Inhoudsopgave Voorwoord ___________________________________________________________________________________________2 Organisatie ___________________________________________________________________________________________3 Organisatie ___________________________________________________________________________________________3 Bestuur
3
Raad van toezicht
3
Rechtshulpverleners
3
Realisatie speerpunten 2012 ____________________________________________________________________________ 5 ICT
5
Huisvesting
5
Erasmus Universiteit Rotterdam
5
Reguliere exploitatie - intern ____________________________________________________________________________5 Werving
5
Cursussen
5
Public relations
6
Reguliere exploitatie - extern ____________________________________________________________________________6 Historisch perspectief van rechtswinkels in de samenleving
6
Ontwikkelingen
7
Positionering van rechtswinkels in het continuüm van de rechtshulp
7
Maatschappelijke ondersteuning
7
Samenwerking met ketenpartners
8
Statistisch overzicht ___________________________________________________________________________________9 Ingang cliënten
9
Aantal rechtsvragen
10
Afwikkeling van rechtsvragen
10
Verdeling Rechtsgebieden
12
Inzet rechtshulpverleners
13
Staat van Herkomst en Besteding van Middelen (SHBM)
14
Overzicht Financiële Middelen (OFM)
15
Jaarverslag 2012: Voorwoord
Financieel jaarverslag 2012 ____________________________________________________________________________14
1
Voorwoord Voor u ligt het jaarverslag van Stichting Rechtswinkel Dordrecht (hierna: de stichting) over het jaar 2012. In dit jaarverslag kunt u lezen op welke manieren de stichting de maatschappelijke participatie en zelfredzaamheid van burgers heeft vergroot. De statistieken laten zien hoeveel rechtsvragen zijn beantwoord en waar deze vragen op betrekking op hadden Verder wordt u in het financiële jaarverslag de verantwoording voor het gevoerde financiële beleid weergegeven. Stichting Rechtswinkel Dordrecht is in 1974 opgericht door juristen die vonden dat de toegang tot kwalitatieve rechtsbijstand niet afhankelijk moet zijn van de inhoud van iemands portemonnee. Het belang van de stichting wordt scherp duidelijk in tijden van een aanhoudende crisis. Zo betrof de meerderheid van de rechtsvragen wederom het arbeidsrecht en sociale zekerheidsrecht. In 2012 heeft het bestuur de nadruk gelegd op verbetering van de ICT-voorzieningen, verbetering van de huisvesting en het in goede banen leiden van de veranderende relatie met de Erasmus Universiteit Rotterdam. De geleverde inspanningen hebben gezorgd voor het bestaan van een digitaal cliënt registratiesysteem, is begonnen met het verbeteren van het interieur van het pand en is de subsidierelatie met de Erasmus Universiteit verlengd tot 2014. De kern van de activiteiten die namens de stichting worden verricht, zal altijd het verlenen van eerste- en tweedelijns rechtshulp zijn. Deze rechtshulp wordt zoals altijd verricht door een groep gemotiveerde, onbezoldigde rechtshulpverleners. Zonder hun inzet zou de stichting haar taak niet kunnen verrichten. Vandaar dat wij op deze plek een woord van dank richting aan hen voor hun gezamenlijke inzet van 3.760 uur wat neerkomt op 2,21 FTE. Verder willen wij onze subsidieverleners bedanken voor het vertrouwen dat zij de stichting hebben getoond. Zonder hun financiële bijdrage, zou de stichting niet kunnen bestaan. Namens het bestuur van Stichting Rechtswinkel Dordrecht,
Jaarverslag 2012: Voorwoord
Dhr. mr. M.B. Visser -voorzitter
2
Organisatie Organisatie Bestuur
Raad van toezicht
Het bestuur van de stichting bestaat uit tenminste drie leden: een voorzitter, secretaris en penningmeester. Het bestuur verricht haar werkzaamheden onbezoldigd. Het bestuur is verantwoordelijk voor de verwezenlijking van de doelstelling van de stichting. Hiertoe stelt het bestuur jaarlijks een activiteitenplan op, komt het bestuur gedurende het jaar geregeld samen om het beleid te bepalen en wordt na afloop van het jaar een jaarverslag opgesteld.
De stichting heeft naast het bestuur een raad van toezicht. De Raad van Toezicht bewaakt de doelstellingen van de stichting door middel van adviserend toezicht op het (meerjaren)beleid en het (al dan niet) verlenen van instemming in de gevallen waarin de statuten instemming door de Raad van Toezicht voorschrijft. De samenstelling van de raad van toezicht was in 2012 als volgt:
De samenstelling van het bestuur was in 2012 als volgt:
Bestuur
mr. M.B. Visser voorzitter
mr. F. Kraaijeveld penningmeester
Raad van Toezicht
E.J. Janse, LL.B secretaris
mr. S.C. Scheermeijer voorzitter
mr. D. van der Wilt raadslid
Rechtshulpverleners De rechtshulpverleners die zich inzetten voor de stichting, doen dit volledig onbezoldigd. In december 2012 had meer dan drie kwart van de rechtshulpverleners een universitaire meestertitel of bachelor graad Nederlands recht. Zij zijn vrijwel allen werkzaam in de juridische praktijk. De aldaar opgedane kennis wordt met succes ingezet voor de stichting.
D. Alblas
G. van den Adel
mr. K. Azaoum
N. Bakker, LL.B
B. Barakzoy
mr. S. van Buuren
J.F. Cheung
mr. G.E. Deckers
Jaarverslag 2012: Organisatie
In 2012 hebben de volgende 31 rechtshulpverleners zich ingezet voor de stichting:
3
S. van Dijk, LL.B
mr. J. van Driel
mr. J. van den Ende
K. Ernst
J. van Groningen
mr. F. Groeneweg
mr. S. Heestermans
mr. drs. I.M.M. Jacobs
mr. L. Jansen
T. Klaasse, LL.B
mr. S. Klootwijk
mr. F. Klous
mr. W. Loos
M. De Marco
S. Meijer
V. Naburgh, LL.B
U. Pinas
S. Ploeg, LL.B
S.E. Vaandrager, BSW
mr. N. De Visser
J. de Vries
J. Van Wingerden Jaarverslag 2012:
L. Deckers, LL.B
4
ICT De stichting houdt uitgebreide statistieken bij met betrekking tot haar dienstverlening. Van elke rechtzoekende wordt onder andere bijgehouden op welke wijze zij op de hoogte van het bestaan van de stichting zijn gebracht. Ook wordt elke rechtsvraag en het daarop gegeven advies genoteerd. Het resultaat van deze secure administratie is het statistisch overzicht dat in elk jaarverslag wordt aangeboden. Het bijhouden van deze statistieken is tijdrovend en brengt kosten met zich mee. Hierdoor heeft het bestuur in 2012 naar mogelijkheden gezocht om de cliëntadministratie en de statistieken efficiënter te laten verlopen. In 2012 is hiertoe een intern ontwikkeld digitaal registratiesysteem geïmplementeerd, wat Fides is genoemd. Fides, latijn voor “vertrouwen”, is gekozen als weergave van het vertrouwen dat rechtzoekenden de stichting tonen door hun vragen aan ons voor te leggen. De digitalisering biedt de stichting veel voordelen. Zo is de administratie minder tijdrovend geworden, waardoor het bestuur haar tijd aan de overige activiteiten van de stichting kan besteden. Daarnaast biedt Fides het bestuur een ‘real-time’ sturingsmechanisme om rechtshulpverleners, indien nodig, bij te sturen of te corrigeren. Door te werken aan de hand van het vier-ogenprincipe is de kwaliteit van de dienstverlening gestegen. Huisvesting De stichting is sinds 1974 gevestigd aan de Torenstraat 138 in Dordrecht. Over de jaren heen is het pand enkele mankementen gaan vertonen. Zo voldeed onder andere de aanwezige verwarmingsinstallatie niet. Gezien de te hoge huurprijs van panden die voor de stichting een reëel alternatief van de huidige huisvesting vormen, heeft de stichting in 2012 enkele werkzaamheden ondernomen om de kwaliteit van het pand te verbeteren. Zo is een nieuwe gasverwarming geïnstalleerd in spreekkamer twee. Verder zijn in de overige spreekkamers elektrische kachels geplaatst. Hierdoor is de temperatuur in de winter aanzienlijk beter, waardoor rechtzoekenden niet langer hun jas hoeven aan te houden. Verder is de muur van spreekkamer één opnieuw geïsoleerd, waardoor deze kamer volledig geluidsdicht is en beter warmte binnenhoudt. Erasmus Universiteit Rotterdam In 2011 heeft de Erasmus Universiteit Rotterdam (hierna: EUR) aangekondigd de wijze waarop zij de opleiding Nederlands Recht invulling geven, drastisch te willen veranderen. Met ingang van het academisch jaar 20122013 zou het onderwijs intensiever en praktijkgerichter worden. Dit zou neerkomen op een wekelijkse tijdsinvestering voor studenten van 40 uur. Hierop besloot de stichting de mogelijkheden te verkennen studenten in het kader van hun opleiding als rechtshulpverlener te laten werken bij de stichting. Vanuit de EUR is in dit kader in 2012 voorgesteld een ‘legal clinic’ te starten om uitvoering
te geven aan dit idee. Voor de uitvoering hiervan is de stichting afhankelijk van de EUR. Het is de verwachting dat de EUR op een later tijdstip een nadere uitwerking presenteert. Verder heeft de EUR in 2011 te kennen gegeven dat zij haar subsidierelatie met de stichting wenst te beëindigen. Het besluit in primo zag op een beëindiging in 2012. De stichting heeft bezwaar gemaakt tegen dit besluit en is uitgenodigd met de EUR in gesprek te gaan. Het resultaat van dit gesprek dat de subsidierelatie thans in 2014 zal worden beëindigd.
Reguliere exploitatie - intern Werving De dienstverlening van de stichting is afhankelijk van het aantal rechtshulpverleners, welke werkzaam zijn binnen de stichting. Om dit te realiseren wordt onder meer door middel van een bericht op www.rechtenforum.nl bezoekers van deze site op de hoogte gebracht van de mogelijkheid voor juristen om te solliciteren bij de stichting. Daarnaast beschikt de stichting over de website www.werkenbijderechtswinkel.nl. Op deze website worden zowel juristen van universiteiten, juristen van het HBO als in de praktijk werkzame juristen geïnformeerd over hun mogelijkheden om als rechtshulpverlener bij de stichting te solliciteren. Ook is in 2012 een facebook pagina aangemaakt. Deze werkzaamheden hebben er toe geleid dat de stichting een stabiele stroom sollicitanten tegemoet kon zien, waardoor elke sollicitant kritisch beoordeeld kan worden. Elke sollicitant dient vier spreekuren mee te werken, waarvan twee inloopspreekuren en twee telefonische spreekuren. Daarnaast dient de sollicitant een fictieve casus te analyseren en een conceptbrief op te stellen. Tevens wordt kennis van de interne procedures van de stichting getoetst. Aan de hand van de resultaten van de sollicitant wordt door het bestuur besloten of de sollicitant wordt aangenomen of afgewezen. Op deze wijze verzekerd de stichting van een instroom van inhoudelijk sterke rechtshulpverleners. In 2012 hebben zich 27 sollicitanten aangemeld, waarvan acht reeds zijn aangenomen. In december 2012 waren in totaal 26 rechtshulpverleners bij de stichting werkzaam. Cursussen Ter actualisering van de kennis en vaardigheden van de rechtshulpverleners organiseert de stichting elk jaar meerdere cursussen. Bij het bepalen van het onderwerp van de cursus wordt gekeken naar eventuele wijzigingen in wetgeving en de hoeveelheid rechtsvragen die de stichting over het rechtsgebied krijgt. In 2012 zijn vier cursusavonden georganiseerd. Een vijfde cursusavond is door de ingeschakelde ketenpartner wegens ziekte helaas afgelast. Familierecht Op 10 april 2012 is door mr. M. Bos en mr. L van der Wijngaart van De Koning Advocaten een cursus familierecht gegeven. Centraal stond het nieuwe huwelijksvermogensrecht en de regels
Jaarverslag 2012: Realisatie speerpunten 2012
Realisatie speerpunten 2012
5
Folders Door de trend van digitalisering ontstaat een ‘digital divide’. Een aantal burgers heeft geen toegang tot het internet of is onvoldoende thuis in het gebruik van een computer. Dientengevolge kan de stichting niet enkel op haar website vertrouwen om alle mogelijke rechtzoekenden te bereiken. In 2012 heeft de stichting haar folder verspreid onder de burgers via de bibliotheek van Dordrecht, het Juridisch Loket, alsmede de locatie van Bureau Sociaal Raadslieden. De Voedselbank, welke in 2011 nog de folder onder haar clientèle heeft verspreid, heeft niet gereageerd op pogingen van de stichting deze samenwerking voort te zetten.
omtrent de verschillende vormen van gezag over minderjarige kinderen. De cursus werd gehouden op het kantoor van De Koning Advocaten te Dordrecht.
Reanimatie Op 9 oktober 2012 is een reanimatiecursus georganiseerd. Deze werd gegeven door E. Vaandrager en R. Franken. Door deze cursus is het rechtshulpverleners duidelijk hoe zij dienen te handelen indien een noodsituatie is ontstaan. De cursus is gehouden in het pand van de stichting. Huurrecht Op 19 december 2012 is door mr. J. Gonlag en mr. A. Heida van De Koning Advocaten een actualiteitencursus huurrecht gegeven. Centraal stond de relatie tussen verhuurder en huurder en de verschillende regels van huurderbescherming en de regels omtrent beëindiging van de huurovereenkomst. De cursus werd gehouden op het kantoor van De Koning Advocaten te Dordrecht. Bij de cursus familierecht zijn medewerkers van Bureau Sociaal Raadslieden (hierna: BSR) aanwezig geweest. Bij de cursus schadefonds geweldsmisdrijven zijn medewerkers van Stichting Rechtswinkel Zwijndrecht aanwezig geweest. Public relations De stichting beoogt via verschillende media de inwoners van Dordrecht attent te maken op haar bestaan en dienstverlening. In 2012 heeft de stichting haar bestaan op de volgende manier onder de aandacht gebracht. Website De stichting heeft haar eigen website: www.derechtswinkel.nl. De website informeert rechtzoekenden over de dienstverlening van de stichting, de openingstijden en wat rechtzoekenden mee dienen te nemen om optimaal geholpen te kunnen worden. Google AdWords In 2012 heeft de stichting via Google AdWords meer rechtzoekenden op het bestaan van de stichting willen wijzen. Gedurende de herfstmaanden werden rechtzoekenden die op www.google.nl bepaalde zoektermen invulden, gewezen op de website van de stichting. Mede hierdoor hebben in 2012 meer rechtzoekenden dan voorheen de stichting weten te vinden.
Structurele rechtshulp Geregeld komt het voor dat minderjarigen naar de stichting komen met vragen omtrent een situatie op het werk of een aankoop die ze via internet hebben gedaan. Vaak zijn deze minderjarigen niet op de hoogte van hun rechten en plichten. Het aanbod aan Dordtse middelbare scholen een cursus aan hun leerlingen te geven, bleek niet gewenst. Om deze reden heeft het bestuur besloten haar aanpak van dit probleem te wijzigen. In de toekomst zal de stichting trachten haar zichtbaarheid op middelbare scholen op andere manieren te verbeteren. Enquête In de laatste maanden van 2012 heeft het bestuur een enquête afgenomen onder de rechtzoekenden. Het bestuur is blij te zien dat de rechtzoekenden die de tijd hebben genomen de enquête ingevuld en ingeleverd hebben bijzonder enthousiast zijn over de stichting. Zij prijzen de gang van zaken tijdens spreekuren en zijn met name te spreken over de bereikbaarheid van de stichting.
Reguliere exploitatie - extern Historisch perspectief van rechtswinkels in de samenleving In juni 1970 bracht het juridisch maandblad Ars Aequi een nummer uit getiteld “De balie: een leemte in de rechtshulp”, welke de advocatuur op zijn grondvesten deed 1 schudden. De leemte in de rechtshulp bestond onder andere daaruit dat voor de on- en minvermogenden de drempel om een advocaat in te schakelen te hoog lag. Voor degenen die net teveel verdienden om in aanmerking te komen voor gesubsidieerde rechtsbijstand, lag het honorarium van een advocaat te hoog. In navolging van dit nummer, wegens de zwarte kaft sindsdien het ‘zwarte nummer’ genoemd, zijn sinds het begin van de jaren zeventig van de vorige eeuw rechtswinkels actief in het verlenen van kosteloze rechtshulp aan burgers die zelf geen juridische bijstand kunnen betalen. Rechtswinkels beogen laagdrempelig te
1
Ars Aequi 1970, nummer XIX, 6.
Jaarverslag 2012: Reguliere exploitatie - extern
Schadefonds Geweldsmisdrijven Op 29 mei 2012 is in samenwerking met Stichting Rechtswinkel Zwijndrecht door A. de Bruin van het Schadefonds Geweldsmisdrijven een cursus over dit fonds georganiseerd. Deze cursus heeft de rechtshulpverleners bekend gemaakt met de werkwijze en procedures van het schadefonds geweldsmisdrijven. Deze kennis zorgt samen met de gelegde contacten voor een warme overdracht van cliënten die slachtoffer zijn geworden van een geweldsmisdrijf.. De cursus is gehouden in het pand van de stichting.
6
zijn en worden, op een enkele uitzondering na, geleid door professionele rechtshulpverleners op vrijwillige basis.
moeten rondkomen, maken dat de stichting nog steeds een rol van betekenis vervult in de samenleving.
Werden in 1975 landelijk nog 60.000 rechtsvragen behandeld, uit onderzoek van Scheermeijer en Ramdjiawan (2007) blijkt dat in 2005 landelijk ruim 118.000 rechtsvragen werden afgedaan. Dit hoge aantal kon verklaard worden aan de hand van het feit dat de samenleving steeds complexer werd, onder andere door de introductie van nieuwe wetgeving. Daarnaast werd de burger zich beter bewust van zijn rechten, waardoor hij meer gebruik ging maken van juridische diensten. Ook de wijze waarop de rechtshulp werd aangeboden, was bepalend voor de grote toeloop: laagdrempelig, gratis en ook beschikbaar tijdens avonduren. De rechtzoekende was bij een rechtswinkel doorgaans niet gebonden aan een tijdslimiet waarbinnen de rechtshulp of de rechtsbijstand verleend moest worden. De rechtswinkels werden op lokaal niveau aangestuurd en waren marginaal 2 gesubsidieerd.
Positionering van rechtswinkels in het continuüm van de rechtshulp
Een aantal ontwikkelingen sinds het onderzoek uit 2007 illustreert het voortdurende bestaansrecht van de stichting. Naast het huwelijk tussen man en vrouw ontstaan andere samenlevingsvormen. Verder neemt het aantal éénoudergezinnen en eenpersoonshuishoudens toe. Dit alles draagt bij aan complexere regelgeving van deze gebieden, waardoor het noodzakelijk is dat mensen snel en gratis van advisering kunnen worden voorzien. Door deze ontwikkeling neemt het aantal burgers dat weinig te besteden heeft, toe. Tevens zorgt de aanhoudende economische crisis dat burgers met meer onzekerheden worden geconfronteerd. Veel werkgevers, zowel in de private als publieke sector, moeten bezuinigen waardoor meer mensen dan voorheen met ontslag- en sociale zekerheidsvraagstukken worden geconfronteerd. Tevens worden steeds minder vaak vaste dienstverbanden tussen werknemer en werkgever aangegaan. Daarnaast kunnen mensen in mindere mate dan voorheen aanspraak maken op sociale voorzieningen. Ook door deze ontwikkelingen neemt het aantal burgers dat weinig te besteden heeft toe. Tenslotte worden burgers steeds meer aangesproken op hun eigen verantwoordelijkheid en wordt door de overheid van hen een actievere rol dan voorheen verwacht. Deze ontwikkeling, gekoppeld aan het complexer worden van juridische relaties, de wijzigingen van wet- en regelgeving, de beperkingen van de beschikbaarheid van de gefinancierde rechtsbijstand en de verslechtering van de situatie van de burgers die van een minimuminkomen
2
S.C. Scheermeijer & I.S. Ramdjiawan, ‘Rechtshulp op kosten van de overheid. Een onderzoek naar de stelselwijziging van de gesubsidieerde rechtshulp’, in: W. van Boom, S.D. Lindenbergh & S.D. Pape (red.), Privaatrecht ondersteunend. Doelen, baten, kosten en effecten van bijzondere ondersteuning door de overheid van privaatrechtelijke handhaving, Den Haag, BJU 2007, blz. 179-213.
Maatschappelijke ondersteuning Eerstelijns rechtshulp -vraagverheldering, advies en doorverwijzing- wordt geboden door diverse instanties: de stichting, BSR en het Juridisch Loket (hierna: JL) en tegen betaling of op lichte adviestoevoeging ook door de sociale advocatuur. Wat betreft tweedelijns rechtshulp bestaat een leemte in het aanbod van rechtshulp, waar het gaat om vorderingen tot €500. Geen enkele private of publieke partij ontplooit activiteiten die deze leemte kan opvullen, met uitzondering van de stichting. Deze leemte heeft voor de onvermogende burger grote gevolgen. Immers, voor een bijstandsgerechtigde komt een vordering van €500 neer op een jaar lang sparen. Indien iets niet in de haak is, hebben deze burgers niet de middelen om via betaalde rechtshulp hun recht te halen. Malafide partijen zijn hiervan op de hoogte, hetgeen rechtzoekenden in een kwetsbare en afhankelijke positie plaatst Nieuw aangekondigde bezuinigingsmaatregelen kunnen de leemte vergroten. Zo wordt in de toekomst mogelijk van burgers eerst zelf actie verwacht voordat zij in aanmerking komen voor gesubsidieerde rechtsbijstand. De eigen bijdrage zal stijgen en in sommige gevallen meerdere malen verschuldigd zijn. BSR staat rechtzoekenden bij met het schrijven van brieven, bezwaar en beroepschriften en bij bemiddeling tussen partijen. Deze diensten worden aangeboden door betaalde krachten. Het kenmerkende verschil tussen de stichting en BSR ligt in de geboden hulp bij hoorzittingen. Het JL verleent geen enkele tweedelijns rechtshulp. Deze organisatie verleent uitsluitend eerstelijns rechtshulp. Indien rechtzoekenden niet binnen de bij het JL geldende tijdslimiet geholpen kan worden en de rechtzoekende in aanmerking komt voor een (lichte) adviestoevoeging, volgt doorverwijzing naar de advocatuur. De stichting verleent wel gratis tweedelijns rechtshulp. Dit betekent dat rechtshulpverleners rechtzoekenden ondersteunen in de schriftelijke communicatie met de wederpartij, bij hoorzittingen en bij procedures bij de kanton- en bestuursrechter.
Jaarverslag 2012: Reguliere exploitatie - extern
Ontwikkelingen
In de afgelopen jaren is veel veranderd in het stelsel van gefinancierde rechtsbijstand, waardoor een herindeling van het ‘landschap’ van de rechtshulp is ingedeeld. Hieronder is in tabel 1 het actuele aanbod van rechtshulp voor burgers met een kleine portemonnee schematisch weergegeven.
7
Rechtswinkels
Sociaal raadslieden
Juridisch loket
Bemensing
- rechtshulpverleners
- betaalde krachten
-betaalde krachten
Opleiding
- WO+ (22%)
- WO (10%)
- WO (42%)
- WO (78%)3
- HBO (90%)
- HBO (44%)
Sociale Advocatuur betaalde krachten - WO+ (100%)
- MBO (14%) Eerstelijns
Tweedelijns
Kosten
Gratis
Gratis
Gratis
€42 / €77
Duur
Geen tijdsbeperking
30 min, max. 3 uur
30 min, max. 1 uur
Max. 3 uur
Dienstverlening
- vraagverheldering
- vraagverheldering
- vraagverheldering
- advies
- advies
- advies
- doorverwijzing
- doorverwijzing
- doorverwijzing
Kosten
Gratis
Gratis
Duur
Geen tijdsbeperking
Soms tijdsbeperking
Dienstverlening
- brieven
- brieven
- bezwaarschriften
- bezwaarschriften
- beroepschriften
- bemiddeling
- bemiddeling - mediation -hoorzittingen bezwaar -hoorzittingen beroep
Bestaansrecht
rechtswinkels
Toevoegingen Minimaal belang €500
- kantonprocedures - comparities
Max. inkomensgrens Eigen bijdrage €127 - €796 minus €50,- bij doorverwijzing door Juridisch Loket
Samenwerking met ketenpartners De stichting onderstreept het belang van een nauwe samenwerking met overige actoren op het gebied van de sociale rechtshulp, BSR, het JL en de plaatselijke sociale advocatuur. Door middel van onderlinge afstemming kunnen rechtzoekenden op maat worden geholpen. In 2012 heeft de stichting op de volgende wijzen met haar ketenpartners samengewerkt. Bureau Sociaal Raadslieden De stichting onderhoudt goede contacten met BSR in Dordrecht en Rotterdam. Twee oud-bestuursleden zijn leidinggevenden aan de rechtshulpverleners bij deze
3
Het aantal HBO-studenten werkzaam bij rechtswinkels is niet significant.
organisaties, waardoor het gemakkelijk is de contacten te onderhouden. Bij de cursussen die de stichting organiseert, wordt indien mogelijk BSR betrokken. In 2012 heeft deze samenwerking er toe geleid dat medewerkers van BSR aanwezig waren bij de cursus familierecht, gegeven door mr. M. Bos en mr. L. van der Wijngaart. Advocatenkantoren Verschillende advocatenkantoren in de regio werken samen met de stichting. Deze kantoren werken allemaal, indien mogelijk, op toevoegingsbasis. Na doorverwijzing door de stichting is het eerste gesprek voor rechtzoekenden veelal gratis. Hiervoor is voor rechtzoekenden de drempel laag om hun zaak voor te leggen aan een advocaat. Ook voor het realiseren van actualiteitencursussen, advies over en ondersteuning bij de tweedelijns rechtshulp kan de stichting terugvallen op haar netwerk van advocaten en andere juristen.
Jaarverslag 2012: Reguliere exploitatie - extern
Tabel 1: Continuüm van de rechtshulp in Nederland
8
Juridisch Loket De stichting verwijst rechtzoekenden die een advocaat nodig hebben en in aanmerking komen voor gefinancierde rechtshulp ook door naar het Juridisch Loket (hierna: JL). Dit aangezien alle advocatenkantoren die werken op toevoegingsbasis aangemeld zijn bij het JL en de rechtzoekende snel een advocaat krijgt toegewezen. Daarnaast ontvangen rechtzoekenden die via het JL een advocaat krijgen toegewezen een korting op de te betalen eigen bijdrage voor de toevoeging en liggen bij het Juridisch Loket steevast informatiefolders van de stichting. Stichting Platform Rechtswinkels Nederland Het Platform Rechtswinkels Nederland (hierna: het platform) is opgericht met als doel het verbeteren van het contact tussen rechtswinkels onderling en het uitwisselen van ervaring en kennis. De stichting erkent het belang hiervan en onderschrijft deze doelstelling. Ter ondersteuning van het platform functioneert de stichting als secretariaat en stelt zij haar pand ter beschikking voor vergaderingen van het platform. In het kader van kennisuitwisseling heeft de stichting in 2012 contact gehad met verschillende rechtswinkels. Zo heeft in het voorjaar een overleg plaatsgevonden met de Haagse Wetswinkel, Stichting Rechtswinkel Schiedam, Stichting de Leidse Rechtswinkel en Stichting Rechtswinkel Alphen aan den Rijn. In dit overleg is besproken op welke wijze rechtswinkels gefinancierd kunnen worden en zijn de verschillende werkwijzen van de rechtswinkels met elkaar vergeleken. Later in het jaar heeft een tweede overleg plaatsgevonden met de Haagse Wetswinkel, Stichting Rechtswinkel Schiedam, Stichting de Leidse Rechtswinkel en Stichting Rechtswinkel Zwijndrecht. Dit overleg heeft plaats gevonden in het pand van de Stichting de Leidse Rechtswinkel. Tijdens dit overleg zijn de nieuwe besturen aan elkaar voor gesteld en zijn veranderingen sinds het laatste overleg doorgenomen. Het bestuur ziet de waarde van het in persoon ontmoeten van besturen van andere rechtswinkels in de regio. Stichting Rechtswinkel Zwijndrecht Sinds lange tijd heeft de stichting contact met de rechtswinkel in Zwijndrecht. In 2012 heeft de samenwerking het resultaat gehad van een in samenwerking georganiseerde cursus met als onderwerp het Schadefonds Geweldsmisdrijven. Rechtshulpverleners van Stichting Rechtswinkel Zwijndrecht worden slechts één keer per maand ingezet op een spreekuur, tegenover de vier of vijf spreekuren die rechtshulpverleners van de stichting werkzaam zijn. In
2012 is de mogelijkheid verkend met het bestuur van Stichting Rechtswinkel Zwijndrecht of rechtshulpverleners van laatstgenoemde spreekuren kunnen draaien bij de stichting.. Op deze mogelijkheid heeft geen enkele rechtshulpverlener van Stichting Rechtswinkel Zwijndrecht positief gereageerd. Stichting Vrienden van Rechtswinkel Dordrecht Stichting Vrienden van Rechtswinkel Dordrecht (hierna: SVRD) is in 2007 opgericht en stelt zich ten doel om de stichting te ondersteunen op financieel en materieel vlak. Het bestuur bestaat volledig uit oud-rechtshulpverleners van de stichting en biedt derhalve sterke ondersteuning aan de stichting. Dit geldt zowel op het gebied van advisering, als op het gebied van het onderhouden van de contacten met de oud-rechtshulpverleners van de stichting. Indien de stichting op zoek is naar een praktijkjurist die gespecialiseerd is op een bepaald rechtsgebied kan de SVRD de stichting in contact brengen met een oudrechtshulpverlener, die op dat rechtsgebied werkzaam is. Enerzijds zullen de verwijsmogelijkheden hierdoor voor rechtzoekenden exponentieel toenemen. Anderzijds kan de stichting mogelijkerwijs korting krijgen door gebruik te maken van de diensten van oud-rechtshulpverleners. De korte communicatielijnen zorgen er derhalve voor de rechtzoekende snel de benodigde dienstverlening opmaat kan ontvangen. In 2012 is de informatie-uitwisseling tussen de stichting en SVRD gerealiseerd door middel van een koppeling van de ICT-voorzieningen. Verder is SVRD nauw betrokken geweest met de ontwikkeling van het digitaal registratiesysteem Fides.
Statistisch overzicht De stichting houdt statistieken bij met betrekking tot haar dienstverlening. Enerzijds dienen deze statistieken ter vervulling van bepaalde subsidievereisten. Anderzijds geven de statistieken het bestuur inzicht in mogelijke verschuivingen op de aanbod- en vraagzijde van de sociale rechtshulp, waardoor de stichting adequaat kan inspelen op de behoefte van de rechtzoekenden. In dit hoofdstuk worden de resultaten van 2012 gepresenteerd en besproken. Ingang cliënten De verschillende ingangen van rechtzoekenden zijn geënquêteerd en gecategoriseerd en over het jaar 2012 levert dat de onderstaande figuur 1 op. Net als in de voorgaande drie jaar hebben de meeste rechtzoekenden het adres van de stichting gevonden via het internet. In 2011 heeft 47% van de rechtzoekenden de stichting gevonden via het internet. In 2012 is dit percentage gedaald naar 45% van de rechtzoekenden. Daar deze afwijking niet significant is, vermoedt het bestuur dat dit percentage in de komende jaren tussen de 45% en 50% zal blijven schommelen. De daling van 2% geeft voor het bestuur geen aanleiding om een verdere daling te verwachten van het aantal rechtzoekenden dat ons via internet vindt.
Jaarverslag 2012: Statistisch overzicht
In 2012 is het advocatenkantoor Moree Gelderblom Advocaten toegevoegd aan de sociale kaart van de stichting. Dit kantoor is gevestigd in Rotterdam en HendrikIdo-Ambacht. Het kantoor kan rechtzoekenden op alle rechtsgebieden bijstaan waar zij redelijkerwijs mee geconfronteerd zullen worden. Enkele advocaten van dit kantoor hebben zich bereid verklaard in de toekomst actualiteitencursussen voor de stichting te organiseren alsmede een adviserende rol te willen vervullen.
9
Vervolgens heeft de folder van de stichting een klein aantal rechtzoekenden, te weten 1%, naar de stichting geleid.
Ingang rechtzoekenden 2012 (n=1.377)
Algemeen bekend 14%
Overheid 5%
Gidsen 6% Relationele sfeer 12% Folder 1%
Eerder geweest 17%
Figuur 1: Ingang rechtzoekenden 2012 Hoewel het internet al jaren het meest effectieve medium is voor de stichting om rechtzoekenden te benaderen, blijven ook andere ingangen van belang. Het aantal rechtzoekenden dat ‘recidiveert’ stijgt gestaag: van 11,5% in 2008 naar 17% in 2012. Het bestuur merkt dat rechtzoekenden graag terugkomen bij de stichting. Ook mond tot mond reclame blijkt een grote invloed te hebben op het aantal rechtzoekenden die de stichting benaderen voor juridisch advies: 12% van de rechtzoekenden geeft aan de stichting te hebben gevonden via aanbevelingen van personen uit de relationele sfeer. Van de rechtzoekenden geeft 6% aan het adres van de stichting te hebben gevonden via gidsen. Dit percentage is 1/3 lager dan de 9% in 2011. Ondanks deze daling hecht het bestuur veel belang van deze gidsen. Rechtzoekenden die geen toegang hebben tot het internet zijn bij het vinden van de stichting, naast mond tot mond reclame en folders, voornamelijk afhankelijk van dergelijke advertenties. Juist voor deze groep rechtzoekenden zijn de ouderwetse papier bronnen essentieel in hun zoektocht naar een oplossing voor hun juridische problemen. Een aantal rechtzoekenden, 5%, wordt door overheidsinstanties doorverwezen naar de stichting. Met overheidsinstanties worden het Juridisch Loket, de politie en gemeentelijke instanties bedoeld. Dit aantal is ten opzichte van 2011, in dit jaar was dit percentage 1%, noemens-waardig gestegen. Het bestuur ziet in deze stijging de toegenomen bekendheid van bovengenoemde instanties met de stichting weergegeven. Het bestuur ziet zo het succes van de intensivering van de samenwerking met keten-partners terug. Een zeer gering aantal rechtzoekenden vindt de stichting middels een particuliere instantie, waarmee deurwaardersen advocatenkantoren bedoeld worden of het maatschappelijke middenveld, zijnde Bureau Sociaal Raadslieden. Dit gegeven is mogelijk te verklaren aan de hand van de specifieke dienstverlening van deze instanties. De particuliere instanties worden benaderd met zeer specifieke vragen, welke het best door de instanties zelf behandeld kunnen worden.
Aantal rechtsvragen In 2012 heeft de stichting in totaal 2.491 rechtsvragen van rechtzoekenden behandeld. Het totaal van de behandelde rechtsvragen kan worden onderverdeeld in de categorieën ‘rechtsvragen die zijn behandeld tijdens het inloopspreekuur’, te weten 1.127 rechtsvragen, en de categorie ‘rechtsvragen die zijn behandeld tijdens het telefonisch spreekuur’, de overige 1.364 rechtsvragen. Figuur 2 toont het aantal rechtsvragen dat per spreekuur is behandeld, gesplitst naar telefonisch- en inloopspreekuur. Wat opvalt is dat het aantal behandelde rechtsvragen in de maanden februari, april en mei enigszins achterblijft in vergelijking tot de andere maanden. In tegenstelling tot voorgaande jaren ziet het bestuur niet direct een verklaring voor dit verschil. Waar in voorgaande jaren de zomermaanden en de maanden met veel feestdagen tegenvielen, scoorden deze maanden in 2012 het hoogste aantal behandelde rechtsvragen. Het bestuur ziet geen aanleiding om drastische conclusies uit de tegenvallende maanden te trekken. Alle drie de maanden scoren met meer dan 150 behandelde rechtsvragen niet extreem ondermaats en het totaal aantal rechtsvragen in 2012 ligt op een hoger niveau dan voorgaande jaren. Afwikkeling van rechtsvragen Wanneer een rechtzoekende zich meldt bij de stichting staat één ding vast, meneer of mevrouw heeft een probleem en wil hier graag mee geholpen worden. De manier waarop de stichting rechtzoekenden van dienst kan zijn is afhankelijk van hun vraagstelling. De dienstverlening van de stichting valt uit één in eerstelijns en tweedelijns rechtshulp. Hierna zal ingegaan worden op deze verdeling. Eerstelijns rechtshulp In 2012 heeft de stichting voornamelijk eerstelijns rechtshulp verleend. Binnen eerstelijns rechtshulp onderscheiden wij de volgende vormen: Vraagverheldering De meest voorkomende vorm van eerstelijns rechtshulpverlening is vraagverheldering. Het belang van deze vorm van rechtshulp is gelegen in het feit dat
Jaarverslag 2012: Statistisch overzicht
Internet 45%
Tenslotte geeft 14% aan het adres van de stichting als “algemeen bekend” te beschouwen. Vaak zijn dit rechtzoekenden die in de omgeving van de stichting wonen of hebben gewoond. Ook komt het voor dat rechtzoekenden toevallig een keer zijn langsgelopen en op een later tijdstip besluiten, gebruik te maken van de dienstverlening. Het bestuur is bijzonder tevreden met dit gegeven. In 2012 heeft een groot aantal rechtzoekenden aangeven de rechtswinkel als algemeen bekend te beschouwen. Hier leidt het bestuur uit af dat veel van onze rechtzoekenden de stichting in Dordrecht vinden en dat zij weten wat wij voor hen kunnen betekenen.
10
wordt gemaakt om zijn eigen problemen op te lossen, maar dat hier de stichting handelt in naam van de rechtzoekende. De tweedelijns rechtshulp is onder te verdelen in de volgende twee vormen van tweedelijns rechtshulp, te weten handelen als gemachtigde en niet handelen als gemachtigde.
Inloop
Telefoon
300 250 200
95
105
150
78
91
50
128
149 96
125
88 83
97
91
144 130 126 147 110
99
Mei
Jun
56
70
107 Apr
100
80
76
133
0 Jan Feb
Mrt
Jul
Aug Sep Okt Nov Dec
Figuur 2: Aantal rechtsvragen 2012 rechtzoekenden vaak te maken hebben met een gebrek aan kennis en sprake is van multi problematiek. De vraagverheldering is de eerste stap naar het komen tot de juridische kern. Advies verlenen Nadat is vastgesteld wat het juridische probleem van de rechtzoekende precies inhoudt, gaan de rechtshulpverleners over tot advisering. Hierbij adviseren zij de rechtzoekende aangaande te ondernemen stappen, de risico’s van deze te ondernemen stappen en de te verwachten gevolgen. Kortom: zij verschaffen de rechtzoekende een plan van aanpak voor het oplossen van het juridische probleem. Verschaffen van voorbeeldbrieven Tenslotte kent de stichting het verschaffen van voorbeeldbrieven als vorm van eerstelijns rechtshulp. Deze brieven worden meegegeven aan rechtzoekenden, waarvan de rechtshulpverlener denkt dat zij in staat zijn om op basis van een voorbeeldbrief stappen kunnen ondernemen. Bij het verschaffen van deze voorbeeldbrieven wordt uitgebreid stilgestaan bij de invulling van de voorbeeldbrief en de gevolgen die met de brief bereikt moeten worden. Tweedelijns rechtshulp De afgelopen jaren is veel veranderd in het stelsel van de gesubsidieerde rechtsbijstand. Deze veranderingen hebben ertoe bijgedragen dat de leemte in de rechtshulp nog steeds bestaat. Een uitgebreide uiteenzetting hieromtrent, treft u hierboven aan in “Positionering van rechtswinkels in het continuüm van de rechtshulp”.De stichting is op grond van haar doelstelling gehouden deze gesignaleerde leemte op te vullen. De stichting staat de minder draagkrachtige, die niet in aanmerking komt voor gesubsidieerde rechtsbijstand, bij in zaken waar geen verplichte procesvertegenwoordiging is vereist. Hierbij moet ook gedacht worden aan rechtzoekenden die op grond van hun inkomen en vermogen weliswaar in aanmerking komen door gesubsidieerde rechtsbijstand, maar waarvan het financieel belang van de voorliggende zaak niet hoog genoeg is voor gesubsidieerde rechtsbijstand. Deze vorm van rechtshulp kenmerkt zich door het feit dat hier niet alleen de rechtzoekende daadkrachtig genoeg
Bij handelen als gemachtigde treedt een rechtshulpverlener van de stichting op als gemachtigde van de rechtzoekende en handelt de rechtshulpverlener in naam van de stichting. Bij niet handelen als gemachtigde handelt de rechtshulpverlener logischerwijs in naam van de rechtzoekende. Hierbij valt te denken aan brieven in naam van rechtzoekende. Brieven in naam van rechtzoekende Bij het behandelen van rechtsvragen komt het voor dat rechtzoekenden, ondanks de hulp van bijvoorbeeld voorbeeldbrieven en folders, zelf niet in staat zijn schriftelijk contact te zoeken met de wederpartij. In deze gevallen staan rechtshulpverleners rechtzoekenden bij door tijdens spreekuur een brief in naam van de rechtzoekenden te schrijven. Op deze manier onderscheidt het schrijven van een dergelijke brief zich van de voorbeeldbrieven bij eerstelijns rechtshulp, daar de rechtzoekende niet zelf schrijft en onderscheidt het zich eveneens van de ingenomen zaak, daar de brieven in naam van de rechtzoekende worden geschreven. Naast deze vorm van tweedelijns rechtshulp kent de stichting zoals hierboven vermeldt ook de mogelijkheid om zaken in te nemen. Ingenomen zaken Het oplossen van een rechtsvraag is in het gros van de gevallen een niet al te langdurige onderneming. Het gebeurt echter dat rechtzoekende een rechtsvraag of een aantal rechtsvragen heeft, die niet tijdens een spreekuur kunnen worden opgelost. Hierbij zijn de complexiteit van de rechtsvraag, de mogelijkheid tot gesubsidieerde rechtsbijstand en het hebben van een rechtsbijstandverzekering bepalend. Wanneer een rechtsvraag niet tijdens spreekuur kan worden opgelost, de rechtsvraag niet te complex is, de rechtzoekende niet in aanmerking komt voor gesubsidieerde rechtsbijstand en ook geen rechtsbijstandsverzekering heeft, dan is de zaak geschikt om in behandeling te worden genomen (hierna: innemen) door te stichting. Innemen houdt in dat de rechtzoekende rechtshulpverlener machtigt hem bij te staan en zijn belang te dezer te behartigen. In 2012 hebben rechtshulpverleners van de stichting in totaal vijftien zaken ingenomen. De ingenomen zaken kunnen vervolgens opgedeeld worden in de volgende drie categorieën. Kantonrechter/geschillencommissie De stichting heeft in 2012 een tweetal rechtzoekenden bijgestaan in een procedure voor de kantonrechter. Het voeren van een procedure voor de kantonrechter is voor velen een stap te ver wanneer het gaat om het oplossen van rechtsvragen. Juist om deze reden vindt de stichting het belangrijk om waar mogelijk rechtzoekenden bij te staan in dergelijke procedures. Het bijstaan van de rechtzoekende gebeurt geheel gratis. De deurwaarderskosten en het griffierecht komen voor rekening en risico van de rechtzoekende, Het bestuur
Jaarverslag 2012: Statistisch overzicht
Aantal rechtsvragen 2012 (n=2.491)
11
benadrukt dit, omdat helder dient te zijn dat nimmer subsidiegelden gebruikt worden om dergelijke kosten te dekken. Tevens dient een rechtzoekende altijd rekening te houden met de mogelijkheid dat hij niet in het gelijk gesteld wordt en dat daaruit eventueel nog een proceskostenveroordeling kan voorkomen. Rechtzoekenden worden voorafgaand aan de dagvaardingsprocedure geïnformeerd over de kosten en het procesrisico. Mochten zij de procedure willen voortzetten, verlenen zij de stichting een aparte machtiging om namens hen in rechte op te treden. In de eerste zaak heeft de kantonrechter een tijdens de zitting bereikte schikking bevestigd en in de tweede zaak heeft de kantonrechter in een bindend advies bepaald dat de wederpartij van de rechtzoekende over moest gaan tot betaling.
ingenomen zaken ook enige ingenomen zaken die uiteindelijk onopgelost zijn gebleven, daar de rechtzoekende zijn of haar probleem de kosten van een procedure niet waard vond. Verdeling Rechtsgebieden De rechtsvragen die aan de stichting worden voorgelegd, zijn onderverdeeld in veertien rechtsgebieden. Figuur 3 geeft inzicht in de onderlinge verhoudingen tussen de verschillende rechtsgebieden. De categorie diversen bestaat uit belastingrecht (2%), vreemdelingenrecht (1%), eigen huis (1%) en overige (3%). Zoals in voorgaande jaren zijn een aantal rechtsgebieden sterk vertegenwoordigd; arbeidsrecht, sociaal verzekeringsrecht en sociale voorzieningen, verbintenissenrecht, en personen-, familie- en erfrecht.
Naast procedures voor de kantonrechter heeft de stichting ook een rechtzoekende bijgestaan bij een geschillencommissie en heeft de rechtzoekende zijn gelijk gekregen. Ondanks dat dit geen gerechtelijke procedure is, verdient deze procedure wel een plaats onder dit deel van de ingenomen zaken.
Bemiddeling Naast de drie zaken die bij de kantonrechter / geschillencommissie zijn beland en de twee casus waarin een bestuursrechtelijke procedure is gestart, is het overgrote deel van de ingenomen zaken, behandeld zonder dat dit tot een procedure heeft geleid. Aangezien rechtzoekenden de stichting benaderen met problemen die veelal Figuur 3: Verdeling rechtsgebieden 2012 geen groot financieel belang vertegenwoordigen, Opvallend is dat arbeidsrecht gestegen is in 2012. Daar stuurt de stichting in eerste instantie altijd aan op een financieel zware tijden zich het eerst tonen in buitengerechtelijke oplossing. Een buitengerechtelijke arbeidsverhoudingen had het bestuur in 2011 al een oplossing betekent hier het door middel van bemiddeling stijging van het aantal vragen met betrekking tot aansturen op een schikking. Daar de kosten van een arbeidsrecht verwacht. In 2011 was dit aantal juist procedure de belangen vaak overstijgen, zijn gedaald. In 2012 is de voorspelling van het bestuur echter rechtzoekenden er vanzelfsprekend bij gebaat dat het toch nog uitgekomen. Arbeidsrecht is niet alleen gestegen, probleem buitengerechtelijk opgelost wordt het is in 2012 zelfs het rechtsgebied met de meeste In een aantal zaken heeft de stichting, door middel van behandelde rechtsvragen. brieven, de wederpartij overtuigd van het gelijk van de Vervolgens is het nog altijd grote aandeel van het sociaal rechtzoekende en heeft de wederpartij aan de vordering verzekeringsrecht en sociale voorzieningen eveneens heeft voldaan. Naast schriftelijke bemiddeling vindt tijdens opvallend. Na een daling in 2010, heeft dit rechtsgebied het buitengerechtelijk oplossen van ingenomen zaken ook voor het tweede jaar op rij een groot aandeel in de veel mondeling contact plaats. Hierbij valt te denken rechtsgebieden. Dit grote aandeel is mogelijk te verklaren gesprekken tussen wederpartij en de rechtzoekende, door de ingevoerde en aankomende bezuinigingen. Veel gesprekken tussen rechtzoekende en deskundige en in rechtzoekenden willen duidelijkheid over hun uitkering of speciale gevallen gesprekken tussen politie en de de veranderde vereisten voor hun uitkering. Verder zien wij rechtzoekende. Tenslotte vallen onder deze tien
Jaarverslag 2012: Statistisch overzicht
Bestuursrechter In 2012 heeft de stichting in twee ingenomen zaken de rechtzoekende bijgestaan in een bestuursrechtelijke procedure. Hierbij horen zowel de bezwaarschriftprocedure als een eventuele beroepsprocedure. In 2012 hebben de ingediende bezwaarschriften, tot verschillende gevolgen geleid. Rechtzoekenden hebben zich in beide gevallen met een besluit in primo gemeld bij de stichting en hebben vervolgens een rechtshulpverlener gemachtigd om in bezwaar te gaan tegen dit besluit.
12
veel rechtzoekenden met vragen over de werkloosheiduitkering na ontslag. Inzet rechtshulpverleners Eind 2011 is het bestuur begonnen met een gedetailleerde urenregistratie. In de volgende alinea’s zal worden stil gestaan bij het aantal ingezette uren binnen de stichting in 2012. Bij de bespreking van het aantal uren wordt een onderscheid gemaakt tussen reguliere rechtshulpverleners niet reguliere rechtshulpverleners. Bij de uren van niet reguliere rechtshulpverleners moet gedacht worden aan de uren van het bestuur, de raad van toezicht, sollicitanten in de sollicitatieprocedure en vrijwillige klusjesmannen. Uren van reguliere rechtshulpverleners zijn de uren besteedt aan de in dit jaarverslag besproken kerntaken van de stichting. In 2012 zijn 3.760 manuren ingezet, voornamelijk voor de kerntaken. Dit aantal is inclusief 115 manuren aan deskundigheidsbevordering en 220 manuren aan overige werkzaamheden. Hierbij is het belangrijk om te vermelden dat de kerntaken bestaan uit het aantal uren besteed aan spreekuren en het aantal manuren besteed aan ingenomen zaken. Evenals voor vorig jaar geldt voor de spreekuren dat het aantal uren berekend is op basis van een niet uitgelopen spreekuur van twee uur en een nabespreking van de rechtsvragen van een half uur. Daar spreekuren geregeld uitlopen vanwege het principe dat ‘sluitingstijd’ betekent dat weliswaar de deur wordt gesloten, maar alle dan aanwezige rechtzoekenden gewoon worden geholpen, is dit aantal uren een minimum aantal. Het werkelijk aantal ligt hoger. Bij de berekening van dit aantal uren geldt naar analogie van de CAO's van diverse rechtshulpverlenende instanties dat 1.702 manuur per jaar gelijk staat aan 1 FTE. De stichting kiest voor 1.702 manuur per jaar, omdat het overgrote deel van rechtshulpverleners jonger dan dertig is, maar een enkele rechtshulpverlener ouder dan veertig is. Vervolgens berekent de stichting het aantal ingezette uren door de verschillende uren bij elkaar op te tellen.
Jaarverslag 2012: Statistisch overzicht
De totale exploitatie inzet voor 2012 bedraagt op basis van de bovenstaande gegevens 3.760 uren. Door de keuze voor 1.702 manuur = 1 FTE komt dit neer op een bezetting van 2,21 FTE.
13
Financieel jaarverslag 2012
2012
Begroting
Inkomsten Subsidie Erasmus Universiteit R'dam Subsidie Gemeente Dordrecht Subsidie Raad voor de Rechtsbijstand Rente Incidentele inkomsten Totaal:
€ 2.287
€ 2.269
€ 10.918
€ 10.945
€ 6.117
€ 6.117
€ 48
€0
€0
€0
€ 19.370
€ 19.331
Vaste uitgaven Belasting Huisvestingskosten Verzekering
€ 383
€ 535
€ 3.585
€ 4.407
€ 622
€ 987
Variabele uitgaven Advertenties
€ 940
€ 914
Documentatie
€ 1.185
€ 1.189
ICT
€ 3.925
€ 3.144
Afschrijving
€ 2.752
€ 2.048
Kantoorbenodigdheden
€ 1.294
€ 1.297
Mobiliteit
€ 1.274
€ 1.200
Organisatiekosten
€ 1.602
€ 1.551
Portokosten
€ 339
€ 507
Deskundigheidsbevordering
€ 150
€ 152
Werving
€ 900
€ 900
Incidentele uitgaven Totaal:
€ 460
€ 500
€ 19.410
€ 19.331
Inkomsten Subsidie Erasmus Universiteit Rotterdam Jaarlijks ontvangt de stichting een subsidie van de juridische faculteit van de Erasmus Universiteit Rotterdam. In 2012 heeft de stichting een bedrag van €2.287 mogen ontvangen. Subsidie gemeente Dordrecht De gemeente Dordrecht is van oudsher de grootste subsidieverstrekker van de stichting. In 2012 heeft de stichting een bedrag ter grootte van €10.918 mogen ontvangen. De subsidiemethodiek met de gemeente is als volgt:
Jaarlijks wordt één subsidiebedrag vastgesteld voor zowel directe als indirecte kosten; Dit subsidiebedrag wordt jaarlijks geïndexeerd met het gemeentelijke indexcijfer, behoudens opgelegde bezuinigingen; Jaarlijks worden minimaal 2400 rechtsvragen afgehandeld. Indien sprake is van een forse toe- of afname (meer dan 10%) van het aantal rechtsvragen, dan wordt opnieuw de hoogte van het subsidiebedrag bekeken. Jaarlijks zal het bestuur een jaarverslag van de activiteiten, het aantal rechtsvragen en een exploitatieoverzicht overleggen in het kader van vereenvoudiging der boekhoudposten.
Subsidie Raad voor Rechtsbijstand De raad voor Rechtsbijstand verleent subsidie aan rechtswinkels, mede op basis van het aantal behandelde zaken en de typen rechtshulpverlening. De stichting heeft in 2012 een bedrag ter grootte van €6.117 mogen ontvangen. Rente In 2012 heeft de stichting over het uitstaande banksaldo €48 aan rente ontvangen. Vaste uitgaven Belasting en Leges In 2012 is de post belasting en leges met €383 ruim binnen de begroting gebleven. Huisvesting De post huisvesting is in 2012 met €3.585 binnen de begroting gebleven. Het bestuur hield rekening met hogere energie uitgaven. Dit in verband het gebruik van extra elektrische kachels. Deze verwachting is niet uitgekomen. Dit heeft mede als oorzaak dat de maandelijkse energienota, op twee maanden na, niet €52 maar €39 was. Verzekering In 2012 is de beroepsaansprakelijkheidsverzekering ingegaan. De stichting is nu tot €50.000 verzekerd voor (gevolg)schade tegen een premie ter grootte van €333 per jaar. Tevens heeft de stichting een opstalverzekering met een premie ter grootte €288. De totale uitgaven aan verzekeringen zijn met €622 binnen de begroting van €987 gebleven, doordat deze post te ruim begroot was. Voor de begroting 2012 is het bestuur uitgegaan van de te verwachten uitgaven in 2011. In dat jaar werd echter een eenmalige uitgave gedaan ten behoeve van een zogenaamde ‘voorrisico’-verzekering ten behoeve van de beroepsaansprakelijkheidsverzekering. Hiermee werden de risico’s afgekocht van eventuele aansprakelijkheden die voor de ingangsdatum van de beroepsaansprakelijkheidsverzekering waren ontstaan. Tevens is de premie voor de beroepsaansprakelijkheidsverzekering lager dan verwacht. Variabele uitgaven Advertenties Aan advertenties is in 2012 een bedrag ter grootte van €940 uitgegeven. De prijs voor de advertentie in de Telefoongids is hoger geïndexeerd dan het bestuur heeft verwacht. Tevens heeft de stichting €150 geïnvesteerd in Google Adwords. Als gevolg hiervan is de begroting licht overschreden. Dit bleek een goede investering, aangezien het aantal rechtzoekenden in de advertentieperiode van de Google Adwords campagne significant toenam. Documentatie Documentatie is een bepalende factor voor de kwaliteit van de dienstverlening. Om die reden dient de documentatie te allen tijde up-to-date te zijn, zodat in het juridische advies rekening wordt gehouden met wetswijzigingen en de meest recente uitspraken van de rechtelijke macht. Zowel de basisliteratuur als de specialistische literatuur moet dan ook ieder jaar
Jaarverslag 2012: Financieel jaarverslag 2012
Staat van Herkomst en Besteding van Middelen (SHBM)
14
ICT De post informatie en communicatie technologie omvat tevens de telefoonkosten. De stichting heeft in 2012 een bedrag van €3.925 uitgegeven, waarmee de begroting is overschreden. De verbruikskosten zijn dit jaar hoger uitgevallen dan verwacht Het digitale administratiesysteem ‘Fides’ is op 1 januari 2012 ingevoerd en vertoonde in de loop van het jaar een aantal kinderziektes, welke moesten worden opgelost. De desktop computer in de telefoonspreekkamer moest geupgrade worden, daar 1 van de harde schijven was gecrasht. De computer was al weer enige tijd economisch afgeschreven. Afschrijving De stichting heeft al jaren een onvermijdelijk verschil tussen de daadwerkelijke waardedaling van de inventaris en hetgeen aan de afschrijvingsvoorziening is toegevoegd. Veel goederen zijn al menig jaar economisch afgeschreven. Aan de post afschrijving is in 2012 een bedrag ter grootte van €2.752 uitgegeven, waarmee de begroting is overschreden en derhalve niets aan de afschrijvingsvoorziening is Activa toegevoegd. Deze overschrijding is onder andere te wijten aan het isoleren van Liquide middelen spreekkamer 1 en de vervanging van een deel van de inventaris. Tevens is in 2012 een nieuwe gaskachel geïnstalleerd, welke spreekkamer 2 sneller verwarmt dan de oude gaskachel.
Deskundigheidsbevordering Een aantal keer per jaar wordt een cursus verzorgd voor de rechtshulpverleners, zodat de kennis en deskundigheid op peil blijven. Deze cursussen worden gegeven door specialisten in het desbetreffende rechtsgebied die affiniteit hebben met het werk van de stichting. De post deskundigheidsbevordering omvat de onkostenvergoedingen en presentjes voor deze personen. De post is met €150 binnen de begroting gebleven. Werving Ter waarborging van de continuïteit van de stichting worden jaarlijks nieuwe rechtshulpverleners geworven. De stichting werft op de Erasmus Universiteit Rotterdam, alsmede via het gebruik van internet en sociale media. Hierbij maakt de stichting gebruik van de website www.werkenbijderechtswinkel.nl en haar eigen Facebookpagina. In 2012 is de post werving gelijk aan het begrote bedrag gebleven. Incidenteel In 2012 heeft de stichting een bedrag van €460 aan variabele incidentele kosten genoteerd. Deze kosten konden niet onder een eigen post worden geschaard. Overzicht Financiële Middelen (OFM)
Einde boekjaar 2011
2012
€ 4.875
€ 4.835
Stichtingskapitaal Afschrijvingsvoorziening Nog te betalen bedragen
€ 4.875
Kantoorbenodigdheden De uitgaven aan kantoorbenodigdheden zijn in 2012 met een bedrag ter grootte van €1.294 binnen de begroting gebleven.
Einde boekjaar Passiva
€ 4.835
2011
2012
€ 526
€ 538
€ 4.349
€ 4.296
€0
€0
€ 4.875
€ 4.835
Activa
Mobiliteit Voor de rechtshulpverleners die geen beschikking hebben over een OV-studentenchipkaart worden de reis- en parkeerkosten vergoed. Dit betreft met name de praktijkjuristen die werkzaam zijn bij de stichting om de kwaliteit van de dienstverlening te waarborgen. De uitgaven voor deze post kwamen in 2012 uit op een bedrag van €1.274, waarmee de begroting lichtelijk is overschreden.
Liquide middelen Abusievelijk is er in het jaarverslag 2011 van de stichting uitgegaan van een saldo van €5163,36 aan liquide middelen. Het daadwerkelijke saldo eind 2011 bedroeg €4.875. De post liquide middelen omvat eind 2012 een positief saldo van €4.835.
Organisatiekosten Deze post omvat onder meer de kosten voor het betalingsverkeer; Kamer van Koophandel, schoonmaak en vergaderingen. Door de verschillende vergaderingen met andere rechtswinkels is deze post met €1.602 iets buiten de begroting getreden.
Het stichtingskapitaal In 2011 is abusievelijk het stichtingskapitaal niet geïndexeerd, derhalve heeft het bestuur in 2012 het niet geïndexeerde stichtingskapitaal geïndexeerd met het CBS inflatiecijfer van 2011 en vervolgens dat bedrag geïndexeerd met het CBS inflatiecijfer van 2012, te weten 2,34%. Dientengevolge bedraagt het stichtingskapitaal op 31 december 2012 €538.
Portokosten De portokosten bestaan grotendeels uit de kosten van het aangetekend verzenden van correspondentie met de wederpartij. Deze post is met uitgaven van €339 in 2012 binnen de begroting gebleven.
Passiva
Afschrijvingsvoorziening De afschrijvingsvoorziening is – na overleg met de gemeente Dordrecht – gevormd ter toekomstige vervanging van de inventaris en/of om klein onderhoud te kunnen bekostigen. De goederen worden afgeschreven in
Jaarverslag 2012: Financieel jaarverslag 2012
vervangen worden. Met een bedrag van €1.185 is de post binnen de begroting gebleven.
15
respectievelijk 3, 5 en 10 jaar, afhankelijk van het soort goed. De totale nieuwwaarde van de inventaris van de stichting is ongeveer €15.000. De waarde van de inventaris aan het eind van 2012 is iets meer dan €3000. Het tekort bedraagt na aftrek van het begrote afschrijvingsbedrag uit de SHBM, ter grootte van €2.048, meer dan €9000. Met het saldo van €4.296 kan de stichting nog niet de helft van de afgeschreven goederen vervangen.
Jaarverslag 2012: Financieel jaarverslag 2012
Nog te betalen bedragen (crediteuren) Aan het einde van het boekjaar 2012 heeft de stichting geen openstaande credit-facturen.
16
