1. KINDERARMOEDE Ambitie 10. Kinderen en hun gezin in armoede krijgen meer kansen en ondersteuning om de armoedespiraal te doorbreken
Waar zetten we zeker op in? De inzet op kinderarmoede is niet nieuw en een deel van de acties lopen dan ook reeds, anderen worden nog bijkomend opgestart. We vertrekken hierbij ook van een aantal zaken die reeds goed werken en positieve resultaten hebben zoals schoolse ondersteuning van een aantal diensten en de integrale gezinsbegeleiding van het OCMW. Deze methodieken willen we verder versterken en uitbreiden om meer gezinnen te begeleiden. Het OCMW is, vanuit zijn regierol armoedebestrijding, een primaire partner binnen de werkgroep armoedebeleid op school van de Beleidsgroep Onderwijs Gent. Binnen deze werkgroep worden beleidsaanbevelingen voor onderwijs op gesteld en actieplannen uitgewerkt. Gent wil in elk geval een kindvriendelijke stad zijn en stelt in dat opzicht een kindersecretaris aan. Hij zal niet alleen het aanspreekpunt zijn voor kinderen en jongeren, maar stuurt ook mee de verschillende stadsdiensten en beleidsdomeinen aan. We zullen er op toezien dan de kindersecretaris binnen zijn functie bijzondere aandacht heeft voor kinderen en hun gezinnen in armoede. Hieronder geven we een uitgebreid overzicht van de ambities die we samen met de partners hebben om in Gent de strijd tegen kinderarmoede op te voeren. Deze brede ambities gaan we de komende maanden samen met de diverse partners nog verder concretiseren. We starten aan de hand van drie focussen: -
Tegen 2019 hebben alle betrokken sectoren (onderwijs, kinderopvang, gezondheidszorg,…) een grotere kennis over (de impact van) kans-, kinder- en generatiearmoede, waardoor ze meer kansen creëren en een betere ondersteuning geven aan kinderen en hun gezin.
-
Tegen 2019 is er een optimale integrale samenwerking tussen de verschillende betrokken sectoren (hulpverlening, vrije tijd en onderwijs) ihkv de trajecten van kinderen, hun ouders en hun gezin.
-
Bij het verbeteren van de toegang tot dienstverlening voor mensen in armoede hebben we een prioritaire aandacht voor ouders, kinderen en hun gezin.
We herstructureren de acties onder deze focussen onder de kapstok van de rechten van het kind.
Rechten van het kind In de publicatie “Elk Kind Telt” vinden we een aantal beleidsaanbevelingen om kinderarmoede te bestrijden. Een van de aandachtspunten is : Het garanderen van kinderrechten. “Kinderarmoede is een schending van de rechten van het kind. Een doeltreffend beleid moet worden gebaseerd op de Conventie van de Verenigde 1 Naties over de Rechten van het Kind … Dit moet een lokale vertaling krijgen”. De rechten van het kind zoals 2 geformuleerd in de Conventie van de Verenigde Naties over de Rechten van het Kind wordt door UNICEF specifiek vertaald naar kinderarmoede. UNICEF omschrijft kinderarmoede op basis van het gebrek aan toegang tot economische en sociale rechten. Meer bepaald en samengevat het recht op: gezondheidszorg, voeding, bijstand in huisvesting, (basis)onderwijs, veilige kindertijd, deelname aan het gemeenschapsleven en een passende levensstandaard. Het belang van het kind zal bij het uitwerken van een armoedestrategie één van de belangrijkste overwegingen zijn. Om deze belangen volledig te vatten in alle acties die we in dit groeiactieplan voorop stellen baseren we ons voor de Gentse situatie op de knelpunten geformuleerd in het Jaarverslag 2012-2013 van het 3 Kinderrechtencommissariaat die specifiek van belang zijn voor kinderen in armoede. Bijkomend doen we enkele aanvullingen uit het Vlaams Jeugd- en Kinderrechtenplan 2015-2019:
4
Recht op meer en betere basiszorg en hulpverlening (kwaliteitsvolle kinderopvang, Huis van het Kind ook voor maatschappelijk kwetsbare kinderen, kinderen en jongeren in de jeugdhulp, kinderen met een label, kinderen en jongeren in de gezondheidszorg) Rechten van kinderen op de vlucht Rechten op en in onderwijs (een school vinden, op school raken, naar een zorgzame inclusie school) Rechten op en in vrije tijd Recht op en in het gezin (opvoeding, recht op een passende levensstandaard (gezinsinkomen, automatische rechtentoekenning) Recht op participatie
1
Rechten uit de Conventie: Recht op provisie, recht op protectie, recht op participatie
2
De vertaling door UNICEF vinden we terug in de advies nota van de Commissie voor Welzijn, Volksgezondheid, Gezin en Armoedebeleid, Kinderrechtencommissariaat, Verslag van 16 juni 2010, Advies, Armoede en sociale uitsluiting, Visie en voorstellen vanuit een kinderrechtenperspectief. 3
Jaarverslag 2012-2013 van het Kinderrechtencommissariaat, Kinderen en jongeren vallen tussen de plooien
4
En recht op een veilige kindertijd, bescherming tegen mishandeling en verwaarlozing
ABP Gent 2014-2019, GROEIACTIEPLAN, acties in uitvoering ‘14-‘15, versie 28/04/2014
1
Hervertaling naar de Gentse situatie De acties, die in het Gentse werkveld tot stand komen in de strijd tegen kinderarmoede, worden verankerd in de rechten van het kind.
Recht op basiszorg en hulpverlening Recht op meer en betere basiszorg en hulpverlening voor kinderen in armoede
5
1. OCMW Gent, Kind en Gezin, CAW Oost-Vlaanderen, regio Gent-Eeklo, Stad Gent,…maken afspraken over sensibiliseringsacties over armoede naar verschillende sectoren waar kinderen, ouders en gezinnen zich in bewegen 2. We ontwikkelen aanbevelingen voor beleid- en basiswerkers (bvb onthaalouders) in het omgaan met gezinnen in armoede 3. Groep Gent ontwikkelt, stimuleert en ondersteunt versterkende methodieken bij elke organisatie in Gent zodat kinderen en hun gezin meer kansen krijgen, bvb integrale gezinsbegeleiding OCMW Gent en laagdrempelige speelpleinwerkingen 4. We stimuleren en ondersteunen elke organisatie in het voeren van een beleid dat gericht is op het versterken van het kind, de ouder, het gezin, de omgeving,… met bijzondere aandacht voor het optimaliseren van beschermde factoren (bvb sociaal netwerk,…) bij ieder kind. 5. We leveren de juiste informatie aan organisaties die werken met ouders en kinderen zodat ze op dynamische wijze hun beleid kunnen afstemmen op recente maatschappelijke en wetenschappelijke evoluties. 6. We versterken de werking van de integrale gezinsbegeleiding binnen de welzijnsbureaus. Het recht op onderhoud, bescherming en participatie staat hierbij voorop. 7. We stimuleren de verschillende partners om in individuele cases meer sectoroverschrijdend overleg te organiseren zodat ze in het belang van het kind gezamenlijk in een dossier werken 8. We stimuleren het samenwonen van verschillende sectoren ter bevordering van de afstemming en samenwerking tussen deze diensten. 9. We werken richtlijnen uit (met zorg voor de privacy en het beroepsgeheim) om relevante en noodzakelijke informatie te kunnen delen wanneer dit nodig is voor het kind en zijn gezin. 10. In de coördinatie van een kind- en jeugdvriendelijke Stad door de Jeugddienst vormen kinderen in armoede een prioritaire doelgroep.
5
en recht op een veilige kindertijd, bescherming tegen mishandeling en verwaarlozing
ABP Gent 2014-2019, GROEIACTIEPLAN, acties in uitvoering ‘14-‘15, versie 28/04/2014
2
Kwaliteitsvolle kinderopvang: 11. We stimuleren mensen in armoede om gebruik te maken van initiatieven kinderopvang en maken deze meer laagdrempelig en toegankelijk voor mensen in armoede. 12. We stimuleren ouders in armoede om hun kinderen in te schrijven voor initiatieven kinderopvang zodat kinderopvang geen drempel vormt voor activering. Huis van het Kind ook voor maatschappelijk kwetsbare kinderen 13. We verwezenlijken de Huizen van het Kind door het vormen van een netwerk van Gentse organisaties met aandacht voor het wijkgericht werken 14. We maken bekend bij ouders in armoede dat ze terecht kunnen in de huizen van het kind voor alle vragen met betrekking tot hun kinderen. Kinderen en jongeren in de jeugdhulp 15. We motiveren alle sectoren om op constructieve manier mee te werken in de nieuwe organisatie van Integrale Jeugdhulp (bvb. het stappenplan kindermishandeling komt tegemoet aan een betere samenwerking over sectoren) Kinderen met een label 16. We optimaliseren de toegang tot diensten die een meer accurate inschatting kunnen geven van het meest gepaste onderwijssysteem voor kinderen in armoede (worden nu te vaak onterecht in bijzonder onderwijs gevonden). 17. We kiezen bij kinderen en gezinnen in armoede voor trajecten en diensten die het best passend zijn en het minst ingrijpend zijn (bvb zoals Integrale Jeugd Hulp). Kinderen en jongeren in de gezondheidszorg 18. We onderzoeken welke acties mogelijke consequenties van de vermaatschappelijking van de zorg in de verschillende sectoren kunnen opvangen. Zo trachten we te vermijden dat organisaties zoals CAW Oost-Vlaanderen, regio Gent-Eeklo, CLB, Centrum Geestelijke Gezondheidzorg (CGG), internaten, Medisch Pedagogisch Instituut, (MPI),… verder dichtslibben en ouders van kinderen in armoede onvoldoende ondersteund worden in de grotere rol die ze krijgen bij de zorg van hun kind met specifieke noden. 19. We verhogen de toegankelijkheid van de fysieke en geestelijke gezondheidszorg voor kinderen in armoede waar de drempel nu hoog is zoals therapie, logopedie, revalidatie,… Huisvesting 20. We stimuleren elke organisatie die op huisbezoek gaat (K&G, OCMW, CAW Oost-Vlaanderen, regio Gent-Eeklo …) tot het opnemen van een signaal- en doorverwijsfunctie naar de gepaste hulpverlening bij vaststelling van een woonproblematiek
ABP Gent 2014-2019, GROEIACTIEPLAN, acties in uitvoering ‘14-‘15, versie 28/04/2014
3
Rechten van kinderen op de vlucht 21. We stimuleren afstemming tussen organisaties die hun doelgroep anders afbakenen zodat er geen kinderen uit de boot vallen (bvb kinderen van ouders zonder papieren).
Rechten op en in onderwijs Een school vinden 22. We verlagen de drempel van de toegang tot het schoolse systeem (vereenvoudiging van de “meld je aan”-procedure). Op school raken 23. We voegen aan de werkgroep kleuterparticipatie een bijkomende doelstelling van samenwerking over sectoren toe. Naar een zorgzame inclusie school 24. We ontwikkelen samen met het onderwijsveld vormingspakketten voor de huidige schoolteams en toekomstige leerkrachten over de betekenis van en het omgaan met leerlingen in armoede. 25. Elk welzijnsbureau van OCMW Gent en elke school in Gent duidt contactpersonen aan die de communicatie tussen beide sectoren op individueel dossierniveau faciliteert. 26. De Beleidsgroep Onderwijs Gent BOG organiseert een werkgroep armoedebeleid waar het OCMW een actieve rol speelt in flankerend onderwijsbeleid 27. We realiseren optimale leer- en ontwikkelingskansen voor kinderen in armoede door warme overdracht tussen trajecten van kinderen (en hun gezin) en trajecten maximaal af te stemmen tussen sectoren zoals welzijn, school, ouders, Jeugdwelzijnswerk, Kind en Gezin, CLB en andere betrokken organisaties. 28. Vanuit de werkgroep “ongekwalificeerde uitstroom” van de Beleidsgroep Onderwijs Gent wordt het actieplan “Gekwalificeerde uitstroom” uitgerold, waarbinnen acties opgenomen worden over verschillende sectoren heen rond het sneller, en beter op elkaar afgestemd, anticiperen op signalen van kinderen (en hun ouders) op het gebied van vroegtijdig schoolverlaten of onregelmatig schoolgaan. 29. We zetten integraal in (over verschillende levensdomeinen) met verschillende partners om ongekwalificeerde uitstroom in het onderwijs tegen te gaan en stimuleren projecten voor jongeren die schoolmoe zijn, die probleemgedrag stellen,…. 30. We maken het betalen van schoolfacturen (de maximumfactuur, facturen voor materiaal, voeding op school en buitenschoolse opvang…) meer haalbaar door extra ondersteuning van kwetsbare gezinnen en een transparanter beleid van scholen.
We hertekenen de werking van het Sociaal Steunfonds zodat meer middelen beter worden ingezet en de middelen de kinderen bereiken met de grootste noden
OCMW Gent geeft een bijkomende (financiële) ondersteuning voor het betalen van
ABP Gent 2014-2019, GROEIACTIEPLAN, acties in uitvoering ‘14-‘15, versie 28/04/2014
4
schoolfacturen voor die gezinnen die samen met de hulpverlening de strijd aangaan tegen generatiearmoede
We maken alle maatregelen van Stad Gent beter bekend die betrekking hebben op het toekennen van korting op de schoolfacturen voor mensen met een lager inkomen
Stad Gent stimuleert alle scholen om meer actief het kostenbewust onderwijs toe te passen zodat de kosten voor ouders minimaal worden gehouden (ook buiten de maximumfactuur)
Rechten op en in vrije tijd 31. De vakantie werking van het OCMW en de jeugddienst van de Stad wisselen expertise uit zodat ook in het vakantieaanbod van de jeugddienst, de buitenschoolse opvang en in het reguliere jeugdwerk kennis en aandacht is voor armoede onder de kinderen en jongeren die ze bereiken. 32. We verhogen het aanbod, de kwaliteit en de toegankelijkheid (gekendheid) van het vrijetijdsaanbod voor kinderen in armoede. 33. We bereiken meer gezinnen in (sociale) isolatie en stimuleren ze tot integratie in de buurt via de gezinsondersteuner van Kind en Gezin, het project Buddy aan de wieg, schoolbegeleiding van Uilenspel, projecten van OCMW Gent, enz …
Recht op en in het gezin Opvoeding 34. We verhogen de ondersteuning aan ouders in hun opvolging van de schoolbegeleiding van hun kinderen. 6
We zetten in op “taalzones” zodat we kinderen en ouders in armoede meer stimulansen geven in hun leefomgeving, thuis, in de vrije tijd en op school om de Nederlandse taal te stimuleren.
We leiden meer gezinnen in armoede toe naar diensten voor schoolbegeleiding
35. We stimuleren de doorverwijzing van ouders in armoede naar inloopteams en initiatieven zoals spelotheken, praatgroepen, ontmoetingsplaatsen,… 36. We zetten meer in op generatieoverschrijdende projecten die verbindend werken tussen generaties, maar ook tussen sectoren.
6
Met een taalzone bedoelen we een regio binnen Gent waar afspraken en engagementen gemaakt worden tussen alle partners die met kinderen werken om extra in te zetten op taalstimulering
ABP Gent 2014-2019, GROEIACTIEPLAN, acties in uitvoering ‘14-‘15, versie 28/04/2014
5
Recht op een passende levensstandaard (gezinsinkomen, automatische rechtentoekenning) 37. We leren en/of ondersteunen ouders om een deel van het gezinsbudget in te zetten om te voldoen aan de basisbehoeften en noden van het kind 38. We maken het aanbod van materiële hulpverlening beter bekend bij het personeel van Groep Gent en andere organisaties in het kader van doorverwijzing van hun cliënten en zetten hen aan om zelf ook acties (bvb. inzamelacties van materiaal,…) te ondernemen om deze werkingen te ondersteunen 39. We onderzoeken hoe we tot een betere informatie-ontsluiting komen voor scholen en OCMW met betrekking tot de studietoelagen die toegekend worden aan kinderen in het lager onderwijs 40. We werken mee aan Gent als een kindvriendelijke stad met inclusie van zij die minder toegang hebben tot sociale rechten omwille van armoede. (beleidsplan kindvriendelijke stad). 41. We onderzoeken de haalbaarheid en organiseren automatische toekenning van diensten, zodat deze niet moeten aangevraagd worden en er zich bijgevolg geen toegankelijkheidsprobleem kan stellen (zoals bvb. Kind en Gezin automatisch langskomt bij de geboorte van een kind).
Recht op participatie 42. Stad en OCMW houden meer rekening met de leefwereld van kinderen in armoede door hen meer te betrekken in de beleidsparticipatiemomenten (bv. democratie-oefeningen in het Stadhuis)
ABP Gent 2014-2019, GROEIACTIEPLAN, acties in uitvoering ‘14-‘15, versie 28/04/2014
6