Jaarverslag 2007
Wet schuldsanering natuurlijke personen
Colofon Tekst: Raad voor Rechtsbijstand ‘s-Hertogenbosch, Bureau Wsnp Ontwerp omslag: Rik Verharen (Rik Verharen Illustraties) Lay-out: Protekst Druk: Verdivas Drukwerkproducties
Inhoud Voorwoord 7
In- en uitstroom Nieuwe zaken Beëindigingen Mutaties
9
Primair proces Digitale publicaties Subsidies Nieuwe vergoedingensystematiek Oude zaken Bewindvoerderregister Bewindvoerderpas Landelijk Register Schuldsanering
13
Kwaliteit Audits Opleiding Permanente educatie Herintreders Maximumbeleid Bewindvoerdermarkt Klachtafhandeling Nieuwe standaarddocumenten Voorontwerp Insolventiewet
27
Wetswijziging Brochures Wsnp-site Model-verzoekschriften Toevoegbeleid Scholing
39
Onderzoek Monitor Bewindvoerderenquête Afstudeerproject
43
Wisselwerking minnelijke en wettelijke regeling Certificering schuldhulpverlening Regionaal schuldenberaad Raad van Advies NVVK
49
Follow-up klanttevredenheidsonderzoek Bereikbaarheid Erkenningsprocedure Nieuwsbrief
53
Overlegstructuur BBW ECDN Commissies Beheeroverleg ICT Klankbordgroep bewindvoerders
57
Signalering
65
Bedrijfsvoering Bestuurlijke centralisatie ICT
69
Bezwaar en beroep
73
Voorwoord Het jaar 2007 was voor het Bureau Wsnp een bevestiging van het aloude adagium dat het enige constante schuilt in de verandering. Invloeden van buiten, eerder ingezette eigen initiatieven, reacties op basis van gesignaleerde trends, nieuwe ideeën en personele ontwikkelingen brachten veel dynamiek in het reilen en zeilen van de afdeling. Dit overzicht poogt daar enig inzicht in te verschaffen. Bureau Wsnp wil er tegelijkertijd verantwoording in afleggen over het gevoerde beleid. De omvang van de activiteiten, de diversiteit en de onderlinge samenhang onderstrepen dat de Raad voor Rechtsbijstand ’s-Hertogenbosch een belangrijke toegevoegde waarde heeft voor de werking en ontwikkeling van dit stelsel. Gezien de parallellen met andere activiteiten heeft de uitvoering van de Wsnp tegelijkertijd ook meerwaarde voor de Raad. Het is één van de uitdagingen voor de nabije toekomst om deze wisselwerking na de voorgenomen bestuurlijke centralisatie van de vijf Raden voor Rechtsbijstand te handhaven. Indirect moet dit jaarverslag daarvoor een stimulans vormen. Om het document leesbaar te houden, maar ook de onderlinge samenhang te illustreren, zijn de activiteiten gebundeld in clusters die grotendeels overeenkomen met de beleidskaders die het ministerie aan de Raad voor Rechtsbijstand ’s-Hertogenbosch had opgelegd en met het jaarplan 2007 dat daarop is gebaseerd. Dit jaarverslag gaat slechts in op de vele werkzaamheden die Bureau Wsnp in 2007 heeft uitgevoerd. De financiële verantwoording is onderdeel van het gezamenlijke jaarverslag 2007 van de Raden voor Rechtsbijstand.
Zaaksoort
Zaken 2006
Boedels
2007 Verschil
Dubbele ondernemer 1.354 1.162 -14,18% Dubbele particulier 4.214 4.404 Enkele ondernemer 1.414 1.304 Enkele particulier 8.134 8.265 Totaal
2006
2007 Verschil
677
581 -14,18%
4,51% 4.214 4.404 4,51% - 7,78%
707
652
-7,78%
1,61% 8.134 8.265 1,61%
15.116 15.135 0,13% 2006
13732
13902
1,24%
2007
Januari 1.280 1.487 16,17% Februari 1.214 1.330
9,56%
Maart 1.326 1.389 4,75% April 1.112 1.156 3,96% Mei 1.592 1.305
-18,03%
Juni 1.233 1.225
-0,65%
Juli 1.163 1.173
0,86%
Augustus 1.138 1.211
6,41%
September 1.236 1.248
0,97%
Oktober 1.388 1.444 4,03% November 1.381 1.305
-5,50%
December 1.053 862
-18,14%
In-en uitstroom Nieuwe zaken In 2007 startten 15.135 nieuwe Wsnp-zaken, slechts een handvol meer dan in 2006. Het profiel van de zaken veranderde iets. Het aandeel particulieren steeg licht. Opvallend was dat de instroom in mei en december substantieel lager lag dan in de andere maanden, ook in vergelijking met het voorgaande jaar. De daling in december kan te maken hebben met de wetswijziging die per 1 januari 2008 in werking is getreden en die strengere toepassingscriteria introduceerde. Wellicht wilden rechtbanken te elfder uren minder zaken aan de oude criteria toetsen. De trend dat steeds meer zaken aan niet-advocaten worden toebedeeld, zette in 2007 door. Opvallend daarbij is dat dit ook geldt voor (ex-)ondernemers, waar wellicht eerder dan bij particuliere zaken voor de hand zou kunnen liggen dat een advocaat tot bewindvoerder wordt benoemd. (p. 10)
Beëindigingen Bureau Wsnp registreerde over 2007 12.201 beëindigingen. Het aantal faillissementen daalde daarbij van 22% naar 17%. Ook hier wierp de nieuwe Wsnp ongetwijfeld zijn schaduw vooruit omdat vanaf 1 januari 2008 een tussentijdse beëindiging vanwege het niet nakomen van de wettelijke verplichtingen, niet meer automatisch in een faillissement uitmondt.(p. 10)
2006
Advocaat
Niet-advocaat
Dubbele ondernemer
553 40,04% 828
Dubbele particulier
560 13,07% 3.726 86,93%
Enkele ondernemer
524 36,04%
Enkele particulier
937 11,34%
Totaal
2.574
16,73%
930
59,96%
63,96%
7.323 88,66% 12.807
83,27%
2007
Advocaat
Dubbele ondernemer 444 37,53% Dubbele particulier
Niet-advocaat 739
531 11,98% 3.900 88,02%
Enkele ondernemer 449 34,02% 871 Enkele particulier 886 10,63% Totaal
62,47%
2.310
15,13%
65,98%
7.450 89,37% 12.960
84,87%
Soort beëindiging
2006 2007 Verschil
Faillissement
2.289 22,21%
2.082 17,10%
-5,11%
Akkoord 337 3,27% 365 3,00%
-0,27%
Schone lei
6.657 64,60% 8.547 70,18%
Overig 1.022 9,92% 1.184 Totaal
10.305
9,72%
12.178
10
5,58% -0,20%
Mutaties Circa 2.500 lopende zaken wisselden gedurende het jaar van bewindvoerder. Voor een deel vloeide dit voort uit twee faillissementen van voormalige Bureaus voor Rechtshulp met veel Wsnp-dossiers. Na intensieve bemiddeling van Bureau Wsnp en de betrokken rechtbanken konden de betreffende bewindvoerders en lopende dossiers in één geval kort na het faillissement elders worden ondergebracht en in het andere geval zelfs vlak voor de start van het faillissement. Op deze manier konden de negatieve gevolgen van deze vervelende gebeurtenissen beperkt blijven.
11
In totaal zijn in 2007 ruim 73.000 publicatieberichten verwerkt.
Rechtbank Doorlooptijd startdatum - registratie in CDS Alkmaar 4,5 Almelo
5,3
Amsterdam
7,0
Arnhem 8,3 Assen
5,5
Breda
6,4
Dordrecht
2,4
Groningen 3,7 Haarlem
2,3
Leeuwarden 4,0 Maastricht 8,1 Middelburg 3,4 Roermond
5,7
Rotterdam
6,4
Den Haag
6,8
‘s-Hertogenbosch
9,1
Utrecht 4,0 Zutphen 4,0 Zwolle
7,8
Landelijk
5,5
12
Primair proces Het primaire proces van de organisatie omvat voornamelijk de werkzaamheden die bij wet of de daaraan gekoppelde algemene maatregelen van bestuur aan de Raad voor Rechtsbijstand ’s-Hertogenbosch zijn toebedeeld. Daarbij gaat het om: - het vaststellen en uitbetalen van Wsnp-subsidies - het beheer van het bewindvoerderregister - de uitgifte van bewindvoerderpasjes en - het beheer van het Landelijk Register Schuldsaneringen Digitale publicaties Met het oog op het vaststellen en uitbetalen van bewindvoerdersubsidies zijn verdere verbeteringen in de verwerking van digitale publicaties doorgevoerd. Deze vormen de basis voor de subsidiebetalingen. Bij nieuwe zaken verlopen gemiddeld slechts vijf kalenderdagen (dus inclusief eventuele weekend-, feest- en vakantiedagen) tussen de datum toepassing en de verwerking in het systeem van de Raad. Deze doorlooptijd zou nog korter kunnen uitpakken, ware het niet dat verschillende rechtbanken slechts eenmaal per week publicaties vrijgeven. Een andere vertragende factor was dat soms advocaten worden benoemd die nog niet in het register bekend zijn. De Raad moest dan eerst hun gegevens verzamelen en die registreren; pas dan kon de nieuwe zaak worden verwerkt. Door de bewindvoerdergegevens die in de publicatie staan, alvast te gebruiken voor een eerste registratie, kunnen deze berichten toch snel in de database worden opgenomen. Voor het overige verwerken de medewerkers van Bureau Wsnp alle 13
In 2007 is de Raad voor Rechtsbijstand € 16.370.400,aan nieuwe subsidieverplichtingen aangegaan. In totaal werd dat jaar € 17.771.500,- aan bewindvoerdersubsidies uitbetaald.
14
publicaties binnen 24 uur na ontvangst. De korte doorlooptijd van vooral uitspraken tot toepassing van de schuldsanering is ook van belang, omdat de Raad hierdoor snel de digitale verklaring artikel 285 Fw. naar de bewindvoerder kan sturen. Daarin staan veel gegevens die de bewindvoerder kan gebruiken om een nieuwe zaak op te starten. Door dit digitale document te importeren in de eigen software ontstaat voor de bewindvoerder met enkele drukken op het toetsenbord een uitgebreid startdossier. Dat spaart veel tijd aan het invoeren van gegevens. Dit dient dan wel binnen enkele dagen na de toepassing te gebeuren omdat de bewindvoerder de informatie dan nodig heeft. Doordat de gegevens over nieuwe zaken in 2007 sneller in de Centrale Database Schuldsaneringen stonden, kon ook de digitale verklaring ex artikel 285 Fw sneller naar de bewindvoerder worden doorgestuurd dan voorheen. Dat gebeurde daarnaast ook veel vaker. Als gevolg van een afspraak met de Nederlandse Vereniging voor Volkskrediet (NVVK) verstuurden gemeentelijke krediet- en stadsbanken veel vaker een digitale versie van de verklaring. Desondanks stellen ook nog steeds veel instellingen de digitale verklaring helemaal niet beschikbaar of gebruiken ze verouderde versies van de software. Op dit onderdeel valt dus nog meer winst te behalen. Subsidies Het snel verwerken van gegevens van rechtbanken is natuurlijk vooral ook belangrijk voor het vaststellen en uitbetalen van bewindvoerdersubsidies. Dit proces verloopt vrijwel volledig automatisch en dus met een minimale administratieve belasting voor rechtbanken, bewindvoerders en Raad zelf. 15
16
Wel zijn nog handmatige handelingen nodig om zaaksoorten en bijbehorende subsidies te wijzigen (als na de start van een zaak op basis van nieuwe gegevens blijkt dat een andere zaaksoort van toepassing is), reiskosten uit te betalen (bij een lege boedel) en betalingen vrij te geven na mutatie van bewindvoerdergegevens. De Raad streeft ernaar iedere maand alle ingediende verzoeken te verwerken vóór de betaaldatum. In 2007 is dat steeds gelukt. Ook zijn de betalingen vrijwel allemaal uitgevoerd op de vooraf aangekondigde data. Alleen in de zomervakantie was dat niet het geval. De implementatie van een nieuw boekhoudprogramma zou helpen nog enkele spreekwoordelijke puntjes op de ‘i’ te zetten. Deze gebeurtenis was voorzien voor eind 2007. Tijdens het testen kwamen echter nog enkele onvolmaaktheden boven water, waardoor invoering is uitgesteld tot april 2008. Uit het klanttevredenheidsonderzoek (eind 2006) en de bewindvoerder-enquête (begin 2007) kwam daarnaast de wens van bewindvoerders naar voren om de procedures voor uitbetaling van de eindsubsidies te vereenvoudigen en de doorlooptijden te verkorten. Op dit onderdeel zijn echter geen vorderingen geboekt, omdat de rechtbanken vasthielden aan het uitgangspunt dat de eindsubsidie pas betaald mag worden als een administratieve afhandeling van een beëindigde zaak is voltooid. Echte verbetering kan pas worden gerealiseerd als een nieuwe vergoedingensystematiek wordt geïntroduceerd. Nieuwe vergoedingensystematiek Na veel onderzoek en overleg met Recofa en de Raad besloot het ministerie in het najaar van 2007 om de vergoedingensystematiek voor bewindvoerders aan te passen. Waar mogelijk, zal een groter deel van 17
Op 1 oktober 2007 heeft het bestuur van de Raad voor Rechtsbijstand ’s-Hertogenbosch aanvullend beleid subsidie bewindvoerder Wsnp vastgesteld. Hierin is opgenomen dat onder bepaalde voorwaarden de eindbetaling van de bewindvoerdersubsidie kan komen te vervallen.
18
de totale vergoeding uit de boedel worden voldaan. In die gevallen waar de boedel die ruimte biedt, hoeft de Raad geen of minder subsidie uit te betalen. Hierdoor ontstaat financiële ruimte om vanuit de Raad (delen van) de vergoeding uit te betalen als de boedel dat niet toestaat. Op die manier kan worden gegarandeerd dat de bewindvoerder altijd de volledige vergoeding krijgt uitbetaald zonder dat dit meteen tot hogere kosten voor de overheid leidt. In de bestaande situatie kan de salariscomponent van de vergoeding niet altijd van de boedelrekening geïncasseerd worden door te lage afloscapaciteit. Implementatie van de nieuwe systematiek vindt mogelijk in het najaar van 2008 plaats. Vooruitlopend op de invoering is de Raad in 2007 gestart met het uitwerken van de bijbehorende administratieve procedures. Hierover zijn Recofa en de Branchevereniging voor Bewindvoerders Wsnp (BBW) al geconsulteerd. Ook heeft Bureau Wsnp het ministerie geadviseerd over de Algemene Maatregel van Bestuur die voor de nieuwe systematiek wordt ontwikkeld. Daarbij heeft hij ook andere verbetervoorstellen ingediend. Oude zaken Uit interne controles bleek in augustus 2007 dat de Centrale Database Schuldsaneringen circa 1.000 Wsnp-zaken bevatte die de maximale looptijd van vijf jaar hadden overschreden zonder dat een bericht van beëindiging was ontvangen. De Raad heeft daarop herhaaldelijk bij rechtbanken en bewindvoerders om de ontbrekende informatie gevraagd vanuit zijn verantwoordelijkheid om de eindsubsidie te kunnen uitbetalen, maar ook om juiste en volledige informatie aan te kunnen bieden via het Landelijk Register Schuldsanering. Daar stonden de zaken immers onterecht nog als lopend te boek. 19
In totaal schreef Bureau Wsnp in 2007 116 nieuwe bewindvoerders in het register in en 126 uit. Dit laatste aantal is relatief hoog door de eerder genoemde opschoningsactie. Op 31 december 2007 telde het register 1.312 actieve bewindvoerders, van wie er 390 slechts eenmalig benoemd kunnen worden en 922 vaker zijn aangewezen. Van deze laatste categorie waren op 31 december 545 bewindvoerders actief als advocaat en 377 niet. De niet-advocaten waren dus getalsmatig in de minderheid, maar werden wel in meer dan driekwart van alle zaken tot bewindvoerder benoemd. De eenmalig benoemde bewindvoerders waren allen advocaat.
20
Van 700 zaken bleef de uitkomst en einddatum echter ondanks deze navraag onbekend. Omdat een aantal bewindvoerders aangaf af te willen zien van de eindsubsidie heeft de Raad beleid ontwikkeld om de aanspraak op deze eindsubsidie te kunnen ontzeggen. Medewerkers van Bureau Wsnp zijn desondanks op zoek gegaan naar aanvullende informatiebronnen en zijn erin geslaagd van verreweg de meeste oude zaken nog de benodigde gegevens boven tafel te krijgen. Dankzij deze inspanning kon de Raad vrijwel alle eindsubsidies alsnog uitbetalen en het LRS actualiseren. In enkele tientallen dossiers gebeurt dat niet meer. Het fenomeen blijkt zich voor het overige nauwelijks nog voor te doen omdat de Raad sinds januari 2005 de digitale publicaties automatisch ontvangt waardoor veel minder gaten vallen in de informatievoorziening. Desondanks vinden nu periodiek aanvullende controles plaats op (te) langlopende zaken. Bewindvoerderregister In mei 2007 startte Bureau Wsnp ook een actie om bewindvoerdergegevens uit het bewindvoerderregister op te schonen. Alle bewindvoerders kregen een overzicht van de over hen geregistreerde data met het verzoek onjuistheden terug te koppelen. De actie leverde een groot aantal mutaties op, met als resultaat een opgeschoonde database en betrouwbaarder informatie voor de rechtbanken. Deze opschoning zal voortaan jaarlijks worden uitgevoerd. Ook de administratieve procedures voor het beheer van de bewindvoerdergegevens zijn aangescherpt. Door op één onderdeel kwetsbare functies beter te scheiden, zijn de theoretische risico’s van 21
22
onterechte betalingen verder ingedamd. Tevens is besloten bewindvoerders automatisch uitschrijving aan te zeggen als zij geen zaken meer op hun naam hebben staan. Met Bureau internettoepassingen en –systemen rechterlijke organisatie (Bistro) zijn oriënterende gesprekken gevoerd over het synchroniseren van bewindvoerderdata bij rechtbanken en Bureau Wsnp. Verschillen in deze gegevens kunnen verwarrend werken en leiden tot extra werkzaamheden in het primaire proces van de rechtbanken en Bureau Wsnp. Bovendien is het niet efficiënt dat dezelfde gegevens op meerdere plekken worden beheerd. Dit initiatief heeft echter nog niet geleid tot concrete maatregelen. Bewindvoerderpas Bureau Wsnp heeft met de leverancier van de bewindvoerderpasjes nieuwe procedureafspraken gemaakt waardoor er meer grip is ontstaan op de afgifte. De doorlooptijden van inschrijving in het register (of aanvraag voor vervanging van de pas) tot afgifte zijn daardoor ook verkort. In toenemende mate ontving de Raad in de loop van het jaar klachten van bewindvoerders over het gebruik van de pasjes. Rechtbanken accepteren dit legitimatiebewijs vaak niet als toegangsdocument, ondanks de hierover gemaakte afspraken met de Raad voor de rechtspraak. Dit leidt tot extra wachttijden en administratieve handelingen bij de entree, hetgeen voor regelmatige bezoekers zoals bewindvoerders erg vervelend kan zijn. Bureau Wsnp is hierover opnieuw in gesprek gegaan met de Raad voor de rechtspraak. Het hoogst haalbare resultaat was dat in de aanstaande evaluatie van het beveiligingsbeleid het gebruik van de bewindvoerderpas 23
In 2007 werd het LSR bijna 163.000 keer geraadpleegd.
24
nadrukkelijk wordt meegenomen. Landelijk Register Schuldsanering In dit hoofdstuk zijn diverse voordelen van de verbeterde informatievoorziening vanuit de rechtbanken al uitvoerig benoemd. Daar kan de grotere volledigheid en actualiteit van het Landelijk Register Schuldsanering (LRS) zeker aan worden toegevoegd. Omdat de gegevens die de Raad ontvangt volledig zijn en direct kunnen worden verwerkt, kunnen ze binnen 24 uur worden geïmporteerd in het LRS. Hierdoor is dit register dus ook altijd volledig en actueel. Overdracht LRS-data De Raad voor Rechtsbijstand ’s-Hertogenbosch onderzoekt met de Raad voor de rechtspraak al enige tijd de mogelijkheden over integratie van alle Wsnp-gegevens uit het Landelijk Register Schuldsanering (LRS) in het Centraal Insolventie Register (CIR). In laatstgenoemde database staan alle gepubliceerde gegevens over faillissementen en surseances sinds 1 januari 2005. Belangstellenden moeten dus feitelijk op twee plekken zoeken om alle gegevens over mogelijke insolventies te vinden. Integratie zou de informatie beter toegankelijk kunnen maken. Bij de beide Raden bleek de bereidheid voor integratie groot te zijn. Wel was eerst een kleine wetswijziging nodig. Die is begin 2008 gepubliceerd, waarna het overleg zal worden voortgezet.
25
In totaal gaf Bureau Wsnp 14 goedkeurende auditverklaringen af op basis van een periodieke kwaliteitsaudit. In zeven gevallen ging het om organisaties die een jaar eerder erkend waren. Bij die erkenning kunnen de cruciale processen immers nog niet worden getoetst omdat er nog geen lopende dossiers zijn. Daarom vindt na een jaar standaard opnieuw een audit plaats waarbij wel kan worden vastgesteld in hoeverre de organisatie daadwerkelijk volgens de gestelde eisen werkt. De overige audits vonden plaats bij organisaties die nog niet eerder bezocht waren. Daarmee zijn sinds het najaar van 2005 alle erkende organisaties aan een eerste audit onderworpen.
26
Kwaliteit In het kader van het Subsidiebesluit Bewindvoerder Schuldsanering kan de Raad kwaliteitseisen stellen aan bewindvoerders. Dit heeft in de loop der jaren geleid tot duidelijkheid over wat kwaliteit van bewindvoerders feitelijk inhoudt en tot de implementatie van verschillende instrumenten om kwaliteit te borgen, te meten en te verbeteren. Op dit terrein vonden in 2007 enkele belangrijke ontwikkelingen plaats. Audits Ondanks de erkenningenstop die sinds 9 oktober 2006 van kracht is, werden in 2007 tien organisaties na een audit erkend. In vrijwel alle gevallen was sprake van bewindvoerders die zich verzelfstandigden. Het beleid voorziet in deze uitzondering op de erkenningenstop. De auditsystematiek is mede daarom in 2007 geëvalueerd. In overleg met Recofa besloot de Raad daarop om ook advocatenkantoren waar nietadvocaten substantiële aantallen (meer dan 100) lopende Wsnp-zaken begeleiden, aan een audit te onderwerpen. Hiermee is eind 2007 gestart. Het gaat daarbij om circa twintig kantoren. Bureau Wsnp startte tevens met een inventarisatie van verbeterpunten voor de kwaliteitsstandaard waaraan organisaties tijdens de audits worden getoetst. Dit traject moet medio 2008 tot een aangepaste versie leiden. Alle organisaties zullen vanaf het najaar van 2008 aan de nieuwe auditvoorwaarden worden getoetst.
27
Het bestuur van de Raad voor Rechtsbijstand heeft op 1 oktober 2007 het Besluit Basisopleiding bewindvoerders Wsnp vastgesteld. Daarin staat aan welke criteria opleidingen moeten voldoen om tot inschrijving in het bewindvoerderregister te kunnen leiden. OSR Juridische Opleidingen, dat voorheen de opleiding in opdracht van de Raad aanbood, is op basis van die criteria als eerste instituut aangewezen om geldige diploma’s af te geven. De basisopleiding bewindvoerders Wsnp is in 2007 eenmaal vanuit de Raad en eenmaal vanuit OSR Juridische Opleidingen verzorgd. In het laatste geval namen ook cursisten deel die niet bij een erkende bewindvoerderorganisatie in dienst waren. Deels ambieerden zij een baan als bewindvoerder na behalen van het diploma, maar deels geldt de cursus blijkbaar ook als een goede methode om kennis over de Wsnp vanuit een andere hoedanigheid op te doen.
Adviescommissie permanente educatie De heer drs. A.G van Eijden (voorzitter) Mevrouw mr. E. I. Batelaan-Boomsma (rechter-commissaris, Rechtbank Rotterdam) De heer K.M. van Korlaar (Bewindvoeringskantoor Van Korlaar) Mevrouw L. Nickel (Bureau Wsnp, secretaris)
28
Opleiding De Raad is in 2007 gestopt met het organiseren en financieren van de basisopleiding bewindvoerder Wsnp. Gezien het feit dat de vraag en het aanbod van bewindvoerders al enige tijd in evenwicht is, lag er voor de organisatie geen noodzaak meer te blijven investeren in nieuwe bewindvoerders. Bewindvoerderorganisaties kunnen dat belang wel hebben om meer zaken en dus meer omzet te (kunnen) genereren of vertrekkende bewindvoerders te vervangen. Er blijft dus een opleiding nodig. Om de kwaliteit daarvan te waarborgen, heeft de Raad hierover beleid geformuleerd. Permanente educatie Ook richtte de Raad het aangekondigde systeem voor permanente educatie in. Daarmee kunnen bewindvoerders zelf op basis van hun opleidingsbehoefte passende scholing kiezen. De systematiek, die is vastgesteld na consultatie van Recofa en BBW, behelst dat opleidingsinstituten en bewindvoerders om toekenning van opleidingspunten kunnen vragen. De Raad heeft een speciale adviescommissie ingesteld die aanvragen toetst aan de geldende criteria. Hij neemt uiteindelijk zelf de formele beslissing over toekenning van punten om bezwaar en beroep mogelijk te maken. Naast meer keuzevrijheid en een betere aansluiting op de persoonlijke opleidingsbehoefte brengt de systematiek ook extra kosten voor bewindvoerders met zich mee. Voorheen financierde Bureau Wsnp immers de jaarlijkse bijscholing. Mede met het oog hierop is de besluitvorming pas afgerond nadat het ministerie had besloten de vergoedingensystematiek aan te passen. Die leidt immers per saldo tot substantieel hogere inkomsten. 29
Vuistregel is dat een bewindvoerder maximaal 1.250 zaakpunten onder zich mag hebben. Daarbij geldt het volgende gewicht per zaaksoort: Enkele particuliere zaak: 5 punten Dubbele particuliere zaak: 6 punten Enkele (ex-)ondernemerszaak: 10 punten Dubbele (ex-)ondernemerszaak: 12 punten Eind 2007 hadden 15 bewindvoerders meer dan 1.250 zaakpunten. In geen van de gevallen bedroeg de gemiddelde caseload van alle bewindvoerders binnen de organisatie meer dan 1.000 punten.
30
Herintreders In de loop van 2007 deed zich een onverwacht nieuw fenomeen voor. Op zoek naar ervaren krachten wierven verschillende organisaties voormalige bewindvoerders die op enig moment waren uitgeschreven uit het register. Daarbij diende zich de vraag aan welke eisen aan herinschrijving verbonden moeten worden. Omdat de basiskennis en -vaardigheden niet veranderd zijn, maar deze ex-bewindvoerders recente en actuele ontwikkelingen niet hebben gevolgd, wordt in eerste instantie gedacht aan extra bijscholing. Ook andere indicaties over kwaliteit kunnen hierbij een rol spelen. Bureau Wsnp zal nadere regels vaststellen. Maximumbeleid Sinds enkele jaren geldt beleid van Recofa en de Raad over het maximale aantal zaken dat bewindvoerders onder hun hoede mogen hebben. Uitgangspunt is dat een bewindvoerder geen kwaliteit kan leveren indien zijn caseload te groot is. Voor rechtbanken is het lastig dit aantal te monitoren omdat veel bewindvoerders in meerdere arrondissementen actief zijn. Daarom neemt de Raad het voortouw bij de toepassing van het beleid. Uit een inventarisatie in 2007 is gebleken dat slechts een zeer gering aantal bewindvoerders boven het als vuistregel gehanteerde aantal zaken zat. Navraag leerde dat dit bovendien niet tot kwaliteitsproblemen leidde. Doorgaans bleek dat andere bewindvoerders van dezelfde organisatie feitelijk de zaken onder hun hoede hadden. Die hebben slechts kleine aantallen zaken op hun eigen naam staan. Deze situatie ontstaat vaak bij overdracht van zaken ingeval een organisatie stopt met Wsnp-activiteiten
31
32
of een bewindvoerder stopt met zijn werkzaamheden. In afwachting van een definitieve oplossing worden de zaken dan snel overgezet naar een andere bewindvoerder. In een later stadium krijgt een (vaak nieuwe) bewindvoerder deze zaken dan onder zijn hoede. Om onduidelijkheid (bij schuldenaren en schuldeisers) en extra kosten (publicatie en mutaties bij rechtbanken) te voorkomen, worden de zaken dan niet nogmaals formeel naar die andere bewindvoerder omgezet. Om deze reden wordt bij handhaving van het maximumbeleid rekening gehouden met de gemiddelde caseload per bewindvoerder van een organisatie. De Raad heeft één en ander teruggekoppeld met de rechtbanken. Het periodiek aanleveren van landelijke cijfers aan rechtbanken, waarmee deze ook zelf de caseload enigszins kunnen volgen, is geruisloos in onbruik geraakt. Dit is vooral te wijten aan het ontbreken van capaciteit bij de Raad op het terrein van informatiebeheer. Eind 2007 is een van de medewerkers scholing gaan volgen om in dit hiaat te voorzien. Daarmee kan ook de levering van landelijke data aan rechtbanken worden hervat. Bewindvoerdermarkt Via de erkenningsprocedure voor nieuwe organisaties kan de Raad het aanbod van bewindvoerders enigszins sturen. Deze insteek wijkt af van het vrije-marktdenken dat in veel sectoren de boventoon voert. De vraag of de bewindvoerdermarkt ook moet worden opengesteld is (zoals aangekondigd in het Jaarplan 2007) inmiddels gesteld, uitvoerig besproken, maar nog niet eenduidig beantwoord. Besloten is de discussie voort te zetten nadat het stof van de wetswijziging (naar verwachting daalt het volume en neemt de druk op de markt dus toch al toe) is neergedaald. Mede om deze reden 33
34
is ook verder geen voortgang te melden over het benoemingenbeleid, dat Bureau Wsnp graag transparanter en uniformer ziet ingericht. De bewindvoerderenquête waarin dit onderwerp aan bod kwam, gaf ook geen aanleiding hierop snel actie te ondernemen. Klachtafhandeling De Raad heeft verschillende initiatieven ontplooid die moeten leiden tot een deugdelijke en transparante afhandeling van klachten over bewindvoerders. Dit op verzoek van het ministerie van Justitie. In de bewindvoerderenquête van begin 2007 zijn hierover diverse vragen gesteld. Uit de antwoorden bleek dat bewindvoerders klachten in eerste instantie zelf willen afhandelen. De Raad deelt die mening. Waar aan de helpdesk klachten binnenkomen, adviseren de medewerkers van de Raad in de regel om de klacht in te dienen bij de bewindvoerder of de rechtercommissaris. In enkele gevallen speelt Bureau Wsnp de klachten zelf door naar de betreffende organisatie met het verzoek haar te informeren over de afhandeling. Ook participeert de Raad in de pilot die Recofa medio 2007 is gestart rondom uniforme klachtenregistratie. Op basis van de evaluatie in 2008 kunnen vervolgstappen worden gezet. Nieuwe standaarddocumenten Recofa heeft Bureau Wsnp verzocht het beheer van de standaarddocumenten bij de Recofa-richtlijnen ter hand te nemen. Deze documenten zijn in 2007 vastgesteld. Bureau Wsnp heeft de modellen laten digitaliseren en integreren in diverse softwarepakketten. Dit duurde langer dan was voorzien. Inmiddels kunnen echter alle bewindvoerders deze documenten 35
De Adviescommissie Insolventierecht, ingesteld door de minister van Justitie in 2003, heeft op 1 november 2007 het Voorontwerp Insolventiewet aangeboden aan diezelfde minister. Het departement heeft het document via internet openbaar gemaakt en eenieder opgeroepen het van commentaar te voorzien. Daarnaast is een aantal belanghebbenden formeel verzocht advies uit te brengen over de inhoud. De consultatietermijn eindigt in september 2008.
36
gebruiken, hetzij via een bestaande bewindvoerderapplicatie, hetzij via de standalone versie die de Raad op de Wsnp-site toegankelijk heeft gemaakt. Het gebruik van standaarddocumenten werkt uniformering en efficiency in de hand. Daarmee herbergt deze ontwikkeling een grote kwaliteitsimpuls. Van bovenstaande documenten zijn ook digitale berichten ontwikkeld in het universele XML-formaat. Om de kwaliteit van deze berichten te garanderen heeft de Raad een certificeringstraject ingericht. In theorie kunnen de berichten hierdoor worden uitgewisseld tussen verschillende gebruikers zoals bewindvoerders en rechtbanken. Vooralsnog maakt slechts een zeer beperkt aantal rechtbanken van deze mogelijkheid gebruik. Een duidelijke kwaliteitsverbetering is ook bereikt door de introductie van de Vtlb-calculator in 2007. Deze software is ontwikkeld om het vrij te laten bedrag te berekenen, een handeling die bewindvoerders in elke Wsnp-zaak minimaal tweemaal per jaar verrichten. Het bestaande Excel-spreadsheet voldeed niet meer. De calculator is met ondersteuning van Bureau Wsnp gebouwd en geïntegreerd in diverse softwarepakketten. Daarnaast wordt de calculator als standalone-versie op de Wsnp-site aangeboden. Voorontwerp Insolventiewet De inspanningen op het gebied van de kwaliteit van bewindvoerders Wsnp zijn voor de commissie Insolventierecht aanleiding geweest de Raad in het Voorontwerp Insolventiewet een belangrijke rol toe te bedelen in het algemene toezicht op een aantal beroepsgroepen die het advies introduceert. Het voorontwerp, dat eind 2007 aan de minister van Justitie werd aangeboden, doorloopt momenteel de gebruikelijke consultatie, waaraan de Raad een bijdrage zal leveren. 37
In totaal heeft Bureau Wsnp rond de jaarwisseling meer dan 100.000 folders verspreid.
In 2007 is de Wsnp-site meer dan 560.000 keer benaderd. Dit is ruim 1.500 keer per dag. In totaal zijn meer dan 5 miljoen pagina’s bezocht.
38
Wetswijziging Na een parlementaire behandeling van drie jaar zijn op 1 januari 2008 wijzigingen in de Wsnp doorgevoerd. Hoewel deze de primaire processen van de Raad niet raken, heeft hij in 2007 toch een aantal initiatieven ontplooid om de invoering te ondersteunen. Brochures Zo is een handzame brochure voor beroepsbeoefenaren ontwikkeld waarin de belangrijkste wijzigingen uiteen zijn gezet. Deze brochure is breed verspreid en zeer positief ontvangen. Ook de bestaande publieksfolders zijn aangepast aan de nieuwe situatie. Om zichtbaar onderscheid te maken tussen de brochures over de oude en de nieuwe wet, is een nieuwe lay-out voor de folderserie ontwikkeld. Deze heeft zich geleidelijk aan ontwikkeld tot huisstijl die ook is toegepast op dit jaarverslag. Wsnp-site De Wsnp-internetsite was een van de eerste uitingen waar deze nieuwe huisstijl werd toegepast. De site is eind 2007 ook aangepast aan de situatie na de wetswijziging via een herziening van de ‘Veel gestelde vragen’, plaatsing van de nieuwe Recofa-richtlijnen en van verschillende wetteksten. Tegelijkertijd is de site ingericht volgens het webportalmodel van de Rechtwijzer (de gezamenlijke internetsite van de Raden voor Rechtsbijstand). Per groep belanghebbenden is een aparte ingang gecreëerd, waardoor de relevante informatie beter toegankelijk is. 39
40
Model-verzoekschriften In samenspraak met Recofa en de NVVK heeft Bureau Wsnp voorlopige modellen ontwikkeld voor de nieuwe verzoekschriften (dwangakkoord en voorlopige voorzieningen) die de wetswijziging introduceert. Deze modellen zijn via de Wsnp-site te downloaden. Zo kan eerst enige ervaring worden opgedaan met deze procedures en kan duidelijk worden welke informatie op welke wijze moet worden aangeboden om de rechtbanken in staat te stellen een goed oordeel te vellen. Op basis van deze ervaring wordt bekeken of de modellen alsnog een formelere status kunnen krijgen. Pas als dat het geval is, zullen ze ook in bestaande softwarepakketten worden geïntegreerd. Toevoegbeleid Op verzoek van Bureau Wsnp hebben de managers beschikkingen van de Raden voor Rechtsbijstand zich gebogen over de vraag of het indienen van de nieuwe verzoekschriften dwangakkoord en voorlopige voorziening in aanmerking komt voor gesubsidieerde rechtsbijstand. Dat bleek het geval te zijn. Inmiddels is hierover landelijk beleid geformuleerd. Scholing Medewerkers van Bureau Wsnp verzorgden bij diverse gelegenheden scholing over de aanpassingen in de wet, vooral voor schuldhulpverleners, maatschappelijk werkers, sociaal raadslieden en andere professionals die met de wetswijziging te maken krijgen.
41
Resultaten monitor In de vaste gegevens waren geen opvallende trends waarneembaar. Met betrekking tot de instroom werd duidelijk dat er relatief meer alleenwonenden en 50-plussers werden toegelaten. Ook werden iets minder verzoeken om toegang tot de Wsnp afgewezen. Dit verklaart ongetwijfeld dat er tevens minder afgewezen verzoeken na hoger beroep alsnog werden toegewezen. Interessant was het verdiepingsonderzoek naar probleemcumulatie. Daaruit bleek dat bijna de helft van alle schuldenaren die sinds 1 december 1998 de Wsnp heeft doorlopen, ook gesubsidieerde rechtsbijstand heeft genoten en wel gemiddeld 2,5 keer per persoon. Uit de aard van de juridische geschillen valt tot op zekere hoogte af te lezen welke verbanden er zijn met schulden. Onderzoek onder schuldeisers leerde dat die iets positiever tegenover de schuldhulpverlening staan dan tijdens de wetsevaluatie van 2001. Ook bleek dat zij door de bank genomen niet voornemens waren om hun beleid met betrekking tot het voorkomen en oplossen van schulden te veranderen op basis van de wetswijziging Wsnp of ontwikkelingen binnen de schuldhulpverlening. Het laatste deelonderzoek betrof de uitdeling na afloop van de schuldsanering. Hierin kwam naar voren dat in 78,5% van de zaken die in een schone lei eindigen, uitdeling plaatsvindt. Het gemiddelde bedrag is € 5.100,- per zaak.
42
Onderzoek De afgelopen jaren heeft de Raad opnieuw veel onderzoek geïnitieerd via de monitor Wsnp, de bewindvoerderenquête en onderzoekstages, maar ook geparticipeerd in onderzoek van derden. Monitor De derde monitor Wsnp is volgens planning in november 2007 opgeleverd. Naast de gebruikelijke trends over de uitvoering van de schuldsanering bevatte het rapport ditmaal informatie over multiproblematiek (gebruik van zowel rechtsbijstand als de wettelijke schuldsanering door dezelfde personen), over het beleid van schuldeisers en gegevens over de hoogte van uitdelingen aan het einde van Wsnp-trajecten. Vierde meting De cyclus voor de vierde editie van de monitor is vervroegd gestart. Daarmee wil de Raad sneller na afloop van het kalenderjaar rapporteren over trends en ontwikkelingen. Volgens het bestaande schema kwamen data pas een jaar later in de monitor naar voren, terwijl ze al veel eerder beschikbaar kunnen zijn. In tegenstelling tot eerdere edities worden ook gegevens verzameld over de eerste vier maanden van 2008. Dit zorgt er voor dat al snel de eerste effecten van de wetswijziging in kaart worden gebracht. Bureau Wsnp heeft het Centraal Bureau Statistiek (CBS) bereid gevonden de vaste analyses van de beschikbare gegevens te verzorgen. Het CBS
43
Begeleidingscommissie Monitor Wsnp De heer mr. A.R. van der Winkel, mpa (president Rechtbank Almelo, voorzitter) Mevrouw mr. A. Koks (beleidsmedewerker ministerie van Justitie) Mevrouw dr. M.J. ter Voert (onderzoekster, WODC, ministerie van Justitie) De heer W.M. Pietersen (directeur Stadsbank Oost-Nederland, tot 1 november 2007) Mevrouw mr. S. Caeyers (directeur Obin B.V., sinds 1 november 2007) De heer mr. E. Boerma (rechter-commissaris Rechtbank ’s-Hertogenbosch) De heer drs. J.H.M. von den Hoff (Manager Wsnp, Raad voor Rechtsbijstand ’s-Hertogenbosch) Mevrouw L.N. Nickel (secretaris)
Begin 2007 zijn in totaal 991 bewindvoerders aangeschreven met het verzoek de tweede bewindvoerderenquête in te vullen. Ruim 25% heeft aan dit verzoek gehoor gegeven: 99 advocaten en 152 niet-advocaten. Deze 152 niet-advocaten vertegenwoordigden 40% van hun doelgroep.
44
ontvangt al jarenlang gegevens over de Wsnp van de Raad en levert de inbreng in de monitor als tegenprestatie. Het IVA blijft de aanvullende onderzoeken uitvoeren die elk jaar worden vastgesteld door de begeleidingscommissie. Begeleidingscommissie De begeleidingscommissie die de Raad heeft ingesteld om de kwaliteit van de monitor te bewaken, nam afscheid van de heer W. Pietersen, directeur van de Stadsbank Oost-Nederland. De NVVK is verzocht een opvolger aan te dragen als lid van de begeleidingscommissie. In overleg met het ministerie is ook de Branchevereniging Bewindvoerders Wsnp uitgenodigd zitting te nemen in de commissie. Mevrouw mr. S. Caeyers, directeur van Obin BV neemt sinds november 2007 aan het overleg deel. Bewindvoerderenquête Voor de tweede maal is de bewindvoerenquête ingezet als instrument om bewindvoerders te betrekken bij de ontwikkeling van beleid. Het onderzoek, uitgevoerd begin 2007, kende een aantal vervolgvragen op het klanttevredenheidsonderzoek, met name over administratieve procedures (eindbetaling, financiële informatie). Daarnaast konden bewindvoerders input geven over afhandeling van klachten en over het benoemingenbeleid. Tevens inventariseerde Bureau Wsnp activiteiten die in de toekomst wellicht in aanmerking kunnen komen voor een aanvullende vergoeding. De respons was wederom prima, vooral onder de niet-advocaten (ruim 40%). De resultaten leidden deels ertoe dat Bureau Wsnp op het gebied van klachtafhandeling en benoemingenbeleid geen directe actie ondernam. 45
46
De suggesties in het kader van extra vergoedingen en administratieve procedures werden meegenomen in de betreffende projecten en zullen daar hun weerslag vinden. Afstudeerproject In 2007 voerde Lisette Bakker (HBO Rechten, Avans Hogeschool) in opdracht van Bureau Wsnp onderzoek uit naar procedures bij de beëindiging van schuldsaneringszaken. Naast een inventarisatie van verschillen per rechtbank bevatte de scriptie een voorstel voor een uniforme procedure. Voor haar scriptie ontving de studente een prestigieuze prijs. Vanwege de tijdelijke beperking in de bezetting in 2007, is in het najaar geen nieuw afstudeerproject gestart. Via interviews, het leveren van data, deelname aan begeleidingcommissies en andere inbreng, werkte Bureau Wsnp verder mee aan diverse andere onderzoeken. De Raad vraagt als tegenprestatie voor die medewerking altijd een exemplaar van het onderzoeksrapport. Op die wijze is in de loop der jaren een uitgebreide bibliotheek ontstaan die regelmatig geraadpleegd wordt door belanghebbenden. Momenteel wordt bekeken of een bibliotheekapplicatie met al deze onderzoeken en andere publicaties via internet toegankelijk kan worden gemaakt.
47
Alleen al bij de leden van de NVVK meldden zich in 2007 47.500 mensen voor een schuldregeling. In 2006 waren er dat nog 46.000. In 2007 gaven de NVVK-leden 12.464 verklaringen ex art. 285 Fw af.
48
Wisselwerking minnelijke en wettelijke regeling Mede als gevolg van kabinetsbeleid is de afgelopen tijd veel aandacht uitgegaan naar versterking van de aanpak van problematische schulden. De wetswijziging die op 1 januari 2008 in werking is getreden en waarop elders in dit jaarverslag nader is ingegaan, is onderdeel van een breed plan van aanpak dat diverse ministeries gezamenlijk hebben opgesteld en uitvoeren. De Raad werd echter ook bij diverse andere onderdelen van dit plan betrokken. Certificering schuldhulpverlening De ontwikkeling van een kwaliteitstandaard en certificeringschema voor schuldhulpverlening is onderdeel van dit plan van aanpak. In april 2007 hebben elf partijen die betrokken zijn bij schuldhulpverlening, waaronder Bureau Wsnp, een normcommissie opgericht om kaders voor organisaties en eisen aan schuldhulpverleners vast te stellen. In een van de twee werkgroepen die deze normen uitwerken, is de Raad eveneens vertegenwoordigd. Het gehele traject wordt begeleid door het normalisatieinstituut NEN uit Delft. De Raad heeft tijdens de ontwikkeling in elk geval aandacht gevraagd voor waarborgen tijdens het schuldhulpverleningstraject met het oog op de aanvraag Wsnp, die in de regel door de schuldhulpverlener wordt opgesteld of ondersteund. Hetzelfde geldt voor de werking van de nieuwe instrumenten die in de Wsnp zijn opgenomen ter versterking van het minnelijk traject.
49
50
Regionaal schuldenberaad In opdracht van het ministerie van Justitie heeft de Raad de mogelijkheid onderzocht om regionaal schuldenberaad te organiseren. Dit voornemen vloeit voort uit een conferentie medio 2006 waar voorstellen zijn geïnventariseerd om de wisselwerking tussen het minnelijk en wettelijk traject te versterken. Het schuldenberaad moet op regionaal niveau professionals bijeenbrengen uit de schuldhulpverlening, de Wsnp en andere belanghebbenden die betrokken zijn bij het oplossen van problematische schulden. Dit kan bijvoorbeeld leiden tot kennisverbreding, afstemming van processen en samenwerking. Tijdens het onderzoek kwam Bureau Wsnp in contact met een vergelijkbaar initiatief van het Overleg Integrale Schuldhulpverlening (samenwerkingsverband NVVK, MO Groep en Divosa). Besloten is daar in eerste instantie aan te haken. De Raad participeerde daarop in een pilotbijeenkomst en onderhoudt contacten met het adviesbureau dat een concept ontwikkelt voor deze kennisplatforms. In 2008 moet dit traject verder worden ontwikkeld waarbij Bureau Wsnp een actieve rol zal blijven spelen. Raad van Advies NVVK Bureau Wsnp participeerde in de breed samengestelde Raad van Advies die de NVVK in het leven riep om de vernieuwing van de schuldhulpverlening te ondersteunen. Deze vernieuwing moet de slagingskans van het minnelijk traject vergroten door een meer op maat gesneden en vraaggerichte benadering van problematische schulden. Net als bij de certificering vormt ook hier de wisselwerking tussen het minnelijk en het wettelijk traject een belangrijk aandachtspunt voor de Raad. 51
52
Follow-up klanttevredenheidsonderzoek Op basis van het klanttevredenheidsonderzoek eind 2006 zijn diverse verbetermaatregelen genomen. Die waren beperkt in aantal omdat de diverse klantgroepen zich op verreweg de meeste onderdelen tevreden toonden over de aard en kwaliteit van de dienstverlening. Voor een deel wordt elders in dit jaarverslag al ingegaan op verbetertrajecten. Bereikbaarheid Één van de belangrijkste punten waar nog niet op is ingegaan, betreft de bereikbaarheid van de Helpdesk Wsnp. Om die te vergroten werd de personele bezetting uitgebreid. De Raad zocht en vond bewust ervaren bewindvoerders om de afdeling te versterken. Zij konden door hun ervaring snel worden ingezet aan de helpdesk, maar brengen ook veel praktische kennis van de Wsnp in die op veel manieren meerwaarde biedt voor het functioneren van Bureau Wsnp. Daarnaast nam de organisatie een nieuwe telefooncentrale in gebruik. Deze telt meer lijnen, een keuzemogelijkheid om vragen sneller door te geleiden naar de juiste medewerker en een faciliteit om de bereikbaarheid beter te meten. Verder biedt de centrale de mogelijkheid duidelijker te communiceren wanneer en waarom de bereikbaarheid afwijkt van de vaste tijden. Bureau Wsnp blijft een afdeling van bescheiden omvang. Uit dit jaarverslag blijkt dat de vier (parttime) stafmedewerkers naast het bemensen van de 53
De nieuwsbrief Update Wsnp werd in 2007 vier keer uitgegeven.
54
helpdesk tal van andere activiteiten uitvoeren. Die vergen tijd, aandacht, maar ook overleg en een investering in kennis. Dit leidt ertoe dat ondanks de genomen maatregelen de helpdesk op gezette tijden niet of minder goed bereikbaar is. Erkenningsprocedure De Raad verduidelijkte naar aanleiding van het klanttevredenheidsonderzoek de procedure voor erkenning van nieuwe bewindvoerderorganisaties. In de beschrijving ervan waren procedure en achterliggende gedachten te sterk verweven, waardoor niet goed zichtbaar was waaraan organisaties moeten voldoen om te worden erkend. Inmiddels is een duidelijker scheiding aangebracht. Nieuwsbrief De nieuwsbrief Update Wsnp kreeg na bijna 10 jaar een nieuw jasje en daarmee een iets toegankelijker vorm.
55
56
Overlegstructuur De Raad participeert in veel bestaande overlegstructuren over de Wsnp en schuldenproblematiek. In 2007 ging het daarbij om: - de Normcommissie Schuldhulpverlening en de daarbij behorende werkgroep Processen - de Recofa-vergaderingen - de klankbordgroep van onderzoek naar de effectiviteit van de schuldhulpverlening in opdracht van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid - driehoeksoverleg met het ministerie van Justitie en Recofa - evaluatiecommissie Convenant primaire betaaldiensten (slapend) - de Raad van Advies vernieuwing schuldhulpverlening van de NVVK - de opleidingsraad van de bewindvoerderopleiding bij OSR - het European Consumer Debt Network - de Recofa-werkgroep die de uniforme rekenmethode voor het vrij te laten bedrag (Vtlb) beheert - de themagroep Samenwerking van SZW - en de redactie van het Tijdschrift voor Schuldsanering BBW In 2007 intensiveerde de samenwerking tussen Bureau Wsnp en de Branchevereniging voor Bewindvoerders Wsnp (BBW). De Raad verstrekte over 2007 een startsubsidie aan deze vereniging en pleegde herhaaldelijk overleg met bestuur, voorzitter en de ambtelijk secretaris. Daarnaast betrok Bureau Wsnp de BBW bij besluitvorming over een aantal onderwerpen zoals: 57
58
- - - - -
Permanente educatie Monitor Wsnp Ontwikkeling algemeen schuldenberaad Nieuwe vergoedingensystematiek Kwaliteitsstandaard bewindvoerderorganisaties
Eind 2007 is een beleidsagenda opgesteld met onderwerpen waar Bureau Wsnp de BBW in 2008 bij wil betrekken. Ook zijn aanvullende afspraken gemaakt over de communicatie tussen het bestuur en de Raad en ondersteuning van de ambtelijk secretaris. European Consumer Debt Network (Ecdn) Eind 2007 is het Ecdn met steun van de Europese Commissie formeel opgericht volgens Belgisch recht als non-gouvernementele organisatie. Doel van het netwerk is tweeledig: 1.Het samenbrengen van actoren in het gevecht tegen financiële problematiek en financiële uitsluiting; 2. Het faciliteren van de uitwisseling van informatie over deze onderwerpen, in samenhang met hun juridische en economische aspecten en alle initiatieven op Europees en internationaal niveau. Het Ecdn bestond al jaren als informeel overlegplatform van instanties die in verschillende EU-lidstaten actief zijn rondom problematische schulden. De Raad participeert sinds 2001 namens Nederland in het netwerk. Ook het ministerie van Justitie, de NVVK en het Nibud zijn vertegenwoordigd in het Ecdn. Tijdens de oprichtingsconferentie in december 2007 zegde de Raad 59
Beheeroverleg ICT (Leveranciersoverleg) De heer drs. A. Helderman (Helderman advies, voorzitter) De heer K. Petter (Conclusion) De heer W. Geerts (Ordina) De heer J. Rasmussen (Kred it) De heer M. Horstman (Stratech) Mevrouw M. Schellekens (Kred’IT) De heer H. Leijenaar (Stratech) Mevrouw H. Stienstra (Stratech) De heer C. van der Klauw (DiVa) De heer T. Blok(Regas) De heer M. Bakker (Nibud) De heer J. de Goede (Bureau Wsnp) Mevrouw I.R. von Burg (Bureau Wsnp)
60
toe actief te zijn bij de ontwikkeling van profielen (blauwdrukken) voor schuldhulpverleningsorganisaties en schuldhulpverleners, die gebruikt kunnen worden door EU-lidstaten die instrumenten tegen problematische schulden willen ontwikkelen. De Nederlandse situatie vormt daarbij de basis. Nederland wordt internationaal als gidsland beschouwd op het terrein van schuldhulpverlening. Vanuit die positie is de Raad ook diverse malen gevraagd presentaties te verzorgen op EU-conferenties in onder andere Wenen, Helsinki en Brussel (ook voor Europees parlement). Ook verzorgde een medewerker van het Bureau Wsnp een presentatie in Warschau tijdens een congres over de aanpak van problematische schulden in Polen. Commissies De uitvoering van de Wsnp brengt met zich mee dat de Raad ook zelf een aantal gremia in het leven heeft geroepen. - Beheergroep ICT - Klankbordgroep bewindvoerders - Adviescommissie Permanente educatie - Begeleidingscommissie Monitor Wsnp Beheeroverleg ICT Voor afstemming op het gebied van ICT-toepassingen is het beheeroverleg Wsnp gecreëerd. Hierin participeren leveranciers van ICT-diensten die in de Wsnp-bedrijfsketen actief zijn. Er worden tweemaal per jaar afspraken gemaakt over standaardberichten, planningen en andere belangrijke ontwikkelingen. 61
Klankbordgroep Bewindvoerders Wsnp De heer F. Lassing (Obin BV) Mevrouw V. R. Besier (Adjust Consultancy BV, tot 1 juli 2007) De heer P.H.L. Adam (Kredietbank Rotterdam) Mevrouw G. de Laat (tot 1 juli 2007) Mevrouw A.G. Heijne (Heijne Bewindvoering) Mevrouw W. de Haan (Kredietbank Groningen) Mevrouw J.J.H.M. Slaats (Bureau Wsnp, secretaris)
62
Mede dankzij dit overleg konden de modellen die bij de Recofa-richtlijnen horen, in 2007 worden gedigitaliseerd, waarna ze begin 2008 landelijk via allerlei softwarepakketten zijn uitgezet. Ook de Vtlb-Calculator is een product dat mede dankzij dit samenwerkingsverband breed toepasbaar en toegankelijk is geworden. Verder werd de uitrol van een nieuwe versie van de digitale verklaring ex artikel 285 Fw (versie 3.0) door het beheeroverleg gecoördineerd. Elders zijn al nadere bijzonderheden over de adviescommissie Permanente educatie en de Begeleidingscommissie voor de monitor Wsnp aan bod gekomen. Klankbordgroep bewindvoerders Last but not least verdient de Klankbordgroep van bewindvoerders Wsnp bijzondere vermelding. Dit overlegplatform heeft Bureau Wsnp ondanks de komst van de BBW in het stelsel bewust in stand gehouden. Waar de BBW in de relatie met de Raad vooral (maar niet alleen) de belangen van bewindvoerders behartigt, heeft de Klankbordgroep een heel andere rol. Bureau Wsnp hecht grote waarde aan de bereidheid van de leden hun praktijkervaring te delen in vrijblijvende gedachtewisselingen over ideeën en ontwikkelrichtingen. De klankbordgroep helpt Bureau Wsnp om waar nodig snel gegevens te verzamelen, een beeld te schetsen, signalen geverifieerd te krijgen of anderszins voeling met de praktijk te houden. Uit efficiencyoverwegingen vindt overleg maximaal tweemaal per jaar in de vorm van een vergadering plaats, en wisselt Bureau Wsnp voor het overige per mail informatie uit met de leden. Dit werkt naar ieders tevredenheid. In 2007 namen mevrouw V. Besier en Mevrouw G. de Laat afscheid van de Klankbordgroep. Zij vonden waardige opvolgers in mevrouw A. Heijne en mevrouw W. de Haan. 63
64
Signalering De klankbordgroep helpt Bureau Wsnp onder meer bij het invullen van zijn signaleringsfunctie. Vooral via de helpdesk, maar ook tijdens werkbezoeken, studiedagen en andere ontmoetingen, komen regelmatig signalen binnen over structurele problemen. Waar de Raad mogelijkheden ziet om een oplossing te realiseren, onderneemt hij daartoe initiatieven. De leden van de klankbordgroep, de BBW en een aantal bewindvoerders met wie regelmatig contact plaatsvindt, kunnen dergelijke signalen bevestigen, onderbouwen of met concrete voorbeelden illustreren. Op basis van signalen heeft Bureau Wsnp onder meer contact gelegd met de Belastingdienst over diverse uitvoeringsaspecten, met het Landelijk Bureau Inning Ouderbijdragen over opschorten van de inning ouderbijdragen tijdens de schuldsanering en met TNT post over verbeteringen in de uitvoering van de postblokkade. Over het algemeen bestaat bij deze gesprekspartners grote bereidheid om over werkprocessen en communicatie te praten, maar blijken de mogelijkheden om verbeteringen te realiseren soms ook weer beperkt. Met de Nederlandsche Bank en het ministerie van Financiën is in 2007 onderhandeld over vrijstelling van de vergunningsplicht van artikel 3.5, eerste lid, van de Wet op het financieel toezicht (Wft). Dit houdt in dat ‘het in Nederland niet is toegestaan in de uitoefening van een bedrijf buiten besloten kring, van anderen dan professionele marktpartijen opvorderbare gelden aan te trekken, ter beschikking te verkrijgen of ter beschikking te hebben’. Voor de Wsnp zou dit betekenen dat bewindvoerders een vergunning moeten aanvragen om ‘inzake-rekeningen’ te mogen openen of dat de
65
66
schuldenaar zelf de boedelrekening zou moeten beheren. Dit druist in tegen de doelstellingen van de wet. Vrijstelling is mogelijk en om die te verkrijgen heeft Bureau Wsnp gewezen op het brede toezicht dat rechtbanken en Raad volgens de wet, de Recofa-richtlijnen en het beleid van Bureau Wsnp uitoefenen op bewindvoerders. Op basis daarvan is inmiddels vrijstelling van de vergunningsplicht verleend.
67
Bezetting Bureau Wsnp (per 31 december 2007) 0,6 fte manager 3 fte stafmedewerker 3,2 fte administratief medewerker 0,8 fte applicatiebeheerder
68
Bedrijfsvoering De bezetting van de afdeling Wsnp is in 2007 ingrijpend veranderd. Als gevolg van (deels interne) mobiliteit en om de capaciteit van de helpdesk uit te breiden, moest een aantal nieuwe medewerkers worden geworven. Gedurende de eerste helft van het kalenderjaar was de afdeling door dit alles tijdelijk onderbezet. De bereikbaarheid van de helpdesk was onder de maat en een aantal projecten kon niet volgens planning worden uitgevoerd. Het primaire proces (beheer van het bewindvoerderregister en betaling van de subsidies) ondervond hiervan geen hinder. Na de zomervakantie 2007 waren alle vacatures vervuld, verbeterde de bereikbaarheid van de helpdesk sterk en werden projecten voortvarend ter hand genomen. Over het hele jaar gezien zijn alle geplande activiteiten dan ook uitgevoerd of in elk geval opgestart. Met het oog op de borging van kwaliteit en de continuïteit van de bedrijfsvoering zijn diverse verbeteringen doorgevoerd, zoals het beter toebedelen van verantwoordelijkheden, het opstellen of actualiseren van procesbeschrijvingen, het inrichten van back-upfuncties voor cruciale processen en intensivering van afdelingsoverleg. Bestuurlijke centralisatie In 2007 ontwikkelden de vijf Raden voor Rechtsbijstand plannen voor een bestuurlijke centralisatie. Inmiddels is besloten deze voor te bereiden en vanaf december 2008 te effectueren. Dit zal niet alleen leiden tot centralisatie van het bestuur, maar ook van verschillende werkzaamheden. Voor de uitvoering van de Wsnp is inmiddels besloten die in zijn huidige 69
70
vorm te handhaven omdat deze werkzaamheden al centraal worden uitgevoerd. Wel zullen enkele ondersteunende diensten zoals boekhouding, personeelsadministratie, inkoop etc. in de toekomst vanuit het hoofdkantoor plaats gaan vinden. Naar verwachting zal dit proces voor de stakeholders van Bureau Wsnp geen gevolgen hebben. ICT Ook op het gebied van ICT zijn veel inspanningen verricht, deels wel en deels niet merkbaar voor de klanten van de Raad. Nauwelijks waarneembaar, maar wel erg arbeidsintensief waren de vervanging van de infrastructuur (servers) bij de Raad en de upgrade van alle bijbehorende software. Anders lag dat bij de modernisering van de Wsnp-internetsite en de ontwikkeling van nieuwe standaardberichten behorende bij de Recofarichtlijnen. Ook de introductie van de Vtlb-Calculator ging niet ongemerkt voorbij. Deze vernieuwingen zijn elders in dit verslag al beschreven. De voorgenomen integratie van Wsnp-werkzaamheden in de structuur van de Gemeenschappelijke ICT Organisatie van de Raden voor Rechtsbijstand (GIO) is in 2007 afgerond. Hierdoor kan de continuïteit van applicatie, systeem- en informatiebeheer beter worden gewaarborgd en is meer kennis beschikbaar om ICT-beleid te ontwikkelen en uit te voeren.
71
72
Bezwaar en beroep Tegen de beslissingen van Bureau Wsnp is in het kader van de Algemene Wet Bestuursrecht bezwaar en beroep mogelijk. In 2007 werden geen bezwaren tegen Wsnp-beslissingen van de Raad ingediend. Wel behandelde de sector bestuursrecht van de rechtbank ’s-Hertogenbosch het beroep tegen een negatief besluit van de Raad uit 2006 op een erkenningsverzoek. De rechtbank verwierp het beroep. De betreffende tegenpartij besloot vervolgens in hoger beroep bij de Raad van State te gaan. Dit dient medio 2008. Het is overigens de eerste keer dat de Raad van State zich buigt over een besluit van de Raad inzake de wettelijke schuldsanering.
73
Gebruikte afkortingen BBW Brancheorganisatie Bewindvoerders Wsnp Bistro Bureau internettoepassingen en –systemen rechterlijke organisatie CBS Centraal Bureau voor de Statistiek CDS Centrale Database Schuldsanering CIR Centraal Insolventie Register ECDN European Consumer Debt Network Fw Faillissementswet GIO Gemeenschappelijk ICT Organisatie Raden voor Rechtsbijstand ICT Informatie- en Communicatietechnologie LRS Landelijk Register Schuldsaneringen NVVK Nederlandse Vereniging voor Volkskrediet Vtlb Vrij te laten bedrag Wsnp Wet schuldsanering natuurlijke personen
74
