Vrouwen aan de vleeshaak

De Standaard Online - Vrouwen aan de vleeshaak

Page 1 of 5

Vrouwen aan de vleeshaak 

zaterdag 22 januari 2011

Kruistocht tegen overdaad aan sekssymbolen op Italiaanse televisie

Op de Italiaanse televisie zijn vrouwen vrijwel alleen nog maar te zien als sekspoezen. Lorella Zanardo is een campagne begonnen om de ‘vernedering' van vrouwen aan de kaak te stellen. ‘Ik denk niet meer, ik doe.'

De avond is koud en nevelig in Pinerolo, een voormalig garnizoensstadje op dertig kilometer van Turijn. Binnen in het gemeenschapshuis is het bloedheet. Tweehonderd vrouwen en mannen kijken er opeengepakt naar een filmscherm. De muziek schalt. Sexy dansmeisjes nemen pikante camerastandpunten in. De lenzen zoemen in op bilnaden, boezems en dijen. Oude, kalende presentatoren werpen knipogend diepe blikken in decolletés. Het videopamflet Il corpo delle donne (het lichaam van de vrouwen) van Lorella Zanardo houdt het publiek een pijnlijke spiegel voor. Het is een compilatie van vrouwonterende beelden die dagelijks op de Italiaanse tv verschijnen. De video boezemt het publiek in Pinerolo afschuw in. Op internet is dat nu al anderhalf jaar het geval, waar drie miljoen personen Zanardo's j'accuse hebben bekeken. Op de blog ilcorpodelledonne.it discussiëren ze. Ze vragen Zanardo ook naar de school van hun kinderen en naar het gemeenschapshuis in hun stad te komen om over de degeneratie van de Italiaanse publieke en commerciële televisie te praten. Op het filmdoek bungelt een ham aan een vleeshaak. Ernaast hangt een meisje. Een slager zet een keurmerkstempel op haar bil. Een andere schaars geklede blondine kruipt in een kooi van plexiglas onder een tafelblad. Ze is tafelpoot. Ze lacht. De presentator ontkent dat er sprake is van vernedering: ‘Ze kan toch ademen? Er zitten luchtgaten in het plexiglas.' Telkens als er een vrouw van boven de veertig in beeld verschijnt, heeft ze een uitdrukkingsloos gezicht. Het is strak getrokken achter gigantische lippen, als het elastiek van een weckfles. ‘Waarom', vraagt Lorella Zanardo in de film. ‘Wat verbergen deze gezichten? Waarom mogen vrouwen niet meer met hun echte gelaat op tv verschijnen? Waarom deze vernedering?' Dan duwt een presentatrice met lichte aandrang een jonge vrouw in strak T-shirt een douchecabine in. Water stroomt. De camera zoemt in op de volle boezem. De tepels zoeken zich vanachter het textiel een weg naar de lens. Het publiek in de tv-studio applaudisseert enthousiast.

http://www.standaard.be/Artikel/PrintArtikel.aspx?artikelId=2835BDU5

23/01/2011


Page 2 of 5

Verdrietig In de gemeenschapszaal van Pinerolo blijft het stil. De gezichten van de tweehonderd toeschouwers lichten verdrietig en grauw op in de flikkerende aftiteling van de film. Ze hebben zichtbaar pijn. Dit is waar zij en hun kinderen dag in dag uit naar kijken op de Italiaanse televisie. De slotvragen die Zanardo in de video stelt, dreunen na in hun hoofd: ‘De overleving van onze identiteit staat op het spel. Waarom reageren we niet? Waarom presenteren we ons niet zoals we in werkelijkheid zijn? Waarom accepteren we deze voortdurende vernedering? Waarom komen we niet op voor onze rechten? Waar zijn we bang voor?' Ook de bezoekers vragen zich af hoe het zo ver is kunnen komen, zo blijkt tijdens de discussie. Maar ze voelen zich machteloos. ‘De oplossing is de tv uitzetten', oppert een vrouw. ‘Nee', zegt Zanardo. ‘Dan verandert er niks. We moeten onze kinderen leren waarnaar ze kijken, waarom het zo wordt gemaakt. En dat er andere manieren bestaan om vrouw te zijn.' Met dat doel heeft Zanardo een achtdelige cursus voor scholen gemaakt. Dit project, Nuovi occhi per la TV (nieuwe ogen voor de tv) leert de leerlingen te analyseren hoe tv wordt gemaakt en welke verborgen boodschappen er in de beelden zitten. In de cursus zet ze de tv-beelden stil. Frame voor frame laat ze zien wat de boodschap is. Iets wat onmogelijk is wanneer je de tv-beelden laat doorstromen. Op die manier probeert Zanardo de jongeren bewust te maken en te wapenen tegen de stille indoctrinaties door ‘die slechte leermeester, de tv'. Open zenuw Met Il corpo delle donne en met Nuovi occhi per la TV heeft Zanardo een open zenuw van het moderne Italië geraakt, zo blijkt nu al anderhalf jaar. Het gemeenschapshuis is vanavond vol. Vanochtend puilde de aula van de lokale middelbare school uit, gisteren was ze op een plein in een Toscaans bergdorp en morgen gaat ze naar een buurthuis in de periferie van Milaan. Op haar blog stromen de uitnodigingen binnen. Het succes van Il corpo delle donne heeft Zanardo's leven radicaal veranderd. Ze heeft haar internationale carrière ervoor opgegeven. Ze was marketingmanager Europa bij Unilever in Milaan en Parijs. Ze werkte daarna voor de EU in Oost-Europa. Ze was manager in de VS en tot voor kort consultant in Italië. ‘Ik denk niet meer, ik doe', zegt de vrouw van vijftig die haar rimpels niet verbergt. Tussen de ochtendbijeenkomst op school en de avondsessie in het gemeenschapshuis vertelt ze: ‘Ik ga daarheen waar ze me vragen.' Al meer dan tweehonderd lezingen gaf ze, meestal voor scholen of grote groepen volwassenen. Ze leeft al ruim een jaar van haar spaargeld. Ze werkt harder dan ooit. Ze beantwoordt driehonderd e-mails per dag en is oververmoeid. ‘Maar ik was nooit gelukkiger dan nu.' Het idee voor de videoaanklacht is heel simpel geboren. ‘Ik heb jaren in het buitenland gewoond. Telkens als ik terug op vakantie in Italië de tv aandeed, zag ik al die vulgaire beelden. Er is hier op tv geen sprake van bevrijding van de vrouw, waarvan iedereen in de jaren zestig, zeventig en tachtig de mond vol had. Jarenlang deed ik de knop van de tv na een minuut geërgerd weer uit.' ‘Op een dag zette ik ‘m weer aan. Iets weerhield me ervan me af te keren. Nee, dacht ik, als iedereen hem uitdoet, verandert er niks. Misschien was ik in een fase van mijn leven beland waarin ik anders tegen dingen aankeek. Ik heb veel mogen doen, maar ik voelde de behoefte voor de maatschappij iets concreets te betekenen. Nuttige dingen doen. Bouwen voor anderen. Daar was ik nooit aan toegekomen.'


23/01/2011


Page 3 of 5

‘Twee jaar geleden dacht ik: ‘Ik ben die beelden zat, maar ik zet ze niet uit. Ik laat me kwaad maken.' En ik wérd boos. Ik belde vrienden. Ik zei: ‘Sorry, ik kijk tv en er is een jonge vrouw die onder een tafel voor tafelpoot speelt.' Wie ik ook belde, zelfs papa en mama, allemaal antwoordden ze: tja, zo is de tv. Alsof tv een onveranderlijk schilderij is. Ik dacht: oké, maar in andere landen is dat niet zo.' Gelijkgestemden Lorella Zanardo ontmoette gelijkgestemden in twee vrienden. Cesare Cantu en Marco Malfi. Ondanks het overheersende machismo bij Italiaanse mannen bleken zij gevoelig voor dit thema. Zanardo wist beide filmmakers ervan te overtuigen iets te doen. Ze zei: ‘We hebben internet, laten we iets korts doen, iets wat juist de jongens en meisjes bereikt: een beschaafd protest dat vragen oproept.' In de kerstvakantie twee jaar geleden sloten ze zich samen op in het huis van Cantu. Ze hadden drie computers en drie opnameapparaten. Ze namen elke dag twaalf uur tv op, drie weken lang. ‘Het was een schok om uren en uren van dit soort beelden te zien', zegt Zanardo. ‘Na een paar dagen werd ik bevangen door een diepe triestheid, meer nog dan door kwaadheid. Twee keer moest ik huilen, iets wat me niet vaak is overkomen in mijn leven. Ik realiseerde me dat er een reusachtige opdracht voor ons lag. Ik had niet zo'n grove vernedering verwacht. Toen we de vrouw aan de vleeshaak zagen, hebben we zelfs overwogen te stoppen. Het idee dat 80 procent van de Italianen de tv als enige informatiebron gebruikt, deprimeerde me enorm.' Toen ze vriendinnen over haar project vertelde, gebeurde er iets vreemds. ‘Ze vroegen: Lorella, maar ben je niet bang?' Ook haar moeder zei: ‘Lorella, wees voorzichtig. Je hebt kinderen.' Zanardo was verbaasd door de vraag. Bang? Waarom? ‘Maar toen de vraag voor de negende keer werd gesteld, werd ik toch een beetje bang.' Ze vroeg haar vrienden en vriendinnen waarom ze bang moest zijn. ‘Je bent de tv aan het bekritiseren', was hun antwoord. ‘Weet je wel van wie de tv in Italië is?' ‘Toen moest ik wat moed tonen', zegt Zanardo. ‘Ik had er niet aan gedacht, moet ik zeggen. Misschien omdat ik veel in het buitenland ben geweest. Ik werd bang een macht te raken die groter is dan tv, een politieke macht. Blijkbaar is die angst in velen van ons binnengeslopen en denkt men: de tv bekritiseer je niet, want die is van Hem, van Berlusconi.' ‘Maar er is geen wet die het bekritiseren van de tv verbiedt. We hebben onszelf die apathische en afwachtende houding opgelegd die ook door de politiek en de staat wordt verspreid. Nu volgen enorm veel mensen mijn werk. Ze helpen als vrijwilliger. Dus er was een noodzaak. En zo zijn er nog veel meer kwesties in Italië die moeten worden aangepakt, er ligt werk voor decennia.' Ze kijkt naar buiten. Ze ziet de verkleurde bladeren die hun takken dansend verlaten. We zitten in een kamer die een advocate uit Pinerolo ons welwillend ter beschikking heeft gesteld voor het interview. Zanardo moet altijd improviseren. Ze is, nu ze zo veel wordt gevraagd, bijna permanent op reis. Haar zoontje van dertien zit tijdens ons gesprek alleen thuis. Ze zucht. Zanardo brengt een groot offer en ze heeft haar werk opgegeven. ‘Ik heb niet besloten te stoppen, ik ben gewoon op een vraag ingegaan', vertelt ze. ‘Nadat de film op internet was gezet, brak de gekte uit. Mensen vroegen me: kom naar ons debat. Ik heb voor het eerst besloten niet te denken, maar te doen. Ik doe, ik ga.' ‘Nu is er natuurlijk het probleem van het geld. Want deze actie is doelbewust opgezet zonder geld. De documentaire is zonder budget gemaakt, de blog kostte niks. Aan jongeren op scholen vertel ik: ‘De wereld veranderen, kan dat? Ja! En het kan ook zonder geld. En dit is het bewijs.' Natuurlijk, je moet bereid zijn om je af te beulen en moe te worden. Maar deze kleine video die niks heeft gekost,


23/01/2011


Page 4 of 5

heeft wel drie miljoen kijkers bereikt.' Omdat Zanardo ook wel inziet dat het project op langere termijn niet kosteloos kan worden voortgezet, is ze sinds twee maanden op zoek naar geldschieters. Het valt haar zwaar. ‘Ik wil geen geld van bedrijven die niet in lijn zijn met onze boodschap. De meeste adverteren met lichamen van vrouwen. Ik moet ethische bedrijven vinden die bij het project passen. Maar dat is moeilijk, ook voor mij als vrouw met jaren managementervaring. Een bedrijf of partij zou zich enorm kunnen onderscheiden met dit project dat investeert in jongeren, onderwijs en scholen, maar niemand durft. Dit land, dat aan de basis stond van de Renaissance en het humanisme, is bang voor innovatie. En dat terwijl we dertig jaar geleden nog zo goed konden vernieuwen en vooropliepen in design.' Verwoesting Ondanks deze sombere overwegingen is ze vastbesloten door te zetten. ‘Zeker. Ik ben iemand die stenen vergruist. Ik maak geen deel uit van de meerderheid van Italianen die uitgeput en depressief is. Ik heb een sterke overtuiging, twijfel heb ik niet. Er is een gigantische culturele verwoesting. Na twintig jaar tv-dictatuur is er veel tijd nodig voor herstel. Soms kom ik in wijken waar je gewoon merkt dat mensen vernield zijn doordat ze enkel nog tv kijken.' Nu het geloof in kerk en ideologieën is geërodeerd, lijkt de toekomst aan individuen als Zanardo die zelf het heft in handen nemen. Hoe ziet Zanardo dat zelf? ‘Ik denk dat ik zelfs ambitieuzer ben dan de anti-ideoloog Berlusconi. Zijn macht stelt niet veel voor in vergelijking met wat Italië groot heeft gemaakt. Ik vertel op school altijd over hertog Visconti van Milaan. Die riep in 1500 een architect bij zich en zei: ‘Ik wil een Dom maken.' De architect kwam, liet een tekening zien en zei: ‘Dit is de Dom, hij wordt heel mooi.' ‘Hoe lang duurt het om hem te bouwen', vroeg Visconti. ‘Vijfhonderd jaar', antwoordde de architect. ‘Prima', zei Visconti. Hij zette zijn handtekening en de architect begon. Visconti stierf en heeft alleen de fundamenten gezien en een zuil van de kerk.' ‘Ik ben er niet zeker van dat ik resultaten zal zien. Maar ik geloof dat ik iets zal zien. En ik weet dat de bodem voor dit soort initiatieven steeds vruchtbaarder wordt. Er komt steeds meer energie vrij van mensen die willen veranderen en daarmee gewoon zelf beginnen. ‘Waarom mogen vrouwen niet meer met hun echte gelaat op tv verschijnen?' ‘Ik kijk tv en er is een jonge vrouw die onder een tafel voor tafelpoot speelt.' ©


23/01/2011


Page 5 of 5

Bas Mesters, NRC Handelsblad


23/01/2011

Vrouwen aan de vleeshaak

Recommend Documents