JOT Outreachend werken Ria Lochtenberg vertrekt Hoe komt een Birmees bij de Jellinek Typisch Obrecht -Luctor ed Emergo- Gedachten

nummer 16

Foto: Kees C. Keuch

Foto: Kees C. Keuch

nul

JOT Outreachend werken Ria Lochtenberg vertrekt Hoe komt een Birmees bij de Jellinek Typisch Obrecht -Luctor ed EmergoGedachten

Nul-nummer 16 april 2013

0-nummer is een cliëntgestuurd project van de Cliëntenraad Arkin. Dit magazine is gemaakt voor en door (ex) cliënten van Jellinek/Mentrum Verslavingszorg Amsterdam.

colofon Redactie & medewerkers: Kees C. Keuch Andy Bos Frans Ahrendt Bani da Lima Teun Baaijens Tommie Thienpont Niels Höfelt Tello Neckheim m.d.a. Robby Beijerbacht voor het mogen gebruiken van zijn brievenbus. Pre-press en druk: Drukgoed & Paardekooper display Amsterdam Redactieadres: Redactie Nul-nummer p/a Cliëntenraad Arkin Postbus 75848 1070 AV Amsterdam E: [email protected] Site: www.jellinek.nl/clientenraad

Inhoud: 2 Redactioneel 3-9 Ria Lochtenberg verstrekt 10-12 Hoe Soe uit Birma bij de Jellinek terecht kwam 13 Radicale acceptatie & compassie 14-15 ‘Luctor ed Emergo’ 16-17 Boeddha (Sri-Lanka) 18-19 Typisch Obrecht 20-22 DGT uitgelegd 23 What’s in the name? 24-31 JOT ‘erop af gaan’ 32 Nulnummer op internet

Voor reacties en ingezonden brieven en voor toestemming voor het geheel of gedeeltelijk overnemen van berichten en/of artikelen uit het Nul-nummer kunt u contact opnemen met de redactie via ons e-mailadres.

02

Redactioneel Vaak verkondig ik mijn mening dat ‘wil het stoppen met gebruik van alcohol enigszins effect sorteren, succes hebben’, dan is in een klinische setting het noodzakelijk dat de patiëntcliënt langere tijd aaneen absoluut abstinent moet zijn. Dan hebben we het niet over enkele weken maar enkele maanden. Daar zijn de meningen nogal over verdeeld zoals u in enkele artikelen in dit Nul-nummer kunt lezen. Dat mijn mening niet geheel onzinnig is blijkt uit een recentelijk verschenen artikel in het tijdschrift voor Psychiatrie. (nr.2-2013) Hierin wordt gesteld dat het neuropsychologisch functioneren verbetert met het toenemen van de abstinentietijd waarbij het minimaal zes weken kan duren alvorens sprake is van herstel naar een enigszins stabiel niveau. Als conclusie hieruit kun je zeggen dat het minimaal een abstinentietermijn van zes weken vereist voor het verrichten van verantwoorde neuropsychologische diagnostiek. En dit betekent dat in de beginfase van abstinentie het niet verantwoord is om programma’s aan te bieden die een beroep doen op cognitieve vaardigheden, denk aan o.a. psycho- educatieprogramma’s, verbale groepstherapieën, terugval preventie, sociale vaardigheidstraining en motiverende gesprekstechnieken. Veel van deze psychosociale interventies vereisen cognitieve vaardigheden om de aangeboden informatie te begrijpen, te verwerken en te herinneren. Neuro-psychologisch onderzoek is bedoeld om de veelal niet zichtbare cognitieve beperkingen op te sporen die van belang zijn om de behandelfase zo adequaat mogelijk in te richten. Het is bekend dat de cognitieve stoornissen en karakterveranderingen, na een abstinentieperiode van enkele weken tot maanden ‘verdwijnen’. De multidisciplinaire richtlijn Alcohol lijkt hierbij aan te sluiten en men spreekt zich hierin voorzichtig uit over een abstinentietermijn van 2-3 weken om de diagnose depressie of angststoornis met enige zekerheid vast te kunnen stellen. Echter, men voegt er vervolgens aan toe dat de angstklachten en depressieve klachten bij de meeste chronische alcoholisten grotendeels spontaan herstellen na 1-4 weken. Nu zijn mensen met een alcoholprobleem in allerlei klassen in te delen maar er is ook een specifieke groep mensen die leeft in zorgwekkende omstandigheden. Voor deze mensen blijkt een beroep op eigen kracht en zelfredzaamheid vaak te hoog gegrepen. En vaak zijn ze ook afgeknapt op de hulpverlening. Om deze groep te bereiken bestaat het JOT, het outreachend team. Het vaak onzichtbare werk dat het JOT verricht leest u vanaf pagina 24. Verder een uitgebreid leerzaam interview met therapeute Ria Lochtenberg die na veertig jaar bij Jellinek te hebben gewerkt met pensioen is gegaan. Het verhaal van Soe uit Birma (Myanmar) heeft er o.a. toe geleid dat de middenpagina gevuld is met een portret van Boeddha. De foto is gemaakt op Sri-Lanka (1983). In Nul-nummer 15 gaf Teun al te kennen weer naar de Skuul op Texel te willen. Hoe het hem vergaat aldaar leest u vanaf pagina 14. Dat geldt min of meer ook voor onze gewaardeerde medewerker aan het Nul-nummer, Andy. Hij legt uit wat de hersenstam doet en wat ‘exposure therapy’ voor hem heeft betekend. Wat is ‘dialectische gedragstherapie’, wordt uit de doeken gedaan vanaf pagina 20. In de verschillende artikelen wordt o.a. gesproken over de ‘acht leefgebieden’ van de patiëntcliënt. Daar valt bijvoorbeeld ‘dagbesteding’ onder evenals ‘huisvesting’. Wie een beetje de ontwikkeling in de gezondheidszorg volgt weet dat het allemaal wel mooi klinkt maar dat dankzij bezuinigingen er niet meer zoveel gerealiseerd kan worden en we helaas afbraak zien in plaats van opbouw. Al met al is er geen sector harder dan de zachte sector.



KCK 10-4-13 -nummer 16

Ria Lochtenberg vertrekt “Het is echter zonder meer duidelijk dat de totale sociale structuur van het gezin merkwaardige wijzigingen ondergaat in de loop van een alcoholverslavingproces” Uitspraak van Dr. P.H. Esser 1968. Dr. Esser was psychiater bij de Jellinek en o.a. voorzitter van de’ Federatie van Instellingen voor de Zorg voor Alcoholisten’ (FZA).

Voorafgaand aan dit gesprek had Ria te kennen gegeven dat ze een pleidooi wil houden over het meer betrekken van de familie e.a. bij de behandeling van mensen met een verslavingsprobleem. In dit artikel volgen we Ria vanaf het begin en geven een beeld van de ‘ontwikkeling’ in de verslavingszorg van de afgelopen veertig jaar. (Daar waar ‘hij’ staat kan ook als ‘zij’ gelezen worden.) In januari 1975 kwam Ria in dienst bij de ‘Mannenkliniek voor alcoholisme’ van de Jellinek. Dat was in de kliniek aan de Keizersgracht 674. In augustus 1975 was mijn eerste opname en Ria was mijn eerste Maatschappelijk Werkster, zoals dat toen nog heette. In het monumentale gebouw was haar kantoortje gevestigd in een omgebouwde bezemkast onder de trap. Het mag duidelijk zijn dat wij elkaar al lang kennen, hoewel ‘kennen’ een groot woord is. Vanaf het begin dat we met het Nulnummer zijn begonnen (2004) had ik al het idee om met Ria een verhaal te maken. Omdat ik graag terug kijk in het verleden, temeer daar uit de geschiedenis veel valt te leren, leek het mij wel aardig om haar verhaal op te tekenen enigszins vanuit historisch perspectief. Het grappige voor mij in deze is dat ik bepaalde zaken toch weer iets anders ben gaan bezien en aldus mijn ‘kennisveld’ enigszins heb bijgeschaafd. Een vriendelijke vrouw die vrijwel altijd vrolijk is, maar waar ik ook

Niet van tevoren maar ook niet achteraf en dat is het

achter ben gekomen is dat behalve dan dat ze is uitgegroeid

typische want ik vind het, en wie ben ik natuurlijk, niet

tot een therapeute van klasse, iemand is die terecht zichzelf

goed. Ik merk een duidelijk heel ander gedrag bij echt pure

beeldhouwster mag noemen. De afbeeldingen zijn beeld-

drugsgebruikers en de bijna klassieke alcoholist.

houwwerken van Ria.

Ja maar, ik kom haast geen klassieke alcoholist meer tegen

Het is een lang artikel geworden, maar ik zou niet weten

voor behandeling. Heel af en toe vangen we er eentje.

hoe het in te korten. En dan nog te bedenken dat er nog een

Parkweg werd opgeheven en ook de Keizersgracht 818 en toen

artikel in dit blad staat wat eigenlijk hierbij hoort maar de

werd het allemaal op één hoop, zal ik maar zeggen. Het werd

opmaak- redactie van dit blad leek het beter dit te scheiden.

gewoon middelafhankelijkheid. Dat is nooit enig probleem

(Zie artikel op pagina 20)

geweest in het samengaan daarvan. Wel de mannen met de

Midden zeventiger jaren was het puur alcohol, over drugs

vrouwen, dat was ook apart.

hadden we het eigenlijk nog niet. Ja wel, Keizersgracht 818 was de drugsafdeling. Heel apart,

Het zijn nu allemaal mensen die ‘snuiven’, alcohol en drugs

je mocht die patiënten ook niet mengen want dan zouden ze

gebruiken, beetje van beide, de leeftijdsgrens wordt ook veel

ruzie krijgen op de gang.

jonger. Dus wat je zei, op de Keizersgracht, de wat oudere

Op een gegeven moment is het middel- onafhankelijk

meestal toch wel boven de veertig. Dat is ook behoorlijk

behandelen geïntroduceerd maar er is nooit wetenschap-

wat jonger geworden en zo’n klassieke, alleen maar alcohol

pelijk onderzoek naar gedaan of dit zomaar kon.

drinkende, van gewoonte- gewenning- naar verslaving geraakt,

Van tevoren?

waar verder niet zoveel mee aan de hand is…

-nummer 16

03

De groep 55 plussers?

gebeuren, dat het meer naar de ‘zorg’ gaat. Maar daar zijn

Soms nog, maar meestal zit er dan ernstige depressie of angst

toch allemaal beslisbomen over, die kijken naar de ernst.

bij. Eigenlijk, ze zullen er wel zijn hoor, maar die krijgen natuurlijk veel meer gewoon leefstijltraining of een on-line

Bij de vrouwenafdeling (vanaf 1982 in het Jellinekhuis,

behandeling.

Obrechtstraat) was het wel zo dat daar vrouwen met

Misschien dat ze wel naar een particuliere instelling gaan.

trauma’s rondliepen.

Ja, naar een particuliere instelling of gewoon naar de

Ja, dus dat mocht nog wel blijven bestaan maar dat is later

AA*, dat weet ik niet. Maar ik denk, als je ook kijkt naar

ook verdwenen. ‘Vrouwspecifieke problematiek’, eigenlijk

de beslisboom, dan is het natuurlijk ook zo dat je on-line

hoor je nooit meer iemand daarover. Daar merk ik in de kli-

behandeling hebt, je hebt de ‘blended’* behandeling, je

niek bijvoorbeeld niks van dat ook getraumatiseerde vrou-

hebt de leefstijl trainingen, dan krijg je de dagbehandeling

wen, meestal door mannen, daar problemen mee hebben.

en dan pas de klinische opnames. Dus die mensen die een enkelvoudige verslaving hebben, alleen maar alcohol drinken, die komen in ofwel on-line behandeling, blended behandeling of leefstijltraining en dat gaat meestal wel goed.

Onderscheid We doen hier in de Obrechtstraat Curatieve behandeling, dus dat zijn de ‘betere’ en dat was vroeger niet. Toen hadden we de JOS* en de Heinzegroep*. Die JOS is pas later gekomen toen je merkte dat er een groep was waarvan je dacht: nou die moeten wat langer, wat langzamer, niet teveel tegelijk, dat is de groep wat nu de chronische kant is geworden. Maar toch zie ik een overlap van dat ik mensen de ene keer hier zie rondlopen en de andere keer op de Vlaardingenlaan. Eigenlijk soms jammer zelfs dat het niet tegelijkertijd kan. Ja want? Je zou iemand soms ook een casemanager gunnen en tegelijkertijd therapie. Bijvoorbeeld Dialectische Gedragstherapie voor ernstig verslaafde suïcidale Borderline

Misschien zijn dat dingen waar twintig jaar geleden an-

patiënten.

ders tegenaan werd gekeken.

(Zie artikel op pagina 20)

Waar je oog voor hebt dat bestaat dan ook, maar als je er geen oog voor hebt dan bestaat het kennelijk niet.

Een interessant punt, die scheiding tussen chronisch en

Toen ik begon op die Keizersgracht en merkte ik al heel

curatief.

gauw dat als je de familie er niet bij betrekt, degene waar-

Is een vaag begrip. Is een absoluut vaag begrip, dat ben ik

van iemand houdt, of degene waarom je geeft, niet bij de

met je eens.

behandeling kan betrekken, ja wat ben je dan aan het doen

Maar die markt is wel zo gescheiden.

als buitenstaander? Dat is zo essentieel, dus ik ben toen maar

Ja en dat vind ik jammer. Het is lastig om van een Havo naar

begonnen met ‘Vrouwengroepen’, aangezien het alleen maar

een VWO opleiding te gaan.

mannen waren in de kliniek.

Want in hoeverre heeft de doorgeschoten drinker die dus

Ja, dat was nog zo in die tijd.

op een gegeven moment aanklopt omdat ie s’ochtends last

De vrouwen of de partners dus van de degene die opgenomen

heeft van onthoudingsverschijnselen, waarvan ie eerst nog

waren in die tijd. Dat waren heel waardevolle bijeenkom-

even dacht dat ie misschien griep had, maar dan toch op

sten. We nodigden mensen uit, iemand van Al-Anon* kwam

een gegeven moment van de huisarts te horen krijgt dat

vertellen hoe zij het deden. Die mensen waren zo dankbaar

het iets met alcohol te maken heeft, dat je dan maar moet

ook dat er aandacht voor hun probleem was. Toen we begon-

afwachten waar je terecht komt.

nen dachten we ‘nou we gooien het allemaal op één hoop’,

Nee, als het zo gaat, als er nog nooit wat gebeurd is verder,

we nodigen iedereen uit en die moet zijn familie of kennis

dan lijkt het me logisch dat je hier terecht komt. Heb je

meenemen en kwamen allemaal tezamen. Dus dat waren cli-

een geschiedenis van ik weet niet hoelang en mislukkingen,

ënten én familieleden. Dat waren heel leuke bijeenkomsten

dan moet je gaan denken, er moet iets aan de andere kant

moet ik zeggen.

04

-nummer 16

Dan krijg je veel mensen bij elkaar.

andere man thuis.

Dat waren giga groepen, soms met wel vijftig, zestig man. En wat deed je dan?

Wat betekent ‘Coping’?

Dan gaven we voorlichting over verslaving. Dokter Dikkenberg

Het Engelse woord to cope. (het aankunnen- het hoofd

kwam uitleg geven wat het nou was.

kunnen bieden) De verslaafde zeg maar, die vertoont

Maar ook werd er gepraat over ‘hoe kijk je nou naar elkaar

bepaald gedrag. De ander leert daarmee omgaan, ook op een

toe’? Dan deelde we de groep in tweeën, dus aan de ene

manier zodat die overleeft, wat niet altijd de meest slimme

kant zaten de verslaafden en aan de andere kant zaten de

manier is. Eén van de dingen over coping gedrag is: dat ik

familieleden en dan zeiden we van ‘Wat dacht je nou over

bijvoorbeeld als echtgenote van… heel erg ga controleren.

die ander voordat ie hier kwam’? ‘Nou hij liegt, hij bedriegt,

Dus voortdurend bezig ben met al je zakken nakijken, je belt

onbetrouwbaar’. Maar we lieten ook die verslaafde zeg-

tussendoor om te kijken waar je bent. Dat soort dingen, dat

gen van ‘Wat vond jij nou van hun voordat je hier kwam’?

is een manier om te ‘cope’, om dat aan te kunnen. De vraag

Ja eh betuttelend, gierig, zeikerd. Dan had je twee van dat

is of dat nou de meest handige manier is?

soort punten waaruit bleek dat ze elkaar eigenlijk behoorlijk vervelend vonden, daar kwam het eigenlijk op neer. En die

En hoe is dat verder gegaan?

familie was dan heel verbaasd dat die verslaafden hun ook zo



vervelend vond, dat waren hele eyeopeners.

Toen kreeg je dat ‘evidence based’.* De gezinstherapie heeft daar wel wat onderzoek naar gedaan en gekeken naar ‘wat

Dus we zeiden: ‘van als dat nou gaat veranderen, wat wordt

is nou het meest effectief’? Dan blijkt eigenlijk dat het niet

het dan’? Hoe ga je dan kijken, want dat betekent dat jij een

zoveel zin heeft die gezinstherapieën. Het enige wat wel

andere blik moet hebben op de ander. Je kunt het niet bij

zinvol is dat we nu het CRAFT* model hebben, dat is het

één blik houden want dan blijft het ’t zelfde. Op een gegeven

gezin of mensen uit de omgeving behandelen als degene die

moment was het natuurlijk ook een beetje onhanteerbaar

in behandeling zou moeten, dus de verslaafde niet wil. Maar

omdat het grote groepen waren. Het effect was soms van

dat is natuurlijk een heel ander soort programma.

komsiekomsa, maar we deden daarnaast ook gezinstherapie. Dat vond ik heel waardevol, vooral als het die gezinnen wa-

Die familieavonden is over gegaan en nu heb je

ren waar er zoveel haat en nijd bleef en het eigenlijk niet op

de voorlichtingsavonden, om de twee weken op

de één of andere manier kon bespreken met elkaar, waar het

woensdagavond. Dat heb jij ook nog gedaan.

praten met elkaar ook zo moeilijk was.

Dat heb ik helemaal opgezet. Die scheidslijnen tussen ambulant en klinisch werd kleiner omdat iedereen dezelfde

Dan heeft behandeling ook niet

behandelingen doet. Tussen kort en lang werd kleiner, er

zoveel zin.

kwam dagbehandeling.

Ja, dan is de kans op terugval

Veel mensen die dus zelf informatie willen hebben over

behoorlijk groot. Ik vind als ie-

het probleem van hun partner.

mand ontnuchterd en behandeld

En het maakt niet uit of ze hier in behandeling zijn, of

is, vervolgens komt hij thuis en

dat ze nooit in behandeling zijn geweest of al tien keer

dan is het wel anders. Maar als de

uitbehandeld zijn.

partner zijn of haar rol volledig kwijt is, de rol van betuttelaar,

Maar toen ben jij gestopt met die familieavonden.

verzorger of verpleegster, weet

Ja, je kan niet alles eeuwig blijven doen. Als ik niet zo af en

ik veel wat, dan zit je wel met

toe wat anders was gaan doen had ik het hier niet zo lang

een groot hiaat en dat moet ook

volgehouden. Af en toe wat bijleren en iets nieuws verzinnen.

besproken worden. Bedenken van

Ik ben me gaan verdiepen in de dialectische gedragstherapie

‘hoe krijgen we weer communi-

(DGT) van Marsha Linehan*. (Zie artikel op pagina 20)

catie met elkaar’? En hoe kan die ander het gedrag wat ie altijd

Wat ik voor ogen heb is eigenlijk, van iemand is abstinent

heeft gehad, dat noemen we het

maar dan begint het, dat merk ik in de Nazorg.

’coping gedrag’, om de situatie aan te kunnen, hoe kan hij

Na de opname begint het leven pas natuurlijk, dat is

dat veranderen? Want dat zal wel moeten. Ja, ik vind dat

simpel gezegd het hele eieren eten.

heel belangrijk.

Ja, dan begint eigenlijk het zwaardere leven. Daar is een



stukje Nazorg en verder moet iemand het maar uitzoeken Dus die alcoholist die hier behandeld is, komt na drie

en dan denk ik, op dat moment zou gezinsbehandeling heel

maanden weer thuis en dan krijgt die echtgenote een

goed zijn. Om mensen toch een beetje te helpen dat ‘coping

-nummer 16

05

gedrag’ van de partner te veranderen, een keer te gaan

verantwoording voor waar ie is, daar bij jou en dat kan je

praten met elkaar. Verslaving roept altijd woede op, bijna

lastig vinden en ik kan misschien merken van dat je nog meer

wel als ik zie van hoe zelfs hulpverleners reageren, nou

op je rug gaat liggen met je beentjes omhoog.

begint het ietsjes te verbeteren.

Dat vind ik ook goed hoor, laat iemand dat zelf beslissen.

Hoe bedoel je dat dan?

Maar sommige mensen zeggen van ‘zeg jij dat maar’ en dan

Zo van: ‘Nou is hij alweer terug gevallen, potverdorie’ en ik

zei ik: ‘nou dat is goed, maar ga je dan ook doen wat ik zeg?

kan me niet voorstellen dat het zo moeilijk is dus ik denk ‘je

Ja dat is natuurlijk een ander verhaal.

doet niet voldoende je best’.

Op de KBO is het zo dat als je in het weekend doorzakt of

Ja, en wij denken: ‘wat moeten die mensen die hier

gebruikt, dat daar dus geen ‘straf’ op staat.

werken wel niet denken van dat ik nou weer hier kom’.

Nee, dat is jouw verantwoording.

Dat is het schaamte en schuld gevoel. Maar het schaamte en

Hoeveel keer mag je doorzakken, zijn daar regels voor?

schuldgevoel doet meer als ik denk: ‘maar toch doe je niet

Nee, dat soort regels bestaan niet meer. We gaan wel steeds

echt je best hoor Kees’.

praten van heeft dit zin? Want als jij iedere week gebruikt, dan moet je wel mij kunnen uitleggen dat het zin heef of dat

We hadden het over de woede, dat natuurlijk in het thuis-

er iets anders moet gebeuren.

front is. Sinds we goed les geven in motiverende gesprekstechnieken wordt dat wat minder. De bejegening, toen we hier begonnen was het toch een beetje straffen en belonen. Als iemand was uitgegleden of terug gevallen, dan mocht hij niet naar huis toe, dan moest je maar verder uitdrogen en dat is iets anders dan iets leren. Leren kun je d.m.v. gedragsanalyse. ‘Uitdrogen’ is wel een heel ouderwetse uitdrukking maar de gedachte was toen van ehm.. We moeten je meer beschermen.. Ja, en eventjes die tijd nodig om weer te stabiliseren. Maar dat beschermende, dat is een beetje weg. Het is bijna als bij paardrijden, flikker je er af, het beste is om gelijk weer op dat paard te gaan en dan ben je goed voorbereid. Jaja, goed voorbereid op het drinken gewoon. Op het niet drinken of niet gebruiken, bewuste beslissingen maken. Ik kan me wel voorstellen dat als je in het weekend, dat je naar huis gaat om te ‘trainen’ en je zakt stevig door,

Jantje: ‘Wat eten we vandaag’? Moeder: ‘Hussen met je neus ertussen’. Belgisch Hardsteen

dat je dan wel kunt zeggen: even een paar dagen binnen

‘Games alcoholics play’

blijven.

En dan komt iemand met een fantastische smoes.

Ik ga toch niet jou als een klein kind behandelen en zeggen

Waarom zou hij smoezen vertellen? Even serieus, toen ik hier

je mag niet. Maar als ik met iemand zou praten over terugval

in 1975 in dienst kwam kreeg ik van Dees Postma (destijds di-

in het weekend en zou kijken, hoe kan je het best jezelf

recteur Jellinek) een boek in handen ‘Games alcoholics play’.

overeind houden, wat is nou echt het beste voor je en je zou

Nou ik snapte er geen zak van, ik dacht: ‘ik zie helemaal

zeggen ‘eigenlijk zou ik niet naar huis moeten het volgend

geen spelletjes dat iemand speelt, ik zie wel dat je leven

weekend’, dan zeg ik: ‘lijkt me een goed plan, maar ik ga

heel beroerd is zoals het gaat en dat je geen andere manier

je toch niet verbieden om naar huis toe te gaan. Ik zou

weet. En wat jij smoezen noemt, dat noem ik geen smoezen.

natuurlijk wel de volgende keer, als je dan tóch naar huis

Dan denkt ik: ‘dat vind ik wel interessant’ want waarom zou

gaat, met je praten ‘je had een goed plan en waarom heb je

jij mij een smoes moeten vertellen, ik sta toch aan jouw

je daar niet aan gehouden’?

kant. Je kan een reden hebben of iets waarvan ik denk ’Is

Onder de noemer van de ‘leerzame les’ dus.

datnoude reden’, maar dat kan je me dan uitleggen.

Maar het gaat toch erom dat jij de regie hebt, niet ik. Maar niet iedereen kan daar mee overweg.

Leugentjes?

Maar dan is het zaak om dat te leren en met verslaving

Leugentjes, eigenlijk geloof ik dat ook niet eens. Trouwens

moet je dat wel verdomd goed zelf leren. Dat is echt een

als blijkt dat iemand liegt, heeft hij een groot probleem met

heel essentiële verandering. In de bejegening ook, laat de

mij wat hij eerst moet oplossen anders geloof ik niets meer

06

-nummer 16

wat hij verteld en kan ik ook niet helpen. Dat moet vanaf het begin af aan duidelijk zijn. Ik zou kunnen vragen: ‘lieg je over

Nazorg breder bezien

je gebruik’? En zo ja ‘hoe denk je dat je met mij eerlijk kan blijven’?

Ik doe sinds 2000 de Nazorggroepen. Dus dat is de afgelopen

Maar mensen zijn er misschien nog niet aan toe, mensen

dertien jaar. Hartstikke leuk, leuke groep. Komt een keer per

hebben tijd nodig om afscheid te nemen van bijvoorbeeld

week bij elkaar.

die alcohol en dat is ook een proces.

Iedereen blijft ook komen?

Ze komen toch binnen, ze komen toch bij je. Als iemand niet

Nee, uiteraard blijft niet iedereen komen. De winners blijven

komt, dan is het zorgelijk ja. Daarom bereid je één van de

komen sowieso.

belangrijkste dingen die je doet, bereid mensen voor op een

Hoe lang?

terugval, laat ze zorgen dat ze de weg weten om weer op te

Een jaar, er is een eind aan.

staan.

En na een jaar zeg je van ‘nu weet je het wel’ ga nu maar

Kijk, dat is concreet, dat is duidelijk.

iets anders doen.

Leer ze hoe ze opstaan na een val, dat lijkt me belangrijker

Maar soms is het al eerder dat iemand weet hoe het moet,

dan dat vallen op zich.

of het gaat heel goed met hem en dan stopt hij na drie Wat ik vroeger wel eens hoorde

maanden. En soms zakt iemand weer zo erg terug dat het

in de kliniek en wat ik heden ook

geen nazorg meer is maar voorzorg en kan hij wat mij betreft

nog wel eens merk is dat zo tegen

de voordeur weer binnen.

het weekend sommigen onderling fluisteren ‘nou in het weekend ga

Jij ziet de Nazorg als die groepen, die terugkomgroepen.

ik lekker zuipen’.

Wij vanuit het netwerk Cliëntenraden Verslavingszorg in

Dat kan, en dan vraag je ‘was het

Nederland hebben het begrip ‘Nazorg’, of beter ‘Vervolg-

de moeite waard, was het zo lekker

zorg’, beschreven. In 2008 kwam de toenmalige minister

als je dacht’?

Klink van VWS met een op schrift gestelde ‘proloog’ waar-

Ik vind dat raar, als ik het al

in hij stelde dat ‘Hoogwaardige Verslavingszorg, dat moet

van plan zou zijn dan zou ik dat

voldoen aan dit, dat, zus, zo’. Dan zegt ie o.a. ‘mensen

gewoon niet zo vertellen.

moeten een dak boven hun hoofd hebben’, financiën moet

Dus er kunnen allerlei motieven

geregeld zijn.

zijn waarom je dat zo verteld of

Dak boven hun hoofd hebben ze al verknald door de Klinische

waarom je dat doet. ‘Ik denk dat

Nazorg te sluiten, wat erg vervelend is.

het nog wel kan, ik wil niet dat ik

Ja absoluut. Merk je daar iets van trouwens?

bij die groep hoor die dat niet meer kan’, dus dat is een reden

Ja, heb nu een paar mensen in de Nazorg die geen dak boven

waarom iemand denkt in het weekend het uit te proberen.

hun hoofd hebben. Die eigenlijk van de ene vriend, vriendin

Ja natuurlijk, iedereen gaat het uitproberen.

naar de andere verkassen.

Nou ja, dan leert hij dat toch, beter onder toezicht.

Maar het wel clean houden?

Daarmee ben je er natuurlijk nog niet.

Nou dat gaat soms veel met vallen en opstaan en de vraag is

De vraag is ‘hoe sneller hoe beter, dat hij er achter komt’. Ik

hoelang hou je dat vol. En de vooruitzichten in Amsterdam

denk dat het met alles zo gaat, dat je eerst in een fase van ac-

zijn natuurlijk ook niet zo denderend, het is echt heel

ceptatie moet komen. Dat het is zoals het is en niet is zoals

moeilijk.

jij graag wil dat het is.

En met de financiën, het werk of bezigheid, dat lukt

Het is grijs hoor in al die nuchterheid, een saaie boel in het

natuurlijk niet bij iedereen.

leven eigenlijk.

Nou, over het algemeen met Roads* aan de Generaal

Nou dat vind ik niet.

Vetterstraat gaat het redelijk goed.

Nee maar voor veel drinkers e.a. genotzoekers is dat wel

Vroeger had je de WSW (Wet Sociale Werkvoorziening),

zo, tenzij je daar iets voor in de plaats zet.

dat is er nog wel maar niet veel meer van over.

Er komt een periode van leegte misschien, dat je denkt ‘is dit

Je hebt nu Roads. Ik heb bijna niemand in de Nazorggroep

het nou’. Je doet namelijk iets heel moeilijks en dan verwacht

die geen vorm van vrijwilligerswerk heeft. In het begin zijn

je iets heel moois. En dat valt een beetje tegen want het

ze daar een beetje terughoudend over, van dat wil ik niet

enige wat je terug krijgt is gewoon ‘leven’ en daar moet je

blabla, maar als ze dan van anderen horen die dat ook doen

zelf invulling in geven. Er gebeurt heus geen wonder; omdat

en dat dit goed gaat, leuke dingen doen en je kunt ook

jij iets moeilijks doet gaat het leven niet in eens veranderen.

nog gaan schilderen bij Kunstkop*. Of hardlopen met die

Het leven blijft zoals het is, alleen jij moet daar invulling aan

loopgroepen.

geven.

-nummer 16

07

Maar echt werk re-integratie bedrijven?

in het Core en Non-core beleid van dit bedrijf is het zonder

Vandaag de dag is dat natuurlijk dweilen met de kraan open.

pardon weggesneden.

De Nazorg is voor mensen van de Dagbehandeling of de KBO*,

Ik denk dat het gewoon een politieke geldkwestie is. Maar niet

dat is het zorgpad ‘ernstig’, dus die hebben een ernstige

een behandel technisch beleid, dus niet vanuit de behande-

verslavingsgeschiedenis. Nou de maatschappij is niet welwil-

laars gezegd van ‘we hebben een Klinische Nazorg maar eigen-

lend tegenover mensen met een verslavingsgeschiedenis, dat

lijk hebben we daar nooit mensen voor’. Het zat altijd vol.

sowieso niet.

Zo is het wel een beetje gebracht door de directie, van

Voor het werk bedoel je?

‘nou we zagen al een teruglopende trend’, ik zeg ‘hou op

Ja voor het werk. Ik neem jou niet graag in dienst als ik weet

met mij, ik kom daar geregeld en het zit altijd vol’!

dat je een verslavings geschiedenis hebt, ja dat is de realiteit

Er is ook een tekort van dat soort plekken. En het was ook

en het is gewoon een moeilijke tijd. Maar goed, in de jaren

een stukje extra ondersteuning in de zin van controle, je

tachtig herinner ik me dat we dat ook hadden hoor.

moest blazen of urine inleveren of weet ik veel wat maar het hielp wel. Mensen hebben soms langere tijd externe controle

Ja dat klopt. Lubbers was toen aan het bewind.

nodig. En nu zeg ik tegen een hele hoop mensen, als ze steeds

Boven de veertig kwam je niet aan de slag, dat is nu ook zo.

terugvallen, nou ga maar hier beneden elke dag blazen of urine inleveren. Dat kan dan nog wel enkele dagen in de week. Als je nu dit soort dingen bekijkt, hoe zie jij dan de toekomst van de verslavingszorg? Nou ik vind dat aan de ene kant professionaliseert het zich steeds beter, dat vind ik heel goed, ik vind echt dat behandelen veel professioneler gedaan wordt en veel deskundiger. Ze weten wat ze doen nu, beter dan vroeger dus dat heeft zich goed ontwikkeld en aan de andere kant denk ik, gezien de politieke ideeën van ‘als je een depressie of angst hebt, dan is dat een kwaal waar je niet behandeld voor hoeft te worden’, want niet alle kwalen gaan wij betalen. Een heleboel van onze cliënten hebben ofwel depressie of angst, en dat zou je dan niet mogen behandelen. Dat vind ik een slechte zaak. Mensen komen weer op straat, we gaan echt terug, mensen die gewoon weer buiten de boot gaan vallen. Er gaan weer verslaafden op straat wonen, overlast veroorzaken. Met een stevige Dubbel Diagnose kom je nog wel ergens onder dak. Een dubbel diagnose kan helpen, maar niet bij alleen angst of depressie, dat is niet voldoende DD. Dan moet je er even flink bij gaan drinken.

‘Die klinische Nazorg’

Dan ga je dus iemand vragen nog gekker te doen dan nodig is en dan pas krijgt ie een goede behandeling. Daar komt het wel een beetje op neer.

Dat is jammer, echt heel erg jammer! Voor een hele hoop men-

Dat is toch raar.

sen. Kijk als je iemand opneemt die geen dak boven zijn hoofd

Want we hebben het over de enkelvoudige alcoholist.

heeft, waar moet hij in godsnaam naar toe?

Maar het is toch raar dat eigenlijk iemand zegt: ‘we gaan pas

Dan is je behandeling gedoemd te mislukken.

wat doen als het heel erg is’. Als je ‘zorgmijder’ bent krijg je

Ja ik vind van wel. Ik vind dat dit eerst geregeld moet worden

gratis behandeling.

en hoe regel je dat in vredesnaam met iemand die gebruikt?

Klinkt wat tegenstrijdig allemaal. Er zijn zelfs al geluiden

Dus het is een beetje een vicieuze cirkel.

van ’we stoppen helemaal met die Verslavingszorg’; als mensen iets willen dan gaan ze maar naar een particuliere

Vroeger hadden we op de Keizersgracht 580 het ‘Terug-

instelling.

keerhuis’, vervolgens werd het de Tafelbergweg, toen wilde

Dan krijg je Amerikaanse toestanden toch. Particuliere

ze het eigenlijk al afstoten maar omdat er veel protest was

instellingen hebben niet de know-how om goede diagnostiek te

is het toen Uilenstede in Amstelveen geworden. Plotseling

doen.

08

-nummer 16

Maar dat kunnen ze wel verwerven. De programma’s die ze bieden is bijna allemaal het ‘12 Stappen programma’. Maar niet de cognitieve gedragstherapeutische behandeling die wij bieden. Mensen moeten kunnen kiezen. 12 Stappen programma is anders dan cognitieve gedragstherapie. Verslaving is chronisch. Jij noemt jezelf ‘niet drinkende alcoholist’. Daarmee geef je aan de chroniciteit van het probleem. En dat kun je niet ontkennen. Ik wil niet zeggen dat iedereen chronisch is, soms is het omkeerbaar en gek genoeg weten we nooit bij wie dat is, we weten toch nog veel te weinig. Voorheen deden we een soort onderzoekje voor ons zelf, natte vinger werk, ‘wat denk je, blijft hij abstinent of niet’? Na een jaar hadden we een reünie met kerst en dan lieten we ze vragenlijstjes invullen en het was wonderlijk, wij hadden het nooit goed. Er waren mensen bij die ‘gecontroleerd dronken’ en het daar heel goed op deden. Er waren mensen die zeiden: ‘ik drink geen alcohol meer maar ik drink wel altijd mijn Bavaria 0.00% Malt, terwijl wij zeggen ‘dat moet je niet doen’.

Ik wil mijn cliënten heel erg bedanken voor het vertrouwen

Daar ben ik het niet mee eens! Ik drink niets anders dan

dat ze in mij hadden, dat ze hun persoonlijke verhalen met

Bavaria Malt en dan ook nog specifiek Bavaria!

mij hebben willen delen. Ik zal ze in de toekomst heel erg

Nee, dus het blijkt dat dit ook een beetje een onzinverhaal is,

missen. Ik ben ontzettend dankbaar dat ik zulke mooie kleur-

ooit verzonnen door iemand met het idee van dat kunnen we

rijke mensen heb mogen leren kennen.

beter niet doen, maar goed. Ik ken ook mensen die het heel goed doen op de Bavaria Malt.

Attitude

“De diagnostiek zal in alle gevallen meerdimensionaal moeten zijn willen we inzicht krijgen in de ziekte. En dan nog staat ons het net

We zijn veel beter geworden in gedragstherapie en ook veel

van leugens, waarin de zieke zich verstrikt heeft en

beter in motiverende gesprekstechnieken.

dat meermalen ook het leefmilieu heeft gecamoufleerd,

We hebben niet voor niks de hele Jellinek getraind,

vaak niet toe een zuiver beeld te krijgen van wat hier

iedereen die nieuw komt krijgt een cursus motiverende

gaande is”.

gesprekstechniek. Vrij lang heb ik trainingen gegeven voor

Uitspraak dr. Esser juni 1965

de Jellinekschool of hoe het tegenwoordig ook mag heten. Training in motiverende gesprektechnieken is een attitude ook, hoe sta ik bij een cliënt.

Kees C. Keuch 26-2-13

m.m.v. Daphne Prent

Bedoel je uitstraling? Attitude is ‘hoe denk ik over mijn cliënt’? Sta ik naast je en

*

denk als een gelijkwaardige met jou mee of ben ik hier dege-

AA: Anonieme Alcoholisten, zelfhulpgroep

ne die het voor het zeggen heeft. Dat zijn twee verschillende

Blended behandelen: integratie van face-to-face en online

houdingen. We hebben heel lang gedacht ‘ik ben degene die

behandeling

het voor het zeggen heeft’, dat is een houding die niet goed

JOS: afdeling vernoemd naar Jacob Obrechtstraat

werkt. Daarin laat je de cliënt ook zijn eigen beslissingen

Heinze: afdeling vernoemd naar Heinzestraat

nemen, daarin geef je hem beslissingsruimte, je geeft hem

Al-Anon: Voor partners van alcoholproblematici

verantwoording voor zijn eigen beslissingen.

Evidence based: handelen gebaseerd op resultaten van

Wat ga je nu doen nu je met pensioen gaat?

wetenschappelijk onderzoek naar de effectiviteit van

Ik maak beelden. Dit is ‘Husse met ze’n neus ertussen’; dat

behandelingen

past ook wel want als hulpverlener zit je ook overal met je

CRAFT: Community Reïnforcement and Family Training

neus tussen. (zie pagina 6)

Roads: Werktoeleiding

Ik vind me’n cliënten erg leuk, ik vind me’n collega’s heel erg

KBO: Klinische Behandeling Obrechtstraat

leuk. Eigenlijk heb ik nooit met tegenzin gewerkt.

Terugkeerhuis: kliniek waar mensen na hun behandeling werden voorbereid op terugkeer in de maatschappij

-nummer 16

09

Hoe Aung Kyaw Soe uit Myanmar (Birma) bij de Jellinek terecht kwam Bij mijn bezoek namens de Cliëntenraad aan de kliniek in

‘hoe kom je daaraan’ is waarschijnlijk de oorzaak dat ik in mei

de Obrechtstraat zag ik tussen de andere bewoners een

2011 een tatoeage heb laten zetten wat geïnfecteerd is geraakt.

man, klein van stuk met een Aziatisch uiterlijk. Waar zou

Daar ben ik ziek van geworden, niet van seks of andere dingen.

die vandaan komen? De beste manier is dit recht op de man

‘Je moet nu stoppen met drinken want je lever gaat dood’ hield

af te vragen. Toen het me duidelijk werd dat hij uit Birma

de specialist mij voor. Ja, dat moet ik doen heb ik geantwoord;

kwam was mijn nieuwsgierigheid helemaal gewekt. In 1988

maar na een paar weken ga ik (toch) weer drinken. ‘Oké, zit het

heb ik in Birma gereisd voor zover het mogelijk was want

zo’, zegt die specialist en schreef gelijk het adres van de Jel-

voor buitenlanders golden bepaalde restricties. Los van de

linek op. ‘Je moet zelf bellen en een afspraak maken’.

politieke status is Birma een prachtig land met heel mooi

Afspraak gemaakt en eerste keer voorbesproken. Toen de intake

’fotografisch’ licht.

en vijf dagen wachten. Daarna Dag-detox, dat is thuis slapen. Maar ik wil hier blijven slapen want ik red het thuis niet. Thuis

Deze man heb ik gevraagd zijn ‘verhaal’ te noteren voor het

terugvallen en trillen, niet kunnen slapen.

Nul-nummer. Hoe komt een Birmees in Nederland en hoe aan

Daarom heb ik vrijwel gelijk een ‘bed’ gekregen. Drie weken

een drankprobleem? En hoe moet het verder? Bij mijn thuis

heb ik bij de Dag-detox gezeten. (Dagbehandeling met bed) De

hebben we samen zijn verhaal geschreven. Op de afgesproken

eerste dag bij Tineke voor medicatie. Kon een paar dagen niet

maandag, na de avondmaaltijd heb ik hem bij de kliniek opge-

eten en als ik wat at, moest ik gelijk weer overgeven. En ik had

haald. Toen hij de woonkamer binnen stapte leek het hem alsof

een enorme zin om te drinken. Van de arts kreeg ik gelijk Cam-

hij een tempel binnen stapte. Er zijn nogal wat Boeddha’s bij

pral* (antitrek middel), van die grote tabletten, vier per dag.

mijn thuis, hoewel de meeste in fotografieën.

Dat is toch wel typisch (Red.) dat dit wordt voorgeschreven als

‘Ik ben nu heel blij, ben nu schoon’. Soe kan het niet genoeg

je een leverprobleem hebt. Nu slik ik ze niet meer, helemaal

benadrukken! In 2011 werd ik ziek, maagproblemen en ‘lever-

geen medicijnen meer.

pijn’. Begin 2012 ben ik naar de huisarts gegaan die me verwees

De dokter heeft gezegd dat als ik teveel medicijnen gebruik dit

naar het VU ziekenhuis. Daar is bloed geprikt, veel bloed ge-

slecht is voor mijn lichaam. Na drie weken ben ik automatisch,

prikt. Eind maart 2012 werd Hepatitis B* gevonden. Op de vraag

aansluitend bij de KBO (Klinische Behandeling) ingestroomd.

10

-nummer 16

Wat is hier aan vooraf gegaan?

voor elkaar. Jullie gaan over twee dagen naar Neder-

Ik ben geboren in 1974. Na mijn laatste jaar aan de

stempel vanaf 26 april 2001.

‘Hogeschool’ ben ik op mijn zestiende met vrienden het oerwoud ingevlucht.

land. We kregen allemaal een ‘blauw paspoort’ met een

Na geland op Schiphol werd de groep verspreid over Nederland. Ik ben met een groep van tien mensen naar het asielzoekerscentrum in Zeewolde gebracht. Het regende en was koud. Via een ‘tweedehands winkel’ kregen wij gratis kleding, aangepast op het Hollandse klimaat. In die winkel kon je ook rijst kopen en zo, we maakten zelf onze maaltijden. Per persoon kregen we 86 gulden per week. Na zes maanden wachten kreeg ik half oktober 2001 een uitnodiging om een woonruimte in Amstelveen te bekijken. Met iemand van Vluchtelingenwerk ben ik gaan kijken in Uilenstede, de studentencampus aan de rand van Amsterdam. Voor mij was dat prima dus die mevrouw zegt: ‘jij krijgt dit huis en wordt voor jou betaald. En je moet een inburgercursus doen. Eén jaar

Bij Chiang Rai de grens over, dan zit je in het noorden van Thailand. Sinds Birma in 1948 onafhankelijk werd heeft het moeite haar identiteit vorm te geven. In 1989 pleegde de militaire junta een staatsgreep en vanaf dat moment kun je Birma een dictatuur noemen. Gelukkig is er momenteel verandering te bespeuren. Zes jaar heb ik in de jungle doorgebracht. Wij maakte zelf van bamboe kleine huisjes. We hebben rijst gepland. Het verbouwen van groenten in de jungle gaat vanzelf, fruit pluk je zo uit de bomen. Op zoek naar het ‘goede’ leven zijn we naar Bangkok vertrokken. Ik heb als kok in een restaurant gewerkt maar ook als sjouwer, verhuizer, als timmerman, op zee met een vissersboot. Wij waren bang voor de Thaise politie omdat we illegaal waren. In die tijd hebben we bij de VN gevraagd voor ‘politieke vluchtelingenhulp’. Zij hielpen ons met honderd dollar per maand (± 2000 Thaise Bath). Ruim voldoende om een kamer te huren en om van te leven. In 1999 wilde een andere groep Birmese studenten, ook vluchteling en in de jungle ondergedoken, de Birmese ambassade in Bangkok met geweld overmeesteren. Daarna mochten wij niet meer in Bangkok blijven en de Thaise regering stuurde ons naar een ‘vluchtelingenkamp’. Goede verzorging, drie maaltijden per dag en 800 Bath zakgeld per maand. Op een gegeven moment vroeg de VN vluchtelingenhulp: ‘naar welk gastland zou je willen?’ Er was een keuze uit drie landen: US, Canada en Australië. Sommigen zeiden oké en zijn vertrokken. Ik wilde naar Europa. Als eerste kwam er iemand van de Nederlandse ambassade en die zei: ‘als jullie willen ben je welkom in Nederland. Ik ben gaan lezen over Europa en begreep dat Nederlands een moeilijke taal is. Maar ook dat als je goed werkt je een goed leven kunt hebben, een goed sociaal systeem. Toen een foto laten maken en we werden geregistreerd. Twee weken later was het allemaal

-nummer 16

of eigenlijk 500 uur, je moet het ‘aanvoelen’ en Nederlands leren. Ruim tien jaar verder woon ik nog steeds in mijn flatje in Uilenstede, tussen de studenten. Die verhuizen na een paar jaar als ze klaar zijn met hun studie, ik denk dat ik de oudste bewoner ben in deze flat. Dus eigenlijk ben je op het spoor gezet van teveel alcohol drinken omdat je ziek werd en vervolgens van de specialist te horen kreeg dat je hepatitis hebt. Weliswaar veroorzaakt door een infectie maar het bloedonderzoek wees ook op de dubieuze leverwaardes. Dus dankzij die specialist ben je nu je eigen leven aan het redden. Hoe heeft jouw alcoholgebruik zich ontwikkeld? We weten allemaal dat gedegen ‘training’ noodzakelijk is om een alcoholverslaving te ontwikkelen, daar gaat een aantal jaren aan vooraf. Het begon eigenlijk al op mijn vijftiende, na school stiekem met vrienden. Officieel mag je in Birma geen alcohol gebruiken. In de jungle kochten we bij een locale handelaar sterke drank, 40-50% gedistilleerd uit rijst of palmsap. Dat was nog gewoon ‘sociaal’; met misschien vijf mensen hadden we drie flessen. Samen eten en drinken en eerlijk delen totdat de flessen leeg zijn. Later in Bangkok woonde ik alleen. Als ik hard gewerkt had en thuis kwam moest ik relaxen, beetje eten koken en wat bij drinken. Na enkele dagen werken en ik een dag vrij had ging ik mijn vrienden bezoeken. Altijd drinken, ook als zij bij mij kwamen, altijd samen drinken. In Uilenstede is het wel een gezellige boel met die studenten en feesten op de etage. Maar nu heb ik altijd geld en in de supermarkt koop je voor vijftien of twintig Euro een fles whisky. Heb drie jaar samengewoond met een Nederlandse vriendin totdat zij vond

11

dat ik teveel dronk. ‘Ik wil altijd maar meer en meer’

pijn wil hebben door het drinken, ik weet nu, dat is

en zij vond dat gevaarlijk voor haar zelf, zij wil niet

niet goed voor mij.

met een alcoholist omgaan en onze relatie is daarna

Toekomst, ik wil kinderen. En die zeggen: ‘papa drinkt

verbroken. Hier in Uilenstede ben ik meer gaan drinken.

de hele dag’, dat is helemaal niet goed. Dat mijn kin-

Soms ook bier, vier vijf liter p/d. Alles is ‘nieuw’ voor

deren gaan zeggen als ze opgroeien: ‘papa was aan het

mij, anders, heb heimwee. Nog vanuit Thailand had ik

drinken, ik wil ook drinken, waarom niet? Komt door de

al geen enkel contact meer met mijn familie en in het

familie, dat mogen mijn kinderen niet zien. Ik wil dat

begin, hier in Nederland ook niet. Vijf jaar geleden heb

mijn vriendin, ik ken haar vanuit de Thaise periode,

ik voor het eerst weer contact gehad met mijn ouders.

hier in Nederland komt wonen. Zij is nu al aan het Ne-

Zij dachten dat ik dood was, geen brief of ander teken

derlands leren. Alleen moet ik dit voor de Nederlandse

van leven. Dat kon ook niet want brieven werden te-

wet regelen. Als ik in Birma trouw moet ik in Nederland

gengehouden door de douane. Mijn moeder heel veel

nog een keer trouwen. Ik heb nu de Nederlandse natio-

huilen. Ik heb drie broers en twee zussen. Mijn vader is

naliteit.

in 2009 overleden. Ik hoorde het over de telefoon, kan het niet zien, emoties, veel drinken. Nu bel ik iedere

Waarom wil je hier in dit koude natte kikkerland

dag (via Skype) met mijn vriendin in Birma.

eigenlijk blijven? Economie is goïng down, financiële crisis in Europa en dat blijft wel even zo, terwijl

Boeddhisme

Birma de toekomst heeft, zeker nu met de politieke veranderingen. Birma heeft alles in de grond, het is een ‘rijk’ land.

Birma is een zeer

Ik heb nu veel meer vrijheid, meer kansen, meer toe-

Boeddhistisch land.

komst. Ik vind het hier gewoon prima, ik vind het leuk

Het Boeddhisme

hoor. Als ik terug ga moet ik wat geld hebben, maar als

verbiedt het ge-

ik geen geld heb, wat moet ik daar doen?

bruik van alcohol

Misschien over vijf of tien jaar dat ik terug ga.

niet, dat is iets wat een ieder zelf

Hoe heb je de kliniek beleefd?

moet weten, tenslotte heb je zelf

Bij elkaar ben je ongeveer veertien weken opgeno-

de regie. Wat doe

men geweest, best wel een vrij lange tijd, hoewel

jij nu nog met het

naar mijn mening dit voor ‘zwaardere’ gevallen mi-

Boeddhisme, bete-

nimaal is. Hoe heb je de KBO ervaren, heb je er wat

kent het nog wat

geleerd?

voor je?

Je hebt diverse groepen en modulen. Veel praten,

Zeker wel maar ik

‘droog drinken’, Leefstijl, hoe moet je leven, als je

doe het alleen thuis.

trek hebt, wat moet je doen?

Vanaf de Dag-detox

In het begin eerst kennismaken en gewoon aanschui-

ben ik weer begonnen met mediteren, iedere avond.

ven, ik ben geen verlegen jongen. PMT (psycho motore

Vroeger in Birma, toen ik nog jong was ben ik ook even

therapie) vind ik heel goed. Helaas er is geen creatieve

‘monnik’ geweest. Ik sta tussen mijn vader en moe-

therapie meer maar nu wel twee uur per week voor de

der in en een monnik knipt mijn haar, helemaal kaal.

liefhebbers de muziekmodule. Bij ‘Leefstijl’ heb ik veel

Minimaal zeven dagen, maar mag ook langer, verbleef

geleerd, planning, vrije tijd, ritme, hoe laat sta je op

ik in de monastery (Boeddha’s huis). Dat is verplicht. In

etc. Maar als je drinkt komt hier niks meer van terecht,

die zeven dagen leef je als een monnik, s’ochtends om

eten laat maar, alle structuur is weg. Het zou beter

vijf uur eten en om elf uur. Daarna helemaal niets meer

zijn als het beleid wat strenger zou zijn. Dat iedereen

behalve thee of sap.

gewoon bij het ontbijt aanwezig is.

Als ik drink kan ik niet bidden. Maar nu ik altijd denken

KCK maart 2013.

met Boeddha, wat moet ik doen? Wat heb ik gedaan? Drinken, problemen met mijn lever. Nu denk ik voor mijn toekomst, ben nu lekker ‘schoon’, geen pijn, ben nu blij, ik kan weer goed werken. ‘Sociaal drinken’ is er voor mij niet meer bij. Ben ik met vrienden en iedereen drinkt, ik drink thee of een Colaatje. Omdat ik geen

12

*

Campral-Acamprosaat vermindert de behoefte aan alcohol. Een op de vijf mensen met een alcoholverslaving kan hierdoor met succes van zijn verslaving afkomen. Hoe de werking tot stand komt, is niet precies bekend. De exclusiecriteria omvatten doorgaans een ernstige nier- of leverfunctiestoornis

-nummer 16

Radicale acceptatie en compassie door Frans Ahrendt, spiritual care counselor JellinekMinnesota onder redactie van Bani da Lima

De uitgangspunten van Boeddhisme, mindfulness-meditatie

om het creëren en onderhouden van gezonde, liefdevolle re-

en de 12 Stappen komen overeen waar het gaat om het

laties met anderen en met jezelf waardoor er weer vreugde

vinden van een oplossing voor verslaving. Bovendien geven

en vertrouwen in het leven ontstaat.

beiden een op ervaring gebaseerde natuurlijke oplossing die

Meditatie, en met name mindfulness is bij uitstek wat de 12

voor iedereen toegankelijk is.

Stappen en het Boeddhisme met elkaar verbindt en is een belangrijke manier om een gezonde en liefdevolle relatie

Door een pad van erkenning, acceptatie, compassie en nede-

met jezelf te ontwikkelen. Meditatie is dan ook niet voor

righeid te volgen, hebben mensen met een verslaving sinds

niets van essentieel belang in het Boeddhisme en in de 12

de eerste helft van de 20e eeuw een manier gevonden om

Stappen.

nuchter en clean een volwaardig leven op te bouwen. Erken-

Meditatie biedt de gelegenheid om even een pas op de

ning en acceptatie oftewel het besef dat er een probleem

plaats te maken en de tijd te nemen om een ontmoeting

is, dat vechten nutteloos is en dat ontkenning niet werkt,

aan te gaan met wat er in jezelf leeft. Wat er ook maar in

schept de basis om iets anders te proberen. Compassie is

je speelt aan gevoelens of gedachten, in meditatie mag het

nodig om jezelf de hulp te gunnen die je nodig hebt. Nede-

er zijn. Je komt misschien een oud gevoel tegen, een oude

righeid, het loslaten van ego, helpt om in te zien dat je een

pijn, een oud verdriet, dat je al heel lang niet hebt

mens bent, gelijkwaardig aan ieder ander. Je bènt

willen voelen. In meditatie mag je dat gevoel ontmoe-

een mens en je hèbt een verslaving en je

ten, alsof je een jonger deel in jezelf ontmoet, een

bent het waard om gelukkig te leven. Ne-

kind wellicht, dat je in je armen neemt zodat het

derigheid geeft het inzicht dat je anderen

eindelijk zijn hart mag luchten. De compassie

nodig hebt en dat verbondenheid voor een

met wat er in je leeft zorgt ervoor dat de pijn

mens net zo belangrijk is als eten, drinken

verlicht wordt en er inzicht kan ontstaan in

en frisse lucht. De ervaringen met deze

wat je nodig hebt. In meditatie kom je voor

oplossing zijn door verslaafden zelf gevat

jezelf op en kun je voor jezelf die steunende, niet straf-

in wat wij nu kennen als de 12 Stappen

fende, volwassene zijn die je misschien al heel lang in je

van Anonieme Alcoholisten (AA), Anonieme

leven hebt gemist.

Verslaafden (NA) en andere anonieme groepen waar lotgenoten bij elkaar komen. Deze bevindingen worden ook ge-

Deze innerlijke, helende ontmoetingen lijken op de ontmoe-

bruikt als basis voor de behandeling bij JellinekMinnesota.

tingen in de 12 Stappen-groepen. In de AA of NA groepen kan iemand ook zonder meer binnenkomen met haar verslaving,

Gautama Boeddha, die gezien kan worden als de uitvinder

met zijn probleem of met haar verdriet. In een 12 Stappen-

van mindfulness, heeft zo’n 2500 jaar geleden door zijn

groep kan iemand zijn hart luchten en helpt de acceptatie

eigen ervaringen geleerd wat de manier is om met lijden om

en compassie van lotgenoten er bij dat iemand zich, net als

te gaan. Boeddha is wat dat betreft net zo’n ervaringsdes-

bij meditatie, steeds meer van zijn verleden kan bevrijden

kundige als die verslaafden die de 12 Stappen hebben vorm-

en vol vertrouwen en met nieuwe kracht de toekomst te-

gegeven. Hij sprak over dukkha, wat wel vertaald wordt

gemoet kan zien. Net zoals in meditatie dat innerlijke kind

als lijden of stress. Als je voor dukkha verslaving invult dan

er niet meer alleen voor staat, kan een verslaafde in de 12

zegt de Boeddha het volgende: verslaving is er nu eenmaal,

Stappen-gemeenschap altijd een bondgenoot vinden die naar

er zijn redenen waardoor verslaving actief blijft, er is een

haar wil luisteren en haar wil helpen.

manier om verslaving te stoppen en die manier bestaat uit

De Boeddha en de mensen die de 12 Stappen hebben vorm-

concrete stappen. Deze stappen zijn weer gebaseerd op er-

gegeven weten het uit eigen ervaring: radicale acceptatie

kenning, acceptatie, compassie en nederigheid. De Buddha

van jezelf en anderen en radicale compassie met jezelf en

heeft het over het Achtvoudige Pad en net als bij de Twaalf

anderen zijn de sleutel tot geluk.

Stappen gaat het bij de oplossing van lijden of verslaving

-nummer 16

13

Luctor ed Emergo Ik worstel en kom boven Toen ik ongeveer een jaar geleden de Skuul bezocht trof ik daar een verslagen gezelschap van stafmedewerkers en (oud) bewoners aan. Net een boot eerder was de Jellinek directie daar aangekomen met de mededeling dat de stekker eruit zou worden getrokken. Op 31 maart 2012 was de sluiting van de Nieuwe Skuul een feit. Hierover is in vorige Nulnummers ruimschoots geschreven. (zie de website) Vanaf dat moment was eigenlijk iedereen er al van overtuigd dat de Skuul een herstart zou moeten maken. Inmiddels weten we dat dit gelukt is. Op één oktober 2012 was het dan zover. Station Den Helder, god beter ‘t, wat doe ik hier, hoe ben ik hier beland in dit godvergeten gat van Nederland? Na een periode van vier jaar droog te hebben gestaan ging het begin 2012 goed fout. Na diverse pogingen op eigen houtje en een Detox tot abstinentie, wat blijkbaar in mijn fase dus niet meer lukt, besloot ik op eigen initiatief de Skuul te bellen. Dat zo gauw ze de deuren zouden openen ik als eerste op de stoep zou liggen.

14

Bijna laat ik de bus naar de TESO boot aan me voorbij gaan. Me’n gedachten zijn naar huis, veilig mij met een fles jenever opsluiten, stekker eruit, gordijnen dicht en vooral veel ‘zelfbeklag’. Uiteindelijk toch maar de boot genomen en bij de Skuul aangekomen. Ik mag van geluk spreken dat ik mocht blijven in mijn toestand, ze hadden mij zo weer op de boot terug kunnen zetten. Eén oktober was dus ook de dag dat De Skuul (het nieuwe is uit de naam) als zelfstandige kliniek de poort weer opende. De maanden ervoor is druk onderhandeld, gelobbyd, gepraat met Zorgverzekeraars, de gemeente Texel en ‘Het Zwarte Gat’, het kennisnetwerk van de cliëntenraden Verslavingszorg in Nederland. De drie J’sJoke, Jenneke en Jan van de staf zijn keihard aan de slag gegaan om dit fantastische project in een of andere vorm te laten voortbestaan. Alles is uit de kast gehaald om een zo’n groot mogelijk draagvlak te verkrijgen.

-nummer 16

Samen met de eerste vijf medebewoners gebruik ik ‘s avonds de eerste warme maaltijd, de beroemde andijviestamppot. Behalve de ‘gesprekken’ zijn er de eerste twee weken nog geen programma’s. De boerderij krijgt gelijk een opknapbeurt, de helft van de kamers staat nog in de steigers. Boodschappen doen we met de auto van medebewoner Jaap, een gepensioneerde kapitein op de veerboot naar Ameland. Lijkt me gek om als Amelander op Texel te zitten om je ‘leefstijl’ aan te passen. Prima kerel trouwens, prachtige verhalen. We zijn met zes bewoners, incluis mijzelf. Het voordeel van starten met een kleine groep is beter de kinderziektes van het begin te ondervangen en langzaam te groeien naar een volle bezetting (zestien personen). Ook de personele bezetting is nog niet volledig, maar de sollicitanten hebben zich reeds aangemeld. Een paar stafleden zijn gestopt, zodoende moeten er drie nieuwe mensen worden aangetrokken. Er wordt nog steeds volgens het Skuulmodel gewerkt. Wat betekent een grote eigen verantwoordelijkheid en samenwerking van de bewoners om hun leefprobleem de baas te worden met behulp van de staf die zelfredzaamheid hoog in het vaandel heeft staan. De programma’s zijn hetzelfde gebleven: yoga, sport, wandelen, creatief en ‘zingen’ maken nog steeds deel uit van het aanbod. Mijn geliefde programmaonderdeel is nog steeds de woensdagwandeling o.l.v. Peter (Skuulboswachter) die ons wegwijs maakt in de prachtige natuur die Texel te bieden heeft. Onder Tesselaars voel ik me in ieder geval goed thuis en drinken en snuiven kunnen ze hier ook. Vooral de eerste weken heb ik de terugkeer naar de Skuul als een vernedering ervaren, het was bijna onmogelijk voor mij vooruit te kijken naar een toekomst zonder drank. Eigenlijk is de Skuul voor mij een vreselijke plek om te herstellen, ik functioneer het best zonder mensen om mij heen. Desondanks is het Skuulmodel voor mij de beste methode om mijn levenswijze te veranderen. Absoluut een feit is dat de rust van het eiland Texel op mij een enorme positieve invloed heeft. De eerste drie weekeinden mag je niet van het eiland af. Ik was de enige die bezoek ontving van, jazeker ze zijn er nog! dochter en geliefde, ze moeten wel heel erg veel om mij geven. Het derde weekeinde heb ik alweer het eiland rondom gefietst, ongeveer 60 km, af en toe had ik behoorlijke trek,

-nummer 16

maar nuchter teruggekeerd. Door Joke en Ruud (staf) werd halverwege mijn verblijf gevraagd of ik hun wilde vergezellen op een zogenaamde “Lions Club” bijeenkomst op Texel. Een ‘Lionsclub’ is net als de ‘Rotary’ een ‘gezelschap van beter gefortuneerde welzijnsdoeners’, die zich inzetten voor mensen en groepen die wel wat extra steun kunnen gebruiken. Wij waren uitgenodigd om wat te vertellen over het ontstaan en de manier van werken alsook het verblijf op de Skuul. Voor een gehoor van ongeveer dertig man gaven wij inzicht in wat de Skuul voor ons betekent en ook voor Texel. Na afloop niet voor mij naborrelen maar direct terug op de fiets naar de Skuul. Volgende dag vernam ik dat het een succesvolle avond was geweest en er bepaalde toezeggingen zijn gedaan. Dat bleek later in de week een nieuwe ‘bestelbus’ te zijn. Ook als na vier weken de tweede lichting eraan komt, blijf ik bezig met ‘wat doe ik hier eigenlijk’? Het is een grote chaos in mijn hoofd. Paar keer op het punt gestaan de handdoek in de ring te gooien, met het gevoel ‘bekijk het allemaal maar’. Moet ik op mijn leeftijd weer die martelgang aangaan? Maar het alternatief is ‘de dood of de gladiolen’, dus na twee maanden zit ik er nog. De tent begint nu aardig vol te lopen hoewel er in de tussentijd ook een paar afvallers zijn. Die hebben ervaren dat je handhaven op de Skuul nog niet zo makkelijk is. Voor velen is de eigen verantwoordelijkheid en de vorm van vrijheid die de Skuul biedt, een brug te ver en vallen door de mand. De hele zolder staat vol met bezittingen die niet meer worden opgehaald hetzij door schaamte of onverschilligheid, wat natuurlijk onzin is want als verslaafde weet je dat dit kan gebeuren. Volgende keer beter. Donderdags wordt de rookruimte rookvrij gemaakt voor het programma Creatief. Als man die zijn hoofd verloor vind ik het heerlijk om bezig te zijn met verf en kwast, ik schilder in mijn Skuultijd een heel oeuvre bij elkaar. Het zorgt er misschien voor dat het hoofd weer de romp bereikt. Hoe het afloopt en verder gaat schrijf ik misschien een volgend keer. Gegroet, Teun.

Zie ook Nulnummer 15 Bezoek ook de site van de Skuul:

www.deskuul.nl

15

-nummer 16

Foto: Kees C. Keuch -nummer 16

Typisch door Andy Het is 24 januari 2013, ik word wakker op een mij zeer bekende plek, ik ken het nachtlampje het plafond, m’’n deken en de geluidjes van de gang, ‘t is allemaal typisch Obrecht. Vijftigèneenhalf werd ik vannacht om 5 voor half 5 precies, vijftigeèneenhalf dus en toch weer hier in de kliniek, zucht. Het is m’’n 4e rit in dit pand, wat niet wil zeggen dat ik ook 4x ben teruggevallen, m’’n 1e opname was ronduit noodzakelijk om niet te zeggen levensreddend. De 2e was om van de straat te zijn oftewel op herhaling tegen de verveling in januari 2007. In september 2012 was het de bedoeling om nu eindelijk eens behandeld te gaan worden aan een aantal van mijn trauma’’s, omdat ik en mijn vriendin Edith er inmiddels allang achter zijn dat daar de diepere oorzaak van mijn terugvallen mee te maken moeten hebben. Keer op keer heeft Edith mij zien herbeleven, zover zelfs dat ik volgens haar dingen uit mijn verleden kan ruiken,voelen en horen, niet echt prettig. Met een mooi hip woord heet het ook wel PTSS*, maar ik ben niet zo hip of trendy, dus spreek ik liever over iets wat me flink dwars zit en in de weg loopt. Die diagnose is in 2009 reeds bij mij gesteld door Dr. Neeleman, een man met veel ervaring en ik weet niet hoeveel know-how in zen rugzak, kortom ik vertrouw volledig op zijn oordeel. Toch vond men het in de Obrecht nuttig en zinvol bij mij na een week of vier nog eens een diagnose te stellen middels een paar eenvoudige testjes. Dit vond ik een motie van wantrouwen jegens Dr. Jan Neeleman, maar ach ik werk wel mee. Wat kan me gebeuren, ik ken dit, ‘t is typisch Obrecht. Ik was er met de bedoeling om EMDR* therapie te ondergaan, EMDR is een behandelmethode voor trauma’s, vooral gebaseerd op herbeleving. Het is een zware therapie die vooral veel zelfdiscipline en een behoorlijk hoge emotionele pijngrens vergt. Voor die testjes heb ik wat vragenlijsten ingevuld en twee gesprekken gehad. Na vier weken kwam men in al hun wijsheid tot het oordeel dat ik in vier weken geen verschijnselen van een trauma had vertoond dus had ik geen PTSS, hoefde ik ook geen behandeling, punt! En nee, we gaan ook niet behandelen. Nou, daar stond ik dan, ik mankeerde ineens helemaal niks meer, geen nachtmerries, geen herbelevingen, ik slik me’n Topamax* voor de grap en alcoholist werd ik gewoon omdat ik drank zo lekker vind en Jan Neeleman is een kwakzalver. Nu anno januari 2013 weet ik gelukkig beter, het was gewoon weer typisch Obrecht.

18

Het was allemaal niet zo letterlijk bedoeld en inmiddels is men toch wel tot de conclusie gekomen dat ik wel degelijk heel erg veel last heb van iets wat mij heel erg dwars zit en in de weg staat. Daar moet ik toch wel voor behandeld worden en daar hebben we hier een heel goede nieuwe therapie voor te weten ‘Exposure Therapy’.* Ook deze therapie is gebaseerd op herbeleving. Het bestaat uit een kort voorgesprek, daarna probeer ik te ontspannen en dan terug te gaan naar het daadwerkelijke moment van de trauma, herbeleven dus. Daarbij probeer ik zo goed mogelijk te omschrijven wat ik zie, ruik, hoor en vooral wat ik voel. Vooral mijn mate van spanning is dan van belang. Als er zoals bij mij sprake is van angst, dan probeert mijn therapeute mij nog banger te maken. Dat lukt haar vaak heel goed. Zij voert het dan op tot een bepaalde hoogte waardoor de herbeleving zo realistisch mogelijk wordt. Daarna brengt ze de spanning naar beneden en stopt de herbeleving geleidelijk. Daar wordt een geluidsopname van gemaakt en deze opname moet ik minstens vijf keer per week in een veilige omgeving in men eentje terugluisteren, En zo geleidelijk gaan ontdekken, dat het trauma minder bedreigend wordt, ik leer het trauma te beheersen i.p.v. andersom. Maar ik merk een paar stappen te hebben overgeslagen in dit verhaal. Het was in eerste instantie de bedoeling dat ik deze therapie ambulant zou gaan volgen, dat moest kunnen dacht ik zelf. Ware het niet dat de maand December voor mij absoluut geen feestmaand is gebleken, het begon al met een brief die ik compleet verkeerd interpreteerde en waardoor ik direct met het verkeerde hersendeel ging denken. De hersenstam zoals het kreng heet! Wij gebruiken de hersenstam vooral om reflexen in te schakelen, om actie te ondernemen bij angst voor vuur bijvoorbeeld. Dan trekken we onze hand razendsnel terug zonder daar bij na te denken. Bij honger zegt de hersenstam, eten! Om dat allemaal goed te kunnen heeft Moeder Natuur de hersenstam razendsnel gemaakt. Daarnaast hebben we ook onze grote hersenen. Die gebruiken we voor alledaagse dingen, die zorgen er bijvoorbeeld voor dat we weten hoe laat we van huis moeten gaan om op tijd de tram te halen. Die grote hersenen gebruiken we ook om het een & ander te beredeneren en/of te overwegen en daar gaat het bij mij dus mis. Als er sprake is van acuut gevaar dan sluit zich een klepje tussen de grote hersenen en de hersenstam, zodat je niet ineens -nummer 16

Obrecht

Kijk, als je hier voor het eerst komt denk je misschien na een paar dagen: ‘niemand doet iets voor me, men bed is waardeloos, het eten is troep, mijn medicatie klopt niet en waarom zorgt niemand hier ervoor dat ik uit mijn schulden kom en binnen drie weken een huis krijg’? Toegegeven, dat is allemaal typisch Obrecht. Maar ik kom hier niet voor het eerst, na zeven jaar weet ik allang dat ik hier heel veel zelf moet doen en moet checken of mijn afspraken nog kloppen en mijn medicijnen besteld zijn. Lang niet al het huidige personeel heeft de kennis, ervaring en liefde voor het werk als Vydia, was het maar waar! Maar één ding weet ik wel als ik hier straks weer uitloop, dan heb ik toch weer wat geleerd. Ben een paar vrienden rijker geworden en ben de therapie gestart die ik zo vreselijk hard nodig had. Daarbij ben ik goed ondersteund door diegenen waar ik het aan vroeg en dat is volgens mij de beste manier om de KBO* te doen. Dat is allemaal typisch Obrecht. Mazzel, Andy -nummer 16

* PTSS- Post Traumatische Stress Stoornis EMDR- Eye Movement Desensitization and Reprocessing Topamax (anti epileptische werking) Exposure Therapy- blootstelling, gedragstherapie KBO- Klinische Behandeling Obrechtstraat

De hersenstam is de verbinding tussen de grote hersenen, kleine hersenen en het ruggenmerg. De hersenstam loopt de schedel binnen via de opening aan de onderkant van de schedel.

Foto: Kees C. Keuch

na kunt gaan denken over de prijs van een pond spruitjes terwijl je net oog in oog met staat een ijsbeer! (de grote hersenen werken prachtig maar zijn erg traag). Dat alles werkt op zich natuurlijk prachtig, maar dat klepje moet ook weer open en dat gebeurt door het verwerken van grote angst, verdriet, boosheid of een trauma, en daar is het bij mij fout gelopen. Na het ene verdriet kwam het andere en daar kwam een trauma overheen en nog één en nog één. Van verwerking is nooit sprake geweest en nu zit mijn klepje vast, muurvast. Dat heeft tot gevolg dat bij het minste of geringste vrijwel direct ik met mijn hersenstam denk en die is daar niet voor ontworpen, dus zal die altijd met een reflex reageren. Helaas heeft mijn stammetje door de jaren heen één reflex heel erg goed ontwikkeld en dat is: ‘angst is trek’. En daar moet op gedronken worden! En zie daar het hoe en waarom ik alcoholist ben (geworden). Maar dat is natuurlijk wel erg kort door de bocht want het is natuurlijk een lang en vooral meeslepend proces geweest, dat overal om mij heen, maar ook in mijzelf veel schade heeft aangericht. Toch ben ik nu heel blij. Na al die jaren meen ik nu zeer dicht bij de oorsprong van mijn probleem te geraken, het is nu aan mij en mijn therapeuten mijn klepje weer los te krijgen en als dat lukt hem heel voorzichtig weer in de juiste stand te plaatsen. Daarvoor wordt alhier mij alle hulp, steun en geduld geboden, ook dat is typisch Obrecht.

19

DGT uitgelegd

Heeft het met impulsen te maken waardoor mensen plotseling… Je moet je voorstellen iemand met een emotie regulatiestoornis, want dat is het eigenlijk. Die voelt het zelfde als jij en ik, verdriet, bang, boos, blij, liefde, al die emoties kent hij/zij ook. Maar als je het op een ‘meetschaal’ uitzet, van er gebeurd hier iets waardoor je boos wordt. Iemand gooit met de deur bijvoorbeeld. Ja, ‘potverdomme, kan hij/zij zich niet een beetje gedragen’, dus dan schiet je even in een boosheid, maar jij schiet misschien op 50%, een borderliner die schiet gelijk door naar 90%. Na drie minuten komt je hartslag en je ademhaling weer tot rust en denkt: ’ach laat maar’, wordt je rustiger, maar deze mensen hebben veel langer tijd nodig, ook puur lichamelijk om weer tot een rust niveau te komen.

Af en toe wat bijleren en iets nieuws verzinnen. Ik ben me gaan verdiepen in de dialectische gedragstherapie (DGT) van Marsha Linehan. DGT is in 1995 in de Jellinek geïntroduceerd door Wies van den Bosch. Dat is dé mevrouw van de DGT in Nederland. Zij liep tegen het probleem op dat ernstig verslaafde suïcidale vrouwen met een Borderline diagnose, dat daar geen behandeling voor was. Sinds 1996 ben ik deel van het team geworden. Het zijn verschillende onderdelen die therapie, die bestaat uit vier belangrijke poten: 1- vaardigheidstraining gedurende een jaar 2- de tweede poot is Individuele gedragstherapie gedurende een jaar 3- de derde poot is: alle therapeuten zitten in een consultatieteam, dat betekent dat ze zelf elkaar behandelen in een team, om zelf in evenwicht te blijven 4- en de vierde poot: er is telefonische consultatie voor de cliënt die mag bellen als ie niet weet welke vaardigheden ie kan toepassen

Dus als degene nog een keer binnenkomt en nog een keer met die deur smijt dan… Dan heb je kans dat hij je aanvliegt. Of jij en ik krijgen wat woorden wisseling, we zijn het ergens niet mee eens. Jij denkt ‘goh we zijn het niet eens, jammer dan, zij denkt er anders over dan ik’. Degene met een Borderline probleem denkt ‘ik ben slecht, ik heb het fout gedaan’. En die gaat zichzelf straffen, snijden bijvoorbeeld? Ja, of middelen gebruiken. In beide gevallen is het alleen maar om te dempen, om de emotie niet te hoeven voelen.. Maar snijden of een liter bier wegdrinken, zie je daar geen verschil in? De functie van dat snijden of drinken is eigenlijk om niet meer te voelen. Dat kan ik me bij alcohol voorstellen maar niet met snijden. Nou dan ben je druk bezig met andere dingen hoor als je in je arm hebt gesneden. Hoe moet ik het weer verbinden, hoe zorg ik dat niemand het weet, ik bedoel: moet ik naar de eerste hulp of bloed ik dood. Want dat als mensen snijden, dat is dan niet direct vanuit een suïcidale gedachte? Meestal om de emotie te laten stoppen, dus de heftige emotie kun je niet meer verdragen. Snijden in jezelf, dat is toch raar. Ja maar drinken vind ik ook heel raar. Nou, ik zie daar toch wel verschil in zitten. Verslaving is ook heel raar gedrag. Je zelf naar de gallemiezen drinken is heel raar gedrag. Nou ja, op een gegeven moment raak je verslaafd. Hier kan je ook verslaafd aan raken, aan dit gedrag. Het

Foto: Kees C. Keuch

In januari 1975 kwam Ria Lochtenberg in dienst bij de ‘Mannenkliniek voor alcoholisme’ van de Jellinek aan de Keizersgracht 674. In februari is zij met pensioen gegaan. Dat is voor de Jellinek een groot gemis. Dat zeggen niet alleen collega’s maar ook op de puntenlijst van de cliënt waardering scoort zij hoog, kunt u van mij aannemen. Van Maatschappelijk Werkster uitgegroeid tot een therapeute die van alle markten thuis is. In het andere artikel over Ria op pagina 3 is al het een & ander belicht maar niet haar laatste specialiteit de dialectische gedragstherapie. Voor een buitenstaander is dit moeilijke kost; moeilijk om je een beeld bij te vormen; pijnlijk te zien hoe door een combinatie van ellende mensen aan de ‘zelfkant’ komen te verkeren. Hieronder vertelt Ria wat we er ons bij moeten voorstellen.

Wat moet ik verstaan onder vaardigheden, kun je dat omschrijven? Vaardigheden om niet te gebruiken, vaardigheden om niet te snijden, vaardigheden om niet parasuïcidaal* gedrag te vertonen. *Parasuïcide slaat dus op de niet- dodelijke handeling(en) van een persoon die zich opzettelijk verwondt (automutilatie) of zeer riskant gedrag vertoont. Deze handelwijze komt veel voor bij personen met een borderline-persoonlijkheidsstoornis.

20

-nummer 16

leidt heel erg af, je bent met andere dingen bezig en de pijn die je van binnen voelt, die gaat naar buiten toe, die gaat naar je arm toe. De pijn van het verdragen van de emotie wordt verplaatst naar je arm en dat lucht op. Tot dat je een slagader raakt. Natuurlijk is het uitermate gevaarlijk gedrag wat heel serieus genomen moet worden. Nou ja als je het overleeft. Maar cocaïne gebruik is ook heel gevaarlijk gedrag. Cocaïne gebruik vernauwt de bloedvaten. Op het moment dat die bloedvaten per ongeluk zomaar zonder dat je echt dood wil, zich zo vernauwt rond je hart dat je hart er mee stopt, ben je ook dood. Dan heb je een hartverlamming en je bent dood en dat was niet de bedoeling. Is Borderline aangeboren? Nou het heeft twee kanten. Aan de ene kant is het erfelijk, dus je bent belast met een hoge mate van gevoeligheid. Het zijn gevoelige mensen, op zich niks mis mee, heel leuke lieve mensen en aan de andere kant heb je de omgeving die niet goed met die gevoeligheid omgaat. De ene mens is gewoon veel gevoeliger dan de andere mens. De ene mens is veel prikkel gevoeliger ook, de ene schrikt van alles en de ander niet. Als je een hele rij baby’tjes naast elkaar legt en je laat een bord vallen, het ene baby’tje ligt opeens te stuiteren in ze’n bedje en de ander die snurkt gewoon door. Trouwens, we spreken niet over een Borderliner maar over iemand met Borderline stoornis. Iemand met een blindedarmontsteking noem je ook niet een blindedarmer. Ik vind eigenlijk ook dat iemand met een verslavingsprobleem, vind ik ook niet een verslaafde, daar heb ik een rothekel aan. Je wordt een beetje de kwaal die je hebt dan. Je bent het niet, je hebt het, dat is een groot verschil. Of je daarmee je identificeert of niet, je bent toch veel meer dan je kwaal. ‘Alcoholist’ vind ik ook heel raar klinken, maar daar ga ik niet over in discussie.

hier krijgt op de KBO. Dus voor die Borderline groep is de DGT maar één van de mogelijkheden. Eén van de mogelijkheden voor een Borderline Persoonlijkheidsstoornis behandeling. Wat moet ik me dan verder nog voorstellen voor soort behandeling? MBT, Mentalization-Based Treatment. Dat wordt op de Centrum voor Persoonlijkheidsstoornissen (CVP- ook deel van Arkin) gegeven. Langdurige behandelingen ook. Sinds 2005. Dan zien we dus wel binnen Arkin twee plekken voor behandeling. Wordt dat niet te vol? Nee, en nog hebben we alle twee wachtlijsten van minimaal een half jaar. Er zijn niet veel therapeuten die hierin geschoold zijn. Neemt ‘mindfulness’ een belangrijke plaats in? Mindfulness was toen heel erg onbekend, op dit moment is het erg ‘hot’. De behandeling van angst, depressie, impulsstoornissen, stress, burnout, hebben mindfulness over genomen. Het belangrijkste onderdeel van mindfulness is leren accepteren dat het is zoals het is en niet zoals jij wilt dat het is. Als je niet accepteert dat het is zoals het is, kun je niet echt bij je zelf naar binnen kijken. Kun je een voorbeeld geven van hoe dat gaat? Nou heel simpel, ik mis de bus of die rijdt net voor mijn neus weg terwijl de buschauffeur me nog ziet staan. Dan kan ik uit me’n dak gaan en heel Connection voor rot schelden, nummer van die bus noteren en daar over gaan bellen, nou dan heb ik me behoorlijk opgefokt. Ik weet niet of ik me daardoor beter voel, ik kan misschien beter accepteren dat ik nu tien minuten moet wachten, wat heel vervelend is en kijken hoe ik op dit moment deze tien minuten voor mijzelf kan verbeteren.

In de AA zeg je: ’hallo ik ben Ria. Ik ben alcoholist’. Ik zou zeggen: ‘ik ben Ria en in het kader van het hier zijn wil ik graag praten over mijn verslavingsprobleem’. Maar ik bén niet me’n verslavingsprobleem.

Nou ik behoor wel tot die categorie die in de pen klimt en de directie een gepeperde brief stuurt. Die keuze mag je maken als je weet dat je daardoor opknapt en dan kan je de komende tien minuten spenderen om te bedenken wat je allemaal gaat zetten in die brief, heb je gelijk weer wat te doen.

De DGT is niet de enige behandeling voor Borderline, het is één van de mogelijkheden voor Borderline. Dus ik raad mensen wel aan goed te kijken welke behandeling voor hun het meest geschikt is en te gaan kiezen. Kijk net als dat je een verslavingsbehandeling doet kun je zeggen: ‘dat Minnesota model’ staat me wel aan. Veel in groepen, elkaar ondersteunen, beetje ‘sparren’ met elkaar, dat is een heel ander soort behandeling dan dat je

Dat schrijven is voor mij therapie, het lucht op, ik ben het kwijt. Als dat je keuze is, het gaat erom dat je bewustere keuzes maakt. Maar sommige mensen die doen iets zonder dat ze een keuze maken, die gaan eerst uit hun dak en dan denken ze van goh. het heeft niet echt geholpen of die gaan eerst gelijk de kroeg in omdat het toch een kut systeem is hier in Nederland met dat Openbaar

-nummer 16

21

Vervoer. Komen vervolgens dan niet op hun afspraak en gooien ze hun eigen glazen in. En daar heb je dan misschien dat stukje mindfulness voor nodig om dit soort processen voor je zelf leert te begrijpen, dat is het em want waar maak je eigenlijk je zo druk over. Kees C. Keuch 26-2-13.

Het uitgangspunt van DGT is dat de cliënt zijn eigen casemanager is. Dat houdt in dat hij/zij ook zijn eigen crisisopname moet regelen mocht dat nodig zijn. In de praktijk is dat moeilijk, dus daar zou een JOT case-manager bij kunnen helpen. Als ze van het JOT kwamen dan kent de CM de cliënt en kan dan effectief helpen. “Boem boem boem, komt hij op zijn kop de trap af, achter Christoffer Robin aan. Voor zover hij weet is dat de enige manier om naar beneden te komen, ook al heeft hij af en toe het gevoel dat het vast ook nog wel anders kan. Maar ja, dan zou hij even met dat geboem-boem op moeten houden en er over na moeten denken. Maar dan denkt hij toch weer dat het niet anders kan.” (Uit Winnie de Poeh - A.A. Milne 1926)

De kliniek Obrechtstraat wordt verbouwd 22

-nummer 16

What’s in the name? Als men een individuele leefstijltraining aangeboden

Het eerste contact tussen de hulpverlener en de cliënt

krijgt hoort daar een werkboekje bij. Dat boekje is be-

is van groot belang. Je moet als cliënt maar meteen met

doelt om zaken in te schrijven die met je behandeling te

de billen bloot, of je wilt of niet. Het moet ook maar

maken heeft. Een individuele leefstijltraining is geschikt

meteen klikken. Natuurlijk ligt er een deel bij je zelf

voor mensen, die willen stoppen of minderen met gebruik

en bij de behandelaar maar het is een feit dat het eer-

van alcohol, drugs of gokken.

ste contact een daalder waart is. Als je dan ook nog een

Al jaren geleden, toen ik begon met individuele behande-

werkboekje krijgt waarbij je het gevoel krijgt dat het

lingen, kwam ik erachter dat de cliënten het niet pret-

een algemeen boekje is dat niet specifiek gemaakt is voor

tig vonden als in het leefstijltrainingsboekje het woord

jouw probleem is de kans groot dat je minder vertrouwen

gokken stond of juist alcohol als de behandeling daar niet

krijgt in de behandeling of in de behandelaar. Dit kan je

over ging. Ik vind het begrijpelijk dat in de leefstijltrai-

voorkomen door een werkboekje te geven dat inhoudelijk

ningsboekjes het begrip “middel” ruim wordt gezien want

wel past bij de hulpvraag waar de cliënt mee komt. Voor

het boekje is geschreven met als doel dat het voor alle

cliënten, die komen voor een behandeling voor alcohol,

cliënten geschikt is om te gebruiken.

cannabis of cocaïne is het standaard leefstijlboekje prima

Toch hebben de reacties van cliënten, zoals: “Ja maar, ik

geschikt. Het is daar ook voor geschreven. Het is ook goed

heb geen gokprobleem” of “Ik kom voor een gokbehan-

te gebruiken voor personen met een gokprobleem maar

deling en nu staat er in het boekje iets over alcohol en

al in iets mindere mate. Om die reden kunnen we gebruik

drugs?” ervoor gezorgd dat ik ben gaan nadenken hoe we

maken van het werkboekje van de Stopgroep Gokken. Dat

dit zouden kunnen aanpassen.

boekje is wel speciaal voor een groepsbehandeling ge-

Dit signaal bleef bij mij hangen.

schreven maar is uitstekend te gebruiken voor de individuele behandeling omdat het specifiek voor behandeling bij gokken is gemaakt. In de afgelopen jaren heb ik nog nooit

Sinds een aantal jaren is er een stijging van aanmeldingen

te horen gekregen van een cliënt met een individuele gok

van cliënten met klachten over hun gameverslaving of

behandeling dat hij niet wil werken met een groepen-

seksverslaving. Je kunt je afvragen of dit echte versla-

boekje. Als ik uitleg dat dit boek prima te gebruiken is en

vingen zijn maar dat doe ik niet.

ze zien dat het inderdaad gericht

Mijn motto is dat wanneer mensen

is op een gokbehandeling is er geen

problemen ervaren met hun gedrag

probleem.

dat lijkt op verslavingsgedrag zijn

In deze tijd moeten we helaas ook

ze welkom voor een behandeling.

denken aan de kosten. De leef-

Die moderne verslavingen kun-

stijltrainingsboekjes kosten geld

nen ook goed behandeld worden

om te laten maken maar worden in

met een leefstijltraining omdat er

grote hoeveelheid aangeschaft dat

veel onderdelen van de cognitieve

kostenbesparend is. Als we voor

gedragstherapie in zitten. En het

iedereen een persoonlijk boekje

werkboekje Leefstijltraining 2 bevat

zouden moeten maken zou dat

voldoende houvast om een behande-

duurder kunnen worden. De werk-

ling te kunnen geven aan de cliënt

boekjes die ik gebruik zijn gewoon

met een verslaving rond gamen,

op A4 formaat en kopieer ik op de afdeling en prik er twee gaatjes

Internet of seks. Maar dan komt inderdaad het probleem aan de orde dat de cliënt zich

in en gebruik een snelbinder. Hoogstwaarschijnlijk is dat

daar mogelijk niet in kan vinden als er alleen maar wordt

goedkoper dan dat ik de boekjes in grote hoeveelheid zou

gesproken over drank en drugs. Om die reden ben ik zelf

moeten laten drukken.

werkboekjes gaan schrijven en maken waarbij specifiek de

Bovenstaande geeft aan dat er soms met kleine verande-

behandeling gericht wordt op de verslaving waar de cliënt

ringen goede resultaten geboekt kunnen worden. Ik moet

mee komt. Zo is er een werkboekje over seksverslaving,

wel zeggen dat het niet wetenschappelijk onderzocht is

internetverslaving en gameverslaving. De inhoud verschilt

maar ervaring telt ook (practiced based).

niet heel veel maar ik heb in de afgelopen twee jaren al duidelijk gemerkt aan de reacties van cliënten dat ze het

Tello Neckheim

prettig vinden om een behandeling te krijgen, die ook

Team poliklinische behandeling J. Obrechtstraat 92

inhoudelijk gericht is op hun hulpvraag.

-nummer 16

23

JOT

‘erop af gaan’

Vo o r a l h e t t h e r a p e u t i s c h i n g r i j p e n , l i e f s t u i t g e v o e r d i n h e t n a t u u r l i j k e leefmilieu, biedt hoopvolle perspectieven. Dit stelt echter geheel nieuwe eisen aan de gespecialiseerde teams die voor de alcoholistenzorg instaan. 1968. U i t s p r a a k v a n D r. P. H . E s s e r, d e s t i j d s p s y c h i a t e r b i j d e J e l l i n e k .

In het hedendaagse tijdperk wordt het motto ‘zelfredzaamheid’ te pas en onpas opgevoerd alsof het de normaalste zaak van de wereld is. De burgers moeten eerst zelf moeite doen hun problemen op te lossen. Die goede ouwe tijd, verzorging vanaf het moment dat je het daglicht voor het eerst ziet tot in je doodskist, is voorbij. Het is (misschien) wel goed dat het individu meer verantwoordelijkheid voor zijn of haar eigen lichaam en geest neemt en bij zichzelf eens naar ‘binnen’ kijkt hoe het biologisch gesteld is. ‘Zélf de regie voeren’ is ook zo’n kreet waar op zich niets mis mee is. En als je de regie –even- kwijt bent is er meestal wel iemand die je opvangt, als je tenminste je laat zien. Maar helaas is er een categorie mensen die zich niet laten zien. Wie zich dan wèl laten zien zijn de Casemanagers (CM) van het JOT, het Outreachend Team. Daar gaat dit artikel over. Een gesprek met de leidinggevenden namens het JOT de dames Monique Staats en Claudia Carrieri. In Nulnummer 15 stond een flink stuk over Ambulantisering. Naast allerlei reacties mocht de redactie een schrijven ontvangen van het JOT, Sarphatistraat. Zij schrijven ‘met interesse het artikel te hebben gelezen maar ook met wat verbazing omdat het JOT, het Outreachend Team voor chronisch verslaafde mensen, niet wordt genoemd’. De redactie werd uitgenodigd voor een informatief gesprek over het werk en hun visie op verslavingszorg. Na excuses te hebben gemaakt omdat inderdaad het JOT volledig over het hoofd is gezien kwam ondergetekende met een beetje drogreden dat hij dacht dat het JOT is voortgekomen om voornamelijk de groep met een drugsverslaving te ondersteunen. Volmondig ‘Neen’, en die correctie kon ik al gelijk in mijn zak steken voordat het gesprek eigenlijk nog moest beginnen. Enigszins verrast dat het niet over drugsgebruikers gaat kreeg ik gelijk mijn tweede eyeopener voorgeschoteld: “De net bekend geworden cijfers tellen dat er 1200 cliënten stadsbreed thuis bezocht worden en dat 80% daarvan primair alcohol gerelateerd zijn”.

24

Wat doet het JOT? In januari 2000 begon Jellinek met een nieuwe vorm van ‘bemoeizorg’, speciaal bedoeld voor mensen die uit zichzelf geen hulp zoeken terwijl zij die wel nodig hebben. Uit dit initiatief is het Jellinek Outreachend Team (JOT) ontstaan. Vanaf 2004 zit het JOT structureel aan tafel bij het zorgoverleg dat in elk stadsdeel plaatsvindt. Eigenlijk is Jellinek altijd al een beetje ambulant geweest. Tot in de zestiger jaren gingen op de fiets Maatschappelijk Werksters op huisbezoek. Zij brachten de uitkering van de sociale dienst aan huis. Bij gehuwden werd dit aan de vrouw overhandigd en bij ongehuwden aan de kostjuffrouw. Op die manier bleef men zicht houden op de cliënt. En nu gaan, nog steeds op de fiets, de Case-managers van het JOT naar deze mensen toe, dat heet outreachend werken. ‘Outreachend’ is slecht Nederlands. Een Nederlandse term die dit dekt is er niet. Outreachend werken is zo oud als het maatschappelijk werk. Outreachend werken houdt in dat de CM mensen benadert waaromtrent zorgen bestaan en ze desnoods ongevraagd hulp aanbieden. Hoe worden mensen bij jullie aangemeld en met wat voor reden? Vanuit de GGD, Politie, buren of Meldpunt Zorg & Overlast. Buren die zich zorgen maken omdat ze zien dat iemand zichzelf verwaarloosd en in stilte zit te verpieteren. Die melden van ‘ja er zit hier een meneer en dat gaat niet goed met hem’. Overlast, iemand die dus bijvoorbeeld de radio te hard zet of midden in de nacht muziek opzet. Huiselijk geweld is een heel grote groep die bij ons wordt aangemeld. Waar echt gewoon buren of de huisarts het idee hebben van nou ‘allebei behoorlijk drinken en dan nou keet in de tent. Dat zijn ook mensen die zich heel slecht aanmelden, die niet zichtbaar zijn nog voor de hulpverlening want de schaamte is ontzettend groot in nuchtere toestand, van wat er allemaal gebeurd is en -nummer 16

kapot gemaakt. En ook weten dat ‘op het moment dat we ons gaan aanmelden moeten we gaan veranderen en hoe dat er uit ziet is ook reuze eng’.

Hoe gaan we dat dan voorkomen? Kijk, ik ga naar die buurman en hem vertellen dat ik hier één keer in de week kom en dat we gesprekjes aan gaan en kijken ‘waar ligt nou het pijnpunt’. Je mag s’nachts niet op de verwarming tikken want daar wordt de buurman wakker van en die moet om zeven uur naar zijn werk. Dus hoe kunnen wij nu afspreken dat jij niet meer s’nachts op die verwarming tikt. Ja, dan ben ik klaar. Als de buurman tevreden is en je wordt niet uit je huis gezet, ja dan hebben we verder geen probleem. Maar de ervaring leert dat als je in zo’n proces zit dat mensen dan toch eigenlijk altijd nog wel wat meer willen, want de hele dag dronken op die bank met een fles bier in je hand, daar worden mensen niet gelukkig van.

Foto: Kees C. Keuch

Hoe treed je de cliënt tegemoet? Vanuit het JOT ga je naar mensen toe, naar hun huis en dan ga je soms met de buurtregisseur of met ‘Vangnet & Advies’ naar binnen en wat je daar aantreft zijn niet de mensen die in staat zijn om ergens aan te komen want daar is zo gigantisch veel aan de hand, daar spelen zo ontzettend veel problemen. Maar wat past er bij die persoon? Daar proberen we echt onze zorg op af te stemmen en daar die flexibiliteit in te vinden. Bij de één is dat gelijk uit zijn huis trekken en in opname. Huis schoonmaken en kijken hoe we dat kunnen verbeteren. En bij de ander is dat eerst een beetje losweken want als die angst zo groot is dat je dus niet naar een kliniek durft, dan ga je niet iemand uit zijn vertrouwde omgeving trekken. Dan ga je proberen om te kijken of je die alcohol een beetje kunt stabiliseren, om wel de gesprekken aan te gaan.

Maar hoe kom je binnen? Die persoon zit misschien helemaal niet op jullie te wachten, wil gewoon met rust worden gelaten. Maar ergens is er een signaal geweest, iemand heeft geklaagd of maakt zich zorgen. Dan zeggen wij: ‘we zijn van Jellinek maar ik kom hier niet direct over je alcohol te praten, maar je hebt een probleem met de buren en die hebben nou al een aantal meldingen bij het ‘Meldpunt’ gelegd en als we hier niets aan doen, dan wordt je uit je huis gezet. Daarom ben ik hier. Ik ben hier niet om jou je beste vriend af te nemen en jou te vertellen wat wel en niet goed is maar de buren hebben geklaagd en de consequentie is dat je je huis gaat kwijtraken’. Dat wil ie helemaal niet want ‘dit is mijn eigen veiligheid die ik nog heb in deze boze wereld’.

-nummer 16

Het gros van onze cliënten zit thuis te drinken en durft niet meer het signaal te geven of er worden nog wel signalen gegeven maar durft niet meer actief die hulp te zoeken. Want vaak hebben ze dat al tien keer gedaan. Is mislukt. Die hebben al meerdere opnames gehad. Al meerdere hulpverleners, hebben leefstijl training gedaan. Is mislukt, zijn toch weer terug gevallen. De ‘eigenwaarde’ is zo laag dat het vaak de omgeving

25

is die het signaal geeft, ‘van kom eens kijken want we moeten daar iets doen; die kun je niet zomaar van een bank afplukken en in een kliniek zetten. Die moet je gaan vragen: ‘van wat is er’?

Dat je door de brievenbus bij iemand zit te praten, van meneer mag ik aub naar binnen, ik ben best wel aardig hoor… en wat kunnen we voor u doen? Echt waar, dat je zit te soebatten van mag ik aub binnen komen en dan heb ik het de eerste vijf gesprekken helemaal niet over alcohol, drugs of wat je ook gebruikt, maar dan vraag ik: ‘wat wil je, er is overlast bij de buren, er is iemand die naar jou verwezen heeft, anders ben ik hier niet.In het outreachend werken is de essentie “erop af gaan”. Je wacht niet tot de cliënt naar jou toekomt, want dat zal hij mogelijk nooit doen, er is immers ook sprake van veel schaamte en geen hulp durven of kunnen vragen. Nee, je biedt hulp aan, je uit de zorgen die er bestaan, sluit aan bij waar mensen in eerste instantie behoefte aan hebben en biedt steun om uiteindelijk mensen bewust te maken van hun patroon en op die manier te werken aan een veranderingsproces. Je richt je op hun leefwereld. Met als uiteindelijk doel vererging van de situatie te voorkomen en mensen binnen de hulpverlening te houden.

Op huisbezoek met case-manager Annet Om een beeld te krijgen van hoe zo’n huisbezoek verloopt ga ik een dagdeel mee op pad. Het heeft de afgelopen nacht flink gesneeuwd en daar houd ik niet van, zeker niet als de fiets vandaag een must is. Want zo gaat dat bij het JOT. De case-managers verplaatsen zich op de fiets.

26

Aan een auto heb je niets in Amsterdam zegt Annet. Op mijn vraag of dit weer met sneeuw en gladheid belemmerend kan zijn om op huisbezoek te gaan is het antwoord: Neen! Al moet ik lopend en glijdend over straat, we proberen altijd de afspraak na te komen. Tien uur s’ochtends bij het Amstelstation afgesproken. We trekken Oost in. Er zijn drie afspraken, van te voren is met de patiëntcliënten besproken of ik als ‘buitenstaander’ mee mag komen. De mensen waar we nu op bezoek gaan hebben er geen probleem mee. Het eerste bezoek is bij een wat oudere man. Hij heeft sinds kort een benedenhuis, mede op een medische urgentie. Het is een kale bedoening binnen; duidelijk heeft de woning een opfrisbeurt nodig, beetje de grauwsluier wegschilderen. Het valt me op dat er een ziekenhuisbed in de kamer staat. Gaande het gesprek begrijp ik dat de man geopereerd is en sinds kort weer thuis. Daarom is de woning nog niet ingericht met meubeltjes en zo. Besproken wordt wie er met de man mee zou kunnen gaan naar Ikea, het geld hier voor schijnt er wel te zijn. De man is niet echt spraakzaam en wat hij zegt is, althans voor mij moeilijk te verstaan. Ik vang iets op over twee blikjes bier. In het huis zie ik geen tekenen van buitensporige slemperij. Wellicht is het alcoholgebruik geminiseerd, misschien wel terug gebracht tot nul, want de reden dat deze man in het ziekenhuis heeft gelegen met maagdarm problemen heeft alles te maken met langdurig veel alcoholgebruik. Onderweg naar de volgende klant vertelt Annet mij dat het een wonder is dat deze man nog leeft en eigenlijk al was ‘opgegeven’. Selma de Vries, onze Geestelijk verzorger binnen het JOT heeft ook contact met hem. Ik heb bij Selma (geestelijk verzorger) nagevraagd wat haar rol is in deze case-story? De man waar het hier om gaat had niemand, was heel erg ziek. Annet benadert mij dan, wil je mee en zij vertelt mij dan grofweg, het gaat daar en daar om. Ik lees geen dossiers want mensen hebben recht op wat ze zelf willen vertellen. De eerste keer gaan we vaak samen, dat de CM me introduceert. Of ik ken de mensen van de opname hier uit de kliniek. Deze cliënt komt uit een Aziatisch land en is als vluchteling via allerlei omwegen in Nederland terecht gekomen, een heel bijzonder leven. (lijkt veel op het verhaal over Soe uit Birma, elders in dit blad te lezen Red.) Spreekt slecht Nederland en dat is moeilijk in de communicatie. Hij was heel erg immobiel, kwam de straat niet meer -nummer 16

uit. Die Case-managers zijn echt erg goed. Zij kijken ‘wat moet er gebeuren’? Zijn huis werd gesloopt dus hij kreeg een nieuwe woning. In die vorige woning had hij alleen een kamer, én hij moest echt naar een benedenhuis. Nou dat is ook geregeld. Annet regelt ook ‘hulp bij papieren invullen’, dus ze zorgt echt dat de ergste stress weg is. Zijn wereld was alleen die kamer, echt, een vriend deed wel eens boodschappen maar hij had niemand meer. Als Annet en ik bij hem kwamen zei hij ook. ‘Jullie zijn de enige die komen’. Ja hij is heel erg ziek, hij voelde zich daar heel slecht over, ‘Dit is het gevolg van mijn leefstijl’. Maar dan komt stukje bij stukje het verhaal van zijn leven als politiek vluchteling; je komt in een vreemd land, je bent ziek, familie weg of onbereikbaar. Op een gegeven moment kreeg hij hier een baan, is gaan drinken en gokken. Dan zakt het leven af. Ik zag in de kast een bijbel, in een voor mij vreemde taal, staan en een woordenboek. Dat waren de enige boeken die hij las. Ik begreep dat hij van katholieke huize was. Toen heb ik een priester gevraagd voor de eucharistie, dat is gebeurd. Na afloop zei hij ‘Ik ben weer helder van geest’. Hij voelt zich weer verbonden met de kerk, wat hij echt graag wilde, zijn spiritualiteit, daar kan hij nu verder over praten. En met de inmiddels aangeschafte Scootmobiel kan hij daar heen. Dat is ook het moment dat ik ons contact kan afbouwen.. Er zijn natuurlijk heel veel klanten van het JOT, die door god en alleman zijn verlaten. Die hebben niet zoveel meer, de gezondheid is op, het leven was niet zo leuk, ’t is niet geworden wat ze er van hadden gehoopt, en ja die hebben een heel schraal bestaan. De case-manager die op bezoek komt, dat is echt het hoogtepunt van de week en dat ie vriendelijk is: ik zag dat Annet een kerstkaartje achter liet, het klinkt heel simpel maar dat is van grote waarde. Co-morbiditeit, heeft het zin om iemand helemaal te gaan doorgronden als iemand niet ‘clean’ is? Wat is er aan de hand, waar kun je het over hebben? -nummer 16

Dan moet je gaan peuteren. We gaan pellen, het is net een uitje, we halen iedere keer een schilletje er af, wat blijft er dan over? Bij ons is een grote groep mensen met co-morbiditeit, dat is als iemand aan meerdere chronische ziektes tegelijk lijdt. De co-morbiditeit bij chronisch verslaafden is minstens 70%. Heeft last van angst, depressie of PTSS*. Ze drinken om te dempen, om die depressie niet meer te voelen, de PTSS een beetje onder de duim de houden. Waarom drinkt iemand? Omdat ie het zo verschrikkelijk lekker vindt of drinkt iemand omdat ie enorme angsten heeft vanwege een post traumatische stress? Als je bijvoorbeeld mensen krijgt uit Iran of Irak, politieke vluchtelingen, dan moet je vragen: ‘heeft u last van herbeleveningen die u gezien heeft of dat je slecht slaapt, dat soort dingen. Je wilt eigenlijk weten waarom drinken mensen? Als je die PTSS hebt behandeld kun je nog steeds drinken, maar dan wordt het meer een keuze. Je zegt net 70%. Vijf jaar geleden was het 20%. Ik vind dat je een heel treffend punt zegt: ‘dat was een poosje terug nog twintig procent’. Toen zeiden we al: dat is vrij conservatief gedacht. Bij ‘Verslaving en Psychose’, toen ‘Vlaar 2’ werd gebouwd (2006), toen hadden we dat percentage. En weet je waarom dat zo was? Wij gingen niet outreachend toen, niet in die mate waarin we het nu doen. We hadden ‘Ambulant’, maar Ambulant was een polikliniek waar cliënten naar jou toe kwamen. Je ziet dus een bepaalde groep die naar je toekomt en waar dan 20% comorbiditeit is. Dat is de groep die je ziet, die zichtbaar is, die aankomen. Het is allemaal één voor twaalf en dan is er in één keer een veel groter plaatje van co-morbiditeit omdat je nu ziet de mensen die niet aankomen. De mensen die je altijd een beetje benoemd hebt als de ‘drop-out’, daar in die groep zit de grootste co-morbiditeit. Dat is die meervoudige zorg die we nu proberen te bieden om toch daar aansluiting bij te vinden want het zijn heel wanhopige mensen waar ongelofelijk veel mee aan de hand is. Het gaat erom ‘hoe kunnen wij die zorg in een ambulante setting aan huis bieden, voor juist de meest kwetsbare die niet in staat zijn om ergens binnen te komen’. En daarom denk ik, dat is een stuk wat ik heel graag in de Ambulantisering zou willen zien want dat vind ik het allermooiste in vergelijking tot wat er vroeger allemaal stond. Dat we dus wel de mogelijkheid hebben om juist bij die mensen, weliswaar tegen hun zin, regelmatig binnen komen. Eigenlijk zou je dus kunnen zeggen dat vanuit het fusie gebeuren, verslaving met de psychiatrie wel in de lijn van goede verwachtingen ligt. Dat je dus die professionaliteit vanuit de psychiatrie er bij kunt betrekken. Daar is die hele fusie voor geweest, toch?

27

ook op de Obrechtstraat ben je meerdere keren welkom. Bij mensen die bij ons komen ligt mogelijk de oorzaak op die andere leefgebieden, en is de verslaving een heel symptomatisch deel ervan. Dus als je op die verslaving gaat zitten haal je de oorzaak niet weg en daarom onderscheiden wij ons van Curatief. Dat is de reden waarom wij die co-morbiditeit zo mee in kaart brengen.

Maar het blijft wel een wrijfpunt, de psychiaters, gelukkig niet allemaal, hangen heel erg het ‘medisch model’ aan. Wij kijken echt naar het ‘Bio-Psycho-Sociale model’ (BPS). Dus we hebben het medische stuk maar we kijken ook naar de psycho sociale factoren die meespelen. Sinds de fusie hebben we binnen Arkin* te maken met verschillende Business Units, waar vanuit de Curatieve hoek totaal anders wordt gedacht dan vanuit de Vlaardingenlaan. Nu wil ik de psychiatrie helemaal niet kleineren maar er zal ongetwijfeld een flink percentage van mensen zijn die roepen dat ze ernstige angstproblemen hebben waarvan ik durf te stellen dat ze gewoon teveel zuipen’. Nee, maar ik zou toch wel iets willen weerleggen. Want dat is wel de oude Jellinek gedachte, dat er op die manier wel gedacht en gekeken werd naar verslaving, die ken ik ook. Als en heel solitair probleem; als je de verslaving onder controle hebt gaat de rest van zelf beter en verdwijnen voor een stukje, zoals angst, zoals een stukje depressie. Maar ook weten we met ze’n allen dat je heel somber kunt worden als je veel te veel drinkt. Dat ligt voor de hand, logisch met de problemen die daar bij ontstaan, natuurlijk wordt je daar depressief van. Maar dan denk ik dat je het hebt over het profiel cliënt die passend is binnen de Curatieve zorg. En daar scheiden wij echt de wegen; wij zitten meer vanuit de chronische kant, dat zijn namelijk de mensen die stoppen en waar heel veel somberheid overblijft. Mensen die stoppen na een hele periode, maar extreem angstig blijven. Het is wel een mooi punt wat je nu neerzet want ik denk dat je nu eigenlijk pakt waar Curatief zich scheidt met Chronisch. Dat de reguliere cliënt met een verslavingsprobleem waarbij vanuit de verslaving allerlei problemen voortkomen, dat dit Curatief heel goed te behandelen is. Voor enkelvoudige verslaving is Curatief in de Obrechtstraat en ‘Minnesota’ een prachtig aanbod. Daar redden mensen het prima, of ze dat nou in 1 keer of 5 keer doen,

28

Bij het tweede huisbezoek zie ik een man van in de veertig, ik denk van in de veertig maar ik kan er ook helemaal naast zitten. Woont ook in een benedenhuis. In verhouding tot de vorige zie ik bij deze man nog wel iets van ‘hoop’. Waarschijnlijk ziet hij dit zelf op het moment nog niet maar met de weinige kennis die ik heb zie ik wel dat bij hem het zeker de moeite waard is om hem in behandeling te krijgen. Annet vraagt hoe het met zijn alcoholgebruik is gesteld. ‘Met mate’ is het antwoord. Hedenochtend voor dat wij kwamen twee blikjes bier. Kleine blikjes of halve liters vraagt Annet? Hij kijkt mij aan en voordat ik er erg in had floept er uit mijn mond de gezegende uitspraak ‘tóch een slok op een borrel’. Gelijk is er een blik van herkenning. Hij vraagt mij of ik bekend ben in dit circuit met koning Alcohol. Bevestigend knik ik met mijn hoofd en zeg erbij ‘wel al een tijdje geleden hoor’. Situaties als deze zijn mij wel bekend. De nonchalance die zich uit in de manier van bewoning van het huis, asbak leegt vanzelf en de post in het gangetje wordt gebruikt als deurmat. Ook het achterwege laten van de persoonlijke hygiënische verzorging; scheren doen we niet meer om maar te zwijgen over de mondzorg. Hij begint wat makkelijker te babbelen, in het begin keek ie nog de kat uit de boom en praatte er enigszins omheen maar nu het ijs is gebroken probeert hij eerlijk op zijn vingers te tellen hoeveel er bijvoorbeeld gisteren geconsumeerd is. Hij komt er niet uit. Ondertussen heeft Annet een koffertje uit haar rugzak gepakt waar een BAG meter (bloed-alcohol-gehalte) in zit. Het resultaat mag er zijn. Zij dringt er op aan dat hij zijn bloed laat prikken om zijn leverwaarden te bepalen.

Acht leefgebieden Wij werken volgens een behandelplan en die kent acht leefgebieden. Het is belangrijk dat alle leefgebieden van ieder mens stabiel en gezond zijn. Deze acht leefgebieden van de cliënt zijn: Huisvesting, Financiën, Sociaal functioneren, Psychisch functioneren, Lichamelijk functioneren (somatisch), Praktisch functioneren, Dagbesteding en Zingeving. Laten we eerst eens goed verkennen waar al die klachten zitten, zowel mét alcohol als zonder alcohol en zo proberen we stukje voor stukje het probleem aan te pakken. -nummer 16

Niet alleen maar aan symptoombestrijding doen op enkelvoudig gebied want het is meervoudige problematiek. Als een syndroom aangepakt moet worden moet je echt eerst alles goed verkennen voordat je aan de slag gaat.

Met wie krijgt een cliënt te maken? Mentrum JOT bestaat uit een multidisciplinair team, waarbij de casemanager de regie heeft over het behandelplan van de cliënt. Het multidisciplinair team bestaat uit; maatschappelijk werkende, psychiatrisch verpleegkundigen, een psycholoog, verslavingsarts, geestelijk verzorger, ergotherapeut en een psychiater. Gezamenlijk bieden we een intensieve behandeling aan. “Deze meneer of mevrouw komt niet meer van de bank af, die is zo ziek, maar die komt dus ook niet bij de huisarts. En de huisarts zit met zijn handen in het haar en die weet eigenlijk ook niet wat ie er mee moet. En bij het ziekenhuis, bij de crisisopname zeggen ze van ‘nou ga maar weer naar huis want u bent dronken’. Of er wordt gezegd: ‘u haalt toch het einde van de maand niet’, dus eh.. Zover komt het gelukkig niet altijd en dan nog is de case manager dan de laatste die blijft. De begrafenisverzekering is in ieder geval reeds besproken. Inmiddels hebben we ook ingesteld dat een arts altijd een keer mee gaat om te kijken hoe het somatische beeld is. De CM probeert de cliënt eerst naar de Poli te halen want dan ben je ook uit die thuissituatie en dan kun je kijken naar mensen hun eigen kracht, wat kunnen ze nog wel? Maar veel van onze cliënten kunnen niet meer op de fiets, of met de bus naar de Poli komen, dan is er een standaard procedure dat de arts meegaat. En de arts komt altijd nog wel iets brengen want die kijkt even naar die pijntjes en daar krijg je een pilletje van of een recept. Maar de psychiater meebrengen is alweer heel wat anders. Ja, die psychiater is eng hoor, de arts vertrouwen ze meestal wel. Precies, maar dat vertrouwen dat de case manager heeft opgebouwd met die cliënt is zo precair en is zo belangrijk, dat we dat onder geen beding willen verstoren. Dus het is echt aan de case manager zelf om met de cliënt te bepalen wanneer komt die psychiater binnen. Persoonlijk ben ik er van overtuigd dat je mensen met een ernstige alcoholverslaving minstens twee maanden uit hun omgeving moet halen en ze in de kliniek tot ‘rust’ te laten komen. Lichaam en geest hebben tijd nodig om het van binnen allemaal weer enigszins te rangschikken. Wat is er van de Verslavingszorg overgebleven? Kun je wel lullen over core en non- core beleid, kliniek Surinameplein gesloten, van Jellinek Herstel is niets over gebleven. -nummer 16

Nu is er V&P 2 (Verslaving & Psychiatrie), dat hebben we er nog wel uitgesleept, met een twee weekse behandeling. Soms zit je in een bepaalde tijdgeest waarin heel klinisch gedacht wordt en dat vonden we ook opmerkelijk toen we jouw stuk lazen over Ambulantisering. Het gedachtegoed was ‘behandelen kun je het beste doen in de kliniek’. Met een duidelijk klinisch beeld voor ogen weten we ook dat heel veel cliënten na vier weken eigenlijk klaar waren, zeker op het gebied van verslaving maar dan moet de stap gezet worden in de maatschappij. Als je kijkt ‘Waar zit nu het sociaal maatschappelijk herstel van de cliënt, dan zit dat in de eigen leefomgeving’. En het lang opgenomen houden van cliënten dat zie ik echt meer in het kader van diagnostiek waar ernstige psychiatrie naast verslaving speelt, waarin je mensen moet beschermen tegen zich zelf of mogelijk de omgeving. Maar dat lag toen anders, er is een andere tijdgeest, een ander idee en daar passen wij ook in. Kijken wat je thuis beter en sneller kan oppakken want je zit onder een glazen stolp in de kliniek.

Streetwise Een heel grote doelgroep die bij de Verslavingszorg echt onderbelicht is zijn de mensen met een Verstandelijke Beperking. Dat zijn de mensen die o.a. ook door Zorgorganisaties als Cordaan*, MEE*, Amsta* worden bediend. In deze sector is men ook flink aan het bezuinigen. Deze bepaalde doelgroep moeten allemaal maar ‘zelfstandig’ gaan wonen. We weten inmiddels dat mensen met een IQ van 70 heel kwetsbaar kunnen zijn met name voor verslaving en zij helemaal niet de consequenties hiervan kunnen overzien. Deze mensen, die zitten thuis. Er zit geen enkele vorm van begeleiding op en die kunnen voor heel veel overlast (gaan) zorgen.

29

Je hebt het nu over de LVB groep? (licht verstandelijke beperking) Ja, maar die nét niet genoeg LVB zijn, die zijn nog wel ‘streetwise’. Die hebben dan een alcohol probleem, of in ieder geval drinken ze teveel. Die gaan naar de slijter maar op een gegeven moment is het geld op. De kans is groot dat ze in een circuit terecht komen waar ze dan door wat handige jongens er uit gevist worden voor eh.. katvanger te zijn. ‘Kijk eens, als jij hier je handtekening zet krijg jij van mij een fles wodka of een mobieltje, niet wetend dat daar een twee jaar durend abonnement op zit. kat·van·ger: stroman bij illegale of criminele activiteiten van o.a. koppelbazen. Goede katvangers zijn schaars. Vaak lopen ze al na een of enkele transacties tegen de lamp. Daarom heeft de onderwereld voortdurend nieuwe katvangers nodig. Mensen laten zich als katvanger gebruiken om verschillende redenen. Veel katvangers hebben in feite niets te verliezen omdat ze bijvoorbeeld dakloos of failliet zijn. Een kleine vergoeding voor hun diensten is meer dan welkom en als ze gepakt worden dan zal het hen ook weinig uitmaken. Anderen menen dat het met het risico wel meevalt en laten zich verleiden door de belofte van een makkelijke extra verdienste.

Want als je die structuur en thuiszorg niet biedt, dan zitten ze wél om koffietijd aan het biertje. Dan staan ze wel met die hangjongeren in de groep en dan worden ze wel misbruikt, als katvanger met abonnementen afsluiten voor mobieltjes. Seksueel misbruik, al die ellende en noem maar op. Dit is zo’n kwetsbare groep, die wil je wel proberen te vangen en te kijken of je met die verslaving iets kunt. Wij zijn geen experts op het gebied van mensen met een verstandelijke beperking. Dat moet je dan samen doen met een van de eerder genoemde organisaties want deze mensen hebben iets meer ondersteuning nodig in de thuissituatie. Het is inmiddels twaalf uur geweest dat wij aanbellen bij de volgende cliënt. Als de deur open gaat galmt er door het trappenhuis ‘wilt u koffie’? Drie trappen hoger stappen wij de woning binnen die er wonderbaarlijk schoon en opgeruimd uitziet. De man schat ik in de vijftig en is vrijgezel, tenminste op dit moment. Hij ziet er zeker niet afgebrand uit ondanks de hoeveelheden alcohol die hij consumeert. Dat is toch typisch dat je dit bij de een veel duidelijker ziet dan bij de ander. Als eerste zegt hij ‘ik wil naar de detox’. Annet vertelt hem in zijn dossier te hebben gekeken dus zijn voorgeschiedenis kent. ‘Heb je nog niet genoeg teleurstellingen gehad, wat schiet je op met weer een detox’? Want wat daarna te doen? Deze man heeft alles al gedaan, kent alle klinieken, zelfs die in Schotland. Op de vraag hoeveel hij gedronken heeft

30

deze ochtend noemt hij vier, vijf borrels en een kleintje bier. Fles wodka per dag. Máár ze zijn in de aanbieding, werd ik op geattendeerd door de G&G dealer, tweede liter halve prijs! Hij zegt: ‘eigenlijk toch wel te gek, ik kom zeer geregeld in deze slijterij en die verkoper moet toch zien dat ik teveel drink. Maar in plaats van het te ‘ontmoedigen’ staat ie het juist te pushen.. Lang leve de moraal. Zelfs men locale cokedealer zei destijds tegen mij, ‘jouw verkoop ik niet meer, voor je eigen bestwil, en ik zal er voor zorgen dat je ook niets meer van de anderen krijgt’. De BAG meter blijft in de tas, Annet schudt met haar hoofd en verkondigt: ‘we gaan het helemaal anders doen’. Hoe en wat valt buiten deze beschouwing.

‘beslisboom’ Wanneer gaat iemand naar de Vlaardingenlaan en iemand naar de Obrechtstraat? Voordat wij er mee aan de slag gaan proberen we wel te kijken, heeft iemand behandeling aangeboden gekregen die gericht is op, ja echt abstinentie, op curatie, dat je gezond weer in het leven mag staan. Als iemand daar niet is aangekomen om wat voor reden dan ook en wij krijgen toch iemand zo ver dat ie wel wil, dan gaan we in eerste instantie naar Curatief kijken want daar is het aanbod nog gericht op abstinentie, op genezen min of meer. Dat ‘genezen’ natuurlijk tussen haakjes. Wat wordt er voor een programma geboden op de Vlaar? Want bij jullie proef ik een beetje het idee dat op de Vlaar er niet meer zoveel ‘programma’ wordt geboden. De mensen daar die weten het zo langzamerhand wel of ze zijn zover heen dat ze het toch al binnen no-time vergeten? Ik weet dat er is op de Vlaardingenlaan is een: High care detox, V&P 3 en 4 (Verslaving & Psychiatrie) die zich meer specifiek richt op primair psychiatrie en secondair verslaving maar wel waar beide componenten in ernstige mate aanwezig zijn. Daar is wel een heel uitgebreid programma. V&P 1 is de oude gesloten afdeling, echt heel erg gericht op diagnostiek en mensen met een BOPZ*. V&P 2 is ingericht voor de populatie die voorheen op het Surinameplein zat en bij Jellinek Herstel. Je kan één week Detox doen, dat is dan puur ontgiften. Het twee weekse programma is echt een volledig programma met de ‘voor en nadelengroep’, Sociale Vaardigheden, stukje leefstijltraining wordt gegeven. Daar staat echt een programma van twee weken die begeleidend is aan het ontgiftingsproces. En waar wij voornamelijk de Vlaardingenlaan voor inzetten is voor diagnostiek, iemand ontgift en wat komt daar te voorschijn? Is de angst nog -nummer 16

steeds zo groot? Veel cognitieve schade, vermoeden van een laag IQ etc. Maar als je kijkt naar verslaving met ernstige co-morbiditeit, de doelgroep die wij behandelen, dat wij daarin een goede behandeling kunnen bieden. We hebben voor onze cliënten een heel belangrijke Polikliniek (Sarphatistraat), een ambulante outreachende hulpverlening en een klinische voorziening (Vlaardingenlaan) wat alle drie in schakel staat met elkaar.

Zie door de bomen het bos niet meer Daar bedoel ik mee dat sinds de integratie van Psychiatrie en Verslavingszorg binnen de organisatie een veelheid aan allerlei behandelcircuits zijn gecreëerd. Bijvoorbeeld: ACT*, FACT*, JOT. Allemaal op straat, in de buurt, op huisbezoek, of zoals we het noemen ‘Ambulant bezig’. Nou, wat het JOT is weet je nu wel en voor enkele anderen kunnen we kort zeggen: ACT en FACT is Primair psychiatrie en secundair verslaving. ACT doe je bij hoge intensieve zorgzwaarte, voor iemand die min of meer elke dag wel een stukje hand in hand begeleiding nodig heeft. En FACT is de meer Wijk gerichte aanpak met gemiddeld één keer per week contact, maar wel langdurig chronisch contact.

‘Vraaggericht werken’ Jullie vertelde dat het JOT zich meer moet profileren en wat de Cliëntenraad Arkin hierbij zou kunnen betekenen? Voor de Cliëntenraad is het überhaupt moeilijk om het ambulante circuit te bereiken. Dat geldt niet alleen voor Verslaving maar ook voor het hele psychiatrisch werkveld. In de klinieken is het niet zo moeilijk maar wat in het hele thuisgebeuren zich afspeelt, daar hebben we weinig zicht op. Maar wij vinden het ook wel belangrijk dat onze cliënten ergens een stem hebben. Misschien kunnen we in het Tuinhuis een bijeenkomst zo af en toe met elkaar organiseren. Waar de Cliëntenraad is, we wat cliënten uitnodigen en waar mensen van het JOT (en ACT) aanwezig zijn om gewoon gedachten uit te wisselen. Als je het hebt over, we willen ‘Vraaggericht werken’ moeten we ook helder hebben wat de vraag is. Want zelf de vraag verzinnen is gewoon aanbodsgericht werken. Dus dat zou bijvoorbeeld wel iets kunnen zijn waarin je de Cliëntenraad heel duidelijk de stem geeft van de cliënt en waar wij aanwezig zijn om te luisteren ‘wat zij van ons verwachten’? Hoe wordt er naar ons gekeken begint al met een verwachtingpatroon. Waar passen wij als JOT? “Zijn jullie nu geen Jellinek meer maar Mentrum en komen jullie naar de geest kijken in plaats van naar…”, want dat is wat de eerste reactie is van veel cliënten. ’Ja, ik heb een -nummer 16

verslavingsprobleem maar ik ben niet gek, kom op zeg, je gaat toch niet hier tussen mijn oren zitten wroeten’. Nou dat soort beeldvorming. Beetje gek is toch niet zo ernstig, maakt het ook wel leuk eigenlijk soms… en los van ‘Wat is gek’? Ja, en wie bepaald dat ook?

Kees C. Keuch 20 maart 2013 *PTSS- Post Traumatische Stress Stoornis *Arkin- koepelorganisatie: o.a. Jellinek en Mentrum GGZ *Cordaan- zorgaanbieder met vestigingen in Amsterdam. Cliënten zijn ouderen, mensen met een (verstandelijke) beperking, herstellend na een ziekenhuisopname en cliënten met psychosociale problematiek. *MEE- is er voor iedereen met een: lichamelijke beperking, verstandelijke beperking, chronische ziekte, vorm van autisme, Ook kunnen mensen bij MEE terecht als zij moeilijk leren, niet-aangeboren hersenletsel hebben. *Amsta- De zorgaanbieder in Amsterdam voor ouderen, mensen met een verstandelijke beperking en iedere Amsterdammer die behoefte heeft aan een steuntje in de rug. *BOPZ- bijzondere opnemingen psychiatrische ziekenhuizen *ACT- Assertive Community treatment, ambulant *FACT- functie Assertive Community treatment, ambulant

31

Alle uitgaven van het Nulnummer zijn in pdf te bekijken.

Klik: www.jellinek.nl/cliëntenraad Helemaal bovenin op de Jellinek site het tabblad ‘over Jellinek’ aanklikken, onder cliëntenraad klik op Nulnummer magazine

-nummer 15

Foto: Kees C. Keuch

Foto’s: Kees C. Keuch

nul

Ambulantisering We komen u thuis opzoeken

H e r s t a r t d e S k u u l o p Te x e l E r f e n i s C l i ë n t e n ra a d J e l l i n e k

Whisky on the job

nul

nummer 16

Foto: Kees C. Keuch

www.jellinek.nl/cliëntenraad

Foto: Kees C. Keuch

Op de website van de Jellinek onder een speciale pagina zijn alle 0-nummers terug te bekijken en lezen. Klik: www.jellinek.nl/cliëntenraad

JOT Outreachend werken Ria Lochtenberg vertrekt Hoe komt een Birmees bij de Jellinek Typisch Obrecht -Luctor ed EmergoGedachten

? ?