Voortzetting lectoraat in 2014 en 2015

Kenniscentrum Leefomgeving

Lectoraat Brandveiligheid in de Bouw

Betreft

Voortzetting lectoraat in 2014 en 2015

Postbus 70.000 7500 KB Enschede M.H. Tromplaan 28 7513 AB Enschede Telefoon: 053-4871111 Internet: www.saxion.nl bank:49.03.50.453

Ref Opdrachtgever Datum Pagina’s Bijlagen

1 september 2014 1 2

postgiro:2281507

Lector: Ir. Ruud van Herpen FIFireE

Geachte heer/mevrouw, Het Lectoraat brandveiligheid van Saxion Hogescholen start vanaf 1 september 2014 de onderzoekslijn ‘Doelgerichte brandveiligheid’ (bijlage 1). Deze onderzoekslijn beslaat een periode van twee (studie)jaren. Hiervoor is door de Ministeries van BZK en V&J een budget beschikbaar gesteld; een aantal marktpartijen heeft eveneens een bescheiden toezegging gedaan. Wij zoeken nog naar partners die dat aandeel van de markt willen vergroten. Daarbij geldt als richtlijn een bijdrage van € 2000,= per (studie)jaar per partner, excl. Btw. Waarom is sponsoring van dit lectoraat interessant? Het gebruik mogen maken van het curriculum brandveiligheid Deelnemer in de externe adviesraad van het lectoraat Actieve betrokkenheid bij de onderzoekslijn van het lectoraat Input leveren tbv masterclasses (voor studenten en externen) Mogelijkheid van profilering bij masterclasses In contact komen met studenten De afgelopen vier jaar hebben diverse partijen waaronder VVBA, NOVB, SBR, Verbond van Verzekeraars, Rockwool, en de twee ministeries BZK en V&J het lectoraat gesponsord. Het resultaat daarvan is weergegeven in bijlage 2. Heeft u nog vragen en/of bent u bereid een bijdrage te leveren dan kunt u contact opnemen met Ruud van Herpen, lector brandveiligheid, bereikbaar via 06 2182 8187 of via 038 3030903 (secretaresse: Natinja Kuilder). Ik hoop uiteraard op een positieve reactie van uw kant. Met vriendelijke groet,

Ruud van Herpen MSc. FIFireE

Bijlagen: Bijlage 1

Onderzoekslijn Brandveiligheid in de bouw

Bijlage 2

Overzicht 2011-2013 Lectoraat Brandveiligheid in de bouw

Postbus 70.000 7500 KB Enschede M.H. Tromplaan 28

BIJLAGE 1 Onderzoekslijn

7513 AB Enschede Telefoon: 053-4871111 Internet: www.saxion.nl

Brandveiligheid in de bouw

bank:49.03.50.453 postgiro:2281507

Behandeld door: Ruud van Herpen MSc. FIFireE Telefoon direct: 0570-603039 Fax direct: 0570-603082 Referentie

E-mail direct:

2014

[email protected]

Introductie Sinds 1 januari 2014 is het lectoraat brandveiligheid in de bouw ondergebracht bij het lectoraat Innovatieve technologie in de bouw. De reden hiervoor was dat er onvoldoende middelen beschikbaar waren om het lectoraat brandveiligheid in de bouw zelfstandig te laten voortbestaan. Het lectoraat heeft in de periode 2009-2013 brandveiligheid op de kaart gezet binnen het bouwkundig gerelateerde HBO onderwijs, docenten getraind,

masterclasses over actuele brandveiligheidsonderwerpen georganiseerd en lesmateriaal voor basis brandveiligheidsonderwijs geproduceerd. Om het lectoraat brandveiligheid in de bouw een vervolg te geven is transformatie van een onderwijslectoraat naar een meer onderzoekslectoraat noodzakelijk. Daarom is besloten het lectoraat de komende twee jaar onder te brengen bij het lectoraat Innovatieve

technologie in de bouw en met bescheiden middelen onderzoek in brandveiligheid op

gang te brengen. Wanneer dit onderzoek binnen bestaande onderzoekslijnen geïnitieerd kan worden is de kans op een voortvarend vervolg van het lectoraat het grootst.

De financiering voor de komende twee jaar is grotendeels door de ministeries van BZK en V&J gerealiseerd. Daarnaast is een klein deel van de financiering afkomstig van marktpartijen in de bouw, voornamelijk gerelateerd aan installatietechnische

brandbeveiliging. De marktpartijen hebben concrete verwachtingen van hun bijdragen, onderzoeken zouden direct in de praktijk toepasbaar moeten zijn.

De focus van het lectoraat Innovatieve technologie in de bouw is meer strategisch van aard en beslaat dus een langere termijn met een minder concreet resultaat op korte termijn.

Referentie Datum Pagina

Onderzoekslijn brandveiligheid in de bouw 2014 2 van 5

Daarnaast houdt het lectoraat Innovatieve technologie in de bouw zich met name bezig met het gebruik van nieuwe, meer duurzame materialen in de bouw.

Daarmee is een spanningsveld aanwezig tussen het lectoraat Innovatieve technologie in de

bouw en de marktpartijen die het lectoraat brandveiligheid in de bouw ondersteunen. Voor de komende twee jaren is daarom een onderzoekslijn geformuleerd die dat spanningsveld moet overbruggen.

Doelgerichte brandveiligheid Doelen in plaats van regels Innovatie wordt in de praktijk geremd door regelgeving en voorschriften. In Nederland is de bouwregelgeving prescriptief van aard, met name in brandveiligheid is het aantal voorschriften groot en de bereidheid om een gebouw op een andere wijze brandveilig te maken laag. Dat komt omdat de bovenliggende doelen vaak niet helder zijn en de kwantificering van die doelen (in toelaatbaar faalrisico) ontbreekt.

Een veel gehoord argument tegen doelgerichte (of risicogebaseerde) brandveiligheid is dat er onvoldoende statistische data beschikbaar zijn om kwantitatieve risico-analyses uit te voeren. Dit is een oneigenlijk argument, voor een risico-analyse zijn statistische data slechts van beperkte waarde. Dergelijk data zijn namelijk niet project-specifiek maar generiek en zelden geldig onder toekomstige randcondities.

Een risicogebaseerde dimensionering van brandveiligheidsvoorzieningen, rekening

houdend met projectspecifieke kenmerken, is alleen goed mogelijk met betrouwbare fysische modellen betreffende bron (brand) en respons, waarin op basis van een gevoeligheidsanalyse op de relevante parameters de betrouwbaarheid van het

voorzieningenniveau kan worden bepaald. Hoe groter de betrouwbaarheid is, des te kleiner het faalrisico van het betreffende doel is.

Voor draagconstructies is door de NEN-werkgroep 351007 (Nederlands Normalisatie Instituut) met een dergelijke werkwijze het Europese veiligheidsniveau (Eurocode)

aangesloten op het nationale veiligheidsniveau (Bouwbesluit 2012). Het natuurlijk brandconcept (NEN 6055) is hierbij het uitgangspunt, een meer realistische beschouwing van de thermische belasting dan de standaard brandkromme. Zo is een vertaling van een

Referentie Datum Pagina

Onderzoekslijn brandveiligheid in de bouw 2014 3 van 5

brandveiligheidsdoel met een gegeven betrouwbaarheid (het in stand houden van de

draagstructuur van een gebouw) naar deterministische voorschriften (brandwerendheden met betrekking tot bezwijken conform het Bouwbesluit) gerealiseerd (Van Herpen et al., 2014).

Deze methodiek is niet alleen toepasbaar voor de draagstructuur van een gebouw, maar

kan universeel worden toegepast. Zowel publieke doelen ten aanzien van brandveiligheid

(persoonlijke veiligheid en voorkoming van branduitbreiding naar buurpercelen) als private doelen (duurzaamheid, schadebeperking, bedrijfscontinuïteit e.d.) kunnen in deze methodiek worden meegewogen. Daarnaast is de methodiek toepasbaar om een afweging te maken tussen bouwkundige voorzieningen, installatietechnische voorzieningen en gebruikstechnische of organisatorische voorzieningen ten aanzien van beheersing van

brand en rook. Dergelijke ‘BIO’-voorzieningen zijn in principe onderling uitwisselbaar. Juist hierdoor is het mogelijk om een brug te slaan tussen het lectoraat innovatieve

technologie in de bouw en de installatietechnisch georiënteerde marktpartijen die het lectoraat brandveiligheid in de bouw ondersteunen.

Onderzoeksvraag: afweging van BIO maatregelen door doelgerichte brandveiligheid Een efficiënte maatregel voor brandbeheersing is een automatische blusinstallatie

(sprinkler, watermist, e.d.). Het spreekt voor zich dat een automatische blusinstallatie

aanzienlijk betrouwbaarder is dan handmatige blussing door BHV of brandweer. Dat betekent dat bij toepassing van een automatische blusinstallatie een lager bouwkundig brandveiligheidsniveau kan worden toegestaan. In de huidige bouwpraktijk wordt bij toepassing van een gecertificeerde automatische blusinstallatie een reductie op de

bouwkundige brandwerendheden van draag- en scheidingsconstructies gehanteerd van 30 minuten. Vermoedelijk is deze reductie conservatief en kan op basis van een risicogebaseerde uitwerking een aanzienlijk grotere reductie worden toegepast.

Een efficiënte maatregel voor rookbeheersing is een rookbeheersingsinstallatie. Dat kan een rookafvoersysteem zijn maar ook een overdruksysteem. Bij toepassing van een

gecertificeerde rookbeheersingsinstallatie is de rookdichtheid van scheidingsconstructies minder belangrijk en is een reductie op het bouwkundige voorzieningenniveau mogelijk.

Dat is dan ook de feitelijke onderzoeksvraag: Hoe kunnen een installaties voor brand- en

rookbeheersing (automatische blusinstallaties en rookbeheersingsinstallaties) in een

Referentie Datum Pagina

Onderzoekslijn brandveiligheid in de bouw 2014 4 van 5

risicogebaseerde beschouwing van brandveiligheid worden gewaardeerd ten opzichte van andere BIO maatregelen? Hiervoor kan de methodiek worden gevolgd die ook voor de afstemming van de Eurocode op het Bouwbesluit 2012 voor draagconstructies is gehanteerd (Van Herpen et al., 2014). Het natuurlijk brandconcept dient hiervoor als uitgangspunt. Uiteraard moet dit zodanig uitgeschreven worden dat bekend is welke grootheden (stochasten) in een

gevoeligheidsanalyse moeten worden opgenomen en wat de variatiecoëfficient van elke stochast is. Vervolgens kan de methodiek worden uitgewerkt in een uitgebreide casussenstudie waarin voor elke casus de consequenties van de installatietechnische voorzieningen voor het bouwkundige brandveiligheidsniveau worden bepaald. Omdat daarin projectspecifieke kenmerken worden gewaardeerd is het mogelijk om ook traditionele gebouwconcepten te vergelijken met duurzame gebouwconcepten zoals passiefhuisconcepten. In duurzame gebouwconcepten is de gebouwschil doorgaans beter geïsoleerd en beter luchtdicht, waardoor andere brandscenario’s te verwachten zijn.

Uitwerking en resultaat Het raamwerk van het onderzoek, de conceptuele visie en bijbehorende onderbouwing en de opzet van de probabilistische benadering met de daarin relevante stochasten wordt door de lector opgezet. Wanneer de methodiek op deze wijze is aangepast aan de onderzoeksvraag, kan deze vervolgens worden ingevuld met concrete casussen. De

casussen geven enerzijds inzicht in het toepassen van de methodiek, terwijl anderzijds een beeld ontstaat van het concrete voorzieningenniveau. De casussen kunnen worden uitgewerkt door onderzoekers en wellicht ook door studenten.

In elk geval dienen veel voorkomende gebruiksfuncties in de casussen te worden opgenomen, zoals: -

Woonfunctie

-

Logiesfunctie

-

Kantoorfunctie Bijeenkomstfunctie Winkelfunctie

Referentie Datum Pagina

Onderzoekslijn brandveiligheid in de bouw 2014 5 van 5

Naast de publieke doelen zijn in duurzame gebouwconcepten ook private doelen van

belang, zoals schadebeperking, bedrijfscontinuïteit, de robuustheid van het concept en de onderschrijdingskans van de (beoogde) levensduur van het gebouw.

Het resultaat van de probabilistische berekeningen zal worden vertaald in mogelijke grootten van brandcompartimenten en de brandwerendheden van draag- en scheidingsconstructies bij toepassing van een automatische blusinstallatie en de

rookwerendheid van scheidingsconstructies bij toepassing van een rookbeheersingsinstallatie. Dat wordt vergeleken met een referentiesituatie waarin deze installaties ontbreken.

Literatuur Herpen, R.A.P. van, R. Hamerlinck, P. van de Leur, N. Scholten, A.C.W. Vrouwenvelder –

Risicogebaseerde brandveiligheid van draagconstructies – Nieman Raadgevende Ingenieurs, Zwolle, 2014 NEN 6055 – Thermische belasting op basis van het natuurlijk brandconcept; Bepalingsmethode – NNI, Delft, 2011

NEN-EN 1991-1-2+C1/NB – Nationale bijlage bij Eurocode 1: Belastingen op constructies;

Deel 1-2: Algemene belastingen – Belasting bij brand – NNI, Delft, 2011

Meer informatie Ir Ruud van Herpen FIFireE

Lector Brandveiligheid in de bouw

Kenniscentrum Leefomgeving | Saxion [email protected]

BIJLAGE 2 O v e r zi c h t 2 0 1 1 - 2 0 1 3

Lectoraat Brandveiligheid in de Bouw Auteur: Ruud van Herpen Datum: 18 februari 2014

Jaarverslag 2013- lectoraat Brandveiligheid in de Bouw

pagina 1

Gerealiseerde projecten Brandveiligheid in de bouw Onderwerp en Toelichting BASISPROJECT LECTORAAT BRANDVEILIGHEID

Subsidie ministeries BZK en V&J en bedrijven in de adviesraad Project afgerond volgens planning. De doelstelling (verankering brandveiligheid in HBO

bouwkunde en civiele techniek) is gedeeltelijk gerealiseerd. Er is onderwijsmateriaal in de vorm van een digitaal lesboek, presentaties, opgaven, oefeningen en toolbox voor docenten

beschikbaar. Het materiaal is geïntroduceerd aan HBO bouwkundedocenten, verspreid over het

land. Ondanks het enthousiasme van de docenten is tot nu toe alleen van verankering sprake in de bouwkunde-opleidingen van Saxion Enschede en Windesheim Flevoland. Implementatie van het materiaal in opleidingen vergt tijd. Workshops Saxion: 

Workshop brandveiligheid in bouwgerelateerd HBO onderwijs: November 2011,

Amersfoort. Bezocht door circa 25 docenten bouwkunde uit het hele land. Doel van de workshop was het peilen van de behoefte en genereren van ideeën omtrent een curriculum 

brandveiligheid voor het bouwgerelateerde HBO. Workshop docententraining brandveiligheid: November 2012, Deventer

Bezocht door circa 25 docenten bouwkunde uit het hele land. Doel was enerzijds kennis verspreiding aan de docenten met betrekking tot brandveiligheid in gebouwen, anderzijds introductie en mogelijkheden van het lesmateriaal voor HBO brandveiligheid. 

Workshop HOG-dag Brandveiligheid van gebouwen: November 2012, Deventer

Workshop Avans: Tweedaagse docententraining curriculum basis Brandveiligheid

Docenten van Avans zijn getraind in het gebruik van het door het lectoraat geproduceerde lesmateriaal in april 2013, Tilburg. Avans hogeschool is de opdrachtgever.

Workshop Veiligheidsregio Amsterdam-Amstelland: Brandveiligheid of FSE?

Training in Amsterdam, september 2012. Opdrachtgever: Veiligheidsregio AmsterdamAmstelland.

Masterclasses Saxion:     

Passiefhuisconcept brandonveilig? – December 2011, Deventer Brandveiligheid van grote brandcompartimenten (Saxion/VBE) – Februari 2012, Deventer Brandveiligheid van pasiefhuizen (Saxion/VVBA) – Mei 2012, Utrecht Nieuwe gebouwontruimingsconcepten – Juni 2013, Deventer Risico’s van rook – December 2013, Deventer

Presentaties overig:    

Fire safety in highrise buildings SBR congres, Amsterdam, Maart 2012 Brand als risico Verbond van Verzekeraars, Den Haag, Januari 2012 Brandcompartimenten: uitbranden of ingrijpen? NIFV Congres fire safety engineering, Arnhem, Juni 2012 Diverse gastcolleges brandveiligheid in de bouw op Windesheim Flevoland, TU Delft, Hanzehogeschool Groningen en Saxion Enschede.

Paasvuren in Oost Nederland Paasvuren lijken elk jaar groter te worden. De vraag is of daarmee ook grotere veilige afstanden in acht moeten worden genomen. De vraag is of daarmee ook grotere veilige afstanden in acht moeten worden genomen. Maart 2012. Opdrachtgever: Veiligheidsregio Twente Statistisch onderzoek naar grote gebouwbranden

Het verzamelen en rubriceren van gegevens met betrekking tot miljoenenbranden in gebouwen, periode 2000-2013. Het betreft veel industriële inrichtingen. Vervolgens zijn de gegevens geanalyseerd en trends gesignaleerd. Periode juli 2012 – december 2013. Opdrachtgever: Rockwool

Vluchten bij brand: samenspel BHV en vluchtrouteaanduiding Het vaststellen van de efficientie van verschillende methoden van vluchtroute-aanduiding, al dan

niet ondersteund met de BHV-organisatie. April 2013. Opdrachtgever: Nederlandse vereniging van fabrikanten noodverlichting Afstudeeronderzoeken:   

Niek Spijkerboer: Brandveilig wonen in een passiefhuis, Juni 2012 Ronald Huizinga: Influence of the performance of double and triple glazing in the fire

development in a dwelling, December 2012 Renee Ververda: Modellering brandexperimenten, September 2013

Jaarverslag 2013- lectoraat Brandveiligheid in de Bouw

pagina 3