Voorwoord. Luctor et emergo

Jaarverslag 2010

Voorwoord Luctor et emergo Slot Loevestein heeft zich de afgelopen tien jaar zeer goed ontwikkeld. De museale functies zijn geprofessionaliseerd, er zijn weer financiële reserves, het betrokken team medewerkers en vrijwilligers is versterkt met enthousiaste nieuwe collega’s en bezoekers weten Loevestein nog steeds goed te vinden en waarderen. In het jaar dat Loevestein zijn 650-jarig jubileum viert, bruist het museum van de toekomstplannen en initiatieven om zichzelf te vernieuwen. Alle reden voor een feestje dus! Toch is er van een verjaardagscadeau geen sprake, nu de politieke discussie is losgebarsten over de maatschappelijke relevantie van cultuur in het algemeen en de Rijksmusea in het bijzonder. In het 650-jarig bestaan van Loevestein wordt die discussie niet voor het eerst gevoerd. De pas in eigen beheer verschenen publicatie “Loevestein ontrafeld, 650 jaar bouwgeschiedenis” haalt een paar mooie voorbeelden aan. Aan het einde van de 16e eeuw was het middeleeuwse Loevestein als verdedigingswerk hopeloos verouderd. Er werd serieus overwogen het te slopen. Tot de Spanjaarden in 1574 Woudrichem en Zaltbommel innamen. Voordat ze ook Loevestein konden innemen, besloot Willem van Oranje in 1575 Loevestein niet te slopen, maar juist te moderniseren. Loevestein werd gered door zijn strategische ligging. In de 19e eeuw was de vesting weer verouderd en weer dreigde de slopershamer. Deze keer werd Loevestein gered door ing. J. Muschart. In opdracht van het Ministerie van Oorlog maakte hij een plan om kasteel en vesting aan te passen aan de toenmalige eisen van aanval en verdediging. Maar, vond hij, Loevestein moest ook als monument bewaard blijven vanwege de gevangenschap van Hugo de Groot in het slot twee eeuwen eerder. Zijn historisch besef ging zelfs zo ver dat verhoging van de wallen en een verschuifbaar dak op het kasteel te verkiezen waren boven sloop. Alles om de voormalige cel van Hugo de Groot te bewaren voor het nageslacht. Na de Eerste Wereldoorlog is Loevestein nog een keer van de ondergang gered. Het complex was totaal uitgeleefd door de mobilisatie en gebrek aan onderhoud. Deze keer greep de publieke opinie in. Onder druk van berichten in de media vroeg Tweede Kamerlid Ter Hall aan de minister van Onderwijs “of het hem bekend is dat het Slot Loevestein in ergerlijk vervallen staat verkeert […] Zo nee, wil de minister dan onverwijld tot zulk een onderzoek opdracht geven met het verzoek aan de commissie een rapport aan hem uit te brengen onder het aangeven tevens van doeltreffende maatregelen, om dit het meest tot de herinnering der Nederlanders sprekend historisch monument te restaureren en in waardigen toestand te onderhouden?” Het had effect: ondanks de crisisjaren werd er tot 1940 maar liefst 420.000 gulden voor de restauratie uitgetrokken. Uit voorgaande anekdotes blijkt dat onze voorouders de monumentale betekenis van Loevestein al op waarde wisten te schatten. Anno 2011 is de militair strategische rol van Loevestein uiteraard van geen belang meer. Evenmin is er sprake van achterstallig onderhoud. Onverminderd belangrijk is echter de plaats die het heeft in onze nationale geschiedenis. Terecht is Hugo de Groot opgenomen in de Canon van Nederland als grondlegger van het Volkenrecht. Loevestein is de plaats waar de herinnering aan hem en zijn ‘vrije denken’ levend wordt gehouden, een plaats waar we stilstaan bij de wordingsgeschiedenis van Nederland en onze nationale identiteit gevoed wordt. Juist in deze tijd is dat van onschatbare waarde. Ik heb er dan ook alle vertrouwen in dat Loevestein ook deze politieke en financiële crisis zal overleven. Ien Stijns, directeur

2

Inhoudsopgave Voorwoord

2

Directie

4

Collectie

5

Onderzoek en documentatie

6

Publiek

7

Activiteiten

8

Educatie - scholen

9

Educatie – gezin

10

Marketing & Sales

11

Commerciële activiteiten

12

Personeel en organisatie

13

Veiligheid en preventie

14

Jaarrekening

15

Partners en samenwerking

17

Projecten

18

Facilitaire zaken

19

Colofon

26

Bijlagen I

Prestatieafspraken

II

Organigram

III

Overzicht bezoekers

IV

Samenstelling en profiel Raad van Toezicht

V

Partners

3

Directie Financiële positie Het jaar 2010 is afgesloten met een positief resultaat van € 59.157. Het eigen vermogen is hierdoor toegenomen tot € 1.896.988. Dit vermogen is grotendeels niet vrij besteedbaar, maar toegevoegd aan bestemmingsfondsen. De algemene reserve is per 31 december € 589.417 en gereserveerd voor financiële tegenslagen. Het bestemmingsfonds OCW bevat een bedrag van € 451.469, dat wordt ingezet als eigen bijdrage in de financiering van fase 1 van het masterplan. Voor een integraal Veiligheidsplan is nu € 856.102 beschikbaar. Dit wordt - tegelijk met fase 1 van het masterplan - in de huidige beleidsperiode besteed.

Toekomstvisie Loevestein heeft zich de afgelopen 10 jaar zeer goed ontwikkeld. De financiën zijn op orde, er is een solide organisatiestructuur en bezoekers weten Loevestein goed te vinden en waarderen. Toch is de nabije toekomst zeer onzeker, omdat de culturele basisinfrastructuur in 2013 ingrijpend zal veranderen. Of Loevestein dan nog deel uitmaakt van het nieuwe museale bestel, wordt naar verwachting in de tweede helft van 2011 duidelijk. Loevestein voldoet ruimschoots aan de criteria van de staatssecretaris en zal er alles aan doen om zijn voortbestaan ook voor toekomstige generaties te garanderen.

Masterplan Het project ‘masterplan vesting Loevestein’ is officieel gestart in 2009 met het opstellen van een voorontwerp voor fase 1. In deze fase staan verbetering van de kwaliteit en capaciteit van de publieksopvang centraal. Hiervoor worden verschillende gebouwen aangepast. Tegelijkertijd worden

4

publiekspresentaties en een bezoekerscentrum over de Hollandse Waterlinie gerealiseerd in de vesting. In 2010 zijn een schetsontwerp van de presentaties en een definitief ontwerp van het masterplan fase 1 opgeleverd. De totale kosten voor deze fase zijn geraamd op € 7.500.000. De fondswerving hiervoor verloopt voorspoedig, maar is nog niet afgerond en wordt voortgezet in 2011.

Raad van Toezicht De Raad heeft in 2010 vergaderd op 31 mei, 26 augustus en 3 december. De directeur heeft alle vergaderingen bijgewoond en de nodige informatie verstrekt. Behandeld zijn onder andere de begroting 2010 en 2011, jaarstukken 2009, lopende projecten, publieksbeleid, personele aangelegenheden en bezuinigingen. De voorzitter en financiële expert hebben op 20 april 2011 de jaarstukken 2010 besproken met de accountant. Aansluitend heeft de Raad het jaarverslag goedgekeurd. Er was geen aanleiding het profiel van de Raad van Toezicht in 2010 te wijzigen. Een lid dat het vertrouwen geniet van de medewerkers wordt in 2011 benoemd en voorgesteld aan het personeel. De leden zijn daarnaast uitgenodigd voor diverse informele bijeenkomsten.

Collectie Collectieregistratie

Passieve en actieve conservering

De gegevens in AdLib zijn geüpdatet en uitgebreid. Op 31 december 2010 registreerde AdLib 2.387 objecten, een kleine toename ten opzichte van 2009 (2.102 items). Het registreren, invoeren en begeleiden van de fotografie is grotendeels gedaan door een vrijwilliger van de Historische Commissie. Er is ook begonnen met het opschonen van de thesaurus. Een goede thesaurus en heldere invoerinstructie zijn noodzakelijk, omdat de collectieregistratie voortaan door meerdere vrijwilligers zal worden gedaan. Na de voorbereiding in 2010 start begin 2011 een testperiode.

Er zijn dit jaar weinig conserverende handelingen en restauraties aan de archeologische collectie verricht. Wel zijn veertig boeken gerestaureerd door de Werkgroep, onder toezicht van de conservator. Het depot is schoongemaakt en deels opnieuw ingericht. Een vrijwilliger heeft vervolgens een standplaatscontrole uitgevoerd, de fysieke staat van de collectie gecontroleerd en deels op foto vastgelegd. Het klimaat is twee keer gecontroleerd door het Gelders Erfgoed.

De archeologische zoldercollectie is grotendeels geregistreerd in Cardbox, het registratiesysteem van de Werkgroep Loevesteyn. Het aantal geregistreerde objecten is in 2010 toegenomen van 4.848 tot 5.045 objecten of groepen. Hiermee is het vastleggen van het vondstmateriaal voltooid. Vanaf 2011 wordt Cardbox niet meer actief gebruikt; de registratie wordt overgezet naar AdLib en er worden ook foto’s toegevoegd. Cardbox blijft de komende jaren wel in gebruik om gegevens over te nemen en te controleren.

De collectie is niet uitgebreid met schenkingen of aankopen. Wel zijn drie boeken voor de werkbibliotheek aangeschaft. Er zijn nog steeds twee uitstaande bruiklenen (pijpenkoppen aan het Gorcums Museum) en 13 instaande bruiklenen. Wel zijn een aantal Schotse vlaggen tijdelijk in bruikleen gegeven aan Scots Heritage.

Collectievorming, verwerving en afstoting

Collectiebeheer Volgens afspraken met de Erfgoedinspectie is in januari 2010 de bruikleenovereenkomst met het Ministerie van OCW geüpdatet. De resultaten van de Erfgoedmonitor 2009 zijn ontvangen en de Erfgoedmonitor 2010 is ingevuld. Deze verving het jaarlijkse inspectiebezoek. Met het Provinciaal Depot is de afspraak gemaakt dat alle archeologische vondsten binnen de vesting Loevestein automatisch een bruikleen worden aan de Stichting Museum Slot Loevestein.

5

Onderzoek en documentatie Onderzoek Er is veel onderzoek gedaan voor het project ‘1000 bommen en granaten’ en de publicatie ‘Loevestein ontrafeld’. Hiervoor zijn diverse archieven geraadpleegd. Dit heeft ook geleid tot het ontwikkelen van nieuwe verhalen en activiteiten in de vesting. Daarnaast is input geleverd voor het masterplan en ‘Beleef mijn Gelderland’. Voor externen zijn diverse artikelen geschreven, zoals voor het Gelders kastelenboek dat verschijnt in 2012/13. Voor het oral history project zijn twee nieuwe interviews afgenomen.

Publicatiereeks Slot Loevestein brengt een wetenschappelijke publicatiereeks in vijf delen uit over de geschiedenis van Loevestein. Het eerste deel is in 2010 geschreven en verschijnt in 2011 onder de titel ‘Loevestein ontrafeld, (650 jaar bouwgeschiedenis)’.

Archeologie/Werkgroep Loevesteyn Omdat er geen bodemverstoringen waren, is er geen veldwerk uitgevoerd. Leden van de Werkgroep Loevesteyn hebben in 2010 veel tijd besteed aan de publicatie over de bouwhistorie. Daarnaast heeft de Werkgroep bijgedragen aan publieksactiviteiten.

Samenwerking De conservator heeft meegewerkt aan de ‘Commissie normering’ voor het nieuwe museumregister. Ook nam zij deel aan het opstellen van een ‘Code Culturele Diversiteit’ en droeg zij bij aan het Rotterdamse Q-mus-project. Voor de Vestingstedendagen 2011 zit zij in de commissies ‘programmering’ en ‘educatie’ en met het Gorcums Museum is samengewerkt voor de tentoonstelling ‘Het Genie van Gorcum’. Een afvaardiging van Slot Loevestein en de Stichting Vrienden heeft een tweedaags bezoek gebracht aan Burg Altena in Duitsland. Op het programma stond onder andere een lezing van Herr Prof. Udolph over de herkomst van de naam Altena.

6

Publiek Openstelling

FietsTOP

Slot Loevestein is in 2010 1.453 uur open geweest voor publiek; ieder weekend van 13-17 uur, van mei tot en met september dagelijks (maandag van 13-17 uur, dinsdag tot en met vrijdag van 11-17 uur) en de schoolvakanties buiten het seizoen van 13-17 uur. Buiten de vaste openstelling zijn ook op reservering rondleidingen en groepsbezoeken aangeboden. Tijdens Loevestein Bewoond en het Midwinterfeest waren de openingstijden aangepast.

De dienstverlening van Loevestein is uitgebreid met een Fietstop. Fietstops zijn servicelocaties in het fietsroutenetwerk Rivierenland. Men kan er een fiets- of wandeltocht starten, tot rust komen of een bezienswaardigheid bekijken. Op 29 mei werd in Slot Loevestein de Fietstop officieel geopend door de wethouder Recreatie en Toerisme van de gemeente Zaltbommel, Han Looijen. Bij elke Fietstop kan men veilig en gratis de auto parkeren, iets eten en drinken, gratis fietsroutes en andere toeristische informatie krijgen, kleine fietsreparaties uitvoeren en gratis een elektrische fiets opladen.

Bezoekers In 2010 hebben 116.068 mensen de vesting bezocht. Hiervan bezochten 69.552 personen het kasteel, een lichte daling ten opzichte van 2009 (70.187). Door het slechte weer zijn vooral de evenementen Loevestein Bewoond en het Midwinterfeest minder goed bezocht. Het aantal reguliere bezoekers is juist toegenomen van 64.454 tot 65.463. De verhouding kasteelvestingbezoek is verbeterd: in 2009 bracht 58% van alle bezoekers een bezoek aan het kasteel, in 2010 is dit percentage toegenomen naar 60%. Ook bezochten 78.033 mensen (67%) de vaste opstelling van de collectie in de soldatenhuisjes.

Audiotour In juni 2010 is een audiotour geïntroduceerd. In het kasteel zijn diverse luisterpunten; bezoekers kunnen er kiezen voor een algemeen en eventueel aanvullend verhaal over de vroegere functie van de betreffende ruimte. De verhalen zijn zowel in het Nederlands als in het Engels te beluisteren. Sinds juni hebben 1.430 mensen gekozen voor een kasteelbezoek met audiotour.

Museumweekend Ook dit jaar was het thema van het Museumweekend ‘Laat je verleiden’. Op 10 en 11 april 2010 werden bezoekers in Slot Loevestein ‘verleid’ om zelf actief te worden als archeoloog door scherven te determineren.

Seizoensopening Nieuwe Hollandse Waterlinie Tijdens de seizoensopening van de Nieuwe Hollandse Waterlinie bood Slot Loevestein een Rats, Kuch & Bonen arrangement aan. Dit bestond uit een wandeling door het natuurgebied rond het kasteel met een stevig soldatenmaaltje onderweg en verhalen over Loevestein als ‘soldatendorp’.

7

Activiteiten Napoleontische exercities: vrij entree (laatste zondag januari, februari, maart & november) Soldatenhuisje Bewoond: vrij entree (7 weekends van juni-september) Demonstraties valkenier: vrij entree (3 mei, 5 juli, 26 juli, 16 augustus) Demonstraties boogschieten: vrij entree (2 mei, 20 juni, 4 juli, 1 augustus) Middeleeuws tableau vivant van ‘De Meyden van Loevesteyn’: vrij entree (10 & 11 juli, 21 & 22 augustus) Korenfestival: vrij entree (17 september) Loevestein Bewoond: 1.728 bezoekers (23 & 24 oktober) Concerten Oude Muziek e.a.: 1.015 bezoekers Theater Nomade, Neerlands Trots in Barre Tijden deel 2: 131 bezoekers (10, 11 & 12 november) 2e Midwinterfeest: 2.361 bezoekers (24, 27 & 28 december)

8

Educatie - scholen “Educatie is geen emmer vullen, maar een vuur aansteken” (Plutarchus)

Primair onderwijs Het aanbod voor basisscholen is verbeterd. Door het vervallen van de standaard rondleiding ontbrak een passend aanbod voor scholen. Bij een zelfstandig bezoek aan het kasteel krijgen scholen nu gratis een speurtocht mee. Ook hoeven begeleiders geen entree meer te betalen, waardoor het bezoek aantrekkelijker wordt. Voor schoolreisjes zijn verschillende dagprogramma’s gemaakt. Honderden leerlingen hebben een bezoek aan het kasteel gecombineerd met een andere activiteit: Expeditie Loevestein (222 leerlingen); GPS Geuzentocht (241 leerlingen); Indoor speelparadijs Kids Castle in Hedel (166 kinderen); Excursieboerderij Melk-drive in Genderen (25 kinderen). Optioneel kan een lunch of vervoer per bus of boot worden bijgeboekt. Begin 2010 hebben 500 scholen een mailing ontvangen met het nieuwe aanbod en is een persbericht verstuurd. Loevestein is ook opgenomen in het aanbod van KultuurKonnekt, een onafhankelijke bemiddelaar voor cultuureducatie in Rivierenland. Door deze acties hebben 6.537 leerlingen van het primair onderwijs een bezoek gebracht aan Slot Loevestein, 30% meer dan in 2009.

Informatiepakketten Voor spreekbeurten en werkstukken zijn gratis informatiepakken te downloaden van de website. ‘Slot Loevestein’ is 736 keer gedownload, ‘Kastelen in Nederland’ 479 keer en ‘Hugo de Groot’ 562 keer.

Expeditie Loevestein Expeditie Loevestein is een jeugdprogramma van het Wereld Natuur Fonds en Staatsbosbeheer, waarbij jeugd en natuurbeleving centraal staan. Er vallen diverse activiteiten onder; individuen, groepen of klassen kunnen kiezen welk onderdeel het best bij ze past. De museumwinkel verzorgt de verkoop van landschapskaarten en de uitleen van speurspellen en PDA’s. Struintochten, PDA en speurspel zijn opgenomen in het aanbod van schoolreisjes. Sommige onderdelen worden incidenteel ook aangeboden bij evenementen. Sinds de start in maart 2009 zijn ruim 4.000 kinderen en bijna 1.000 begeleiders op expeditie gegaan rond Loevestein.

Voortgezet onderwijs In totaal hebben 1.006 leerlingen uit het voortgezet onderwijs in schoolverband een bezoek gebracht aan Slot Loevestein, meestal in een rondleiding. Daarnaast hebben 279 jongeren met een CJP-pas zelfstandig het kasteel bezocht. Ook van de gratis online webquest over Hugo de Groot - een digitaal lespakket dat past binnen het profiel cultuur en maatschappij - werd meer gebruik gemaakt dan vorig jaar; in 2010 zijn 1.285 interne webpagina’s bezocht (589 in 2009).

Educatieve visie Voor de ontwikkeling van educatieve activiteiten is een leidraad opgesteld. Hierin is onze visie opgenomen: een bezoek aan Loevestein moet geen geschiedenisles zijn, geen opsomming van feiten, maar inspireren, de fantasie prikkelen en uitnodigen tot (inter)actie. Deze visie geeft richting aan toekomstige activiteiten en projecten voor zowel het primair als het voortgezet onderwijs.

9

Educatie - gezin “Anyone who makes a distinction between Education and Entertainment doesn’t know the first thing about either” (Marshall McLuhan)

GPS Geuzentocht De GPS Geuzentocht vertelt op speelse wijze het verhaal van De Opstand tegen de Spanjaarden. De tocht wordt gedaan als kinderfeestje, maar ook in gezinsverband en als (onderdeel van) een schoolreis. In totaal hebben 959 kinderen de Geuzentocht gedaan.

Reiscoffer De Reiscoffer, het lespakket over de middeleeuwen, is door 654 kinderen in gezinsverband gebruikt bij een bezoek aan het kasteel en door 398 leerlingen in schoolverband.

Kinderrondleiding Het aantal deelnemers aan een kinderrondleiding loopt al enige jaren terug. Er wordt daarom gewerkt aan vernieuwing van de kinderrondleiding. In 2010 hebben 617 kinderen met 257 begeleiders een verklede kinderrondleiding gevolgd.

Speuren naar Sporen De educatieve tocht ‘Speuren naar Sporen’ laat kinderen kennismaken met de collectie van Slot Loevestein. Mede door de laagdrempelige prijs van € 0,50 is de speurtocht in 2010 door 1.152 kinderen gedaan.

Workshops In 2010 deden 757 kinderen mee aan diverse workshops, waarvan 662 tijdens het Midwinterfeest. Tijdens schoolvakanties zijn inloopworkshops aangeboden in (combinatie met bezoek aan) het kasteel.

10

Marketing & sales Publieksonderzoek

Promotie

Met Hogeschool Windesheim is in 2010 aanvullend publieksonderzoek uitgevoerd, waarin voor het eerst vestingbezoekers zijn ondervraagd. Ook is er inzicht gekregen in bezoekersmotieven volgens het BSR belevingsmodel: 35% kenmerk bescherming (zoekt rust en ontspanning, dagelijkse sleur doorbreken en zich terugtrekken), 33% kenmerk harmonie (mooi weer, lekker eten en genieten, gezellig samen zijn) en 31% kenmerk vitaliteit (zoekt avontuur, cultuur en sportiviteit, wil eropuit trekken, actie en avontuur beleven en eigen horizon verbreden). De belangrijkste conclusies van dit onderzoek worden verwerkt in het marketingplan 2011, waarmee de segmentatie op basis van interesse in cultuur en/ of natuur verder wordt verdiept. De algehele waardering voor Loevestein was in 2010 (net als in 2009) een 7,9. Musea in hetzelfde genre scoorden in 2010 een 8.

Sinds 2010 wordt een dashboard bijgehouden van de free publicity in de gedrukte media. Er is een totale advertentiewaarde van 2 miljoen euro geregistreerd, met name door de Slag om Loevestein. In 2011 wordt de free publicity online en op rtv hieraan toegevoegd. Loevestein heeft ook weer meegedaan aan collectieve promotiemogelijkheden van partners en brancheorganisaties, zoals het Museumweekend, de Fortenmaand (september) en de Week van de Geschiedenis (oktober). Namens de Vesting3hoek was Slot Loevestein aanwezig bij het Altena Biesbosch Weekend in Fort Altena (april), de Open Havendag in Gorinchem (mei) en de Botenbeurs in Gorinchem (september). Het team van de promotiecommissie heeft in april een promotietour gemaakt langs accommodaties, bibliotheken en VVV’s in de regio.

Website

In zes spannende afleveringen van de regionale omroepen Gelderland, Brabant en Utrecht gingen vier koppels de strijd aan met elkaar in de ‘Slag om Loevestein’. De inzet: een baan als beheerder én bewoners van het complex. Elke aflevering werden verschillende opdrachten uitgevoerd, van het organiseren van een evenement tot het ontvangen van een VIP. De finale bestond uit een brandoefening en het schrijven van een visie op de toekomst van Slot Loevestein. Mylan Lin en Manon Schuch uit Breda werden gekozen tot jurywinnaar en wonnen uiteindelijk ook de finale. Mylan is op 1 september begonnen als een van de twee beheerders van de vesting. De verhuizing naar de dienstwoning in de vesting volgt in 2011.

In 2009 is een nieuwe website gelanceerd. Deze is in 2010 uitgebreid met een webgallery en dynamische foto’s, tegelijkertijd zijn het ontwerp en de functionaliteit verbeterd. Via Google Analytics worden de webstatistieken bijgehouden. In 2010 trok de site 177.524 unieke bezoekers, gemiddeld 498 per dag. Een piek was op zondag 25 juli met 1.254 unieke bezoekers. Van het totaal is 77% uniek bezoek en 23% herhalingsbezoek, 96% komt uit Nederland en de overigen uit België, Duitsland, Engeland en de Verenigde Staten.

Presentje voor kids Sinds 2010 is een klein cadeautje inbegrepen bij een kinderkaartje: een helmpje, kroontje, speurtocht of koelkastmagneet. Dit gebaar wordt zeer gewaardeerd en dus ook in 2011 voortgezet.

Slag om Loevestein

11

Commerciële activiteiten De economische crisis had ook in 2010 nog invloed op het aantal zakelijke ontvangsten. Wel is een licht herstel zichtbaar. De inkomsten uit besloten ontvangsten en huwelijken zijn toegenomen met € 6.149 ten opzichte van 2009 tot een totaal van € 128.472.

Besloten ontvangsten In het kasteel zijn 44 partijen in besloten kring ontvangen, waarbij 3.821 gasten aanwezig waren. Dit is een kleine toename ten opzichte van 2009, maar nog steeds ver onder het niveau van 2008. De Schotse Kamer is negen keer verhuurd voor een vergadering of andere kleine bijeenkomst. Hierbij waren in totaal 121 gasten aanwezig.

Huwelijken Er zijn in Loevestein elf huwelijken gesloten in 2010. Hierbij waren 766 gasten aanwezig. Een deel heeft aansluitend of voorafgaand aan het huwelijk een rondleiding gekregen, een arrangement in de taveerne afgenomen of een avondontvangst in het kasteel gehad.

Foto-opnames De inkomsten uit bruidsreportages, fotoshoots en filmopnames zijn met € 433 toegenomen tot € 3.122 in 2010. In 2009 was dit € 2.689.

Bed & Breakfast De Bed & Breakfast in de vesting heeft het met een bezetting van 88 nachten nog beter gedaan dan in 2009 (80). In totaal brachten 229 volwassenen en 44 kinderen één of meerdere nachten in de vesting door. Er wordt het hele jaar door gebruik van gemaakt, ook in de wintermaanden. De Bed & Breakfast en de taveerne worden geëxploiteerd door Hutten Catering.

12

Personeel en organisatie Afgelopen jaar is de organisatiestructuur niet veranderd. De vacature van beheerder/bewoner is met ingang van 6 september 2010 ingevuld. De huidige bewoners verlaten de vesting in maart 2011. De in 2009 ingevoerde organisatiestructuur is nu op volle sterkte met een totale formatie van 13,01 fte. De medewerker financiën bereikt de pensioengerechtigde leeftijd op 1 maart 2011. De werving voor een nieuwe medewerker financiën is in augustus gestart. De directie stelt zich ten doel persoonlijke ontwikkelingsprogramma’s (POP) te maken voor 2012. Uitvoering hiervan staat onder druk door de bezuinigingen die zijn opgelegd. In functioneringgesprekken met het managementteam zal een behoeftepeiling worden gedaan. De organisatie heeft een hoog ambitieniveau en weet met een klein team ontzettend veel te bereiken. Dat vergt veel flexibiliteit van de medewerkers, maar er zijn geen signalen dat er grenzen overschreden worden. Het totale ziekteverzuim was 1,22%, waarvan 1,03% onder vaste medewerkers en 3,02% onder tijdelijke medewerkers. In 2009 was dit 0,74%.

Mutaties Twee museummedewerkers zijn respectievelijk op 1 en 24 augustus 2010 in dienst gekomen, een museummedewerker is uit dienst gegaan op 31-7-2010, een op 30-11-2010 en twee op 31-12-2010.

Vrijwilligers In 2010 is een nieuw vrijwilligersbeleid opgesteld en ingevoerd: “Vrijwilligers, (t)rots van Loevestein!” Het nieuwe beleid sluit beter aan bij de huidige maatschappij en organisatie. Naast vaste vrijwilligers zal Loevestein steeds vaker vrijwilligers projectmatig inzetten. Ook hebben de eerste 17 leerlingen van het voortgezet onderwijs in 2010 hun maatschappelijke stage (20-30 uur) bij Loevestein vervuld. Dit is zo goed bevallen dat het vervolgd zal worden. Er hebben zich 7 nieuwe vrijwilligers aangemeld in 2010, 6 vrijwilligers zijn uitgeschreven. Loevestein moest afscheid nemen van een vrijwilliger door overlijden, maar mocht ook een 10-jarig jubileum vieren. In totaal waren 72 vrijwilligers actief in zes commissies, samen 4,3 fte (3,6 in 2009). Op 6 oktober is voor alle vrijwilligers en personeelsleden een gezamenlijke personeelsdag georganiseerd.

Arbobeleid De laatste Risico Inventarisatie & Evaluatie heeft in 2005 plaatsgevonden. Met de komst van de nieuwe beheerder in september is de functie van preventiemedewerker weer structureel ingevuld. De aandacht blijft primair uitgaan naar veiligheid op de werkplek en goed om kunnen gaan met veiligheidsmiddelen. Aan het begin van ieder seizoen is er een opfriscursus voor de museummedewerkers en wordt een in company training BHV en reanimatie gegeven.

Scholing Eind 2009 is het scholingsproject met het VSBfonds formeel afgesloten. De gidsen hebben in 2010 nog afrondende trainingen educatie en presentatievaardigheden gehad. De projectmedewerker haalde in januari het certificaat PRINCE2. De directeur en medewerker marketing & sales hebben een workshop LinkedIn gevolgd.

13

Veiligheid & preventie Veiligheidsplan Een calamiteit in 2009 maakte de noodzaak duidelijk van een noodstroomaggregaat (NSA) of een aansluiting. Bij de ontwikkeling van het veiligheidsplan is hier rekening mee gehouden. Naar verwachting zal de aansluiting in 2012 gerealiseerd worden, tegelijk met de verplaatsing van hoog- en laagspanning uit het Arsenaal in fase 1 van het masterplan.

Ontruimingsoefening Op 18 oktober is de jaarlijkse ontruimingsoefening gedaan. Deze keer werd de vaste opstelling van de collectie in de soldatenhuisjes ontruimd in samenwerking met de brandweer van Brakel. Door een brand in een van de soldatenhuisje moest de expositie worden ontruimd en de collectie naar de evacuatieplaats vervoerd. Ook moesten twee slachtoffers door BHV’ers en de brandweer in veiligheid gebracht worden.

Bedrijfshulpverlening Loevestein heeft inmiddels zeven gediplomeerde Bedrijfshulpverleners (BHV) in dienst. Ieder jaar volgen zij een herhalingscursus. Een medewerker is extra opgeleid. De nieuwe beheerder heeft de opleiding ‘beheerder brandmeldinstallatie’ gevolgd en het diploma behaald op 17 december.

14

Balans per 31 december 2010

Jaarrekening



Resultaat

ACTIVA

Het boekjaar 2010 is afgesloten met een positief exploitatieresultaat van € 59.157. Dit is toegevoegd aan het eigen vermogen volgens de richtlijnen van het handboek musea: Algemene reserve Bestemmingsfonds OCW Bestemmingsfonds OCW project veiligheid

Materiële vaste activa Voorraden Vorderingen Liquide middelen

€ 51.575 € 50.856 € 43.274-

Totale Activa

3.294.317

2.589.199

PASSIVA



in euro’s 2010

2009

Toevoeging 2010

589.417 537.842 451.469 400.613 856.102 899.376

51.575 50.856 -43.274

Totale passiva

1.837.831

2009

3.294.317 2.589.199



1.896.988

2010

Algemene reserve 589.417 537.842 Bestemmingsfonds OCW 451.469 400.613 Bestemmingsfonds OCW project veiligheid 856.102 899.376 Totaal Eigen vermogen 1.896.988 1.837.831 Voorzieningen 213.285 213.285 Langlopende schulden 200.362 259.375 Kortlopende schulden 983.682 278.708

Het eigen vermogen is als volgt verdeeld:



186.397 142.613 21.819 27.988 253.225 154.673 2.832.876 2.263.925



Het eigen vermogen is grotendeels niet vrij besteedbaar. De algemene reserve is wel vrij besteedbaar en bedraagt per 31 december 2010 € 589.417. Deze reserve is bedoeld om financiële tegenslagen op te vangen.

Algemene reserve Bestemmingsfonds OCW Bestemmingsfonds OCW project veiligheid

2009



Eigen vermogen

Eigen vermogen 2010

in euro’s 2010

59.157

15

482082 391286

221882 325148

460190 391286

Categoriale exploitatierekening 2010 BATEN 2010 2009 Directe opbrengsten Entreegelden 419.757 411.406 Museumkaarten 31.069 28.694 Winkelverkopen 31.257 30.280 Indirecte opbrengsten Zakelijke activiteiten 135.121 131.454 Doorberekende huur 15.857 15.857 Doorberekende personeelskosten 657121 74.276 5438574.571 165046 723806657121 63714 54385 165078165046 Subsidie OCW 711.789 654.613 Overige subsidies/bijdragen 14.503 40.295 Totale bijdragen 1.433.628 1.387.171 LASTEN 2010 2009

251599 150000

337762

14503 60536

Baten

5000 0 5000

337762 445489 337762

60536 -23616 60536

Directe opbrengsten Directe opbrengsten Directe opbrengsten Directe opbrengsten Indirecte opbrengsten Indirecte Indirecte opbrengsten Indirecteopbrengsten opbrengsten Subsidie exploitatie Subsidie exploitatie Subsidie exploitatie exploitatie Subsidie huur Subsidie huur veiligheid Projectsubsidie Subsidie huur Subsidie huur Projectsubsidie veiligheid Overige subsidies Overige subsidies Projectsubsidie veiligheid Overige subsidies Rentebaten/-lasten

Lasten

Salarislasten 723.806 662.843 Afschrijvingen 63.714 58.681 Huren 165.078 165.059 Aankopen 0 390 Overige lasten 445.489 361.117 Rentebaten/-lasten -23.616 -67.285 Totale lasten 1.374.471 1.180.805 EXPLOITATIERESULTAAT 59.157 206.365

Salarislasten Salarislasten Salarislasten Salarislasten Afschrijvingen Afschrijvingen Afschrijvingen Afschrijvingen Huren Huren Huren Aankopen Huren Aankopen Overige lasten Overige lasten Aankopen Overige lasten Rentebaten/-lasten Rentebaten/-lasten Overige lasten Rentebaten/-lasten Rentebaten/-lasten

16

Partners en samenwerking Vesting3hoek

Dijk van een Delta

Sinds 2010 is ook het Toeristisch Recreatief Informatie Punt (TRIP) Zaltbommel vertegenwoordigd in de Vesting3hoek. Er is een strategisch en operationeel marketingplan gemaakt. Dit leidt tot een vernieuwd aanbod. Van april-september werd voor cultuurliefhebbers de tentoonstelling ‘Beelden langs de Rivier’ georganiseerd in de Vesting3hoek en in september het tweede Korenfestival. Er zijn drie nieuwe arrangementen ontwikkeld, zoals ‘happen & trappen’ voor fietsers en een arrangement voor de zakelijke markt. Ten slotte is een nieuwe website gelanceerd met nieuwsbriefmodule. De eerste nieuwsbrief is eind 2010 verzonden.

Twaalf recreatieondernemers hebben het initiatief genomen voor de pilot ‘Dijk van een Delta‘. Hierin worden regionale beeldverhalen gebruikt als instrument voor nieuwe vormen van gebiedsontwikkeling in de Nederlandse delta. Het uiteindelijke doel van het project Dijk van een Delta is een brug te slaan naar nationale en internationale toeristische promotie van de Nederlandse delta door het ontwikkelen en aanbieden van aantrekkelijke ontdekkingsen verblijfsarrangementen, die gebaseerd zijn op de regionale beeldverhalen. In de pilot werken provincies, recreatieondernemers en andere overheden actief samen. Het Munnikenland/Loevestein is zo’n ‘plek van ontwikkeling’, evenals De Biesbosch, Heerlijkheid Mariënwaerdt, molens Kinderdijk en Buitengoed Panoven. In 2010 zijn een inspiratieatlas en masterplan ontwikkeld; hierin wordt op beeldende wijze inzichtelijk hoe het motto ‘overleven met water’ beleefbaar kan worden gemaakt.

ARK Natuurontwikkeling/WNF/SBB De samenwerking met ARK is verder uitgebreid. In opdracht van het Wereld Natuurfonds en Staatsbosbeheer ontwikkelt ARK natuurproducten- en activiteiten. Onder de noemer ‘Expeditie Loevestein’ worden een aantal natuurproducten in de museumwinkel aangeboden, zoals een landschapskaart en een speurspel. Een medewerker van Loevestein is 8 uur per week gedetacheerd voor administratieve ondersteuning aan Expeditie Loevestein.

Stichting Vrienden Het bestuur van deze stichting werkt samen met het museum om private middelen te genereren ten behoeve van nieuwe museale presentaties. Deze middelen komen uit donaties van zowel particulieren (de Vriendenkring) als bedrijven (de Leenheren van Loevestein). Op 31 december 2010 waren er 75 volwassen Vrienden, 32 jeugdige Vrienden (totaal 107) en 58 Leenheren.

17

Ruimte voor de Rivier Eind 2008 heeft de staatssecretaris van VWS instemming verleend om het voorkeursalternatief voor het Munnikenland uit te werken in een inrichtingsplan. Dit inrichtingsplan is door voormalig minister Eurlings goedgekeurd in juni 2010. Er is gestart met een gecombineerde procedure voor het nieuwe bestemmingsplan en de vergunningaanvragen.  Na afronding van de procedures kan de uitvoering van de plannen beginnen. De uitvoering moet uiterlijk in 2015 klaar zijn.

Projecten 1000 Bommen en granaten, een explosieve vesting!

Nationaal Project Hollandse Waterlinie

Een interactieve publiekspresentatie over Loevestein als vesting in de Hollandse Waterlinie en een bezoekerscentrum voor het zuiden van de Hollandse Waterlinie zijn onderdelen van fase 1 van het Masterplan (zie ook p. 4 ‘directie’). Voor beide onderdelen is in september 2010 een schetsontwerp gepresenteerd door Tinker Imagineers. De fondswerving voor de presentaties verloopt voorspoedig: in 2010 zegde het VSBfonds € 350.000 toe, de Mondriaan Stichting € 75.000 en het Prins Bernhard Cultuurfonds € 25.000. De fondswerving wordt voortgezet in 2011.

Het Projectbureau is gestart met een vervolg op het Hoofdkwartier, dat officieel eind 2011 afloopt als project. De directeur is nauw betrokken bij de oprichting van de Stichting Liniebreed Ondernemen, die het Hoofdkwartier en op ter mijn het Projectbureau zelf gaat vervangen. Centraal in deze stichting staan belangenbehartiging van de ondernemers op de forten in de Nieuwe Hollandse Waterlinie en productontwikkeling en versterking van de economische kracht van de Nieuwe Hollandse Waterlinie.

Beleef mijn Gelderland

Loevestein biedt sinds 2009 een gratis webquest aan voor scholieren in het V.O. Ook drie lespakketten voor het primair onderwijs zijn gratis te downloaden. Sinds 2004 publiceert Loevestein de jaarverslagen digitaal op de website. Het jaarverslag van 2009 is 350 keer gedownload. In 2010 is gekeken naar mogelijke nieuwe toepassingen van E-cultuur. De collectie was al online beschikbaar via collectiegelderland. nl. In 2010 is de zoekfunctie geïntegreerd in de eigen website, zodat bezoekers nu ook op slotloevestein.nl de collectie kunnen bekijken. Loevestein is sinds 2010 ook actief in sociale netwerken als LinkedIn, Twitter en Facebook. Met de pagina op Facebook wil het museum meer internationaal publiek bereiken. Ook is online doneren via de website nu mogelijk. Ten slotte werkt Loevestein samen met het Nationaal Historisch Museum aan het online ontsluiten van onze geschiedenis via INNL.nl.

Agentschap NL kende € 680.000 toe aan het project ‘Beleef mijn Gelderland!’. Het Gelders Erfgoed diende namens 29 musea in Gelderland dit project in, waaronder Slot Loevestein. Met Augmented Reality, een applicatie op smart phones, kunnen allerlei museale objecten worden ‘teruggeplaatst’ in hun oorspronkelijke context door ze op de werkelijkheid te projecteren. Zo kan bijvoorbeeld een blik op het verleden worden geworpen met virtuele reconstructies van een landschap, stad of monument. Loevestein wil zo de verborgen verhalen uit zijn geschiedenis virtueel presenteren. De verhalen van de partners in het regionale samenwerkingsverband vertellen samen de Canon van Gelderland. Het project loopt in principe van september 2010 tot september 2012.

E-cultuur

18

Facilitaire zaken De stichting voert zelf alleen klein onderhoud uit, het groot onderhoud wordt onder auspiciën van de Rijksgebouwendienst uitgevoerd. De Rijksgebouwendienst kent hiervoor jaarlijks budget toe.

Kasteelbrug De ophaalbrug van het kasteel is in oktober vernieuwd, voor het eerst sinds 1976. De brug is hiervoor in zijn geheel tijdelijk verplaatst naar een werkplaats in Lemmer (Groningen) en volgens het Cradle to Cradle principe gerestaureerd met deels hergebruikt hout. Tijdens de restauratie was het kasteel bereikbaar met een noodbrug naar de Riddercamer: de oudste toegang tot het kasteel!

Kruittoren Het leien dak van de Kruittoren is in november en december vervangen. De toren stond deze maanden geheel in de steigers. Tegelijkertijd is de windvaan opnieuw verguld en de brandwerende toegangsdeur vervangen. Het oude slot is teruggeplaatst.

Overig onderhoud Het voegwerk van enkele bijgebouwen (D, C en F) is plaatselijk bijgewerkt van november t/m december. Ook het voegwerk van het kasteel is op de waterlijn waar nodig opnieuw ingeboet. Hiervoor is de gracht 1,5 meter verlaagd. Door de strenge vorst kon het werk pas in maart 2011 worden voltooid.

Veerdiensten Het fiets-/voetveer uit Gorinchem heeft 32.566 overzettingen gedaan van en naar Loevestein. Ook de watertaxi wordt steeds meer gebruikt en is een waardevolle extra verbinding en service. In 2010 is de exploitatie van de veerdienst tussen Woudichem en Slot Loevestein overgenomen door de nieuwe stichting ‘Boven ‘t Gat’.

19

De plek is opgeknapt en ook de samenwerking met de nieuwe veerman verloopt heel prettig. De stichting heeft 26.760 bezoekers overgezet, 6.550 met fiets.

Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen Loevestein tekende op 14 oktober 2009 een intentieverklaring voor een samenwerkingsproject met bedrijven en de elf gemeenten in Rivierenland om het milieukenmerk Green Key te krijgen. Na inspecties werd op 20 mei 2010 het certificaat ‘zilver’ uitgereikt. Green Key is het internationale keurmerk voor bedrijven in de toerisme- en recreatiebranche, en in de markt voor vergader- en congreslocaties, die serieus en controleerbaar bezig zijn met duurzaamheid, Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO), met zorg voor milieu op het bedrijf en de natuur in hun omgeving. Via de stichting Milieu Federatie is in 2009 een subsidie van € 9.000 ontvangen voor de ontwikkeling van een Cradle to Cradle (C2C) kasteelstoel. Ontwerpbureau Well design is de uitdaging aangegaan om een kasteelstoel te ontwerpen die volledig voldoet aan die uitgangspunten. Het doel is de stoel in 2011 te produceren. Ook profiteert Loevestein van de trend dat steeds meer bedrijven maatschappelijk verantwoord ondernemen in hun beleid opnemen. De werkgever van een vaste vrijwilliger, Sogeti, leende zijn werknemer in december tien werkdagen uit aan Loevestein tijdens een fabriekssluiting. Deze inzet was zeer waardevol voor het Midwinterfeest op 25, 27 en 28 december.

Bijlage I Prestatieafspraken 2010

Streefwaarden

2009

116.068

90.000

121.610

7.543

4.800

5.767

6.537 1.006

4.100 700

5.010 757

Openstelling museum (uren) Mei t/m september 910 730 Oktober t/m april 543 370

879 496

Bezoekers Aantal leerlingen (tot 18 jr) Waarvan: - Primair onderwijs - Voortgezet onderwijs

Openstelling museum (uren)

1.453

De cijfers 2010 zijn ontleend aan de jaarrekening 2010.

20

1.100

1.375

Bijlage II Organigram Directie (tevens enig bestuurder) Mw. H.J.M.R. Stijns Nevenfuncties: - bestuurslid sectie Kastelen en Landhuizen met een museale functie, onderdeel Museumvereniging - bestuurslid Stichting Vesting3hoek - lid Rotaryclub Gorinchem Personeel C. Alberts drs. S.J. Jansen drs. A.J. de Jong J.J.F.P.M. Mombers M.M. Lin J.E. Laroo G.A.E. Alberts E.C.G.M. van Grevengoed P.A.D. Wolthaus–den Besten A.J.B. van Weelden A. van Amstel M.C. Becht L.H. Rijnsaardt G. van der Star I. Diependaal-Meijer F.J.A. Klaus C.W. Lywood-van der Stelt C. Alebregtse F.M.A. van den Dries H.T. van der Heijden D. van Orten E.H.C. Remie M.J.M. Wolfs

financiën/automatisering conservator projectmedewerker/coördinator vrijwilligers facilitaire zaken facilitaire zaken marketing & sales gedetacheerd bij Hutten Catering telefonist/administratief medewerker telefonist/administratief medewerker boekhoudkundig medewerker gids gids gids gids gids gids gids kassier/museumwinkel kassier/museumwinkel kassier/museumwinkel kassier/museumwinkel kassier/museumwinkel kassier/museumwinkel

21

Vrijwilligers (per 31 december 2010) Jan van Aartrijk Agnes van Look Leen Augustijn Ineke Marchand Aida Azula Ko Mastenbroek Jan van Bennekum Dianne Meijler Marjolein Berendsen Leonie Mombers Leo Besems Mathijs Mombers Joke Beuken Isabelle Mombers Joke van den Bogaard Dick van Mourik Yordy Brugman Han Muller Maaike Brugman Hannie Nijdam Monique Buist Jenneke van der Plas Iris van Dam Karin Renes Delta Quintet Thea Richter Irene Diependaal Reinilde Richter François van den Dries Eva van Rij Alette Duvivier Jan Ritzema Fred Ermstrang Minke Romp Fleur Geenen Roos Rouwette Gonnie van Genderen Eva van Schijndel Nel Gerards Daniel Schinkel Marja Golverdingen Marjan Smit Els Helderman Maartje Spaargaren Selena van Hesteren Ruy Tolen Anita van Heusden Evert Toorenburgh Jan van Hooidonk Hilke van Veen Els Kentie Sanne Vinck Frans Klaus Anja Wagemakers Henk Klomp Jessica van de Water Jannie Kolff Ida Wierenga Jannes Köppen Jan Dirk Wijbenga Henk Koudstaal Anneke Zwaan Dick van Leenen Werkgroep Loevesteyn

Bijlage II Organigram

Archiefcommissie

Bedrijfsbureau

Museum & Collectie

Historische Commissie Educatiecommissie Werkgroep Loevesteyn

Marketing & Sales

Promotie- en presentatiecommissie Winkelcommissie

22

Onderhoudscommissie Activiteitencommissie

5913

3524

12631

Bijlage III Overzicht bezoekers 2010 Volbetalend Volwassenen NL 46516 Volwassenen BL Jongeren NL Jongeren BL Gratis Kinderen t/m 3 jr NL Kinderen t/m 3 jr BL Vrienden & relaties Groepen Groepen Volwassenen Groepen Scholen Groepen BL Acties Kinderactiviteiten CJP Museumkaarten Overige bezoekers Vestingbezoekers Betalend Niet betalend Totaal bezoekers

28.332 11152 1.125 12.613 215 42.285

913

2009 29.37943598 1.088 12.922 209 43.598

2.242 44 1.248 3.534

2.078 26 1.241 3.345

4.483 7.543 555 12.581

6.197 5.767 734 12.698

1.528 279 8.210 1.135 11.152

2.572 274 7.664 36 10.546

- 46.516 46.516

51.423 51.42 3

116.068

121.610

1697 2300 2886 2210 3941 6609 3718 10699 8485 5921 7127 10252 9976 13216 12000 6125 6304 6478 9449 1695 1769 3134 3669

Bezoekers per maand

3534 12581 Vestingbezoekers Vestingbezoekers

Acties Acties Volbetalend Volbetalend Gratis Gratis Groepen Groepen

15.000 15.000 11.250 11.250 7.500 7.500 3.750 3.750 0 0

Overzicht bezoekers

2010 januari februari maart april mei juni juli augustus september oktober november december



23

Vestingbezoekers913 2.300 Acties 2.210 Volbetalend 6.609 Gratis Groepen 10.699 5.921 10.252 13.216 6.125 6.478 1.695 3.134 69.552

januari januari januari februai februai februari maart maart maart april april april mei mei mei juni juni juni juli augustus juli september augustus augustus oktober september september november oktober oktober december november november december december

2009 1.848 3.239 2.369 5.092 9.150 7.776 9.611 11.236 7.017 7.451 1.688 3.710 70.187

Bijlage IV Samenstelling en profiel Raad van Toezicht Voorzitter ir. G.N. Kok Tot 1 september 2010 dijkgraaf Waterschap Rivierenland (watermanagement functie, lid v.a. augustus 2002, voorzitter v.a. september 2005, herbenoemd vanaf 1 augustus 2008, 3e periode). Nevenfuncties: - voorzitter Raad van Commissarissen Stichting Idealis te Wageningen, tot 15 september 2010; - lid Raad van Toezicht van Ziekenhuis Gelderse Vallei te Ede; - lid Raad van Commissarissen Van de Haar BV te Wekerom; - voorzitter Raad van Commissarissen Rabobank West-Betuwe; - lid bestuur Stichting “Ons Erf” (conferentieoord Berg en Dal); - lid bestuur Stichting “Eigen Huis” (studentensocieteit Wageningen); - secretaris Stichting Beheer Nieuw Keltenwoud (tennispark Bennekom). Leden drs. B.J. Koekoek Executive Managing Director North-West Europe Wienerberger AG (financiële functie, lid v.a. 1 januari 2003, financiële functie m.i.v. 22 maart 2005, herbenoemd v.a. 1 januari 2009, 3e periode). Nevenfunctie: bestuurslid Brick Development Association.

ing. K. Damen Voorzitter Raad van Bestuur Damen Shipyards Group (ondernemersfunctie, lid v.a. 1 oktober 2005, herbenoemd v.a. 1 oktober 2008, 2e periode). Nevenfuncties: - lid Hoofdbestuur Scheepsbouw Nederland; - past President Community European Shipyards’ Associations (CESA); - lid Raad van Advies Strategy & Governance Forum PricewaterhouseCoopers; - lid Raad van Commissarissen van Royal Van Zanten; - lid Raad van Commissarissen Van Oord; - lid Raad van Toezicht Platform Bèta Techniek; - bestuurslid Nederland Maritiem Land (NML); - honorair Consul van Mexico. dr. H.E.M. Berens Conservator Collectie bij het Nederlands Architectuurinstituut (museale functie, lid v.a. 1 januari 2010, 1e periode) Nevenfunctie: bestuurslid van ICOM/DEMHIST. ir. A. Adema Algemeen directeur van Corporate Facility Partners BV (adviseur duurzame ontwikkeling en publiek private samenwerking, lid v.a. 1 januari 2010, 1e periode). Nevenfuncties: - gastdocent Twente School of Management/STEM; - gastdocent Saxion Hogescholen.

24

Dhr. A. van de Bosch Burgemeester Zaltbommel (bestuursfunctie, lid v.a. 1 januari 2009, 1e periode). Nevenfuncties: - lid Dagelijks Bestuur en Algemeen Bestuur regio Rivierenland (portefeuille: dienstverlening); - lid Algemeen Bestuur Veiligheidscollege Gelderland-Zuid; - lid Regionaal College Politieregio Gelderland-Zuid; - lid Stuurgroep Verkeershandhaving Gelderland-Zuid; - bestuurslid Stichting Vrienden van het Slot Loevestein; - plaatsvervangend voorzitter Politiedistrict De Waarden; - voorzitter Stichting St. Maarten (St. Maartenskerk te Zaltbommel); - secretaris/penningmeester van het Streekarchief Bommelerwaard; - lid Commissie Bestuur en Veiligheid VNG; - lid Comité van Aanbeveling van de Stichting Vrienden van de Kapel van het Jeroen Bosch Ziekenhuis; - lid Comité van Aanbeveling van Vrijwilligers Palliatieve Terminale Zorg Nederland (VPTZ); - voorzitter Manhuysfonds.

Bijlage V Partners Leenheren in 2010

Ames Autobedrijven ARK Natuurontwikkeling Blokland Metaalbewerking BV Bouwkundig ontwerp- en adviesbureau ing. Jac. van Vuurde F.J.C. van den Brand ’t Bourgondisch Hof Cock van Buren Auto’s B.V. Corporate Facility Partners B.V. Damen Shipyards Group Epicurus Development B.V. Eurocommercial Properties N.V. FSV Accountants + Adviseurs G. van der Ven BV Aannemingsbedrijf Gemeente Gorinchem Gemeente Lingewaal Gemeente Woudrichem Gemeente Zaltbommel Heijmans Vastgoed B.V. Hutten Catering Konceptz KPMG Accountants N.V. Lambert van Venrooij grond, weg en waterbouw B.V. Marcel Köppen Fotografie Mazzola Partners Meeuwsen van den Pol Advocaten Neerlands Wijnhuis NOE-Bekistingtechniek Notarispraktijk Interwaert Plieger B.V. Prevoo B.V. Projectmij. Van de Wetering PROXSYS*

Rabobank Alblasserwaard Noord en Oost Rabobank Bommelerwaard Rendon Groep Rijkswaterstaat/Ruimte voor de Rivier Rotaryclub Gorinchem-Merwede Smits Neuchâtel Marine Department B.V. SQZI Concept Studio Steenfabriek de Rijswaard Stichting Rivierenland Fonds Stout Beheer B.V. Tamminga-Vos-Van Maurik Notarissen Tempo-Team Group B.V. v.d. Heuvel Trade Van den Engel Bouw Tiel B.V. Van der Brugge Makelaardij, verzekeringen en hypotheken Van Nieuwpoort Groep Van Noordenne Groep Van Rooijen Accountants en Belastingadviseurs Van Voorden Stichting Viveen Elektro Vos Autobedrijven Vos Schoonmaak & Food Cleaning Wereld Natuur Fonds Wienerberger B.V. Xella Nederland B.V. Zorgverzekeraar Trias

Overige partners

Burg Altena Collectie Gelderland Familievereniging Maas Geesteranus

25

Fort Vechten Gelders Erfgoed Gorcums Museum Historische Werkgroep Loevesteyn Kultuur Konnekt Ministerie van OCW Mondriaan Stichting Napoleontische Associatie der Nederlanden Nederlandse Kastelenstichting Nederlandse Museumvereniging Geldersch Landschap & Geldersche Kasteelen Organisatie Oude Muziek Platform Promotie Bommelerwaard Prins Bernhard Cultuurfonds Projectbureau Nieuwe Hollandse Waterlinie Provincie Gelderland RBT Rivierenland Rijksgebouwendienst Staatsbosbeheer Stadskasteel Zaltbommel Stichting Geef Gratis Stichting Kunst en Cultuur Gelderland Stichting Fort Asperen Stichting Vesting3hoek Stichting Vrienden van het Slot Loevestein Stichting Wandel en Fietsforten Streekarchief Land van Heusden en Altena Streekarchief Bommelerwaard Tinker Imagineers Vestingmuseum Naarden Vereniging Military Living History VSBfonds Waterschap Rivierenland

Colofon

Deze uitgave is een korte weergave van het jaarverslag 2010 van de Stichting Museum Slot Loevestein. Een volledig goedgekeurd jaarverslag kunt u gemotiveerd aanvragen via [email protected]. Uitgave: Tekst: Vormgeving: Foto’s: Foto p. 6 en 14: Foto p. 9: Beeld p. 18:

Stichting Museum Slot Loevestein Agnes de Jong Vijfnulacht Reclame Marketing Marcel Köppen Fotografie Sunny Jansen ARK Natuurontwikkeling Tinker Imagineers

Slot Loevestein Loevestein 1 5307 TG Poederoijen tel: 0183-447171 fax: 0183-447190 e-mail: [email protected]

www.slotloevestein.nl

26