Vrienden-loterij via de Support Actie! Kans op auto's, vakanties en geldprijzen!

aug04.qxp

30-8-2004

12:01

Pagina 1

Vrienden-loterij via de Support Actie! Kans op auto's, vakanties en geldprijzen!

3/2004 JAARGANG 26

aug04.qxp

i

30-8-2004

n

h

12:01

o

u

d

e

Inhoudsopgave

2

Even bijpraten

2

Zoekplaatje

2

Nieuws uit Blijdorp

3

Vriendendienst

6

Zoo'n Tijdschrift: Vliegend Hert

6

De Vrienden zoeken een nieuwe reiscoördinator/ bestuurslid (m/v)

7

Verslag meerdaagse Vriendenreis naar Midden-Duitsland

7

Botanisch Blijdorp: over wilde planten en grootse plannen

8

Tuinstel

10

Nieuw: Vrienden-loterij via de Support Actie!

11

Vogelwijzer gaat vreemd

12

Digibeesten: IJsberen

14

Koud bloed: duiken in Blijdorp

16

Lijn 13: Trekvogels

17

Masoala in Zürich

18

Nieuws uit andere tuinen

20

In memoriam: Antoon van Hooft

21

Mutaties

22

Agenda

23

Colofon

23

Manenduif - foto: Anneke Oberman 2

Pagina 2

v

e

n

b

i

j

p

r

a

t

e

n

Beste Vrienden en Vriendinnen, U heeft enthousiast gereageerd op onze ijsberen-actie. De reacties stromen binnen! Ook buiten onze Vereniging is er aandacht voor de actie. Zo mocht onze voorzitster zowel in het Rotterdams Dagblad als op TV Rijnmond een toelichting geven. Dat heeft er onder meer toe geleid dat bedrijven zich aanmelden om onze actie te ondersteunen. In dit nummer treft u bijvoorbeeld informatie aan over ijsberen-reizen naar Spitsbergen en Canada. Maakt u van dit aanbod gebruik, dan maakt het reisbureau een bedrag over naar de Vrienden voor het nieuwe ijsberenverblijf! Ondertussen wordt er natuurlijk stevig verder gebouwd aan de lopende Vrienden-projecten: de nieuwe verblijven voor servals en Sumatraanse tijgers. Na afloop van de winterlezing van november openen we het nieuwe servalverblijf. Dankzij uw hulp wordt het Afrikacontinent in Blijdorp weer een stukje mooier. Komt u ook? Mensen met hart voor de natuur weten elkaar altijd te vinden. Toen het Natuurmuseum in Rotterdam ons vroeg om het museum onder uw aandacht te brengen zijn we direct accoord gegaan. Ingesloten treft u een folder aan. Tenslotte vraag ik uw speciale aandacht voor de loterij van de Support Actie. Via deze Actie kunt u leuke prijzen winnen en tegelijk de Vrienden financieel steunen. In dit nummer vindt u een aanmeldingskaart. Deze kaart kunt op u opsturen naar het secretariaat of inleveren bij de Vriendenwinkels. Ik wens u veel leesplezier. Marcel Kreuger, hoofdredacteur.

Zoekplaatje Wie herkent deze Blijdorp bewoner?? Kijk voor het juiste antwoord op de website: www.vriendenvanblijdorp.nl of wacht tot het volgende nummer van Vriendennieuws.

Oplossing 2004-2: De Maleise tapir

Foto’s: Yvonne Raaijmakers

aug04.qxp

30-8-2004

12:01

Pagina 3

Blijdorp

n

Tekst: Monique van Leeuwen- Maat Bronnen: persberichten Diergaarde Blijdorp en ‘De Nieuwsbrief’, maandelijks uitgave van de vrijwillige rondleiders in Blijdorp

Sinds de invoering van het Masterplan leven steeds meer dieren in een natuurlijk biotoop. Door de combinatie van dierentuin en botanische tuin zijn die biotopen ook helemaal in stijl ingericht, wat de sfeer versterkt. In de afgelopen maanden kreeg de Afrikaanse savanne steeds meer gestalte. En hoewel het gebied nog niet klaar is, krijg je als bezoeker steeds meer idee hoe het er uiteindelijk zal gaan uitzien. Ik kan haast niet wachten om straks een mooi plekje met uitzicht op de drinkplaats te zoeken, en dan maar kijken welke dieren aan je voorbijkomen.

Henri Martinhuis heropend Op 30 juni is het Henri Martinhuis officieel heropend. Het voormalige apen- en nachtdierenhuis is omgebouwd tot kantoorruimte, laboratorium en operatiekamer voor de dierenartsen. Ook is er een publieksruimte van waaruit je in de operatiekamer kunt kijken. Liefhebbers van programma’s als ‘Dieren op spreekuur’ en ‘Vets in practice’ kun-

Wat maken die buren zich druk! - foto: Mary Vriens

i

e

u

w

s

nen nu met een beetje geluk van achter de ruit een heuse operatie volgen. In de dierentuin gaan de dieren echter niet zo vaak naar de dierenarts toe. Meestal is het omgekeerd en zoekt de dierenarts de dieren op in hun eigen verblijf. In de publieksruimte is veel informatie te vinden over het werk van de dierenartsen, onder andere door middel van filmpjes over verschillende behandelingen bij dieren. Tevens is er een expositie over het veldwerk dat de Diergaarde verricht. Momenteel is er aandacht voor twee projecten: het korenwolvenproject in Limburg en een leeuwenproject in Botswana dat Blijdorp steunt via het zogenaamde Thandiza Fonds. Het Thandiza Fonds is opgericht om natuurbeschermingsprojecten in Afrika te ondersteunen en het belang ervan in Blijdorp onder de aandacht van het publiek te brengen. De heropening van het Henri Martinhuis werd dan ook verricht door Pieter Kat, natuuronderzoeker uit Botswana. Hij verricht al sinds 1995 onderzoek naar de leeuwenpopulaties in Botswana. Uit het onderzoek is men veel te weten gekomen over het sociale gedrag van deze dieren.

Succes bij zeepaardjeskweek In het eerste nummer van dit jaar stond

Savanne in aanleg - foto: Monique van Leeuwen

een artikel over het Hica-project, een project om het Kaapse zeepaardje voor uitsterven te behoeden. Het Kaapse zeepaardje is op dit moment de meest bedreigde soort onder deze bijzondere vissen. De Vrienden van Bijdorp ondersteunen dit project, evenals het eerder genoemde Thandiza Fonds van Blijdorp. Onderdeel van het project is de kweek van zeepaardjes in Blijdorp en in Antwerpen Zoo. De tuinen werken samen aan het fokprogramma van het Kaapse zeepaardje. Bovendien doet men in Antwerpen DNA onderzoek bij deze soort. Het is voor het eerst dat er in Europa een fokprogramma wordt ingesteld voor een zeevissoort. In de afgelopen maanden zijn er honderden zeepaardjes gekweekt van drie verschillende soorten: gestreepte, Caribische en Kaapse zeepaardjes. Sinds kort is ook het Europese kortsnuit zeepaardje in de collectie gekomen. De kweek van de zeepaardjes vindt plaats in het zeebiologisch laboratorium. De jongen krijgen aangepast voer tot ze zo’n twee tot drie maanden oud zijn. Een deel van de diertjes is te bewonderen in het publiekslab. Het Hica-project is niet alleen een Europese aangelegenheid: ook ter plaatse in Zuid-Afrika wordt de bevolking door middel van educatie op de hoogte gebracht van de kwetsbaarheid van het > Kaapse zeepaardje. 3

aug04.qxp

30-8-2004

12:01

Pagina 4

Mantsjoerijse kraanvogel - foto: Martin Leendertse

Vogelnieuws Voor de witnekkraanvogels en jufferkraanvogels is het heel gewoon om elk jaar jongen groot te brengen. De Mantsjoerijse kraanvogels hebben ons minstens tien jaar laten wachten voordat er een kuiken uit het ei kroop! Beide oudervogels zijn erg belangrijk voor het fokprogramma van deze sterk bedreigde diersoort. Toch wilde het maar niet lukken met de voortplanting. Het mannetje deed verschrikkelijk zijn best om het vrouwtje te verleiden met fraaie paringsdansen. De dame leek echter niet erg onder de indruk. Er werden uiteindelijk wel paringen waargenomen, maar de eieren bleven onbevrucht. Het kuiken kwam er dan ook niet via de natuurlijke weg, maar dankzij kunstmatige inseminatie. Omdat het niet lukte om zaad te bemachtigen van de Blijdorpse man, werd uiteindelijk zaad gebruikt van een soortgenoot uit België. Begin juli scharrelde er een klein, ietwat onhandig kuiken rond in het Aziatische moeras. De eerste stapjes op de lange steltbeentjes waren nog wat wankel. Met de kleine vleugeltjes kon het zich amper in evenwicht houden en viel dan ook regelmatig omver. De ouders verzorgen gezamenlijk de opvoeding en zo’n jonge kraanvogel groeit dan ook als kool. In korte tijd zal het kleine onhandige kuiken uitgroeien tot net zo’n trotse, statige vogel als de ouders. 4

In de tropenkas zijn jonge zwavelborsttoekans te bewonderen. Vorig jaar ontving de Diergaarde zes in beslaggenomen dieren. Na een quarantaineperiode werden de drie dames en drie heren in een volière in de tropenkas geplaatst, in de hoop dat zich fokstellen zouden vormen. Eén stel ging in het voorjaar eieren leggen. Voor de zekerheid werden de eieren in de broedmachine gelegd met als resultaat drie jonge zwavelborsttoekans. Voor Blijdorp is dit een primeur. De ouders gingen onverdroten verder en legden nog meer eieren. Hiervan kwam er begin juli eentje uit. Het jong krijgt een uitstekende verzorging door de ouders. Ook op Bass Rock konden de verzorgers beschuit met muisjes eten: een papegaaiduiker, een zeekoetje en twee drieteenmeeuwen kropen daar uit het ei. Het was lange tijd een vergeten hoekje in de tuin: het voormalige berenterras. Maar nu is het omgebouwd tot een schitterend verblijf voor oehoes, waar je als bezoeker dwars doorheen kunt lopen. Regelmatig kun je vlak onder een oehoe doorlopen en zie je pas goed hoe groot deze uilensoort is! De poging om ook sneeuwuilen in het fraaie verblijf onder te brengen is helaas mislukt.

Estafette…. In het vorige nummer kon u lezen over de colobusapen die ontsnapt waren om een kijkje te gaan nemen in de naastgelegen speeltuin. Nadat er nog meer schrikdraad was gespannen mochten de dieren het weer proberen op het frisse groene eiland naast de gorilla’s. Helaas, wederom wisten enkele dieren met een fikse sprong de populieren aan de andere kant van het pad te bereiken. En zo staat dit prachtige Vriendenverblijf enkele maanden na de opening leeg. De colobussen zijn tijdelijk terug naar het eiland in de grote vijver. Binnenkort komt een groepje witneusmeerkatten naar de Diergaarde om hun intrek te nemen in het voormalig colobusverblijf. Nu maar hopen dat zij minder goed kunnen springen en op het eiland blijven! Na de colobussen waren de mutslangoeren aan de beurt om de Blijdorpmedewerkers enkele slapeloze nachten te bezorgen. Vanuit Apenheul was Blossom het groepje mutslangoeren in Blijdorp komen versterken. Deze fraai oranje gekleurde dame nam een sprong naar de bomen met die aanlokkelijke sappige bladeren die rondom het eiland staan. Van daar uit ging de reis verder. Een week lang hield Blossom de gemoederen in en rond de Diergaarde bezig. Ze werd op diverse plaatsen rond de tuin gesignaleerd. Enkele vaste bezoekers, >

aug04.qxp

30-8-2004

12:02

Pagina 5

n i e u w s

Mohrgazellen - foto: Monique van Leeuwen

die meehielpen zoeken, klaagden over pijnlijke knieën en stijve nekken van het alsmaar omhoog turen in de bomen. Zodra er medewerkers met een verdovingsgeweer in zicht waren ging de dame er vandoor. Na een week is Blossom uit zichzelf weer teruggekeerd naar haar soortgenoten. Wordt ongetwijfeld vervolgd…

Onager en jong, 2 dagen oud - foto: Anneke Oberman

Hoefgetrappel Voor het eerst in tien jaar zijn er weer jonge onagers in Blijdorp te bewonderen. Van oorsprong komt deze wilde halfezel-

Zeven wolvenpups! - foto: Martin Leendertse

soort uit Iran. Helaas zijn de dieren in het wild nagenoeg uitgestorven. Sinds 1955 zijn er overigens al onagers in de Diergaarde. Toen al werd het plan opgevat om deze fraaie dieren van de ondergang te redden. Op verzoek van het WNF werkte Blijdorp in 1968 mee aan het uitzetten van onagers in een natuurreservaat in Israël. In dierentuinen over de hele wereld leven momenteel zo’n 150 exemplaren. De Diergaarde is dan ook heel blij met de geboorte van twee onagers. Vorig jaar kwam een nieuwe hengst uit Frankrijk de kudde versterken. In juni en juli van dit jaar kwamen, na een draagtijd van ongeveer 12 maanden, twee veulens ter wereld. De jonge, ranke dieren staan hoog op de benen. Overigens is er nog een merrie drachtig. Ook bij de bongokudde was er gezinsuitbreiding: bij deze fraaie antilopensoort werden maar liefst drie jongen geboren. Omdat ook de bongo’s tot een sterk bedreigde diersoort behoren, zijn de jonge dieren zeer welkom. Ditzelfde geldt voor de mohrgazellen in hun perk tegenover de giraffen. Na drie zonen is moeder Samira bevallen van een dochter: Mahbes. De dieren krijgen van de verzorgers een naam die gerelateerd is aan het gebied van herkomst, het zuidwesten van Marokko. De Blijdorpse groep bestaat nu uit vier mannen en vier vrouwen.

Er waren nog veel meer jonge hoefdieren te zien de afgelopen maanden. Voor ons is het heel gewoon om ieder jaar te genieten van jonge penseelzwijnen, zebra’s en bizons. Maar ze blijven aandoenlijk, die kleine hoefjes.

Kort nieuws In het vorige nummer vertelden we over de kunstmatige inseminatie bij Amoerpanter Nouska. Helaas, het is mislukt, dus we kunnen nog niet genieten van jonge Amoerpanters. Na alle vreugde over de jonge manenwolven in het voorjaar is er nu minder leuk nieuws te melden: een van de jongen is overleden aan de gevolgen van een longontsteking. Korte tijd later overleed ook vader Borja. Hij bleek een grote tumor in de blaaswand te hebben. In de wolvenvallei was het deze zomer een drukte van belang: moeder Nova had maar liefst zeven pups groot te brengen! Nadat neushoornvader Nico vorig jaar als eerste zijn zwemdiploma haalde, zijn nu ook moeder Namaste en zoon Hugo regelmatig in hun buitenbad te vinden. Dat heeft wel wat voeten in de aarde gehad, want met name Hugo is niet echt een waaghals. 5

aug04.qxp

30-8-2004

12:02

Pagina 6

Vriendendienst Diergaarde Blijdorp bruist en gonst van het leven, midden in het hart van de stedelijke bebouwing van Rotterdam e.o. Dat is natuurlijk een prachtig bezit. Maar wat gebeurt er als er een einde komt aan al dit leven? Wie houdt bij wanneer ‘Natuur’ ‘Historie’ wordt? Op een veel kleinere schaal dan Blijdorp is er aan de Westzeedijk in de fraaie Villa Dijkzigt het Natuurmuseum Rotterdam. Daar worden rijke collecties flora en fauna bewaard en beheerd door deskundige vrijwilligers. Ook zijn er regelmatig spraakmakende tentoonstellingen. Zo was in het Natuurmuseum (een deel van) de bijzondere collectie van Boudewijn Büch te zien. En was er de spraakmakende expositie ‘Plant je voort’. Ook voor kinderen zijn er regelmatig bijzondere activiteiten. Kijk maar eens op de website: www.nmr.nl Vandaag de dag kan een museum niet zonder de steun van belangstellenden, van vrienden. Bij dit Vriendennieuws vindt u daarom een folder van de Vereniging Natuurmuseum.

ZOO’N TIJDSCHRIFT:

Vliegend Hert’ “Vliegend Hert is het nieuwste tijdschrift voor iedereen die natuur en milieu een warm hart toedraagt. Het bezingen van de schoonheid van bloemen en bijen staat niet voorop, wel het verschaffen van belangwekkende, kritische en verstrooiende informatie. Kortom, een tijdschrift met diepgang voor en door betrokken mensen.” Aldus de wervende tekst op de achterflap van, het in paperback-uitgevoerde, nieuwe tijdschrift ‘Vliegend Hert’ (Een vliegend hert is overigens een intrigerend en weerbarstig insekt met enorme kaken). Het tijdschrift biedt artikelen, overpeinzingen, verhalen en gedachten, op allerlei gebieden die met de natuur te maken hebben (onder andere biologisch beheer, milieu en gezondheid, stadsnatuur, geologie en mariene biologie). Dit alles leidt tot een bonte verzameling stukken, deels informatief, deel verstrooiend of ter overdenking. Omdat het tijdschrift ruim 120 pagina’s bevat is er voor ieder wel wat in te vinden. Eén van de meest gedegen artikelen in het eerste nummer behandelt een vogel die ook in Blijdorp te zien is en waarvan bovendien een afbeelding op de voorkant van het tijdschrift prijkt: de oehoe. In het artikel wordt met name gekeken naar de overlevingskansen van de oehoe in Nederland. Andere stukken behandelen onder andere natuurbehoud in Suriname (veel goede wil, geen geld), natuur in de stad (steeds meer soorten maken hun opwachting in de stad, zoals bijvoorbeeld de vos en de fuut) en de geologie van de Utrechtse heuvelrug. Meer verstrooiend, dan wel tot nadenken stemmend, zijn verhalen van Pieter Winsemius (de fabel van het nijlpaard en de vlinder) en Theo Schilkamp (tijd van leven). Achterin het blad wordt een aantal natuurboeken aanbevolen. Hier moet echter niet te veel waarde aan gehecht worden, want de uitgever van het tijdschrift is dezelfde als die van de genoemde boeken.

‘Vliegend Hert’ wordt uitgegeven door Tirion uitgevers bv, Baarn Losse nummers kosten € 8,90 (abonnees betalen € 7,50 per nummer) ISBN 90 5210 560 x www. tirionuitgevers.nl

6

‘Vliegend Hert’ lijkt een leuk driemaandelijks blad te kunnen worden. Iets meer eenheid in stijl en diepgang en betere foto’s zouden het blad kunnen verbeteren. Wij zijn in ieder geval benieuwd naar het tweede nummer (te verschijnen in zomer 2004). Al met al wel een aanrader voor liefhebbers van de natuur in al haar facetten.

Tekst: Jos en Anne Marie Nijkamp-Hosman

aug04.qxp

30-8-2004

G

12:02

E

Pagina 7

Z

O

C

H

De Vrienden zoeken een nieuwe reiscoördinator/bestuurslid (m/v) Vrienden van Blijdorp kunnen gebruik maken van een aantal speciale ledenactiviteiten. Zo organiseert de Vereniging drie keer per jaar een Vriendenreis: twee eendaagse reizen naar tuinen in de directe omgeving en een meerdaagse reis naar tuinen in het buitenland. Elk jaar gaan een paar honderd Vrienden op die manier met ons op reis. Tot dit jaar zijn de reizen georganiseerd door Tom Slijkoort. Tom heeft helaas aangegeven om persoonlijke redenen te gaan stoppen. Wij zoeken dus met ingang van 2005 een opvolger! Binnen het bestuur van de Vrienden hebben alle leden een specifieke taak. Dat houdt in dat de nieuwe reiscoördinator ook bereid moet zijn toe te treden tot het bestuur.

Wat voor iemand zoeken wij? Vanzelfsprekend moet de nieuwe coördinator last hebben van dezelfde ‘Blijdorp-afwijking’ als de andere bestuursleden. Kortom affiniteit met dieren, goede dierentuinen in het algemeen en Blijdorp in het bijzonder! Verder heeft hij/zij enige (reis-)organisatieervaring, is stressbestendig en is bereid (en in staat) om contacten te onderhouden met buitenlandse dierentuinen en vriendenverenigingen. Contactuele vaardigheden en enige talenkennis zijn dus niet onbelangrijk. Verder hopen wij op iemand met enthousiaste ideeën. Er zijn nog veel reis-mogelijkheden: verder weg, samenwerking met natuurbeschermingsorganisaties of andere vriendenorganisaties in binnen- en buiten-

Verslag 5-daagse dierentuinreis naar Midden-Duitsland Omdat er vorig jaar helaas watervallen, één van de geen meerdaagse reis was modernste in Europa. De vijf geweest hadden we er lang (vooral jonge) ijsberen, waarnaar uitgekeken. Dinsdag onder de in 1990 in Blijdorp 18 mei was het zo ver. Om geboren Larissa, waren con8.00 uur vertrokken 38 stant actief; duiken, elkaar Vrienden per bus richting kopje onder duwen. FascineDuitsland. Na een koffierend. Genieten was het ook stop in Sevenum en een tijdens de Gondoletta-bootlunchpauze met prachtig vaart van 40 minuten door uitzicht op de rivier de het park, waarbij de pelikaMoezel arriveerden we om nen, die hier in vrijheid leven, 15.30 uur in tropische temnaast je bootje mee zwemperaturen bij ons hotel in men. de havenstad Mannheim, waar we tijd hadden de Donderdag bezochten we omgeving te verkennen. Zoo Heidelberg, waar we Mannheim bleek een bruiseen interessante rondleiding ende stad met voor elk wat van de directeur kregen. Van wils. Van een prachtig 42 ha Foto’s: Menno van Staveren oorsprong was deze tuin een groot stadspark, met ook begraafplaats, aan dit verleden enkele vogelsoorten, tot de vele winkels. heeft men een mooi bomenbestand te danOm 19.30 uur vond het diner plaats. Daarken. In de tuin, die momenteel sterk in ontna kon de avond naar eigen inzicht ingevuld wikkeling is, bouwt men een nieuw olifanworden. De één zocht het schitterende tenperk, waarin men olifanten in één verpark op, anderen verkozen de stad, de blijf wil combineren met Indische antilopen hotelbar of gingen vroeg naar bed. en axisherten. Tijdelijk woont er maar één olifant, een oudere wat eenkennige dame Woensdag stond de in het stadspark geledie alleen haar twee vaste verzorgers gen Zoo Karlsruhe op het programma. accepteert, die ze al 20 jaar kent (één van Door de schitterende parkaanleg naar mijn deze twee is al 74 jaar oud). Bij de gorilla’s smaak veruit de mooiste van de drie tuikwamen we nog een oude bekende tegen; nen. Hoogtepunt was het schitterende ijshet vrouwtje Doba, in ‘96 in Blijdorp geboberenverblijf met veel hoogteverschillen en ren als dochter van Dura.

T

land, low budget-reizen, enz. Binnen onze mogelijkheden staan wij open voor alle ideeën! Na goedkeuring door de ALV treedt de nieuwe coördinator toe tot het bestuur. Het bestuur vergadert iedere maand (’s avonds, van 19.30 uur tot circa 22.00 uur). Bestuursleden verrichten –naast hun specifieke taak- ook hand- en spandiensten met betrekking tot andere activiteiten van de vereniging. Verder is het niet onbelangrijk om te weten dat er geen financiële vergoeding tegenover staat. U krijgt alleen de eeuwige roem! Geïnteresseerd? Stuur een briefje/ mailtje naar ons secretariaat: Sonoystraat 6a, 3039 ZT Rotterdam.Voor meer informatie kunt u bellen met onze secretaris, Koos van Leeuwen, tel 010-4676637.

Tekst: Menno van Staveren

Vrijdag reden we al om 7.30 uur naar Zoo Frankfurt om het ontbijt van de aye aye’s bij te kunnen wonen. Vooral door de fok met bedreigde diersoorten is Zoo Frankfurt een tuin met een grote naam. Qua oppervlakte echter is de tuin met 11 ha vrij klein. Erg mooi zijn de nieuwe Zuid-Aziatische kattenjungle en de robbenklippen. Ook het vogelhuis is erg mooi. Doordat de vogels achter glas zitten is de zichtbaarheid optimaal. In het mensapenhuis bevindt zich een recordhouder; een gorillavader van maar liefst 46 jaar oud! Als gevolg van het ruimteprobleem midden in de stad specialiseert men zich vooral in kleinere diersoorten. Hierdoor is er heel veel te zien. Alleen al het nachtdierenhuis telt 50 verblijven. Drie fanatiekelingen, die graag wat meer tijd wilden hebben alles te zien, maakten gebruik van het feit dat de tuin tot 21.00 uur open was, en reisden zelf naar het (naast het station gelegen) hotel terug. Zaterdag 9.00 uur verlieten wij ons hotel. Helaas stond er geen dierentuin meer op het programma, alleen nog de terugreis. Na drie pauzes onderweg arriveerde om 17.00 uur een moe maar voldaan gezelschap bij het afscheidsdiner in Chaam. Tijdens het laatste stuk terugreis was er een blijk van waardering voor de chauffeur, die ons veilig heeft vervoerd en voor de inzet van reisleider Tom Slijkoort die deze reis heeft georganiseerd. Na veel moois gezien te hebben, met fantastisch weer en zonder last van files, mogen we wel spreken van een zeer succesvolle reis. We kijken dan ook al uit naar de volgende! 7

aug04.qxp

b

30-8-2004

o

t

a

12:02

n

i

Pagina 8

s

c

h

b

l

i

j

d

o

r

p

Over wilde planten en grootse plannen Een moderne dierentuin is veel meer dan alleen maar een plaats om aapjes te kijken. In steeds meer dierentuinen wordt aandacht besteed aan natuurbehoud. En steeds meer tuinen ondersteunen daadwerkelijk natuurbeschermingsprojecten in ontwikkelingslanden. Ook botanische tuinen blijven niet achter en proberen om de mensen steeds meer bewust te maken van het belang van natuurbehoud. In het voorjaar bezochten Juul van Dam en Melitta van Bracht van de botanische afdeling van Blijdorp twee congressen om daar ervaringen uit te wisselen.

World Botanic Gardens Congress Met een alarmerende snelheid verdwijnen duizenden planten van onze aardbodem. Planten zijn voor mens en dier onmisbaar: zij reguleren het klimaat, voorkomen erosie en produceren zuurstof. Tevens zijn zij de leveranciers van voedsel, kleding, medicijnen en hout. Door groeiende industrie, verstedelijking, intensieve landbouw, vervuiling en het niet duurzaam beheren van 8

planten wordt één op de acht plantensoorten met uitsterven bedreigd. Omdat het behoud van de verscheidenheid aan planten-en diersoorten (biologische diversiteit) enorm belangrijk is, worden wereldwijd steeds meer afspraken gemaakt over hoe we die biodiversiteit kunnen waarborgen. In 1987 is de BGCI opgericht, de Botanical Garden Conservation International. In deze organisatie hebben zich inmiddels zo’n 500

Biodiversiteit is belangrijk - foto: Juul van Dam

Tekst: Monique van Leeuwen-Maat Met dank aan: Juul van Dam en Melitta van Bracht Bron: congresverslagen door Juul van Dam

botanische tuinen uit 115 landen verenigd. De BGCI heeft zich de volgende taken gesteld: Q Helpen bij het opzetten van nieuwe botanische tuinen Q Ontwikkelen en ondersteunen van natuurbeschermingsprojecten, met name in ontwikkelingslanden Q Ondersteunen van botanische netwerken, waaronder dat van Nederland Q Beheren van database met bedreigde soorten Q Trainen van mensen die werkzaam zijn binnen natuureducatie en ontwikkelen van nieuwe educatieve programma’s Q Organiseren van mondiale congressen, publiceren van nieuwsbrieven en handleidingen Q Technische ondersteuning bieden aan botanische tuinen In 2000 vond de eerste wereldwijde conferentie plaats. Daar werd een mondiale agenda voor natuurbescherming opgesteld. Belangrijkste doel is het verlies van planten- >

aug04.qxp

30-8-2004

12:02

Pagina 9

soorten zoveel mogelijk te beperken. Op dit moment zijn er wereldwijd 1800 botanische tuinen die 30 % van de flora herbergen. Het streven is om in de komende jaren 60 % van de bedreigde plantensoorten ‘in situ’ (op de plaats van oorsprong) te beschermen. Bovendien wil men 60 % van de bedreigde plantensoorten in ‘ex situ’ (buiten het oorspronkelijke leefgebied) collecties onderbrengen, bij voorkeur in het land van herkomst zelf. Ook willen de tuinen zelf niet deelnemen aan handel in bedreigde plantensoorten. Er moeten goede afspraken gemaakt worden over het delen van kennis en materiaal. Door middel van educatie kunnen de tuinen aan het publiek duidelijk maken hoe belangrijk biodiversiteit en hoe noodzakelijk natuurbescherming is. Zelf geven zij daarbij natuurlijk het goede voorbeeld, onder andere door alleen gebruik te maken van duurzame materialen zoals FSC hout.

Botanisch congres Barcelona - foto: Juul van Dam

In april 2004 werd in Barcelona de tweede wereldwijde conferentie gehouden. Op dit congres kwamen 500 deelnemers samen, afkomstig van botanische tuinen van over de hele wereld. Dankzij sponsoring door enkele grote bedrijven konden juist ook mensen uit ontwikkelingslanden deelnemen aan deze congressen. Tijdens lezingen, presentaties en workshops konden de deelnemers kennismaken met de wijze waarop diverse tuinen de bovengenoemde doelen proberen te verwezenlijken. Educatie speelt daarbij een grote rol. Ook samenwerking tussen bijvoorbeeld dierentuinen en botanische tuinen geeft goede mogelijkheden om het publiek kennis te laten maken met natuur en biodiversiteit. Dieren in een goed ingericht biotoop zijn immers veel interessanter om te bekijken dan een dier in een hok met tralies ervoor. Wat dat betreft is Blijdorp de laatste decennia steeds mooier en interessanter geworden.

Natuurbehoud uit en thuis Tuinen en dierentuinen in het rijke deel van de wereld gaan zich steeds meer inzetten voor natuurbeschermingsprojecten in ontwikkelingslanden. In de afgelopen maanden hebben we daar zelf tijdens onze vakanties enkele mooie voorbeelden van gezien. Zoo Zürich heeft een schitterend stukje Madagaskar oerwoud nagebouwd in een grote hal. Tegelijk heeft de dierentuin een stuk oerwoud in Madagaskar geadopteerd en helpt de plaatselijke bevolking bij het in stand houden daarvan (zie ook pag. 18). Randers Regenskov in Denemarken werkt samen met de locale bevolking in Costa Rica waar zij gezamenlijk een aantal hectaren bos beheren. Diergaarde Bijdorp heeft het koraalproject en het zeepaardjesproject. Steeds meer dierentuinen zetten zich in voor natuurbehoud, vaak door zich te verbinden aan projecten in ontwikkelingslanden. Niet alleen de ondersteuning van projecten in verre oorden is van belang. Tijdens het congres in Barcelona was de vraag dan ook: hoe zit het met de eigen natuur? Hoe staan onze inheemse planten ervoor? En hoe brengen we onze kinderen, die in een verstedelijkte omgeving opgroeien, weer in contact met die eigen natuur? Zelf groeide ik op in een nieuwbouwwijk aan de rand van Delft. In en om die wijk waren nog genoeg braakliggende landjes om te kunnen spelen, hutten te bouwen of ruzie te zoeken met kinderen uit de naastgelegen wijk. We wisten uit ervaring dat je brandnetels moest ontwijken. En mocht je er toch te dicht langslopen dan hielp een beetje spuug prima tegen de jeuk…. De bloemen van dovenetels kon je er voorzichtig afhalen en dan de achterkant uitzuigen: lekker zoet! Als ik kijk naar de kinderen in de wijk waar ik nu woon dan moeten die zich behelpen met een armzalig pleintje met enkele speeltoestellen. En het beetje groen dat er is op de singel, wordt voornamelijk gebruikt als uitlaatzone voor honden. Ook hier kunnen dierentuinen en botanische tuinen een rol spelen. Heel belangrijk is de manier waarop je de zaken onder de aandacht van het publiek brengt. Om met name kinderen te prikkelen, moet je de planten op een aantrekkelijke manier tentoonstellen. Denkt u daarbij aan het project heksenplanten vorige zomer in Diergaarde Blijdorp. Door bijvoorbeeld in te spelen op de Harry Potter boeken en films kun je kin-

deren wel degelijk interesseren voor planten. Hier ligt voor de botanische afdeling van de Diergaarde weer een nieuwe, grote uitdaging: hoe kun je kinderen zo vroeg mogelijk in contact brengen met de inheemse natuur? Het bezoek aan het congres in Barcelona zal dan ook zeker nog een staartje krijgen!

Gedeeld groen is dubbel groen Begin juni bezochten Juul en Melitta het EZG congres te Randers (Denemarken). EZG is een afkorting van European Zoohorticultural Group. Zoals de naam al zegt is deze organisatie bedoeld voor botanische afdelingen van dierentuinen. Eenmaal per jaar komen zij bij elkaar om vooral over praktische zaken te spreken. Hoe kun je bijvoorbeeld het beste plaagdieren zoals kakkerlakken en mieren bestrijden? En welke planten kun je bij dieren plaatsen zonder dat die een gevaar opleveren omdat ze giftig zouden kunnen zijn voor die betreffende dieren? Door het uitwisselen van kennis en ervaring kunnen de deelnemers veel van elkaar leren: gedeeld groen is dubbel groen! In Randers kwamen ook enkele punten van Barcelona ter sprake, zoals de bescherming van inheemse plantensoorten. Gelukkig gebeurt dat al in enkele Europese tuinen. Met name een aantal Engelse dierentuinen is daarin heel actief: London Zoo beschermt inheemse soorten in een grasland van 80 hectaren dat ook toegankelijk is voor publiek. Chester Zoo beschermt zeldzame kleine cactussoorten. Paignton Zoo is bezig met de herintroductie van bepaalde grassoorten en Bristol Zoo beheert een stukje kliflandschap waar botanisten onderzoek kunnen doen. Veel dierentuinen hebben een uitgebreide collectie plantensoorten in huis. En steeds meer botanische tuinen willen samenwerken met dierentuinen, waardoor zij gezamenlijk de biodiversiteit in het planten-en dierenrijk onder de aandacht van het publiek kunnen brengen. Maar het is makkelijker om dieren onder de aandacht van het publiek te brengen dan planten. Speciale exposities kunnen meehelpen om planten voor het voetlicht te brengen. Ook kun je daarmee plant-dier relaties en plant-mens relaties duidelijk maken. In Blijdorp hebben we in de afgelopen jaren elke zomer een andere plantenexpositie gehad. Dit jaar was het thema ‘Planten uit het oude testament’. En voor de komende jaren heeft de botanische afdeling nog meer in petto. Op planten raak je nooit uitgekeken!

9

aug04.qxp

30-8-2004

12:02

Pagina 10

Tuinstellen Blijdorp is niet zomaar een dierentuin. Dat wist u natuurlijk al! Door de Diergaarde waart echter ook een stille kracht… een kracht die mensen tot elkaar brengt, de kracht van liefde! In ons midden zijn verschillende ‘tuinstellen’, mensen die elkaar hebben gevonden dankzij Blijdorp. Mensen voor wie een dagje Diergaarde een hele speciale betekenis heeft gekregen.

Tekst: Theo van de Velde Met dank aan: Saskia de Jong en Rik Warman

Palong 17 april 2003 geeuthanaseerd, 12jr. "Vriendennieuws vroeg me of ik een tekening wilde plaatsen in ons blad. Ik heb deze tekening van Palong gekozen, omdat er voor mij veel emotie in zit. Ik heb hem getekend toen ik hoorde dat hij geeuthanaseerd zou worden. Ik wilde hem tekenen zo troosteloos als hij er de laatste tijd bij lag; met tranen in mijn ogen! Als ik naar de tekening kijk krijg ik steeds het gevoel dat dit het beste voor hem was (al vind ik het nog steeds jammer). Dit was mijn manier van afscheid nemen van die prachtige bul Palong." Rik

10

Saskia en Rik Wie regelmatig in de tuin komt, kan haast niet om ze heen. Rik Warman - hij is meestal bij de gorilla’s te vinden - en Saskia de Jong, die als ze niet bij de vrijwilligers is waar ze iedere week wel een keer met een informatiestand de bezoekers informeert, waarschijnlijk…ook bij de gorilla’s is te vinden. Als twee mensen zoveel om gorilla’s geven, dan kan het haast niet uitblijven; vroeg of laat moet er dan iets gebeuren. Zo’n anderhalf jaar geleden ontmoetten zij elkaar in Blijdorp en sinds ongeveer een jaar zijn zij een stel. Een tuinstel dus eigenlijk. Rik herkenbaar aan een map met tekeningen en een gorilla-petje en Saskia deze keer gekleed in een T-shirt met levensgroot gorillaportret. Een ontmoeting op het terras bij de eendenvijver. “Wij hebben beiden een huwelijk achter de rug en ook allebei twee dochters thuis wonen,” zegt Rik. “Mijn dochters zijn 15 en 18, die van Saskia zijn een stuk jonger.” “Mijn dochters zijn nog maar 4 en 6. Wij wonen niet bij elkaar; dat zou ook wel heel

druk en vol worden. Bovendien doen wij liever rustig aan…” Saskia heeft best een druk bestaan met een baan in de tuinbouw en het vrijwilligerswerk. “Het vrijwilligerswerk in Blijdorp vind ik een rustpunt, het is heel leuk om mensen informatie te geven over de dieren. Het abonnementenpubliek van de Zoomeravondopening is trouwens heel anders dan het gewone zaterdagpubliek; stellen veel gerichter hun vragen.” >

aug04.qxp

30-8-2004

12:02

Pagina 11

v

Rik doet het wat kalmer aan. Door een hersenbloeding 12 jaar geleden kent hij een aantal beperkingen. Hij heeft daardoor meer tijd om in de dierentuin te zijn. “Ik ken bijna alle namen van de dieren in de tuin en herken de meeste ook wel…” Rik overdrijft niet. Niet alleen somt hij moeiteloos namen op van de dieren, hij geeft ook nog eens de familielijnen aan. Hoe doe je dat? Hoe houd je bijvoorbeeld onagers uit elkaar? Rik maakt er een spelletje van om te raden wanneer er jongen geboren worden. Vaak zit hij dan letterlijk en figuurlijk dicht in de buurt op het moment van een bevalling. “Doordat ik alweer wat jaren tekeningen maak van de dieren, ben ik toch anders gaan kijken. Je let op bepaalde kenmerken waardoor je ze ook gemakkelijker herkennen kan. Als je de tekeningen wilt zien, ga je gang,” en hij schuift zijn onafscheidelijke map naar me toe. Het grootste deel van de tekeningen zijn gemaakt op gewoon A4 papier met potlood. “Ik gebruik meestal een potloodje van Blijdorp,” zegt hij met een glimlach. Iedere tekening heeft zijn eigen verhaaltje, vaak een speciaal moment. Zoals een tekening van Dura met Djeeco in haar arm nadat deze door Ernst was aangevallen en in haar schouder was gebeten. “Wat wij heel goed aan Blijdorp vinden? Nou, waar hebben ze bijvoorbeeld jonge bongo’s en waar wordt er zo succesvol gefokt met okapi’s? De collectie en het idee er achter spreekt ons bijzonder aan! Natuurlijk bezoeken we ook andere dierentuinen! Vaak hebben ze hun eigen kwaliteit, maar dit is gewoon onze tuin. Het is ook heel mooi dat, als je over de Mongoolse Steppe kijkt of de Maleise bosrand, je geen verblijven kunt zien die er niet horen. Je wordt niet afgeleid,” vullen Saskia en Rik elkaar aan.

r

i

e

n

d

e

n

Nieuws

Vrienden-loterij via de Support Actie!

Kans op auto's, vakanties en geldprijzen! Beste Vrienden en Vriendinnen, Om onze plannen te kunnen realiseren is geld nodig. Veel geld. Gelukkig geeft u over het algemeen gul. Het is echter ook mogelijk de Vrienden te steunen en tegelijkertijd kans te maken op leuke prijzen! Loterij Vanaf € 5,50 per kwartaal speelt u al mee in de Support Actie - loterij ten bate van de Vrienden. De Support Actie is een loterij die zich het lot van de goede doelen serieus aantrekt. U steunt onze activiteiten op een leuke manier, terwijl u tegelijkertijd kans maakt op mooie prijzen: een nieuwe auto, een cruise of geld. Omdat er slechts 20% kosten gemaakt worden voor de organisatie en het prijzenpakket van de loterij, blijft 80% van uw inleg als netto steun over voor de Vrienden. Een kleine rekensom leert ons dat de Vrienden per deelnemer elk jaar maar liefst € 17,60 ontvangen, 125 donateurs bijvoorbeeld zijn dan goed voor € 2.200,extra per jaar! Onze vereniging wint dus altijd! Hoe werkt het? Meespelen is simpel. In dit blad treft u een machtigingskaart aan. Het enige dat u hoeft te doen is deze invullen en opsturen. Als u uw handtekening zet, speelt u elk kwartaal automatisch mee voor één of meerdere lotnummers per trekking. Het bedrag wordt ongeveer een week voor de trekking van uw rekening afgeschreven. Het bankafschrift vermeldt uw persoonlijke lotnummer(s). Met een winnend lot krijgt u automatisch bericht. U kunt ook bellen met de prijzenuitslagenlijn: 0900-1234525 (€ 0,35 per min.) of kijken op www.supportactie.nl.

De Prijzen Hoofdprijs: Trekking 1 en 3: een Fiat Punto Trekking 2 en 4: een cruise voor 2 personen in het Caraïbisch gebied 2e, 3e en 4e prijs: Luxe stedentrip ter waarde van €1000,5e - 14e prijs: Weekend- of midweekverblijf voor 4 personen bij Landal GreenParks 15e - 19e prijs: een DVD-speler Geldprijzen: laatste 2 cijfers goed = € 5,50 laatste 3 cijfers goed = € 45,laatste 4 cijfers goed = € 450,-

ALS U EEN PRIJS HEEFT GEWONNEN........ DAN KRIJGT U DEZE AUTOMATISCH UITGEKEERD.

Opzeggen U speelt mee met een doorlopende machtiging tot wederopzegging. U kunt opzeggen door ons te berichten via een opzeggingskaart met uw rekeningnummer naar:

Gevraagd naar de toekomst zegt Saskia dat ze heel graag eens naar de Virungavallei in Rwanda (berggorilla’s) zou gaan. Rik heeft als wens om het graf van de in 1985 vermoorde Dian Fossey (Gorilla’s in de Mist) eens te bezoeken. Dat deze wensen geografisch wel heel dicht bij elkaar liggen is natuurlijk geen toeval. Ach, je weet maar nooit…

Support Actie Postbus 440, 5000 AK Tilburg

Tussen het gesprek door geeft Rik nog de nodige toelichtingen bij zijn tekeningen. Als u geïnteresseerd bent, vraagt u hem er gerust naar als u hem ziet.

Kijk voor meer informatie en de uitslag van de laatste trekking op www.supportactie.nl

Dit zal dan per direct geregeld worden. Tot die tijd blijft uw donateurschap doorlopen. Alvast bedankt, en veel succes! Tineke Groenhorst, voorzitter

Speel mee en win voor de Vrienden!

11

aug04.qxp

v

30-8-2004

12:02

Pagina 12

o

l

i

g

e

w

j

z

e

r

Vogelwijzer gaat vreemd Alhoewel Nederland al een groot aantal dierentuinen kent is er sinds mei dit jaar een geheel nieuwe tuin bijgekomen. Als dierentuinliefhebbers waren wij natuurlijk zeer nieuwsgierig naar deze nieuwe zoo en niet in de laatste plaats naar haar vogelcollectie. En dus hadden we een datum geprikt om deze tuin te bezoeken.

De avond voor ons bezoek was het noodweer geweest in Delft en ook op de dag van ons bezoek was er, aldus Erwin Krol, in de loop van de dag weer veel ellende te verwachten. Reden voor ons om al vroeg richting Eindhoven te vertrekken, want Nederlands jongste zoo ‘Dierenrijk Europa’ ligt in de gemeente Mierlo nabij Eindhoven. We reden vanuit Delft circa 150 kilometer naar Mierlo. De routebeschrijving die we van de website (www.dierenrijkeuropa.nl) hadden gehaald bleek goed te zijn en werd vanaf Eindhoven ondersteund met voldoende borden die de richting aangeven. Dit laatste is ook wel hard nodig, want in Nuenen werden we door een industrieterrein geleid, langs een golfbaan (die zo te zien op een oude vuilnisbelt is aangelegd) om uiteindelijk bij de tuin aan te komen. De dierentuin adviseert overigens om geen gebruik te maken van routeplanner of navigatiesysteem, aangezien deze de zoo nog niet kennen. Het parkeerterrein, dat voldoende groot is, stond nog vol met plassen door de buien van de vorige dag, maar gelukkig kwam er nu een flauw zonnetje door en besloten we de paraplu in de auto te laten. Dierenrijk Europa biedt de typische aanblik van een nieuw park: spiksplinternieuwe gebouwen, alles prachtig in de verf en onbeschadigd en een ruim uitzicht over het 17 hectare grote park, omdat hoge bomen en struiken nog volledig ontbreken. Het

Volière zwarte wouw - foto: Anne Marie Nijkamp

komt hierdoor nog een beetje ongezellig en kaal over. We vinden de entreeprijs van tien euro aan de hoge kant. Een abonnement kost echter maar negentien euro! Via het entreegebouw waar we de kassa, de souvenirwinkel, het restaurant en de toiletten vinden, komen we op een groot plein. Aan dit plein grenst een leuke ruime speeltuin. Een volgend gebouw dat we via dit plein bereiken herbergt een eveneens grote overdekte speeltuin (welke geïnspireerd is op het boerenbedrijf), een filmzaal en de toegang tot de kinderboerderij. In de filmzaal wordt continu een film gedraaid met beelden achter de schermen van de Beekse Bergen. Dit laatste is minder vreemd dan het lijkt aangezien Dierenrijk Europa wordt geëxploiteerd door Libéma Exploitatie BV, die onder andere ook de Beekse Bergen in Hilvarenbeek en Ecodrome in Zwolle exploiteert. Na dit gebouw komen we in de ‘echte’ dierentuin. Het park is verdeeld in zeven delen: Cultuurlandschap Oerbos Alpen Het Hoge Noorden Strand & Zee Moeras Het Mediterrane Zuiden

v

o

Over deze zeven thema’s zijn de circa 300

aanwezige dieren verdeeld. Dat zullen er overigens circa 600, verdeeld over 60 soorten, worden. De tuin zal dan ook pas in 2005 ‘klaar’ zijn. De verschillende delen worden met borden aangegeven. Dit is nodig want de begroeiing geeft nog te weinig verschillen aan. De borden zijn overigens mooi gemaakt. Een ander middel waarvan de dienst educatie gebruik maakt is een videofilm die bij het verblijf van de vossen wordt vertoond. Bij het eerste verblijf dat we tegenkomen, het is het verblijf van de beverratten, wordt ons meteen iets duidelijk. Dierenrijk Europa kiest voor stevige hekwerken met daarbuiten nog een rij extra hekken om het publiek op afstand te houden. Dit betekent dat je vaak meters van de, veelal ruime, verblijven afstaat. Dat vinden wij niet leuk. Bovendien zijn de hekken hoog en beperken dikke balken op ooghoogte nog eens extra het zicht. De hekken zijn erg nadrukkelijk aanwezig. Wij houden duidelijk meer van tuinen zonder tralies. Het is voor de fotografen onder ons dan ook zeker aan te raden telelenzen mee te nemen. Een aantal kooien is overigens wel aantrekkelijk gemaakt door delen van het hekwerk te vervangen door glazen afscheidingen. Dat zijn ook de leukste verblijven, omdat je dan wel heel dicht bij de dieren kunt komen. Hoe leuk een dierentuin is hangt van veel zaken af. Is er veel groen en is het botanisch gezien een mooie tuin? Zijn de verblijven mooi? Maar het belangrijkste blijft natuurlijk: welke dieren zijn er te zien? Dierenrijk Europa heeft enkele echte publiekstrekkers zoals de bruine beren, de wolven en vooral ook de ijsberen. Daarnaast kwamen we onder andere zeehonden, vossen, otters, dassen, elanden, bevers, rendieren, steenbokken, muskusossen, moeflons,

g

e

l

‘Strand en Zee’ zeehonden - foto: Jos Nijkamp

Kolibrie - foto: Frans Lanting

w

aug04.qxp

30-8-2004

12:02

Pagina 13

v

r

i

e

n

d

e

n

Tekst: Jos en Anne Marie Nijkamp – Hosman

wisenten en wilde zwijnen tegen. Bij de dassen en bevers konden we ook een blik werpen in hun nachtverblijf. ‘En de vogels dan?’, horen we U denken. Wel dat viel erg tegen. We kwamen langs een mooie grote volière met zwarte wouwen. En dat is bijzonder, want deze vogel zie je niet veel in dierentuinen. Erg leuk dus dat ze een aantal van deze vogels in ook nog zo’n mooie volière houden. Daarnaast vonden we nog een weide met ganzen, veel ooievaars en aalscholvers. Maar daar bleef het dan wel bij, op vogelgebied. Wij vinden dit toch wat teleurstellend, zowel voor wat betreft de vogels als voor wat betreft de andere dieren. De dierentuin richt zich volledig op Europese dieren, maar heeft toch niet echt iets bijzonders in haar collectie. Alle dieren hebben we al vaker in dierentuinen gezien en het aantal soorten vogels is wel héél erg klein. Bovendien, behalve de zwarte wouw, erg voorspelbaar. De zogenaamde ‘koudbloedigen’ en vissen missen we volledig. Voor een gespecialiseerde dierentuin vinden we dat een gemiste kans, maar misschien zijn we te snel met ons oordeel en komen er in het aankomende jaar nog veel soorten bij.

w

Halverwege de tuin is er een uitkijkpunt waar vandaan de hele tuin te overzien is. De grote verblijven (Dierenrijk Europa geeft duidelijk veel ruimte aan haar dieren) vallen zo goed op. De openheid van het landschap en de langsrazende treinen ook. Nu zijn wij als ‘Blijdorpers’ natuurlijk gewend aan een trein door de dierentuin, maar hier is de frequentie wel erg hoog. Zelfs op zondag gaat er met enige regelmaat een trein langs. Waarschijnlijk zal dat wel minder opvallen als ‘het groen’ wat groter wordt.

i

j

Dierenrijk Europa kiest ook heel duidelijk voor (kleine) kinderen. Halverwege komen we een derde speeltuin tegen, die eveneens geïnspireerd is op het leven op en rond de boerderij. Hier is ook een kiosk te vinden waar ijs en fris te koop is. Door de hele tuin staan veel bankjes en er is ook een hele weide met picknicktafels. Ideaal voor gezinnen met kleine kinderen. De zoo heeft ook een ‘kidsclub’. Als lid van deze kidsclub kunnen kinderen dierenspeurtochten oplossen en daarmee ‘echte’ diploma’s behalen. De wandelroute eindigt waar hij begon. Naast de ‘Brabantse hoeve’, zoals het park haar entreegebouw noemt, is een terras dat uitkijkt op de speeltuin. Jammer genoeg is het er vergeven van de wespen en is het rustiger om binnen te zitten, waar het restaurant helaas niet (of nog niet?) rookvrij is. Al met al heeft Dierenrijk Europa het voor ons nog niet helemaal. Maar benadrukt moet worden dat de tuin ook nog niet helemaal klaar is. Bovendien heeft de vegetatie tijd nodig om te groeien en de tuin wat dat betreft ook aantrekkelijker te maken. Voor ouders met kleine kinderen is de tuin absoluut aantrekkelijk, voor vogelliefhebbers echter (nog?) niet. Overigens, Erwin Krol zat er gelukkig naast. Het bleef droog. Pas toen we ’s avonds weer thuis waren begon het opnieuw te regenen.

z

e

Dierenrijk Europa vindt U aan de Heiderschoor 24, 5731 RG MIERLO. Tel: 0492-668240 e-mail: [email protected] www.dierenrijkeuropa.nl

r

De tuin is het gehele jaar geopend behalve op 25/12, 31/12 en 1/1. Van april tot oktober van 10.00-17.00 uur, van november tot maart van 10.00-16.00 uur.

Overzicht park - foto: Anne Marie Nijkamp

Opening nieuw servalverblijf Na de winterlezing van 14 november openen we het nieuwe servalverblijf. Het nieuwe verblijf is circa 350 m2 en is –net als vroeger- te vinden tegenover het Henri Martin huis. Het nieuwe verblijf is niet veel groter dan het oude, maar door allerlei biotooptechnische aanpassingen is het verblijf qua geschiktheid en inrichting beter èn mooier. Zo wordt de afrastering nagenoeg onzichtbaar, zodat de bezoekers door het verblijf van de servals naar de Afrika savanne met struisvogels en zebra’s kunnen kijken. Ook de binnenverblijven zijn aangepast met onder meer separatieruimtes. Deze ruimtes zijn nodig indien er in de toekomst jongen worden geboren. Pa serval helpt immers niet mee met de opvoeding en moet in die periode gescheiden worden van ma en jongen. We verzamelen na afloop van de lezing in de Haaienzaal. Vervolgens lopen we gezamenlijk naar het nieuwe verblijf. Blijdorp-directeur Ton Dorresteyn zal samen met onze voorzitster Tineke Groenhorst de openingshandeling verrichten. Komt allen!

13

aug04.qxp

30-8-2004

12:02

Pagina 14

d

i

g

i

b

e

e

s

t

e

n

Chu

IJsberen Internet biedt de mogelijkheid om informatie over dieren te zoeken. Maar het is niet altijd even eenvoudig om dit te vinden. Daarom spoort de rubriek Digibeesten een selectie van de meest interessante sites voor u op. Wij proberen zoveel mogelijk Nederlandstalige sites voor te stellen, maar vaak zijn Engelstalige sites iets uitgebreider. Deze worden gekenmerkt met een *.

Het geweldige plan van Blijdorp om ijsberen weer terug te halen, en het schenken van het verblijf door de Vrienden, was aanleiding om deze Digibeesten te wijden aan de ursus maritimus. Normaal gesproken moet ik heel wat zoekwerk verrichten (lang leve Google!) om sites te vinden voor deze rubriek, maar dit keer zou ik eigenlijk met een site de hele pagina kunnen vullen! Een van de eerste hits die ik kreeg was een site van Mike ‘Polarbear’ Harrison, een echte Canadese ijsbeergids. Hij heeft een encyclopedie aan informatie verzameld over ijsberen en op het web gezet. De site is natuurlijk oorspronkelijk in het Engels, maar een Nederlands bedrijf met de toepasselijke naam IJsbeer Communicatie, heeft (met zijn toestemming) de hele site vertaald in het Nederlands en gepubliceerd op het net. De schat aan informatie, weetjes en interessante feiten over deze wonderschone dieren is indrukwekkend. Om te beginnen is er veel algemene informatie, zoals hoe oud ze worden, wat ze eten, hoe lang de winterslaap duurt, enz., enz. De schrijver heeft daarbij een geweldig gevoel voor humor, dat uit de koppen van de diverse pagina’s is af te lezen. Dus als je wilt weten “Hoe bbblijven ijsbberen wwwarm?”, of “Hoe gaat een ijsbeer naar de WC?”, dan kan je uren door de site surfen en af en toe hardop lachen ook! De hele site is geïllustreerd met schitterende foto’s. Er is een quiz en een leuke kleurplaat (nou ja als je veel van wit houdt!) voor de kleintjes. Anekdotes, links, ijsbeer geluiden en een hele lijst met ‘Wist je dat........?’ maken dit een van de beste sites die ik ooit in Digibeesten gepresenteerd heb. De Nederlandse versie is te vinden op www.ijsbeer.info en in het Engels bij www.geocities.com/mikepolarbear

14

Tekst: Jenny Cockshull Foto: Rob Doolaard

Als je nog meer wilt lezen (in het Engels), is er de meer wetenschappelijke site van Polar Bears International. Zij zijn een non-profit organisatie die conservatie van en educatie over deze dieren willen bevorderen. De site is helder opgezet en heeft ook een schat aan informatie: * www.polarbearsalive.org/facts3.htm Wetenschappers denken dat 200.000 jaar geleden deze ‘beer van de zee’ geëvolueerd is vanuit zijn bruine beren voorgangers. Vandaag de dag zijn ze sterk bedreigd door het smelten van het poolijs. Een gevolg van ‘global warming’ is dat het zee ijs op de Noordpool eerder in het jaar gaat smelten en later in het jaar ijs gaat vormen. Het WWF heeft geconstateerd dat de ijsberen hierdoor in problemen raken, omdat ze minder tijd hebben om op voedsel te jagen. Zodoende worden hun vetreserves niet goed opgebouwd en moeten langer vasten met te weinig vetvoorraad. Ze gaan dus te mager de winter in en als de huidige trend doorzet wordt gevreesd dat ze als soort over 100 jaar uit zouden kunnen sterven. Het WWF heeft een speciaal programma om de ijsberen te monitoren. Ze hebben twee beren, Samantha en Marianne, voorzien van een halsband met zender om ze te kunnen volgen in de eenmiljoennegenhonderdduizend vierkante kilometers van de bevroren Noordpool. Je kunt hun bewegingen zelf volgen op de site van het WWF: * www.panda.org/about_wwf/where_we_work/arctic/polar_bear/index.cfm

Een schattig filmpje voor de kinderen - (is eigenlijk een trailer voor de film : ‘De Kleine Ijsbeer’) is af te spelen bij : www.compuserve.nl/cs/entertainment/specials/kleineijsbeer/trailer

De site heeft ook een kleurplaat voor de kleine Vriendjes. Met het motto, “Kom over de brug, de ijsberen moeten terug”, willen wij een miljoen euro inzamelen om het nieuwe verblijf van de ijsberen te financieren. Mocht u de extra acceptgiro van afgelopen keer niet ingevuld hebben, dan kunt u altijd nog een bijdrage storten op postgironr. 13 57 803 of banknr. 98.55.33.099 met vermelding ‘ijsberen’. Als afsluiter deze keer kon ik het niet laten om de volgende site te noemen. Computerfreak als ik ben, sprak het me heel erg aan: * www.robobear.com Alle links zijn direct aan te klikken op www.vriendenvanblijdorp.nl (links) Als u een leuke site weet, stuur dan een mailtje naar [email protected]

Poo

aug04.qxp

30-8-2004

12:02

Pagina 15

Churchill - foto: Henny Miltenberg

Elanden - foto: Henny Miltenberg

Bekijk de ijsberen in het wild en spaar mee voor het nieuwe ijsberenverblijf in Blijdorp! Blijdorp is een fantastische tuin, maar er gaat niets boven het bekijken van dieren in het wild! Dankzij samenwerking van de Vrienden met Beluga Adventures kunt u nu –nog voor het nieuwe ijsberenverblijf klaar is- oog in oog komen met een echte ijsbeer.

Beluga organiseert jaarlijks twee ‘ijsberenreizen’. In oktober en november gaan ze acht dagen naar het Canadese Churchill. De ijsberen starten al eeuwen vanaf die plek hun tochten over het verse pakijs. Mensen hebben er een stadje gebouwd, maar dat weerhoudt de ijsberen niet om gewoon op die plek te verzamelen. Resultaat: u staat (vanuit een veilige plek) oog in oog met talrijke ijsberen!

Poollicht - foto: Henny Miltenberg

Wilt u wat meer van de natuur genieten dan is er voor u een reis naar Spitsbergen. In juni kunt u acht dagen met een expeditie-cruiseschip de zee op. De middernachtzon stelt u in staat lang te genieten van de weidse uitzichten. U vaart van eiland naar fjord, waarbij regelmatig gebruik wordt gemaakt van zogenaamde zodiacs, u kent ze wel, die snelle rubberboten die ook door Greenpeace worden gebruikt, om aan land te gaan. Wat kunt u allemaal tegen komen? Te veel om op te noemen. Heel veel vogels: stormvogels, diverse soorten ganzen, eenden, strandlopers, meeuwen, zeekoeten en alken, papegaaiduikers, de Noordse stern, enz. En verder poolvossen, walrussen, rendieren en natuurlijk ijsberen! Beluga wil graag onze ijsberenactie steunen. Daarom wordt van iedereen die via de Vrienden mee op reis gaat 10% van de reissom op de bankrekening van de Vrienden

gestort. U beleeft de vakantie van uw leven en wij zijn weer een stukje verder op weg richting de 1 miljoen euro! De kosten voor de reizen bedragen in 2005 per persoon: Churchill, ijsberen avontuur ca. € 2.500,- Dat is inclusief vliegreis, verblijf en ijsberenexcursies (exclusief luchthavenbelastingen ca. € 80,00). Expeditie-cruise ijsberen en walrussen vanaf € 1.800,-. Dit is inclusief scheepsreis op basis van volpension, excursies en deskundige begeleiding, exclusief vliegreis (ca. € 680,00). Natuurlijk wilt u eerst meer weten. Daar is aan gedacht! Op zondag 12 december verzorgt Beluga Adventures tezamen met de fotograaf Henny Miltenburg een dialezing over ijsberen in het wild. Daarna zijn zij beschikbaar om meer informatie te geven over de reizen en uw evt. vragen te beantwoorden. Bent u de 12e verhinderd, dan kunt u ook een kijkje nemen op de website van Beluga: http://www.beluga.nu Let op: Boekt u een reis, vergeet dan niet door te geven dat u via de Vrienden gaat!

Met de zodiac op pad - foto: Henny Miltenberg

15

aug04.qxp

30-8-2004

k

o

u

d

12:03

b

Pagina 16

l

o

e

d

Mensen onder water, duiken in Blijdorp

Tekst: Gerhard Tijssen Informatie: George Houthoff, vissenpost en duikcoördinator Diergaarde Blijdorp.

De regelmatige bezoeker van Blijdorp heeft in de aquaria van het Oceanium één of meerdere duikers (niet de antilopen, maar mensen in een speciaal pak en uitrusting zwemmend onder water) aan het werk gezien. Ben u ook benieuwd wat ze doen, hoe het is georganiseerd? Gerhard Tijssen gunt ons een blik achter de schermen.

verantwoordelijk voor de dagelijkse leiding van de duikwerkzaamheden en heel belangrijk voor de implementatie van de ‘werkinstructie Duiken’ van Diergaarde Blijdorp. Hij is als enige bevoegd om de werkinstructie aan te passen, moet erop toezien dat alle duikers over de juiste certificaten beschikken en voldoende geoefend zijn en kan een duikverbod opleggen en als enige weer opheffen. De duikploegleider is verantwoordelijk voor een juiste toepassing van de werkinstructie en een veilig verloop van een duik. Hij zorgt ook voor een goede briefing en debriefing van de duikers. Bij een briefing bespreekt de duikploegleider de te verrichten werkzaamheden met de duikers en reserveduikers. Een reserveduiker is verantwoordelijk voor het uitvoeren van een onmiddellijke hulp- of reddingsactie. Hij is dus vlakbij de duikwerkzaamheden en in binnen enkele seconden inzetbaar.

Foto: Diergaarde Blijdorp

Taken Op dit moment zijn er een zestal professionele duikers actief binnen Blijdorp. Zij hebben een aantal taken. Deze taken kunnen onderverdeeld worden in een drietal clusters. De eerste taak (en de meest bekende voor de bezoekers) is het schoonmaken van de ruiten in het Oceanium: de wand van de tunnel door de haaienbak bijvoorbeeld, maar ook de bakken met de koraalriffen. Ook kleinere schoonmaakwerkzaamheden van kunstkoralen en andere objecten vallen hieronder. De schoonmaaktaak is kleiner geworden sinds de introductie van een robotje. Dit robotje wordt gebruikt voor de reiniging van de ruiten van de aquaria en is op afstand bestuurbaar. De tweede belangrijke taak van de duikers is meer (zoö)technisch van aard. Hieronder vallen het voeren (ook anemonen, etc.) en het verplaatsen van dieren. De derde taak van de duikers heeft -ruim genomen- te maken met wetenschappelijk onderzoek en het opzetten en inrichten van aquaria. Er waren al duikers in Blijdorp actief toen er alleen aquaria aanwezig waren in de Rivièrahal. Dat waren enkele Blijdorpmedewerkers, aangevuld met sportduikers van een vereniging. Dankzij de veranderende ARBO-eisen werd het noodzakelijk om in het Oceanium alleen met beroepsduikers te werken. Tot januari 2005 heeft Blijdorp een ontheffing voor het werken met sportdui16

kers. De sportduikers verrichten alleen activiteiten vallend onder het hierboven genoemde cluster twee. Hierbij is echter een grote kennis van de dieren noodzakelijk. Bij deze activiteiten moet men denken aan waarnemingen van dieren, voederen van dieren zoals anemonen en krabben, het verwijderen van afval en soms het vangen van dieren. De Nederlandse Vereniging van Dierentuinen spant zich in om ook na 2005 een ontheffing voor sportduikers te handhaven. Het zal na het lezen van de opleidingstrajecten hierna beschreven duidelijk zijn dat de kosten van de opleiding zeer hoog zijn en dat deels werken met sportduikers ook financieel aantrekkelijk is.

Organisatie Het duiken is onderhevig aan strenge weten regelgeving. Een belangrijk aandachtspunt is de organisatie van het duikgebeuren. Alhoewel alle duikers werken bij de vissenpost in het Oceanium vallen zij voor hun duiktaken onder een andere hiërarchische structuur. Via een duikcoördinator en duikploegleider vallen zij rechtstreeks onder de directie van Blijdorp. Dit om te voorkomen dat er gevaarlijke situaties en opdrachten voor de duikers zouden kunnen ontstaan. De duikcoördinator is de centrale figuur binnen het duikgebeuren in Blijdorp. Hij legt verantwoording af aan de directeur, is

De duikploegleider stelt vast dat de duikers in goede conditie zijn en hij stelt de betreffende post, techneut en chef van dienst op de hoogte van de duikwerkzaamheden. Bij een debriefing worden de werkzaamheden geëvalueerd om eventuele problemen te onderkennen. Een van de leden van de duikploeg is de materiaalmeester. Hij is verantwoordelijk voor het materiaal waarmee gedoken wordt en of dit is goedgekeurd en functioneert. Naast de duikapparatuur en duikkleding zijn op de duiklocatie ook algemene zaken aanwezig als een EHBO-koffer, een zuurstofkoffer en een overzicht van alle telefoonnummers en communicatiekanalen. Internationaal wordt informatie uitgewisseld met andere aquaria op het gebied van duiken met o.a. met de Sea-life centers, het Lissabon aquarium en het Londen aquarium. Op dit moment is op het terrein van het duiken veel samenwerking binnen de NVD.

Opleiding Beroepsduikers moeten een zwaar opleidings- en keuringstraject doorlopen. Het begint met een zware medische duikkeuring voor beroepsduiker. Deze wordt bij goedkeuring gevolgd door een testdag voor de beginnende duiker in het Nationaal Duikcentrum. Na het met goed gevolg doorstaan van de testdag begint de zes weken durende opleiding bij het geniepeloton van de Koninklijke Landmacht. Dit is een zeer zware opleiding, waar men leert te duiken onder zeer zware omstandighe- >

aug04.qxp

30-8-2004

12:03

Pagina 17

den, zoals donker of zeer troebel water. Vervolgens dient men het MAD-A te behalen, een medische gerichte aanvulling op de duikopleiding (duur: twee weken). Wil men ook nog duikploegleider worden dan dient nog een opleiding van 1 week voor het duikploegleidercertificaat gedaan te worden.

De praktijk Bij een duik wordt gewerkt met een duikploeg bestaande uit minimaal twee mensen. Wanneer slechts één persoon in het water gaat staat de duikploegleider met een lijn in verbinding met de duiker. Een grote duikploeg bestaat uit drie of meer duikploegleden. Twee duikers gaan gezamenlijk als zogenaamde buddy’s, die elkaar in de gaten houden onder water, de derde persoon blijft boven (duikploegleider) en er is een reserveduiker Bij meerdere buddyparen kan de functie van reserveduiker niet gecombineerd worden met die van duikploegleider. Er wordt in Blijdorp uitsluitend gedoken met gebruikmaking van atmosferische lucht als ademgas. De diepte waarop wordt gedoken is maximaal zes meter. Het aantal duiken binnen 24 uur dient in principe beperkt te blijven tot twee waarbij een maximale duiktijd van 120 minuten per duik wordt gehanteerd. Na vijf duikdagen dient gedurende 24 uur niet gedoken te worden.

De druk in de luchtfles begint op ca. 200 bar en eindigt altijd bij een druk in de fles van 30 bar. Ook zijn er richtlijnen wanneer een duiker op reis gaat naar gebieden op meer dan 700 meter boven zeeniveau. Dan mag niet eerder dan 12 uur na de laatste duik met de reis worden begonnen. Bovendien mag de laatste 48 uur niet meer dan 2 uur zijn gedoken. Een langere wachttijd wordt aanbevolen bij meerdere duiken op meerdere dagen. Onder water kunnen duikers met elkaar communiceren met internationaal gangbare handsignalen of met de duikploegleider via de lijn. Incidenteel kan gebruik gemaakt worden van geluidssignalen. Er wordt gedoken in aquaria variërend van 15 (Zee van Cortez, Sepiabak) tot 3000 kubieke meter (haaienbak) inhoud. Enkele andere getallen: het Noordzeeaquarium heeft een inhoud van 180 kubieke meter, het zeeotterbassin van 600 kubieke meter en het zeeleeuwenbassin van 1200 kubieke meter. De meeste dieren in de aquaria leveren geen gevaar op voor de verzorgers of worden gesepareerd voor de verzorgers gaan duiken, zoals bijvoorbeeld de zeeleeuwen en de zeeotters. Soms moet de nodige aandacht besteed worden aan de omgang met de dieren. Voorbeelden hiervan zijn: de schorpioenvissen in de dwaalgastenbak, die een giftige

steek kunnen geven met een rugvin en de pijlstaartrog, die met zijn staartstekel gemeen kan steken. Bij gevaar denkt iedereen meteen aan de haaien, maar Blijdorp heeft geen agressieve soorten. Toch bestaat er een risico dat een haai die zijn standaardrondje zwemt een verzorger tegenkomt en toehapt. Bij de haaien wordt daarom altijd gedoken met een haaienstok. Dit is een stok met een scherpe punt om haaien van zich af te houden. Bij de barracuda’s en de groene murene’s dient men uit te kijken voor de scherpe tanden. Bij deze dieren wordt niet gedoken rondom de voedertijd, omdat deze dieren dan blind kunnen toehappen.. Alhoewel op alle mogelijk manieren wordt gewerkt aan de veiligheid van de duikers wordt toch regelmatig (= minimaal drie maal per jaar) geoefend op de noodprocedures. Hierbij wordt in de praktijk getraind op een aantal noodscenario’s. Hierbij wordt o.a. samengewerkt met de duiktechnische commissie (team van externe duikexperts, zoals een calamiteiteninstructeur, een duikinstructeur, het duikbedrijf en ambulancepersoneel), de BHV (bedrijfshulpverlening), de GGD en natuurlijk de Blijdorpduikers. Wij hopen dat u na het lezen van dit artikel met nog meer interesse kijkt naar de activiteiten van de duikers in de verschillende aquaria.

LIJN 13 Trekvogels “Lekker op vakantie, Theo. En laat het nou maar eens lekker los allemaal,” zei mijn vrouw. “Kijk eens lekker om je heen en bekommer je nergens om,” raadde ze me aan. “Geen werk en geen Blijdorp…” We zitten in de ontbijtzaal en aan tafel wordt er gepraat over schoenen. Schoenen die gekocht moesten worden maar die er niet waren. Althans niet in die kleur, die maat of met díe hakhoogte. Stad en land hebben ze afgelopen. Schoenen kopen is een serieuze zaak! Ondertussen dwalen mijn gedachten een beetje af. Het valt me op dat mensen in hotels zich nogal als vreemde vogels gedragen. Vooral de nieuwkomers lopen voorzichtig vanaf de deur de eetzaal binnen, doen een paar passen zonder een vaste richting en kijken dan verschrikt waar ze beland zijn. Links spieden ze naar een ober, rechts naar een leegstaand tafeltje; zouden ze durven? Dan maar terug naar de deur en wachten tot iemand vraagt met hoeveel personen ze zijn. Zo dreutelend lijken ze nog het meest op steltlopertjes. Een Italiaanse familie loopt drukpratend om het ‘ontbijteiland’ heen. Afwisselend springen ze bij elkaar weg naar het buffet en hippen weer terug naar hun groep waar ze luid kwetterend aan tafel gaan. Een Fransman en zijn vrouw negeren de rij en bestuderen vanuit de buitencirkel het voedselaanbod. Zodra ze iets van hun gading vinden schieten ze tussen de rij door en pikken het eruit. Dat zie je reigers ook doen als ze traag door het riet bewegen en plotseling in een flits hun nek strekken naar een prooi.

Ah, kijk! Daar komt een rij ganzen in een rij naar het buffet. Naast hun eieren wordt een onvermijdelijke schep witte bonen op het bordje geschept, twee worstjes en een halve tomaat maken het plaatje af. Terwijl ze licht verstoord gakken naar een voorpieper, lopen ze beleefd knikkend in formatie terug naar hun tafeltje: Engelsen! Een wat magere man met een smalle gekromde neus heeft de aanval ingezet. Met zijn rug een beetje gekromd en zijn ellebogen naar buiten gedraaid houdt hij stil tot de tegenliggers om hem heen zijn gelopen. Hij lijkt op een buizerd die zijn prooi met de vleugels afschermt en een goed moment afwacht om het naar binnen te werken. Hem draaien ze geen loer! Ik realiseer me plotseling dat ik hier niet alleen ben. “Moet je kijken,” zeg ik tegen mijn vrouw. “Daar, die Hollanders die in de rij staan bij de taarten, dat lijken toch net eenden die op een korstje brood wachten?” Het gesprek aan mijn tafeltje gaat gewoon verder. “Ik geloof dat het halve hotel op van die slippers-met-diebandjes loopt,” negeert ze mijn vorige opmerking. Ik doe nog een poging. “En kijk daar, die lange meid, die loopt als een ooievaar naar…,” Nu schijn ik door te dringen want zij kijkt er naar en zegt dan droog: “Dan had ze maar niet die slippers met die strakke bandjes moeten kopen.”

17

aug04.qxp

30-8-2004

12:03

Pagina 18

Tekst: Alex Schouten en Angeline Peters

Waarom aandacht voor Madagaskar? Zoals u wellicht bekend, gaat het niet goed met de natuur op Madagaskar. Het eiland voor de oostkust van zuidelijk Afrika heeft een unieke flora en fauna, die met name door de boskap onder druk staat. Er komen op Madagaskar veel endemische soorten voor, dat wil zeggen soorten die alleen in dat gebied voorkomen. De bekendste voorbeelden zijn uiteraard de halfapen ofwel lemuren. Maar ook de vele soorten kameleons spreken tot de verbeelding. Soort Gewicht Max. Leeftijd Aantal jongen Voedsel Aantal in wild Europees fokprogramma? Leukste feit

Rode Vari 3-5 kilo (grootste ´echte´ lemur) > 20 jaar 1-4, wegen 100 gram bij geboorte Bladeren, vruchten, bloemknoppen 1.000-10.000, sterk bedreigd Ja Vari´s bouwen een nest en brengen daar de jongen groot.

Rode Vari - bron: Zürich Zoo

Masoala in Zürich In juni 1988 presenteerde Blijdorp het Masterplan, waaraan tot dan toe al een aantal jaren was gewerkt. In dit stuk werd een toekomst geschetst voor een nieuwe Diergaarde Blijdorp in het jaar 2000. Dit Masterplan kwam mede voort uit een door Artis en Blijdorp geschreven rapport getiteld ‘Taken en Problemen van de hedendaagse dierentuin’ en handelde over de doelstellingen van de moderne dierentuin.

De laatste jaren wordt er flink gebouwd in dierentuinen. Het ene verblijf nog mooier én duurder dan het andere. Blijdorp laat zich daarbij niet onbetuigd met haar Oceanium, Taman Indah, het nieuwe tijgerverblijf en de plannen voor de ijsberen

(hangt de poster al voor uw raam?). In de dierentuin van Zürich hebben de Zwitsers wel iets heel bijzonders gebouwd: een Madagaskar hal, Masoala genoemd. Op 30 juni j.l. was de hal precies 1 jaar open. Tijd voor een bezoek.

Het is de bedoeling dat de bezoekers van de hal in Zürich onder de indruk raken van de dieren en planten op Madagaskar en daardoor een beetje ambassadeur van de natuurbescherming worden. Ter ondersteuning hiervan is er buiten de hal educatief (erg) veel te lezen, kijken en luisteren. De dierentuin van Zürich steunt het Masoala nationale park en heeft het eerste jaar al 170.000 Zwitserse francs kunnen overmaken naar Madagaskar. Van de verkoop uit de winkel gaat 2 % naar het Masoala nationale park op Madagaskar en de rest van de opbrengst bestaat uit giften van bezoekers. Het ´gespaarde´ bedrag vormt 1/3 van het jaarlijks benodigde budget van het nationale park, dat pas in 1997 is opgericht. Het geld wordt gebruikt voor de ondersteuning van de parkwachters, maar ook voor de verbetering van de drainage van de rijstvelden rondom het park en het ontwikkelen van ecotoerisme.

aug04.qxp

30-8-2004

12:03

Pagina 19

Uitstel, geen afstel In 1992 besluit de dierentuin van Zürich dat ze wil transformeren naar een ‘Naturschutzzentrum’ en hanteert daarbij het motto: evenveel dieren op een dubbel zo grote oppervlakte dierentuin. Onderdeel van het in 1993 gepresenteerde Masterplan vormt de Masoala hal. De geplande opening in 2000 wordt niet gehaald omdat er onenigheid is met de gemeente en het kanton over de locatie van de hal (is Blijdorp niet onbekend). Vanaf 1998 arriveren al de eerste planten vanuit Madagaskar, maar de bouwvergunning voor de hal wordt pas in 1999 afgegeven. Een wervelstorm over de kwekerij in Madagaskar en enorme hagelstenen in Zwitserland in 2002 weten de planning niet in de war te schoppen. Op 29 juni 2003 wordt de hal in het bijzijn van de Madagassiche minister voor milieu, bos en water feestelijk geopend.

Indrukwekkende beplanting Omdat men een zelfregulerend ecosysteem wil hebben in de hal, is met name de plantenwereld van groot belang. Dat is dan ook het eerste wat opvalt als je de hal binnen wandelt. Het is er heerlijk groen en dat verwacht je niet na pas 1 jaar! Eén van de geheimen van het succes is dat al in 1998 de eerste planten uit Madagaskar in Zürich aan kwamen. In totaal zijn circa 20.000 bomen en planten geplant, waarvan er circa 5000 uit een kwekerij op Madagaskar komen. Het totale bestand van 400 plantensoorten uit 92 families is indrukwekUitzicht vanuit het restaurant - foto: Alex Schouten

kend. Nog indrukwekkender is dat van de 1600 grote bomen en planten er slechts een uitval was van 0,5 %. Het ecosysteem is door het aanslaan van de vegetatie na een jaar al grotendeels zelfregulerend. De insecten vormen het voedsel voor de gekkos en de kameleons en de bladeren en vruchten worden door de vliegende honden en lemuren gegeten, zonder schade aan te richten. De eerste zomer was direct een zware beproeving omdat het in 2003 in totaal 2 maanden lang 30 graden is geweest in Zwitserland. Maar het systeem van luchtverversing, bevochtiging e.d. heeft het prima gehouden.

iedere bezoeker denkt dat de Vari´s dan ruzie hebben, is de bedoeling van de roep alleen om te zeggen: ´Ik ben hier, waar ben jij?´.

Onze indruk Wij vonden de hal indrukwekkend wat betreft de vegetatie. Zo heeft het in de Bush van Burgers Zoo veel langer geduurd voordat het gevoel van regenwoud uit de verf kwam. Maar in de Masoala hal heb je dat direct te pakken. Zeker vanuit het restaurant (zie foto) heb je een fantastisch uitzicht! Ook de educatie rond de hal sprak ons zeer aan. Omdat gekozen is voor één park in één land krijg je het gevoel inderdaad in een stukje Madagaskar te zijn. Het aantal vogelsoorten is prima, ze maken een boel kabaal en er is altijd wel wat te zien. Ook de vliegende honden zijn uitstekend zichtbaar. Wat ons betreft was er één minpunt(je) en dat is het aantal soorten halfapen. Met ´slechts´ drie soorten halfapen, waarvan er twee matig te zien waren, is dat een beetje karig. Maar ach, Nederlanders moeten altijd wat te zeuren hebben en wat we gehoord hebben is dat er mogelijk ook Aye Ayes in de hal gaan komen. Dat zou een goede reden voor een tweede bezoek zijn…..

De bewoners In totaal leven 42 diersoorten in de hal. Dit zijn zoogdieren, vogels, reptielen, amfibieën en vissen. In het eerste jaar hebben zich al 13 soorten voortgeplant en 4 soorten staan op het punt voor het eerst nageslacht te krijgen. Net zoals in Burgers Bush is er een brochure met daarop 30 dieren die de bezoeker kan gaan ontdekken. Na 1,5 uur goed zoeken (verrekijker niet vergeten!) is zo´n beetje driekwart van de dieren wel gevonden. Nadat de dieren in het begin nog schuw waren, zijn ze nu dus goed te zien. Eén van de dieren die het meest nadrukkelijk aanwezig is, is de Rode De hal in cijfers Vari. Zijn aanwezigheid Oppervlakte maakt ie duidelijk door Hoogte de bekende, zeer luide Volume roep. Terwijl vrijwel Aantal plantensoorten Aantal diersoorten Aantal bezoekers in 1e jaar Aantal gegeven rondleidingen Beregening iedere ochtend Luchtvochtigheid

11.000 m2 (90*120 meter) max. 30 meter 200.000 m3 400 42 1.900.000 2350 80.000 liter > 80 %

19

aug04.qxp

30-8-2004

12:03

Pagina 20

Foto: Gerhard Tijssen

Nieuws uit andere tuinen We beginnen deze rubriek met een opvallende uitspraak van de nieuwe voorzitter van de Europese Vereniging van dierentuinen Bert de Boer: “Nederland is vol als het gaat om dierentuinen. Na de opening volgend jaar van het Gaiapark in Kerkrade is er geen plaats meer voor nog een dierentuin.”

Avifauna, Alphen aan den Rijn Na de opening van de Filippijnenhal en de verbouwing van de oude neushoornvogelverblijven staan ook in 2004 weer enkele projecten op stapel. Zo worden de laatste vier neushoornvogelverblijven omgebouwd tot twee verblijven. Ook wordt begonnen met de aanleg van een Afrikaanse vlakte, geschikt voor maraboes, helmparelhoenders en roodnekstruisvogels. Tenslotte komt er ook nog een Cuba-doorloopvolière met Cuba-flamingo’s, Cuba duiven en roze lepelaars.

Artis, Amsterdam Voor het eerste sinds 30 jaar had Artis weer een grote miereneter in de collectie. De reuzenmiereneter zou te zien zijn in het nieuw aangelegde deel van Artis met Amerikaanse dieren. Zij komt alleen buiten bij temperaturen boven 10°C zonder wind en regen. Helaas is het dier kort geleden overleden. Er wordt naarstig gezocht naar een nieuwe miereneter.

20

Het kleine zoogdierenhuis wordt gerenoveerd. Er wordt gewerkt aan onder andere een nieuw verblijf voor Zuid-Amerikaanse klauwaapjes. In de grote tropische plantenkas in het midden van het gebouw komt een waterval met een klein beekje dat functioneert als afscheiding voor een kantjilverblijf. Ook Artis heeft, net als Blijdorp, een grote behoefte aan vers zeewater voor de grote aquaria. In het Artis Aquarium circuleert zo’n 1,5 miljoen liter zeewater. Het water van Artis komt vijf keer per jaar uit de Atlantische oceaan met een vrachtschip. In Amsterdam wordt het overgeladen op een binnenschip dat het brengt naar de catacomben van het Aquarium.

Gaiapark, Kerkrade en Apenheul, Apeldoorn De opening van dit nieuwe park staat gepland voor mei 2005. De werkzaamheden en voorbereidingen zijn in volle gang. Zo’n 15 dieren uit de grote groep doods-

Tekst: Gerhard Tijssen

hoofdapen in Apenheul zullen volgend jaar het nieuwe park onveilig gaan maken. Ook wordt in Apeldoorn een nieuwe gorillagroep geformeerd die zal verhuizen naar Kerkrade. Wist u dat er al in de achttiende eeuw orang oetans in Apeldoorn waren? In 1767 is namelijk de hofdierentuin van Willem V en zijn vrouw overgeplaatst van Den Haag naar Het Loo in Apeldoorn. Volgens de verhalen waren daar ook twee orang oetans bij.

Aqua zoo, Leeuwarden In deze zoo is een prachtig nieuw verblijf geopend voor de zeeberen, Deze zeeberen zijn afkomstig uit Blijdorp en leven nu in een 1200 vierkante meter groot verblijf. De overgang van Blijdorp naar Friesland is begeleid door enkele verzorgers uit Rotterdam. Andere nieuwe diersoorten in deze tuin zijn de moeraswallaby, rendieren, > wasbeerhonden en flamingo’s.

aug04.qxp

30-8-2004

12:03

Pagina 21

Dit keer in Nieuws uit andere tuinen aandacht voor de geschiedenis van penseeloorzwijnen in dierentuinen.

Penseeloorzwijnen Blijdorp heeft al enkele jaren verschillende varkenssoorten in de collectie. Een binnen Blijdorp zeer populaire vertegenwoordiger van de varkens is het penseeloorzwijn (Potamochoerus pictus). Zij zijn gehuisvest naast de okapi’s, aan het begin van het pad naar het Oceanium. Ze leven in een ruim verblijf, waarin zij maar hartelust kunnen graven en rennen in zand en modder.

In memoriam Op 3 augustus jongstleden is Antoon van Hooff, televisiepresentator en oud-directeur van Burgers’ Zoo overleden. Een half jaar eerder werd bij hem kanker geconstateerd. Antoon van Hooff werd 66 jaar oud. Oud–bestuurslid van de Vrienden en huidig medewerker van Burgers’Zoo, Marc Damen, schreef voor ons een In Memoriam.

Penseeloorzwijnen bewonen de regenwouden van West en Centraal Afrika van Senegal tot de Centraalafrikaanse republiek. Het zijn zeer sociale dieren die in groepen leven van gewoonlijk 10 tot 15 dieren, maar soms wel 60 tot 100 dieren. Zoals de meeste varkens voeden penseeloorzwijnen zich met zowel planten als dieren (insecten, wormen, slakken, eieren, vogel en kleine zoogdieren). Hoe is in grote lijnen de historie van deze varkentjes in Europese dierentuinen? In 1857 vertoonde de London Zoo als eerste dierentuin ter wereld deze diersoort. Tussen 1872 en 1878 waren er ook penseeloorzwijnen te zien in Berlijn, Dresden en Hamburg. Tot de Tweede Wereldoorlog waren er steeds enkele dieren te zien in verschillende Europese dierentuinen: o.a. Londen, Hamburg, Hannover, Parijs, Rotterdam, Antwerpen, Keulen, Dublin, Wenen, Rome, Leipzig, Edinburgh en Kopenhagen. Alle dieren leefden maar kort en plantten zich niet voort. De zoo van Berlijn importeerde tot 1943 zestien dieren, waarbij alleen in 1911 van drie jongen er eentje overleefde. Na de oorlog was Antwerpen de eerste zoo die weer deze dieren in de collectie kreeg. Het succes met het fokken met deze dieren begint in 1977 als de Zoo van Duisburg de beschikking krijgt over een wildvangmannetje en -vrouwtje uit Togo. In 1979 werd het eerste jong geboren. Tot september 2002 waren er in Duisburg in totaal (van verschillende dieren) 57 worpen. Vanaf 1990 werden de Duisburgse varkentjes verspreid over andere dierentuinen. In 1992 ontving Wuppertal als eerste Duitse Zoo penseeloorzwijnen. Vanuit Wuppertal ontving Blijdorp vervolgens enkele nakomelingen. In september 2002 leefden er, verspreid over 21 dierentuinen, 59 penseeloorzwijnen. Helaas zijn alle dieren aan elkaar verwant, zodat vers bloed dringend noodzakelijk is.

In 1962 brak Antoon van Hooff zijn studie Diergeneeskunde aan de Universiteit van Utrecht af om de leiding van Burgers’ Zoo over te nemen van zijn ernstig zieke vader. Die had het park samen met zijn vrouw door de moeilijke oorlogsjaren heen geloodst en het park weer hersteld. Na een jaar in de Parijse dierentuin Vincennes gewerkt te hebben, begon Antoon van Hooff samen met zijn moeder en zijn echtgenote aan de uitbreidingsfase van Burgers’ Zoo. In 1968 nam hij samen met zijn vrouw de leiding van het park over van zijn moeder. In datzelfde jaar realiseerde hij het eerste safaripark op het Europese vasteland; hij was ook degene die het woord Safaripark voor het eerst gebruikte; nu is die term wereldwijd een begrip. In 1971 werd het chimpansee-territorium geopend door Desmond Morris. Tot die tijd werden chimpansees in dierentuinen alleen of in kleine groepjes gehouden. In Burgers’ Zoo bracht men 15 chimpansees uit alle hoeken van Europa bij elkaar en liet men deze zich ontwikkelen tot een sociale groep met een stabiele structuur. De ontwikkelingen in deze kolonie worden sinds 1971 continu door studenten en wetenschappers geobserveerd en daarmee is het het langstlopende onderzoeksproject in een dierentuin ter wereld. In 1988 zette Van Hooff een verdere stap naar voren met de opening van Burgers’ Bush: een anderhalf hectare groot tropisch regenwoud waar dieren en planten dezelfde levensgemeenschap delen. Hoe ver Van Hooff hiermee zijn tijd vooruit was, blijkt wel uit het feit dat er pas in 2003 een soortgelijk project in een andere dierentuin gerealiseerd werd, in Zürich. Burgers’ Bush werd gevolgd door een grote indoor woestijn, Burgers’ Desert, in 1994. In 2000 werd Burgers’ Ocean geopend: een 8 miljoen liter grote replica van het Groot Barièrre Rif. Op dit moment wordt er hard gewerkt aan Burgers’ Savanne, dat een weergave van het Serengeti Nationaal Park uit Tanzania moet worden. Hoewel ook dit door Van Hooff bedacht en ontwikkeld is, zal hij de voltooiing hiervan helaas niet meer zelf mee kunnen maken. De eerste fase wordt in 2005 opgeleverd en het geheel moet in 2006 klaar zijn. Steeds weer hebben de ecodisplays, zoals deze weergave van ecosystemen genoemd woren, tot doel om de bezoeker onder de indruk te brengen van de schoonheid en veelzijdigheid van de natuur. Dat Antoon van Hooff daarin geslaagd is, blijkt wel uit het feit dat jaarlijks ruim anderhalf miljoen mensen de Arnhemse dierentuin bezoeken. Naast dierentuindirecteur verwierf Antoon van Hooff veel bekendheid als presentator van vele televisieprogramma’s zoals de Zoo Zoo show bij de AVRO en Ja Natuurlijk bij de NCRV. Daarnaast sprak hij de Nederlandse teksten voor vele natuurdocumentaires in. Zijn karakteristieke stem en zijn vooruitstrevende ideeën zullen gemist worden. Marc Damen

21

aug04.qxp

m

30-8-2004

u

12:03

Pagina 22

t

a

t

i

e

s

6 mei 20044 augustus 2004 In deze rubriek vindt u delen van de mutatielijst van de Diergaarde. Voor deze lijst is gebruik gemaakt van diverse (interne) Blijdorp-uitgaven. Er kan dus tussentijds het een en ander zijn veranderd. Ook kunnen dieren zich (niet zichtbaar voor publiek) achter de schermen bevinden. De meest actuele lijst vindt u op het mededelingenbord op het voorplein tegenover de flamingo’s. Op verzoek geven we met ingang van dit nummer aan of het een mannetje (het eerste cijfer) of een vrouwtje (het tweede cijfer) betreft, of dat het geslacht nog niet bekend is (het derde cijfer). Voorbeeld: 1.1.0 Leeuw = Twee leeuwen, één mannetje en één vrouwtje. Geboren 03-08/0.1.0 onager (Jolly Jumper), 02-08/0.0.1 roze flamingo (Bravo), 31-07/0.0.2 roodoorbuulbuul, 25-07/0.0.1 roze flamingo (Pardon), 24-07/0.0.3 roelroel, 23-07/0.0.1 zandwallaby, 23-07/0.0.5 roelroel, 23-07/0.0.1 Madagaskarleguaan, 22-07/0.0.2 Madagaskar-leguaan, 2107/0.0.2 sneeuwkaproodborsttapuit, 1907/0.0.1 rode flamingo (Yes), 18-07/0.1.0 onager (Nononono, moeder Awinde), 1807/0.0.2 roze flamingo (Unique en Jolly), 1707/0.0.1 roze flamingo (Risk), 17-07/0.0.1 drieteenmeeuw, 16-07/0.0.1 manenduif (ca. 2 weken geleden uit het ei gekomen), 1407/0.0.3 stokstaartje, 13-07/0.0.1 rode flamingo (Melody), 12-07/0.0.1 drieteenmeeuw, 1107/0.0.1 roze flamingo (Echwel), 10-07/0.0.1 roze flamingo (Smiley), 10-07/0.0.1 geelstuitbuulbuul, 09-07/0.0.1 roze flamingo (Emro’zo), 08-07/0.0.1 zeekoet, 08-07/0.0.1 gebande grondhaai, 08-07/0.0.1 bruine grondhaai, 07-07/ 0.0.1 roze flamingo (Lace), 07-07/0.0.7 rijstvogel, 06-07/0.0.1 zwavelborsttoekan, 0607/0.0.1 Madagsakar-leguaan, 05-07/0.0.2 ringpython, 05-07/0.0.1 Madagaskar-leguaan, 05-07/0.0.2 Germain-pauwfazant, 04-07/0.0.2 ringpython, 04-07/0.0.5 rijstvogel, 0207/1.0.0 bongo (Lusambo, vader Cosmo, moeder Zeta), 02-07/0.0.1 zwartnekvruchtenduif, 02-07/0.0.2 ringpthon, 30-06/0.0.2 witkruinroodborsttapuit, 29-06/0.0.1 roze flamingo (Applause), 28-06/0.0.3 Timor-zebravink, 27-06/0.0.2 Moloneti-spreeuw, 2706/0.0.1 groene boomhop, 26-06/0.0.1 kuifmakaak, 26-06/0.0.1 Mantsjoerijse kraanvogel, 26-06/0.0.1 rode flamingo (Flavor), 2506/0.1.0 bongo (Vera, vader Cosmo, moeder Sasja), 23-06/0.0.1 rode flamingo (Motion), 23-06/0.0.1 roze flamingo (Humble), 2206/0.0.1 zandwallaby, 21-06/0.0.1 witte muskaatduif, 21-06/0.0.1 bruine grondhaai, 2006/0.0.6 Timor-zebravink, 20-06/0.0.8 sikkeleend, 18-06/0.0.1 kluut, 18-06/0.0.1 bruine grondhaai, 18-06/0.0.2 gebande grondhaai, 15-06/0.0.1 onager, 15-06/1.0.0 Chapmanzebra (Bento), 15-06/0.0.4 Baikaltaling, 1406/0.0.1 papegaaiduiker,14-06/0.0.3 roodoor22

Net geboren zeeleeuwjong - foto: Thomas Schenk buulbuul, 14-06/0.0.1 schamalijster, 1406/0.0.3 sneeuwkaproodborsttapuit, 11-06/ 0.0.1 Stoke’s stekelstaartskink, 10-06/0.0.1 Stoke’s stekelstaartskink, 09-06/0.0.1 Françoislangoer, 09-06/0.0.1 muskaatduif, 08-06/2.0.0 Californische zeeleeuw (vader Billy, moeders Eline en Tessa), 07-06/ 0.0.2 manoel, 0706/1.0.0 bizon (Jos, vader Harry, moeder Kim), 07-06/0.0.1 roze flamingo, 07-06/0.0.1 Ambonese doosschildpad, 07-06/0.0.1 bruine grondhaai, 02-06/0.0.1 VonDerDeckentok, 01-06/0.0.1 Madagaskar-spinschildpad, 0106/0.0.1 roodoorbuulbuul, 01-06/0.0.2 Aziatische grottenslang, 31-05/0.1.0 bongo (Monique, vader Cosmo, moeder Ilza), 31-05/0.0.2 kluut, 30-05/0.0.2 sneeuwkaproodborsttapuit, 30-05/0.0.6 Aziatische grottenslang, 1105/0.0.1 Papoea-jaarvogel, 11-05/0.0.6 rijstvogel, 09-05/0.0.2 Molonetispreeuw, 0705/0.0.1 Europese oehoe. Gestorven 04-08/0.0.1 zwartvoetpinguïn, 01-08/0.0.1 Europese hamster, 31-07/0.0.1 VonDerDeckentok, 30-07/1.0.0 Molonetispreeuw, 2907/0.0.1 varkensvis, 24-07/0.0.1 degenkrab, 23-07/0.0.1 Malawi-cichlide, 23-07/0.0.1 Kaaps zeepaardje, 22-07/0.1.0 zwartvoetpinguïn, 21-07/0.0.1 witkruinroodborsttapuit, 2007/1.0.0 Braziliaanse tangara, 20-07/0.0.1 Kaaps zeepaardje, 19-07/0.0.1 snotdolf, 1807/0.0.1 gestreepte muisvogel, 17-07/0.0.1 kathaai, 16-07/0.0.1 witte zeebrasem, 1507/0.0.1 Germain-pauwfazant, 15-07/0.0.1 druppelpad, 15-07/0.0.1 kappersgarnaal, 1407/0.0.1 kluut, 13-07/0.0.1 sikkeleend, 1207/1.0.0 kroonplevier, 12-07/0.0.1 roodoorbuulbuul, 11-07/0.0.1 varkensvis, 10-07/0.0.1 schamalijster, 08-07/0.0.1 goudbrasem, 0607/0.0.1 Indische stralenschildpad, 05-07/0.0.1 blauwgezichthoningeter, 03-07/0.0.1 creoolbaars, 01-07/1.0.0 pijlstaarteend, 3006/0.0.1 grote textorwever, 27-06/ 0.0.1 Moloneti-spreeuw, 27-06/0.0.1 zoetwaternaald, 26-06/0.0.1 Indische stralenschildpad, 23-06/0.1.0 grote zaagbek, 23-06/0.0.1 sneeuwkaproodborsttapuit, 23-06/1.0.0 Afrikaanse doornstaartagame, 22-06/1.0.0 kolasfazant, 22-06/1.1.0 berggoean, 21-06/0.1.0 krooneend, 21-06/0.1.0 Baikaltaling, 2106/0.0.1 doktersvis, 21-06/0.0.1 vlamvis, 2006/0.0.1 doktersvis, 19-06/0.0.1 riddervis, 19-

06/0.0.4 doktersvis, 18-06/0.0.1 doktersvis, 18-06/0.0.1 anemoonvis, 15-06/0.0.1 kluut, 14-06/1.0.0 Balispreeuw, 14-06/0.0.1 zilverreiger, 12-06/0.0.1 kluut, 11-06/0.0.1 Cubaanse lipvis, 07-06/1.0.0 zoetwaternaald, 0606/1.0.0 rijstvogel, 04-06/0.0.1 blauwgezichthoningeter, 04-06/0.0.2 kluut, 04-06/0.0.1 yellow goatfish (M.martinicus), 04-06/0.0.1 varkensvis, 03-06/0.0.1 anemoonvisje, 0306/0.0.1 Papoea-jaarvogel, 02-06/0.0.1 creoollipvis, 02-06/0.0.1 smient, 02-06/0.1.0 stokstaartje, 30-05/1.0.0 zoetwaternaald, 1105/0.0.1 Bedotia, 10-05/1.0.0 addax (Rappa), 10-05/ 0.1.0 Timor-zebravink, 06-05/0.0.1 Hartlaub toerako.

A

Gearriveerd 03-08/0.1.0 toco toekan (uit Londen), 0208/5.10.0 Europese hamster, 31-07/0.0.2 zoetwaterhaai (Pangasius sanitswongi), 2807/0.0.2 beo, 27-07/0.0.21 zeekoet, 2707/0.0.2 papegaaiduiker, 26-07/0.1.0 schildtoerako, 26-07/1.0.0 groenhelmtoerako, 1507/0.0.13 haring, 08-07/2.0.0 Europese hamster, 08-07/0.1.0 stekelaardschildpad (uit Plock, Polen), 07-07/0.4.0 witneusmeerkat (uit St.Martin la Plaine, Frankrijk), 07-07/1.0.0 Prins-Alfredhert (uit Mulhouse, Frankrijk), 0707/1.0.0 Europese otter (uit Stuttgart), 0107/1.0.0 jaarvogel (uit Gettorf, Duitsland), 3006/1.0.0 baardagame, 21-06/0.0.5 Madagaskar-stralenschildpad, 18-06/ 0.0.1 neerkijker, 15-06/0.0.57 Indische stralenschildpad (G.elegans), 12-06/0.0.3 Madagaskar-grondboa (uit Vissenbjerg, Denemarken), 12-06/0.0.3 Madagaskar-leguaan (uit Vissenbjerg, Denemarken), 12-06/0.0.1 dwergbaardagame, 11-06/2.2.0 schildtoerako (van NOP), 0706/0.0.2 blauwe pijlgifkikker, 07-06/0.1.0 Utilla-leguaan, 06-06/0.0.1 groene leguaan, 0106/0.0.1 maisslang (albino), 08-05/0.0.50 doodshoofdvlinder-rups, 07-05/0.0.1 Cubaanse anolis. Verzonden 01-08/0.1.0 Griekse landschildpad, 2907/1.0.0 penseelzwijn (naar Edinburgh), 2907/0.0.2 langsnavelkaketoe, 29-07/0.0.2 gewone kookaburra (naar Amiens), 2807/0.0.1 Ambonese doosschildpad, 2807/0.0.1 doornstaartagame, 27-07/1.0.0 schildtoerako, 27-07/0.0.1 maisslang, 26-

>

aug04.qxp

30-8-2004

12:03

Pagina 23

c

Schenk

07/0.0.6 anemoonvisje, 21-07/0.0.1 Gilamonster, 21-07/1.0.0 stokstaartje (naar Arnhem/Landau), 15-07/0.0.6 Europese hamster, 09-07/0.0.2 bruine grondhaai, 0907/0.0.2 gebande grondhaai, 08-07/0.0.20 Indische stralenschildpad (naar Polen), 0607/0.0.1 Madagaskar-stralenschildpad (naar Chester), 06-07/0.0.25 Indische stralenschildpad (naar Chester), 06-07/0.0.2 groene boomboa (naar Chester), 06-07/ 0.0.42 bruine grondhaai, 06-07//0.0.18 gebande grondhaai, 05-07/0.1.0 okapi (Kabinda, naar Stuttgart), 01-07/0.0.1 groene leguaan, 2806/1.0.0 Prins-Alfredhert (naar Münster), 2806/1.0.0 jaarvogel (naar Gettorf, Duitsland), 23-06/0.0.2 neushoornleguaan (naar Blankenberghe, België), 16-06/0.0.10 Indische stralen-

schildpad (naar Lissabon), 15-06/1.0.0 purperkuiftoerako (naar HongKong), 11-06/2.0.0 kuifhert (naar Engeland), 11-06/2.0.0 Mhorrgazelle (naar Twycross, Engeland), 1106/0.0.2 Stoke’s stekelstaartskink, 09-06/0.1.0 Sumatraanse tijger (Binjai, naar Melbourne, Australië), 08-06/0.0.1 roodbuikparkiet (naar Burgers in Arnhem), 07-06 0.0.2 Afrikaanse doornstaartagame, 06-06/2.0.0 Chapman-zebra (naar Dierenpark De Vleut, Best), 03-06/0.0.3 gebande grondhaai (naar Burgers, Arnhem), 03-06/0.0.3 zilverbladvis (naar Burgers, Arnhem), 03-06/0.0.19 argusvis (naar Burgers, Arnhem), 01-06/1.0.0 bizon (Nelson, naar Givskud, Denemarken), 3005/0.0.1 neushoornleguaan, 08-05/0.0.10 rozenkever.

Agenda 25 september 2004, 09.00-18.30 uur: Najaarsreis naar Safari Beekse Bergen 14 november 2003, 11.00 –12.30 uur: Winterlezing Ben Westerveld (Hoofd Dierenverzorger) - Wilde varkens in Blijdorp. Aansluitend opening nieuw serval-verblijf (zie blz. 13) 12 december 2003, 11.00 – 12.30 uur: Winterlezing Jonneke van Eijsden en Henny Miltenburg (Beluga Expeditions & Adventures)- IJsberen in het wild: Spitsbergen en Churchill. Aansluitend (tot max. 14.00 uur) nadere toelichting op reisaanbod (zie blz. 15). 9 januari 2004, 11.00 – 12.30 uur: Nieuwjaarslezing Blijdorp-directeur Ton Dorresteyn. De lezingen worden gehouden in het Eauditorium in het Oceanium. Vrienden hebben op de genoemde data tot aanvang van de bijeenkomst, en op vertoon van hun lidmaatschapskaart voor het betreffende jaar, gratis toegang tot de Diergaarde. Er is niet meer dan één introducé per lid toegestaan. U kunt bij de koffie-balie van de Vrienden in het Eauditorium uitrijkaarten kopen. Adresgegevens Blijdorp Diergaarde Blijdorp, Abraham van Stolkweg, Rotterdam. Bezoekersinformatie: 010-4431495. Postadres: Postbus 532, 3000 AM Rotterdam. Openingstijden: Het gehele jaar, iedere dag geopend! Wintertijd: 09.00 tot 17.00 uur. Zomertijd: 09.00 tot 18.00 uur. Heeft u een bijzondere dierenverzameling en zoekt u die ene ansichtkaart? Heeft u spulletjes die u wel wilt af staan? U kunt in Vriendennieuws een kleine advertentie plaatsen. Er zijn wel een paar spelregels. De gevraagde/aangebodene moet kort worden geformuleerd. U dient naam en telefoonnummer te vermelden. Het contact is rechtstreeks, de redactie heeft geen bemiddelende rol. Wij behouden ons het recht voor om –bijvoorbeeld vanwege plaatsgebrekadvertenties niet of later te plaatsen. U kunt uw mededelingen opsturen naar: Redactie Vriendennieuws M. Kreuger Goudsesingel 235d 3031 EL Rotterdam

o

l

o

f

o

n

26e jaargang, nummer 3, oplage: 7250 Vereniging Vrienden van Blijdorp Sonoystraat 6a, 3039 ZT Rotterdam Vriendennieuws is een uitgave van de Vereniging Vrienden van Blijdorp en verschijnt vier maal per jaar. De Vereniging Vrienden van Blijdorp stelt zich ten doel: "Het in zo breed mogelijke zin ondersteunen van Diergaarde Blijdorp". De jaarlijkse minimale contributie bedraagt € 30,-, waarvoor de leden 4 keer per jaar het verenigingsorgaan Vriendennieuws ontvangen, alsmede 2 gratis toegangsbewijzen voor Diergaarde Blijdorp in Rotterdam. Bovendien worden de leden in staat gesteld deel te nemen aan diverse activiteiten, die speciaal voor hen georganiseerd worden, zoals excursies en lezingen. Secretariaat: K. van Leeuwen, Sonoystraat 6a, 3039 ZT Rotterdam Vriendenfoon: 010 - 467 66 37 Vriendenfax: 010 - 467 66 37 Email: [email protected] Postbank: 13 57 803 Bank: Fortis bank nr: 98.55.33.099 Promotieteam: Fam. H. Gerritse Sourystraat 1d, 3039 SR Rotterdam Telefoon/fax: 010 - 466 36 82 Telefoon Vriendenwinkel: 010 - 4431431 tst 220 (oude winkel) en 250 (nieuwe winkel). Mobiel: 06-40323077 Postbank: 62 17 917 Redactie-adres Vriendennieuws: M. Kreuger, hoofdredacteur. Goudsesingel 235d, 3031 EL Rotterdam, Email: [email protected] Redactie-medewerkers: J. Cockshull, M. van Leeuwen-Maat, J. Nijkamp, A. Nijkamp-Hosman, A. Peters, A. Schouten, G. Tijssen, T. van de Velde Vormgeving en druk: Argus, Rotterdam Vrienden van Blijdorp op Internet: Website: http://www.vriendenvanblijdorp.nl Redactie Website: J.Cockshull, A. Gelderblom Samenstelling Verenigingsbestuur: Voorzitter C.M. Groenhorst Vice-voorzitter T. Slijkoort Secretaris K. van Leeuwen Tweede secretaris S. Noordijk Penningmeester A.M. Bos Leden H. Gerritse, M. Kreuger ISSN: 1568-3400 Artikelen geschreven door derden vertegenwoordigen de mening van de auteur en niet noodzakelijkerwijs die van de redactie. De redactie behoudt zich het recht voor artikelen in te korten of te weigeren. Toegezonden foto's kunnen met vermelding van de naam van de fotograaf rechtenvrij gebruikt worden ten behoeve van activiteiten zonder winstoogmerk van de Vereniging Vrienden van Blijdorp. Tenzij schriftelijk anders wordt aangegeven worden toegezonden foto's opgenomen in het fotoarchief van de Vereniging Vrienden van Blijdorp en aldus niet geretourneerd.

23

aug04.qxp

30-8-2004

12:03

Pagina 24

dierenzorg

dierencrematorium dierenbegraafplaats dierenpension

Kralingseweg 347 3065 RC Rotterdam Telefoon 010 202 18 65 Fax

010 202 00 90

Wie? promotieteam komt ons

versterken?

Heeft u een dagje over, kunt u 1 + 1 bij elkaar tellen en leuk met klanten omgaan? Kom dan ons promotieteam versterken. Voor inlichtingen kunt u bellen of faxen naar: 010-4663682. Een briefje is ook welkom: H. Gerritse, Sourystraat 1d, 3039 SR Rotterdam.