Vrijwilligers in beweging Studiedag 18 mei 2015 – Civitaz en afstudeerrichting SCW van SSH
Civitaz Centrum voor Burgerschap en Participatie O Participatief werken met kwetsbare O O O
O O O
groepen Beleidsparticipatie Gemeenschapsvorming Vermaatschappelijking Krachtgericht werken Burgerinitiatieven Werken met vrijwilligers
Onderzoeksthema O ondersteuningsbehoeften O van bestuursvrijwilligers
O binnen sociaal-culturele
volwassenenverenigingen O Partners: Velt, Pasar, KWB, vtb Kultuur,
Internationaal Comité, Femma
3
Onderzoeksmethode O Literatuurstudie O Interviews (18): huidige werking O Vrijwilligers O Educatieve krachten O Coördinatoren
O Survey bij 974 vrijwilligers, respons 27% O Focusgroepen: terugkoppeling resultaten
survey O Vrijwilligers O Educatieve krachten O Coördinatoren 4
ontstaan 1920-1940 ondanks veel engagement en bijsturingen van
groepen en verenigingen vergrijzing voorzitters: 62% tussen 50-70 jaar en
10% jonger dan 40 jaar weinig doorstroming in bestuur: 58% >10 jaar
bestuurslid, waarvan 34% > 20 jaar leden en activiteiten dalen, weinig
droomactiviteiten een proces van zich naar binnen keren
ontstaan 1970-1990 staan er nu nog beter voor aflossen pioniers
maar bij hun oudere groepen zien we
dezelfde tendensen
Groepen hebben een natuurlijke levensloop, het water is hier minder heet.
de wereld blijft draaien O werven van nieuwe (jonge) leden en groepen O van functiegericht naar taakgericht O lid worden is één van de toegangspoorten tot groep O bestuursvernieuwing
O Schaalverandering: gemeente, wijk, straat … O van allesomvattend naar hedendaags verhaal
O experimenteren met nieuwe groepen vanuit goesting O galant voorbijsteken door jong-groepen O vrijwilligers op ondersteunende bovenlokale taken O participatieve vormen naast getrapte democratie O meer automatisering, digitalisering en sociale media O meer professionaliseren in administratie, inhoud,
groepsbegeleiding, communicatie, management
vrijwilligers geloven O mensen zetten zich welbewust in voor
aangename actieve engagementen …
O waarbij men positief effect wenst te
boeken in het bereiken van een gemeenschappelijk doel … O zo geven ze mee vorm aan een betere
wereld en zichzelf.
maar verlos ons van O belemmerende randvoorwaarden die ons weg
houden van onze kerntaak O de grootste ondersteuningsbehoefte (54%) ligt
bij het helpen of overnemen van O
financiële, O verzekeringstechnische, O logistieke, O regelgevende randvoorwaarden van een groep.
en geef ons O zeker ondersteuning op het organiseren van
activiteiten (52%) O en in mindere mate O ondersteuning op inspiratie
O ondersteuning op bekendmaking O ondersteuning op samenwerken in eigen
groep
en leidt ons niet in bekoring O ondersteuning op samenwerken met
anderen O ondersteuning op beïnvloeden van
gemeentelijk beleid scoren laag.
ondersteun ons via O informatie op papier of digitaal O groepsbegeleiders mits goed contact: O inspireren en klankbord bij bekwame groep en
eerder op kerntaak O expert en hulplijn bij minder bekwame groep en eerder op randvoorwaarden O regionaal overleg vanuit realiteit van groepen O vorming combineren met overleg en feest
ondersteuning maakt van verenigen een werkwoord dynamische groepen - opstartende groepen - voorzitters < 10 jaar anciënniteit O vragen meer ondersteuning
O zijn er ook meer tevreden over O vinden bovenlokaal overleg nog zinvol
Andere wereld, andere vrijwilligers O Minder vrije tijd
O Individualisering
O Informalisering O Intensivering
O Informatisering O Internationalisering
O Ontzuiling en ontkerkelijking O Toename (commerciële) aanbieders
vrijetijds- en vrijwilligersmarkt O Verstedelijking O Stijging opleidingsniveau en emancipatie
bevolkingsgroepen O Leven langer, verspreide levensfasen O Wisselende populariteit van
maatschappelijke zaken/thema’s O Verplicht vrijwilliger & ongelijkheid
andere wereld, andere organisaties? O single loop learning : doen we de dingen
goed? O geleidelijke, minder zichtbare verandering O op korte termijn gericht
O double loop learning : doen we de goede
dingen? O zichtbare verandering O op lange termijn gericht
leren werken in complexiteit! O belangrijkste conclusie onderzoek: veel
diversiteit, dus veel complexiteit O diversiteit tussen maar ook binnen de
vereniging O beheersen of/en loslaten?
PRODUCT Resultaat
PEOPLE
Techniek
Beweegreden
begeleider
PROCEDURE Structuur
Rollen
Gedrag
groepen wensen O op maat werken via bemiddeling en/of
ruim keuzepallet (nudging D. Kahneman) O rechtstreeks, zo bereikt men ook meer
mensen dan enkel de voorzitter O transparant, groepen hebben weinig zicht
op ondersteuningsmogelijkheden, vooral van buiten de eigen vereniging
complexiteit vereist O loslaten van uniforme, hiërarchische
standaardantwoorden door verenigingen en overheden O dynamisch afstemmen en coachen van elke
groep vanuit waarom – hoe – wat –verhaal
O niet vrijblijvende dialoog , kans op dissensus
en breuk O netwerken, andere connectors en vrijwilligers
laten doorstromen
golden circle van Sinek
afstemmen via interactie O persoonlijk contact met groep behouden O ondersteunen is groepen coachen op
bewustzijn van keuzen en op het maken ervan O coachende groepsondersteuners nodig O maturiteit O haalbaar aantal groepen, meer als 40 is niet kwaliteitsvol
coachen in bewust kiezen O op het vlak van bridging: externe
kwantiteit, hoeveel connecties met de omgeving O op het vlak van bonding: interne kwaliteit,
in welke mate is men op elkaar betrokken
standaardantwoorden op randvoorwaarden O veel groepen maken hetzelfde mee O hetzelfde is te objectiveren
O past in een FAQ-systeem O diploma expertise, specialisatie nodig
levensfazen groep Onbekwaam
Onbewust
4/ Verstillende groep
1/ Startende groep
geen doorstroming in leden en bestuur. Er zijn nog fijne activiteiten, weliswaar afnemend. Deze fase kan lang duren, men verstilt geleidelijk.
bruist en er ligt weinig vast. Open gesprekken over afstemming van doel, meningsverschil mag. Er komen mensen bij maar er vertrekken er ook.
Interactie met de omgeving krimpt. Oude contacten blijven behouden, er komen geen nieuwe bij. Bonding primeert op bridging, de groep plooit geleidelijk naar binnen.
Veel interactie, men heeft de omgeving en de vereniging nodig. Bridging is in deze fase het meest spontaan en natuurlijk. Er gaat evenveel energie naar bonding.
De groep schuift even naar veel ondersteuning vragen en dan naar laat ons maar met gerust.
Bekwaam
Bewust
De groep wenst op bijna alles ondersteuning: overleg is zinvol, extra vraag naar intern/extern samenwerken.
3/ Routineuze groep
2/ Autonome groep
loopt gesmeerd. Procedures en langere besturen hollen geleidelijk gedeelde verantwoordelijkheid uit. Conflicten worden geleidelijk toegedekt. Groei stagneert.
blaakt van vertrouwen en creactiviteit. Grote betrokkenheid en gedeelde verantwoordelijkheid. Men weet waarom men iets doet. Groep groeit.
Interactie met anderen wordt voorspelbaar en minder open. Het is te nemen of te laten. Bridging en bonding stollen in vaste herhalende structuren, verliezen flexibiliteit.
Interactie met omgeving en vereniging wordt doelgerichter, meer als partner. Bridging en bonding zijn in evenwicht en realiseren een grote betrokkenheid.
Vragen enkel ondersteuning bij onverwachte accidenten. Fouten tegen de routine liggen moeilijk.
Ondersteuning is een logisch gevolg van het aangaan van uitdagingen. Fouten maken mag.
startende groep O bruist, de groep groeit en er ligt weinig vast. Open
gesprekken over afstemming van doel, meningsverschil mag. Er komen mensen bij maar er vertrekken er ook. O veel interactie, men heeft de omgeving en de
vereniging nodig. Bridging is in deze fase het meest spontaan en natuurlijk. Er gaat evenveel energie naar bonding. O de groep wenst op bijna alles ondersteuning: overleg is
zinvol, vraag naar intern/extern samenwerken.
O overgangskenmerken O organische < structuur en rollen O duidelijk maar kan nog veranderen
O coachen op bonding en bridging O samen taal geven aan waarom O vanuit waarom en mogelijkheden tot
activiteiten komen
autonome groep O blaakt van vertrouwen en creactiviteit. Grote
betrokkenheid en gedeelde verantwoordelijkheid. Men weet waarom men iets doet. Groep groeit. O interactie met omgeving en vereniging wordt
doelgerichter, meer als partner. Bridging en bonding zijn in evenwicht . O ondersteuning is een logisch gevolg van het
aangaan van uitdagingen. Fouten maken mag.
O overgangskenmerken O omgeving dient zich aan te passen O eigenaarschap groepsleden daalt
O het waarom gaat naar de achtergrond
O coachen op bonding en bridging O persoonlijk contact houden O groepsbewustzijn verhogen via hoe
routineuze groep O loopt gesmeerd. Procedures en langere besturen
hollen geleidelijk gedeelde verantwoordelijkheid uit. Conflicten worden toegedekt. Groei stagneert. O interactie met anderen wordt voorspelbaar en
minder open. Het is te nemen of te laten. Bridging en bonding stollen in vaste herhalende structuren, verliezen flexibiliteit. O weinig reden om ondersteuning te vragen,
behalve bij onverwachte accidenten. Fouten tegen de routine liggen moeilijk.
O overgangskenmerken O herhalende activiteiten O minder doorstroming bij bestuur en leden
O coachen op bonding en bridging O kijken in de spiegel en kiezen, elke keuze
is goed O participatieve werkvormen verbreden hopelijk terug het eigenaarschap
verstillende groep O geen doorstroming in leden en bestuur. Er zijn nog
fijne activiteiten, weliswaar afnemend. Deze fase kan lang duren, men verstilt geleidelijk. O Interactie met de omgeving krimpt. Oude
contacten blijven behouden, er komen geen nieuwe bij. Bonding primeert op bridging, de groep plooit geleidelijk naar binnen. O De groep schuift even naar veel ondersteuning
vragen en dan naar laat ons maar met gerust.
O coachen op bonding en bridging O toekomstmogelijkheden vergroten en
kiezen stimuleren, elke keuze is een goede keuze O stoppen als bestuurslid of als groep is een eerbare optie
Bedankt! Domeinverantwoordelijke SCW:
[email protected] Coördinator Civitaz:
[email protected] Onderzoeker:
[email protected]
