PERSONAL
handbook
voorwoord Opdrachtgever Keukenconfessies SLB Natascha van den Meijdenberg Projectleden ILS1A1 Roos Besemer - 2562618 Amijke Guldemond -2422948 Doris de Jager - 2451794 Marloes van Kemenade- 2527235 Lynn de Munnik - 2522373 Datum - 24 Maart 2015 Plaats - Tilburg
Met trots presenteren wij aan u ons trendrapport. De afgelopen vijf weken zijn wij aan de slag gegaan met het zoeken en definiëren van middellange termijntrends om deze vervolgens te verwerken in een trendrapport. Wij zijn tijdens het onderzoek tot ontdekkingen gekomen waar wij zelf erg geïnspireerd door zijn geraakt en wij hopen Keukenconfessies hier ook mee te inspireren!
International Lifestyle Studies Fontys ACI Tilburg
3
7 how to watch a trend
16
8 how to read this book 10 samenvatting 14 inleiding
trendcluster 1 out of context
28
inhoudsopgave trendcluster 2 next level harmony
40
Conclusie en aanbevelingen bibliografie
54 56
trendcluster 3 luxury of ignorance
how to watch a trend Wat is een trend? Een trend is een richting waarin iets neiging heeft te bewegen en wat een effect heeft op de cultuur, gemeenschap of sector waardoor het beweegt (Raymond, 2010).
We onderscheiden hierin drie termijnen Lange termijntrends: Deze trends bevinden zich op maatschappelijk niveau. Deze trends zijn een verzameling van onderling verbonden trends die de manier waarop mensen leven zal veranderen evenals de technologische producten die ze eisen. Middellange termijntrends: Deze trends bevinden zich op consumentenniveau. Deze trends zijn de uitkomsten van onze behoeften. Korte termijntrends: Deze trends bevinden zich op marktniveau. Hierin uiten de behoeften van consumenten zich.
Het verloop van een trend Een trend beweegt door de maatschappij door verschillende ‘groepen’ mensen. Deze groepen verschillen onder ander in de mate waarin zij open staan voor nieuwe ideeen (Raymond, 2010). De innovaters/influencers en early adopters zijn cruciaal voor het verspreiden van een trend. Zij zijn ook de eersten die de trend overnemen. Wanneer de trend zich onder deze groepen bevindt is de trend nog niet bekend onder de grote meerderheid (Raymond, 2010). In de groep van de early adopters zit een tipping point: de plek waar de trend doorslaat, of niet doorslaat. Wanneer de trend over de chasm/ tipping point heen is, breekt de trend door naar de meererheid van de samenleving; de early en late ma jority (Raymond, 2010). Wanneer de trend is aangekomen bij de laggards komt de trend ten einde.
6
7
how to read this book Why In dit onderdeel wordt er uitgelegd hoe het cluster, de middellange termijntrend, tot stand is gekomen. De middellange termijntrend wordt onderbouwt aan de hand van Trend Drivers, zoals lange termijntrends.
Who Onder het kopje who wordt verteld wie er een voorbeeld genoemd van een innovater die veel invloed heeft op het ontstaan van de middellange termijntrend.
What Onder het kopje what wordt uitgelegd wat de middellange termijntrend precies inhoudt. De waarden en behoeften die horen bij de middellange termijntrend horen worden hierin vernoemd.
When Onder het kopje when worden de gevolgen en consequenties van de trend op de samenleving genoemd en uitgelegd.
Where Onder het kopje where worden uitingen van deze middellange termijntrend op marktniveau beschreven, de korte termijntrends.
How In dit onderdeel wordt de relevantie van de trend voor Keukenconfessies uitgelegd, hiermee hopen wij hen te inspireren en handvaten te bieden voor volgende concepten.
8
9
samenvatting Deze beknopte samenvatting bevat de essentie van de 3 hoofdtrends uit het trendrapport. Gedetailleerde uitleg over de trends staan verderop in het verslag, maar de voor nieuwsgieringen is dit alvast een voorproefje!
Daarnaast lijkt een toenemend besef in de samenleving te groeien over de consequenties van ons gedrag en het gevolg daarvan op de aarde. Door technologisering en digitalisering lijken we steeds meer de behoefte te hebben aan duurzaamheid. Op dit besef wordt op twee uiteenlopende manieren gereageerd:
OUT OF CONTEXT
NEXT LEVEL HARMONY
10
We kunnen steeds meer te weten komen door de toenemende transparantie. De wereld ligt als het ware open. Er lijken geen geheimen meer te zijn. Door deze kennis zijn we over bewust van onze leefstijl geworden. Waar is het plezier rondom eten gebleven? Zijn we niet te serieus en te bewust gaan leven? Er lijkt een tegenbeweging te ontstaan die zich tegen transparantie afzet door producten en diensten uit hun vertrouwde context te halen. Hierdoor zoekt deze stroming het onverwachte op en streven ze naar het terugkeren van spanning en plezier. Dominique Persoone, de bedenker van o.a. het chocolade snuiven, heeft een grote invloed op deze trend. Hij wil mensen verassen door een klein beetje te choqueren, Dominque Persoone noemt zichzelf dan ook graag een ‘shok-o-latier’. Als gevolg van The Open World willen steeds meer mensen in de toekomst hun grenzen gaan verleggen. Behoefte aan spanning, plezier en onwetendheid zullen stijgen. Maar decontextualisatie zal naar verwachting geen strenge leefstijl worden.
Het individualisme van vandaag de dag lijkt een andere weg in te slaan. Zelf iets doen voor een gezamenlijk hoger doel, namelijk: de wereld weer in harmonie brengen. Hierbij wordt er gebruik gemaakt van de huidige technologische mogelijkheden en kennis. Deze reactie staat in verband met sustainability maar dan met een moderne twist. Binnen deze reactie staat bewustheid van wat we achter laten centraal. De mens moet zijn plek in biotoop kennen, natuurlijke processen (her) waarderen en inspelen op natuurlijke processen. Streven naar een betere wereld door niks vervelends achter te laten maar door juist iets toe te voegen. Katharina Unger is van groot belang voor deze trend. Deze industrial designer vindtt dat design invloed kan hebben op agricultuur en voedsel en daarmee ook de voedingscultuur. (About, 2014). Als gevolg van het doorslaan van deze trend zal het contrast tussen technologie en natuur vervagen en zal er bewuster worden omgegaan met de eigen invloed op de leefomgeving.
11
LUXURY OF IGNORANCE Deze groep in de samenleving weet welke milieuproblemen er in de wereld spelen, maar voelen zich niet verantwoordelijk aangezien ze deze problemen niet direct ervaren in hun eigen leven. Deze groep in de samenleving weet welke milieuproblemen er in de wereld spelen, maar voelen zich niet verantwoordelijk aangezien ze deze problemen niet direct ervaren in hun eigen leven. Daarentegen wordt er veel waarde gehecht aan technologische mogelijkheden voor eigen gemak en staat overdaad en individualisme centraal. Er wordt niet nagedacht aan de eventuele gevolgen. Rinaldo Willy is een belangrijk persoon binnen deze trendontwikkeling. Willy is de eerste die de nieuwste technologie heeft toegepast om mensen eeuwige luxe te bieden, namelijk na de dood veranderen in een diamant. Mocht deze trend de Ma jority bereiken, zal er hoogst waarschijnlijk anders gedacht worden over het gebruik van technologie en zal er minder stil worden gestaan op het effect daarvan op de natuur. Luxury of Ignorance zal een manier van ontsnappen worden aan the Open World.
12
inleiding Hopelijk gaat dit rapport inspiratie bieden voor Keukenconfessies, zodat zij volgende concepten kunnen versterken met de gevonden middellange termijntrends. Ook kunnen zij d.m.v. dit rapport zich gaan richten op de doelgroep 18 t/m 25 jaar. De aanleiding tot het schrijven van dit trendrapport komt vanuit Fontys International Lifestyle Studies te Tilburg. Het trendrapport kan handvaten bieden aan Keukenconfessies om innoverend te blijven, zodanig dat het bedrijf dicht bij de eigen identiteit kan blijven. Het trendrapport zal het bedrijf Keukenconfessies meer bewust maken van trends die spelen in de wereld die relevant kunnen zijn voor het verder ontwikkelen van hun identiteit als bedrijf. Om een brede inspiratiebron te creëren, is er gebruik gemaakt van combinaties tussen verschillende sectoren. Voorafgaand aan het schrijven van het rapport is onderzoek gedaan naar opkomende middellange termijntrends in de samenleving, met name onder jongeren. In de volgende alinea’s wordt in vogelvlucht weergegeven hoe dit onderzoek is aangepakt. De hoofdvraag die dient als de rode draad van dit onderzoek luidt dus als volgt: Welke ontwikkelingen kunnen Keukenconfessies helpen om op behoeftes in te spelen die voortkomen uit huidige mentaliteitstrends, zonder dat eigen identiteit verloren gaat? Er is gebruik gemaakt van kwalitatief onderzoek om antwoord op deze hoofdvraag te krijgen. Vooral deskresearch heeft centraal gestaan. Daarnaast is er vooral kennis uit de lessen gebruikt en andere relevante bronnen toegepast. De structuur van het onderzoek is zoals het volgende opgebouwd: Aan het begin van het trendrapport is er een beknopte samenvatting aanwezig, hierin staat alle relevantie in het kort opgeschreven. Daarna is er nog wat kort achtergrond informatie geschreven over het verloop en de inhoudt van trends. Daarna zullen er drie trendclusters besproken worden, voortkomend uit lange termijntrends. Uit dezelfde lange termijnontwikkelingen in de maatschappij zijn twee verschillende middellange termijntrends voortgekomen die in contrast zijn met elkaar, namelijk ‘Luxury of Ignorance’ en ‘Next Level Harmony’. Het derde cluster ‘Out of Context’ staat hier los van. Alle drie de clusters zijn op de zelfde structuur uitgewerkt, namelijk met de zogenaamde ‘w’ vragen: Why, What, Where, Who en When. Daarnaast is er per trendcluster nog een how, waarin beschreven staat waarom dit trendcluster relevant is voor Keukenconfessies. Tot slot zal er nog een kleine conclusie met aanbeveling beschreven staan.
14
15
trendcluster 1
out of context
WHY In het tijdperk van informatieoverload kan geen enkel bedrijf er meer onderuit: Transparantie is tegenwoordig een must! (Onbekend, transparantie is geen modewoord meer maar een must, 2014) Snel ontwikkelde digitalisering heeft ervoor gezorgd dat informatie voor iedereen toegankelijk is (Open Data). De radicale behoefte aan transparantie heeft de ontwikkeling naar the Open World gestimuleerd.
media en/of ratingwebsites waardoor grote maar ook de kleinste fouten binnen een druk op de knop te lezen zijn over de hele wereld. Ook binnen de food-sector groeit de behoefte aan totale transparantie als reactie op het wantrouwen van de consument. Meer dan ooit lijken we de behoefte te hebben om te weten wat de herkomst is van het product en de omstandigheden waarin het gemaakt is. De consument is kritischer en eist transparantie om schandalen zoals ’het paardenvlees schandaal’ uit 2013 te voorkomen. Maar we zien ook dat deze radicale transparantie de overhand neemt. Kinderziekenhuis Juliana kwam namelijk in begin 2015 met het nieuws dat het aantal ondervoede kinderen in Nederland toeneemt door ’te gezond’ eten. (Landeweer, 2015)
We leven in een transparante Knowledge Society
We leven in een transparante Knowledge Society. Door de uitbreiding van het web met onder andere social media is informatie tegenwoordig zo toegankelijk geworden dat wij als consumenten grote invloed kunnen uitoefenen op bedrijven. De consument misleiden met nep beloftes is vrijwel onmogelijk geworden omdat er van bedrijven wordt geacht zoveel mogelijk bloot te geven. Transparantie is tegenwoordig niet alleen de manier om vertrouwen te winnen, maar ook de uitgesproken kans om te laten zien waarop jij onderscheidend bent. Ervaringen, meningen en kritieken worden schaamteloos gedeeld op social
Dus niet alleen op de industrie, ook op onze eigen leefstijl heeft the Knowledge Society haar invloed. Zijn we ons tegenwoordig niet overbewust van onze leefstijl? Waar is het plezier rondom eten gebleven?
17
what Er lijkt een beginnende tegenbeweging te ontstaan die zich afzet van de ontwikkeling naar een totale Open World. Transparantie wordt aan de kant geveegd om spanning van het onbekende, plezier en beleving terug te brengen in onze overbewuste leefstijl. Er is behoefte aan vernieuwing! Door grenzen op te zoeken, te verkennen en te verleggen ontstaan er nieuwe belevingen waarbij (sociale) aspecten uit hun oorspronkelijke context worden
gehaald en herplaatst. Bij deze mentaliteitstrend wordt er geëxperimenteerd met onverwachte combinaties die tegen de algemene verwachtingen ingaan. Op een avontuurlijke en losbandige manier wordt er gespeeld met deze verwachtingen om zo veelzijdigheid te creëren in het serieuze leven. Er wordt waarde gehecht aan het decontextualiseren en herplaatsen van alledaagse gewoonten, producten en diensten.
veelzeidigheid creeren in het serieuze leven
18
spanning onverwacht uit de context genieten vernieuwen
19
WHERE
WHERE
Let’s snort chocolate
Een klein apparaatje waarmee je chocolade kunt snuiven. De Belgische chocolatier Dominique Persoone heeft dit idee de wereld in gebracht, speciaal op aanvraag voor een feestje van The Rolling Stones. Vandaag de dag zijn er al 25.000 exemplaren van verkocht. Wanneer je een snuif neemt komt de cacao-smaak rechtstreeks in je hersenen. Deze smaak blijft hier voor 15 minuten en is volgens Persoone compleet veilig. Zo zien we maar weer dat chocolade niet alleen gebruikt kan worden om op te eten. (McGrath, 2015)
Het Bonsai Café in Japan heeft een menukaart met bijzondere keuzes. Zo serveren zij groene thee gedecoreerd met kleine boompjes, een chocoladetoetje dat eruit ziet als een modderachtige-cake en mossig, groene parfaits. Nog opvallender is de Bonsai-tiramisu die je er kunt bestellen. Deze ziet eruit als en koffiekopje vol met potgrond. Het lepeltje heeft de vorm van een klein schoffeltje. Door normale gerechtjes op een andere manier vorm te geven dan men gewent is, bereik je een verassingseffect en kleine verwarring bij de klant. Deze beleving zorgt ervoor dat de klanten jou herinneren! (MqQuarrie, 2015)
Your garden is served!
20
Slowly Ticking Away
De Italiaanse kunstenaar Davide Quagliola sleutelt graag aan historische, architectonische meesterwerken om ze in een nieuw jasje te stoppen. Een beroemd meesterwerk wordt volledig digitaal ontleed om deze vervolgens weer tot leven te brengen in een video is wat de kunstenaar doet. ‘Het doel hiervan is om de kunstwerken van hun iconische status te bevrijden en ze los te weken van de context die normaal bepalend is in hoe we naar ze kijken.’ Aldus Quagliola. (Roet, 2015)
Tijd wordt gezien als kostbaar. We hebben stress en haast en willen onze dagen zo efficiënt mogelijk opvullen. Gevangenen daarentegen hebben weinig tot geen besef van tijd, waardoor uren, maanden en jaren voorbij gaan in een monotoon ritme, waarin zij de ruimte krijgen om hun daden te reflecteren. Met deze gedachte ontwierp Sara Beesems de ’lifelong’ klok, waarin ze de schoonheid en de mogelijkheden van tijd wil benadrukken. Door de vorm te veranderen, de wijzer te verwijderen en geen getallen toe te voegen wil ze de oorspronkelijke gestreste, gehaaste klok uit zijn context halen en het veranderen in een juweel die de mogelijkheden van tijd worden benadrukt. (Design Academy Eindhoven, 2014)
Digital playing with historical art
21
WHERE
WHERE
Food Maps
High-class Cooking Chris Durso legt met zijn 8-jarige zoon de staten van Amerika vast op een bijzondere, speelse manier. Tijdens het eten ontdekte zijn zoontje dat je voedsel andere vormen aanneemt naarmate je er van eet. Dit inspireerde hem om een fotocollectie te maken van voedsel, waarin het niet draait om het voedsel zelf, maar de vorm die uitbeeld. Door het oorspronkelijk fysieke eten en de betekenis daarvan uit de context te halen, laat hij een andere mogelijkheid van voedsel zien, eentje waarmee je persoonlijke ervaringen en kennis associeert. Durso creëerde een fotoreportage waarbij hij de staten van Amerika laat zien, gemaakt van eten maar waarbinnen het fysieke eten zelf niet centraal staat. Deze context is creatief en wordt vanuit persoonlijke ervaring en visie beleefd. (Dovas, 2015)
22
Cannabis iets voor junkies en hangjongeren? Niet meer! Het boek; Herb Mastering the Art of Cooking with Cannabis introduceert wietbrownies en cannabis rijstrecepten en normaliseert zo cannabis in onze eigen keuken. Het kookboek is 200 pagina’s dik en staat vol met recepten die cannabis naar een meer high-class level proberen te trekken. Cannabis wordt van zijn oorspronkelijk slechte imago afgehaald, dat wordt geassocieerd met drugsverslaafden en coffeeshops. De schrijvers van het boek beweren dat de recepten niet bedoeld zijn om high van te worden, maar dat het hen puur gaat om lekkere recepten creëren met een vrijwel nog nooit gebruikt ingrediënt. Wij interpreteren dit signaal als het decontextualiseren, herplaatsen en vrijer maken van het begrip ‘cannabis’ als drugs. (Coolhunting, 2015)
23
who
Dominique Persoone
WHEN Wanneer we naar de trend Decontexualisering kijken heeft Dominique Persoone, de bedenker van o.a. het chocolade snuiven, een grote invloed op deze trend. Hij experimenteert veel met chocolade en de context hiervan. Met zijn werk zoekt hij grenzen op en wil hij chocolade op een innovatieve manier inzetten. Hiermee wil hij mensen verassen en proberen een klein beetje te choqueren, Dominque Persoone noemt zichzelf dan ook graag een ‘shok-o-latier’. Hij is de influencer die het dichtst bij deze toekomsttrends staat en hier dan ook een sterke invloed op uitoefent. (The Chocolate Line, onbekend)
chocolade op een innovatieve manier inzetten
24
Deze trend zal onze visie op de maatschappij beïnvloeden; er zal op een creatievere manier gekeken worden naar de context van elementen uit de samenleving. Op dit moment bevindt de middellange termijntrend Out of Context zich aan het begin van de adoptiecurve, bij de innovators. De verwachting is dat deze geen strenge norm wordt, maar een manier van ontsnappen aan de radicale transparantie en de druk die dat met zich meebrengt.
Behoefte aan spanning, het verleggen van grenzen, plezier en onwetendheid zullen stijgen en opgenomen worden in de leefstijl van voornamelijk jongeren. Vooral op de vrijetijdsen voedingssector zullen de waarden en behoeften van ‘Out of Context’ impact hebben. Er duiken op deze gebieden steeds meer signalen op voortkomend uit deze trend en in de toekomst zullen gecreëerde belevenissen hier dan ook op gebaseerd zijn.
25
how Keukenconfessies kan in de toekomst gaan inspelen op deze middellange termijntrend. Bij aankomende opdrachten zou er ingespeeld kunnen worden op de grote behoefte aan spanning en vernieuwing. Wat hierbij belangrijk is, is dat er buiten de normale paden getreden wordt en dat men opzoek gaat naar het onverwachte onbekende. Deze innovatieve manier van ondernemen kan bereikt worden door bijvoorbeeld een product of gerecht op een totaal andere manier te gebruiken dan dat men gewend is. Door af te stappen van gewoontes, de standaard patronen te doorbreken en producten uit de vertrouwde context te halen,
kunnen er verassende ontdekkingen worden gedaan. Er kan gespeeld gaan met verwachtingen, factoren en sociale rollen van voedsel en bijbehorende eetgedrag om de quality of life van de bezoekers te verbeteren. Er wordt hier ingespeeld op sociaal, emotioneel en fysiek welzijn. Ons eetgedrag wordt beinvloed door verschillende factoren. Contento heeft vier invloeden uiteengezet in het model ‘food choices and diet-related behaviour’ (CDN, 2008).Op pagina 27 is een versimpelde weergave van dit model te vinden. Het originele model is te vinden in de bijlagen.
vier invloeden eetgedrag: invloed 1 biologische factoren invloed 2 sensorische ervaringen invloed 3 culturele factoren Invloed 4 omgeving (CDN, 2008)
26
Er kan geëxperimenteerd worden met de waarneming, smaak en presentatie van het fysieke product, wat onder biologische factoren valt. Hier is ‘Your Garden is Served!’ een voorbeeld van. Ook kan er invloed op sensorische ervaringen worden uitgeoefend, waarbij ervaringen en verwachtingen in verband met voeding een rol spelen. Op sensorische ervaringen kan worden ingespeeld door producten of gerechten volledig uit de context te halen, zoals bij het signaal ‘High-Class Cooking’ gedaan is. Voor het uit de context halen van voeding als basis van concepten zijn culturele en omgevingsfactoren ook van belang. Deze factoren zijn wat moeilijker beïnvloedbaar, maar zijn zeker van invloed op de uiteindelijke beleving van de klant. Met culturele factoren worden dingen zoals perceptie, attitudes, en overtuigingen bedoeld. Spelen met perceptie en attitudes van de bezoeker kan het uit de context halen van b.v. maaltijden stimuleren. Denk hierbij aan het eten van maden in proteïne repen. Met omgevingsfactoren kunnen meerdere onderdelen bedoeld worden. Voor Keukenconfessies is het vooral van belang hoe de omgevingsfactoren van o.a. de locatie, setting en het personeel de ‘Out of Context’ beleving van de bezoekers beïnvloedt.
27
trendcluster 2
next level harmony
WHY In een recente studie is naar voren gekomen dat de mensheid al vanaf 1610 de aarde domineert (Iacurci, Scientists Pinpoint Exact Date When Humans Began to Dominate Earth, 2015). In die tijd hebben wij de wereld naar onze eigen hand gezet, en de natuurlijke processen van de aarde verstoord. We zijn onze aarde en samenleving aan het uitputten; landen die hun eigen voedselvoorziening niet kunnen regelen en voedselonzekerheid kennen, zijn de producenten van het voedsel in de geürbaniseerde voedsel-zekere gebieden (Harper, The Internet of Food, 2015).
een nieuwe manier van leven; we leven in een 24-uurseconomie en stress society (The Guardian , 2014). We hebben en nemen steeds minder de tijd om te genieten van de wereld om ons heen. Vandaar dat er groepen in de maatschappij zelf de behoefte hebben om weer harmonie te ervaren en te kunnen genieten van de echte wereld. Daarnaast brengen deze twee ontwikkelingen ontzettend veel mogelijkheden met zich mee!
zelf iets doen voor een gezamenlijk en hoger doel
Digitalisering en technologisering hebben nog een grote invloed op onze wereld. Deze trends hebben onder andere geleid tot de ontwikkeling naar de open wereld en transparantie die deze met zich meebrengt; we kunnen alles achterhalen en zien hierdoor de harde werkelijkheid. Dit maakt het lastig voor ons om voor problemen weg te lopen. Ook hebben de digitalisering en technologisering geleid tot
We denken vanaf de jaren ’60 steeds meer als individu en verzelfstandigen ons als mensen van elkaar (Schnabel, 2014). Deze manier van individualisme lijkt voor een deel van de maatschappij een draai te nemen; zij willen zelf iets voor een gezamenlijk en hoger doel. Het lijkt er op dat zij de verantwoordelijkheid in eigen hand nemen en gebruik maken van de huidige kennis technologie om de wereld terug in harmonie te brengen. Deze reactie staat in verband met de trend rondom sustainability, maar dan met een twist!
29
what Binnen de samenleving wordt er steeds meer stilgestaan bij de veranderende toekomst en de eigen invloed hierop. We zijn ons bewust van wat wij achter laten aan de wereld en volgende generaties. Er is een groep in de maatschappij die de negatieve gedachten van de huidige mentaliteit om wil zetten in positieve energie om zo ons en de rest van de wereld meer hoop in de toekomst te geven. Hierbij staat verantwoordelijkheid nemen voor onze daden als mensheid centraal.
steeds meer en proberen wij ons hier op aan te passen in plaats van andersom.
De mens moet zijn plek kennen in de biotoop; we worden ons er van bewust dat mensen niet het belangrijkste zijn op de aarde, we draaien mee in een ecosysteem! Er moet, volgens deze middellange termijntrend, meer respect en waardering getoond worden voor onze leefomgeving. Door verantwoordelijkheid te nemen als mens waarderen we de natuurlijke processen van de aarde
We hebben behoefte aan harmonie; deze utopie wordt alleen bereikt komen we als we allemaal wat geven en wat nemen. Het optimaal benutten van huidige kennis zorgt ervoor dat op een moderne manier de wereld terug in balans kunnen brengen. Het wordt een lange reis om complete harmonie te creëren en het proces staat hierbij centraal, geniet van het moment!
We willen zo min mogelijk onnodige grondstoffen verbruiken, de aarde niet uitputten en geen schadelijk afval achterlaten. Daarnaast wordt er veel waarde gehecht aan het anders benaderen van de mogelijkheden van technologische ontwikkelingen. Door iets extra’s toevoegen wordt het een twist op duurzaamheidstrend zoals we hem kennen.
waardering respect verantwoordelijkheid harmonie balans
Door iets extra’s toe te voegen
30
31
WHERE
WHERE
PLANTABLE COFFEE CUPS
Verpakkingen worden de laatste tijd al steeds minder schadelijk om weg te gooien, en vaker biologisch afbreekbaar (Milieuvriendelijke verpakkingen , 2015). Deze plantbare koffie beker brengt deze ontwikkeling nóg een stapje verder. Deze beker is niet alleen biologisch afbreekbaar, ook groeit er een plantje uit wanneer deze wordt weggegooid. Er zitten zaadjes (van lokale bodem) in de verpakking, en onderop de beker zit een gebruiksaanwijzing. In plaats van de beker weggooien en recyclen na gebruik, kunnen we hem gelijk in de grond planten! Zo gaan we niet alleen vervuiling tegen, maar maken we de wereld mooier en leefbaarder (Wyers, 2015).
Livin studio heeft in samenwerking met de Universiteit van Utrecht plastic etende paddenstoelen ontwikkeld. Elk jaar worden miljoenen tonnen aan plastic weggegooid en in ons ecosysteem opgenomen. Aan de andere kant zijn er weinig technologieën die om kunnen gaan met extreme omstandigheden van het klimaat en leefomgeving die de mens gecreëerd heeft. Deze eetbare paddenstoelen verbruiken plastic afval en giftige stoffen als voedingsstoffen om van te groeien. Dit soort oplossingen waarbij de technologie wordt gebruikt voor het verkleinen van problemen die de mensheid heeft veroorzaakt zien wij bij Next Level Harmony steeds vaker terugkomen. (Fungi Mutarium, 2014).
PLASTIc EATING MUSHROOMS
32
We zien ook extremere vormen van ‘groene’ alternatieven opkomen. Het Capsula Mundiproject, dat ontworpen is door Anna Citelli en Raoul Bretzel, maakt het mogelijk dat mensen na de dood in een boom kunnen veranderen. Het lichaam wordt in een foetushouding in een eivormige ‘kist’ van biologisch afbreekbaar zetmeelplastic gelegd en bovenop de kist wordt een boomsoort naar keuze geplant. “As designers we have asked ourselves what is our role in front of a society distant from nature, satisfied and over loaded with objects. No designer ever thinks of a coffin but this becomes a way of reflecting on how distant we are from mother nature.” (Citelli & Bretzel, 2014) De lichamen en energieën van de overledenen worden grondstoffen voor het nieuwe leven van de boom, waar familie en vrienden voor zullen blijven zorgen. Begraafplaatsen zullen niet meer in het teken staan van de dood als einde, maar als het doorgeven van positieve energie en het teruggeven aan de aarde. (Citelli & Bretzel, 2014)
EI NA DE DOOD
33
WHERE Dit signaal is ingezonden als antwoord op de prijsvraag van ‘drones for goods’ waar oplossingen/ideeën worden gezocht naar de vraag hoe drones de wereld zouden kunnen verbeteren. BioCarbon heeft drones ontwikkeld waarmee ontbossing tegen wordt gegaan. Deze drones kunnen in gebieden waar wij als mensen niet kunnen komen bomen planten en daarmee dus natuurlijke processen stimuleren met drones. Ze hebben het zelfs over het planten van 1 miljard bomen, maar dit is niks vergeleken bij het aantal bomen wat gekapt wordt. Op deze manier gebruiken wij de huidige technologieën om samen te werken met de natuur! (Drones For Goods, 2015)
34
WHERE tree growing drones
cyber garden Costume National heeft een geur gemaakt geïnspireerd op de tuin van de toekomst. Het parfum, gemaakt door Ennio Capasa en Antoine Lie, is een mix van natuurlijke en technologische moleculen die perfect in balans zijn. Het geurtje ruikt naar hybride mos, groene ether en krachtig vinyl. Zoals wij het interpreteren zien Capasa en Lie de toekomst als een plek zonder grenzen waarbij het onverwachte en het technologische samensmelten in perfecte harmonie. Deze combinatie is essentieel voor het creëren van iets unieks (National, 2014). “Cyber Garden originates from a vision: the imaginary scene of a garden of the future. The essence is the result of a trip of the imagination to a futuristic garden where nature and molecules live in harmony.” (National, 2014)
35
who Katharina Unger is van groot belang voor deze trend. Katharina is een industrial designer en heeft Livin studio opgericht en werkt samen met Julia Kaisinger. Livin studio heeft onder andere ‘farm 432 : insect breeding’ en ‘Fungi Mutarium’ontwikkeld, waar door middel van technologie samengewerkt wordt met de natuur (About, 2014). Ze vindt dat designs invloed kunnen hebben op agricultuur en voedsel, en daarmee ook op de voedingscultuur. Design maakt technologieën makkelijk in gebruik en op deze manier
WHEN kunnen nieuwe technologische mogelijkheden bruikbaar geïntroduceerd en opgenomen worden in de samenleving. (About, 2014). Katharina wil mensen dichterbij de herkomst van hun eten brengen door middel van design. Ze werkt het liefst op een plek waar mensen interactie hebben met hun leefomgeving en waar haar methodes kunnen samenwerken met het de natuurlijke systemen. Katharina is de influencer die het dichtst bij de toekomsttrends Next Level Harmony staat en hier dan ook een sterke invloed op uitoefent.
Katharina unger ‘I rethink systems and design strategies’ (About, 2014)
36
De reis naar een harmonieuze wereld gaat langzaam van start, de behoeftes en waarden van Next Level Harmony zijn zich aan het verspreiden. Deze middellange termijntrend bevindt zich nog voor het Tipping Point. Innovators zoals Katharina Unger zijn bezig hun visie, waarden en behoeften te uiten in concepten, producten of diensten. De Early Adopters nemen deze trend al wel over, houden zich bezig met het verspreiden en aan de man brengen van deze visies. Als de behoeftes en waarden van de trend zodanig groeien dat deze de Marjority bereikt, zullen wij technologie als hulpmiddel
gaan zien voor het ondersteunen van natuurlijke processen i.p.v. een doel op zich. De wereld zal een stapje dichterbij haar natuurlijke balans zijn. Als gevolg van het doorslaan van deze trend zal het contrast tussen technologie en natuur vervagen. De impact van Next Level Harmony zal de manier waarop wij onze aarde benaderen veranderen. Er zal bewuster om worden gegaan met de eigen invloed op de leefomgeving; we gaan positieve energie teruggeven. De waarden van de trend zullen nieuwe vereisten worden wanneer deze vaker worden toegepast.
37
how Deze middellange termijntrend kan inspiratie bieden op verschillende manieren. We kunnen veel leren van de natuur en haar processen, en hier kan op ingespeeld worden. Om mee te gaan in deze trend hoeft het dus juist niet allemaal 100% natuurlijk; technologie ter ondersteuning kan nog meer mogelijkheden bieden! Ook zou er nagedacht kunnen worden over wat er achter
38
gelaten wordt na het eten, zoals de ‘PLANTABLE COFFEE CUPS’. Zo kan er aan klanten meer aangeboden wordt dan alleen de fysieke voeding, wat de beleving intenser maakt. Dit verbetert de quality of life van de samenleving. Dit speelt in op activiteit en ontwikkelingen en emotioneel welzijn. Hierbij kan Keukenconfessies ook denken aan concepten met een vleugje toekomst erin.
trendcluster 3
luxury of ignorance
WHY In de ontwikkeling naar een totale Open World is transparantie niet meer weg te denken. We betreden in een rap tempo een nieuwe realiteit, waarin alles te achterhalen valt en geheimen niet meer verborgen blijven. Deze nieuwe realiteit wordt gedreven door de technologisering en digitalisering waarbinnen de mogelijkheden en luxe oneindig lijken te zijn. Wat niet oneindig blijkt te zijn, zijn onze voorzieningen en grondstoffen om de gehele mensheid van haar primaire behoeften te voorzien. Zo zullen we in 2050 3,5 aardbollen nodig hebben om ons te voeden als we blijven consumeren zoals we nu doen
(VNO-NCW.nl, 2015). Een toenemend besef in de samenleving over de consequenties van ons gedrag en het gevolg daarvan op de aarde, resulteerde door de Knowledge Society in de duurzaamheidstrend (ND, 2013). Maar, niet iedereen voelt zich verantwoordelijk voor het uitputten van de aarde (KPMG, onbekend). De individuen in de westerse cultuur ervaren de schaarste van grondstoffen en voorzieningen niet. Voor sommigen lijken de oneindige technologische mogelijkheden en de overvloed aan luxeproducten een manier om te kunnen ontsnappen aan de harde feiten van de Open World.
ontsnappen aan de harde feiten
41
what Op deze lange termijntrends wordt, zoals eerder aangegeven, vanuit de samenleving verschillend gereageerd. De reactie en middellange termijntrend ‘Luxury of Ignorance’ staat in contrast met de middellange termijntrend ‘Next Level Harmony’. In het trendcluster ‘Next Level Harmony’ staat het wij-denken centraal, terwijl er hier een nieuwe vorm van het ik-denken ontstaat. De volgers van Luxury of Ignorace hechten veel waarde aan de luxe mogelijkheden van technologie en aan luxe van overdaad. Dit is anders dan waarmee ‘luxe’ voornamelijk mee geassocieerd wordt. In onze westerse maatschappij wordt schaarste door de meesten niet
direct ervaren; we weten wat er aan de hand is in de wereld maar hebben hier zelf geen last van. Bij deze middellange termijntrend wordt verantwoordelijkheid aan de kant geschoven en wordt er genoten van de luxe waar wij over beschikken. De belangrijkste ‘luxe’ is dat wij, in de westerse wereld, over de positie beschikken om deze problemen te negeren! Er wordt op individueel niveau gestreefd naar perfectie waarbij niet gedacht wordt aan consequenties op lange termijn, voor anderen of voor de natuur. Ontsnappen aan problemen die de mensheid heeft veroorzaakt en genieten van wat we hebben staat hierbij centraal.
luxe overdaad perfectie genieten
de luxe van overdaad
42
43
WHERE I AM ART
De Australische designer Tanya Schultz creëert meeslepende kunstwerken waarbij landschappen zoet en luxueus nagebootst worden. Schultz combineerd verschillende methoden en materialen wat de kunstwerken eclectisch en divers maakt. “Often ephemeral, her meticulously constructed and highly detailed works embrace notions of abundance, utopian dreams and fleeting pleasure.” (Pip and Pop, 2014) Elementen van overvloed (aan snoep) en de verlangens naar zo’n paradijs, maken deze kunstwerken kenmerkend voor de ‘Luxury of Ignorance’ trend.
44
WHERE Individualisme bereikt zijn hoogtepunt in het museum Art Island. Het museum, recentelijk geopend in de Filipijnen blaast de nog steeds razend populaire #selfie een nieuw leven in door een setting te creëren waar je jezelf als kunst kan verheffen. Het museum staat vol met 3D kunstwerken waarin jij de hoofdrol speelt. In musea staat gewoonlijk kunst en cultuur centraal en wij bezoeken deze omdat we graag iets leren of zien wat we in het dagelijks leven niet zomaar tegenkomen. Bij dit museum zien we liever onszelf centraal staan in een kunstwerk. (Emory, 2015)
SWEET WONDERLANDS
deadly diamonds
De nieuwste technologie kan na je dood je as te laten veranderen in een diamant. Uitvaartcentrum Algordanza in Zwitserland zijn de eerste ter wereld die deze nieuwe vorm van overledenen gedenken toepassen, vanuit de gedachte om een overledene onverwoestbaar en kostbaar te maken (Harbison, 2014). Tijdens dit proces worden natuurlijke processen nagebootst door technologie. We negeren en forceren de natuurlijke afbreekprocessen van de wereld en stellen het menselijk lichaam centraal. Op deze manier kunnen we onszelf van eeuwige luxe voorzien. (Harbison, 2014)
45
WHERE
WHERE
ROBOBEE
BLAKE LITTLE De bijenpopulatie neemt sinds de afgelopen jaren steeds meer af, een serieus probleem voor de mens, aangezien zij minstens een derde van alle bestuivingen van onze voedselproductie verzorgen. (Bijenhof-dv, Bijentekort bedreigt oogst door bestuiving door bijensterfte, 2014) Om dit probleem tegen te gaan zochten Amerikaanse onderzoekers van Northeastern University en ingenieurs van Harvard naar een oplossing die in de toekomst de taak van bijen volledig kan vervangen; The Robobee. Dit zijn robotbijen inclusief een ’bestuivingsaanhangsel’, waarmee ze het bestuiven van bloemen exact hetzelfde kunnen uitvoeren als echte bijen. Is dit echt nodig? Of is het weglopen voor de echte oorzaak van de bijensterfte? We hebben de luxe om weg te kunnen lopen voor deze zelf veroorzaakte problemen, door het op te lossen met huidige technologie en kennis. (Redactie-Foodlog, 2014) (Pearson, 2014)
46
De bijenpopulatie neemt, zoals eerder vermeldt steeds meer af (Bijenhof-dv, Bijentekort bedreigt oogst door bestuiving door bijensterfte, 2014) Toch heeft fotograaf en kunstenaar Blake Little liters honing over zijn modellen laatenstromen. “Blake was geïntrigeerd door de transformerende kracht van honing.. hoe het vorm kan verdraaien en versterken, fysieke perfectie kan blootleggen, weerzin kan opwekken en tegelijkertijd onsterfelijkheid en de dood kan suggereren” legt curator Kenneth Lapatin van het J. Paul Getty Museum uit(Chung, 2015). De schaarste van honing wordt hierbij genegeerd door de fotograaf. Overdaad wordt verheerlijkt en er wordt niet gedacht aan de consequenties. Ook deze fotograaf kijkt meer vanuit het ik-perspectief in plaats van het wij-perspectief. (Froot, deze fotograaf giet honing over zijn modellen en wel hierom, 2015)
47
WHERE 3D-printed sculpture: SNIBURTAD
48
WHERE Nick Ervinck heeft de vlezige, volslanke Sniburtad ontworpen, dit is een 3D-geprinte sculptuur. Hij heeft zich laten inspireren door de ‘Rubens Woman’. Dit werk van Ervinck laat zien hoe nieuwe technologieën kunnen worden gebruikt om de kunsthistorische tradities te vernieuwen, of opnieuw uit te vinden. In de Sniburtad is er sprake van spanning tussen de ronde vormen en de kwetsbare omliggende constructie. Uit een artikel van Kevin Holmes legt Ervinck het volgende uit: “In plaats van dat het een interne steunstructuur (endoskelet), is het skelet hier juist aan de buitenkant van het lichaamsweefsel geplaatst (exoskelet). Dit versterkt het effect van uitpuilende, vormloze massa die zich lijkt uit te strekken in de ruimte.” Het weerspiegelt onze samenleving; deze is uit balans. Kwetsbare dingen staan op ontploffen en worden enkel overeind gehouden door steun van buitenaf. Deze sculptuur lijkt op een grote homp vlees en vet, net als een rubensvrouw, waarbij overdaad weer als luxe wordt gezien (Sniburtad, onbekend).
Er is een nieuwe gadget ontwikkeld voor marathonlopers in Japan, de zogenaamde ‘Tomatan’. Het is een robot die sporters voorziet van belangrijke voedingsstoffen tijdens het hardlopen. (AFG, 2015) De Tomatan zit op de schouders van de hardloper, als een soort rugzak, en stopt tomaten in de mond van de hardloper. Je kunt je hierbij afvragen vanuit welke waarden en behoeftes het nut heeft om zo’n robot te ontwerpen. Waarom zouden we dit soort producten maken terwijl we de technologie ook kunnen gebruiken om anderen van hun primaire behoeften te voorzien. De ontwerper waardeert de luxe dat hij in staat is om dit te kunnen doen, en geniet van de mogelijkheden van de vraag naar dit soort producten. (Rosenthal, 2015)
tomatan
49
who
WHEN Rinaldo Willy ‘mensen de eeuwige luxe bieden’ (Harbison, 2014)
Rinaldo Willy, 33 jaar is oprichter en CEO van Algordanza, een uitvaartcentrum in het westen van Zwitserland. Daarnaast is hij marktleider in de productie van ’gedenkdiamanten.’ 10 jaar geleden las hij een artikel over de productie van synthetische diamanten. In het artikel werd het proces van het maken van een diamant beschreven, en hoe diamanten gemaakt konden worden van as. ’Ik las het toen verkeerd en was in de veronderstelling dat het over menselijke as ging, terwijl het eigenlijk over plantenas ging.’ zegt Willy in een interview met de website Motherboard.
50
De middellange termijntrends Luxury of Ignorance en Next level Harmony zijn ontwikkelingen die voortkomen uit dezelfde lange termijntrends. Ook Luxury of Ignorance bevindt zich dus nog voor het Tipping Point, bij de Early Adopters. Je ziet nu een paar innovators opkomen met bizarre ideeën, die eigenlijk tot overbodig gezien kunnen worden, maar wat wel aansluit in het nieuwe manier van denken over luxe. Het is aan de Early Adopters om deze visie te verspreiden, zodat het ook terecht komt in de maatschappij. Mocht deze trend de Ma jority bereiken,
zal er hoogst waarschijnlijk anders gedacht worden over het gebruik van technologie en zal er minder stil worden gestaan op het effect daarvan op de natuur. Luxury of Ignorance zal een manier van ontsnappen worden aan the Open World, als escapisme. De trend zal niet zo’n grote impact hebben dat het een strenge leefstijl wordt. Als deze trend de overhand krijgt binnen een deel van de samenleving zal het contrast tussen technologie en natuur juist versterkt worden, in tegenstelling tot delen van de maatschappij waar Next level Harmony door zal slaan.
Vanuit deze miscommunicatie is Rinaldo Willy 10 jaar later de eerste die mensen de mogelijkheid biedt om na hun dood een diamant te worden. Dit alles mogelijk gemaakt door het toepassen van de nieuwste technologie, waardoor hij mensen de eeuwige luxe kan bieden, ook na de dood. “Every diamond from each person, it’s slightly different, Willy told NPR, So, it’s always a unique diamond.” (Harbison, 2014) Willy is een van de eersten die deze nieuwe vorm van luxe werkelijkheid heeft gemaakt en zijn visie heeft verspreid. Vandaar dat hij centraal staat als influencer/ innovater in dit cluster.
51
how Deze middellange termijntrend kan inspiratie bieden voor Keukenconfessies. Klanten komen naar Keukenconfessies, zodat zij een leuk concept voor hen kunnen uitwerken. Klanten doen dit natuurlijk niet zomaar, zij doen dit natuurlijk letterlijk voor de ‘fun’, voor het plezier. Keukenconfessies zou veel kunnen inspelen en profiteren van het feit dat er veel mensen zijn die de luxe van overdaad en technologie in de wereld wel kunnen waarderen. Zij maken zich geen zorgen over de (negatieve) gevolgen van bepaalde acties/innovaties.
52
Als Keukenconfessies in wil spelen op deze trend hoeven zij niet perse alle concepten in het teken van duurzaamheid te zetten. Dit maakt het mogelijk dat Keukenconfessies letterlijk de grens van overdaad kan gaan opzoeken, de grens van overbodige luxe. Eetbare kunstprojecten zoals ‘Sweet Wonderlands’ zouden een leuke inspiratiebron zijn voor volgende concepten. Als de concepten het hoogte punt van perfectie en plezier bereiken en zal de beleving bij de klant vergroot worden. Dit verbetert de quality of life van de klanten, met name ontwikkeling en activiteit en emotioneel welzijn. Het kan niet gek genoeg!
Conclusie en aanbeveling In deze conclusie en aanbeveling zullen de how’s kort samengevat worden zodat dit inspiratie en handvaten zal bieden voor nieuwe concepten van Keukenconfessies! Voor concretere voorbeelden kan even terug gekeken worden naar de kopjes ‘How’ per cluster. Keukenconfessies kan in de toekomst ook in gaan inspelen op de middellange termijntrend; ‘Out Of Context’. Bij aankomende opdrachten zou ingespeeld kunnen worden op de grote behoefte aan vernieuwing. Door af te stappen van gewoontes, de standaard patronen te doorbreken, te spelen met verwachtingen en producten uit de vertrouwde context te halen, kunnen er verassende concepten tot stand komen. Als verwachtingen anders uitpakken dan gedacht zal dit de bezoekers bijblijven en zal dit een memorabele herinnering voor hen worden. Hierbij zijn de sociale rollen en factoren van voeding van belang en hier kan
54
dan ook mee gespeeld worden. De trend ‘Next Level Harmony’ kan inspiratie bieden op verschillende manieren. We kunnen veel leren van de natuur en haar processen, hier kan met technologische mogelijkheden op ingespeeld worden. Ook zou er nagedacht kunnen worden over wat er achter gelaten wordt na het eten en wat concepten zouden kunnen toevoegen aan de natuur. Zo kunnen de klanten een echte beleving ervaren.
Als we kijken naar de specifieke doelgroep jongeren van 18 tot en met 25 jaar, spelen zij een grote rol in de ontwikkeling van deze drie middellange termijn trends. Jongeren zijn erg gevoelig voor prikkels van buitenaf en gaan dan ook sneller met de signalen en trend mee die ze oppikken in de maatschappij (Generatie Einstein, 2013). Zelf bevindt keukenconfessies zich vooraan in de adoptiecurve en
aangezien jongeren ontwikkelingen in de maatschappij sneller oppikken, zouden zij voor Keukenconfessies een interessante (extra)doelgroep zijn. Jongeren kunnen ook voor extra publiciteit zorgen. Zo kunnen jongeren toch wat voor Keukenconfessies betekenen, zonder dat jongeren de enige doelgroep hoeft te worden van Keukenconfessies!
Keukenconfessies kan om diversiteit in concepten te behouden naast de voorgaande trends ook nog inspelen op ‘Luxury of Ignorance’. Keukenconfessies kan letterlijk de grens van overdaad gaan opzoeken, de grens van het overbodige luxe. Door deze grens op te zoeken kan de beleving bij de klant vergroot worden, omdat de concepten het hoogtepunt van perfectie en plezier dan zullen bereiken. Oftewel, het kan niet gek genoeg!
55
bibliografie how to watch a trend
cluster 1 - out of context
Raymond, M. (2010). The Trend Forecasters Handbook Paperback. p. 18-20
CDN, I. R. (2008). Nutrition education: linking research, theory, and practice. New York. Coolhunting. (2015, februari 17). Classy cannabis cookbooks. Opgehaald van http://www.coolhunting.com/food-drink/ classy-cannabis-cookbooks Design Academy Eindhoven. (2014). Opgeroepen op maart 2015, van Design DAELY : http://www.designacademy.nl/EVENTS/Graduation14/ Project.aspx?ProjectId=1042 Dovas. (2015, februari). State name food puns foodnited state of america. Opgeroepen op maart 2015, van Bored Panda : http://www.boredpanda. com/state-name-food-puns-foodnited-states-of-america-chris-durso/ Landeweer, M. (2015, februari 21). Gezond. Opgeroepen op februari 22, 2015, van Algemeen Dagblad: http://www.ad.nl/ad/nl/4560/Gezond/ article/detail/3870277/2015/02/21/Geef-ze-een-patatje-af-en-toe-nietalleen-superfood.dhtml McGrath, J. (2015, februari 10). chocolate-shooter-lets-you-snort. Opgeroepen op maart 11, 2015, van digitaltrends: http://www.digitaltrends.com/home/chocolate-shooter-lets-you-snort-chocolate/#/2 MqQuarrie, L. (2015, februari 26). Trendhunter. Opgeroepen op maart 2, 2015, van chocolate dessert: http://www.trendhunter.com/trends/ chocolate-dessert
The Chocolate Line. (2010). Home. Opgeroepen op maart 12, 2015, van The Chocolate Line: http://www.thechocolateline.be/index.asp?taal=nl
56
57
cluster 2 - next level harmony About. (2014). Opgeroepen op maart 17, 2015, van Livinstudio: http:// www.livinstudio.com/about About. (2014). Opgeroepen op maart 17, 2015, van Kunger: http://www. kunger.at/161545/about
Humans Began to Dominate Earth. Opgeroepen op maart 13, 2015, van Nature World News: http://www.natureworldnews.comarticles/13358/20150312/scientists-pinpoint-exact-date-when-humans-began-to-dominate-earth.htm
Bretzel, A. C. (2014). Opgeroepen op maart 2015, van CAPSULAMUNDI: http://www.capsulamundi.it/progetto_eng.html
Milieuvriendelijke verpakkingen. (2015). Opgeroepen op maart 15, 2015, van Duurzame verpakkingen: http://www.duurzameverpakkingen.info/ milieuvriendelijke-verpakkingen
Costume National (2014). Opgeroepen op maart 2015, van Costume National Scents: http://en.costumenationalscents.com/cyber-garden
Schnabel, P. (2014, September). Individualisering en sociale integratie . 2 Individualisering, verzelfstandiging en emancipatie , p. 11.
Dijkman, N. (2013, mei 17). Newsroom. Opgeroepen op februari 27, 2015, van abnamro: http://www.abnamro.com/nl/newsroom/blogs/nederlandse-foodsector-moet-zichzelf-helpen-beter-te-worden.html
Seeds Of Truts. (2014, juni 13). Seeds of truth. Opgeroepen op maart 15, 2015, van Trendhunter: http://www.trendhunter.com/trends/ seeds-of-truth
Drones For Goods. (2015). Drones for Planting 1 Billion Trees a Year. Opgeroepen op maart 15, 2015, van Drones For Goods: https://www.dronesforgood.ae/en/award/finalists/ drones-planting-1-billion-trees-year
The Guardian. (2014, januari 20). Children’s mental health menaced by ‘unprecedented toxic climate’. Opgeroepen op maart 15, 2015, van The Guardian: http://www.theguardian.com/society/2014/jan/20/ children-mental-health-toxic-climate-young-people
Fungi Mutarium. (2014 ). Opgeroepen op maart 16, 2015, van livinstudio: http://www.livinstudio.com/fungi-mutarium/
Wyers, A. (2015, maart 2). Plantable Cofee Cup. Opgeroepen op maart 15, 2015, van Trendhunter: http://www.trendhunter.com/trends/ plantable-coffee-cup
Harper, C. (2015, maart 2). The Internet of Food. Opgeroepen op maart 13, 2015, van TEDx: http://tedxtalks.ted.com/video/ The-Internet-of-Food-%7C-Caleb-Ha;search%3Afood Jeannette Kras. (2015, maart 12). Bouwen in China: een wolkenkrabber in 19 dagen. Opgeroepen op maart 13, 2015, van welingelichtekringen: http://www.welingelichtekringen.nl/samenleving/431479/bouwen-in-china-een-wolkenkrabber-in-19-dagen.html KPMG-Redactie. (onbekend). Extreme Digitalisering. Opgeroepen op februari 2015, van kpmg.com: http://www.kpmg.com/nl/nl/topics/extreme-digitalisering/pages/default.aspx Lacurci, J. (2015, maart 12). Scientists Pinpoint Exact Date When
58
59
cluster 3 -Luxury of ignorance AFG. (2015, maart 2). Een tomatenrobot voor loopgrage Japanners. Opgeroepen op maart 2015, van AFG: http://www.agf.nl/artikel/122574/ Een-tomatenrobot-voor-loopgrage-Japanners
Holmes, K. (2015, januari 5). Dit 3d geprinte sculptuur maakt van de rubens vrouw een kloppende en uitpuilende vorm. Opgeroepen op maart 2015, van Thecreatorsproject.vice: http://thecreatorsproject.vice. com/nl/blog/dit-3D-geprinte-sculptuur-maakt-van-de-rubens-vrouween-kloppende-en-uitpuilende-vorm
Bijenhof-dv. (2014, januari 9). Bijentekort bedreigt oogst door bestuiving door bijensterfte. Opgeroepen op maart 2015, van bijenhof-dv: http:// www.bijenhof-dv.nl/nieuws-bijen-honing-bijensterfte-artikel/items/ Bijentekort_bedreigt_oogst_door_te_weinig_bijen_voor_bestuiving_ door_bijensterfte
Onbekend. (2014, juni 12). transparatnie is geen modewoord meer maar een must. Opgeroepen op maart 4, 2015, van marketing tribune: http://www.marketingtribune.nl/online/weblog/2014/05/ transparantie-is-geen-modewoord-meer-het-is-een-must/
Chung, B. (2015, februari 25). Meet the photographer drenching his subjects in honey. Opgeroepen op maart 2015, van The Creators Project Vice: http://thecreatorsproject.vice.com/nl/blog/meet-the-photographer-drenching-his-subjects-in-honey?utm_source=tcpfbnl Emory, S. (2015, maart 9). in de filipijnen is een museum speciaal voor artselfies. Opgeroepen op maart 2015, van Thecreatorsproject.vice: http://thecreatorsproject.vice.com/nl/blog/ in-de-filippijnen-is-een-museum-speciaal-voor-artselfies Fadilpasic, S. (2015, februari 25). tomatan robot will feed tomatoes run. Opgeroepen op maart 2015, van Itproportal: http://www.itproportal. com/2015/02/25/tomatan-robot-will-feed-tomatoes-run/ Froot. (2015). deze fotograaf giet honing over zijn modellen en wel hierom. Opgeroepen op maart 2015, van froot.nl: http://www.froot.nl/posttype/ froot/deze-fotograaf-giet-honing-over-zijn-modellen-en-wel-hierom/ Harbison, C. (2014, januari 20). diamonds made human ashes see rinaldo willys fascinating technique commemorating lost loved one. Opgeroepen op maart 2015, van Idigitaltimes: http://www.idigitaltimes.com/diamonds-made-human-ashes-see-rinaldo-willys-fascinating-technique-commemorating-lost-loved-one
60
Pearson, J. (2014, mei 5). Will robo bees edge out real ones. Opgeroepen op maart 2015, van Motherboard.vice: http://motherboard.vice.com/nl/ read/will-robo-bees-edge-out-real-ones Pip and Pop. (2014). Opgeroepen op maart 2015, van Pip and Pop : http://www.pipandpop.com.au/#!blank/ckwv Sniburtad. (onbekend). Overvieuw-sniburtad. Opgeroepen op maart 2015, van NickErvicnk.com: http://www.nickervinck.com/overview/ SNIBURTAD.php Redactie-Foodlog. (2014, augustus 5). Robobees kunnen bijensterfte opvangen. Opgeroepen op maart 2015, van Foodlog.nl: http://www. foodlog.nl/artikel/robobees-kunnen-bijensterfte-opvangen/ Redactie-nd. (2013, oktober 10). Besef duurzaamheid neemt toe gedrag blijft achter. Opgeroepen op februari 2015, van nd.nl: http://www.nd.nl/artikelen/2013/oktober/10/ besef-duurzaamheid-neemt-toe-gedrag-blijft-achter Roet, L. (2015, maart 5). Quayolas bevrijding van ic onische kunst. Opgeroepen op maart 12, 2015, van The Creators Project: http://thecreatorsproject.vice.com/nl/blog/ quayolas-bevrijding-van-iconische-kunst Rosenthal, E. (2015, februari 24). Draagbare robot die je tomaten voert. Opgeroepen op maart 2015, van The Creators
61
Project Vice : http://thecreatorsproject.vice.com/nl/blog/ en-nu-is-er-een-draagbare-robot-die-je-tomaten-voert vno-ncw. (2008). Site Collection Documents duurzame globalisering. Opgeroepen op maart 2015, van vno-ncw: http://www.vno-ncw.nl/ SiteCollectionDocuments/Cmsdocs/Complete%20brochure.pdf Volpicelli, G. (2014, januari 13). The man who transforms corpses into diamonds. Opgeroepen op maart 2015, van Motherboard.vice.com: http://motherboard.vice.com/nl/blog/ the-man-who-transforms-corpses-into-diamonds
62
63
afbeeldingen
64
Pagina 1
Pagina 6
Pagina 10, 19
GALERIEopWEG. Concrete Poetry. Flickr.
twopoints. net. Hands. Barcalona.
Proba, A. Day 299. A-poster-a-day
Pagina 5, 16
Pagina 15 dsignlabel.nl. Charmeleon Collections.
Pagina 7
Pagina 11, 31
Pagina 5, 40
Locher, O. onbekend.
jushue. trendcurve.
Proba, A. Day 256 . A-poster-a-day
Aitken, D. MORE. (shattered pour)
Pagina 5, 28
Pagina 9
Pagina 12, 43
Pagina 20
Edwards, a. o. //human// creation//. Flickr.
Vincent, V. Onbekend. Pocko.
London, A. onbekend.
REUTERS. Chocolate Shooter.
65
Pagina 20
Pagina 22
Pagina 25
Pagina 32
helenareid. FlowersIce.
Dovas. foodnitedstates.
BRITTNI. Color Blocked Chocolate Bark with Edible Flower Sprinkles. Paper & Stitch.
Studio, L. Funghi Mutarium.
Pagina 21
Pagina 23
Pagina 26
Pagina 33
Hoque, M. Lost in Movement. Flickr.
Shin, N. Classy cannabis cookbooks. Coolhunting.
Proba, A. Friday 13th. A-poster-a-day
Tripozal, P. Open Borders. Capsulamundi.
Pagina 21
Pagina 24
Pagina 32
Pagina 34
Kersgieer, P. d. Dominique Persoone.
Grow., R. R. The World’s First Plantable Coffee Cup. Kickstarter, San Luis Obispo, CA.
Quagliola, Matter.
66
D.
kopterid. Parrot AR.Drone 2.0 Power Edition.
67
Pagina 35
Pagina 38
Pagina 45
Cyber Garden. hybrid mos.
Pugh, G. Atomne-hiver 2014-2015.
diamondblog. diamond.
Pagina 36
Ervinck, N. SNIRBUTAD.
Pagina 44
Pagina 46
Pagina 49
Unger, K. About.
Art in Island. Art In Island. Facebook.
Harting, C. A Robobee in its natural habita.
Kramer, S. Wearable, tomato-feeding robot.
Pagina 37
Pagina 44
Pagina 47
Pagina 50
Biennale, K. Seeing forever. Pipandpop, Taipei.
Little, B. Preservation.
Achermann, N. Unternehmer furs leben .
Rentsch, S. Harmless.
68
Pagina 48
69
Pagina 51 markus-lange. Untitled.
Pagina 52 Aitken, D. Now.
Pagina 55 Penn, I. Face Mask. Vogue.
70
