VOORWOORD
Eeuwenoude scheepswrakken met schatten op de
bodem van de Texelse Waddenzee. Dat klinkt spannend. En dat ís het ook. Af en toe duiken bijzondere objecten uit het verleden op. De vondsten die onlangs zijn gedaan, spannen echter de kroon. Tal van gebruiksvoorwerpen én bijzondere kledingstukken uit de zeventiende eeuw kwamen boven water. Topstuk en mijn persoonlijke favoriet is een prachtige japon. Zo rijk bewerkt en versierd, dat het bijna zeker is dat hij voor een hoog adellijke, mogelijk zelfs Koninklijke dame was bestemd. Experts vermoeden dat nog nergens ter wereld zulke mooie kleding uit deze tijd aan de oppervlakte is gekomen. Ook de staat waarin het textiel verkeert, na ruim 350 jaar onderwater te zijn geweest, is verbluffend. Nu is het zaak de vondsten zorgvuldig te laten onderzoeken en bewaren. Voor de kust van Texel liggen honderden scheepswrakken verborgen onder het zand. Restanten uit onder andere de Gouden Eeuw; de periode waarin de Reede van Texel bij Oudeschild een van de belangrijkste ankerplaatsen ter wereld was. De wrakken zou je kunnen zien als tijdscapsules. Ze verbergen gebruiksvoorwerpen, materialen en handelswaar die ons inzicht geven in hoe het leven toen was. Historisch onderzoek van de vondsten is dus van groot belang.
Welk schip was dit en waar ging het naar toe? Voor wie was de japon bedoeld? Vragen waarop nu nog geen antwoorden zijn, maar die helpen een stukje van de puzzel van onze wereldgeschiedenis compleet te maken. Om u in de gelegenheid te stellen de unieke vondst met eigen ogen te aanschouwen, bieden we tot en met 16 mei een sneak preview in de tentoonstelling Garde Robe in Kaap Skil. Vervolgens gaan de objecten voor verder onderzoek naar het depot van Huis van Hilde, het archeologiecentrum van Noord-Holland. Aan het onderzoek werken onder andere experts van de Universiteit van Amsterdam en het Rijksmuseum mee. Daarna komen de objecten terug naar Texel, naar Kaap Skil, waar ze in een vaste tentoonstelling te zien zullen zijn.
Wij wensen u veel kijkplezier. Bewonder wat u ziet en besef hoe bijzonder de geschiedenis van de Reede van Texel is. Deze catalogus bevat slechts een selectie van de items uit de expositie. Uitgave museum Kaap Skil, april 2016.
Pauline Folkerts-Nieuwenhuizen directeur Stichting Texels Museum
(museum Kaap Skil, Ecomare, Oudheidkamer en Vuurtoren)
De Engelse schilder William Larkin portretteerde gravin Catherine Howard rond 1615 in een japon die qua model grote overeenkomsten vertoont met de japon in de tentoonstelling.
OBJECT:
JAPON (DETAIL) Handgeweven zijden japon
uit begin 17 e eeuw. De stof is geweven in damast, waardoor een bloemmotief ontstaat. Het is niet duidelijk welke kleur de stof oorspronkelijk had, hoogstwaarschijnlijk was het een effen japon. Door het ruime gebruik van zijde en het model hebben experts geconcludeerd dat deze japon aan een dame uit de hogere kringen heeft toebehoord. Omdat er geen goud- of zilverdraad is gevonden, was dit kledingstuk mogelijk voor dagelijks gebruik. Sommige van de aangetroffen beschadigingen lijken er op te wijzen dat de japon daadwerkelijk gedragen is. Op het oog zijn alle kledingstukken in de vondst van dezelfde maat. De eerste indruk is dat de dame in kwestie een vrij fors postuur had.
OBJECT:
OBJECT:
OBJECT:
OBJECT:
GEBORDUURDE LAP
ONDERDEEL VAN EEN
ETUI
GEBREIDE KOUSEN
RODE CAPE MET LANGE PO O L
Een rechthoekig kleed van
Deel van een cirkelvormige
Rood fluwelen etui, druk
Twee identieke lange zijden
zijden satijn, oranje-achtig van
cape die in zeven onderdelen
bewerkt met geborduurd
kousen in verbazingwekkend
kleur, geborduurd met garen en
is gevonden. De cape werd als
zilvergaren. Met knoop en lus
goede staat. Met ingebreide
metaaldraad. Mogelijk was het
een poncho gedragen. Meest
kon de etui worden gesloten.
motieven.
kleed voorzien van applicaties.
opvallend is de felrode kleur en
In de etui zat een kammetje
de lange pool van de stof.
opgeborgen.
OBJECT:
OBJECT:
OBJECT:
OBJECT:
TWEE SCHENKKANNEN
GRAPE
DIEP BORD
GEELKOPEREN
EN SCHAAL
SCHEERBEKKEN
ITALIAANS MAJOLICA
Geglazuurde kannetjes.
Laatmiddeleeuwse kookpot
Roodbakken aardewerken bord
Bekken met een holle bak en
Op de ene is een gezicht
van rood aardewerk met kleine
en schaal. De gemarmerde
een vrijwel rechte rand met een
te zien in een ronde gele
schenklip. Het bijbehorende
versieringen in wit en rood
ronde uitsparing. Bij het sche-
achtergrond. De ander heeft
deksel ontbreekt. De binnen-
werden met vloeibare klei
ren werd de uitsparing tegen
rondom geschilderde bloem-
kant en de voorzijde van de pot
gemaakt. Oorspronkelijk kwam
de hals geplaatst. De chirurgijn
motieven. De gele cirkelvorm
zijn geglazuurd.
dit soort aardewerk uit Pisa,
aan boord gebruikte het ook
Noord Italië.
voor aderlatingen. Men liet het
op deze kan is ingevuld met horizontale lijnen.
bloed in de schaal lopen. Aan het oog aan de rand werd het scheerbekken opgehangen.
OBJECT:
OBJECT:
OBJECT:
OBJECT:
PLANKJE
POMANDERS
BOEKSLUITING
BOEKKAFT
VAN KISTJE MET
O P G E L E G D P A R E L M O E R Dit plankje vormde
Prachtig bewerkte bolvormige
Koperen sluiting van een boek.
De boekkaften, gevonden
waarschijnlijk de voorkant van
geurknopen, die om de hals
Bestaat ook uit twee delen
in het wrak, zijn alle van
een kistje. Het was versierd
werden gedragen. Er werden
waartussen bovenaan nog een
leer en in goede staat.
met goudkleurig en wit parel-
geurdragers als kruiden of
stuk van het leer te zien is.
Op deze boekomslag staat
moer, wat er nu los bij ligt.
bloemen in gedaan. Hierdoor
De buitenkant is bewerkt met
voor- en achterop het wapen
rook degene die het om had
allerlei motieven, waaronder
van de Engelse Koning Karel I
lekker en had hij of zij boven-
leliemotieven.
(1600-1649). Dit doet vermoe-
dien minder last van vieze
den dat een deel van de lading
geuren in de omgeving.
van de Engelse koninklijke familie, de Stuarts, was.
OBJECT:
(GELEGENHEIDS)BOKAAL VAN VERGULD ZILVER
Er zijn drie delen van een gelegenheidsbokaal gevonden: beker, deksel en voet. Of er nog een stuk ontbreekt, is niet duidelijk. Mogelijk zat er nog iets tussen de gevonden voet en de beker van de bokaal. De beker is rijk versierd met gedreven bloemen en drie verschillende gezichten. De bovenrand en onderrand zijn glad, de dekselrand is bewerkt. Op het deksel staat een Romeinse soldaat met een speer in de hand en een helm op het hoofd. De rijk versierde voet is hol van binnen.
De zeventiende-eeuwse schilder Willem Claesz Heda heeft in 1635 op een stilleven een vergelijkbare bokaal afgebeeld.
OBJECT:
OBJECT:
KA M
TWEE STUKKEN VAN EEN
JAKOBSSTAF
Kam gemaakt van koehoorn
Jacobsstaf waarin het jaartal
met twee verschillende kam-
1636 is gegraveerd met daar-
breedtes. Voor het verwijderen
onder de letters HI. De staf
van luizen uit het haar.
heeft vier gradenreeksen, op elke zijde één.
