Vragen en antwoorden over oorstukjes

magazine van de nederl andse vereniging voor slechthorenden

Nummer 6 Jaargang 40 december 2012 januari 2013

4

Bij Sanne Zeeman is het glas altijd halfvol

8

Vergoedingen hoortoestellen in 2013 op de schop

25

Tinnitussymposium met kleine lichtpuntjes

30

Vragen en antwoorden over oorstukjes

In dit nummer

Jong

4

“Ach meneer Beelen, u bent toch zelf ook ooit jong geweest?”, vraagt de radio-interviewster mij smalend. Ik heb net mijn verbazing uitgesproken over de naïviteit waarmee jongeren zich blootstellen aan veel te harde muziek. Kennelijk zeg ik dat op zo’n manier dat het een ouwe-mannen-opmerking is. Mijn maat heeft het radio-interview gehoord en draagt me de smalende vraag nu inmiddels al vele jaren na. “Hé Joop jongen, jij ben toch zelf ook ooit jong geweest?” Nu staat diezelfde maat op een podium met zijn rockbandje. Die zijn inderdaad allemaal ooit jong geweest en ze laten die vervlogen tijden herleven met rockende covers van hits van toen. Ik sta in de zaal en begin het opeens weer te snappen, die naïviteit over harde muziek. Want het is als vanouds heerlijk om de drums door je lijf te voelen dreunen, de trillingen van een grommend lage bas. Het volume overspoelt je en neemt je mee. Je verliest jezelf in de muziek. Althans: dat zou heel makkelijk gebeuren, ware het niet dat mijn gehoorbescherming als een onhandelbaar schuimrubber kussen tussen mij en de vervoering staat. Ik mis een deel van het geluid, ik hoor geen nuances in de zang, de gitaar. Ik sta als een verstandige vijftiger dit optreden mee te maken, en mis de jongere in mij die zich toen onkwetsbaar waande en dacht: Kan mij het schelen, dit is lekker, zo hard!!!. Of eigenlijk: die dit níet bedacht maar zich gewoon in het volume stortte. Wow… Achteraf moest ik er toch ook weer om lachen. Door mijn gehoorbescherming heen hoorde ik bij de aankondiging van de band toch echt iets zeggen als: “Als je het nou te hard vind, moet je vragen of ze het wat zachter kunnen zetten”. Wonderbaarlijk, dacht ik nog. Zo zijn de tijden dus aan het veranderen. Goede zaak: gewoon het volume wat lager. Later begreep ik wat er echt gezegd was: “Als het te hard wordt, kan je oordopjes achter de bar halen”. joop beelen

directeur NVVS, [email protected] Op 22 november jl. overleed Herman ten Berge, driekwart jaar nadat hij met pensioen was gegaan als directeur van de Nationale Hoorstichting. Zijn grote inzet voor preventie van gehoorbeschadiging leidde eind vorig jaar tot een convenant met poppodia, waarbij jongeren beter geïnformeerd worden en makkelijk gehoorbescherming kunnen krijgen. Ook Herman is ooit jong geweest en heeft toen jarenlang dit tijdschrift onder zijn hoede gehad. Herman: heel veel dank. Het is wrang dat je pensioen zo kort heeft moeten zijn. HOREN december 2012 / januari 2013

‘Ik voel me thuis in de horende wereld’ foto: paul schuitemaker

foto: michiel wijnbergh

Column

Sanne Zeeman staat positief in het leven, een houding die haar al veel goeds bracht. De 26-jarige studeerde cum laude af aan de Rotterdamse Kunstacademie en runt haar eigen bedrijf. Onlangs kreeg zij een CI.

8

Vergoedingen op de schop

Vanaf januari 2013 gaat het hele systeem van hoortoestelvergoeding op de schop. Dat heeft veel consequenties voor u: de keuzemogelijkheden veranderen, de eigen bijdrage gaat veranderen en uw zorgverzekeraar gaat meer invloed krijgen.

25 Nooit meer ‘Leert u er maar mee leven’ Begin november organiseerde de NVVS het symposium ‘Nieuwe geluiden over tinnitus en hyperacusis’. Er is nog een wereld te winnen als het gaat om preventie, zo bleek, maar er zijn ook lichtpuntjes.

30 Alles over oorstukjes Bij de NVVS komen regelmatig vragen binnen over oorstukjes. We hebben daarom enkele veel gestelde vragen plus de antwoorden daarop bij elkaar gezet.

En verder p. 13-15 Actueel p. 16-19 NVVS in Actie p. 21 Financiën p. 23 Lezerspagina p. 29 Vrijwilliger vraagt vrijwilliger p. 33 Muziek centraal op vijfde OPCI-contactdag p. 34,35 Gehoorschade door harde muziek: verontrustende cijfers p. 37 Leesvoer voor knusse winterdagen p. 39 Ouderenzorg Korthagehuis Amsterdam p. 41 Aanbod spraakafzien en NmG De NVVS p. 42 HOORagenda wenst u fijne p. 43 Colofon & in het volgende nummer

feestdagen en een voorspoedig 2013! 3

mijn verhaal

zwaar slechthorende interieurarchitect jaagt dromen na

‘Ik voel me thuis in de horende wereld’ Bij Sanne Zeeman is het glas altijd halfvol. Deze positieve houding heeft de goedlachse zwaar slechthorende 26-jarige al ver gebracht in het leven. Ze studeerde cum laude af aan de Rotterdamse Kunstacademie en runt nu haar eigen bedrijf Studio PS. tekst: Weija Steffens | beeld: Paul Schuitemaker

“O

nlangs ben ik geopereerd, er is een cochleair implantaat in mijn hoofd geplaatst. Daarvoor was mijn gehoorverlies 112 decibel en zou het niet lang meer duren voordat ik stokdoof zou zijn. Met dit implantaat kan ik wellicht weer meer klanken horen. Mits het mij lukt opnieuw te leren horen via de elektronische pulsen. Ik zag best op tegen de operatie en vind de revalidatie spannend. Maar wat heb ik te verliezen? Helemaal niets. Doordat ik een kei ben in liplezen (spraakafzien) kan ik visueel - dus zonder geluid - 95 procent ‘horen’. Zou ik dat niet kunnen, dan zou ik maar drie procent van al het geluid horen. Met zo’n implantaat verslechtert mijn gehoor niet, maar blijft het constant. Dit is mijn laatste kans, die moet ik – ook al vind ik het doodeng – met beide handen aangrijpen.”

Fluitende vogels “Als baby reageerde ik minder snel en dat baarde mijn moeder zorgen. Toch werd pas op driejarige leeftijd ontdekt dat ik slechthorend ben. De tijd van hoorapparaten brak aan, maar als klein meisje wilde ik daar niet aan. Mijn moeder was onverbiddelijk. Als ik de televisie niet hoorde, dan kon ik mijn hoorapparaatjes pakken. De televisie ging niet harder. Uiteindelijk deed ik ze in om ze vervolgens nooit meer uit te doen. Ik weet nog goed dat ik opeens de vogels hoorde fluiten. Wat een intense beleving was dat! Ook al nam mijn gehoor steeds meer af, ik heb nooit gebarentaal geleerd. Ik groeide op in een horend gezin en mijn ouders maakten geen onderscheid tussen mij en mijn horende zussen. Mijn jongere broer is ook slechthorend – die zit momenteel op het conservatorium. Het kan zijn dat de slechthorendheid erfelijk is, dat kan ik laten onderzoeken, maar ik wil het niet

4

weten. Mocht ik ooit kinderen krijgen, dan vind ik het niet erg als zij slechthorend zijn. Ik weet dat je met deze aandoening prima kunt leven. Het is hard werken om je staande te houden in de horende wereld, want veelal is niets aangepast aan de slechthorenden. Denk aan simpele dingen. Het omroepen van een spoorwijziging op het station of de vertraging van een trein. Ik stap dus wel eens in de verkeerde!”

Hetzelfde als een ander “Ik ging naar logopedie en mijn moeder liet mij oefeningen doen. Bovenlip natmaken, hagelslag erop en aflikken maar! Of ballonnen opblazen. Zo trainde ik mijn mondspieren waardoor ik nu goed kan articuleren en liplezen. Naar een dovenschool wilde ik niet, dus ging ik net als mijn zussen naar een reguliere basisschool. Mijn moeder liet mij ’s avonds voorlezen en continu oefenen met letters uitspreken. Vooral met de S had ik moeite. Ook kreeg ik twee keer per week individuele begeleiding bij lezen, taal en spraak. Ik heb me in die tijd best eenzaam gevoeld. Ik werd niet gepest door de kinderen in mijn klas, eerder genegeerd. Ik voelde

CV Sanne Zeeman Leeftijd: 26 jaar Woonplaats: Amersfoort Relatie: samenwonend met Hidde Beroep: interieurarchitect (www.studio-ps.nl) Hobby’s: hardlopen, reizen, dansen, festivals bezoeken en creatief bezig zijn (van keramiek maken tot breien) Levensmotto: droom je leven, leef je dromen

HOREN december 2012 / januari 2013

vergoedingen

Hoortoestel nodig? Per 1 januari grote verande zorgverzekeraar krijgt een belangrijke vinger in de pap

Met ingang van 1 januari 2013 gaat het hele systeem van hoortoestelverstrekking op de schop. Dat heeft veel consequenties voor als je een hoortoestel of ander hoorhulpmiddel gaat aanschaffen. De keuzemogelijkheden veranderen. De eigen bijdrage gaat veranderen (in veel gevallen wordt-ie lager). En: uw zorgverzekeraar gaat meer invloed krijgen op uw keuzemogelijkheden en eigen financiële bijdrage. Er tekenen zich nu al behoorlijke verschillen af tussen wat zorgverzekeraars u te bieden hebben. Overstappen naar een andere zorgverzekeraar kan soms zeker de moeite waard zijn. Maar zorgverzekeraars zijn erg laat en geven soms te weinig informatie aan u, om verantwoord te kunnen overstappen Daarom in dit artikel: alle veranderingen op een rij.

De regeling: wat gaat er veranderen? Hoortoestellen blijven in de basisverzekering. De enige voorwaarde om voor een hoortoestel in aanmerking te komen, is een gehoorverlies van 35 dB op het slechtste oor. Hiermee komen voortaan ook mensen met een éénzijdig gehoorverlies voor vergoeding in aanmerking. Nu krijgt u een vast bedrag vergoed en moet u de rest bijbetalen. Per 1 januari 2013 gaat u een eigen bijdrage van 25% betalen. Het wordt bij verschillende zorgverzekeraars mogelijk om dat bij te betalen bedrag geheel of gedeeltelijk af te dekken via een aanvullende verzekering. Dat was ook in de ‘oude’ regeling al het geval. Met bepaalde aanvullende polissen blijft een ‘gratis’ hoortoestel dus nog steeds verkrijgbaar. De keuze voor het hoortoestel (en/of andere hoorhulpmiddelen) gaat plaatsvinden op basis van de ‘functiegerichte aanspraak’: een eenvoudige oplossing waar dat kan, een complexe oplossing waar dat nodig is. Er is een speciaal protocol in de maak, dat u en uw audicien duidelijk moet

8

maken waar u aanspraak op heeft: op een eenvoudige of op een complexere hooroplossing. Een speciale vragenlijst moet dat (in combinatie met uw medisch/audiologische gegevens) op betrouwbare manier in kaart brengen. De ‘zorgvraag’ en de hooroplossing worden ingedeeld in vijf categorieën: categorie 1 is voor de mensen met een eenvoudig gehoorverlies en luistersituatie, oplopend naar categorie 5 voor de mensen met de meest complexe gehoorverliezen en/of in de meest complexe luistersituaties. Zorgverzekeraars gaan zich veel meer bemoeien met het aanbod van uw audicien en de prijsstelling van hoortoestellen. Ook gaan ze zich meer mengen in kwaliteitsdiscussies. Afhankelijk van uw situatie, kan het verstandig zijn om kritisch te kijken naar wat uw zorgverzekeraar u biedt t.a.v. hoorzorg. Soms doet u er goed aan om over te stappen.

Nog veel onduidelijkheid Er is bij het ter perse gaan van deze HOREN nog steeds veel onduidelijk over de situatie na 1 januari 2013. Nog lang

HOREN december 2012 / januari 2013

ringen!

niet alles is afdoende geregeld. We zien bijvoorbeeld veel onduidelijkheid over aanvullende hoorhulpmiddelen, zoals soloapparatuur, of wek- en waarschuwingssystemen. Deze moeten (net als in voorgaande jaren) volgens de nieuwe regeling 100% worden vergoed, mits u er aanspraak op kunt maken. Helaas is in het protocol nog niets geregeld over wie wanneer aanspraak kan maken op zo’n aanvullend hoorhulpmiddel. Gaat hier willekeur heersen, in het nieuwe jaar? Twee belangrijke pijlers onder de nieuwe werkwijze zijn nog steeds niet af. Aan de vragenlijst waarmee de situatie van de slechthorende in kaart gebracht moet worden, moet nog het nodige gebeuren. Wat er zeker nog in moet, is dat je als slechthorende duidelijk kunt aangeven wat je nodig hebt en op welke terreinen er verbetering moet optreden. Dat is nog onvoldoende gewaarborgd in de huidige lijst, op het moment dat we dit artikel samenstellen. De tweede belangrijke pijler is nog minder gevorderd: de indeling van hoortoestellen in de vijf categorieën. Dat verbaast u misschien, maar er is domweg nog veel discussie over de vraag of een bepaald toestel in een lagere of een hogere categorie valt. Het is bijzonder frustrerend dat fabrikanten, audiologen en audiciens er kennelijk niet snel uitkomen hoe die indeling er uit moet zien. Verder hebben nog lang niet alle verzekeraars al definitieve afspraken gemaakt met audiciens. Achmea heeft aangekondigd met drie audicienbedrijven afspraken te maken maar kan vanwege een bezwaarprocedure op z’n vroegst pas rond Kerst aangeven welke drie audicienbedrijven dat zullen zijn. Maar ook bij andere verzekeraars is nog niet duidelijk of ze met alle audiciens afspraken gaan maken en zo ja, met welke. U kunt dus wel overstappen van zorgverzekeraar maar die kan u niet vertellen met welke audiciens zij con-

HOREN december 2012 / januari 2013

tracten afsluit. Als u keuzevrijheid wilt houden in uw audicienkeuze en een lagere vergoeding kunt bekostigen, is het verstandig om een restitutiepolis af te sluiten.

Prangende vragen! Vraag 1: Mag ik in 2013 nog wel zelf kiezen naar welke audicien ik ga? Mag ik volgend jaar nog wel naar mijn eigen audicien? Of u vrij bent om te kiezen voor een bepaalde audicien hangt af van uw zorgverzekeraar: met welke audiciens wordt een contract afgesloten? Maar het maakt ook uit of u een natura- of restitutieverzekering heeft. Op dit moment zijn de onderhandelingen tussen verzekeraars en audiciens nog volop aan de gang. Gek genoeg moet een zorgverzeke-

9

tinnitussymposium

Nieuwe geluiden over tinnitus en hyperacusis NVVS-symposium: nooit meer ‘leert u er maar mee leven’

Het NVVS-symposium ‘Nieuwe geluiden over tinnitus en hyperacusis’ van vrijdag 2 november 2012 stond in het teken van tinnitus en hyperacusis. Een volle zaal hing aandachtig aan de lippen van de verschillende sprekers. Conclusie aan het eind van de dag: er is nog een wereld te winnen als het gaat om preventie, en er zijn lichtpuntjes voor wie tinnitus of hyperacusis heeft. De belangrijkste boodschap: zorg dat je er snel bij bent en voorkom dat tinnitus je leven gaat bepalen. Het symposium liet diverse nieuwe geluiden klinken over hoe je kunt leren omgaan met tinnitus. En: er was ook aandacht voor hyperacusis. tekst: Joyce Koster

NVVS-onderzoek: “Hulpverlening kan en moet beter” Uit onderzoek van de NVVS onder ruim 800 respondenten, dat bij de opening van het symposium gepresenteerd werd, bleek dat tinnitus vaak een zware last met zich meebrengt. Enkele cijfers: ruim de helft van de respondenten neemt het oorsuizen waar van opstaan tot in slaap vallen. 72 procent vindt dat het oorsuizen de concentratie aangetast heeft. 18 procent is sneller geïrriteerd, en 41 procent soms sneller geïrriteerd door de tinnitus. “Even alarmerend”, zegt so­cioloog en NVVS-commissielid Loes Schenk-Sandbergen, “zijn de cijfers die aantonen dat 21 procent moeite heeft zich te ontspannen en 45 procent daar soms moeite mee heeft. 20 respondenten (2,5 procent) geven te kennen dat als het oorsuizen blijft, hun leven niet meer de moeite waard is. Ronduit alarmerend is dat 21 procent (170 mensen) dit ‘deels juist’ vindt. Van deze cijfers zouden artsen en andere zorgverleners zich iets moeten aantrekken.” Patiënten die te rade gingen bij verschillende hulpverleners, vonden vaak geen effectieve hulp. Over het algemeen voelen deze mensen zich niet serieus genomen door artsen en andere zorgverleners. Patiënten pleiten in het onderzoek dan ook nadrukkelijk voor meer inzicht en empathie bij huisartsen, kno-artsen en andere hulpverleners. Loes Schenk-Sandbergen: “Gemiddeld krijgt de hulpverlening een rapportcijfer van slechts 5,6 en dat is veel te laag. Wij

24

Nieuwe geluiden over tinnitus en hyperacus is Rapport tinnitus- en hyper acusis enquête 2012

Loes Schenk-Sandbergen

gaan daarom harder trekken aan verbeteringen in de zorg: artsen moeten veel beter beseffen wat tinnitus betekent voor hun patiënt en ze moeten zorgen dat mensen sneller terecht komen bij goede begeleiding en hulp.”

In samenwerking met Joop Beelen, Jeanette Noordhof, Fred Verbeek, Hans Themans, Peter van der Ende en Guus Wanders.

U kunt het onderzoeksrapport downloaden vanaf de NVVSwebsite: www.nvvs.nl/rapportnieuwegeluiden.

Nieuwe geluiden uit Duitsland en GrootBrittanië De Deutsche Tinnitus-Liga staat onder andere mensen met tinnitus bij. Volker Albert, president van deze zelfhulporganisatie ontpopte zich als een flamboyante spreker. Hij maakte zijn publiek duidelijk hoe vermoeiend een paar dagen Nederland is voor iemand met tinnitus. Tenminste zoals hij die dagen moest doorbrengen: voortdurend in gezelschap en Engels sprekend in plaats van Duits. Voor de toehoorders die niet kampen met een gehoorprobleem was dit een eyeopener. Maar hij had er meer. Zijn betoog dat iemand met tinnitus zich eigenlijk nooit ontspant, bijvoorbeeld. Dat hij altijd met opgetrokken schouders zit omdat al

HOREN december 2012 / januari 2013