt de netbeheerder dat er geen budgetmeter zal geplaatst worden. De dag nadien ontvangt de klant een “standaardbrief” met de mededeling dat de netbeheerder een budgetmeter komt plaatsen. Een “routinefout”. Op een infomoment in ‘Duurzaam Huis’ (dit is een project van Samenlevingsopbouw Gent) verklaarden alle leveranciers, met uitzondering van Ecopower, dat zij iemand als klant weigeren. En dit omdat de klant nu een budgetmeter heeft. Het zou bijgevolg onmogelijk zijn voor haar om over te schakelen.

7-8

ingebrekestelling

3 mogelijkheden Afbetalingsplan afspreken en niet naleven Drop

Leverancier blijft leveren



Afbetalingsplan afspreken en naleven




herinneringsbrief



Over spanning

Energiefactuur



De factuur · Samenstelling energieprijs  Kostprijs productie  Kostprijs van het transport en de distributie  Heffingen (taksen)  De energiekost (cent/kWh)

Drop door leverancier

Niet reageren Geen afbetalingsplan afspreken








7-9

Bijlage hoofdstuk 7

Bij dit hoofdstuk hebben we ervoor gekozen om te werken met een factuur. In deze map zitten een aantal voorbeeldfacturen. Er zijn een aantal vragen gesteld over wat je kan terugvinden op een factuur. Je kunt ook aan je cursisten vragen om hun eigen factuur mee te brengen, zodat je daarmee aan de slag kan. Dit brengt het probleem dichterbij en kan de cursist extra motiveren.

7-10


Over spanning

Opgelet! Als cursisten hun eigen factuur meebrengen, dan zullen deze verschillend zijn, omdat er verschillende leveranciers zijn. Vertel ook duidelijk dat er verschillende soorten facturen zijn, bijvoorbeeld ‘jaarafrekening’, ‘voorschotfactuur’, eindafrekening of soms ook ‘slotfactuur’ genoemd. Vertel aan je cursisten dat je wil werken met de jaarafrekening.

Vragen bij de factuur 1. Van welke firma komt dit factuur? ......................................................................................................................... 2. Wat is uw : klantnummer: .................................................................................................. EAN-nummer: ................................................................................................. 3. Hoeveel moet je betalen? ......................................................................................................................... 4. Hoeveel betaal je voor: - het verbruik: .................................................................................................. - taksen / toelagen: ......................................................................................... - sociaal energiefonds: . .................................................................................. - transport: . ..................................................................................................... - meterhuur: ....................................................................................................

- Neen, ik kan het niet vinden 6. Voor welke datum moet je dit factuur betalen? ......................................................................................................................... 7. Naar welk nummer moet je bellen als je meter stuk is? ......................................................................................................................... 8. Kan je vinden hoeveel je verbruikt hebt? - Ja en hoeveel is het dan? - Neen

7-11


- Ja, ik vind dat terug

Over spanning

5. Heeft de leverancier rekening gehouden met de gratis kWh?


De Distributienetbeheerder 24 Wat is een netbeheerder? Niet iedereen die wil veranderen van leverancier of van wie het leveringscontract wordt opgezegd, vindt een nieuwe leverancier. Soms wil geen enkele leverancier met jou een contract sluiten. In dat geval krijg je toch gas en elektriciteit. Die komt van de netbeheerder. De netbeheerder is de plaatselijke maatschappij die instaat voor de uitbating, het onderhoud, de uitbreiding en de verbetering van het distributienet (het lokale elektriciteits- of aardgasnet). In Vlaanderen zijn er meer dan 10 netbeheerders. Ze werken elk in hun eigen streek. Je netbeheerder kan je niet zelf kiezen. In bijna alle gevallen zijn dit de oude intercommunales die vóór de vrijmaking van de energiemarkt zowel het netbeheer als de levering van elektriciteit en/of aardgas voor hun rekening namen. Deze netbeheerders mogen vanaf 1 juli 2003 niet langer elektriciteit of aardgas leveren, tenzij zij daartoe wettelijk verplicht zijn. De netbeheerder is eigenlijk een soort vangnet, waar je terecht kan, nadat de leveranciers op de vrije markt je niet meer willen als klant.

8-1


Wat doet een netbeheerder? De netbeheerder heeft verschillende taken die te maken hebben met het beheer van zijn distributienet: • Het verzorgen van nieuwe aansluitingen en aanpassing van bestaande aansluitingen van klanten op zijn distributienet. • De installatie van elektriciteits - en aardgasmeters. Ook zorgt hij voor het opnemen van de meterstanden, ofwel via zijn eigen personeel, ofwel via een afzonderlijk meterbedrijf. • Ter beschikking stellen van zijn distributienet aan alle leveranciers die elektriciteit en of aardgas willen vervoeren via zijn distributienet. • Ervoor zorgen dat het distributienet dat hij beheert steeds efficiënt, veilig en betrouwbaar werkt. • Hij moet een aantal openbaredienstverplichtingen uitvoeren die de overheid oplegt zoals: • Sociale openbaredienstverplichtingen: de levering van een minimum hoeveelheid elektriciteit, het plaatsen van budgetmeters,… • De bevordering van het rationeel energiegebruik van de elektriciteitsen aardgasverbruikers aangesloten op zijn netwerk.

24

Enkele extra weetjes over netbeheerders: • Een netbeheerder is aangesteld voor 12 jaar. Hij is de enige die gedurende die periode het distributienet mag beheren. Dit om te garanderen dat het bestaande net zo efficiënt mogelijk wordt gebruikt en om te vermijden dat er verschillende aardgas- en elektriciteitsnetten naast elkaar moeten worden aangelegd. • De vergoeding voor het gebruik van het distributienet die de netbeheerder ontvangt wordt opgenomen in de factuur voor elektriciteit en/of aardgas die je ontvangt van je leverancier. Deze vergoeding wordt dus nooit apart door de netbeheerder aan jou gefactureerd! g

Eandis is de koepel van volgende distributienetbeheerders: Iveka, Gaselwest, IGAO, IMEA, Imewo, Intergem, Iverlek, Sibelgas.

8-2

8-3


Over spanning

De distributienetbeheerder • Sociale leverancier: Budgetmeter • Vangnet • EANDIS • Inter – regies • ( INFRAX) • Taken van distributienetbeheerder • Is eigenaar van je elektriciteitsen aardgasmeter


Bedenkingen bij hoofdstuk 8: De distributienetbeheerder De sociale leverancier Bij overschakeling naar de sociale leverancier ontstaan er ook administratieve fouten. De vorige leverancier blijft soms te lang facturen sturen of de sociale leverancier stuurt te vroeg een factuur. Er is vaak ook onduidelijkheid over de facturen. bijvoorbeeld er is niet geweten of de eerste factuur van de sociale leverancier een voorschot betreft of niet, aangezien het bedrag voor dit voorschot niet altijd wordt besproken met de klant. Daardoor ontvangen mensen die slechts tijdelijk op deze leverancier aangewezen werden toch snel hoge rekeningen. Een ander probleem met sociale leveranciers is dat ze geen klanten aanvaarden die vóór de liberalisering al afgesloten werden van energie. De Antwerpse intercommunale distributienetbeheerder merkt op dat de meeste mensen worden gedropt door Electrabel Customer Solutions, omdat het grootste deel van de mensen bij Electrabel was gebleven. Electrabel verwerft onmiddellijk daarna deze klant opnieuw, maar dan met gegarandeerde betalingszekerheid. De netbeheerder die de klant in zijn sociale functie moet overnemen, moet voor de levering van deze elektriciteit immers een beroep doen op....Electrabel. En de netbeheerder is uiteraard wel een goede betaler. De kosten voor dit alles worden verrekend in de nettarieven, die door iedereen moet worden gedragen, dus ook door de klanten van de andere leveranciers. In het zuivere distributiegebied geldt hetzelfde voor Luminus. Dit alles dus ten koste van alle andere klanten en leveranciers.

Een ervaring Een man heeft twee keer per dag kortsluiting. Een werknemer van het netbeheer komt soms twee keer per dag om de storing op te lossen. Hij vraagt hiervoor 75 euro. Zonder blijvend resultaat! Een man heeft een schuld van 2200 euro voor gas bij de sociale leverancier. Hij is hiervoor al afgesloten sinds 9 maanden. De winter staat voor de deur en de man wil opnieuw aangesloten worden. De distributienetbeheerder stelt dat bij de afbetaling eerst de helft moet afbetaald worden, 1100 euro, en de andere helft moet in maximum 3 keer worden afbetaald. Onmogelijk voor een alleenstaande man met een vervangingsinkomen. Ook de sociale leverancier stelt soms hoge eisen aan afbetalingsplannen.

8-4


Sociale Openbaredienstverplichtingen Elektriciteit en verwarming zijn basisbehoeften. Het gebruik ervan moet voor iedereen gegarandeerd worden. Ter bescherming van de zwakke consumenten, biedt de Europese Unie de lidstaten de mogelijkheid aan de energiebedrijven openbaredienstverplichtingen op te leggen. Zowel de Vlaamse als de federale overheid grepen die mogelijkheid aan en voorzagen in de energiewetgeving een aantal ‘sociale’ maatregelen: de gratis hoeveelheid elektriciteit, het statuut van de beschermde klant, procedures voor wie betalingsmoeilijkheden heeft… We beschrijven ze in dit hoofdstuk.

9-1


Sociale maatregelen voor mensen met een laag inkomen Gratis elektriciteit voor iedereen Sinds 1 juli 2000 krijgt ieder Vlaams gezin per jaar 100 kWh gratis elektriciteit. Twee jaar later werd de 100 kWh per gezin uitgebreid met 100 kWh gratis elektriciteit per gezinslid. Een alleenstaande krijgt dus 200 kWh, een koppel 300 kWh. De gratis hoeveelheid elektriciteit kan nooit meer bedragen dan het verbruik. Bijvoorbeeld: een gezin van 6 personen dat recht heeft op 700 kWh en er 400 verbruikt, zal slechts 400 kWh krijgen. Elke leverancier is verplicht de gratis hoeveelheid elektriciteit toe te kennen aan alle afnemers die op 1 april van het betrokken jaar bij hem klant zijn. Ook een afnemer die van leverancier verandert, blijft dus recht hebben op de gratis hoeveelheid. De leverancier vermenigvuldigt de hoeveelheid gratis elektriciteit met de officiële prijs voor elektriciteit die geldig is op 1 januari van het jaar waarin de eindfactuur komt. Die officiële prijs wordt vastgesteld door de federale minister van Economie en bedroeg in 2006 13,8519 eurocent/kWh (exclusief BTW). Elke leverancier is verplicht die officiële prijs te verrekenen opdat alle afnemers hetzelfde voordeel zouden genieten. De netbeheerder vergoedt de leverancier voor de gratis kWh. De hoeveelheid gratis kWh wordt op de eerste eindafrekening (vanaf 1 mei) in mindering gebracht. De gratis elektriciteit kan echter ook worden toegekend aan de hand van een aparte creditnota. Door het toekennen van een gratis hoeveelheid elektriciteit wordt een minimale elektriciteitslevering gewaarborgd, evenredig met de gezinsgrootte.

Wie kan genieten van het sociaal tarief (zie hieronder) heeft recht op 500 kWh gratis elektriciteit. Dit ongeacht het aantal leden in het gezin, en men heeft – net zoals elke afnemer - recht op de gratis hoeveelheid elektriciteit zoals bepaald door de Vlaamse overheid. Hij kan beide stelsels niet combineren, maar krijgt het hoogste aantal kWh gratis waarop hij volgens één van beide stelsels recht heeft. Een alleenstaande is dus het best met het stelsel verbonden aan het sociaal tarief, een groot gezin met het andere stelsel. Het sociaal tarief voor mensen met een laag inkomen Voor mensen met een laag inkomen voorziet de federale overheid specifieke sociale aardgas- en elektriciteitstarieven. Ze schommelen maandelijks en worden door de federale minister van Energie vastgelegd. Het zijn tarieven die eigenlijk veel lager zouden moeten liggen dan de normale elektriciteitsen gasprijzen. Wie geniet van het sociaal tarief betaalt geen vast recht voor zijn dagteller en krijgt, naast de 500 kWh elektriciteit, ook 556 kWh aardgas per jaar gratis op voorwaarde dat men verwarmt met gas. Test-Aankoop raadt stroomverbruikers die recht hebben op het sociaal tarief aan dit tarief te vergelijken met andere prijsaan biedingen. Onderzoek leerde immers dat in zeven op de tien gevallen het sociaal tarief duurder is dan de meest voordelige stroomprijsaanbieding op de vrijgemaakte markt. De consumentenorganisatie besluit dat alleen gezinnen bestaande uit 1 of 2 personen met een laag verbruik er goed aan doen om te blijven opteren voor het sociaal tarief. Volgens Test-Aankoop ligt het sociaal tarief geregeld hoger dan de prijsaanbiedingen op de vrije markt omdat de kilowattuurprijs die aangerekend wordt, gebaseerd is op de elektriciteitsprijzen van voor de liberalisering van de elektriciteitsmarkt. 9-2


Iedereen die kan bewijzen dat hijzelf of iedere persoon met wij hij/zij samenwoont één van de volgende tegemoetkoming geniet, komt in aanmerking voor het sociaal tarief: • personen met een handicap die minstens 65% arbeidsongeschikt zijn en een tegemoetkoming ontvangen; • personen met een handicap die ofwel een inkomensvervangende tegemoetkoming ofwel een integratietegemoetkoming krijgen; • bejaarden en personen die een tegemoetkoming krijgen voor hulp van derden; • bejaarden met een gewaarborgd inkomen (Inkomensgarantie voor Ouderen); • personen die een aanvraag deden voor een van de vorige tegemoetkomingen en intussen een tegemoetkoming krijgen van het OCMW; • personen met een leefloon van het OCMW; • personen die ingeschreven zijn in het vreemdelingenregister, voor onbeperkte tijd in ons land kunnen verblijven en steun krijgen van het OCMW. Wie in bovenstaande situatie verkeert, komt niet in aanmerking als de aansluiting dient voor een tweede verblijfplaats, de gemeenschappelijke delen van een appartementsgebouw, professioneel elektriciteitsverbruik of een tijdelijke aansluiting. Personen die in aanmerking komen voor het sociaal tarief, moeten schriftelijk of persoonlijk een aanvraag doen bij hun leverancier en jaarlijks met een attest bewijzen dat ze tot één van bovenstaande categorieën behoren. Als zij veranderen van leverancier, dan moeten ze een nieuwe aanvraag indienen. Beschermde klanten Een aantal categorieën van afnemers met een beperkt inkomen wordt door de

Vlaamse overheid extra beschermd en krijgen extra voordelen bij de energielevering. • Voor beschermde afnemers is de plaatsing (en de verplaatsing) en het uitschakelen van een budgetmeter voor elektriciteit gratis. Sinds februari ‘07 is de budgetmeter gratis voor iedereen, dus ook voor niet-beschermde klanten. • Beschermde klanten kunnen ook aan hun netbeheerder vragen jaarlijks de meterstand te komen opnemen, terwijl dat bij andere klanten slechts om de twee jaar gebeurt. • Bovendien moet de leverancier de elektriciteitsen aardgasfactuur gratis naar de afnemer én een derde partij sturen (bijvoorbeeld schuldbemiddelaar, budgetbegeleider…) als de afnemer daarom vraagt. Afnemers zijn beschermd als ze kunnen bewijzen dat zij of iedere andere persoon die onder hetzelfde dak leeft, behoort tot één van de volgende categorieën: • iedereen die van het sociaal tarief voor elektriciteit en aardgas kan genieten; • personen met een verhoogde tegemoetkoming van het ziekenfonds; • personen in collectieve schuldenregeling; • personen in budgetbegeleiding bij het OCMW. De budgetmeter voor elektriciteit Een budgetmeter is een elektriciteitsmeter die toelaat elektriciteit te verbruiken via een systeem van voorafbetalingen. Het systeem werkt enkel met een speciale betaalkaart die vooraf wordt opgeladen, net zoals bij protonkaarten of de belwaarde voor GSM’s. Er kan dus maar elektriciteit verbruikt worden zolang het bedrag van de betaalkaart niet is opgebruikt. Je beschikt nog steeds over het volle vermogen, wat met een stroombegrenzer niet het geval is. Je kan het resterende krediet altijd op de 9-3


meter aflezen en je komt dus niet voor verrassingen te staan. Je betaalt voor de werkelijk verbruikte energie waardoor je jouw budget kan beheren. Omdat je heel bewust ziet wat je verbruikt, kan je zuinig met energie omspringen Hulpkrediet Wanneer het krediet op de betaalkaart is opgebruikt, valt de stroom niet onmiddellijk uit. Om je de tijd te geven je betaalkaart op te laden, schakelt de budgetmeter over op een hulpkrediet. Het hulpkrediet moet je zelf activeren door een knop op je budgetmeter in te drukken. Zo zal je zelfs tijdens een lang weekend niet zonder elektriciteit vallen. Het beeldscherm van de budgetmeter geeft aan dat het hulpkrediet in werking is. Het hulpkrediet is niet gratis, het moet aan de netbeheerder betaald worden. Het hulpkrediet bedraagt wettelijk minstens 7,5 euro. Maar we zien dat er in de praktijk een verschil is bij de distributienetbeheerders. Bijvoorbeeld bij Interelectra bedraagt het noodkrediet 10 euro, bij Eandis25 is dat 35 euro. 10 ampère

gemaakt door het gebruik van de 10 ampère. Het opgeladen bedrag mag niet worden gebruikt om oude schulden af te lossen bij de vroegere leverancier. Wanneer er bij jou een budgetmeter wordt geplaatst, krijg je een handleiding voor het gebruik van de meter, een speciale kaart – de budgetmeterkaart - om de meter op te laden en de adressen van de nabije oplaadpunten. Als je de budgetmeter wil opladen, dien je eerst een betaling te doen bij de bank of via de post. Met dat betaalbewijs moet je naar het oplaadpunt gaan – in het OCMW of in het klantenkantoor van de netbeheerder – waar de betaalde som wordt ingelezen op de budgetmeterkaart. In sommige klantenkantoren kan je elektronisch betalen, dan moet je niet eerst langs de bank of het postkantoor. Dan wordt de kaart in de teller gebracht en het bedrag in de teller opgenomen. Bij elke volgende oplading moet de kaart eerst ingebracht worden in de teller. Door de kaart vervolgens thuis in de budgetmeter te steken, wordt de budgetmeter opgeladen ter waarde van het bedrag op de kaart.

Opgelet sinds februari 2007 is de minimumlevering van elektriciteit opgetrokken van 6 naar 10 ampère. Wanneer het hulpkrediet is opgebruikt, val je nog niet zonder stroom. De budgetmeter schakelt over op een vermogen van 10 ampère nadat je deze functie hebt ingeschakeld. Maar ook dat verbruik moet worden betaald.

Om de verplaatsingen voor de gebruikers te beperken, wordt voorzien dat zij in stedelijke gebieden een oplaadmogelijkheid hebben binnen een straal van drie kilometer van hun huis. In niet-stedelijke gebieden moet er een oplaadmogelijkheid zijn per 10.000 inwoners, en minstens één oplaadpunt per gemeente.

Budgetmeterkaart opladen

Budgetmeter uitschakelen

Telkens als je jouw budgetmeter oplaadt, wordt een deel van het opgeladen bedrag gebruikt om het bedrag dat je nog verschuldigd bent aan de netbeheerder, af te betalen. Maximaal 35% van het bedrag dat de gebruiker oplaadt, mag gebruikt worden voor de aflossing van de schulden

Je kan de netbeheerder vragen de budgetmeter uit te schakelen als je een leverancier hebt gevonden die je elektriciteit wil leveren. De schulden bij de netbeheerder voor het verbruik van het hulpkrediet en de stroomlevering van 10 ampère moeten allemaal betaald zijn. De 9-4


budgetmeter wordt niet weggehaald maar uitgeschakeld, en werkt dan als een gewone teller met tweevoudig uurtarief (dag/nacht). Aardgas Als je door je leverancier wordt opgezegd en je geen leverancier vindt voor het einde van de opzegtermijn, wordt je na die opzegtermijn eveneens door de netbeheerder van aardgas voorzien, momenteel niet met een budgetmeter. De budgetmeter voor aardgas is volop in ontwikkeling maar voldoet nog niet aan de veiligheidsvoorschriften. De minimale levering van elektriciteit op 10 ampère via een stroombegrenzer Wie bij de netbeheerder terechtkomt wegens betalingsproblemen, kan naast de budgetmeter ook kiezen voor een stroombegrenzer die een minimale levering van 10 ampère garandeert. Afnemers die hun budgetmeter niet opladen en ook het hulpkrediet hebben opgebruikt, vallen eveneens terug op die minimumlevering. Maar 10 ampère is bitter weinig om het huishouden te doen. Toestellen met een vermogen hoger dan 2 300 watt, zoals een droogkast of een friteuse, werken niet meer. Het vermogen van de toestellen bepaalt wat al dan niet samen kan. Koken kan slechts op één kookplaat en dan nog is het opletten geblazen. Ook de minimale levering van 10 ampère moet betaald worden. Als je niet betaalt, zal de netbeheerder aan de lokale adviescommissie (LAC) de toestemming vragen om de minimale levering stop te zetten. Enkel als de lokale adviescommissie akkoord is, omdat je je rekeningen wel kan betalen maar niet wil, kan de netbeheerder de minimale levering van 10 ampère stopzetten. Via het opladen van je budgetmeter, kan je toch nog over

elektriciteit beschikken, weliswaar zonder de mogelijkheid om op 10 ampère over te schakelen. Als we volt en ampère vermenigvuldigen, is de uitkomst het aantal watt of het vermogen. Watt staat voor vermogen. Een stopcontact met 16 ampère en een voltage van 230 volt, geeft een vermogen van 3.680 watt (16 ampère x 230 volt). Toestellen met een vermogen van 4.000 watt zullen bijgevolg de zekering doen springen. Het verbruik gedurende een uur wordt uitgedrukt in wattuur. Kortom, als een toestel dat 1.000 watt verbruikt, gedurende een uur werkt, bedraagt het verbruik 1.000 wattuur. Een kilowattuur (kWh) is 1.000 wattuur, ofwel 1.000 watt per uur. Als we een apparaat van 1.000 watt een uur lang gebruiken, dan hebben we 1 kilowattuur verbruikt. Een lamp van 40 watt die 25 uur brandt, verbruikt ook 1 kilowattuur. Merk op: de meterstand vermeldt het verbruik per kWh. De prijs van energie wordt uitgedrukt in kWh.

Volledige afsluiting De mogelijkheden om de elektriciteitsen aardgastoevoer volledig af te sluiten, zijn strikt afgelijnd. De wetgever gaat immers uit van een basisrecht op energie. Toch voorzag hij een aantal uitzonderlijke gevallen waarbij volledige afsluiting mogelijk is. De netbeheerder kan daartoe overgaan bij: • Onveiligheid waardoor er brand- of ontploffingsgevaar is of risico op elektrocutie. Toestemming van de LAC is niet nodig. • Fraude, zoals knoeien met de teller of stroom afnemen bij de buren. 9-5


Toestemming van de lokale adviescommissie is wel vereist. • Niet-betaling van de schulden aan de distributienetbeheerder (niet voor de schulden van de leveranciers!), bijvoorbeeld voor het verbruik op 10 ampère, terwijl er aan drie voorwaarden wordt voldaan: • De afnemer weigert zijn schulden te betalen, terwijl hij daartoe wel de middelen heeft. Er is dus sprake van ‘klaarblijkelijke onwil’. Wie wel wíl, maar niet kán betalen bevindt zich niet in de positie van ‘klaarblijkelijke onwil’. De lokale adviescommissie oordeelt wie al dan niet onwillig is. • De afnemer weigert de netbeheerder toe te laten tot de woning voor de plaatsing van een budgetmeter. • De lokale adviescommissie geeft de toestemming om de elektriciteitstoevoer naar de betrokken afnemer af te sluiten. Wanneer een afnemer in de situatie van klaarblijkelijke onwil de netbeheerder toch normale toegang geeft tot de woning, zal de netbeheerder – mits toestemming van de lokale adviescommissie - hem niet afsluiten maar wel de stroombegrenzer in de budgetmeter uitschakelen. Om de afnemers toch enigszins te beschermen tegen al te barre leefomstandigheden, mag de elektriciteitsen gastoevoer niet afgesloten worden tussen 1 december en 1 maart. Wie al afgesloten is vóór die periode, blijft ook afgesloten tijdens deze periode.

Een mogelijke tussenkomst in de energiefactuur. Het Energiefonds Sinds augustus 2001 wordt een klein percentage op onze energiefactuur afgehouden om het Energiefonds te spijzen. Dat Energiefonds werd door de federale regering in het leven geroepen om mensen met energieschulden te begeleiden en hen rechtstreeks financiële steun toe te kennen. De opdracht werd toegekend aan de OCMW’s die met deze middelen personeel kunnen aanwerven om een dienst voor schuldbemiddeling en budgetbegeleiding op te zetten. Zo kunnen ze cliënten helpen met betalingsmoeilijkheden en met het aanzuiveren van achterstallige rekeningen. Volgens een evaluatierapport van het Verbruikersateljee 26 zijn de middelen van het Energiefonds te beperkt om een werkelijk verschil te maken omdat het aantal afnemers met energieschulden sinds de vrijmaking stijgt. Slechts een derde van de middelen van het Energiefonds gaat naar het aanzuiveren van energieschulden. De overige twee derde van de middelen gaan naar personeel. Vaak werft men zelfs geen bijkomend personeel aan maar schakelt men reeds tewerkgesteld personeel in om zo begrotingstekorten op te vullen. Intussen gaan de leveranciers er maar al te gemakkelijk vanuit dat het OCMW de problemen wel zal oplossen.” 27 Het stookoliefonds Het stookoliefonds is een structureel fonds dat kan tussenkomen in de betaling van de factuur van huisbrandolie (pomp en bulk), verwarmingspetroleum en bulkpropaangas. Het fonds richt zich op WIGW’s, kinderen met een handicap met een verhoogde kinderbijslag, langdurig werklozen ouder 9-6


dan 50, leefloners, begunstigden van een gewaarborgd inkomen voor bejaarden (of IGO), begunstigden van een uitkering voor personen met een handicap of van maatschappelijke hulp die met een leefloon overeenkomt. In totaal hebben ongeveer 200.000 gezinnen recht op een tussenkomst. Het bedrag van de tussenkomst is progressief: hoe meer de olieprijs stijgt, hoe groter de tussenkomst. De drempelwaarde werd aanvankelijk op 0.45 euro/liter gesteld maar later verlaagd naar 0.40 euro/liter. Het fonds is van toepassing gedurende het hele jaar. g

25


26

Verbruikersateljee is een beweging voor de kleine consument. Meer informatie kan je vinden op de website:

www.verbruikersateljee.be 27

Welzijnszorg, Armoede uitsluiten; Achtergronddossier 2005, Huishouden vraagt energie, p. 88 - 92

9-7


Enkele bedenkingen bij hoofdstuk 9 Problemen met beschermde klanten De wet voorziet dus in een aantal extra maatregelen zoals gratis kWh, sociaal tarief en het statuut van beschermde klant. Echter, vaak zijn juist de mensen voor wie deze voordelen in het leven werden geroepen niet op de hoogte. Tegelijk zijn er veel klachten van mensen die nog altijd wachten op het gratis toe te kennen kWh. Waarom moest de gratis kWh voor iedereen hetzelfde zijn? Hoe wordt het sociaal tarief verrekend wanneer je een budgetmeter hebt? Mensen hebben hier geen informatie over. Een klant met een budgetmeter kreeg het bericht dat ze enkel de gratis kWh kreeg als ze er zelf om vroeg. Dit is verkeerde informatie, maar de klant weet dit niet. En er zijn eveneens diverse leveranciers die de toekomst van het sociaal tarief openlijk in vraag stellen of die klanten weigeren die recht hebben op sociaal tarief. Een automatische toekenning van deze wettelijke rechten zou een uitkomst kunnen bieden voor dit probleem. Mensen in armoede hopen eveneens op een erkenning voor andere vormen van budgetbeheer dan die van het OCMW om recht te hebben op bepaalde tegemoetkomingen.

Een ervaring Klanten ondervinden dat het (specifiek) sociaal tarief niet wordt toegepast door iedere leverancier. Integendeel, sommige leveranciers zeggen zelfs “wij doen hier niet aan mee, als je het sociaal tarief wil, blijf dan maar liever bij je standaardleverancier”. Volgens de CREG kan dit niet: “het specifiek sociaal tarief moet door iedere leverancier worden toegepast voor de afnemers die voldoen aan de voorwaarden vermeld in het besluit. Op dit punt is een vergelijking tussen verschillende leveranciers bijgevolg zinloos. In Vlaanderen worden de gewone tarieven bepaald door de verschillende leveranciers, in het kader van hun commerciële politiek en op basis van hun kosten.”

De budgetmeter Indien men niet tijdig een andere leverancier vindt, rest er enkel het opvangnet van de netbeheerder. Meteen doet de budgetmeter zijn intrede. Deze elektriciteitsmeter wordt opgeladen via een systeem met voorafbetaling. Velen vinden het moeilijk om met dit systeem te leren werken omdat de gebruiksaanwijzingen niet duidelijk zijn. Een budgetmeter impliceert ook dat er steeds geld voorhanden is om de meter te voeden. Hierin schuilt dan ook het drama: bij het niet 9-8


heropladen van de budgetmeter wordt de LAC (lokale adviescommissie) ingeschakeld en dreigt de afsluiting. Mensen in armoede zijn bang van de gevolgen van een budgetmeter en ervaren het als vernederend en stigmatiserend. Daarnaast zijn er te weinig budgetmeters voorhanden voor mensen die - uit energiebesparende overwegingen bijvoorbeeld - bewust willen kiezen voor een budgetmeter. Mensen die bij een netbeheerder belanden daarentegen, hebben die keuze niet maar worden gestraft met de budgetmeter. De budgetmeter wordt pas uitgeschakeld indien de klant zijn achterstallige rekeningen heeft vereffend en een nieuwe leverancier bereid heeft gevonden hem op te nemen in zijn klantenbestand. Het is echter geen sinecure om vanuit een dergelijke situatie een nieuwe leverancier te vinden. Het schrikbeeld van een lang leven met de budgetmeter, is dan ook geen fictie. Een aantal mensen wordt nog steeds gedwongen het hoofd boven water te houden met 10 ampère of 2300 watt. Het is onmogelijk om met dit strikte minimum zelfs het meest elementaire huishouden te runnen. De budgetmeter brengt heel wat concrete problemen met zich mee: - Bepaalde netbeheerders voorzien onvoldoende oplaadterminals. Volgens het energiebesluit moet één oplaadterminal 10.000 inwoners bedienen, met een minimum van één oplaadpunt per gemeente. In stedelijke gebieden moet de klant binnen een straal van drie kilometer zijn budgetmeter kunnen opladen. Het gebrek aan voldoende oplaadterminals heeft tot gevolg dat mensen al snel een halve dag onderweg zijn om hun budgetmeterkaart

op te laden. Velen zijn namelijk aangewezen op het openbaar vervoer, waardoor het bedrag waarmee ze kunnen opladen voor een groot deel naar deze vervoerskost gaat. Hier en daar krijgen klanten te horen dat er geen budgetmeters meer zullen geplaatst worden als er in de gemeente geen oplaadpunt is, maar hierover bestaat onzekerheid. - 2,5 euro wordt van het oplaadbedrag afgetrokken voor bankkosten. - Indien je verhuurder het niet eens is met de plaatsing van een budgetmeter, kan je op een 10-ampère-begrenzer worden gezet. - De budgetmeter wordt soms gebruikt om schulden mee af te betalen. Dit is in strijd met de wet op openbare dienstverplichtingen. - Budgetmeters kunnen geplaatst worden zonder voorafgaande verwittiging. - De openingsuren van de oplaadpunten zijn beperkt, waardoor mensen voor verrassingen komen te staan wanneer hun krediet buiten de openingsuren onverwachts op is. Het is ook niet voor iedereen mogelijk om tijdens de openingsuren de meter op te laden. Een oplaadpunt dat b.v. enkel tijdens kantooruren open is, kan niet bezocht worden door werkende mensen in armoede.

Een ervaring Theoretisch zouden mensen hun betaalkaart voor de budgetmeter in de buurt moeten kunnen opladen. Maar wat blijkt? Bewoners van Postel moeten hun kaart laden aan een terminal in Mol (ongeveer 20 km). Vele mensen in armoede hebben geen kans om hun betaalkaart te laden, financieel niet, maar vaak ook fysiek niet. Met het openbaar vervoer ernaartoe gaan is niet evident. 9-9

9-10


Over spanning

• Het energiefonds • Het stookoliefonds

Sociale openbaredienstverplichtingen • Gratis elektriciteit voor iedereen (100 kWh) • Het specifiek sociaal tarief • Statuut beschermde klant • De budgetmeter (momenteel alleen nog voor elektriciteit) • Minimale levering (10 ampère)

Bijlagen hoofdstuk 9 Openbaredienstverplichtingen. a) Jan woont met zijn vrouw en vier kinderen samen in een huis. Jan is tewerkgesteld als arbeider in een groot bedrijf. Zijn vrouw is huisvrouw en heeft een stempelvergoeding. • Hoeveel bedraagt de gratis hoeveelheid elektriciteit? b) Annemarie is een alleenstaande vrouw. Ze werkt als secretaresse op een advocatenbureau. • Hoeveel bedraagt de gratis elektriciteit voor deze vrouw? c) Wendy en Bruno hebben 1 zoon Hans. Hans heeft een motorische en mentale handicap en is meer dan 65% werkonbekwaam. Hij heeft hiervoor een herkenning van het Vlaams Fonds voor Sociale Integratie van mensen met een handicap. Hans woont nog in bij zijn ouders. • Hebben zij recht op een gratis hoeveelheid elektriciteit? Zo ja hoeveel en aan welke voorwaarden moeten voldaan zijn? d) Willy en Greet wonen samen. Willy is door een werkongeval invalide, hij is voor 75% arbeidsongeschikt. Hij krijgt een uitkering van het Fonds voor Arbeidsongevallen (FAO). • Heeft dit gezin recht op sociaal tarief? • Gaat dit tarief zeker het laagste zijn? • Welke stappen moet het gezin ondernemen om te kunnen genieten van het sociaal tarief?

9-11


f) Marc is in collectieve schuldenregeling. Marc is sinds kort door zijn leverancier aan de deur gezet. Hij vond niet tijdig een nieuwe leverancier. Hij krijgt nu stroom van zijn distributienetbeheerder. De distributienetbeheerder komt een budgetmeter plaatsen. • Moet Marc betalen voor deze budgetmeter? Waarom wel of waarom niet?

Over spanning

e) Jeanine is 65 jaar, sinds kort heeft ze recht op gewaarborgd inkomen. Heeft Jeanine recht op sociaal tarief?

Oplossingen: Sociale Openbaredienstverplichtingen. a) Jan woont met zijn vrouw en vier kinderen samen in een huis. Jan is tewerkgesteld als arbeider in een groot bedrijf. Zijn vrouw is huisvrouw en heeft een stempelvergoeding. • Hoeveel bedraagt de gratis hoeveelheid elektriciteit? Antwoord: 700 kWh b) Annemarie is een alleenstaande vrouw. Ze werkt als secretaresse op een advocatenbureau. • Hoeveel bedraagt de gratis elektriciteit voor deze vrouw? Antwoord: 200 kWh c) Wendy en Bruno hebben 1 zoon Hans. Hans heeft een motorische en mentale handicap en is meer dan 65% werkonbekwaam. Hij heeft hiervoor een herkenning van het Vlaams Fonds voor Sociale Integratie van mensen met een handicap. Hans woont nog in bij zijn ouders. • Hebben zij recht op een gratis hoeveelheid elektriciteit? Zo ja hoeveel en aan welke voorwaarden moeten voldaan zijn?

d) Willy en Greet wonen samen. Willy is door een werkongeval invalide, hij is voor 75% arbeidsongeschikt. Hij krijgt een uitkering van het Fonds voor Arbeidsongevallen (FAO). • Heeft dit gezin recht op sociaal tarief? JA • Gaat dit tarief zeker het laagste zijn? Neen • Welke stappen moet het gezin ondernemen om te kunnen genieten van het sociaal tarief?

Antwoord: Het gezin moet een leveranciersvergelijking maken bij de VREG. Wanneer het sociaal tarief het voordeligst is, moet het gezin het sociaal tarief aanvragen bij hun leverancier. Hiervoor moet het gezin een formulier opsturen naar de leverancier. Het formulier krijgt Willy van zijn instelling die zijn vervangingsinkomen uitkeert.

e) Jeanine is 65 jaar, sinds kort heeft ze recht op gewaarborgd inkomen. Heeft Jeanine recht op sociaal tarief? Antwoord: Ja f) Marc is in collectieve schuldenregeling. Marc is sinds kort door zijn leverancier aan de deur gezet. Hij vond niet tijdig een nieuwe leverancier. Hij krijgt nu stroom van zijn distributienetbeheerder. De distributienetbeheerder komt een budgetmeter plaatsen. 9-12


Antwoord: Dit gezin heeft recht op 500 kWh gratis, wanneer ze genieten van het sociaal tarief. Dit gezin kan het sociaal tarief aanvragen. Best kunnen ze even een leveranciersvergelijking maken om te kijken of het sociaal tarief het voordeligst is voor hen. Wanneer ze geen gebruik maken van het recht op sociaal tarief, zal hun gratis kWh 400 bedragen.

Over spanning

9-13


Over spanning

• Moet Marc betalen voor deze budgetmeter? Waarom wel of waarom niet? Antwoord: Neen, Marc moet niet betalen, hij is een beschermde klant, omdat hij collectieve schuldbemiddeling heeft. Sinds februari 2007 is de budgetmeter voor iedereen gratis.


De Lokale Adviescommissie en afsluiten van energie Normaal gezien sluit de netbeheerder de elektriciteit nooit af. Er zijn echter 3 uitzonderingen. De eerste uitzondering is als er gevaar is door technische problemen. In dat geval is er een probleem van veiligheid en wordt de elektriciteit onmiddellijk afgesloten. In de 2 andere gevallen mag de netbeheerder niet zomaar afsluiten. Hij moet eerst advies vragen aan de lokale adviescommissie. (LAC) De lokale adviescommissie geeft het advies dat de elektriciteit moet worden afgesloten: • wanneer de netbeheerder aantoont dat je elektriciteit aftapt of met de meter knoeit en dus fraude pleegt; • wanneer je je facturen niet betaalt en de netbeheerder niet binnen laat om een budgetmeter te plaatsen. Wie de netbeheerder in zijn woning binnenlaat wordt niet afgesloten. Wie elektriciteit wil, kan dus het beste altijd de netbeheerder binnenlaten om een budgetmeter te plaatsen.

10-1


Wat is een lokale adviescommissie?

LAC of je voldoende geld hebt om te betalen of niet.

In elke gemeente is een lokale adviescommissie (LAC). De LAC vergadert regelmatig en telt 3 tot 4 leden. De volgende personen maken deel uit van de LAC:

• Als je volgens de LAC wel kan, maar niet wil betalen, geeft de LAC toestemming om de stroombegrenzer uit te schakelen. Dan spreekt men van klaarblijkelijke onwil. Je hebt dan enkel elektriciteit indien je er vooraf voor betaalt. • Als je niet voldoende geld hebt om de factuur te betalen, wordt de stroombegrenzer niet uitgeschakeld. In dat geval is er immers geen sprake van klaarblijkelijke onwil. Je krijgt dan nog 10 ampère.

• De hoofd – maatschappelijk assistent van het OCMW of zijn afgevaardgigde, is voorzitter van de commissie. • Iemand van het OCMW die lid is van het Bijzonder Comité voor de Sociale Dienst. • De netbeheerder van elektriciteit of aardgas heeft een eigen vertegenwoordiger. • Wanneer een klant werkt met een erkende instelling voor schuldbemiddeling, kan iemand van deze instelling mee vergaderen. Een klant die ter sprake komt op de LAC wordt altijd uitgenodigd. Je hebt altijd het recht om je mening aan de LAC te geven. Als je niet zelf of niet alleen wilt gaan, dan mag je iemand sturen of meebrengen die je vertrouwt. Dat kan een advocaat zijn of een straathoekwerker of iemand van een vereniging waar armen het woord nemen of iemand anders. De LAC heeft 14 dagen de tijd om advies te geven. Anders duurt de onzekerheid voor de klant te lang. De LAC moet oordelen over elke betwisting. Aan de hand van een rustig gesprek en op basis van gezond verstand, wordt een oplossing gezocht. Iedereen van de commissie moet akkoord gaan met het advies. Als dit niet zo is, komt er geen advies. Dan is het besluit altijd in het voordeel van de klant. Dat staat zo in de wet.

Niet iedereen vindt altijd dat er sprake is van klaarblijke onwil. Over de vraag of iemand wel kan, maar niet wil betalen is vaak een verschil van mening. Juist daarom moet de LAC een advies geven. Tussen 1 december en 1 maart wordt de elektriciteit en het aardgas nooit afgesloten. Dit betekent niet dat je terug aangesloten wordt, als je voor deze periode al afgesloten was. Hoe zit het met aardgas? De regeling voor aardgas is bijna dezelfde als die voor elektriciteit. Het grote verschil is dat er voor aardgas nog geen budgetmeter bestaat. De levering van aardgas gebeurt via de gewone meter. Voor gas betaal je bij de distributienetbeheerder maandelijkse voorschotten. Eens de budgetmeter voor aardgas op de markt komt, zal de minister een wet maken om het gebruik te regelen. Een minimale levering van aardgas – zoals de 10 ampère bij elektriciteit – is nu niet mogelijk. Het is alles of niets.

Let op: Wie 10 ampère krijgt voor het huishouden, moet voor die 10 ampère altijd betalen. Doe je dat niet, dan onderzoekt de 10-2


Hoe kan je terug elektriciteit en aardgas krijgen? Wie geen elektriciteit of aardgas meer krijgt, kan vragen om terug aangesloten te worden. Meestal gebeurt dit omdat er iets veranderd is. De onwil of de fraude kunnen voorbij zijn of de veiligheid kan hersteld zijn. • Je moet eerst een brief sturen naar de netbeheerder. Daarin moet je vragen om terug elektriciteit te krijgen. De netbeheerder moet dat binnen de 5 dagen in orde maken. • Als de netbeheerder dat niet doet, kan je een aanvraag doen bij de LAC. De voorzitter van de LAC stuurt dan zelf een brief naar alle leden. Binnen de 5 dagen moet de netbeheerder uitleg geven. Ofwel zegt hij dat de toevoer mag hersteld worden, ofwel legt hij uit waarom er toch nog sprake is van gevaar, fraude of klaarblijkelijke onwil. Let op: wie geen ampère meer krijgt omdat hij zijn rekening niet wilde betalen, moet dezelfde procedure volgen. Als er geen sprake meer is van klaarblijkelijke onwil, wordt de stroombegrenzer opnieuw ingeschakeld en wordt terug 10 ampère geleverd. • Bij fraude of onwil moet de klant betalen voor de kosten van het afsluiten en opnieuw aansluiten. Als het aardgas of de elektriciteit wordt afgesloten omwille van gevaar, geldt een andere regel. Wie het gevaar veroorzaakte, moet betalen. Soms is dat de netbeheerder, soms is dat de klant, soms is dat de huisbaas van de woning.

Concreet: wanneer wordt een dossier overgemaakt aan de lokale adviescommissie? Er is een procedure uitgewerkt door de distributienetbeheerders die aangesloten zijn bij Eandis en de Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten (VVSG). Een dossier wordt één maand voor de zitting van de LAC aan de voorzitter overgemaakt:

• als de klant geen toegang heeft verleend tot de woning voor de plaatsing van een budgetmeter; • nadat de klant gedurende twee maanden zijn budgetmeterkaart niet meer heeft opgeladen; • vanaf het ogenblik dat er een schuld van meer dan 150 euro ontstaat. De LAC is een nobele onbekende, zowel bij de burgers in het algemeen, als bij de meeste mensen met energieschulden. Mensen in armoede weten vaak niet dat – vooraleer tot volledige afsluiting kan worden overgegaan – zij het recht hebben om gehoord te worden door de LAC. Informatie over de werking van de LAC is dus noodzakelijk, zowel preventief naar de samenleving alsook om oplossingen te zoeken voor wie er mee te maken krijgt. g

10-3


Enkele bedenkingen bij hoofdstuk 10 Afsluitingen zijn mensonwaardig Volledig afsluiten kan nog steeds volgens de letter van de wet. Naast fraude en bedreiging van de veiligheid komt ook ‘klaarblijkelijke onwil’ als geldige reden in aanmerking. Volgens het jaarboek 2004 Armoede en Sociale Uitsluiting (OASES) werden in 2003 2484 huishoudens volledig afgesloten van elektriciteit en 1578 van aardgas. Het opbouwwerk verzet zich al jaren tegen deze maatregel, die onmenselijke gevolgen heeft. En mensen hebben het er moeilijk mee om schulden af te betalen terwijl je toch geen energie krijgt. De vele politieke onderhandelingen ten spijt, wordt onwil nog steeds verward met onkunde. De wet spreekt nochtans van mensen die wel de financiële middelen hebben om hun factuur tijdig te betalen maar dit desondanks niet doen. Toch worden mensen in armoede nog steeds afgesloten van energie. Men vergeet dat mensen die op verschillende levensdomeinen bedreigingen kennen, soms worden gedwongen tot andere prioriteiten. Maatregelen die het LAC neemt om afsluiting te voorkomen, zijn vaak zeer pijnlijk voor mensen in armoede. De rol van de hulpverlener van het OCMW is van belang om de klant mee te verdedigen om tot haalbare voorstellen te kunnen komen. Mensen in armoede zijn bang om voor deze commissie, voor hen een soort rechtbank, te verschijnen. Ze voelen zich klein en nietig tegenover de vertegenwoordigers van de netbeheerders, tegenover raadsleden en maatschappelijk werkers.

10-4


Een ervaring: “Mijn sociaal assistente liet mij in de steek op de LAC. Ik moest voorkomen voor een schuld van 1.907 euro aan de distributienetbeheerder (DNB). Ik had geen bespreking met mijn sociaal assistente op voorhand. Op de LAC zei zij tegen de DNB dat alles in orde zou komen, want dat ik in collectieve schuldbemiddeling zou gaan. Ik was boos, want ik had hier helemaal niets over gezegd. Ik weet zelfs niet wat collectieve schuldbemiddeling concreet betekent voor mij. Ik heb dan ook gezegd dat dit niet waar was. De DNB eist: 1000 euro te betalen binnen de maand, dan 101 euro in 5 keer te betalen zonder budgetbeheer of 82 euro in 11 keer met budgetbeheer van het OCMW.”

10-5

10-6


Over spanning

De lokale adviescommissie · Lokale Adviescommissie · Wie zit erin? · Zoeken naar oplossingen · Afsluiten · Hoe terug aan te sluiten? · Klaarblijkelijke onwil, fraude, gevaar · Belangrijk: aanwezigheid

Bijlagen Lokale adviescommissie 1. Wie brengt een dossier voor de lokale adviescommissie? a) Mijn leverancier b) Mijn distributienetbeheerder c) Mijn maatschappelijk werkster 2. Wanneer ik ben afgesloten van elektriciteit en/of aardgas en ik wil graag terug aangesloten worden moet ik de vraag stellen aan: a) De distributienetbeheerder b) De lokale adviescommissie c) De leverancier 3. Wanneer mijn dossier voor de lokale adviescommissie komt: a) moet ik aanwezig zijn en een vertrouwenspersoon meebrengen b) mag ik helemaal niet aanwezig zijn c) heb ik de keuze

10-7


Over spanning

4. Mijn probleem waarvoor ik wordt opgeroepen a) kan opgelost worden nog voor de zitting b) kan alleen tijdens de zitting opgelost worden c) kan nooit opgelost worden.

Oplossingen: De lokale adviescommissie en afsluiten van energie 1. Wie brengt een dossier voor de lokale adviescommissie?

Antwoord: b Mijn distributienetbeheerder

Wanneer mijn dossier voor de lokale adviescommissie (LAC) komt: Antwoord: c Heb ik de keuze Je mag kiezen of je zelf naar de LAC gaat of je een vertrouwenspersoon in jouw plaats laat gaan. Je moet wel steeds reageren op de uitnodiging om voor de LAC te verschijnen. Wanneer je niet reageert, kan men dit aanzien als klaarblijkelijke onwil en kan je worden afgesloten.

4.

Mijn probleem waarvoor ik wordt opgeroepen Antwoord: a Kan opgelost worden nog voor de zitting Wanneer je een uitnodiging krijgt om voor de LAC te verschijnen kan je met een maatschappelijk werkster van het OCMW contact opnemen. Zo kan je proberen om op voorhand een oplossing te zoeken en moet je niet naar de zitting gaan.

10-8


3.

Over spanning

2. Wanneer ik ben afgesloten van elektriciteit en/of aardgas en ik wil graag terug aangesloten worden moet ik de vraag stellen aan: Antwoord: a en b. De distributienetbeheerder De lokale adviescommissie Je stelt eerst de vraag aan de distributienetbeheerder, wanneer deze je niet opnieuw wil aansluiten, stel je de vraag aan de lokale adviescommissie.


Verhuis Vanuit ons project merken we dat er regelmatig problemen opduiken bij personen die verhuizen. Vaak worden voorschotfacturen nog te lang voor het oude adres opgemaakt, of men krijgt geen voorschotfacturen op het nieuwe adres, meterstanden worden fout doorgegeven of fout geregistreerd,… De VREG heeft in samenwerking met alle leveranciers en netbeheerders in het Vlaamse Gewest een verhuisfolder en verhuisformulier opgesteld dat gebruikt kan worden om een verhuizing te melden aan een leverancier. (zie bijlage) De VREG heeft eveneens een stappenplan uitgewerkt hoe je leverancier het best op de hoogte te brengen van je verhuis.

11-1


Hoe ga je te werk?28 Stap 1: Een maand voor je verhuist … Als je concrete verhuisplannen hebt, kan je het best een maand op voorhand contact opnemen met je leverancier. Hij zal je vertellen wat er van jou verwacht wordt. Stap 2. Wanneer je verhuist naar je nieuwe adres … • Zodra je de sleutels van je nieuwe woning hebt en je er dus effectief energie kunt verbruiken, vul je op het ‘verhuisformulier 1’ de gegevens in die je leverancier nodig heeft om de energievoorziening op je nieuwe adres administratief te regelen. • Noteer de meterstand op de dag dat je de sleutels van je nieuwe woning krijgt. Laat de door jou vastgestelde meterstanden op ‘verhuisformulier 1’ ondertekenen door de vorige bewoner of eigenaar van je nieuwe woning. Zo vermijd je discussie over de juiste meterstand. • Je bezorgt de gegevens van het ‘verhuisformulier 1’ zo snel mogelijk en zeker binnen een week telefonisch, per fax, via de website of per post aan jouw leverancier. Neem contact op met jouw leverancier om af te spreken hoe je de gegevens zult verstrekken. Stap 3. Wanneer je vertrekt op je vorige adres … • Zodra je jouw vorige woning definitief verlaat, bijvoorbeeld op het moment dat je de sleutels overhandigt aan de nieuwe bewoner of aan de eigenaar, vul je op het ‘verhuisformulier 2’ de gegevens in die jouw leverancier nodig heeft om de eindafrekening van elektriciteit en/of aardgas voor jouw vorig adres op te maken. • Noteer de meterstand op de dag dat je de woning definitief verlaat. Laat de door jou 28

vastgestelde meterstanden op ‘verhuisformulier 2’ ondertekenen door de nieuwe bewoner of door de eigenaar van jouw vorige woning. Zo vermijd je discussies over de juiste meterstand. Noteer ook de contactgegevens van de nieuwe bewoner of eigenaar. • Neem contact op met je leverancier en bezorg hem ‘verhuisformulier 2’ zo snel mogelijk en zeker binnen een week nadat je jouw woning hebt verlaten. Je kunt de gegevens telefonisch, per fax, via de website of per post aan jouw leverancier bezorgen. • Als je gelijktijdig je vorig adres verlaat en op je nieuw adres gaat wonen en je leverancier dezelfde blijft, kan je de gegevens uit beide verhuisformulieren natuurlijk op hetzelfde moment bezorgen aan je leverancier. • ! Neem contact op met je leverancier als je twee maanden na de verhuizing nog geen eindfactuur voor het verbruik op jouw vorig adres hebt ontvangen. • ! Neem contact op met je leverancier als je twee maanden na de verhuizing nog geen voorschotfacturen voor het verbruik op je nieuwe adres hebt ontvangen. • Als je de gegevens van het verhuisformulier 2 niet tijdig en volledig bezorgt aan je leverancier, blijf je verder betalen voor het energieverbruik op je vorig adres. • De adressen en telefoonnummers van je leverancier kan je terugvinden op je factuur. De verhuisfolder en verhuisformulieren van de VREG kan je terugvinden op de website, of je kan de gedrukte verhuisfolder bestellen via [email protected] of telefonisch 02/553.13.53 g

www.vreg.be/vreg/particulieren/verhuis.htm

11-2


Enkele bedenkingen bij hoofdstuk 11 De communicatie tussen leveranciers en netbeheerders loopt mank. Hierdoor ontvangen klanten na verhuis nog facturen van hun oude adres ook al gaven ze alles correct door. Daarnaast gebeurt het ook dat het lang duurt vooraleer mensen facturen krijgen voor hun nieuwe adres. De afrekening bij verhuis gebeurt soms op basis van foutieve meterstanden of op basis van geschatte meterstanden. Regelmatig blijft de afrekening heel lang uit. Een ernstig probleem is dat wanneer mensen er niet in slagen hun verhuisdocumenten van hun vorige woonst volledig in te vullen en te laten ondertekenen door de eigenaar, zij verantwoordelijk blijven voor de rekeningen van hun vorig adres.

Ervaringen “H gaf onmiddellijk haar verhuis aan haar leverancier door. Toch kreeg ze daarna nog twee voorschotfacturen, zonder vermelding van de periode waarop dit voorschot slaat. H die ook al voorschotten moest betalen voor de energie op haar nieuwe adres, telefoneerde met haar leverancier. De leverancier beloofde het na te kijken en haar op de hoogte te brengen. H hoorde er niets meer van en ontving ook geen eindafrekening. Meer dan een jaar later krijgt H plots een deurwaardersbevel om te betalen: de twee voorschotfacturen en de eindafrekening. Dit was het eerste dat ze van de leverancier hoorde.” “Een vrouw verhuist, vult de verhuisformulieren in, stuurt ze op naar alle diensten. De papieren gaan verloren. Eerst stuurt leverancier Y brieven van ingebrekestelling, later ook de netbeheerder naar het oude adres waardoor de vrouw niet op de zitting verschijnt.“ “M verhuist op 1 november 2005 na het correct invullen en bezorgen van de verhuisdocumenten. De huisbaas heeft de meters overgenomen. Voor de elektriciteit liep het goed en kreeg M een eindafrekening. Voor de gas is er geen eindafrekening gekomen. Wel een nieuwe tussentijdse factuur. Toen M contact opnam met leverancier X verzekerde men hem dat ze de eindfactuur zouden opstellen, maar hij moest wel de tussentijdse factuur betalen. Dit deed hij. Ondertussen is het februari en heeft hij nog steeds geen afrekening voor de gas ontvangen. Wel opnieuw een tussentijdse factuur…”

11-3


“Huurder verhuist op 27 februari 2006. Op 27 februari 2006 geeft de medewerker van het sociaal verhuurkantoor de meterstanden door aan leverancier A. De huurder kreeg een brief op naam van de vorige huurder dat er een budgetmeter geplaatst zou worden. De medewerker van het sociaal verhuurkantoor nam contact op met het toenmalige GeDIS (nu Eandis). Zij verwezen door naar de leverancier van de nieuwe huurder. Zij heeft 30 minuten aan de telefoon gehangen (! betalend nummer). Zij is 5 keer doorverbonden voor zij geholpen werd. De meterstanden moest zij nogmaals doorgeven. Ze waren niet geregistreerd.”

11-4

11-5


Over spanning

Verhuis · Verhuisformulieren VREG gebruiken · Belangrijk zelf exemplaar bijhouden getekend door iedereen · OPVOLGING!!!


Klachten Wie klachten heeft over prijzen, facturen of opzegging van een contract kan terecht bij de klantendienst van de leverancier. Het adres en telefoonnummer staan op de factuur. Wie klachten heeft over aansluiting, afsluiting, meterstand, budgetmeter, stroombegrenzers (10 ampère) of pannes kan terecht bij de netbeheerder. Wie niet terecht kan bij de leverancier of netbeheerder kan met zijn klachten naar andere diensten, we hebben er een aantal hieronder opgesomd. De VREG heeft een stappenplan uitgewerkt hoe je het best een klacht kan indienen. Dit stappenplan vind je in het volgende hoofdstuk.

12-1


Waar terecht met klachten? De overheid kan dan wel aan de energieleveranciers opleggen dat zij de gratis kWh moeten toekennen en ingebrekestellingen niet mogen doorrekenen aan beschermde klanten, maar wat als dat toch gebeurt? Wie klachten heeft over aansluiting, afsluiting, meterstand, budgetmeter, stroombegrenzers of pannes kan zich richten tot de netbeheerder. Ook de leveranciers zijn verplicht een klantvriendelijke klachtendienst uit te bouwen. Dat is tenminste de bedoeling, maar mensen met betaalproblemen zijn niet de ‘beste’ klanten en dat is te merken aan de dienstverlening en de klantvriendelijkheid. Door verschillende personen wordt tegenstrijdige informatie gegeven en men weigert afspraken op papier te zetten. Klanten die geen gehoor krijgen bij hun eigen leverancier en netbeheerder, kunnen met hun vragen, opmerkingen of klachten terecht bij de Vlaamse ombudsman of bij de VREG. Maar beide instanties signaleren dat ze eigenlijk niet uitgerust zijn om de groeiende klachtenstroom op te vangen. We stellen vast dat commerciële strategieën vaak tot gevolg hebben dat de consument misleid dreigt te worden in plaats van goed geïnformeerd. Daarom blijven we ijveren voor meer duidelijkheid. Wij stellen vast dat de behoefte aan een centraal informatiepunt en een ombudsdienst toeneemt naarmate de klanten alerter worden. Een federaal informatiepunt is al geïnstalleerd. De ombudsdienst voor energie is er nog steeds niet.

informatie en degelijk advies verstrekt, klachten behandelt en controle of toezicht kan uitoefenen op de correcte naleving en uitvoering van de Energiewet. Ook kan zij een bemiddelende rol spelen in een geschil tussen consument en leverancier. Artikel 27 van de federale Elektriciteitswet voorziet in de oprichting van een ombudsdienst die bevoegd is ‘voor alle geschillen tussen een eindafnemer en een producent, distributeur, leverancier of tussenpersoon’. De oprichting moet gebeuren in de schoot van de CREG. De ombudsdienst zou bestaan uit één Nederlandstalig en één Franstalig lid. Als die ombudsdienst er geweest was bij het begin van de vrijmaking, zoals in GrootBrittannië, waren veel klanten van veel leed gespaard gebleven. Maar er is nu, december ’06, nog steeds geen ombudsdienst voor de energiesector. De federale overheid en meer in het bijzonder minister Verwilghen, hebben de bevoegdheid om een ombudsdienst te installeren. Binnen de CREG werd reeds 834.000 euro overgemaakt om daartoe bij te dragen. Maar onze staatsstructuur en de versnippering van bevoegdheden vertragen de oprichting. Omdat energie een bevoegdheid is van zowel de federale als de Vlaamse overheid, is er nog geen ombudsdienst van de grond gekomen. Iedereen wijst elkaar met de vinger als de vraag wordt gesteld waarom die dienst er nog steeds niet is, hoewel er al een tijd onderhandeld wordt.

Een ombudsdienst voor energie zou veel van de gesignaleerde noden kunnen opvangen. Er is duidelijk behoefte aan een neutrale instantie die betrouwbare 12-2


Stappenplan hoe een klacht indienen. Stap 1: Neem contact met de betrokken leverancier of netbeheerder. Hoe neem je best contact op? Je kan dat telefonisch doen. Vaak kom je dan terecht in een call-center, waar niet altijd gepast op je klacht kan worden gereageerd. Indien dat het geval is, kan je je klacht beter schriftelijk en liefst per aangetekende brief, indienen. Je brief zal dan normaal gezien terechtkomen bij de dienst die effectief je klacht kan oplossen en/of je het correcte antwoord kan geven. Heb je een klacht over uw energiefactuur, de aangerekende prijzen, de gratis hoeveelheid elektriciteit, het sociaal tarief, de aanrekening van een verbrekingsvergoeding, een onterechte leverancierswissel,...? Neem dan contact op met de klantendienst van je leverancier. De contactgegevens van de klantendienst staan op je factuur vermeld. De gegevens van de leveranciers zitten ook in de bijlage. Iedere leverancier is verplicht aan zijn klanten de mogelijkheid te bieden om telefonisch of op een andere manier uitleg te vragen over de gas- en elektriciteitsfactuur. Bovendien moet iedere leverancier de mogelijkheid bieden om inlichtingen te vragen en om klachten tegen hem in te dienen. Heb je een klacht over je aansluiting, de plaatsing van een budgetmeter, de afsluiting van je energietoevoer, een storing of panne of een andere technische aangelegenheid. Neem dan contact op met je netbeheerder. Wie de netbeheerder is in uw gemeente en hoe je die kan contacteren kan je opzoeken via de website van de VREG, of je kan er naar telefoneren. Je moet alleen je

postcode van je gemeente kennen. Je kan echter ook aan de klantendienst van je leverancier vragen om de netbeheerder in jouw plaats te contacteren. Je leverancier is hiertoe niet verplicht, maar in veel gevallen zal dit deel uitmaken van de dienstverlening. De contactgegevens van de klantendienst van je leverancier staan op de factuur vermeld. Bij storingen en elektriciteitspannes neem je best direct contact op met het noodnummer voor technische defecten. Dat staat vermeld op je elektriciteits – en/of gasfactuur. Stap 2: Leg een klacht neer bij de bevoegde overheidsdienst. Heb je contact opgenomen met de klantendienst en/of je netbeheerder en werd er geen oplossing gevonden voor je klacht? Spijtig genoeg is er nog geen Ombudsdienst voor de energiesector. Die is wel beloofd en zou er zijn ten laatste januari 2007 (nog niet dus). In afwachting van de ombudsdienst kan je sommige klachten indienen bij een bevoegde federale of Vlaamse overheidsinstelling. Welke instelling bevoegd is, hangt af van het soort klacht: Heb je een klacht over agressieve verkoopspraktijken van je leverancier, deuraan-deurverkoop, de telefonische verkoop van leveringscontracten, de aanrekening van een verbrekingsvergoeding bij een leverancierswissel,…? Zoals eerder beschreven staat is er een akkoord tussen de verschillende leveranciers en de overheid. De dienst die de klachten behandelt over het vaststellen van inbreuken tegen dit akkoord of de gedragscode is de volgende:

12-3


FOD Economie, Middenstand, K.M.O. en Energie Algemene Directie Controle en Bemiddeling WTC III Simon Bolivarlaan 30 1000 Brussel Tel. : 02/277.51.11 Fax : 02/277.54.33 E-mail : [email protected]

Heb je een klacht over de niet – toekenning van het sociaal tarief? Sociaal tarief is een federale aangelegenheid. Als je hierover een klacht hebt kan je terecht bij: FOD Economie, KMO, Middenstand en Energie Algemen directie Energie North Gate III, Koning Albert II-laan 16 Tel.: 02/206.41.11 Fax: 02/206.57.32 E-mail: [email protected]

Heeft uw klacht te maken met de hoogte van de nettarieven, de kostprijs van een aansluiting, de heffingen en federale bijdrage op uw energiefactuur,…? Dan dient u contact op te nemen met de federale regulator die bevoegd is voor het vaststellen van de transmissie -, vervoeren distributienettarieven:

Heeft je klacht te maken met de niet of onvolledige toekenning van gratis elektriciteit, de behandeling van aansluitings- en verzwaringsaanvragen, foutieve meterstanden, defecte meters en andere technische storingen, een onterechte leverancierswissel, de afsluiting en heraansluiting van je energietoevoer, de plaatsing van een budgetmeter. Je klacht kan dan mogelijk betrekking hebben op een schending van één of meerdere bepalingen van het Elektriciteitsdecreet, het Aardgasdecreet, de bijhorende uitvoeringsbesluiten en de technische reglementen over distributie elektriciteit en aardgas. In dat geval kan je een kopie van je schriftelijke klacht tegen die leverancier of netbeheerder overmaken aan de VREG. VREG (De Vlaamse Reguleringsinstantie voor de Elektriciteits- en gasmarkt) Graaf de Ferrarisgebouw Koning Albert II-laan 20 bus 19 1000 Brussel Tel: 02/553.13.53 Fax: 02/553.13.50 E-mail: [email protected]

In de bijlage kan je nog andere adressen vinden waar je met een klacht terecht kan, alsook de adressen van de leveranciers. g

CREG (Commissie voor de Regulering van de Elektriciteit en het Gas) Nijverheidstraat 26 – 38 1040 Brussel Tel. 02/289.76.11 Fax: 02/289.76.09 E-mail: [email protected]

12-4


Bedenkingen bij hoofdstuk 12: Klachten Mensen kunnen met hun klachten nergens terecht Het is in de eerste plaats een taak van de leverancier zelf om een klantvriendelijke klachtendienst te hebben. Uit de getuigenissen die we verzamelen in ons project energie en armoede, blijkt duidelijk het tegengestelde. Een grote bekommernis van de mensen is bijgevolg dat zij nergens terechtkunnen met hun vragen, opmerkingen of klachten. Aangezien liberalisering controle of sturing van bovenaf uitsluit, ervaren mensen het systeem als ongrijpbaar. Wanpraktijken kunnen nergens aan de kaak worden gesteld. Voor een bepaalde klacht moet beroep gedaan worden op hulpverlening, en dan nog zijn er vele telefonische gesprekken en contacten nodig, waarbij door heel wat verschillende personen tegenstrijdige informatie wordt gegeven. Dit is onduldbaar. Klantvriendelijke service met een gratis telefoonnummer past men nergens toe. Men weigert om afspraken op papier te zetten. Dit klantonvriendelijk optreden blijkt ook uit de hoge afbetalingseisen die er gesteld worden. Deze zijn onredelijk hoog zeker als er rekening gehouden wordt met het inkomen. De overheid kan dan wel aan de energieleveranciers en netbeheerders respectievelijk opleggen dat zij ingebrekestellingen en de plaatsing van budgetmeters niet mogen doorrekenen aan beschermde klanten, maar wat als dit toch gebeurt? Tot wie kunnen klanten zich wenden als hen het wettelijke gratis kWh werd ontzegd of als ze ingeval van onduidelijke of foute facturatie geen gehoor krijgen bij hun eigen leverancier? Een ombudsdienst voor energie zou veel van de gesignaleerde noden kunnen opvangen. Er is duidelijk behoefte aan een neutrale instantie die betrouwbare informatie en degelijk advies verstrekt, klachten behandelt en controle of toezicht kan uitoefenen op de correcte naleving en uitvoering van de energiewet. Ook kan zij een bemiddelende rol spelen in een geschil tussen consument en leverancier. Er wordt al lang een federale ombudsdienst voor energie beloofd, maar is er nog altijd niet. Zolang er geen ombudsdienst bestaat voor energie staat de klant machteloos en onwetend en wordt hij onrechtvaardig behandeld. Er zouden ook straffen moeten komen voor de leveranciers die de Vlaamse energiewet niet respecteren, b.v. ingeval de leverancier geld verschuldigd is aan de klant of betere servicegaranties of verplichting om te antwoorden op brieven. De klant zou de mogelijkheid moeten hebben om een klacht in te dienen in zijn woonplaats. De leverancier zou dan moeten aanwezig zijn op een overleg waar men tot een minnelijke schikking kan komen.

12-5

Bijlage: Waar kan je terecht met je klachten? Project armoede en energie Otterstraat 116 2300 Turnhout tel.: 014 44 26 74 (Mieke) of 014 44 26 75 (Ellen en Anita) Contactpersonen en mail: Mieke Clymans: [email protected] Ellen Dries: [email protected] Anita Rimaux: [email protected] Verbruikersateljee Agoragalerij Grasmarkt 105/51 1000 Brussel mail: [email protected] website: www.verbruikersateljee.be

Kabinet Minister Peeters Graaf de Ferrarisgebouw Koning Albert II-laan 20 bus 19 1000 Brussel Telefoon: 02 552 66 00 Administratie Minister Peeters (Vlaams Energieagenschap) Graaf de Ferrarisgebouw Koning Albert II-laan 20 bus 19 1000 Brussel Bel gratis naar 1700 Tel.: 02 553 46 00 Fax: 02 553 46 01 E-mail: [email protected]

12-6


Vlaamse Ombudsman Leuvenseweg 86 1000 Brussel Gratis nummer: 0800 24 050 mail: [email protected] internet : www.vlaamseombudsdienst.be

Over spanning

Infodienst energie Vooruitgangsstraat 50 1030 Brussel Gratis nummer: 0800 12033 mail: [email protected]

VREG (Vlaams Reguleringsinstantie voor de elektriciteitsen gasmarkt) Graaf de Ferrarisgebouw Koning Albert II-laan 20 bus 19 1000 Brussel E-mail: [email protected] Tel.: algemeneen secretariaat: 02 553 13 53 Voor vragen over de energiemarkt in Vlaanderen: 02 553 13 53 Fax: 02 553 13 50 Kabinet Minister Vervotte Koolstraat 35 1000 Brussel Telefoon: 02 552 64 35 Administratie Minister Vandenbossche Inspectie contracten Koning Albert II-laan 16 1000 Brussel Telefoon: 02 277 73 85

Steunpunt tot bestrijding van armoede, bestaansonzekerheid en sociale uitsluiting Koningsstraat 138 1000 Brussel Tel.: 02 212 31 66 E-mail: [email protected]

12-7


Administratie Minister Verwilghen Algemene Directie Energie Gas en Elektriciteit Koning Albert II-laan 16 1000 Brussel Tel.: 02 277 51 11 Fax: 02 203 89 66

Over spanning

Kabinet Minister Verwilghen Brederodestraat 9 1000 Brussel Telefoon: 02 213 09 11


Besparen op je elektriciteit en aardgas. Hieronder volgen een aantal tips, waardoor je op een eenvoudige manier energie kan besparen.

13-1


Verlichtingstips29

Koel- en vriestips

Gloeilampen zijn spotgoedkoop in aanschaf en bieden een aangenaam licht. Gloeilampen produceren echter slechts voor 10 % licht en voor 90 % warmte. Waar mogelijk worden ze het best vervangen door energiezuinige verlichting. Halogeenlampen hebben een iets beter rendement dan gewonen gloeilampen en gaan meestal ook wat langer mee. Toch zijn halogeenlampen zeker geen aanrader op het vlak van energiezuinigheid. TLbuizen zijn de kampioen inzake energiezuinigheid. Ze gaan heel lang mee, maar vereisen aangepaste armaturen en nemen veel plaats in.

• Kies voor een toestel met A, A+ of A++ label. • Plaats de koelkast en diepvriezer bij voorkeur op een koele plek en zet uw koelkast ver van het fornuis, de verwarming en niet in de zon. • Open de koelkast en diepvriezer zo kort mogelijk en zet er geen warme gerechten in. • Kies een koelkast of diepvriezer, aangepast aan uw behoeften. • Ontdooi uw diepvries regelmatig. Een rijmlaag van 2 mm is al verantwoordelijk voor een meerverbruik van ongeveer 10%. • Beschikt u over een afzonderlijke diepvriezer, dan kunt u kiezen voor een koelkast zonder vriesvak. Deze toestellen zijn veel zuiniger. • Een diepvrieskist is zuiniger dan een diepvrieskast.

Spaarlampen zijn in feite compacte TL – buizen die passen in een normale lampvoet. Ze verbruiken 5 keer minder energie dan een gloeilamp en gaan 10 keer langer mee. De laatste jaren zijn spaarlampen veel goedkoper geworden in de aanschaf. Ze zijn nu ook in meerdere vormen verkrijgbaar; o.a. in peervorm of vormen voor kroonluchters (bijvoorbeeld kaarsvorm). Een klein rekensommetje (na 10.000 branduren)

Spaarlamp 11W

Gloeilamp 60W

Lampkosten

8,00 euro

5,00 euro

Verbruik na 10.000uur (kWh)

110 kWh

600 kWh

Verbruikskosten (aan 0,14 euro/ kWh)

15,40 euro

84,00 euro

Totale kosten (euro)

23,40 euro

89,00 euro

Uw winst

65,60 euro

Over de levensduur van een spaarlamp bespaart u 65,60 euro. 13-2


Verwarmingstips 30 • Kies een verwarmingsinstallatie die aangepast is aan de behoefte van de woning. Een te zware installatie heeft geen zin, aangezien die zorgt voor rendementsverlies. • Door middel van een kamerthermostaat met tijdinstelling en thermostatische kranen op elke radiator kunt u in iedere ruimte een aangepaste temperatuur verkrijgen (bijvoorbeeld een hogere temperatuur ’s ochtends in de badkamer) • Plaats een buitenvoeler zodat de temperatuur van de ketel automatisch wordt aangepast aan de weersomstandigheden. • Zorg ervoor dat uw installatie het nodige onderhoud en de nodige controle krijgt. • Isoleer de verwarmingsleidingen in de niet verwarmde lokalen (kruipruimte, zolder, garage,...). • Zet ’s avonds de verwarming op nachtstand (bijv. 15°C) een half uurtje voor u naar bed gaat. • Achter de radiatoren kan je een reflecterende radiatorfolie bevestigen. Die weerkaatst een groot deel van de warmte die anders in de muur zou verdwijnen.

Koken31 • Kook bij voorkeur op aardgas of met inductiekookplaten. • Zorg bij elektrisch koken voor kookpannen met een vlakke, onvervormbare bodem. • Met een snelkookpan kook je sneller en bespaar je 40 tot 70% energie, terwijl de voedingswaren meer smaak en vitamines behouden. • Kook zo veel mogelijk met een deksel. Koken zonder deksel verbruikt driemaal meer energie. • Kook met zo weinig mogelijk water. • De kookpot moet aangepast zijn aan de grootte van de kookplaat. • Omdat elektrische kookplaten nog een tijdje warm blijven, schakel je ze best

even voor het einde van de bereidingstijd uit. Oven en microgolfoven32 • Gebruik bij voorkeur een gasoven. • Gebruik de oven voor het bereiden van grote hoeveelheden. • Schakel de oven enkele minuten voor het einde van de bereiding uit. • De microgolfoven is circa de helft zuiniger dan de klassieke oven of het klassieke fornuis, behalve voor grote hoeveelheden

Vaatwas of zelf afwassen?33 • De vaatwasser is een fantastische uitvinding. Over het algemeen verbruikt een vaatwasser minder warm water dan als u zelf afwast. • Zet de vaatwasser alleen aan als hij helemaal gevuld is. • Is de vaat niet al te vuil, gebruik dan een spaarprogramma. • Let op het energielabel bij aankoop.

Andere apparaten34 Het elektriciteitsverbruik van toestellen zoals het koffiezetapparaat, de kruimeldief, de broodrooster, is relatief laag. Laat echter het elektrische warmhoudplaatje van de koffiezetmachine niet nodeloos aanstaan, maar houd de koffie warm in een thermosfles. Een goed onderhoud en beperkt gebruik zijn de belangrijkste manieren om energie te sparen. Zo moet u een koffiezetapparaat regelmatig ontkalken om te voorkomen dat er zich te veel kalk afzet op de verwarmingsweerstanden. Dat vermindert het rendement van het toestel.

Wassen, drogen, strijken35 Wassen: de meeste energie bij een wasmachine gaat naar het verwarmen van het water. Een dubbele aansluiting op een koud- en warmwaterkraan is zuiniger.

13-3


Drogen: De wasdroger doet in steeds meer woningen zijn intrede, maar is een grote elektriciteitsverslinder. Hij verbruikt meer energie dan een wasmachine. Op jaarbasis verbruikt een wasdroger al snel 500 kWh. Het zuinigst blijft nog steeds de was op een rekje drogen of aan de waslijn in de tuin. Sinds kort zijn er ook wasdrogers op aardgas verkrijgbaar. Die verbruiken minder energie. Tips Wassen • Je laat beter één volle dan twee halfvolle machines draaien. • Wassen op hoge temperatuur (60° - 90° C) vraagt meer energie: doe dit alleen als het echt nodig is. • Bij aankoop van een nieuw toestel let je het best op het energielabel. Toestellen met een A-label zijn het zuinigst. • Laat je linnen eerst goed zwieren, bij voorkeur op 1200 toeren/minuut of meer, voor je het in de wasdroger stopt. Zo bespaar je al snel 20 à 25% energie bij het drogen. • Gebruik zoveel mogelijk de spaartoetsen op je wasmachine. • Extra energiezuinig is een wasmachine waarvan het warm water afkomstig is van een nabij geplaatst gasgestookt warmwatertoestel. Dat noemt hot fill. De verwachting is dat de komende jaren steeds meer wasmachines worden gemaakt met een hot-fillsysteem. Drogen • Droog de was zoveel mogelijk op een rek of aan een waslijn. • Koop een wasmachine die met een hoog toerental kan droogzwieren. De was moet dan minder lang in de wasdroger. • Een gewone wasdroger met luchtafvoer verbruikt minder dan een condensatiewasdroger. • Stop niet meer wasgoed in de wasdroger

dan in de gebruiksaanwijzing aangegeven is. • Stel de droogtijd zo juist mogelijk in. • Strijken • Strijk met stoom, dat gaat sneller, vlotter en dus zuiniger. • Zet je toestel steeds uit als je even weg moet voor een rinkelende telefoon, iemand aan de voordeur, … Wellicht blijf je langer weg dan gedacht. • Gebruik een reflecterende strijkovertrek, want dat werkt energiebesparend.

Warm water36 Dat er warm water uit de kraan komt, vinden we zo vanzelfsprekend dat we wel eens vergeten dat er energie voor nodig is. Bereiding van warm water met gas is verreweg de energievriendelijkste manier. Voor elektrisch verwarmen van water is bijna tweemaal zoveel energie nodig als wanneer dat met gas gebeurt. Een bad verbruikt als snel 130 liter warm water. Een douche van een vijftal minuten slechts 50 liter. Met een spaardouchekop amper 30 liter. Een spaardouchekop is in de detailhandel verkrijgbaar vanaf ongeveer 12.50 euro. Tips: • Warm water bereiden met aardgas verbruikt bijna de helft minder energie dan met elektriciteit. • Douchen i.p.v. een bad nemen verbruikt minder dan de helft water en energie. • Een waterbesparende spaardouchekop verbruikt 40% minder water en energie dan een gewone douchekop, terwijl het comfort hetzelfde blijft. • Laat het warm water alleen maar stromen als het echt nodig is en vang het op in de afgesloten wastafel of spoelbak in plaats van het zo maar te laten wegvloeien. • Doorstroomtoestellen of geisers zijn energiezuiniger dan een boiler: het water wordt dan alleen opgewarmd op het 13-4


ogenblik dat de warmwaterkraan wordt opengedraaid. • De ideale temperatuur voor de afstelling van de boiler is 60 à 65°C. • Plaats warmwatertoestellen dicht bij een aftappunt. Zo vermijdt u warmteverlies in de warmwaterleidingen en krijgt u sneller warm water aan de kraan.

Sluipverbruik of stand–by De sluipverbruiker zijn de kleine lampjes op de toestellen in uw woning die dag en nacht energie verbruiken. De standbyfunctie maakt het mogelijk dat u met één druk op de afstandsbediening het toestel in werking kunt zetten. De bekendste voorbeelden zijn televisie, video, hifi, computer, printer, oplaadbare toestellen, microgolfoven, … Deze sluipverbruikers kosten u jaarlijks handenvol geld. Sluipverbruik loopt in veel woningen op tot 1/10de van het elektriciteitsverbruik of 125 euro.

De boosdoeners37 Televisie: sommige tv- toestellen verbruiken in stand–by niet minder dan 20 watt. Op jaarbasis kost dit u al snel 20 euro. Energiezuinige tv-toestellen hebben een stand-byvermogen van slechts 0,1 watt. Dat komt neer op slechts 0,10 euro per jaar.

Video, hifi: bij de meeste videorecorders en hifi-installaties gaan de gegevens in verband met kanaal, datum en tijd verloren als ze volledig worden uitgeschakeld. In stand-by verbruikt een dergelijk apparaat al gauw 10 tot 20 watt. Beter ontworpen toestellen slaan de informatie op in een apart geheugen dat zo goed als geen stroom verbruikt. Transformatoren: tal van elektrische toestellen, zoals halogeenlampen en deurbellen werken op een spanning van minder dan 230 volt. Om te functioneren hebben ze een transformator nodig. Een transformator die op het net is aangesloten verbruikt altijd elektriciteit, ook als het toestel in kwestie niet werkt. Het sluipverbruik van een energiegulzige transformator loopt op tot 25 euro. Een energiezuinige transformator kost je ongeveer 1,50 euro.

Tips • Koop toestellen met een laag slaapverbruik. • Schakel toestellen zo veel mogelijk volledig uit als je ze niet gebruikt (tv, hifi, video). • Toestellen zonder ingebouwde netschakelaar kan je aansluiten op en stopcontact met schakelaar. g

13-5


29

Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, Afdeling Natuurlijke Rijkdommen en Energie, brochure Ideeën voor energiezuinig wonen, p. 13.

30


31


32


33


34


35


36


37


13-6


Enkele bedenkingen bij hoofdstuk 13 Een slechte woonst en goedkope huishoudtoestellen leiden tot hoge energierekeningen. De energiekost vormt een zware uitgave binnen het gezinsbudget. Campagnes rond rationeel energiegebruik zijn weinig realistisch voor mensen die in armoede leven.

13-7

BIJLAGE : De leveranciers Deze lijst met leveranciers is opgemaakt in december ’06. Wanneer je jouw leverancier hier niet in terugvindt, kan je best eens kijken op de website van de VREG of telefonisch contact opnemen met de VREG.

EBEM

EBEM Elektriciteit en aardgas Industrieweg 3 52330 Merksplas tel. 014/43.10.31 fax 014/43.10.32 [email protected] www.ebem.be contactpersoon: Stijn Lenaerts [email protected]

Ecopower (1)

Ecopower cvba Elektriciteit Statiestraat 164e 2600 Berchem tel. 03/287.37.79 fax 03/287.37.79 [email protected] contactpersoon: Dirk Vansintjan www.ecopower.be

Electrabel Customer Solutions

Electrabel Customer Elektriciteit en aardgas Solutions NV Regentlaan 8 1000 Brussel tel. 078/35.33.33 Voor contactname:www.electrabel.be/contact

Essent Belgium

Essent Belgium Ring Business Center Noordersingel 19 2140 Antwerpen tel. 078/15.79.79 fax 03/270.79.78 [email protected] www.essent.be

Elektriciteit en aardgas

14-1


Leveringsvergunningvoor: De leveringen van City Power werden op 1 augustus 2006 overgenomen door SPE NV. Sinds 1 oktober 2006 wordt de merknaam Citypower niet meer actief gepromoot.

Over spanning

Lijst leveranciers, bron: www.vreg.be Naam Contactgegevens City Power Regentlaan 47 1000 Brussel tel: 0800/13.13.0 fax:078/15.40.45 [email protected] www.citypower.be

Aardgas

Warandelaan 2 4904 PC Oosterhout tel. +31 162 481 200 fax +31 162 423 800 [email protected] www.intergas.nl

Lampiris NV

Lampiris NV Elektriciteit Boulevard Emile de Laveleye 191 4020 LUIK tel. 0800/40123 fax 04/344.00.18 [email protected] www.lampiris.be

Luminus

Kempische Steenweg 299 De leveringen van Luminus 3500 Hasselt werden op 1 augustus 2006 tel.078/15.02.10 overgenomen door SPE NV fax 078/15.02.11 onder de merknaam Luminus. [email protected] www.luminus.be

Nuon Belgium

Nuon Belgium NV Medialaan 34 1800 Vilvoorde tel. 0800/21 0 31 fax 070/22.40.03 [email protected] www.nuon.be

Elektriciteit en aardgas

SPE (4)

SPE NV Regentlaan 47 1000 Brussel tel. 078/15.02.10 fax 078/15.02.11 www.spe.be

Electriciteit en aardgas

Wase Wind (1)(3)

Wase Wind cvba Elektriciteit Grote Kouterstraat 116 bus 2 9120 Vrasene (Beveren) tel. 03/707.19.01 fax 03/755.19.03 [email protected] www.wasewind.be

14-2


Intergas Levering BV

Over spanning

Intergas Levering BV (2)


Bibliografie De Vlaamse Reguleringsinstantie voor de Elektriciteits- en Gasmarkt (VREG) i/s.m. de elektriciteitsen aardgassector, Vergeet niet uw energie mee te verhuizen. Energie op uw oude en nieuwe adres: hoe regelt u het correct, Brussel; Brochure, 6 p.

Bezochte websites: www.eandis.be www.ecolife.be www.interelectra.be

Katholieke Universiteit Leuven, Faculteit Pedagogische Wetenschappen (2005), Eindrapport projectgroep Ecolife, Leuven; eindrapport, 263 p.

www.mineco.fgov.be www.vreg.be

Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, Afdeling Natuurlijke Rijkdommen en Energie i.s.m. PRISO en Wablieft (2004), Sociale maatregelen voor wie aardgas en elektriciteit koopt, Brussel; brochure, 18 p. Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, Afdeling Natuurlijke Rijkdommen en Energie (2005), Ideeën voor energiezuinig wonen, Brussel, brochure, 20 p. PRISO en Vlaams Netwerk van Verenigingen waar Armene het Woord nemen (2005), Ervaringen van mensen in armoede sinds de liberalisering, Turnhout – Brussel; maart 2005, 36 p. Samenlevingsopbouw Antwerpen provincie vzw (2006), Bundeling Ervaringen Energieproblemen, Turnhout; oktober 2006, 50 p. Welzijnszorg vzw (2005), Achtergronddossier, Huishouden vraagt energie, Armoede uitsluiten, Brussel; brochure, 162 p.

14-3

Waarom die vrijmaking Bevoegdheden Liberalisering concreet: opsplitsing tussen productie, distributie en verkoop Bedenkingen Bijlagen

Recommend Documents