Vtlb-rapport. Berekening van het vtlb bij toepassing van de Wet schuldsanering natuurlijke personen. Werkgroep Rekenmethode vtlb van Recofa

Vtlb-rapport Berekening van het vtlb bij toepassing van de Wet schuldsanering natuurlijke personen

Werkgroep Rekenmethode vtlb van Recofa

Versie januari 2012

Volgnummer: 2012:1 bijgewerkt tot 1 januari 2012

1

Inhoudsopgave 1 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6 1.7 1.8 1.9

Algemeen Inleiding Onderhoud van de methode Landelijke Richtlijnen voor schuldsaneringen Basisbeginselen Opbouw van het rapport Wijzigingen ten opzichte van de vorige versie Gevolgen van de wijziging van de Wet werk en bijstand Herberekening Het rekenprogramma: Vtlb-calculator en plug-in

5 5 5 6 6 7 7 8 9 9

2 2.1 2.2 2.2.1 2.2.2 2.2.3 2.3 2.3.1 2.3.2 2.3.3 2.3.4 2.4

Algemene gegevens Stroomschema bepalen norminkomen WWB Hoofdcategorie alleenstaande en alleenstaande ouder Alleenstaande en alleenstaande ouder tussen 21 en 65 jaar Alleenstaande en alleenstaande ouder van 65 jaar en ouder Alleenstaande en alleenstaande ouder jonger dan 21 jaar Hoofdcategorie gezin Personen behorend tot een gezin met alle leden tussen de 18 en 65 jaar Personen behorend tot een ‘jong’ gezin Personen behorend tot een gezin met een of meer leden vanaf 65 jaar Aftrek van inkomsten Inrichting

10 10 13 13 14 14 14 15 16 16 16 17

3 3.1 3.2

Reserverings- en arbeidstoeslag Reserveringstoeslag: 5% van de WWB-norm Arbeidstoeslag: 5% van de WWB-norm

19 19 20

4 4.1 4.2 4.3 4.4 4.5 4.5.1 4.5.2 4.5.3 4.6 4.6.1 4.6.2 4.6.3 4.6.4 4.6.5 4.6.6

Inkomsten en uitgaven Loon uit dienstbetrekking AOW en ANW Inkomsten uit overwerk Auto- en reiskosten Belastingteruggaven Verdeling heffingskortingen Kindgebonden budget Gemeente- en waterschapsbelasting Ziektekosten Ziektekostenverzekering en zorgtoeslag Eigen risico ziektekostenverzekering Tegemoetkomingen in het kader van de WTCG Eigen bijdragen AWBZ en WMO / Persoonsgebonden Budget Bijzondere bijstand voor ziektekosten Belastingaftrek specifieke ziektekosten / Tegemoetkoming Specifieke Ziektekosten (TSZ) Overige mogelijkheden

21 22 22 23 23 25 25 25 26 26 28 29 29 30 31 31

4.6.7


31

2

4.7 4.8

Nabestaanden- en (half)wezenuitkering Alimentatie

31 32

4.9 4.10 4.11 4.12 4.13 4.13.1 4.13.2 4.13.3 4.14 4.15 4.15.1 4.16 4.17 4.18 4.19 4.19.1 4.19.2 4.20

Inkomsten in verband met meerderjarige inwoners Bijzondere bijstand Kinderbijslag Kosten kinderopvang Studie Tegemoetkoming in studiekosten minderjarigen en studiefinanciering Studiekosten van kinderen van de schuldenaar Studiekosten van de schuldenaar Pleegkindvergoeding Vakantiegeld Vakantiebonnen Langdurigheidstoeslag Wisselende inkomsten Nabetalingen Overige correcties Co-ouderschap Kosten budgetbeheer, budgetbegeleiding en beschermingsbewind Geen correcties

32 33 33 33 34 34 34 35 36 36 37 37 37 37 38 39 39 39

5 5.1 5.1.1 5.1.2 5.1.3 5.1.4 5.1.5 5.2 5.3

Wonen Verhoging beslagvrije voet met woonkosten Vaststelling woonkosten voor schuldenaar Huurtoeslag Correctie boven maximale huurtoeslag Toerekening van de huurtoeslagbedragen en huurtoeslagnormen Servicekosten All-in huur Eigen woning

40 40 40 41 41 42 43 43 43

6

Overheveling

45

Bijlage 1 – De werking van de Vtlb-Calculator

46


3

Colofon Dit rapport is een uitgave van de Werkgroep Rekenmethode. Deze werkgroep is onderdeel van Recofa, een werkgroep van rechters-commissarissen in faillissementen. Niets uit dit rapport mag zonder voorafgaande schriftelijke toestemming op internet worden geplaatst. Toestemming kan worden gevraagd bij de secretaris van de Werkgroep Rekenmethode, Linda Nickel, via e-mailadres [email protected].


4

1.

Algemeen

1.1

Inleiding

De Werkgroep Rekenmethode vtlb van Recofa (werkgroep van rechters-commissarissen in insolventies) is eind 2000 voor het eerst samengekomen. Taak van deze werkgroep was het ontwerpen van een uniforme rekenmethode voor de berekening van het vrij te laten bedrag (vtlb) in wettelijke schuldsaneringen, welke aansloot bij de NVVK (vereniging voor schuldhulpverlening en sociaal bankieren)-methode. Wanneer een persoon wordt toegelaten tot de Wet schuldsanering natuurlijke personen (Wsnp), valt in principe al het inkomen boven de beslagvrije voet in de boedel (artikel 295 Faillissementswet). De leden twee en drie van dit artikel bepalen dat de schuldenaar van zijn inkomsten de beslagvrije voet mag behouden, evenals een door de rechtercommissaris vastgesteld nominaal bedrag. Of dit nominale bedrag werd vastgesteld en zo ja, hoe hoog, werd overgelaten aan het beleid van de rechter-commissaris. Dit hield in dat de berekening van het vtlb per rechtbank kon verschillen met rechtsongelijkheid, onduidelijkheid bij betrokken instanties (schuldhulpverleners, bewindvoerders, etc.) en tijdrovende berekeningen als gevolg. Om hier meer eenheid in te brengen is de Werkgroep Rekenmethode samengesteld. De rekenmethode zoals beschreven in dit rapport wordt gevolgd door alle rechtbanken en instellingen die lid zijn van de NVVK. Ook wordt de methode steeds vaker gebruikt bij de berekening van de beslagvrije voet door deurwaarders. Voor de berekening van het vtlb is software ontwikkeld die kan worden gedownload van de website www.wsnp.rvr.org. De werkgroep heeft personele en financiële bijstand gekregen van de Raad voor Rechtsbijstand ’s-Hertogenbosch. Het Bureau Wsnp (onderdeel van deze Raad) levert de secretaris en financiert de ontwikkeling en het onderhoud van de software. De werkgroep kan verder gebruik maken van de expertise van het Nibud en de ervaringen van de NVVK-leden en bewindvoerders. De software wordt getest door medewerkers van enkele rechtbanken evenals enkele bewindvoerders, die samen een testgroep vormen. 1.2

Onderhoud van de methode

De rekenmethodiek wordt in verband met de periodieke wijzigingen van de bijstandsnormen en huurtoeslag telkens per 1 januari en 1 juli herzien. De verantwoordelijkheid voor het onderhoud van de methode en dit rapport ligt bij de Werkgroep Rekenmethode vtlb. De werkgroep bestaat op dit moment uit: Voorzitter: Mevrouw mr. M.J.E. Geradts, rechter-commissaris bij de rechtbank Amsterdam Secretaris: Mevrouw L. Nickel, stafmedewerker Wsnp, Raad voor Rechtsbijstand ’s-Hertogenbosch Leden: De heer mr. R. Cats, rechter-commissaris bij de rechtbank ’s Gravenhage De heer mr. P.M.F. Greuter, rechter-commissaris bij de rechtbank Haarlem Mevrouw T.E. Madern MSc, wetenschappelijk medewerker bij het Nibud Mevrouw mr. I.C. Prenger- de Kwant, rechter-commissaris bij de rechtbank Breda De heer mr. M.A.M. Vaessen, rechter-commissaris bij de rechtbank Arnhem


5

Toehoorders: De heer W. van Alst, secretaris bij de rechtbank Arnhem De heer R. Koe, BBW Mevrouw M. Schellekens, Kred’IT BV De heer J.M. Steur, secretaris bij de rechtbank Amsterdam Mevrouw drs. J.K. Stoffels-Montfoort, NVVK De heer mr. J.J.P. van Wieringen, secretaris bij de rechtbank ’s Gravenhage 1.3

Landelijke Richtlijnen voor schuldsaneringen

In de Landelijke Richtlijnen voor schuldsaneringen is een bepaling opgenomen over het vtlb. De richtlijnen gelden vanaf 1 april 2009. Paragraaf 3 heeft betrekking op het vtlb en bevat de volgende tekst: a. Het vrij te laten bedrag wordt berekend aan de hand van de meest recente versie van het Rapport van de werkgroep rekenmethode Vtlb van Recofa. Deze berekening wordt uitgevoerd door middel van de zogeheten vrij te laten bedragcalculator. De meest actuele versie van dit rapport en van deze calculator – met de (doorgaans) per 1 januari en 1 juli aangepaste bijstandsnormen – zijn op de site www.wsnp.rvr.org beschikbaar. b. De bewindvoerder maakt bij of zo spoedig mogelijk na het huisbezoek de berekening van het vrij te laten bedrag en verstrekt dit aan de schuldenaar. c. Indien normbedragen wijzigen als gevolg van indexering, stuurt de bewindvoerder de schuldenaar zo spoedig mogelijk een aangepaste berekening van het vrij te laten bedrag toe. d. Iedere wijziging in het vrij te laten bedrag, anders dan als gevolg van een indexering, wordt in het verslag dat op deze periode betrekking heeft besproken. Een nieuwe berekening van het vrij te laten bedrag wordt als bijlage bij het verslag gevoegd. e. Indien het huwelijk van tot de schuldsaneringsregeling toegelaten echtgenoten door echtscheiding wordt ontbonden of het geregistreerd partnerschap van tot de schuldsaneringsregeling toegelaten partners met wederzijds goedvinden wordt ontbonden of door de rechter wordt beëindigd, wordt met ingang van het feitelijk uit elkaar gaan van de echtgenoten of partners voor beide echtgenoten of partners afzonderlijk het vrij te laten bedrag vastgesteld. f. De bewindvoerder voegt bij alle verslagen de voor de schuldenaar op dat moment geldende berekening van het vrij te laten bedrag. g. De bewindvoerder verzoekt de rechter-commissaris het vrij te laten bedrag bij beschikking vast te stellen. De rechter-commissaris kan ambtshalve of op gemotiveerd verzoek van de bewindvoerder aan het bepaalde in zijn beschikking voorwaarden verbinden of daaraan terugwerkende kracht verlenen. De bewindvoerder stuurt de schuldenaar een kopie van de beschikking toe, tenzij de hoogte van het door de rechter-commissaris vastgestelde vrij te laten bedrag niet afwijkt van de berekening van de bewindvoerder als bedoeld onder b. en de rechter-commissaris geen nadere voorwaarden heeft gesteld.

1.4

Basisbeginselen 1. De berekeningswijze zal in 95% van de gevallen moeten leiden tot een snel en eenduidig antwoord. Er zullen zich situaties blijven voordoen, die vragen om maatwerk. Uiteraard geldt dit rapport hiervoor als basis.


6

2. Hoe wordt bepaald welk deel van het inkomen in de boedel valt en welk deel erbuiten blijft? Van het inkomen blijft een bedrag ter hoogte van de beslagvrije voet buiten de boedel; de rechter-commissaris kan dit bedrag met een nominaal bedrag verhogen. Dit houdt in dat zolang de rechter-commissaris geen beschikking heeft afgegeven, slechts de beslagvrije voet buiten de boedel blijft. Daarnaast betekent dit dat er wel een vtlb kan worden bepaald, maar geen boedelbijdrage kan worden vastgesteld (het bedrag dat maandelijks aan de boedel betaald moet worden). 3. Al het inkomen van de schuldenaar, onder welke noemer ook, wordt aan de boedel afgedragen voor zover het vtlb wordt overschreden. Een overzicht van inkomsten is te vinden in hoofdstuk 4. 4. Daar waar de wet zelf aftrek van vergoedingen op bepaalde kostenposten bepaalt (bijvoorbeeld bij huurtoeslag), wordt geen correctie toegepast. 5. De schuldenaar moet in ieder geval het salaris van de bewindvoerder aan de boedel voldoen. Indien de boedel niet toereikend is, moet schuldenaar het salaris van de bewindvoerder uit het vtlb voldoen. Deze verplichting geldt tot de beslagvrije voet (ondergrens). Het is dus mogelijk dat de schuldenaar wel een deel, maar niet het gehele bedrag aan salaris kan afdragen. 1.5

Opbouw van het rapport

Bij de opbouw van dit rapport is na wat algemene informatie voornamelijk de chronologie van de calculator gevolgd. De wetsartikelen waarnaar in dit rapport verwezen wordt, zijn te vinden op www.overheid.nl.

1.6

Wijzigingen ten opzichte van de vorige versie

De calculator bevat ten opzichte van de vorige versie de volgende wijzigingen: - In de vorige calculator werd de vraag gesteld: 10% korting i.v.m. woonkosten? Aangezien ‘korting’ als te positief werd ervaren, is deze vraag gewijzigd in: 10% gekort i.v.m. woonkosten? Dit rapport bevat ten opzichte van de vorige versie een aantal wijzigingen: - In paragraaf 4.2 wordt uitgelegd waarom de AOW- en de ANW toeslag bruto worden gecorrigeerd. - In paragraaf 4.3 staat dat ook inkomsten uit werkzaamheden bij een andere werkgever gezien worden als inkomsten uit overwerk - In paragraaf 4.4. is vermeld op welke wijze rekening gehouden moet worden met een eigen bijdrage voor een auto om medische redenen - In paragraaf 4.8 staat beschreven dat wanneer een schuldenaar kinderalimentatie moet betalen niet meer automatisch in het vtlb rekening wordt gehouden met het bedrag dat recht geeft op de buitengewone lastenaftrek als gevolg van de bijdrage in de onderhoudskosten van een kind - Paragraaf 4.9 is aangepast als gevolg van de wijzigingen in de Wet werk en bijstand (zie hiervoor ook paragraaf 1.7) - In paragraaf 4.12 wordt aangeven dat de bijdragen in de kinderopvangtoeslag ingrijpend veranderen en dit grote gevolgen kan hebben voor de hoogte van het vtlb. Overige wijzigingen ten opzicht van de vorige versie: Daarnaast is deze publicatie verwerkt:  Nederlandse Staatscourant, Wijziging bedragen WWB per 1 januari 2012.


7

1.7

Gevolgen van de wijziging van de Wet werk en bijstand

Per 1 januari 2012 is de Wet werk en bijstand (WWB) op een aantal punten gewijzigd. Voor de berekening van het vrij te laten bedrag is met name van belang dat de bijstand voor inwonenden is afgeschaft en dat de toets op het partnerinkomen is vervangen door een toets op het huishoudinkomen, met een beperkte vrijlatingsregeling voor inkomsten van minderjarige kinderen. De Wet investeren in jongeren (WIJ) is hiermee komen te vervallen. Het recht op gezinsbijstand is aangescherpt doordat het gezin – kort gezegd: alle meerderjarige personen die tot het huishouden behoren - de bijstand gezamenlijk moet aanvragen en recht krijgt op een gezinsuitkering ter hoogte van de huidige norm voor gehuwden op grond van de WWB. Dit is dus een wijziging ten opzichte van de tot 1 januari 2012 geldende norm voor echtgenoten of geregistreerd partners in de zin van artikel 3 WWB waarbij meerderjarige kinderen een zelfstandig huishouden vormden. In het rapport (met name hoofdstuk 2) zijn de thans geldende bijstandsnormen vermeld. In samenhang met de wijzigingen in de WWB zijn er ook in diverse andere wetten, maar in het bijzonder in de beslagwetgeving, wijzigingen doorgevoerd. Deze hebben ingrijpende gevolgen voor de berekening van de beslagvrije voet en dus voor het vtlb. Ook is er overgangswetgeving die het noodzakelijk maakt e.e.a. in relatie tot elkaar nader te beschouwen. Als gevolg van het korte tijdsbestek tussen het moment waarop bekend werd dat rekening moest worden gehouden met zowel een wijziging van de WWB in genoemde zin als de berekening van de beslagvrije voet, en de datum van inwerkingtreding van de gewijzigde wetten, heeft de werkgroep het rapport en de calculator niet volledig kunnen aanpassen. De vele onzekerheden inzake de uitvoerings-aspecten van de wijzigingen,vooral die van de beslagwetgeving maken een nadere oriëntatie hierop noodzakelijk. Aan de hand van het in hoofdstuk 2 opgenomen stroomschema (en de toelichting daarop) kan de WWB norm worden bepaald. NB: Indien bij het vaststellen van de beslagvrije voet het inkomen van meer dan 1 gezinslid van schuldenaar relevant is kan de calculator niet worden gebruikt. In die gevallen raadt de werkgroep aan te wachten met het berekenen van het nieuwe vrij te laten bedrag tot het volgende rapport en de aangepaste calculator die zo snel mogelijk – maart/april 2012-zullen verschijnen. Het verdient aanbeveling hier rekening mee te houden en de schuldenaar erover te informeren, dat een achteraf herberekend vtlb zou kunnen leiden tot een andere afdracht dan voorheen, dit mede in relatie tot het feit dat – gedeeltelijke- overgangswetgeving is gemaakt voor zaken waarin al op 31 december 2011 WWB wordt verstrekt of een beslagvrije voet is berekend.


8

1.8

Herberekening

Volgens de Richtlijnen voor schuldsanering 2009 moet het vtlb bij, of zo spoedig mogelijk na het huisbezoek aan de schuldenaar worden verstrekt. Het vtlb wordt eenmalig door de rechter-commissaris bij beschikking vastgesteld. Alleen als de rechter-commissaris afwijkt van de berekening van de bewindvoerder moet dit aan de schuldenaar worden doorgegeven. Het vtlb wordt ieder half jaar, na aanpassing van de verschillende normbedragen (per 1 januari en per 1 juli), herberekend. Bij ieder openbaar verslag wordt een recente berekening gevoegd. Bij een aanzienlijke wijziging wordt het vtlb tussentijds opnieuw berekend. Het is mogelijk dat de rechter-commissaris een nieuwe beschikking geeft. Het (her)berekende bedrag geldt vanaf de maand volgend op de datum van de beschikking, tenzij anders aangegeven. Maken herberekening Bij het maken van een herberekening over een voorgaande periode moet een eerdere calculator worden gebruikt. Dus bijvoorbeeld bij een herberekening over de periode juli – december 2009 moet de calculator van juli 2009 worden genomen. Het is dan belangrijk om bij ‘Datum berekening’ handmatig een datum in te vullen die ligt in de periode waarop de berekening betrekking heeft. Wanneer de calculator van juli 2009 wordt gebruikt dan moet bij ‘Datum berekening’ de datum liggen tussen 1 juli 2009 en 31 december 2009. De calculator gaat bijvoorbeeld bij het berekenen van de leeftijd van de kinderen uit van de leeftijd op de datum van de berekening. Wanneer de datum niet zou worden aangepast kan dit gevolgen hebben voor de correctie voor studiekosten van de kinderen en/of de hoogte van de correctie van het kindgebonden budget. 1.9

Het rekenprogramma: Vtlb-calculator en plug-in

Om tot een vlotte berekening van het vtlb te komen had de Werkgroep Rekenmethode in eerste instantie een Excel-rekenblad ontwikkeld. Omdat de berekening technisch ingewikkelder werd, is besloten nieuwe software te laten ontwikkelen. Daarom wordt vanaf 1 januari 2007 gebruik gemaakt van nieuwe software, die in opdracht van de Raad voor de Rechtsbijstand te ‘s-Hertogenbosch is ontwikkeld door Kred’IT. Dit is één programma, dat twee verschijningsvormen heeft: een zelfstandig bruikbaar programma dat de naam “Vtlb-calculator” heeft gekregen. Dit programma is een soort schil om de software (plug-in); de plug-in, waardoor bestaande bewindvoerder- en schuldhulpverleningssoftware na implementatie ervan gebruik maakt van dezelfde vtlb-berekening. Momenteel is de plug-in geïmplementeerd in de volgende software: EOS (Conclusion BV), Stratech Shv (Stratech), Allegro, Opus.R en Opus.D (Kred’IT), Nibud software (Nibud) en Smart FMS (Smart Financial Management Solutions). De beide verschijningsvormen zijn technisch gelijk, en geven bij gelijke invoer van gegevens dezelfde uitkomst; alleen de ‘bediening’ verschilt. In dit rapport wordt er vanuit gegaan dat voor de berekening van het vtlb gebruik wordt gemaakt van de calculator of software met de plug-in. In bijlage 1 wordt een korte indruk gegeven van de werking van de Vtlb-calculator. Tevens is een voorbeeld van de output opgenomen. Vanaf hier wordt verder ingegaan op de berekening van het vtlb via de calculator of de software met de plug-in.


9

2

Algemene gegevens

2.1 Stroomschema bepalen norminkomen WWB Allereerst moet bepaald worden tot welke categorie de schuldenaar behoort: Ja Woont de schuldenaar alleen?

Hoofdcategorie alleenstaande

Nee Woont de schuldenaar uitsluitend met ten laste komende minderjarige kinderen (jonger dan 18) in dezelfde woning?

Nee Hoofdcategorie gezin

Ja Hoofdcategorie alleenstaande ouder

Hoofdcategorie alleenstaande

Is de schuldenaar 65 jaar of ouder?

Ja

Type alleenstaande zonder toeslag € 668,21

Senior € 1026,35

Nee Nee Is de schuldenaar 21 jaar of ouder?

Ja

Is er recht op toeslag (niet delen woonlasten)?

Ja

Type alleenstaande met toeslag € 935,49

Nee Ja Is de schuldenaar 18 jaar of ouder?

Alleenstaande tussen 18 en 20, € 230,91

Nee Jonger dan 18 geen bijstand


10

Hoofdcategorie alleenstaande ouder


Ja

Type alleenstaande ouder zonder toeslag € 935,49

Senior met kind € 1.291,60

Nee

Nee Ja


Is er recht op toeslag (niet delen woonlasten)?

Ja

Type alleenstaande ouder met toeslag € 1.202,77

Nee Ja Is de schuldenaar 18 jaar of ouder?

Alleenstaande ouder tussen 18 en 20, € 498,19

Nee Jonger dan 18 geen Nee bijstand


11

Hoofdcategorie gezin

Zijn alle gezinsleden jonger dan 18? Nee

Ja

Ja Gezin 65+ € 1.412,71

Is 1 van de gezinsleden 65 jaar of ouder? Nee

Jonger dan 18 geen bijstand

Ja Type gezin € 1.336,42

Zijn er 2 gezinsleden van 21 jaar of ouder? Nee Is 1 van de gezinsleden 21 jaar of ouder?

Ja

Zijn er 2 of meer van de overige gezinsleden ouder dan 18 en jonger dan 21? Nee

Nee Zijn er minderjarige kinderen aanwezig? Nee Gezin 2 of meer van 18, 19 of 20 jaar € 461,82

Ja

Gezin met iemand van 21+ en 2 of meer van 18, 19 of 20 jaar € 1130,03

Zijn er minderjarige kinderen aanwezig? Ja Gezin 2 of meer van 18, 19 of 20 jaar en een minderjarige € 729,11


Nee

Ja

Gezin met iemand van 21+, 1 van 18, 19 of 20 jaar en een minderjarige € 1166,40

Gezin met iemand van 21+ en 1 van 18, 19 of 20 jaar € 899,12

12

2.2

Hoofdcategorie alleenstaande en alleenstaande ouder

2.2.1 Alleenstaande en alleenstaande ouder tussen 21 en 65 jaar De beslagvrije voet bedraagt volgens artikel 475 d Rv lid 1 sub b: Voor schuldenaren die kunnen worden aangemerkt als een alleenstaande en een alleenstaande ouder als bedoeld in artikel 4, eerste lid, onderdeel a en b, van de Wet werk en bijstand die 21 jaar of ouder, doch jonger dan 65 jaar zijn: 1°. indien het periodieke inkomen bij de beslaglegger bekend is: 90 procent van dat inkomen inclusief de vakantie-aanspraak, doch ten minste 90 procent van de norm, genoemd in artikel 20, eerste lid, onderdeel b, en het tweede lid, onderdeel b,van de Wet werk en bijstand en ten hoogste 90 procent van die norm nadat deze eerst is verhoogd met het bedrag genoemd in artikel 25, tweede lid, van die wet; 2°. indien het periodieke inkomen niet bij de beslaglegger bekend is: 90 procent van de norm, genoemd in artikel 20, eerste lid, onderdeel b, en het tweede lid, onderdeel b, van de Wet werk en bijstand.

De momenteel geldende normbedragen zijn: voor een alleenstaande, ouder dan 21 en jonger dan 65 jaar, maandelijks € 888,72 en € 46,77 aan vakantietoeslag, indien zelfstandig wonend; voor een alleenstaande ouder, ouder dan 21 en jonger dan 65 jaar, maandelijks € 1142,64 en € 60,13 aan vakantietoeslag, indien zelfstandig wonend. Het nettobedrag van het vakantiegeld is niet eenvoudig vast te stellen. De werkgroep adviseert daarom gemakshalve uit te gaan van het in de bijstandsnorm begrepen vakantiegeld (momenteel 5%, artikel 19 lid 3 van de Wet werk en bijstand). Voor de alleenstaande (ouder) die niet of nauwelijks betaalt voor zijn woning (dat wil zeggen: minder dan de normhuur), maar bijvoorbeeld bij een bekende inwoont, kan het bovenstaande leiden tot een situatie waarin hij, als hij zelf een inkomen geniet boven de bijstandsnorm, een fictieve volledige norm krijgt, terwijl hij weinig of nagenoeg geen woonlasten heeft. In dergelijke gevallen kan door in de calculator bij het veld ‘10% gekort i.v.m. weinig of geen woonlasten’ ja aan te klikken, de fictieve van toepassing zijnde bijstandsnorm worden verlaagd met 10% van het minimumloon. Dit komt neer op een bijstandsnorm tot 60% voor alleenstaanden en tot 80% voor alleenstaande ouders. Voor de alleenstaande (ouder) die wel zijn woonkosten geheel moet dragen en dus niet met korting op de uitkering te maken krijgt, wordt altijd uitgegaan van het maximum van 90% van de norm genoemd in artikel 20, eerste lid onderdeel b, en het tweede lid, onderdeel b, van de Wet werk en bijstand na verhoging met het bedrag genoemd in artikel 25, tweede lid, van die wet, dat wil zeggen de norm inclusief de toeslagen. Dit wordt gedaan om te voorkomen dat, indien onverhoopt een inkomen beneden de bijstandsnorm wordt ontvangen, het vrij te laten bedrag ook naar beneden wordt bijgesteld. Dit zou de indruk wekken dat er nog afdrachtcapaciteit is, terwijl het inkomen onder de van toepassing zijnde bijstandsnorm ligt. Ook bij incidentele baten en teruggaven geeft dit aanleiding tot problemen. Voor het zelfstandige huishouden moet in de calculator aangevinkt worden dat de beslagvrije voet moet worden gemaximaliseerd.


13

Bij co-ouderschap van 1 kind kan zich in de praktijk een probleem voordoen. Het kind kan immers maar op 1 adres ingeschreven staan. Voor de toepassing van de rekenmethode kan in het bovenstaande geval met co-ouderschap rekening worden gehouden bij de ouder die wel een deel van de lasten draagt (aanwezigheid van het kind gedurende een deel van de week), maar niet de daartegenover staande voorzieningen ontvangt (zoals kinderkorting, alleenstaande ouderkorting etc.). De verhoging moet handmatig worden berekend en ingevuld worden bij Overige correcties (zie paragraaf 4.19.1). 2.2.2 Alleenstaande en alleenstaande ouder van 65 jaar en ouder De beslagvrije voet bedraagt volgens artikel 475 d Rv lid 1 sub c: Een alleenstaande van 65 jaar of ouder en een alleenstaande ouder van 65 jaar of ouder: 90 procent van de norm, genoemd in artikel 22, onderdeel a en b, van die wet.

De momenteel geldende bijstandsnorm bedraagt maandelijks € 975,03 en € 51,32 aan vakantietoeslag voor een alleenstaande van 65 jaar of ouder. Een alleenstaande ouder van 65 jaar of ouder kan aanspraak maken op de volgende bijstandsnorm: € 1227,02 en € 64,58 aan vakantietoeslag. 2.2.3 Alleenstaande en alleenstaande ouder jonger dan 21 jaar De beslagvrije voet bedraagt volgens artikel 475 d Rv lid 1 sub a: Voor schuldenaren die kunnen worden aangemerkt als: 1°. een alleenstaande als bedoeld in artikel 4, eerste lid, onderdeel a, van de Wet werk en bijstand, die jonger is dan 21 jaar: 90 procent van de norm, genoemd in artikel 20, eerste lid, onderdeel a, van de Wet werk en bijstand. 2°. een alleenstaande ouder als bedoeld in artikel 4, eerste lid, onderdeel b, van de Wet werk en bijstand, die jonger is dan 21 jaar: 90 procent van de norm, genoemd in artikel 20, tweede lid, onderdeel a, van de Wet werk en bijstand.

2.3

Hoofdcategorie gezin

Als mensen een gezamenlijke huishouding voeren vormen zij een gezin. Van de volgende personen gaat de wet uit dat zij een gezamenlijke huishouding voeren en dus een gezin zijn:  Gehuwden, geregistreerde partners  Samenwonenden (gezamenlijke huishouding en dus sprake van wederzijdse verzorging, waaronder ook bijv. samenwonende broers of zussen, vriendinnen)  Ouder(s) en kinderen  Ouders, kinderen en grootouders  Inwonende partners van kinderen  Stiefkinderen Woningdelers (zonder gezamenlijke huishouding) vallen hier dus niet onder.


14

Niet tot het gezin worden gerekend;  Meerderjarige kinderen die studeren met een maximaal inkomen van € 1.023 netto per maand. Onder dit inkomen valt de volledige studiefinanciering. Alleen het bedrag dat een mbo-student aan lesgeld ontvangt, valt er buiten.  Zorgbehoevende kinderen of ouder(s) tussen de 18 en 65 jaar met een AWBZindicatie van 10 uur of meer die voor ten minste 10 uur worden verzorgd door resp. de ouder(s) of door het kind(eren) 2.3.1 Personen behorend tot een gezin met alle leden tussen de 18 en 65 jaar De beslagvrije voet bedraagt – tenzij sprake is van een ‘jong gezin’, zie par. 2.5 – volgens artikel 475 d Rv lid 2 sub a: Voor schuldenaren die kunnen worden aangemerkt als behorend tot een gezin als bedoeld in artikel 4, eerste lid, onderdeel c, van Wet werk en bijstand waarvan alle meerderjarige gezinsleden 18 jaar of ouder zijn doch jonger dan 65 jaar: 90 procent van de norm, genoemd in artikel 21, eerste lid, van die wet.

De toepasselijke bijstandsnorm voor een gezin bedraagt momenteel € 1269,60 en € 66,82 aan vakantietoeslag. Als de schuldenaar aanspraak maakt op deze norm zal hij desgevraagd aan moeten tonen dat een gezamenlijke huishouding met wederzijdse verzorging bestaat. Bij een gemeenschap van goederen tussen partners kan worden volstaan met één vtlbberekening; de inkomens van beide partners worden bij elkaar opgeteld. Bestaat gemeenschap van goederen, maar is slechts één van de partners toegelaten tot de Wsnp, dan valt het inkomen van beide partners in de boedel (artikel 63 Faillissementswet, overeenkomstig van toepassing via artikel 313 van dezelfde wet). De berekening maakt daarom in deze situatie geen onderscheid tussen “één in de regeling” of “beiden in de regeling”. De partner die onder de Wsnp valt, dient aan de boedel af te dragen het verschil tussen de gezamenlijke inkomens en het berekende vtlb. Bestaat geen gemeenschap van goederen en is de Wsnp van toepassing op beide echtgenoten, dan wordt voor iedere echtgenoot een afzonderlijke berekening gemaakt. Het gedeelte van het inkomen boven het vtlb valt immers in verschillende vermogens. Hierbij geldt de berekening van de toepasselijke bijstandsnorm voor gezin. Wel moet, zoals hierna aangegeven onder 2.3.4, het uiteindelijk bepaalde vtlb van echtgenoot A in mindering worden gebracht op de voor echtgenoot B geldende beslagvrije voet en omgekeerd.


15

2.3.2 Personen behorend tot een ‘jong’ gezin De beslagvrije voet bedraagt – in afwijking van het bepaalde sub a – volgens artikel 475 d Rv lid 2 sub b: Voor schuldenaren die kunnen worden aangemerkt als behorende tot: 1°. een gezin dat bestaat uit twee meerderjarige personen van 18 tot en met 20 jaar en waarbij er geen ten laste komende kinderen tot het gezin behoren: 90 procent van de norm, genoemd in artikel 21, tweede lid, onderdeel a, onder 1, van de Wet werk en bijstand; 2°. een gezin dat uit twee meerderjarige personen bestaat, waarvan een persoon 18, 19 of 20 jaar is en waarvan de andere persoon 21 jaar of ouder doch jonger dan 65 jaar is en waarbij er geen ten laste komende kinderen tot het gezin behoren: 90 procent van de norm, genoemd in artikel 21, tweede lid, onderdeel b, onder 1, van de Wet werk en bijstand; 3°. een gezin dat bestaat uit twee meerderjarige personen van 18, 19 of 20 jaar en waarbij er een of meer ten laste komende kinderen tot het gezin behoren: 90 procent van de norm, genoemd in artikel 21, tweede lid, onderdeel a, onder 2 van de Wet werk en bijstand; 4°. een gezin dat uit twee meerderjarige personen bestaat, waarvan een persoon 18, 19 of 20 jaar is en waarvan de andere persoon 21 jaar of ouder doch jonger dan 65 jaar is en waarbij er ten laste komende kinderen tot het gezin behoren: 90 procent van de norm, genoemd in artikel 21, tweede lid, onderdeel b, onder 2, van de Wet werk en bijstand; 5°. een gezin dat uit drie meerderjarige personen bestaat, waarvan twee personen, 18, 19 of 20 jaar zijn en waarvan een persoon 21 jaar of ouder doch jonger dan 65 jaar is en er geen ten laste komende kinderen tot het gezin behoren: 90 procent van de norm, genoemd in artikel 21, tweede lid onderdeel c van de Wet werk en bijstand.

Lid 2 van dit artikel ziet op de groep schuldenaren jonger dan 21 jaar. Omdat de bijstandsnormen voor deze jongeren erg laag zijn, kan dit leiden tot een laag vtlb. In schrijnende gevallen kan de rechter-commissaris een bijzondere correctie toepassen. 2.3.3 Personen behorend tot een gezin met een of meer leden vanaf 65 jaar De beslagvrije voet bedraagt volgens artikel 475 d Rv lid 2 sub c: Voor schuldenaren die behoren tot een gezin waarvan een of meer gezinsleden 65 jaar of ouder zijn: 90 procent van de norm, genoemd in artikel 22, onderdeel c, van de Wet werk en bijstand.

Voor gezinnen waarvan één of meer leden 65 jaar of ouder is/zijn geldt een bijstandsnorm van € 1342,07 en € 70,64 aan vakantietoeslag. 2.3.4.

Aftrek van inkomsten

Artikel 475 d Rv lid 3: Voor zover het een gezin betreft, wordt de beslagvrije voet voor ten hoogste de helft verminderd met het eigen, niet onder beslag liggende periodieke inkomen inclusief vakantie-aanspraak van de meerderjarige gezinsleden aan wie de bijstand samen met de schuldenaar zou kunnen toekomen.


16

De volgende inkomsten worden in dit verband niet meegeteld:  Wajong-uitkeringen  Inkomsten van minderjarige kinderen tot 16 jaar  Inkomsten van kinderen van 16 of 17 jaar tot een bedrag van € 827 netto per maand De inkomsten van de niet-wsnp-gezinsleden (uitgezonderd partners waar er sprake is van een gemeenschap van goederen), worden afgetrokken van de beslagvrije voet voor het gezin, tot maximaal de helft van dat bedrag. De (algemene) heffingskorting die de partner ontvangt van de fiscus, wordt gezien als inkomen voor die partner. Is bekend dat een niet-wsnp-gezinslid inkomen heeft, maar niet hoe hoog dit inkomen is, wordt maximaal afgetrokken (dus tot de helft van de bijstandsnorm). Het wsnp-gezinslid moet aantonen dat de aftrek te hoog is. Het maandelijkse inkomen van het niet-wsnp-gezinslid moet verhoogd worden met het vakantiegeld. Dit netto-vakantiegeld is vaak niet eenvoudig vast te stellen. Daarom wordt uitgegaan van de in de bijstandsnorm inbegrepen toeslag (5%). Zitten meerdere leden van een gezin in de Wsnp en bestaat er geen gemeenschap van goederen, dan moet het vtlb over en weer worden afgetrokken tot maximaal de helft van de beslagvrije voet. Als het inkomen van een gezinslid lager is dan het berekende vtlb, moet het feitelijk inkomen worden afgetrokken van het vtlb van de andere gezinsleden. Dit leidt tot een cirkelberekening omdat de hoogte van het vtlb van het ene gezinslid afhankelijk is van het vtlb van het andere gezinslid. Met de hand is deze berekening vrijwel niet te maken. De calculator voert deze herhalingsberekening uit. 2.4

Inrichting

Artikel 475 d Rv lid 4: Indien de schuldenaar ter verzorging of verpleging in een daartoe bestemde inrichting is opgenomen bedraagt de beslagvrije voet de prijs die is verschuldigd voor verzorging danwel verpleging. De beslagvrije voet wordt verhoogd met twee derden van de bijstandsnorm genoemd in artikel 23 van de Wet werk en bijstand.

Dit brengt mee dat de beslagvrije voet bij een verblijf in een inrichting de som is van een eventuele eigen bijdrage voor verzorging dan wel verpleging, twee derde van de bijstandsnorm van artikel 23 WWB ( het zgn zaken kleedgeld) en de volledige normpremie zorgverzekering. De definitie van “inrichting” is te vinden in artikel 1 sub g van de Wet werk en bijstand “een voorziening waarbij niet alleen slaapgelegenheid wordt geboden, maar ook de mogelijkheid bestaat van professionele begeleiding en hulpverlening gedurende meer dan de helft van ieder etmaal”. Hieronder vallen doorgaans niet: sociale pensions, opvang van dak- en thuislozen en blijf-van-mijn-lijfhuizen. In deze situaties beslist de rechter-commissaris over de toepasbare bijstandsnorm. De Calculator gebruikt hier voor de ziektekosten een afgerond bedrag (€ 49,00/ €93,00), in tegenstelling tot het bedrag dat bij de andere bijstandsnormen gebruikt wordt (onafgerond bedrag). Dit vloeit voort uit de wet. Zie herziening normen en bedragen WWB, Nederlandse Staatscourant, januari 2012.


17

De huidige bijstandsnorm voor alleenstaanden en alleenstaande ouders is momenteel € 296,26 inclusief vakantietoeslag. Voor gezinnen geldt een bijstandsnorm van€ 460,79 inclusief vakantietoeslag. Dit laatste bedrag is van toepassing als meerdere meerderjarige gezinsleden in een inrichting zijn opgenomen. Als slechts een van de gezinsleden is opgenomen in een inrichting voor langere duur (long stay ,langer dan 6 maanden), dan geldt voor dat gezinslid dat hij als alleenstaande (of alleenstaande ouder) wordt aangemerkt en moet een aparte berekening worden gemaakt. Als het verblijf in de inrichting voor korte duur is (short stay, korter dan 6 maanden), dan blijft de norm voor gezinnen, niet in een inrichting, van kracht.


18

3.

Reserverings- en arbeidstoeslag

De beslagvrije voet is, conform artikel 475 d Rv, 90% van de toepasselijke bijstandsnorm. Hieronder worden twee niet-wettelijke correcties behandeld: de reserveringstoeslag en de arbeidstoeslag. 3.1 Reserveringstoeslag: 5% van de WWB-norm De toeslag van 5% is bedoeld voor reserveringen voor grotere uitgaven, bijvoorbeeld een wasmachine, niet-verzekerde tandartskosten en dergelijke. Deze toeslag wordt berekend over het bedrag dat over blijft na inkomensaftrek van de partner (artikel 475 d lid 3 Rv). Bij alleenstaanden en alleenstaande ouders gaat het dus om 5% van de volle bijstandsnorm. Heeft de schuldenaar een partner en bestaat er een gemeenschap van goederen, dan wordt één berekening gemaakt en is de aftrek niet aan de orde. Heeft de schuldenaar een partner en bestaat er geen gemeenschap van goederen, dan wordt de toeslag verdeeld over beide partners (als zij beiden in de regeling zitten) of slechts gedeeltelijk aan de schuldenaar toegekend (als hij alleen in de regeling zit). Verdeling of toedeling van de toeslag kan er toe leiden dat de toeslag voor de schuldenaar geheel of gedeeltelijk verloren gaat in die zin dat niet wordt bereikt dat de partners samen beschikken over 95% van de bijstandsnorm. In deze situatie wordt het deel van de toeslag zonodig “overgeheveld” naar de andere partner tot een verhoging van maximaal 5% van de bijstandsnorm. Zo beschikken de partners alsnog samen over 95% van de bijstandsnorm. Voorbeeld Op de man is de regeling van toepassing. Hij is buiten gemeenschap van goederen gehuwd. Ook op zijn echtgenote is de regeling van toepassing. De man heeft een inkomen van € 1.500 (exclusief vakantiegeld) per maand. Stel dat de bijstandsnorm voor een echtpaar € 1.250 bedraagt. De vrouw ontvangt maandelijks van de fiscus € 130. Dit laatste bedrag ligt ruimschoots onder de voor de vrouw geldende beslagvrije voet. Verdeling van de toeslag leidt nu tot een verhoging van het vtlb van de man met € 49,75 (90% * € 1.250 minus € 130 (= € 995), over het resultaat 5%) en dat van de vrouw met € 28,13 (90% * € 1.250 / 2 (= € 562,50), over het resultaat 5%). Het vrij besteedbare inkomen (beslagvrije voet + nominaal bedrag) van de man komt daarmee op € 1.044,75 (=995+49,75). Gezamenlijk hebben zij een vrij besteedbaar inkomen van € 1.174,75. Dit is € 12,75 minder dan 95% van de bijstandsnorm (circa € 1.187,50). De verhoging van de vrouw wordt nu opgeteld bij de man tot een verhoging van maximaal 5% van de bijstandnorm (5% van € 1.250, dus € 62,50). Zijn vtlb bedraagt dan € 1.057,50, dat van de vrouw € 130, in totaal € 1.187,50. De calculator voert deze berekening automatisch uit. Is de schuldenaar opgenomen in een inrichting, dan bedraagt de verhoging 1/6 van de voor hem geldende bijstandsnorm (artikel 23 Wet werk en bijstand).


19

3.2 Arbeidstoeslag: 5% van de WWB-norm Schuldenaren met een inkomen uit arbeid krijgen een toeslag van nog eens 5% van de toepasselijke bijstandsnorm extra. Zij krijgen dus de beslagvrije voet plus 5% reserveringstoeslag plus 5% arbeidstoeslag is in totaal 100% van de bijstandsnorm. Deze toeslag is bedoeld als forfaitaire vergoeding voor beroepskosten. Criterium voor de toeslag is dat men minimaal 18 uur per week moet werken. Hieronder vallen inkomsten uit dienstbetrekking, overige netto-inkomsten of overige inkomsten uit arbeid. De toeslag wordt maar één keer toegekend, ook al werken beide partners. In het geval dat beide partners werken en een substantieel deel van het inkomen afstaan aan de boedel, kan de rechter-commissaris bepalen dat beide partners een toeslag van 5% ontvangen. Bij kortdurend ziekteverzuim (korter dan 6 maanden) blijft de toeslag gehandhaafd. Bij partners waar tussen geen gemeenschap van goederen bestaat wordt de toeslag toegekend aan de werkende partner. Werken beide partners, dan wordt de toeslag over beiden verdeeld. Ook hier vindt indien nodig een overheveling plaats als de toeslag verloren dreigt te gaan. Bestaat er een gemeenschap van goederen tussen partners, maar zit maar één van hen in de regeling, dan wordt de volle 5% toegekend aan de (werkende wsnp)partner, zonder rekening te houden met een eventuele vermindering van de beslagvrije voet als in artikel 475 d lid 3 Rv.


20

4. Inkomsten en uitgaven Alle inkomsten van de schuldenaar boven het vtlb moeten afgedragen worden aan de boedel. Wanneer er sprake is van een gemeenschap van goederen, valt ook het inkomen van een echtgenoot of geregistreerd partner in de boedel. Dit kan ook een gemeenschap van winst en verlies of vruchten van inkomsten zijn. Het gaat dan om het inkomen van degene(n) die in de Wsnp zit(ten). Het begrip inkomen Voor het begrip inkomen is aansluiting gezocht bij de definitie van artikel 32 van de WWB. In verschillende wetten zijn beslagverboden voor bepaalde inkomsten te vinden. Deze inkomsten vallen niet in de boedel. De meest voorkomende gevallen worden in onderstaande tabel weergegeven. Wel inkomen Loon uit dienstbetrekking Overige inkomsten uit arbeid 13e maand Inkomsten uit overwerk Winstdelings- en provisieregelingen Door de werkgever betaalde onkostenvergoedingen Fooien Ingehouden bijdragen aan de personeelsvereniging Inhoudingen voor spaarloon of levensloopregeling Uitkeringen en pensioenen, lijfrentes Nabestaandenuitkering Halfwezenuitkering Vakantiegeld Vakantiebonnen Belastingteruggaven, heffingskortingen Alimentatie Inkomsten in verband met meerderjarige inwoners Zak- en kleedgeld PGB (voor zover bestemd voor de door de schuldenaar verleende zorg) Pleegkindvergoeding (vanaf drie pleegkinderen) Tegemoetkoming specifieke ziektekosten

Geen inkomen Wezenuitkering Bijzondere bijstand Kinderbijslag Studiefinanciering, tenzij het totale inkomen meer bedraagt dan € 1.023 per maand, inclusief studiefinanciering Uitkeringen op grond van de Wet tegemoetkoming onderwijsbijdrage en studiekosten Huurtoeslag Pleegkindvergoeding (tot drie pleegkinderen) Kindgebonden budget, kinderopvangtoeslag Tegemoetkoming kosten kinderopvang UWV/gemeente Woonkostentoeslag Zorgtoeslag Langdurigheidstoeslag Tegemoetkomingen in het kader van de WTCG AOW-tegemoetkoming (MKOB) ANW-tegemoetkoming Wajong-uitkering van kinderen niet in de regeling Inkomsten van minderjarige kinderen tot 16 jaar; voor 16- en 17-jarigen tot € 827 netto per maand MBO studenten lesgeldvergoeding DUO Vervoersvergoedingen op basis van de WMO voor daadwerkelijke gemaakte kosten

Inhouding eigen bijdrage lease-auto AOW-uitkering ANW-uitkering Inkomsten meerderjarige 16 en 17 jarige kinderen boven € 827 netto per maand


21

4.1

Loon uit dienstbetrekking

Onder loon uit dienstbetrekking valt ook het vakantiegeld (zie ook verder onder Vakantiegeld), een 13e maand, overwerkvergoedingen (zie ook verder onder Inkomsten uit overwerk), winstdelings- en provisieregelingen en fooien. Ook worden alle door de werkgever betaalde vergoedingen tot het inkomen gerekend. Tegenover vergoedingen kunnen reële kosten staan, die dan bij het nominale bedrag kunnen worden gecorrigeerd. Af te dragen loonbelasting en premieheffing in verband met het privé-gebruik van de auto van de werkgever worden ook tot het netto-inkomen gerekend; privé-gebruik wordt als loon aangemerkt waarover de werkgever inhoudingsplichtig is (zie ook Auto- en reiskosten). De eigen bijdrage voor het privé-gebruik wordt ook als netto-loon aangemerkt. Inhoudingen (vrijwillige) op de loonstrook zoals bijdragen voor de personeelsvereniging moeten bij het netto-inkomen worden opgeteld; deze maken immers deel uit van het inkomen. Deelname aan een levensloopregeling wordt over het algemeen stopgezet. Het opgebouwde saldo van zo’n regeling vloeit in de boedel (eventueel na aftrek van fiscale lasten). Afkoop van het tegoed bij de levensloopregeling is afhankelijk van de afspraken die de werkgever met de uitvoerder (verzekeraars, banken, etc.) heeft gemaakt. Als blijkt dat de schuldenaar in het kader van de levensloopregeling rechten heeft opgebouwd, overlegt de bewindvoerder met de rechter-commissaris over de wenselijkheid van afkoop, de fiscale gevolgen daarvan en de alternatieve vormen van tegeldemaking. Hierbij moet gedacht worden aan het opnemen van verlof onder het gelijktijdig (blijven) verrichten van arbeid, bijvoorbeeld via een uitzendbureau. In dat geval moet rekening gehouden worden met een aanslag Inkomstenbelasting. 4.2

AOW en ANW

Samen met de uitkeringen van de AOW en ANW wordt ook een zogenaamde tegemoetkoming uitbetaald. De tegemoetkoming volgens de Mogelijkheid Koopkrachttegemoetkoming Oudere Belastingplichtigen (MKOB) bedraagt bruto € 33,65 per persoon per maand; de ANW-tegemoetkoming bedraagt bruto € 15,88 per maand. De AOW- en ANW-uitkeringen zelf tellen als inkomen mee, maar op beide tegemoetkomingen ligt een beslagverbod (zie art. 10, MKOB en art. 29a, lid 8 ANW). Om vergissingen zoveel mogelijk te vermijden, is er voor gekozen dat in de calculator het totaal van de betaling van de uitkerende instantie (Sociale Verzekeringsbank) moet worden opgegeven, dus het totaal van de uitkering en de tegemoetkoming. De calculator haalt daar automatisch het bedrag van de tegemoetkoming van af om het juiste inkomen voor de vtlb-berekening te bepalen. De AOW toeslag wordt bruto uitgekeerd en dit betekent dat deze voor iedereen netto verschillend kan zijn. Voor mensen die alleen AOW (en dus geen aanvullend pensioen) ontvangen is het bruto bedrag gelijk aan het netto bedrag, maar voor diegenen die een aanvullend pensioen ontvangen is de bruto toeslag niet gelijk aan de netto toeslag. Het voert echter te ver om voor iedereen het netto bedrag van de toeslag uit te rekenen, ook omdat het verschil relatief klein is. Daarom is er voor gekozen om voor iedereen de bruto toeslag te corrigeren.


22

4.3

Inkomsten uit overwerk

Onder overwerk wordt verstaan verrichte werkzaamheden bovenop de werkzaamheden op basis van een dienstverband dat bij de betreffende werkgever als fulltime geldt. Deze werkzaamheden naast de fulltime baan kunnen bij dezelfde werkgever worden verricht, maar kunnen ook bij een andere werkgever worden verricht. De rechter-commissaris kan toestemming geven deze inkomsten voor 50% vrij te laten. Voorwaarde is wel dat de schuldenaar (en de eventuele partner die ook in de Wsnp zit) aan alle uit de schuldsanering voortvloeiende verplichtingen voldoet. Schuldenaren kunnen niet worden verplicht overwerk te verrichten. 4.4

Auto- en reiskosten

Eerst moet beoordeeld worden of het gebruik van de auto noodzakelijk is voor inkomstenverwerving. Als de afstand tussen de woning en de werkplek korter is dan 10 kilometer, kan er worden gefietst. Is de afstand groter dan 10 kilometer, kan een bromfiets of scooter een goedkoop alternatief zijn. Ook de mogelijkheden van openbaar vervoer moeten nauwgezet worden onderzocht. Een door de werkgever betaalde reiskostenvergoeding wordt aangemerkt als inkomen. De reële reiskosten worden bij de beslagvrije voet opgeteld als onderdeel van het nominale bedrag. De auto is noodzakelijk voor inkomensverwerving Wanneer het niet mogelijk is om met de fiets, bromfiets of het openbaar vervoer naar het werk te reizen, dan is de auto noodzakelijk. Een correctie voor de kilometervergoeding wordt op verschillende wijzen gegeven: tot 10.000 kilometer een forfaitair bedrag, boven dit aantal kilometers een vergoeding per gereden kilometer. (1) Tot 10.000 kilometer per jaar Tot 10.000 kilometer wordt een forfaitair bedrag van € 210,00 aangehouden. Dit bedrag is gebaseerd op berekeningen van het Nibud. (2) Meer dan 10.000 kilometer per jaar Indien meer dan 10.000 kilometers per jaar gereden worden, wordt tot 10.000 km uitgegaan van het forfaitaire bedrag en voor elke extra kilometer (boven de 10.000) wordt een bedrag van € 0,128 per kilometer gerekend. Auto van de zaak Als de werkgever een auto ter beschikking heeft gesteld aan de schuldenaar, wordt in principe rekening gehouden met de fiscale bijtelling bij het inkomen. Het voordeel van het privé-gebruik van de auto wordt belast als loon. Werkgevers houden loonbelasting/premieheffing en een inkomensafhankelijke bijdrage voor de Zorgverzekeringswet in. Ook kan er sprake zijn van een al dan niet verplichte bijdrage van de werknemer voor het (vermeende) privé-gebruik. Dit heeft tot gevolg dat het nettoloon van werknemers flink lager wordt. Voor een werknemer die niet meer dan 500 kilometer privé rijdt, hoeft de werkgever echter geen bijtelling op het loon te doen. De werknemer dient dan een Verklaring geen privé-gebruik auto bij de Belastingdienst aan te vragen en een zeer nauwkeurige kilometeradministratie bij te houden. In het eerste jaar van de schuldsanering van een schuldenaar die een auto van de zaak rijdt, is aangepast beleid noodzakelijk. Immers, de bijtelling vindt plaats op basis van het


23

aantal gereden privé-kilometers in een geheel jaar en wel in het jaar nadat de kilometers gereden zijn. Het is niet mogelijk het privé-gebruik achteraf te beperken tot één of enkele maanden als men de auto daarna uitsluitend zakelijk blijft gebruiken. Als de schuldenaar besluit de auto vanaf 1 januari na de datum waarop de Wsnp is toegepast te gebruiken voor privédoeleinden, dan zullen in de regel nieuwe schulden ontstaan. Zodra de bewindvoerder constateert dat de schuldenaar een auto van de zaak tot zijn beschikking heeft, dient hij de schuldenaar mede te delen hoe hier in het lopende kalenderjaar mee wordt omgegaan. Daarnaast moet hij de schuldenaar informeren over het feit dat er geen privé-kilometers meer gereden mogen worden. Voorbeeld De fiscale bijtelling kan als volgt worden bepaald: De cataloguswaarde van een leaseauto is € 24.000 en de eigen bijdrage voor privégebruik aan werkgever is maandelijks € 100. De grondslag voor belastingheffing is voor deze auto 20% van de cataloguswaarde. De eigen bijdrage voor privégebruik mag hierop in mindering worden gebracht. De fiscale bijtelling betreft dan (€ 24.000 x 20/100 – (12 x € 100,00)) = € 3.600,00 Als de bijtelling voor privégebruik auto valt in de tariefschijf van 42%, dan is de belasting over de fiscale bijtelling: € 3.600,00 x 0,42 = € 1.512,00. In totaal bedraagt het nadeel voor de boedel dan € 1.512,00 + € 1.200,00 = € 2.712,00, oftewel € 226,00 per maand. Loopt de Wsnp regeling in het eerste jaar 9 maanden, dan is het boedelnadeel 9 x € 226,00. Dat is het bedrag dat aan de boedel moet worden vergoed. Dit kan bijvoorbeeld met behulp van een bijdrage van een derde, door een maandelijks aflossingsbedrag uit het vtlb, het vakantiegeld en/of eventueel een verlenging van de regeling. Een en ander uiteraard in overleg met de rechter-commissaris. In concrete situaties kan gebruik gemaakt worden van een pro forma salarisberekening via internet, door een berekening te maken zowel van de situatie met als zonder privégebruik kan exact het nettoverschil in salaris bepaald worden. De auto is noodzakelijk wegens medische redenen De auto die al in het bezit is van de schuldenaar wordt in principe niet verkocht als deze noodzakelijk is wegens medische redenen. Dit wordt beoordeeld op grond van een indicatie voor de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo). De kosten voor de auto moeten uit het vtlb worden betaald. De wetgever gaat er daarbij van uit dat huishoudens op het minimumniveau (exclusief korting) € 17,80 (voor alleenstaanden) en € 25,40 (voor paren) per vier weken als eigen bijdrage kunnen betalen. Bij een hogere eigen bijdrage kan het meerdere gecorrigeerd worden. Dit kan in de Calculator bij “overige correcties” worden ingevoerd.


24

4.5

Belastingteruggaven

Aftrekposten voor de inkomstenbelasting kunnen leiden tot een belastingteruggaaf. Ook bepaalde heffingskortingen worden rechtstreeks uitgekeerd door de Belastingdienst. Belastingteruggaven vormen inkomen. De schuldenaar moet in het kader van zijn inspanningsverplichting kunnen aantonen dat alle kortingen en toeslagen waarop hij en zijn eventuele partner recht hebben, te gelde worden gemaakt of in ieder geval dat hij daartoe een verzoek heeft ingediend. Het is aan te raden de belastingteruggaaf te regelen via een Voorlopige Teruggaaf die maandelijks wordt uitbetaald. 4.5.1 Verdeling heffingskortingen Individuele kortingen, zoals de algemene heffingskorting, arbeidskorting, alleenstaande ouderkorting en ouderenkorting, komen toe aan degene die er recht op heeft (voor zover aangevraagd). De inkomensafhankelijke combinatiekorting, die per huishouden wordt toegekend, wordt bij het berekenen van het vtlb gelijkelijk verdeeld over de partners (ieder 50%). 4.5.2 Kindgebonden budget Het beslagverbod van artikel 45 van de AWIR is van toepassing op het kindgebonden budget. De hoogte van het kindgebonden budget hangt af van het aantal kinderen onder de 18, het verzamelinkomen en de leeftijd van de kinderen. Het vtlb wordt verhoogd met het verschil tussen het maximale bedrag dat het huishouden met dat aantal kinderen van die leeftijd zou kunnen ontvangen en de daadwerkelijk ontvangen toeslag. De schuldenaar moet wel aantonen dat hij een aanvraag voor een kindgebonden budget heeft ingediend bij de Belastingdienst, afdeling Toeslagen. Bij het berekenen van het vtlb wordt deze verhoging gelijkelijk verdeeld over de partners (ieder 50%), tenzij er sprake is van gemeenschap van goederen en er één berekening wordt gemaakt. Tabel maximale € 1 kind 2 kinderen € 3 kinderen € 4 kinderen € 5 kinderen €

bedragen kindgebonden budget (per maand): 84,75 123,17 138,42 147,25 156,08

Voor elk volgend kind komt er € 8,83 per maand bij. Een ouder heeft aanspraak op een verhoging van het kindgebonden budget in een berekeningsjaar voor een kind met ingang van de kalendermaand na de maand waarin dat kind de leeftijd van 12 jaar heeft bereikt. Het kindgebonden budget wordt altijd vooruitbetaald, zodat de betaling al plaats vindt in de maand dat het kind 12 jaar wordt. Voor een kind dat 12 jaar of ouder is, maar jonger dan 16 jaar bedraagt de maximale verhoging € 19,25 per maand. Voor een kind dat 16 of 17 jaar is, bedraagt de maximale verhoging € 24,67.


25

4.5.3 Gemeente- en waterschapsbelasting Schuldenaren met een substantieel inkomen uit arbeid zullen veelal niet voor kwijtschelding van lokale belastingen zoals WVO-heffing en ingezetenenomslag (waterschap), afvalstoffenheffing en rioolheffing (gemeente) in aanmerking komen, aangezien geen rekening wordt gehouden met de verplichte afdracht aan de boedel. Om het hieruit voortvloeiende nadeel te compenseren kan de volgende oplossing worden gehanteerd. Nadat is gebleken dat schuldenaar niet voor kwijtschelding in aanmerking komt, kan een verzoek tot de rechter-commissaris gericht worden om het bedrag van de aanslag(en) lokale belastingen uit de boedel te betalen. In het geval van samenwonenden, een in de regeling, moet de bijdrage uit de boedel naar rato van inkomen worden berekend. De rechter-commissaris verleent deze toestemming alleen als een verzoek tot kwijtschelding door de desbetreffende instantie is afgewezen (schuldenaar dient de afwijzende beschikking over te leggen). Bij nagenoeg ongewijzigd inkomen of wanneer het gezinsinkomen hoger is dan 130 % van het minimumloon exclusief correcties voor wonen en zorgkosten, hoeft de kwijtschelding niet elk jaar opnieuw. Bovenstaande geldt ook voor de gemeentelijke en waterschapslasten die samenhangen met een eigen woning, waarvoor in de regel geen kwijtschelding zal worden verleend, zoals onroerende-zaakbelasting en omslag gebouwd (een heffing van het waterschap voor woningbezitters). Deze regels gelden niet voor de hondenbelasting. 4.6 Ziektekosten Indien er uitgaven zijn met betrekking tot ziekte en/of invaliditeit moet in eerste instantie worden bekeken of er voorzieningen zijn die deze uitgaven vergoeden. In onderstaand schema staat een overzicht van deze voorzieningen en welke uitgaven zij vergoeden. Deze worden in de paragrafen hieronder toegelicht.


26

Voorziening Basisverzekering

Aanvullende verzekering WTCG

WMO/ AWBZ in natura

WMO/ AWBZ als persoonsgebonden budget Bijzondere bijstand

Belastingteruggaaf / TSZ

Toepassing Zie polis

Zie polis

Chronisch zieken, gehandicapten, arbeidsongeschikten Zorg, huishoudelijke hulp, verpleging vervoer, woningaanpassing Zorg, huishoudelijke hulp, verpleging vervoer, woningaanpassing Ziektekosten die door andere partijen niet worden vergoed Zie Wet Inkomstenbelasting Hoofdstuk 6

Uitvoerder Verzekeraar

Betaling

Vtlb

Vergoeding

Premie

Correctie in vtlb als premie boven normpremie is

Zorgtoeslag

Verplicht eigen risico (max. € 220) Premie

Correctie voor maximale eigen risico

Automatisch via CAK

Correctie in vtlb

Tegemoetkoming eigen risico voor chronisch zieken (€56) Evt. gemeentelijke vergoeding

Gemeente

Nee

Geen

Geen correctie

Vergoedingen 153-513 euro

Automatisch via CAK en/of UWV

Ja

Indicatie via CIZ of gemeente

Eigen bijdrage

Evt. bijzondere bijstand aanvragen voor eigen bijdrage; ook indien slechts minimaal

Gemeente

Ja

Indicatie via CIZ of gemeente

Geen

Correctie als deze hoger is dan minimale eigen bijdrage Geen correctie

Persoonsgebonden budget

CIZ of gemeente

Afhankelijk van doel

Gemeente

Geen

Geen correctie

Bijzondere bijstand

Gemeente

Ja

Belastingdienst

Geen

Geen correctie

Belastingteruggaaf / TSZ

Belastingdienst

Nee

Verzekeraar


Aanvragen ? Bij Belastingdienst

Beslagverbod Ja; correctie in vtlb als niet maximale zorgtoeslag Nee

27

4.6.1 Ziektekostenverzekering en zorgtoeslag Artikel 475d Rv lid 5 sub a luidt:

De beslagvrije voet wordt verhoogd met: de premie van een door de schuldenaar gesloten ziektekostenverzekering, verminderd met de normpremie, bedoeld in artikel 2 van de Wet op de zorgtoeslag, voor zover reeds begrepen in de bijstandsnorm zoals die voor de schuldenaar geldt ingevolge het eerste, tweede en vierde lid, en met de krachtens die wet ontvangen zorgtoeslag, telkens wanneer deze premie vervalt terwijl het beslag ligt;

Iedere meerderjarige moet zelf een basisverzekering voor ziektekosten afsluiten; minderjarige kinderen zijn gratis meeverzekerd met de ouder(s). De premie die voortvloeit uit het afsluiten van de verzekering moet door de schuldenaar zelf worden betaald. De beslagvrije voet wordt verhoogd met alle door de schuldenaar betaalde ziektekostenpremies, ook de premies voor aanvullende ziektekostenverzekeringen minus de normpremie op bijstandsniveau en de ontvangen zorgtoeslag. De zorgtoeslag waarop men aanspraak kan maken wordt individueel toegekend, maar wordt gebaseerd op het inkomen van de schuldenaar en zijn eventuele partner, zie artikel 2 lid 1 Wet op de zorgtoeslag. Als de schuldenaar gehuwd is buiten gemeenschap van goederen of samenwonend is, wordt de zorgtoeslag eerst verdeeld naar rato (omgekeerd) van ieders aandeel in het gezinsinkomen. De persoon met het laagste inkomen krijgt het grootste aandeel in de zorgtoeslag toebedeeld. Wanneer de partner, die niet is toegelaten tot de Wsnp, geen informatie wil verstrekken over zijn/haar inkomen en er wordt zorgtoeslag ontvangen, dan wordt deze tot het maximaal door saniet ontvangen bedrag bij de schuldenaar meegerekend. Ook als niet bekend is of er zorgtoeslag wordt ontvangen, maar zou de saniet hier gezien de hoogte van zijn inkomen wel recht op hebben, dan wordt het bedrag van de zorgtoeslag meegerekend. De software voert deze berekeningen uit. Bij een paar, geen gemeenschap van goederen, beiden in de regeling, kan het voorkomen dat het feitelijk inkomen van de minstverdienende partner (veel) lager ligt dan de voor deze partner geldende beslagvrije voet, zodat dit inkomen te laag is om van deze toebedeling te profiteren. In dit geval vindt een overheveling van (een deel van) de vrijlating plaats naar de meestverdienende partner.

De Calculator gebruikt als normpremie voor de ziektekosten de volgende bedragen: € 49,00 en € 93,00. Zie herziening normen en bedragen WWB, Nederlandse Staatscourant, januari 2012.


28

4.6.2 Eigen risico ziektekostenverzekering In 2008 is het verplichte eigen risico zorgverzekering ingevoerd. In de calculator van januari 2008 was een automatische correctie hiervoor opgenomen in het nominale bedrag. Deze correctie is per juli 2008 weer komen te vervallen. Na evaluatie van de werking van de regeling zoals deze gold vanaf 1 juli 2008 is besloten om vanaf 1 januari 2011 deze automatische correctie weer in te voeren. Het verplichte eigen risico voor de ziektekostenverzekering bedraagt in 2012 € 220,00 per volwassene per kalenderjaar, dus € 18,33 per maand. Naast het verplichte eigen risico is het mogelijk om daarbovenop nog een vrijwillig eigen risico te nemen. Aan schuldenaren die vrijwillig een hoger eigen risico nemen, wordt daarvoor geen compensatie gegeven, omdat dit een risico vormt dat niet past binnen het kader van de Wsnp. De kans op nieuwe bovenmatige schulden is immers groot. Uitgangspunt is dat schuldenaren goed tegen ziektekosten verzekerd moeten zijn en daar door de correctie van de premies ook voor gecompenseerd worden. Een hoog eigen risico is daar niet mee te verenigen. Het is dus af te raden om schuldenaren een vrijwillig eigen risico te laten nemen. Financieel is dat voor hen ook niet voordelig: de lagere premie bij een vrijwillig eigen risico leidt immers tot een lagere correctie. Aangezien men slechts per 1 januari het vrijwillig eigen risico kan wijzigen, kan gedurende een gedeelte van het eerste jaar van de schuldsanering aangepast beleid nodig zijn met betrekking tot het vrijwillig eigen risico van de schuldenaar. Een bepaalde, afgebakende groep mensen met meerjarige onvermijdbare zorgkosten krijgt een tegemoetkoming van € 56,00 per jaar voor het verplichte eigen risico. Aangezien er geen beslagverbod ligt op deze compensatie en voor het eigen risico gecorrigeerd wordt, wordt deze compensatie als inkomen gezien. 4.6.3 Tegemoetkomingen in het kader van de Wtcg. In de Wet Tegemoetkoming Chronisch Zieken en Gehandicapten (Wtcg) wordt geregeld dat bepaalde chronisch zieken, gehandicapten en arbeidsongeschikten forfaitaire tegemoetkomingen krijgen. Deze tegemoetkomingen variëren van 153 euro tot 513 euro per jaar, afhankelijk van het zorggebruik en de leeftijd (65-min of 65-plus). De forfaitaire bedragen dienen als tegemoetkoming voor allerlei soorten meerkosten die de handicap of ziekte met zich brengen. Deze forfaitaire tegemoetkomingen worden ingevoerd vanwege het vervallen van bepaalde onderdelen van de buitengewone-uitgavenaftrek. Ze worden automatisch toegekend aan de hand van gegevensbestanden van verzekeraars en zorgverleners. De uitkering voor 2010 wordt pas in het najaar van 2011 uitbetaald door het Centraal Administratiekantoor (CAK). De uitkeringen over een bepaald jaar worden altijd in het opvolgende jaar uitbetaald. Op deze tegemoetkomingen ligt een beslagverbod (artikel 11 Wtcg), zodat deze niet in de boedel vallen. De Wtcg uitkering wordt gezien als een uitbetaling en nooit als een nabetaling.


29

4.6.4 Eigen bijdragen AWBZ en WMO / Persoonsgebonden Budget Voor zorg en ondersteuning in het kader van de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ) en de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO) kunnen eigen bijdragen worden gevraagd. De som van de eigen bijdragen van deze wetten mogen niet boven een inkomensafhankelijk maximum terecht komen. Als inkomensbegrip geldt hiervoor het verzamelinkomen van twee jaar voor het huidige jaar (t-2). Schuldenaren met twee jaar geleden een relatief hoog verzamelinkomen kunnen dus te maken krijgen met een hoge eigen bijdrage. De wetgever gaat er van uit dat huishoudens op het minimumniveau exclusief korting € 17,80 (voor alleenstaanden) en € 25,40 (voor paren) per vier weken als eigen bijdrage kunnen betalen. Bij een hogere eigen bijdrage zou het meerdere dan gecorrigeerd dienen te worden. Dit kan in de Calculator bij “overige correcties” worden ingevoerd bij degene die het betreft. Het Persoonsgebonden Budget (PGB) is een budget dat beschikbaar wordt gesteld aan personen die zorg (verpleging, vervoer, huishoudelijke hulp, etc.) nodig hebben. De persoon die het PGB ontvangt is de budgethouder. Met het toegekende budget moet de budgethouder zelf zorg inkopen. Voor het PGB geldt geen wettelijk beslagverbod. De schuldenaar is zorgbehoevend: Als het PGB is toegekend voor het inkopen van zorg voor de schuldenaar (de schuldenaar is in dit geval budgethouder), wordt dit budget bij de berekening van het vtlb buiten beschouwing gelaten indien voor dit budget daadwerkelijk zorg wordt ingekocht. Hiervoor is gekozen omdat, bij gebrek aan een beslagverbod, de gelden in de boedel zouden vallen maar dit tot onbillijke resultaten zou leiden. Het budget is immers toegekend voor het inkopen van zorg. Over 1,5% van het jaarbudget met een minimum van 250 euro en een maximum van 1250 euro hoeft geen verantwoording te worden afgelegd aan het Zorgkantoor. Overigens worden per 1 januari 2011 schuldenaren niet meer als budgethouder aangesteld. Een gezinslid van de schuldenaar is zorgbehoevend: Als het budget verkregen wordt omdat een kind van de schuldenaar zorg behoeft, dan valt het PGB niet in de boedel. Dit is ook het geval als het budget verkregen wordt voor de partner van de schuldenaar die niet in de regeling zit. De schuldenaar verleent zorg: In het geval de schuldenaar zorg verleent, aan een derde, een gezinslid of de partner, vallen de inkomsten, betaald uit het PGB voor de verleende zorg, wel in de boedel. In dit geval is er immers sprake van inkomen voor door de schuldenaar geleverde zorg. De bewindvoerder moet in een dergelijk geval nagaan welk deel van het PGB in de boedel vloeit en welk deel niet. Wanneer een financiële tegemoetkoming wordt gegeven (bijvoorbeeld voor het gebruik van een auto), dient voor de extra kosten van de handicap gecorrigeerd te worden in het nominale bedrag en kan de gegeven tegemoetkoming in de boedel vallen.


30

4.6.5 Bijzondere bijstand voor ziektekosten Wanneer ziektekosten noodzakelijk zijn en er geen andere voorliggende voorzieningen zijn, kunnen gemeenten bijzondere bijstand hiervoor toekennen. Sommige gemeenten bieden voor mensen met een laag inkomen collectieve ziektekostenverzekeringen aan. Soms is ook bijzondere bijstand mogelijk voor de eigen bijdrage van de AWBZ of de WMO. 4.6.6 Belastingaftrek specifieke ziektekosten/Tegemoetkoming Specifieke Ziektekosten (TSZ) Sommige ziektekosten kunnen opgevoerd worden als persoonsgebonden aftrekpost voor de inkomstenbelasting. Dit kan leiden tot een belastingteruggaaf. Deze specifieke ziektekosten staan beschreven in afdeling 6.5 van de Wet Inkomstenbelasting 2001. Sommige mensen kunnen de waarde van hun persoonsgebonden aftrek niet effectueren, omdat negatieve inkomstenbelasting niet mogelijk is. Dit is vaak het gevolg van de hoogte van het inkomen aan de ene kant en de totale hoogte van de verschillende aftrekposten aan de andere kant. Hiervoor geldt de Tegemoetkoming Specifieke Ziektekosten (TSZ). De niet te verzilveren aftrek wordt dan vergoed via het voor het huishouden geldende inkomstenbelastingtarief. De regeling wordt uitgevoerd door de Belastingdienst. De belastingplichtige hoeft hiervoor geen aparte aanvraag in te dienen. Bij de aangifte Inkomstenbelasting bekijkt de Belastingdienst ook of er recht bestaat op een tegemoetkoming als gevolg van deze regeling. Is dit het geval, dan wordt hiervoor een aparte beschikking gegeven. Er moet dus wel belastingaangifte worden gedaan. De belastingteruggaaf en de tegemoetkoming gelden als inkomen en vloeien dus in de boedel. Mochten de kosten uit het vtlb worden voldaan, dan kan de belastingteruggaaf die hiermee samenhangt aan de schuldenaar worden vergoed. 4.6.7 Overige mogelijkheden Als de voorgaande opties niet voldoende soelaas bieden, kan de schuldenaar, onderbouwd met betalingsbewijzen, verzoeken om verhoging van het vtlb. De rechtercommissaris kan beslissen een verhoging toe te kennen. Ook hiervoor geldt dat kosten die niet medisch noodzakelijk zijn of die niet urgent zijn (volledige gebitsrenovatie bijvoorbeeld) niet uit de boedel kunnen worden vergoed. Medische kosten die niet voor vergoeding in aanmerking komen, omdat bijvoorbeeld de werking van het middel of de behandeling onvoldoende is aangetoond, kunnen evenmin uit de boedel worden vergoed. 4.7

Nabestaanden- en (half)wezenuitkering

De nabestaandenuitkering is vatbaar voor beslag en wordt dus als inkomen gezien. Dit geldt ook voor de halfwezenuitkering, waarop de nabestaande (ouder of verzorger) van een halfwees recht heeft. Deze uitkeringen vallen dus in de boedel. Recht op een wezenuitkering heeft de wees zelf, niet zijn wettelijk vertegenwoordiger. De wezenuitkering behoort dus niet tot het inkomen van de wettelijk vertegenwoordiger wanneer deze in de schuldsanering zit.


31

4.8

Alimentatie

Ontvangen alimentatie door de schuldenaar Alimentatie die ontvangen wordt door de schuldenaar zelf valt in de boedel. Hierbij wordt rekening gehouden met de eventueel af te dragen belastingen. Ook alimentatie ontvangen voor de door de schuldenaar verzorgde kinderen valt in de boedel. Alimentatie voor inwonende kinderen van 18 jaar en ouder valt niet in de boedel. Door de schuldenaar te betalen kinderalimentatie Is aan de schuldenaar in een rechterlijk vonnis of in een overeenkomst betreffende levensonderhoud een kinderalimentatieverplichting opgelegd, dan is daarmee de onderhoudsplicht van de schuldenaar gegeven. Deze verplichting loopt door gedurende de schuldsaneringsregeling. De alimentatie moet betaald worden uit het vtlb. Als de schuldenaar niet aan de betalingsverplichting voldoet ontstaat dus een nieuwe schuld. De schuldenaar kan in verband met de te betalen kinderalimentatie de rechtercommissaris verzoeken bij schriftelijke beschikking het vtlb te verhogen met een in die beschikking vast te stellen nominaal bedrag. Bij de beslissing op dit verzoek kan de rechter-commissaris rekening houden met de regeling van persoonsgebonden aftrek in geval het kind in belangrijke mate op kosten van de schuldenaar wordt onderhouden, waarvan sprake is indien de op de schuldenaar drukkende bijdrage in de kosten van het onderhoud van het kind ten minste € 408 per kwartaal dus € 136,-- per maand beloopt (zie artikel 2 jo 36 van de Uitvoeringsregeling Inkomstenbelasting 2001). Ook kan de rechter-commissaris er rekening mee houden dat indien de rechthebbende ouder een WWB-uitkering geniet, de ontvangen kinderalimentatie in mindering wordt gebracht op die WWB-uitkering. De rechter-commissaris kan aan zijn beschikking voorwaarden verbinden (met name dat het bedrag van de verhoging ook werkelijk aan de alimentatiegerechtigde ouder wordt betaald) en terugwerkende kracht verlenen. Wordt het vtlb niet door de rechter-commissaris verhoogd of is het bedrag waarmee het vtlb is verhoogd onvoldoende om aan de kinderalimentatieplicht te voldoen, dan moet vermindering of nihilstelling van de alimentatieplicht worden verzocht, die door de alimentatierechter in beginsel, met terugwerkende kracht ingaande de datum van de schuldsaneringsregeling, kan worden toegewezen. De netto-kosten die met dit verzoek zijn gemoeid komen in principe ten laste van de boedel. 4.9

Inkomsten in verband met meerderjarige inwoners

Onder “meerderjarige inwoner” wordt verstaan: iedere volwassene die niet tot het gezin behoort en die bij de schuldenaar in huis woont. Aangezien de schuldenaar verplicht is alles te doen wat redelijkerwijs mogelijk is om zijn inkomen te vergroten, is hij in principe altijd verplicht om aan een meerderjarige inwoner een vergoeding voor het gebruik van de woning te vragen. Hoewel er geen sprake is van een kostganger op commerciële basis wordt vaak de term ‘kostgeld’ gebruikt. Voor het vtlb worden personen die een vergoeding betalen, echter uitsluitend geacht een bijdrage te leveren voor de kosten van onderdak, verwarming en verlichting, kortom de woonlasten. Of zij bij de schuldenaar ook maaltijden gebruiken is daarbij niet van belang. Ieder persoon boven de 18 jaar wordt namelijk geacht zijn eigen voedsel te kunnen kopen, aangezien er recht bestaat op enige vorm van basisinkomen. De bijdrage in de woonlasten - na evt aftrek van een forfaitaire vergoeding voor energie, afschrijving van meubilair en dergelijke - is inkomen en valt in de boedel.


32

De bijdrage in de woonlasten wordt gesteld op de hoogste van de drie volgende bedragen: a.

b. c.

een evenredig deel van de netto-woonlast (= huur minus eventuele huurtoeslag), berekend naar rato van het aantal bewoners. Voor berekening van het aantal bewoners geldt dat indien er meerdere minderjarige kinderen zijn, deze samen voor één persoon tellen (kleinkinderen tellen niet mee indien hun ouders inwonend zijn); of het bedrag dat de schuldenaar door het inwonen aan uitkeringen en toeslagen derft en dat hij niet aan kwijtschelding van heffingen en gemeentelijke belastingen krijgt; of het bedrag dat de schuldenaar, na aftrek van een forfaitaire vergoeding voor energie, afschrijving van meubilair en dergelijke, daadwerkelijk als bijdrage in de woonlasten van de inwoner(s) ontvangt. Bedoelde forfaitaire vergoeding wordt gesteld op € 1,83 per dag. Gebruikt en betaalt de inwoner ook de maaltijden, dan wordt hiervoor € 8,80 per dag in aftrek genomen. Zijn er meerdere meerderjarige inwoners, dan moet een schaalverdeling worden gemaakt. Voor de tweede inwoner wordt dan 80% van het forfaitaire bedrag genomen, voor de derde 70% en zo verder (deze percentages zijn berekend met behulp van de uitgaven aan voeding en budgetonderzoeken van het CBS).

Ook wanneer er geen bijdrage wordt betaald in de woonlasten moet er een bedrag als fictief inkomen worden opgeteld bij overige inkomsten. Dit verhoogt de afdrachtverplichting. 4.10

Bijzondere bijstand

Bijzondere bijstand, verstrekt ter compensatie van specifieke kosten (zoals de aanschaf van een wasmachine), wordt vrijgelaten. De verstrekking van bijzondere bijstand is gemeentelijk beleid. Bijzondere bijstand is niet vatbaar voor beslag als gevolg van artikel 46 WWB. Een eventuele eindejaarsuitkering voor de minima wordt veelal ook in de vorm van bijzondere bijstand ter beschikking gesteld. 4.11

Kinderbijslag

Beslag op kinderbijslag is niet toegelaten (artikel 23 Algemene kinderbijslagwet). Kinderbijslag valt dus niet in de boedel. 4.12

Kosten kinderopvang

De nettokosten voor kinderopvang, noodzakelijk voor het verwerven van inkomen, worden volledig gecorrigeerd. Let op: Per 1 januari 2012 kunnen de bijdragen ingevolge de kinderopvangtoeslag ingrijpend veranderen. Het is in veel gevallen aan te raden tussentijds een nieuwe vtlbberekening te maken.


33

4.13

Studie

4.13.1 Tegemoetkoming in studiekosten minderjarigen en studiefinanciering Uitkering op grond van de Wet tegemoetkoming studiekosten zijn niet vatbaar voor beslag (artikel 76 lid 1) en vallen dus niet in de boedel. De tegemoetkoming wordt in mindering gebracht op de studiekosten. Ontvangt de schuldenaar zelf studiefinanciering, dan valt dit ook niet in de boedel (artikel 11 lid 3 Wet op de studiefinanciering). 4.13.2 Studiekosten van kinderen van de schuldenaar Kinderen van 18 jaar of ouder op MBO, HBO of universiteit hebben recht op studiefinanciering. De Wet op de studiefinanciering 2000 (WSF) roept, naast de onderhoudsverplichtingen die zijn vastgelegd in de artikelen 1:392 en 1:395a BW, geen zelfstandige verplichtingen van ouders jegens kinderen in het leven. De WSF geeft studerende kinderen recht op een basisbeurs. Verder kunnen deze studenten onder omstandigheden aanspraak maken op een aanvullende beurs. De hoogte daarvan is afhankelijk van het ouderlijk inkomen. De WSF bevat een berekeningsmethode van die ouderlijke bijdrage. Indien ouders de veronderstelde bijdrage niet voldoen, is deze rechtens niet afdwingbaar. Het gevolg van het niet betalen door de ouders is (behoudens de uitzonderingsbepaling van artikel 3.14 WSF), dat het studerende kind geen aanvullende beurs krijgt, maar dat het alleen een aanvullende lening kan afsluiten. In de schuldsanering kan zich de situatie voordoen dat de ouder(s)/schuldena(a)r(en) op grond van hun inkomen wel draagkracht hebben in de zin van de WSF, maar feitelijk niet in staat zijn de veronderstelde ouderbijdrage uit het vtlb te voldoen. Het is aanvaardbaar dat studerende kinderen in die omstandigheden een aanvullende lening afsluiten, of moeten gaan bijverdienen, om te kunnen studeren. Er is geen grond de boedel deze kosten te laten dragen. Voor de veronderstelde ouderbijdrage wordt dus geen correctie gegeven. Kinderen onder de 18 jaar in het HBO of universitair onderwijs hebben ook recht op studiefinanciering. Deze groep hoeft dus evenmin te worden gecorrigeerd. In schrijnende gevallen kan natuurlijk worden afgeweken van deze regel. Voor kinderen onder 18 jaar die (middelbaar) beroepsonderwijs volgen kan in bepaalde gevallen gecorrigeerd worden. De ouders van deze categorie kinderen kunnen slechts een inkomensafhankelijke Tegemoetkoming Schoolkosten verkrijgen en hebben niet de mogelijkheid een lening te sluiten. Deze tegemoetkoming is vrij van beslag. Ouders, die een hoger belastbaar inkomen hebben dan € 34.424,25,- (inkomen 2009) krijgen voor het schooljaar 2011/2012 minder dan het maximum aan Tegemoetkoming Schoolkosten. Voor deze groep ouders zou de schuldsaneringsituatie er zonder correctiemogelijkheid toe leiden dat hun kinderen hun schoolopleiding zouden moeten afbreken. De correctie bestaat uit het maximale bedrag aan Tegemoetkoming Schoolkosten minus het daadwerkelijk ontvangen bedrag aan Tegemoetkoming Schoolkosten. De maximale bedragen staan in onderstaande tabel. Per 1 januari 2010 is de Tegemoetkoming Schoolkosten voor leerlingen op VMBO, HAVO en VWO vervallen. Slechts voor een kleine groep kinderen die particulier voortgezet onderwijs volgen is er nog een mogelijkheid voor Tegemoetkoming Schoolkosten. Kinderen van 18 jaar en ouder op het voortgezet onderwijs, het voortgezet speciaal onderwijs en het Voortgezet Algemeen Volwassenenonderwijs krijgen zelf een


34

basistoelage, eventueel aangevuld met een aanvullende toelage. Voor de aanvullende toelage is er een ouderlijke bijdrage voor ouders met een belastbaar inkomen van € 34.424,25,- (inkomen 2009) of hoger. De eigen bijdrage is 30% van het inkomen boven deze grens. De basistoelage is onafhankelijk van het inkomen van de ouders en hiervoor hoeft geen correctie plaats te vinden. Voor hogere inkomens moet het verlies aan aanvullende toelage gecorrigeerd worden. De correctie bestaat uit het maximale bedrag aan aanvullende toelage minus de daadwerkelijk ontvangen aanvullende toelage. Ter informatie: Studenten met studiefinanciering Kinderen >= 18 jaar VO Kinderen < 18 jaar VO Kinderen < 18 jaar MBO Schuldenaar zelf

Geen correctie Wel correctie Geen correctie Wel correctie In principe geen correctie, tenzij het uiteindelijk ten gunste van de boedel komt

De maximale bedragen staan in onderstaande tabel: Leeftijd Kinderen < 18 jaar Kinderen >= 18 jaar Basistoelage inwonend Basistoelage uitwonend Aanvullende toelage

Middelbaar Voortgezet onderwijs Voortgezet onderwijs Onderbouw bovenbouw beroepsonderwijs € 54,92 € 103,77

€

103,77

-

€ 241,93 € 73,16

€ €

241,93 80,11

-

Peildatum is 31-7 voorafgaand aan het schooljaar. De bedragen zijn per maand. MBO-ers hebben het eerste kwartaal nadat ze 18 zijn geworden recht op studiefinanciering. Voor kinderen in het basisonderwijs vindt geen correctie plaats. Als beide partners werken en er geen gemeenschap van goederen bestaat, dan zullen beiden een deel van de studiekosten moeten dragen. Het aandeel van de partners wordt op dezelfde wijze berekend als het aandeel in de woonkosten (zie hiervoor onder Artikel 475d Rv lid 5 sub b - Verhoging beslagvrije voet met woonkosten). Dit geldt zowel in het geval dat op beide partners de Wsnp van toepassing is als in de situatie dat slechts een van hen in de Wsnp zit. Dit aandeel hoeft niet noodzakelijkerwijs overeen te komen met de verdeling zoals de Informatie Beheer Groep die berekend heeft. 4.13.3 Studiekosten van de schuldenaar De studiekosten van de schuldenaar zelf worden uitsluitend vergoed wanneer de rechtercommissaris daarmee heeft ingestemd. Reden daarvoor kan zijn dat met het afronden van de studie op korte termijn voor de boedel voordeel te behalen is.


35

4.14

Pleegkindvergoeding

Voor het onderhouden van een pleegkind wordt soms een vergoeding verkregen. Vanwege de bijzondere aard van deze uitkering wordt deze vrijgelaten. Tegenover de vergoeding staan immers ook reële kosten.

Tabel: Basisbedragen pleegvergoeding per kind 2012 (geïndexeerd)

leeftijdscategorie

bedrag per maand

bedrag per dag

0 t/m 8 jaar

€ 504,00

€ 16,52

9 t/m 11 jaar

€ 510,00

€ 16,72

12 t/m 15 jaar

€ 555,00

€ 18,20

16 t/m 17 jaar

€ 614,00

€ 20,12

18 jaar en ouder

€ 620,00

€ 20,32

Als een vergoeding wordt ontvangen voor drie of meer pleegkinderen, kan de vergoeding fiscaal belast zijn en zal deze ook in het kader van de schuldsanering als inkomen worden aangemerkt. 4.15

Vakantiegeld

Artikel 475 d Rv verwijst naar de bijstandsnorm. In deze norm is 5% vakantiegeld begrepen. Dit vakantiegeld wordt op het maandelijks te verstrekken bedrag aan bijstand ingehouden en jaarlijks in juni uitgekeerd (artikelen 19 en 45 WWB). Dit betekent dat, als voor de berekening van het vtlb 95% of 100% van de norm zou worden genomen, het vtlb ook het vakantiegeld omvat. Het uit te keren vakantiegeld valt in dat geval helemaal in de boedel. Deze werkwijze heeft grote nadelen. Niet alleen vinden de meeste schuldenaren het prettig éénmaal per jaar een extra bedrag te krijgen, maar bovendien is dit bedrag vaak een nuttige spaarpot voor het oplossen van problemen zoals nieuwe schulden of een boedelachterstand, dan wel voor aanschaf van kleding of huisraad. Het in de bijstandsnorm opgenomen vakantiegeld wordt daarom bij de berekening van het vtlb maandelijks gereserveerd. Dit gereserveerde (vakantie)geld wordt in mei of juni betaald aan de schuldenaar. Het uitgekeerde bedrag is ter hoogte van 95% of 100% van de toepasselijke bijstandsnorm. Slechts in uitzonderingsgevallen kan de bewindvoerder het vakantiegeld maandelijks uitkeren. Het vakantiegeld dat van de werkgever of uitkeringsinstantie ontvangen wordt, valt geheel in de boedel. De beschreven werkwijze sluit aan bij de WWB en kan worden gevolgd, tenzij het berekende vtlb onder de beslagvrije voet komt. De vraag die rijst bij deze manier van berekenen van het vakantiegeld, is de volgende: Ontvangt de schuldenaar in het eerste jaar van de schuldsanering, wanneer voor hem nog geen 12 maanden vakantiegeld is gereserveerd, toch het “volledige” vakantiegeld volgens de berekening? Dit is het geval,


36

omdat de maanden die te weinig zijn uitgekeerd in het eerste jaar wegvallen tegen de maanden die in het laatste jaar na de vakantie-uitkering vallen en toch door de bewindvoerder worden gereserveerd. De schuldenaar draagt namelijk toch, uitgaande van een looptijd van drie jaar, drie maal het niet vrij te laten deel van zijn vakantiegeld af. 4.15.1 Vakantiebonnen Bepaalde bedrijfstakken, zoals de schildersbranche, kennen een vakantiebonnensysteem. In dit systeem is de werkgever verplicht om de werknemer behalve het verdiende loon over een bepaalde periode ook een “bon” van een bepaalde waarde te verstrekken. De werknemer kan die “bon” dan vervolgens bij bepaalde fondsen inwisselen voor (meestal) vakantiegeld en loon tijdens vakantiedagen. Voor de berekening van het vtlb wordt uitgegaan van het volgende: Bij de vakantiegeldcomponent heeft de schuldenaar in principe recht op 100% van het vakantiegeld voor de toepasselijke bijstandsnorm, het overige zou naar de boedel moeten gaan. Voor het deel dat de “bonnen” toezien op doorbetaling van het loon tijdens de vakantiedagen heeft de schuldenaar recht op het vtlb. De bewindvoerder kan aan de hand van de loonstroken zien voor welke periode de “bonnen” gelden. Hoe te handelen in de praktijk? Wanneer uitbetaling van de vakantiebonnen plaatsvindt, gaat het gehele gedrag naar de boedel. Het vakantiegeld (100% van het vakantiegeld bij de toepasselijke bijstandsnorm) wordt naar de schuldenaar overgemaakt. In de maanden daarna wordt bekeken of het loon van de schuldenaar niet onder het vtlb uitkomt. Is dit het geval, dan dient vanuit de boedel een aanvulling plaats te vinden ter hoogte van het verschil tussen de inkomsten van die maand en het vtlb. 4.16

Langdurigheidstoeslag

Langdurigheidstoeslag is een vorm van bijzondere bijstand die door gemeenten wordt uitgekeerd aan burgers die al meerdere jaren aaneengesloten op een minimuminkomen leven. Het is de bedoeling van de gemeente dat deze toeslag wordt gebruikt voor de aanschaf of vervanging van goederen die uit de uitkering niet of nauwelijks betaald kunnen worden, zoals een wasmachine. De langdurigheidstoeslag wordt geregeld in artikel 36 Wwb. Omdat het bijzondere bijstand betreft, geldt er een beslagverbod voor de langdurigheidstoeslag. 4.17

Wisselende inkomsten

Bij wisselende inkomsten van de schuldenaar kan het lastig zijn om maandelijks het inkomen met het vtlb te vergelijken en het meerdere aan de boedel af te dragen. In de ene maand kunnen de inkomsten ver onder het vtlb liggen, terwijl de volgende maand een behoorlijk inkomen wordt ontvangen. Dit kan het geval zijn wanneer een uitkering is aangevraagd die pas na enige tijd met terugwerkende kracht wordt toegekend. Welk bedrag wordt gehanteerd (gemiddelde) wordt in overleg met de rechter-commissaris vastgesteld.


37

4.18

Nabetalingen

Hoe te handelen bij nabetalingen die de schuldenaar ontvangt? Uit de wettelijke bepalingen is dit niet goed af te leiden. De volgende vuistregels kunnen gehanteerd worden: 1. Ziet de nabetaling op een periode die (gedeeltelijk) ligt vóór datum toepassing Wsnp, dan valt de nabetaling (in zoverre) in ieder geval in de boedel, dus ook kinderbijslag en overige uitkeringen waarvoor een bijzonder beslagverbod geldt. 2. Ziet de nabetaling op een periode die na datum toepassing Wsnp ligt en geldt hiervoor een bijzonder beslagverbod, dan blijft dit bedrag buiten de boedel. 3. Ziet de nabetaling op een periode die na datum toepassing Wsnp ligt en geldt hiervoor geen bijzonder beslagverbod, dan wordt de nabetaling opgeteld bij het inkomen over de periode waarop de nabetaling ziet, waarna dat inkomen vervolgens tot de hoogte van het vrij te laten bedrag wordt vrijgelaten. Hoe is de werkgroep tot deze vuistregels gekomen? Artikel 295 lid 2 Fw bepaalt dat de beslagvrije voet (475 d Rv) buiten de boedel wordt gelaten. Aangenomen mag worden dat naast dit artikel, ook daarmee samenhangende artikelen die de omvang van het beslag meebepalen, zoals 475 a, b en c Rv van toepassing zijn. Artikel 475 b lid 3 Rv lijkt dan de oplossing te bieden. Volgens die regel moet de nabetaling alsnog worden opgeteld bij het inkomen over de periode waarop de nabetaling betrekking heeft, waarna het inkomen tot de hoogte van de beslagvrije voet wordt vrijgelaten. Voorbeeld De beslagvrije voet over de maanden januari, februari en maart is telkens € 1.000,-. Het inkomen dat de schuldenaar feitelijk in die maanden heeft verworven is € 800,-. In april ontvangt de schuldenaar over de maanden januari tot en met maart alsnog een aanvullende bijstandsuitkering van € 300,- per maand. Van dit bedrag wordt 3 x € 200,vrijgelaten, de resterende € 300,- valt in de boedel. Onverkorte toepassing van deze regel zou echter tot effecten leiden die de wetgever niet zal hebben bedoeld. Als de schuldenaar voor datum toepassing Wsnp een bijstandsuitkering heeft aangevraagd die pas na datum toepassing Wsnp wordt uitbetaald, dan zou de toepassing van de regel van 475 b lid 3 ertoe leiden dat de schuldenaar vrijwel de gehele nabetaling kan behouden. Dit terwijl de schulden die door het ontbreken van dat inkomen zijn ontstaan slechts door een uitkering uit de boedel betaald mogen worden. Om die reden neemt de werkgroep aan dat 475 b lid 3 niet van toepassing is voor zover de nabetaling ziet op een periode vóór toepassing Wsnp. Hetzelfde geldt voor de bepaling in 475 a lid 1 met betrekking tot inkomsten waarvoor een bijzonder beslagverbod geldt. 4.19

Overige correcties

De bijstandsuitkering voorziet in de directe levensbehoeften. Hiervan moeten dus de huishoudelijke uitgaven worden betaald. Alleen in extreme gevallen kan voor huishoudelijke kosten gecorrigeerd worden. De rechter-commissaris kan ook in andere bijzondere gevallen dan hieronder omschreven een correctie toepassen, indien hij hiertoe aanleiding ziet. Er kan in sommige gevallen aanleiding zijn aan een schuldenaar die een representatieve functie heeft waaruit hij een aanzienlijk inkomen verdiend, maar geen vergoeding voor


38

representatie ontvangt, een bedrag voor kleding c.q. uiterlijke verzorging toe te kennen. Een eventuele vergoeding voor representatie van de werkgever valt in de boedel. Voorts is er de mogelijkheid om bij 2 nagenoeg fulltime werkende schuldenaren een dubbele arbeidstoeslag toe te kennen (zie Arbeidstoeslag: 5% van de Wwb-norm) en de mogelijkheid lokale lasten uit de boedel te betalen (zie Gemeente- en waterschapsbelasting). Incidentele uitgaven die tot een aanspraak op bijzondere bijstand zouden leiden, indien het inkomen op bijstandsniveau zou liggen, kunnen ook voor correctie in aanmerking komen. 4.19.1 Co-ouderschap Na een echtscheiding worden kinderen in de meeste gevallen toegewezen aan één ouder en wordt met de andere ouder een omgangsregeling getroffen. Maar het kind kan ook afwisselend door beide ouders worden verzorgd en opgevoed. Er is dan sprake van zogenaamd co-ouderschap. Het kind maakt dan deel uit van twee huishoudens, maar kan slechts op een van beide adressen ingeschreven staan. Bij de berekening zal zich een probleem voordoen in het geval dat er sprake is van coouderschap van één kind. Bij twee of meer kinderen is het mogelijk dat beide ouders een kind op hun adres laten inschrijven en zodoende ieder afzonderlijk een eenoudergezin vormen. Voor de toepassing van de rekenmethode kan in het bovenstaande geval met coouderschap rekening worden gehouden bij de ouder die wel een deel van de lasten draagt (aanwezigheid van het kind gedurende een deel van de week), maar niet de daartegenover staande voorzieningen ontvangt (zoals kinderkorting, alleenstaande ouderkorting, etc.). De alleenstaande norm kan hierbij worden verhoogd met, naar rato van het aantal verzorgingsdagen per week, het verschil tussen de alleenstaande en alleenstaande oudernorm. Dus bijvoorbeeld bij drie verzorgingsdagen per week een ophoging met 3/7 van het verschil tussen beide normen. Deze verhoging moet handmatig worden berekend. 4.19.2 Kosten budgetbeheer, budgetbegeleiding en beschermingsbewind Voor kosten van budgetbeheer, budgetbegeleiding en (beschermings-)bewindvoering geldt het volgende. Als er sprake is van budgetbeheer of beschermingsbewind dat noodzakelijk wordt geacht voor een goed verloop van de regeling kan de rechtercommissaris een correctie toestaan van het nominaal bedrag, indien het inkomen te hoog is om voor bijzondere bijstand in aanmerking te komen. Deze correctie dient dan bij de post overige correcties te worden opgenomen. 4.20

Geen correcties

Voor een aantal zaken wordt geen correctie gegeven. Deze lijst is niet volledig, het zijn slechts enkele veelvoorkomende voorbeelden. -

kerkelijke bijdragen; bijdragen ter ondersteuning aan familie in het buitenland.

Bovenstaande kosten moeten uit het vtlb worden betaald.


39

5 5.1

Wonen Verhoging beslagvrije voet met woonkosten

Artikel 475d Rv lid 5 sub b luidt:

De beslagvrije voet wordt verhoogd met de voor rekening van de schuldenaar komende woonkosten verminderd met ontvangen huurtoeslag of woonkostentoeslag, voor zover de woonkosten, na deze vermindering, meer bedragen dan het bedrag, genoemd in artikel 17, tweede lid, van de Wet op de huurtoeslag, met dien verstande dat de verhoging van de beslagvrije voet niet meer bedraagt dan het huurtoeslagbedrag waarop de schuldenaar, uitgaande van de laagste inkomenscategorie, krachtens artikel 21 van de Wet op de huurtoeslag ten hoogste aanspraak heeft.

N.B. De hieronder vermelde correcties worden door de calculator automatisch toegepast, tenzij anders aangegeven. 5.1.1 Vaststelling woonkosten voor schuldenaar Wat moet nu worden verstaan onder “de voor rekening van de schuldenaar komende woonkosten”? De verschillende situaties die zich kunnen voordoen: De woonkosten worden volledig in aanmerking genomen als: de schuldenaar alleen woont; de schuldenaar samenwoont met een partner, met wie hij in gemeenschap van goederen is gehuwd of geregistreerd (hierbij maakt het niet uit of de Wsnp van toepassing is op de partner) de schuldenaar het huis deelt met een onderhuurder, kostganger of inwonende (de betalingen door de onderhuurder/kostganger/inwonende, worden als inkomen gezien). De woonkosten worden naar rato van inkomen verdeeld als: De schuldenaar samenwoont met een (geregistreerde) partner met wie geen gemeenschap van goederen bestaat (ook hierbij maakt het niet uit of de Wsnp van toepassing is op de partner). Dit blijkt niet uit de wettekst, maar de Werkgroep heeft gekozen voor deze methode omdat die het meest redelijk is. De volgende formule wordt in de calculator gebruikt. Inkomen van de schuldenaar * woonkosten Inkomen van de partner + inkomen van de schuldenaar Voorbeeld De gezamenlijke huur is € 450,-. Het inkomen van de Wsnppartner is € 1.200,-, dat van de niet-Wsnppartner € 400,-. De voor rekening van de schuldenaar komende woonkosten zijn dan € 337,50. 1.200 1.200 + 400

* 450 = 337,50


40

Voor de berekening van het vtlb van de schuldenaar geldt bovenstaande, ongeacht de werkelijke verdeling tussen partners. Draagt de schuldenaar nog niet bij in de woonkosten, dan zal hij dit alsnog moeten gaan doen. In het geval dat het inkomen van de minstverdienende partner niet voldoende is om te profiteren van de vrijlating inzake woonlasten, wordt door het programma overgeheveld. Inkomen partner is niet bekend Is bekend dat de partner inkomen heeft, maar niet hoe hoog dit inkomen is, dan is het de taak van de schuldenaar deze informatie aan de bewindvoerder te geven. Hij moet immers aantonen aanspraak te maken op een verhoging. Hij kan dit aantonen door inzicht te geven in alle relevante omstandigheden, waaronder het inkomen van de partner. Geeft de schuldenaar dit inzicht niet, dan wordt geen rekening gehouden met de verhoging van de beslagvrije voet op grond van woonkosten. Inwonende met eigen inkomsten In de situatie dat één van beide partners in de regeling zit en er daarnaast sprake is van een andere meerderjarige inwonende met eigen inkomen, dient deze inwonende zoals omschreven in paragraaf 4.9 bij te dragen in de woonlasten. Deze bijdrage in de woonlasten wordt direct in mindering gebracht op de gehele woonlasten alvorens deze worden opgevoerd bij de schuldenaar. Een dergelijke bijdrage wordt dus niet opgevoerd als inkomen bij de schuldenaar of de partner, omdat dit zou leiden tot een onjuist - te hoog of te laag- vastgesteld vrij te laten bedrag. 5.1.2 Huurtoeslag De feitelijk ontvangen huurtoeslag moet worden afgetrokken van de woonkosten. De berekende woonkosten leiden alleen tot een verhoging van de beslagvrije voet als ze uitkomen boven het drempelbedrag van artikel 17 lid 2 Wet op de huurtoeslag. Momenteel is dit bedrag € 196,86. 5.1.3 Correctie boven maximale huurtoeslag De beslagvrije voet voor woonkosten kan maximaal worden verhoogd met het bedrag waarop iemand recht zou hebben aan huurtoeslag wanneer hij of zij een inkomen op bijstandsniveau zou hebben. Op het moment dat de verhoging van de beslagvrije voet uitstijgt boven de maximale huurtoeslag wordt dit dus niet meer meegenomen in de beslagvrije voet. Toch zal het soms reëel of zelfs noodzakelijk zijn met dat meerdere rekening te houden. Bijvoorbeeld in de situatie dat de schuldenaar gelet op zijn inkomen niet voor goedkopere woonruimte in aanmerking komt of, als de goedkopere woonruimte wel beschikbaar is, de schuldenaar enige tijd wordt gegund voor oriëntatie en verhuizing. Een ander voorbeeld: de rechter-commissaris bepaalt dat de schuldenaar in de duurdere woning mag blijven wonen (met bijvoorbeeld verlenging van de schuldsaneringsperiode). In die gevallen moet voor het bedrag dat uitstijgt boven de maximale huurtoeslag een correctie worden toegepast. Deze correctie geldt zowel voor een huurwoning als een eigen woning. Deze extra correctie wordt opgenomen in het nominale deel van het vrij te laten bedrag. In de calculator staat het veld ´correctie woonkosten boven maximum´ standaard op ja, zodat in ieder geval in de berekening naar voren komt dat er sprake is van bovenmatige woonlasten die niet volledig worden gecorrigeerd in de beslagvrije voet. Wanneer dit het geval is zal aan de rechter-commissaris voorgelegd moeten worden of deze correctie mag worden toegestaan en voor welke periode.


41

5.1.4 Toerekening van de huurtoeslagbedragen en huurtoeslagnormen De berekening uit de vorige paragraaf levert geen problemen op als de schuldenaar alleen woont. Woont de schuldenaar samen met een partner en er bestaat een gemeenschap van goederen, dan is de berekening ook eenvoudig te maken. Maar wat als de schuldenaar samenwoont met een partner, met wie geen gemeenschap van goederen bestaat? In dit geval moet voor de schuldenaar een aparte berekening worden gemaakt, terwijl de Wet op de huurtoeslag uitgaat van het huishouden. Dit verschil in benadering leidt al direct tot problemen bij beantwoording van de vraag of huurtoeslag wordt ontvangen. Meestal zullen zowel schuldenaar als partner huurder zijn, ofwel omdat ze beiden het huurcontract hebben getekend, ofwel op grond van de wet. Beiden zijn dan aansprakelijk voor betaling van de huur. Voor ieder individueel moet bij de berekening van de beslagvrije voet rekening worden gehouden met de woonkosten. De toe te rekenen huurtoeslag is echter gebaseerd op het gezamenlijk inkomen van de huurder en medebewoners (artikel 3 lid 1 Wet op de huurtoeslag). De toeslag kan op grond van artikel 7 lid 2 Wet op de huurtoeslag maar aan één van beiden worden uitbetaald. Artikel 475d Rv kan niet bedoeld zijn voor te schrijven dat de huurtoeslag alleen in aanmerking genomen kan worden bij degene die de huurtoeslag feitelijk ontvangt. Een ander probleem doet zich voor met het drempelbedrag van artikel 17 lid 2 Wet op de huurtoeslag: de normhuur. Volgens de Wet op de huurtoeslag is dat het bedrag dat redelijkerwijs gedragen moet kunnen worden door een een- of meerpersoonshuishouden met een inkomen op of onder de bijstandsnorm. Deze gedachte is door artikel 475d Rv kennelijk overgenomen. Wordt nu voor beide partners de beslagvrije voet berekend, dan lijkt het dat de aan hen toe te rekenen woonkosten in beide berekeningen over het drempelbedrag moeten komen voordat de partners in aanmerking komen voor een verhoging van de beslagvrije voet. Dit zou kunnen resulteren in niet-gecorrigeerde woonkosten ter hoogte van twee maal de normhuur. Voorbeeld A en B zijn getrouwd buiten gemeenschap van goederen. Beiden zijn toegelaten tot de Wsnp. Ze leven van een bijstandsuitkering. De huur bedraagt € 320,-, waarvan wordt toegerekend aan A en B elk € 160,-. Dit laatste bedrag is lager dan het drempelbedrag van € 196,86. Er vindt dus geen correctie plaats. Deze problemen worden opgelost door niet alleen de woonkosten met de formule van paragraaf 5.1 te verdelen over de beide partners, maar ook de ontvangen toeslag, het drempelbedrag en de maximale huurtoeslag. Het komt erop neer dat, wanneer er gescheiden vermogens bestaan, op de gebruikelijke wijze de verhoging van de beslagvrije voet wordt berekend, waarna deze verhoging met toepassing van de formule over beide partners wordt verdeeld. .


42

5.1.5 Servicekosten Servicekosten zijn ook onderdeel van de woonkosten. Voor de definitie van servicekosten wordt aangesloten bij artikel 5 lid 3 Wet op de huurtoeslag. In dit artikel staat omschreven welke kosten als servicekosten in aanmerking komen, namelijk: - kosten voor het in bedrijf zijn van lift-, ventilatie-, hydrofoor- en alarminstallaties, en van verlichting van door de huurder met anderen gemeenschappelijk gebruikte ruimten; - schoonmaakkosten van de lift en andere gemeenschappelijke ruimten; - de kosten voor de diensten van een huismeester; - kapitaals- en onderhoudskosten van dienstruimten en gemeenschappelijke recreatieruimten. De wet gaat uit van maximaal € 48,- per maand aan servicekosten in totaal met afzonderlijke maxima voor onderdelen van de servicekosten. Die nadere eis wordt niet in aanmerking genomen. Als er sprake is van servicekosten wordt met een bedrag van maximaal € 48,- per maand rekening gehouden. 5.2 All-in huur Deze situatie doet zich regelmatig voor bij huurders van onzelfstandige woonruimte (kamerhuurders). Behalve de vergoeding voor het woongenot betalen zij ook een bedrag voor de dekking van bijkomende kosten (nutsvoorzieningen, gemeentelijke lasten, collectieve voorzieningen). Als in het huurcontract een uitsplitsing is gemaakt tussen de kosten voor het woongenot (wooncomponent) en de vergoeding voor overige voorzieningen, moet bij de berekening van het vtlb alleen rekening gehouden worden met de wooncomponent. Is er geen uitsplitsing gemaakt (de zogenaamde all-in huur) dan zal de bewindvoerder zelf moeten bepalen welk deel de woonlasten betreffen. Dit kan door van het maandelijks te betalen bedrag de kosten voor de bijgeleverde diensten af te trekken. Voor de kosten van de nutsvoorzieningen bestaat er een normbedrag voor kostgangers van € 1,83 per dag. Afhankelijk van het aantal dagen dat iemand de kamer huurt, kan dan een bedrag worden bepaald per maand. Door dit bedrag in mindering te brengen op de all-in huur, wordt de wooncomponent bepaald. Voor bijdragen in gemeentelijke heffingen en eventuele overige voorzieningen bestaan geen landelijk geldende normen op basis waarvan die bijdragen zijn te waarderen. Dit is iets dat de bewindvoerder zelf moet bepalen. 5.3 Eigen woning Uitgangspunt is dat in de meeste gevallen de woning binnen de termijn van de regeling verkocht zal worden. Woont de schuldenaar in een eigen woning, dan worden als woonkosten aangemerkt betaalde hypotheekrente, erfpacht en overige kosten. Aflossingen op een bestaande hypothecaire lening vormen geen woonkosten. Het gaat dan om vermogensvorming. Hetzelfde geldt voor de premie van een kapitaalsverzekering. Alleen in het geval dat vermogensvorming de boedel ten goede komt bijvoorbeeld omdat de woning binnen de regeling verkocht wordt omdat er een overwaarde is, is er reden om ook rekening te houden met betaalde aflossingen of premies van een kapitaalsverzekering. Voor de overige kosten kan gedacht worden aan de premie voor opstalverzekering, en klein onderhoud. Berekeningen van het Nibud (juli 2009) wijzen uit dat hiervoor een maandbedrag ter hoogte van 0,04% van de WOZ-waarde van de woning kan worden


43

aangehouden. Met groot onderhoud is bij de bepaling van het forfaitaire bedrag geen rekening gehouden; dit kan immers over het algemeen worden uitgesteld. Bij appartementen is het doorgaans verplicht een vaste maandelijkse bijdrage te voldoen aan de Vereniging van Eigenaren (VvE). Uit deze VVE bijdrage dienen de energielasten te worden verwijderd, anders resulteert dit in een te hoge correctie. Voor de overige erin opgenomen kosten dient te worden bezien of de bijdrage VvE samen met de hypotheekrente tot een aanvaardbare woonlast leidt in het kader van de regeling. Betaling van de hypotheekrente levert over het algemeen een fiscaal voordeel op. Dit voordeel moet worden gezien als inkomen. De betaalde rente wordt dus niet op de woonkosten in mindering gebracht. In het geval dat niet beide partners in de regeling zitten en het fiscale voordeel valt bij de partner die niet in de Wsnp zit, dient het fiscale voordeel wel op de woonkosten in mindering te worden gebracht. Hierbij kan uit worden gegaan van een fiscaal voordeel van 40%. Dit moet handmatig worden berekend en ingevoerd. De bewindvoerder moet erop toezien dat de schuldenaar om voorlopige teruggave verzoekt, zodat het fiscaal voordeel maandelijks wordt verkregen. Als de Wsnp op beide partners, tussen wie geen gemeenschap van goederen bestaat, van toepassing is, dan moet het fiscale voordeel over beide boedels verdeeld worden. De andere partner draagt ook een deel van de woonkosten. Het fiscale voordeel wordt daarom met toepassing van de formule onder 5.1 verdeeld over beide boedels door middel van een handmatige berekening. De verdeling vindt plaats op het tijdstip dat het voordeel daadwerkelijk in de boedel van de betalende partner vloeit. Voorbeeld Partner A draagt volgens deze methode 80% van de woonkosten, partner B 20%. De hypotheekrente wordt feitelijk door A betaald. Op aangifte wordt in mei volgend op het jaar waarin de rente betaald is door de Fiscus aan A € 2.000,- terugbetaald. Dit bedrag wordt aan de boedel van A afgedragen. Na ontvangst maakt de bewindvoerder € 400,over aan de boedel van B. Is de Wsnp van toepassing op een partner (geen gemeenschap van goederen) en betaalt de andere partner de hypotheekrente, dan kan de bewindvoerder niet beschikken over het inkomen van de partner. Verdeling van het fiscale voordeel als hiervoor beschreven is dus niet uitvoerbaar. Het kan echter niet zo zijn dat (een deel van) de hypotheekrente als woonkosten van de schuldenaar wordt aangemerkt, terwijl de teruggave wordt aangevraagd door de partner. In die situatie moet het fiscale voordeel worden geschat en in mindering worden gebracht op de woonkosten. Deze berekening moet handmatig worden uitgevoerd. Indien een eigen woning te koop staat en de maandelijkse hypotheekaflossing is niet op te brengen, dan dient de schuldenaar in elk geval maandelijks het bedrag van de zogenoemde normhuur aan de hypotheekhouder te betalen. Met dit bedrag wordt immers bij de berekening van het vtlb rekening gehouden.


44

6

Overheveling

Een overheveling van bepaalde posten vindt plaats bij: - een paar, geen gemeenschap van goederen én - beiden in de regeling én - waarvan een partner een inkomen heeft lager dan de helft van de toepasselijke bijstandnorm. De woonlasten worden naar rato van inkomen verdeeld tussen de partners. Als één partner een inkomen heeft lager dan de helft dan de voor hem toepasselijke bijstandsnorm, kan hij niet profiteren van de verhoging van de beslagvrije voet. Hetzelfde probleem doet zich voor bij de verhoging van de beslagvrije voet in verband met de ziektekostenverzekering, bij correcties via het nominaal bedrag (reserverings- en arbeidstoeslag), kindgebonden budget en correcties in verband met studiekosten van de kinderen of kosten voor kinderopvang. Voor deze posten geldt dat, als de minstverdienende partner niet kan profiteren van het totaal aan correcties zoals hierboven beschreven, deze vrijlating zal worden overgeheveld naar de meestverdienende partner via een verhoging van het voor deze partner vast te stellen nominaal bedrag. De overheveling vindt in twee stappen plaats; het programma doet dit automatisch. Bij een paar, geen gemeenschap van goederen en één wel, één niet in de regeling, voert het programma geen overheveling uit. Indien in deze situatie de partner niet (geheel) kan profiteren van de correctieposten van de beslagvrije voet dan wel posten binnen het nominale bedrag - niet zijnde arbeids- en reserveringstoeslag, maar bijvoorbeeld wel de woonkosten boven maximale huurtoeslag en reiskosten - en aantoonbaar door (gedeeltelijke) arbeidsongeschiktheid niet in staat is om het inkomen te verhogen, kan de schuldenaar hiervoor worden gecompenseerd, na verkregen toestemming van de rechter-commissaris. Dit dient handmatig te worden ingevoerd bij “Overige correcties”.


45

BIJLAGE 1 De werking van de Vtlb-Calculator U kunt de Vtlb-calculator downloaden van http://www.wsnp.rvr.org en op uw pc installeren. Op deze site staan ook aanwijzingen voor installatie. Nadat dit gebeurd is kan de software worden gebruikt. Let erop dat er tenminste elk half jaar (medio januari en medio juli) een nieuwe versie komt van de Vtlb-calculator en de plug-in, die van genoemde site kan worden gedownload. Het gebruiken van de calculator is eenvoudig; het is een kwestie van invullen. Bij twijfelgevallen raadpleegt men het rapport of de helpteksten die via F1 kunnen worden opgeroepen. Voor gevallen die niet in het rapport besproken worden zal een oplossing ‘op maat’ gemaakt moeten worden. Daarbij kan de berekening volgens de calculator worden gemaakt en vervolgens een ‘extra correctie’ worden toegepast. Veelal is het verstandig hierover (vooraf) overleg met de rechtbank te voeren. De Vtlb-calculator kent verschillende tabbladen, hier wordt het tabblad ‘schuldenaar’ getoond. Afhankelijk van wat men invult worden verdere gegevens gevraagd. Tabblad Schuldenaar


46

Zo ziet het tabblad Inkomen eruit:

Tabblad Uitgaven:

Nadat ook het tabblad uitgaven is ingevuld, kan de berekening worden gemaakt. Die kan er als volgt uit zien (hier deels zichtbaar):


47

Output Calculator:

Met de knop ‘afdrukken’ kan een afdruk worden gemaakt. De ingevulde gegevens kunnen worden bewaard, zodat bij een volgende berekening alleen de gewijzigde gegevens veranderd hoeven te worden om weer een herberekening te maken. De plug-in die geïmplementeerd kan worden in bestaande bewindvoerdersoftware werkt technisch hetzelfde en geeft bij het invullen van dezelfde gegevens dezelfde uitkomst. De bediening kan er anders uitzien.


48

Vtlb-rapport. Berekening van het vtlb bij toepassing van de Wet schuldsanering natuurlijke personen. Werkgroep Rekenmethode vtlb van Recofa

Recommend Documents