18-12-2015
Doelen
Workshop tennisouders Hoe spreek ik ouders aan op hun gedrag?
• Weten welk oudergedrag goed is voor de mentale ontwikkeling van een kind • Weten hoe je ouders kunt aanspreken op ineffectief gedrag
18 December 2015
Gerald Weltevreden Ivo Spanjersberg
Programma
Voorstellen • Gerald Weltevreden • Praktijk: Weltevreden Sportpsychologie
1. Welk ongewenst oudergedrag kom je tegen als tennisleraar?
2. Welke ouderschapsstijlen zijn er en wat zijn de gevolgen? 3. Op welke manieren kun je ouders beïnvloeden? 4. Hoe voer je een gesprek met ouders over hun gedrag?
• Mentaal programma KNLTB – sinds 2004 – met Ivo – ouders, spelers, trainers
• Docent sportpsychologie, Universiteit van Amsterdam • Hoofd mastertrack Sport- en prestatiepsychologie UvA • Onderzoek naar waar motivatie vandaan komt – Overtuigingen over maakbaarheid en talent (Mindset) – Ouderschap en motivatie
Voorstellen • Ivo Spanjersberg • Sportpsycholoog, coach, trainer • Docent Sportpsychologie, Fontys Hogeschool Eindhoven • Sinds 2004 mentaal programma KNLTB (ouders, spelers, trainers) met Gerald • Individuele coaching tennissers en andere sporters (Olympisch niveau t/m negenjarige talenten)
Waar hebben we het over? Oudergedrag langs de baan
• NOC*NSF mentale training, individuele begeleiding en ouderbijeenkomsten • Mentale training politie
1
18-12-2015
Oudergedrag langs de baan
Oudergedrag langs de baan
• Wie ziet wel eens een ouders verkeerd met hun kind omgaan?
• Wie spreekt regelmatig ouders aan op hun gedrag?
• Wie kan een voorbeeld hiervan noemen?
• Wie vindt het lastig om ouders aan te spreken op hun gedrag?
• Is het aan jou om daar iets aan te doen of van te zeggen?
• Wat maakt dat moeilijk?
• Wie denk van wel? • Volgens ons: Jij bent ingehuurd voor tennisontwikkeling, dus ook de mentale ontwikkeling. • Als een ouder de mentale ontwikkeling schaad, mag jij er wat van zeggen, als ‘adviseur’
Vier kinderen: welke heb je het liefst in je groep? 1. Wesley (12) eist al je aandacht op. Als je hem negeert, verstoort hij de les door andere kinderen af te leiden. Heeft altijd dure spullen. Tijdens wedstrijden is hij snel gefrustreerd, dan gooit hij met zijn racket en scheldt hij.
Wat is goed ouderschap? Je voelt je zekerder, als je weet wat goed is
2. Sam (12) vertoont ongepast gedrag (spullen vernielen, kinderen pesten). Complimenten vindt hij geweldig, maar van kritiek wordt hij agressief. Tijdens wedstrijden is hij stuurloos. Laatst leek het of je hem betrapte terwijl hij aan het stelen was in de kleedkamer. 3. Filip (12) Wil het altijd goed doen. Doet wat er gezegd wordt ‘omdat het hoort’. Het komt niet van binnenuit. Als je naar hem kijkt wordt hij onzeker. Erg bezig met winnen en veel excuses bij verlies. 4. Lars (12) let op als je iets uitlegt. Wil horen wat hij nog kan verbeteren. Doet zijn best en traint serieus. Op wedstrijden is hij stabiel en blijft hij zoeken naar oplossingen. Als hij boos wordt, herstelt hij dat weer.
Wat is het beste oudergedrag?
Welk kind hoort bij welke stijl?
Veeleisend Veel controle
Veeleisend Veel controle
Autoritatief Hoe het kind zich voelt is belangrijk. Stellen eisen Accepterend aan gedrag. Geven uitleg.
Responsief Kindgecentreerd
Autoritair
Autoritatief
Niet bezig met hoe kind zich voelt. Ouders zijn de baas en zeggen wat het kind moet doen / niet mag. Afwijzend
Niet-responsief Willen dat hun kind zich goed voelt. Stellen -om die reden- weinig eisen en grenzen.
Toegeeflijk
Niet bezig met hoe kind zich Oudergecentreerd voelt. Stellen geen eisen omdat ze niet geïnteresseerd zijn in het kind.
Verwaarlozend
Geen eisen Weinig controle
Accepterend Responsief Kindgecentreerd
Autoritair
4 - Lars Doet zijn best, stabiel, open voor feedback
3 - Filip Onzeker, doet het ‘omdat het zo hoort’
1 - Wesley Aandacht eisen, verwend, kan niet tegen frustratie
2 - Sam Pesten, agressief, stelen.
Toegeeflijk
Afwijzend Niet-responsief Oudergecentreerd
Verwaarlozend
Geen eisen Weinig controle
2
18-12-2015
Autoritatief ouderschap in drie adviezen 1. Toon begrip voor de gevoelens van een kind 2. Stel redelijke eisen en geef goede uitleg
1. Toon begrip voor gevoelens •
Emoties zijn informatie, geen gedrag
•
Begrip tonen vinden ouders moeilijk – Ik mag niet alles goed vinden – Alle emoties zijn toegestaan, maar niet alle uitingen – Bekijk de wereld door de ogen van het kind – Gebrek aan empathie leidt tot weerstand
•
Rol ouders: kind leren omgaan met emoties
3. Laat een kind keuzes maken
Wat zie je als tennisleraar? •
Kind huilt, ouder zegt: Stel je niet zo aan! (autoritair)
•
Kind begint te huilen tijdens wedstrijd, ouder loopt weg. (verwaarlozend)
•
Kind is driftig omdat hij iets niet krijgt, ouder geeft toe. (toegeeflijk)
2. Stel redelijke eisen en geef goede uitleg
3. Laat een kind keuzes maken
•
Autoritatieve ouders: ook eisen
•
In het belang van het kind
•
Flexibel: niet gelukt? Kan gebeuren!
– Zeggen wat het kind moet doen
•
Leggen uit waarom iets moet / niet mag
– Schuldgevoel als kind niet gehoorzaamt
Het mag niet, en ik zal je uitleggen waarom niet.
– Wat zie je als tennisleraar?
•
•
• Ik wil niet zien dat je weer met zo’n slappe houding op de baan staat!
Autoritaire ouders: kwaliteit van de uitleg vaak onvoldoende
• Ik wil straks graag nog even de wedstrijd met je nabespreken.
We hebben het beste met je voor, dus ik wil dat je doet wat ik zeg!
– Komt veel voor – Sturing niet altíjd verkeerd
Wat zie je als tennisleraar?
1. Te hoge eisen –
‘Je hoeft niet te winnen maar je moet wel je best doen. En dat betekent….’
2. Slechte kwaliteit van de uitleg
Ouders vaak sturend
•
Waarom sturen? – Traditionele opvoeding – Zelf zo grootgebracht
–
Als je niet luistert wordt de trainer boos. (autoritair)
–
– Werkt goed op de korte termijn
Als je het opgeeft denken mensen dat je een slappeling bent. (autoritair)
–
Toegeeflijke- en verwaarlozende ouders: weinig eisen en uitleg
– Uitwerking op de lange termijn: onzekere, afhankelijke volwassenen
4. Laat een kind keuzes maken •
In plaats van: Je moet het zó doen
•
Wat zie je als tennisleraar? –
Ik heb nieuwe schoenen voor je gekocht! Welke schoenen lijken jou goed?
–
Denk je er wel aan om snel naar het net te gaan? Hoe ga je spelen?
–
Volgens mij moet je deze wedstrijd spelen. Hoe denk jij over deze wedstrijd?
• • •
Niet alles kiezen: ouders mogen (moeten) grenzen aangeven Daarbinnen: help het kind ontdekken wat hij wil Leren varen op innerlijk kompas
•
Coachen versus advies geven – Advies geven = voorzeggen – Coachen = vragen stellen – Coachen
Oudergedrag veranderen Hoe pak je dat aan?
• duurt langer • kost meer moeite • kind is aan het leren
•
Helpen bij huiswerk
3
18-12-2015
Hoe kun je oudergedrag beïnvloeden? • Geef schriftelijke informatie – Maak gedragsregels voor ouders en hang die op of deel ze uit – Beveel een boek aan
Hoe kun je gedrag beïnvloeden? • Mensen veranderen gedrag niet graag, de mens is vaak ‘koppig’ • Waarmee kun je gedrag beïnvloeden? • De wortel en de stok
• Organiseer een ouderavond – Dan kun je in gesprek raken – Dan kun je samen betere oplossingen vinden
• Ga een persoonlijk gesprek aan… • • • • •
Wat is in dit geval de stok? Het (verergerde) gedrag van hun kind dat ouders liever anders zien Wat is de wortel? Positiever gedrag van hun kind! Belangrijk dat ouders de gevolgen van eigen gedrag begrijpen
Ouders aanspreken • Opvoeden is een persoonlijke zaak, ‘kritiek’ geven is lastig • Je wil niet ‘de hand bijten die je voedt’ • Winst: de mentale ontwikkeling van het kind • Maar: hoe doe je het?
Een gesprek met ouders Hoe doe je dat?
Ouders aanspreken: 1. Creëer de situatie
Ouders aanspreken: 2. Het gesprek
Stap 1. Goed observeren: welk gedrag zie/hoor je?
Stap 1. Geef aan welk gedrag je hebt waargenomen: Tip: begin met:
Stap 2. Bedenk: – Wat zijn mogelijke gevolgen van dit gedrag? – Hoe zou het anders kunnen? Stap 3. Zoek een geschikt moment – Zo snel mogelijk – Emoties moeten afgekoeld zijn – Vraag toestemming: • Mag ik je zeggen wat ik heb gezien? • Wil je horen wat ik heb waargenomen?
– Rustige plek, geen pottenkijkers – Wees ‘oordeel loos’ (dit klinkt door in je stem)
– Ik hoorde je zeggen... – Ik zag je … doen
Stap 2. Geef aan wat hiervan volgens jou het effect is op het kind – Ik zag je kind hierop reageren met … – Geef aan wat volgens jou de (negatieve) lange termijn gevolgen kunnen zijn – Het zou kunnen dat je kind hierdoor ….
Stap 3. Vraag een reactie: Herken je dit? Stap 4. Laat de ander eerst nadenken over een alternatief – Hoe zou je het anders kunnen doen?
Stap 5. Vul evt. aan met jouw advies (met positieve gevolgen) – Volgens mij is het handiger om je in die situatie … op te stellen, omdat je kind dan leert om…
4
18-12-2015
Ouders aanspreken: 3. Voorbeeld Stap 1. Geef aan welk gedrag je hebt waargenomen: - Ik hoorde je net met je zoon praten, een paar dingen vielen me op die je wellicht anders zou kunnen doen. Wil je horen wat? Stap 2. Geef aan wat hiervan volgens jou het effect is op het kind – Je zei tegen hem dat hij zich beter moet concentreren tijdens de trainingen omdat het wel geld kost. – Je hebt het goed gezien, ik ben het met je eens dat de concentratie wel omhoog kan af en toe, maar als het zo tegen je kind zegt, heb je kans dat je een schuldgevoel of druk bij je kind creëert. En dat help hem niet met de concentratie.
Vragen? Veel succes!
Stap 3. Vraag een reactie: Herken je dit? Stap 4. Laat de ander eerst nadenken over een alternatief – Hoe zou je hem op een anders manier kunnen helpen beter gefocust te worden? Stap 5. Vul evt. aan met jouw advies (met positieve gevolgen) – Volgens mij is het handig om eerst te vragen of je kind herkent over welke momenten je het hebt. En dan te vragen waar de aandacht van je kind naar toe gaat op die momenten. Wellicht kan het zelf ook iets bedenken hoe het zich beter kan concentreren. Zo help je je kind tot zelfinzicht te komen en zelf oplossing te bedenken.
Displayweg 4 3821 BT Amersfoort +31 (0)88 130 26 00
[email protected] www.knltb.nl
Jeugd Partner Menzis
Official Suppliers Dunlop Intersport Sjeng Sports
Gerald Weltevreden +31 (0)6 47 11 88 50
[email protected] www.weltevredensportpsychologie.nl Ivo Spanjersberg +31 (0)6 482 511 52
[email protected] www.ivospanjersberg.nl
Media Partners Sport1 Sky Radio De Telegraaf
Partner De Lotto
5
