8
Vrouwen aan het woord “Women today prove that – if anyone still needed proof – they are doers, achievers, thinkers, innovators, leaders and problem-solvers. And we need each and every woman to lend entrepreneurial skill and energy to meeting the global challenges of this new century.” (Hillary Clinton)
Tekst: Gerda Baeyens
Panelgesprek met Gert Van Garsse – Nathalie Depuydt – José Recko – Ruth Bracke – Lut Draye – Cindy Dhondt – Barbara Vanhuysse – Lieve Nelissen – Evelien Vanhaverbeke *
9
De meerderheid van de universiteitsstudenten is van het vrouwelijke geslacht en hun studieresultaten zijn ook nog eens beduidend beter dan die van hun mannelijke collega-studenten. Eens de opleiding voltooid, stromen deze ambitieuze en slimme vrouwen vlot het bedrijfsleven in. Logischerwijze zou men verwachten dat een flink aantal na een paar jaar deel uitmaakt van de bedrijfstop. Maar wat blijkt? Het overgrote deel van bedrijven, organisaties en raden van bestuur wordt geleid door een man! Laten vrouwen zich onvoldoende voorstaan op hun kwaliteiten? Beheersen zij te weinig de strategische spelregels? Brengt de door de overheid ingestelde quota van vrouwelijke bestuurders in beursgenoteerde ondernemingen soelaas? Of kan men in dat geval beter van ‘positieve discriminatie’ gewagen? We peilden bij negen vrouwelijke professionals- van verschillende leeftijden en uit diverse sectoren - naar de kansen, uitdagingen en valkuilen van vrouwelijke ondernemers. Het werd een geanimeerd en bovenal eerlijk gesprek. Eigenlijk weerspiegelde het perfect hoe vrouwelijke ondernemers anno 2012 in de bedrijfswereld staan: open, empathisch en met respect voor elkaar.
Mannenbastions Op de vraag wat het ondernemerschap zo aantrekkelijk maakt, was het antwoord nog vrij unaniem: ‘vrijheid’, ‘flexibiliteit’, ‘creativiteit’ en ‘de uitdaging om zelf verantwoordelijk te zijn voor hoe het loopt’. Maar bij een aantal stellingen bleken de dames toch wel (flink) van mening te verschillen: Stelling: “Vrouwelijke ondernemers moeten zich extra bewijzen“ “ Volgens mij is het geen kwestie van ‘bewijzen’, zegt Gert, vrouwen hebben gewoon een andere aanpak dan mannen. Zij benaderen een probleem of situatie rustiger, nemen meer de tijd om te luisteren en denken op lange termijn.” “Dat empathisch vermogen verklaart voor een deel waarom de meeste vrouwen kiezen voor HR of voor de dienstverlenende sector.” (Nathalie) “Dat laatste vind ik toch eerder een cliché, riposteert Lut. Met mijn bedrijf heb ik immers vooral te maken met een mannenwereld. Bovendien is die wereld van timmermannen, houthandelaars, aannemers, drukkers etc. ook nog eens vrij conservatief. Toch vind ik dat ik in die wereld goed mijn ‘mannetje’ sta. Wat niet wegneemt dat ik op een bepaald moment toch heb besloten om ‘mevrouw’ in mijn e-mailadres op te nemen. Als ik de telefoon opnam, voelde ik te vaak een schrikreactie aan de andere kant ‘oei, het is een vrouw!’. Je wilt niet weten hoe dikwijls ik ‘daar spreekt u mee’ moest antwoorden op de vraag of men met de zaakvoerder kon spreken.”
10
“Dat probleem heb ik ook, valt José haar bij. Komt nog bij dat ik een nogal zware stem heb. Eigenlijk verwachten klanten nog altijd dat de zaakvoerder een man is. Dat is zeker het geval in landen met een machocultuur. Dat heb ik zelf ervaren. In Italië bijvoorbeeld vinden de arbeiders van de fabriek het blijkbaar nog altijd moeilijk als een vrouw hen komt vertellen hoe het stiksel van schoenen moet gebeuren.” “Ik heb de indruk dat vrouwen meer dan hun mannelijke pendant anderen moeten overtuigen van hun kwaliteiten” (Lieve) “Terwijl het leiderschapsprofiel van mannen en vrouwen toch grotendeels hetzelfde is, stelt Nathalie. Iemand die leiding geeft moet resultaatgericht zijn, een doorzetter, besluitvaardig en op lange termijn strategisch kunnen denken. Vrouwen hebben die eigenschappen net zo goed als mannen. Als ze die bovendien aanvullen met de sociale vaardigheden die vrouwen eigen zijn, maakt het hen als leidinggevende nog sterker.” “Dat klopt, maar dan moeten mannen onze ‘mannelijke’ leiderschapskenmerken ook erkennen en vrouwen binnenlaten in hun mannenbastion.” (Cindy) En deze uitspraak bracht ons meteen bij de volgende stelling: “Vrouwen worden onderschat door mannen” (Of treden zijzelf te weinig op de voorgrond?) “Het gaat erom dat mannen op het juiste moment het vrouwelijke potentieel zien, gaat Cindy verder.” “Ja, maar vrouwen moeten zelf ook de knop omdraaien en hun denkwijze veranderen. Er veel meer staan. Bewust zijn van hun kwaliteiten, weerlegt Ruth.” “Probleem is dat vrouwen in organisaties minder politiek bezig zijn. Zij vinden het minder nodig om zich te positioneren en denken (te) vaak ‘als ik goed ben, zien de anderen dat ook wel’.” (Nathalie) “Vrouwen zullen bijvoorbeeld niet snel zelf om loonsverhoging vragen, stelt Lieve. ‘Als ik het verdien, zal ik het wel krijgen’, redeneren zij. Wat ook een correcte stelling is.” “Eigenlijk komt het neer op ‘erkenning’ krijgen.” (Cindy)
Van links naar rechts: Ruth, Evelien en Lut
‘Klanten verwachten een man’
11
Van links naar rechts: José, Nathalie en Gert
“Maar waarom hebben we erkenning van anderen nodig? Als we overtuigd zijn van onze eigen waarde, van ons kunnen en onze kwaliteiten, hebben we de erkenning van anderen niet nodig. Vrouwen zitten gewoon met een erfenis uit het verleden waarbij je in eerste instantie iemands partner of moeder bent, maar waarbij je niet je eigen geschiedenis als norm neemt.” (Ruth) “Wat die eigenwaarde betreft, denk ik dat het toch ook een beetje afhangt van de sector of het vakgebied waar je voor kiest. Bij studenten die een medische opleiding volgen wordt die eigenwaarde eerder benadrukt en dat geldt zowel voor mannelijke als vrouwelijke studenten. Zij worden bewust gemaakt van het feit dat zij vaak moeten (kunnen) beslissen over leven en dood.” (Lut) “Wat mij persoonlijk stoort zijn al die awards voor vrouwelijke ondernemers! Die mogen ze van mij zo snel mogelijk afschaffen. Over een award voor de ‘mannelijke’ ondernemer van het jaar hoor je toch ook niet? Pas als die positieve discriminatie verdwenen is, is er sprake van volledige gelijkwaardigheid.” (José)
Gelijk werk, gelijk loon? Stelling: “Gelijk werk wil niet per se zeggen ‘gelijke verloning’” “Het is moeilijk om dat te beoordelen, vindt Nathalie; er zijn zo veel factoren waarmee je rekening moet houden bij het vergelijken van lonen: het werkrooster, de cao, de sector, anciënniteit…” “Maar als het al het geval is, vrees ik dat het vooral voor de leeftijdscategorie van 25 tot 30 geldt.” (Evelien) “Tiens, ik heb juist het gevoel dat er vandaag de dag minder verschil in verloning is dan vroeger…” (José) “Maar heeft het ook niet te maken met het feit dat mannen eerder op tafel slaan en zelf met hun voorwaarden komen terwijl vrouwen een meer afwachtende houding aannemen?” (Gert)
12
“Mannen zijn inderdaad meer vragende partij dan vrouwen, beaamt Evelien, bijgevallen door de andere Alaska-vennoten Lieve, Cindy en Barbara.” “Dat heeft soms met factoren te maken waarvan je vooraf
‘Mannen zijn meer vragende partij’
niet op de hoogte bent. Stel dat een mannelijke sollicitant weet dat het bedrijf al een tijd op zoek is naar iemand met zijn profiel. In een dergelijke situatie kan hij het zich permitteren om met eisen te komen. Als een vrouw een jaar later voor dezelfde functie solliciteert, is de nood wellicht minder groot. En als ze zich dan ook nog eens afwachtend opstelt….” (Nathalie)
VRouwenquota Stelling: “De vrouwenquota is een goed initiatief van de overheid” “Dat meer vrouwen in raden van bestuur moeten komen is een feit. Maar moet dit opgelegd worden door een quota?” (Lut) “Ik vind van wel. Er zijn meer bekwame vrouwen dan mannen, want er zijn meer vrouwen dan mannen met een universitair diploma; dan moeten er toch wel een aantal in een raad van bestuur geraken! Ik ben bang dat er zonder quota niets verandert, dat het onevenwicht blijft bestaan.” (José) “Maar is het wel fair om mannen de schuld te geven van
‘Zonder quota verandert er niets’
het feit dat er een tekort aan vrouwelijke bestuursleden is? Volgens mij gaan we het probleem niet oplossen met quota. We hebben gewoon meer vrouwen nodig die in hun kracht gaan staan.” (Ruth) Ik ben inderdaad ook van mening dat een quota positieve discriminatie is.” (Cindy) “Maar quota kunnen wel een groeiproces op gang brengen.” (Gert) “Jammer dat we zo in vakjes denken… Als de tien beste bestuursleden mannen zijn, dan is het logisch dat er tien mannen in de raad van bestuur komen. Maar het omgekeerde
‘Jammer dat we zo in vakjes denken’
moet ook kunnen en dat zie ik nog niet zo gauw gebeuren…” (José) “We zitten nu eenmaal in een overgangsfase. Het is jammer dat er zoiets als quota moeten worden opgelegd, maar het kan wel helpen om de bewustwording bij zowel mannen als vrouwen te doen toenemen. In Scandinavië zijn vrouwen veel meer vertegenwoordigd in de top van het bedrijfsleven maar daar is het systeem er ook op ingericht.” (Gert) “Ik sprak onlangs met Miet Smet en in dat gesprek werd mij duidelijk hoezeer de uiterlijke omstandigheden voor vrouwen in positieve zin veranderd zijn. Een vrouw heeft mogelijkheden genoeg om zich te manifesteren, maar ze moet wel zelf haar plaats opeisen” (Ruth) “Vrouwen zijn inderdaad vaak te weinig “zichtbaar’ en worden daarom ook vaak niet gekozen. Zij durven zichzelf niet goed te verkopen. Ik vrees dus dat dat type vrouw in een raad
‘Vrouwen zijn te weinig zichtbaar’
13
Van links naar rechts: Lieve, Barbara en Cindy
van bestuur net zo min zichtbaar zal zijn.” (Barbara) “Toch is ook dit weer bedrijfsafhankelijk, stelt Nathalie. De leden worden gekozen vanuit de raad van bestuur. Als daar ruimdenkende mannen in zetelen, zullen ze makkelijker voor een vrouwelijk bestuurslid kiezen; heb je echter te maken met conservatieve geesten, dan zal het een stuk moeilijker worden al is de vrouwelijke kandidaat nog zo goed.”
Vrouwvriendelijke maatregelen Stelling: “Door alle sociale maatregelen zorgen vrouwen voor minder bedrijfscontinuïteit” “Wat mij stoort is dat het vaak als een verkeerde zet wordt gezien als een vrouw haar carrière een tijdje ‘on hold’ zet voor het gezin.” (Ruth) “Als het haar eigen keuze is, is daar niets verkeerds mee. Alleen heb ikzelf ondervonden dat een paar maanden ‘eruit zijn’ toch wel voor een achterstand kan zorgen. Toen ik uit zwangerschapsverlof terugkwam, leek het wel alsof ik een eeuwigheid weg was geweest. Ik had het gevoel dat er ontzettend veel was veranderd en dat ikzelf was blijven stilstaan…” (Cindy) “Het is een kwestie van prioriteiten stellen. De verantwoordelijkheid nemen voor de opvoeding van je kinderen, kan op een bepaald moment als de voornaamste prioriteit aanvoelen.”(Lut) “Maar hoe vul je ‘opvoeding’ in?” (Cindy) (waarna zich een levendige discussie ontspint over ‘quality time’, de aan(af)wezigheid van mannen op ouderavonden enzovoort) “Overigens is het zo dat de hedendaagse mannen meer bezig zijn met het ‘papa’ worden dan de vroegere generaties.” (Nathalie) Is er ook een merkbaar verschil tussen de oudere en jongere generatie vrouwen? “Ik denk dat het afhangt van de levensfase waarin je je bevindt. Met jonge kinderen zal je als vrouw sneller een schuldgevoel hebben als je voor je carrière gaat.” (Nathalie) “Als je wat ouder bent, is het inderdaad makkelijker om carrière te maken. Al is het alleen al omdat je dan flexibeler bent… Overigens, een time-out nemen om voor de kinderen zorgen, en daarna weer carrière maken, is perfect mogelijk. Daar kan ik over meespreken.” (Lut)
14
“Het heeft ook te maken met maturiteit. Ik merk dat vrouwen in een dergelijke context vaak de mannelijke strategie gaan kopiëren omdat ze denken dat dit de goede is. Toegegeven, het is niet simpel om in een dergelijke context trouw te blijven aan je vrouwelijke strategie en daarom doen we vaak een copy-paste van het mannelijke gedrag… maar eigenlijk past dat jasje ons niet. We wringen ons in een jas die de onze niet is. Met ouder worden, nemen je zelfvertrouwen en het vertrouwen in je eigen strategie toe. Vrouwen hebben bovendien de eigenschap om mee te deinen, om vloeiend bezig te zijn en die kracht moeten we meer naar boven halen.” (Ruth) “We moeten inderdaad meer durven vertrouwen op onze befaamde intuïtie.” (Cindy) “Het contact met je vrouwelijke aard vasthouden en ons minder spiegelen aan onze omgeving. Er moet meer evenwicht komen tussen onze mannelijke en vrouwelijk pool, een re-balance tussen fe-male, want tot nu toe is de mannelijke kant altijd sterker. Niet alleen bij mannen maar ook bij vrouwen.” (Ruth) “Dit evenwicht vinden is ook weer een groeiproces.” (Lieve) Zelfs na het afronden van de discussie blijven de dames nog een tijd lang ervaringen uitwisselen en elkaar van advies voorzien. Want zoals een van de deelneemsters opmerkte: “vrouwen zijn toch vooral teamspelers”. Misschien strookt het niet met de mannelijke strategie maar als je het teambelang voor ogen houdt, win je uiteindelijk op lange termijn. En is dat niet waar vrouwen zo goed in zijn, in langetermijndenken?
* Gert Van Garsse (Houttequiet) (Klant Alaska Antwerpen-Waasland): verantwoordelijk voor alle HRgerelateerde zaken in het familiebedrijf dat 65 medewerkers te werk stelt en dat geleid wordt door haar man en een neef. De derde generatie Houttequiet runt twee garages (Temse en Beveren) en een carrosseriebedrijf. Nathalie Depuydt (Klant Alaska Antwerpen-Waasland): zelfstandig HR Business Partner. Helpt tal van bedrijven in verschillende sectoren (automotive, metaalconstructiebedrijven, textielsector, dienstverleners …) bij onder meer aanwerving en selectie, organisatiestructuur enz. José Recko (Aldes nv) (Klant Alaska Hasselt): Gaf meer dan tien jaar geleden het lesgeven op om haar eigen zaak te beginnen: importeert schoenen (uit Italië, Spanje, Zwitserland) in de BENELUX en ontwerpt twee eigen merken. Is fin de carrière (zegt zijzelf) want heeft haar zaak onlangs verkocht. Gedurende een aantal jaren blijft ze nog op de achtergrond aanwezig. Bovendien gaat ze door met het ontwerp van haar eigen merken. Cindy Dhondt: vennoot binnen Alaska Waasland / Barbara Vanhuysse: vennoot Alaska Kortrijk-Ieper / Evelien Vanhaverbeke: vennoot Alaska Gent / Lieve Nelissen: vennoot Alaska Hasselt (en echtgenote van Serge Mesotten, eveneens vennoot) Lut Draye (De & D CONSULT) (Alaska Hasselt): Master in Total Quality Management. Was gedurende 25 jaar kwaliteitsverantwoordelijke in een Hasselts Ziekenhuis. Werkte vervolgens bij het ‘Centrum Kwaliteitszorg Hasselt’ en begon tien jaar geleden met haar eigen advies- en consultancybureau ‘De & D CONSULT’ waarbij zij bedrijven adviseert omtrent het gebruik van duurzame producten (in het bijzonder hout en papier) Ruth Bracke (Fe-male Coach) (Klant Alaska Gent): als business & life coach, gespecialiseerd in persoonlijke ontwikkeling & vrouwelijk leiderschap, helpt ze bedrijven en personen een evenwicht te vinden.
