LECTORAAT SOCIALE INNOVATIE EN VERSCHEIDENHEID JAARVERSLAG 2014
SJIERA DE VRIES
10 februari 2015
1
INHOUD Inleiding................................................................................................................................................................... 3 Thema lectoraat .................................................................................................................................................. 3 Doelen en taken van het lectoraat ...................................................................................................................... 3 Samenstelling van het lectoraat .......................................................................................................................... 4 Onderzoek Lectoraat Sociale Innovatie en Verscheidenheid.................................................................................. 6 1 Beelden over ouderen: dat kan beter! Beinvloeden beeldvorming oudere medewerkers ............................. 6 2 Onderzoek naar competenties van leidinggevenden in het herkennen en benutten van talenten van medewerkers ...................................................................................................................................................... 7 3 Een goede leider maakt het verschil ................................................................................................................ 7 4 Sociale Innovatie in de zorg.............................................................................................................................. 8 5 Professioneel samenwerken in de wijk ............................................................................................................ 9 6 Aansluiting gezocht: onderzoek naar wensen werkgevers en (potentiële) werknemers in de techniek ....... 11 7 Regionale samenwerking op de arbeidsmarkt ............................................................................................... 12 8 Werken in resultaat verantwoordelijke teams .............................................................................................. 13 9 HRM praktijkmonitor ..................................................................................................................................... 14 10 Casestudies Sociale Innovatie ...................................................................................................................... 14 Tussentijds beeindigde projecten ..................................................................................................................... 15 Overige Activiteiten lectoraat ............................................................................................................................... 16 Activiteiten in het onderwijs ............................................................................................................................. 16 Disseminatie ...................................................................................................................................................... 17 Bijeenkomsten .................................................................................................................................................. 17 Kwaliteitsborging .............................................................................................................................................. 17 Diverse activiteiten lector ................................................................................................................................. 18 De opbrengsten samengevat ................................................................................................................................ 19
2
INLEIDING Het lectoraat Sociale Innovatie en Verscheidenheid is één van de lectoraten Windesheim. Het lectoraat maakt deel uit van het Kenniscentrum Strategisch Ondernemerschap (KSO), het kenniscentrum van het domein Business, Media en Recht. Het lectoraat is op 1 mei 2011 van start gegaan. In deze rapportage doen we verslag van de activiteiten en resultaten van het lectoraat in 2014.
THEMA LECTORAAT Het lectoraat Sociale Innovatie en Verscheidenheid is opgezet met als doel het ontwikkelen van kennis over Sociale Innovatie. Omdat Sociale Innovatie een erg breed en veelomvattend vakgebied betreft is daarbinnen als speerpunt het benutten van verscheidenheid gekozen. Deze keus is nader uitgewerkt in de rede van Sjiera de 1 Vries, de lector. Binnen het lectoraat hanteren we de definitie van Sociale Innovatie, zoals die is opgesteld door de Taskforce 2 Sociale Innovatie : Sociale innovatie betreft de vernieuwing van de arbeidsorganisatie en de maximale benutting van competenties, gericht op verbetering van de bedrijfsprestaties en ontplooiing van talent. In de definitie van Sociale Innovatie zoals we die hierboven beschreven vormt het maximaal benutten van competenties een belangrijk onderdeel. Competenties zijn er in vele soorten en maten, en de verdeling ervan over individuen is erg wisselend. Iedereen beschikt over meerdere competenties, maar welke dat zijn, en de mate waarin men erover beschikt, verschilt sterk en verandert voortdurend. Immers, competenties kun je verbeteren, maar ook verliezen. In werksituaties wordt slechts een deel van de competenties van mensen benut. Dat is logisch, we hebben niet altijd alles nodig. Maar soms zou het voor zowel de productiviteit als het werkplezier beter zijn als mensen breder worden ingezet. Voor het benutten van verscheidenheid moeten organisaties bereid zijn om medewerkers zo goed mogelijk in te zetten, moet men in staat zijn de verscheidenheid aan competenties te herkennen, en om de voorwaarden te creëren die het benutten van de verscheidenheid aan competenties mogelijk maken. Op deze manier kunnen medewerkers optimaal worden ingezet, op een duurzame manier. Beter benutten van verscheidenheid is een sociale innovatie, maar kan ook gebruikt worden om de innovatiekracht van een organisatie te vergroten. Door mensen met verschillende competenties (van binnen of buiten de eigen organisatie) met elkaar te laten samenwerken komen zij in aanraking met andere ideeën en manieren van werken dan ze gewend waren. Dit verstoort hun denkpatroon en nodigt uit tot het opnieuw bezien van die eigen ideeën en manieren van werken. Door het combineren van het eigene en dat van de ander ontstaan nieuwe ideeën en werkwijzen: innovatie.
DOELEN EN TAKEN VAN HET LECTORAAT Het lectoraat Sociale Innovatie en Verscheidenheid stelt zich tot doel om kennis te ontwikkelen over het beter benutten van de verscheidenheid aan competenties tussen mensen, om zo bij te dragen aan een hogere arbeidsproductiviteit, meer arbeidstevredenheid, duurzame inzetbaarheid en meer innovatiekracht. Centraal staat daarbij dat de kennis praktisch toepasbaar is en dat deze wordt ontwikkeld in een samenwerking tussen 1
Vries, S. de (2012). Verscheidenheid maakt het verschil. Productiever en prettiger werken in organisaties door het benutten van Sociale Innovatie en Verscheidenheid. Lectorale rede. Zwolle, Windesheim. 2 Taskforce Sociale Innovatie (2005). Sociale Innovatie: de Andere Dimensie. Eindrapport van de Taskforce Sociale Innovatie. Den Haag.
3
het lectoraat en de praktijk. Het lectoraat werkt daarnaast aan het toegankelijk maken van zowel de zelf ontwikkelde kennis, als de door anderen op dit terrein ontwikkelde kennis, voor zowel onderwijs als praktijk. Het lectoraat werkt zoveel mogelijk samen met de andere lectoraten binnen het Kenniscentrum Strategisch Ondernemerschap en zoekt daarbij naar maximale synergie. De taken van het lectoraat, voortvloeiend uit de hiervoor vermelde doelen, zijn:
het doen van onderzoek in het domein, gericht op het verkrijgen van kennis; de vernieuwing van het onderwijs, de opleidingscurricula en de onderwijsorganisatie van Windesheim door toepassing van nieuwe kennis over sociale innovatie in de arbeidsorganisatie; de professionalisering van docenten met betrekking tot kennisontwikkeling door middel van praktijkgericht onderzoek op het domein; het ontwikkelen van nieuwe kennis over sociale innovatie met het oog op de verbetering en ontwikkeling van het onderwijs; het uitwisselen van kennis met externe partijen zowel regionaal, landelijk als internationaal; het creëren van netwerken waarin kennis kan worden ontwikkeld en getoetst worden aan de praktijk; het ontwikkelen van nieuwe producten en methoden die zowel binnen het eigen curriculum als in het contractonderwijs kunnen worden toegepast; het ontwikkelen van nieuwe kennis over sociale innovatie met het oog het ontwikkelen van (nieuw) aanbod ten behoeve van organisaties die inzetten op organisatieontwikkeling door middel van (bedrijfs)opleidingen en competentieontwikkeling.
SAMENSTELLING VAN HET LECTORAAT Het lectoraat wordt gevormd door de lector, Sjiera de Vries, een managementassistent, Saskia Volgers, en een aantal onderzoekers. De onderzoekers vormen, samen met de lector, een kenniskring. De senior-onderzoekers zijn in dienst van het lectoraat, de docent-onderzoekers worden door de opleiding waarvoor zij werken (zie tabel) voor een deel van hun werktijd gedetacheerd bij het lectoraat.
Naam
Functie
Start
Eind
Opleiding
fte lect.
Sjiera de Vries
Lector
1-5-2011
-
-
0.8
Gürkan Çelik
Senior onderzoeker
1-4-2012
1-4-2014
-
0.2
Joep Hofhuis
Senior onderzoeker
1-9-2013
-
-
0.3
Menno Vos
Senior onderzoeker
1-9-2012
-
-
0.5
Pieter van Bommel
Docent onderzoeker
1-4-2012
1-2-2014
HRM
0.2
Louis Celant
Docent onderzoeker
1-2-2012
-
BK/MER
0.3
4
Lydia ten Den
Docent onderzoeker
1-2-2014
-
BK/MER
0.3
Heleen Groenevelt
Docent onderzoeker
1-9-2013
-
HRM
0.3
Lisette Jansen
Docent onderzoeker
1-2-2012
1-2-2014
BK/MER
0.3
Jan van Popta
Docent onderzoeker
1-9-2013
1-10-2014
HRM
0.4
Levien Rademaker
Docent onderzoeker
1-9-2011
-
HRM
0.3
Liesbeth Rijsdijk
Docent onderzoeker
1-9-2013
-
WHC
0.2
Saskia Volgers
Management Assistent
1-5-2011
-
-
0.15
Peildatum: 31-12-2014
5
ONDERZOEK LECTORAAT SOCIALE INNOVATIE EN VERSCHEIDENHEID
1 BEELDEN OVER OUDEREN: DAT KAN BETER! BEINVLOEDEN BEELDVORMING OUDERE MEDEWERKERS Projectleider/ onderzoeker
Levien Rademaker
Status van het project
Afgerond in 2014
BESCHRIJVING VAN HET PROJECT De inzetbaarheid van ouderen in het arbeidsproces is in veel gevallen beperkt. Dat ouderen veel uitvallen is echter geen wetmatigheid. Het komt onder andere doordat er relatief weinig geïnvesteerd wordt in de inzetbaarheid van deze groep. Beeldvorming speelt een belangrijke rol als verklaring voor de slechtere positie van ouderen op de arbeidsmarkt. Zowel de werkgever als de oudere medewerkers denken vooral in negatieve termen over de inzetbaarheid van ouderen. Zolang beide partijen weinig verwachten, investeren ze hier niet in en loopt de inzetbaarheid achteruit. Een selffulfilling prophecy. Dit mechanisme moet worden doorbroken. In dit project onderzoeken we de mogelijkheden om de beeldvorming bij te stellen, met als doel de positie van oudere medewerkers te versterken. We onderzoeken organisaties die activiteiten hebben ondernomen op dit vlak. Wat hebben ze gedaan en wat was het effect hiervan? SAMENWERKINGSVERBANDEN Extern
Hemmink ’s Heeren Loo Politie Fryslân NSvP Kennisnetwerk Duurzame Inzetbaarheid
PRODUCTEN Rademaker, L. (2014). Interview in Win: Invernizzi, H. (2014), ‘Manager moet oudere zien als uniek individu’. Win, jaargang 22, nr. 13, 20-3-2014. Rademaker, L. & Vries, S. de (2014). Het tegenbeeld: over het effect van maatregelen om bewuster om te gaan met beeldvorming over ouderen op beslissingen rond instroom en uitstroom. Zwolle: Hogeschool Windesheim. Tevens geplaatst op website NSVP/innovatief in werk: http://www.innovatiefinwerk.nl/inzetbaarheidlanger-doorwerken-vergrijzing/2014/03/oudere-werknemers-het-tegenbeeld Rademaker, L., & Vries, S. de (2014), Oudere werknemers: het tegenbeeld. Website NSVP: http://www.innovatiefinwerk.nl/inzetbaarheid-langer-doorwerken-vergrijzing/2014/03/ouderewerknemers-het-tegenbeeld
6
2 ONDERZOEK NAAR COMPETENTIES VAN LEIDINGGEVENDEN IN HET HERKENNEN EN BENUTTEN VAN TALENTEN VAN MEDEWERKERS Projectleider en onderzoekers Louis Celant Status van het project
Afgerond in 2014
BESCHRIJVING VAN HET PROJECT Krimpende afzetmarkten, tegenvallende resultaten, de maatschappelijke behoefte tot duurzaamheid en een veranderende arbeidsmarkt zetten organisaties onder druk. Ze worden gedwongen te werken aan de inzetbaarheid van hun personeel. Het optimaal benutten van aanwezig talent binnen een organisatie is dan ook een actueel vraagstuk. Talenten moeten optimaal worden benut. Voorwaarde is dat de beschikbare talenten herkend en benut worden. Veel leidinggevenden hebben hier moeite mee en zo blijven talenten onbenut. Dit gaat ten koste van de innovatieve kracht en de performance van de organisatie. Daarom gaan we in dit onderzoek op zoek naar de rol van managers bij het (her)kennen en benutten van talenten van medewerkers. Over welke competenties moeten leidinggevenden zelf beschikken om deze rol goed te kunnen vervullen?
SAMENWERKINGSVERBANDEN Extern
MCX administratieservice BV Oud Reuchlin Boelen Aware Abbott
PRODUCTEN
Celant, L. (2014). Kunnen ze het wel? Onderzoek naar de competenties van leidinggevenden in het herkennen en benutten van talenten van medewerkers. Zwolle: Hogeschool Windesheim.
3 EEN GOEDE LEIDER MAAKT HET VERSCHIL Projectleider en onderzoekers Menno Vos (projectleider) Louis Celant Status van het project
Het project, een vervolg op project 2 (de rol van leidinggevenden in het (h)erkennen en benutten van talenten van medewerkers), is medio 2013 van start gegaan, afronding wordt verwacht begin 2015.
7
BESCHRIJVING VAN HET PROJECT Leidinggevenden hebben een cruciale rol om het potentieel in hun organisatie te herkennen en benutten. Dit wordt steeds relevanter door de huidige krimp op de arbeidsmarkt. Maar hoe doen zij dat en hoe kunnen zij dat beter doen? In dit onderzoek kijken we naar competenties van leidinggevenden, nieuwe vormen van leiderschap en leiderschapsontwikkeling in het herkennen en benutten van talenten en leerpotentieel van organisaties in de regio Groot-Zwolle. Het lectoraat is een samenwerkingsverband met Een Leven Lang Leren Academie (ELLLA) aangegaan om de positieve effecten van leiderschapsontwikkeling voor organisaties in de regio in kaart te brengen. De centrale vraagstelling in het onderzoek is: Wat doen leidinggevenden om talenten van medewerkers te herkennen en benutten? We kijken daarbij niet alleen naar wat ze concreet doen, maar ook naar de competenties die ze daarbij inzetten en het effect van hun inspanningen. Daarnaast brengt het onderzoek in kaart in hoeverre omgevingsfactoren bevorderend of belemmerend werken en in welke mate leidinggevenden “ruimte” ervaren om talent binnen de eigen organisatie te kunnen herkennen en benutten. Door deelnemers aan het leiderschapstraject van ELLLA te vergelijken met niet-deelnemers proberen we ten slotte een indruk te krijgen van de mate waarin een aantal competenties die belangrijk zijn voor het herkennen en benutten van talenten van medewerkers, ontwikkelbaar zijn.
SAMENWERKINGSVERBANDEN Extern
Een Leven Lang Leren Academie (ELLLA)
PRODUCTEN
Berg, C. van den (2014). Survival of the Fittest, een afstudeeronderzoek naar de invloed van leidinggevenden op de bevlogenheid van medewerkers. Zwolle: Hogeschool Windesheim. Celant, L. (2014). A good projectleader makes the difference. Presentatie IPMA-DNRG conference Personal Development, Zwolle 17 juni 2014. Celant, L. (2014). Duurzame Inzetbaarheid (workshop). Windesheim dag van de duurzaamheid, Zwolle, 10 oktober 2014. Celant, L. (2014). Een goede leider maakt het verschil. Presentatie congres HRM Praktijk en Onderzoek, Rotterdam, 14 november 2014. Vos, M. (2014). Follow the leader? Or not? Key note presentatie NVP regio Zwolle congres, Zwolle, 18 juni 2014. Vos, M. (2014). Nieuwe vormen van leiderschap in een veranderende arbeidsmarkt. Congres P&O netwerk Zwolle, Zwolle, 18 november 2014.
4 SOCIALE INNOVATIE IN DE ZORG Projectleider en onderzoekers
Joep Hofhuis (projectleider) Liesbeth Rijsdijk Lisette Janssen
8
Lydia ten Den
Status van het project
Afgerond in 2014. Het project betreft een vooronderzoek ten behoeve van een Raak-aanvraag in mei 2014 (zie project 5, Professioneel samenwerken in de wijk).
BESCHRIJVING VAN HET PROJECT Er verandert veel in de zorg. Een van die veranderingen is dat geprobeerd wordt de zorg steeds meer extramuraal, in de wijk, vorm te geven en te verbinden met activiteiten gericht op welzijn. Dit vraagt een nieuwe manier van werken voor de zorgprofessionals en een nauwere samenwerking met professionals van verschillende organisaties. Hoe kan die samenwerking het beste vorm krijgen en wat vraagt dit van de professionals? Om deze vragen te kunnen beantwoorden bereiden we samen met het Windesheim-lectoraat Innoveren in de Ouderenzorg en verschillende zorgorganisaties een subsidieaanvraag voor die we in mei 2014 willen indienen bij SIA-Raak. Onderdeel van deze voorbereiding zijn onder andere een literatuuronderzoek, een oriënterend onderzoek om de behoeften van het veld beter in beeld te krijgen (vraagarticulatie) en een oriëntatie op mogelijkheden voor samenwerking met lectoraten van andere hogescholen en andere kennispartners. SAMENWERKINGSVERBANDEN Intern
Lectoraat innoveren in de ouderenzorg (Windesheim)
Extern
Werkgeversvereniging Zorg en Welzijn, WGV Oost
PRODUCTEN
Den, L. ten (2014). Spanningsvelden bij transitie in de eerstelijns zorg. Presentatie congres HRM Praktijk en Onderzoek, Rotterdam, 14 november 2014. Jansen, L. (2014). Literatuuroverzicht “Ouderen in de Wijk”. Zwolle: Hogeschool Windesheim. Rijsdijk, L. (2014). Interprofessional collaboration in social community work: factors for success and implications for education, exploration from an international perspective. Presentatie Invitational conference Excellence in Gerontology in Higher Education – towards an European collaborative network on developing powerful learning environments. Zwolle, 7 november 2014. Smits, C. & Vries, S. de (2014). Subsidieaanvraag SIA RAAK ‘Professioneel samenwerken in de wijk’ (gehonoreerd, zie project 5)
5 PROFESSIONEEL SAMENWERKEN IN DE WIJK Dit project is een samenwerkingsverband van het lectoraat Sociale Innovatie en Verscheidenheid en het lectoraat Innoveren in de ouderenzorg van het domein Gezondheid en Welzijn.
9
Projectleider en onderzoekers vanuit lectoraat Sociale Innovatie en Verscheidenheid
Joep Hofhuis (projectleider) Liesbeth Rijsdijk Lydia ten Den
Status van het project
Het project is in oktober 2014 gestart en loopt door tot oktober 2016.
BESCHRIJVING VAN HET PROJECT De sectoren zorg en welzijn veranderen in hoog tempo. De beroepspraktijk concentreert zich meer in de wijk en professionals zoeken naar nieuwe vormen van samenwerking met elkaar. Daarnaast wordt meer geïnvesteerd in een goede relatie met mantelzorgers en vrijwilligers. De samenwerking moet efficiënter en effectiever, waarbij meer aandacht is voor leefstijlgerichte preventie en het bevorderen van de zelfredzaamheid van wijkbewoners. Deze nieuwe manier van werken brengt de nodige onzekerheden en vragen met zich mee. Professionals hebben behoefte aan indicatoren voor een goede samenwerking en aan ondersteuning bij het kiezen van passende acties of methodieken bij een vastgesteld samenwerkingsprobleem. In dit project gaan de lectoraten Innoveren in de Ouderenzorg en Sociale Innovatie en Verscheidenheid, met hun landelijke en regionale consortiumleden, instrumenten ontwikkelen die bijdragen aan een goede samenwerking die de zorg en dienstverlening aan cliënten ten goede komt. We onderzoeken welke factoren de samenwerking in de wijk bevorderen dan wel belemmeren. Met de uitkomsten worden een set Samenwerkingsindicatoren en twee Samenwerkingsthermometers ontwikkeld. Daarmee kunnen professionals zelfstandig en op eenvoudige wijze hun samenwerking monitoren en verbeteren. Eerstelijnsprofessionals in vijf ‘verbeterteams’ gaan deze instrumenten toepassen in een praktijkpilot. Samenwerkend in de praktijk wordt zo een beslismatrix ontwikkeld, waarin kennis en methodieken worden samengebracht die ingezet kunnen worden bij specifieke samenwerkingsproblemen. SAMENWERKINGSVERBANDEN Intern
Lectoraat innoveren in de ouderenzorg (Windesheim)
Extern
Diverse consortiumpartners in het werkveld, zie http://www.windesheim.nl/onderzoek/onderzoeksthemas/gezondheid-en-welzijn/innoveren-in-deouderenzorg/professioneel-samenwerken-in-de-wijk/
FINANCIERING
Dit project wordt medegefinancierd door SIA/RAAK
10
6 AANSLUITING GEZOCHT: ONDERZOEK NAAR WENSEN WERKGEVERS EN (POTENTIËLE) WERKNEMERS IN DE TECHNIEK Dit project is een samenwerkingsverband van het lectoraat Sociale Innovatie en Verscheidenheid en het lectoraat Strategisch HRM van hogeschool Saxion. Projectleider en onderzoekers vanuit Windesheim
Menno Vos (projectleider) Levien Rademaker
Status van het project:
Het project is in 2014 afgerond. Er is een subsidievoorstel ingediend bij de financier (Tech Your Future) voor een vervolgproject.
BESCHRIJVING VAN HET PROJECT: De sector techniek vreest een nijpend tekort aan personeel. Verschillende bedrijven lukt het nu al niet om alle vacatures op te vullen, verwacht wordt dat dit bij het weer aantrekken van de economie bij veel meer bedrijven het geval zal zijn. Uit recent onderzoek van SEO blijkt dat de cijfers over benodigde instroom iets genuanceerder liggen en dat er ook geen sprake is van een grote uittocht van technici. Wel blijkt echter een belangrijk lek te zitten in de aansluiting onderwijs-arbeidsmarkt. Slechts de helft van de gediplomeerde technici werkt in een technisch beroep, hogeropgeleiden zelfs minder. Kortom, er lijkt sprake te zijn van een mismatch. Waarom kiezen schoolverlaters voor een baan buiten de techniek? Wat hebben bedrijven nodig en wat kunnen zij jongeren bieden om ze binnen te halen? Verschillende partijen zien de urgentie van het probleem, maar daarvoor is eerst meer en betere informatie nodig om tot de nodige oplossingen te komen: wat vragen de werkgevers nou precies qua competenties en houding? Wat bieden ze aan qua werkzaamheden en –omstandigheden? Wat willen jongeren en wat kunnen ze? Inzicht in deze vragen biedt een kader om de mismatch terug te dringen en vanuit daar oplossingen en interventies aan te reiken/op te zetten voor een betere aansluiting tussen wat jongeren willen en kunnen en wat de werkgevers vragen en hen te bieden hebben. SAMENWERKINGSVERBANDEN Extern Tech Your Future Lectoraat Strategisch HRM, Saxion PRODUCTEN Vos, M., Rademaker, L., Jong, J. de, Alons, M., Riemsdijk, M. van, & Vries, S. de (2014). Aansluiting gezocht: onderzoek naar kennislacunes rond de regionale technische arbeidsmarkt. Deventer: Tech Your Future. Tevens geplaats op website Tech Your Future: http://www.techyourfuture.nl/files/downloads/Eindrapportage_TYF_Aansluiting_gezocht.pdf Vos, M. (2014). Aansluiting gezocht. Presentatie voor brancheorganisaties technieksector, Apeldoorn, 5 juni 2014.
11
Vos, M. (2014). Interview in Nieuwsbrief A+O metalektro, september 2014. http://aometalektro.m10.mailplus.nl/genericservice/code/servlet/React?encId=SriFi6WBfCt8FrR&actId=31 200375&command=openhtml Vries, S. de (2014). Werven voor werkloosheid. Artikel voor website Tech Your Future. http://www.techyourfuture.nl/nl/a-224/werven-voor-werkloosheid Vries, S. de (2014). Interview in PW de Gids, 28 aug. 2014. Techniek is geen eenheidsworst. http://pwdegids.nl/artikel/techniek-schreeuwt-om-andere-hr-aanpak/ Wijsman, M. (2014). MBO-techniekstudenten en hun toekomst in de technieksector. Afstudeeronderzoek Bedrijfskunde MER. IJzerman, O. (2014). Verwachtingen, eisen en beweegredenen van VMBO techniekleerlingen. Afstudeeronderzoek Bedrijfskunde MER.
FINANCIERING
Dit project wordt medegefinancierd door Tech Your Future
7 REGIONALE SAMENWERKING OP DE ARBEIDSMARKT Projectleider en onderzoekers
Heleen Groenevelt (projectleider) Laura van Leeuwen (student)
Status van het project
Het project is in 2014 afgerond.
BESCHRIJVING VAN HET PROJECT: Veel organisaties, branches en regio´s hebben moeite om voldoende medewerkers aan te trekken en te behouden. De huidige werking van de arbeidsmarkt is in dat opzicht niet optimaal. Er is behoefte aan nieuwe manieren om die arbeidsmarkt te organiseren. Zo wordt er onder andere geëxperimenteerd met regionale samenwerking, waarbij bedrijven in een regio personeel uitwisselen. Zo wordt er bijvoorbeeld voor gezorgd dat gekwalificeerde mensen binnen de regio kunnen doorstromen zodat ze niet wegtrekken naar andere regio´s. Ook worden medewerkers bij tijdelijke pieken of dalen uitgewisseld, waardoor bedrijven geen orders hoeven laten lopen of hun kosten kunnen beperken als er even te weinig orders zijn. Deze manier van werken kan voor zowel bedrijven als medewerkers grote voordelen hebben. Er is echter nog weinig bekend over hoe dergelijke manieren van werken daadwerkelijk vorm krijgen, wat voor- en nadelen zijn voor de verschillende betrokkenen, en wat slaag- en faalfactoren zijn. Het lectoraat Sociale Innovatie en Verscheidenheid wil hierover meer kennis verzamelen. In het kader van dit project heeft de onderzoeker ook deelgenomen aan een project dat in samenwerking met het lectoraat Area Development van Windesheim is uitgevoerd voor de gemeente Dronten. SAMENWERKINGSVERBANDEN Intern
Lectoraat Area Development (Windesheim)
12
Extern
Veluweportaal Gemeente Dronten
PRODUCTEN
Groenevelt, H. (2014). Samen werkt? Succesfactoren van samenwerkingsverbanden op de arbeidsmarkt. Zwolle: Hogeschool Windesheim. Leeuwen, L. van & Vries, S. de (2014). Branchepools bij Veluweportaal: Samenwerken aan effectiever gebruik arbeidspotentieel. Zwolle: Hogeschool Windesheim. Mollema, M., Groenevelt, H., Vries, S. de, Buunk, W. & Bezembinder, E. (2014). Regionale arbeidsmarktanalyse gemeente Dronten. Zwolle: Hogeschool Windesheim.
FINANCIERING
Een deel van dit project wordt gefinancierd door de gemeente Dronten
8 WERKEN IN RESULTAAT VERANTWOORDELIJKE TEAMS Projectleider en onderzoekers
Jan van Popta
Status van het project
Afgerond in 2014
BESCHRIJVING VAN HET PROJECT Steeds meer organisaties gaan werken met resultaat verantwoordelijke teams. Deze ontwikkeling kan worden beschouwd als een vorm van Sociale Innovatie, omdat de verantwoordelijkheden op een lager niveau in de organisatie worden gelegd, bij de uitvoerenden zelf. Maar hoe krijgt dit proces vorm, welke verantwoordelijkheden worden er precies verlegd en hoeveel ruimte is er om zelf invulling te geven aan hoe de resultaten behaald worden? Zijn er verschillen tussen medewerkers in de mate waarin zij deze nieuwe vorm van werken waarderen en de mate waarin zij in deze nieuwe vorm kunnen functioneren? Biedt de nieuwe manier van werken meer ruimte aan de verscheidenheid binnen teams? Op deze vragen proberen we in ons project een antwoord te vinden.
PRODUCTEN
Popta, J. van (2014). Sturen op zelfsturing. Presentatie Congres HRM Praktijk en Onderzoek, Rotterdam, 14 november 2014.
13
9 HRM PRAKTIJKMONITOR Dit project betreft een samenwerkingsproject van lectoraten van de hogescholen Avans, Saxion, Hanzehogeschool Groningen, Hogeschool Utrecht en Windesheim. Projectleider en onderzoekers vanuit het lectoraat
Sjiera de Vries (projectleider)
Status van het project
Lopend. Het betreft een monitor die jaarlijks wordt afgenomen
BESCHRIJVING VAN HET PROJECT De HR praktijkmonitor brengt in kaart wat HR medewerkers doen, hoe verantwoordelijkheid voor HR verdeeld is in de organisatie etc. De monitor wordt afgenomen door studenten van verschillende hogescholen als onderdeel van hun afstudeerstage. De resultaten worden landelijk samengebundeld en geven zo een goed beeld van de ontwikkelingen in het HR vak. Deze resultaten worden o.a. gebruikt voor het vaststellen van het curriculum van het HR onderwijs op de hogescholen. De dataset die door studenten van Windesheim is bijeengebracht wordt als oefenmateriaal gebruikt in het onderdeel data-analyse van het studieprogramma van de HR opleiding van Windesheim. SAMENWERKINGSVERBANDEN Intern Extern
Opleiding HRM Lectoraten van Avans, Saxion, Hanzehogeschool Groningen, Hogeschool Utrecht en Windesheim Flevoland
10 CASESTUDIES SOCIALE INNOVATIE Projectleider en onderzoekers
Sjiera de Vries (projectleider) Alle leden van de kenniskring
Status van het project
Lopend
BESCHRIJVING VAN HET PROJECT: Voor dit project verzamelen de leden van de kenniskring voorbeelden van Sociale Innovatie in de regio Zwolle. Doel van het project is om zichtbaar te maken wat Sociale Innovatie is en om organisaties te inspireren om ermee aan de slag te gaan. Ook willen we met het project de vitaliteit en energie van de regio Zwolle laten zien.
14
Op termijn willen we de voorbeelden bundelen en lessen trekken uit de ervaringen van de beschreven organisaties.
TUSSENTIJDS BEEINDIGDE PROJECTEN
(K)wajongens aan het werk: werken met de Wajong. Het project is in de zomer van 2013 tijdelijk stilgelegd i.v.m. persoonlijke omstandigheden van de projectleider, Pieter van Bommel. In januari 2014 is om dezelfde reden besloten definitief te stoppen met het project. Het benutten van verschillen bij internationaal ondernemen. Het project is als gevolg van de overstap van de onderzoeker, Gürkan Çelik, begin 2014 naar hogeschool In-Holland overgedragen aan de betreffende hogeschool. Heleen Groenevelt heeft de mogelijkheden onderzocht voor het monitoren en ondersteunen van een samenwerkingsproject rond personeelsvoorziening in de regio Zwolle. Dit vooronderzoek heeft nog geen concreet resultaat opgeleverd aangezien het betreffende project vertraging heeft opgelopen. Het project van Heleen is daarom (in ieder geval voorlopig) stopgezet. Samen met Anneke Goudswaard van het lectoraat Nieuwe arbeidsverhoudingen van Windesheim Flevoland is de mogelijkheid onderzocht van een onderzoek naar nieuwe manieren om medezeggenschap vorm te geven. Dit project is (in ieder geval voorlopig) stopgezet wegen vertraging in het opleidingstraject waaraan het onderzoek zou worden gekoppeld.
15
OVERIGE ACTIVITEITEN LECTORAAT ACTIVITEITEN IN HET ONDERWIJS Het lectoraat is nauw betrokken bij het onderwijs. Zo zijn bijvoorbeeld zowel de lector als leden van de kenniskring nauw betrokken bij twee minoren binnen het domein Business, Media en Recht. Dit betreft de minoren ‘Leiderschap en innovatie’ van de opleiding Bedrijfskunde/Management Economie en Recht (BK/MER) en ‘Vernieuwend organiseren: Succes met HR’ van de opleiding Human Resource Management (HRM). Daarnaast is de lector nauw betrokken bij de opzet en uitvoering van het Windesheim Honours Programme over Sociale Innovatie en het VWO-traject (Fast Track voor VWO) van het domein. Tenslotte dragen alle leden van de kenniskring er zorg voor dat de onderzoeksresultaten van het lectoraat worden benut in het onderwijs van zowel de docent-onderzoekers als van hun collega’s.
Alle leden van de kenniskring benutten hun onderzoeksresultaten en ervaring binnen hun onderwijs Louis Celant (BK-MER), Menno Vos en Levien Rademaker (HRM) geven verschillende onderzoeksvakken en brengen hun ervaring daarbij in Louis Celant verzorgt “train de trainer” bijeenkomsten voor externe afstudeerbegeleiders BK/MER Louis Celant heeft de onderzoekleerlijn van de opleiding BK/MER uitgewerkt Menno Vos heeft de onderzoekleerlijn van de opleiding HRM verder uitgewerkt voor het opleidingsdocument voor de midterm audit. Dit stuk is tevens een blauwdruk voor de accreditatie in 2016 Sjiera de Vries verzorgt een college over het onderzoek van het lectoraat in de minor Leiderschap en Innovatie (BK/MER), de minor HRM, en het Honours Program Sociale Innovatie, en heeft bijgedragen aan de opzet van deze onderwijsprogramma’s Sjiera de Vries is betrokken bij opzet en uitvoering van Fast Track voor VWO Sjiera de Vries heeft een college verzorgd over het doen van onderzoek en het maken van een vraagstelling voor studenten technische bedrijfskunde Sjiera de Vries heeft regelmatig overleg met de HHD’s van resp. HRM en BK/MER, o.a. over de rol van onderzoek in het onderwijs, ontwikkelingen in het werkveld, etc.
Het betrekken van studenten bij onderzoek is één van de doelstellingen van de lectoraten. Bij het lectoraat Sociale Innovatie en Verscheidenheid heeft dit als volgt vorm gekregen:
Begeleiding afstudeeronderzoek Melanie Wijsman, Bedrijfskunde MER: MBO-techniekstudenten en hun toekomst in de technieksector. Begeleiding afstudeeronderzoek Oveida IJzerman, Bedrijfskunde MER: Verwachtingen, eisen en beweegredenen van VMBO techniekleerlingen. Begeleiding afstudeeronderzoek Laura van Leeuwen, HRM: Branchepools bij Veluweportaal: op weg naar effectieve en efficiënte samenwerking. Begeleiding afstudeeronderzoek Christiaan van den Berg, HRM: Survival of the Fittest, een afstudeeronderzoek naar de invloed van leidinggevenden op de bevlogenheid van medewerkers Alle studenten HRM die op stage gaan verzamelen data voor de HRM praktijkmonitor (in 2014 ongeveer 60 studenten) Twee projectgroepen met in totaal 12 studenten hebben binnen de minor Leiderschap en Innovatie (BK/MER) een onderzoeksopdracht uitgevoerd in het kader van het samenwerkingsproject met Rova 3 studenten van de minor Leiderschap en Innovatie (BK/MER) hebben als reporter een bijdrage geleverd aan de dag van de sociale innovatie
16
Een student van het domein techniek heeft als afstudeeropdracht een onderzoeksapp gemaakt voor het lectoraat
DISSEMINATIE Om de kennis en resultaten van het lectoraat breed uit te kunnen dragen werkt het lectoraat Sociale Innovatie en Verscheidenheid actief aan disseminatie. Uiteraard publiceren we over onze projecten en verzorgen we presentaties (zie het hoofdstuk ‘De opbrengst samengevat’). Daarnaast beschikken we over een webpagina binnen de website van Windesheim, een nieuwsbrief die in 2014 twee keer is verschenen (in april en september), en een LinkedIn site. Ook communiceren we regelmatig over onze activiteiten en resultaten via Twitter.
BIJEENKOMSTEN BIJEENKOMSTEN GEORGANISEERD DOOR LECTORAAT SOCIALE INNOVATIE EN VERSCHEIDENHEID
Expertmeeting “Zelfsturing en zelfsturende teams” over onderzoek Jan van Popta, 27 nov. 2014
BIJEENKOMSTEN GEORGANISEERD SAMEN MET ANDEREN
In samenwerking met Kennispoort, Storm Financial Recruitment en AmbassadorWise: Inspiratiebijeenkomst ‘MVO en Sociale Innovatie’, Zwolle, 10 feb. 2014. In samenwerking met Kennispoort en AmbassadorWise: Kenniskring ‘MVO en Sociale Innovatie’, Hardenberg, 22 mei 2014 en 12 juni. In samenwerking met Windesheim Honours College: Symposium ‘Personal development in management’ voor Dutch National Research Group van IPMA, Zwolle, 17 juni In samenwerking met ROVA en de opleiding BK/MER: Expertmeeting “Publieke dienstverleningsmodel van de toekomst”. Deelnemers uit bedrijfsleven, overheid, Windesheim. Resultaat o.a. onderzoeksopdracht aan 11 groepjes studenten minor Leiderschap en Innovatie en minor Marktwerking en Overheid. Zwolle, 17 sept. In samenwerking met HRM lectorennetwerk Nederland: Congres HRM praktijk onderzoek, ongeveer 170 bezoekers, Rotterdam, 13-14 nov. 2014 In samenwerking met MVO Nederland: Workshop (innovatietafel) tijdens ‘Dag van de Sociale Innovatie’, Zwolle, 18 nov. 2014. In samenwerking Anneke Goudswaard, lectoraat Nieuwe arbeidsrelaties Windesheim Almere: workshop e toekomstgericht HRM voor Windesheim. Zwolle, 25 nov. 2014 (met een 2 bijeenkomst in 2015).
KWALITEITSBORGING Binnen het kenniscentrum Strategisch Ondernemerschap wordt gewerkt aan een betere borging van de kwaliteit van het onderzoeksproces. Ook het lectoraat Sociale Innovatie en Verscheidenheid is op dit gebied actief. Naast deelname aan de algemene bijeenkomsten binnen het KSO over deze thema’s heeft dit geleid tot de volgende activiteiten:
17
Peer reviews van de projecten ‘Aansluiting gezocht’ en ‘(H)erkend multitalent’ Bijgedragen aan het verder ontwikkelen van het instrumentarium voor de peerreviews (met name de kwaliteitscriteria praktijkgericht onderzoek), zoals ontwikkeld door dhr. Schuiling Presentatie en discussie over Kentheorie in de sociale wetenschappen door Jan van Popta tijdens Brown Bag Bijeenkomst Kenniscentrum Strategisch Ondernemen, 15 sept. 2014.
DIVERSE ACTIVITEITEN LECTOR
Voorzitter lectorenoverleg Windesheim (sept 2013-sept 2014) Kennispartner Diversiteit TechniekTalent.nu (sinds voorjaar 2014) Lid stuurgroep samenwerking Rova-Windesheim ontwikkelen nieuwe modellen voor publieke dienstverlening (sinds voorjaar 2014) Lid programmaraad Windesheim in Dialoog (sinds mei 2014) Lid klankbordgroep publicatiebeleid Windesheim (voorjaar 2014) Lid jury Fem Tech Bedrijven Award (najaar 2014) Lid redactie Tijdschrift voor HRM (sinds sept. 2014) Medeorganisator Congres HRM praktijk onderzoek (13-14 nov. 2014, ongeveer 170 bezoekers) Lid expertpanel bij werkbezoek minister Bussemaker aan Saxion ‘Meisjes en Techniek’, 1 dec. 2014
18
DE OPBRENGSTEN SAMENGEVAT
SAMENSTELLING LECTORAAT per 31-12-2014 Lector Senior onderzoekers Docent-onderzoekers Management assistent
fte
aantal
0,8 0,8 1,4 0,15
1 2 5 1
waarvan gepromoveerd 1 2 1 0
DEELNAME STUDENTEN 4 studenten hebben in 2015 hun afstudeeronderzoek uitgevoerd bij het lectoraat Sociale Innovatie en Verscheidenheid. Daarnaast zijn ongeveer 75 studenten in enigerlei vorm betrokken geweest bij het onderzoek dat binnen het lectoraat wordt uitgevoerd. RAPPORTEN
Celant, L. (2014). Kunnen ze het wel? Onderzoek naar de competenties van leidinggevenden in het herkennen en benutten van talenten van medewerkers. Zwolle: Hogeschool Windesheim. Groenevelt, H. (2014). Samen werkt? Succesfactoren van samenwerkingsverbanden op de arbeidsmarkt. Zwolle: Hogeschool Windesheim. Jansen, L. (2014). Literatuuroverzicht “Ouderen in de Wijk”. Zwolle: Hogeschool Windesheim. Leeuwen, L. van & Vries, S. de (2014). Branchepools bij Veluweportaal: Samenwerken aan effectiever gebruik arbeidspotentieel. Zwolle: Hogeschool Windesheim. Mollema, M., Groenevelt, H., Vries, S. de, Buunk, W. & Bezembinder, E. (2014). Regionale arbeidsmarktanalyse gemeente Dronten. Zwolle: Hogeschool Windesheim. Rademaker, L. & Vries, S. de (2014). Het tegenbeeld: over het effect van maatregelen om bewuster om te gaan met beeldvorming over ouderen op beslissingen rond instroom en uitstroom. Zwolle: Hogeschool Windesheim. Tevens geplaatst op website NSVP/innovatief in werk: http://www.innovatiefinwerk.nl/inzetbaarheidlanger-doorwerken-vergrijzing/2014/03/oudere-werknemers-het-tegenbeeld Vos, M., Rademaker, L., Jong, J. de, Alons, M., Riemsdijk, M. van, & Vries, S. de (2014). Aansluiting gezocht: onderzoek naar kennislacunes rond de regionale technische arbeidsmarkt. Deventer: Tech Your Future. Tevens geplaats op website Tech Your Future: http://www.techyourfuture.nl/files/downloads/Eindrapportage_TYF_Aansluiting_gezocht.pdf
PUBLICATIES WETENSCHAPPELIJK
Çelik, G., Vos, M. & Vries, S. de (in druk). Verschil benutten in het hoger onderwijs: een integrale, interactieve en iteratieve benadering van organisatieontwikkeling. In druk Tijdschrift voor Hoger Onderwijs.
19
PUBLICATIES PRAKTIJK
Rademaker, L. (2014). Interview in Win: Invernizzi, H. (2014), ‘Manager moet oudere zien als uniek individu’. Win, jaargang 22, nr. 13, 20-3-2014. Rademaker, L., S. de Vries (2014), Oudere werknemers: het tegenbeeld. Artikel website NSvP. http://www.innovatiefinwerk.nl/inzetbaarheid-langer-doorwerken-vergrijzing/2014/03/ouderewerknemers-het-tegenbeeld Vos, M. (2014). Interview in Nieuwsbrief A+O metalektro, september 2014. http://aometalektro.m10.mailplus.nl/genericservice/code/servlet/React?encId=SriFi6WBfCt8FrR&actId=31 200375&command=openhtml Vries, S. de (2014). Effectiever werken aan diversiteit. In: CAOP (red.). Staat van de ambtelijke dienst: Hoe staan de ambtenaren er anno 2013 voor? pp. 52-55. Den Haag: CAOP. Vries, S. de (2014). Werven voor werkloosheid. Artikel voor website Tech Your Future. http://www.techyourfuture.nl/nl/a-224/werven-voor-werkloosheid Vries, S. de (2014). De veranderende waarde(n) van werk: Optimaal benutten van beschikbare competenties. HR Zone, 6 nov. 2014. http://www.hrzone.nl/arbeidsmarkt/arbeidsmarktartikelen/entry/de-veranderende-waarde-n-van-werk-optimaal-benutten-van-beschikbare-competenties Vries, S. de (2014). Arbeidsmarktbeleid. P&O actueel, Rubriek buitenland, dec. 2014, p. 15. Vries, S. de (2014). Interview in PW de Gids, 28 aug. 2014. Techniek is geen eenheidsworst. http://pwdegids.nl/artikel/techniek-schreeuwt-om-andere-hr-aanpak/ Vries, S. de (2014). Interview met Sjiera de Vries en Melek Usta in nieuwsbrief Techniektalent.nu. Vergroot de vijver, er is nog meer talent. Nieuwsbrief Techniektalent.nu, november 2014. http://www.techniektalent.nu/sites/default/files/files_document/tt_artikel_vergroot_de_vijver_nov14.pd f?utm_source=nieuwsbrief+TechniekTalent.nu&utm_campaign=ffaf5fe1a4Nieuwsbrief12_9_2014&utm_medium=email&utm_term=0_a5520bb9f8-ffaf5fe1a4-81080369
PRESENTATIES WETENSCHAPPELIJK
Celant, L. (2014). Een goede leider maakt het verschil. Congres HRM Praktijk en Onderzoek, Rotterdam, 14 november 2014. Den, L. ten (2014). Spanningsvelden bij transitie in de eerstelijns zorg. Congres HRM Praktijk en Onderzoek, Rotterdam, 14 november 2014. Popta, J. van (2014). Sturen op zelfsturing. Congres HRM Praktijk en Onderzoek, Rotterdam, 14 november 2014. Rademaker, L. (2014). Aansluiting jongeren en techniek. Congres HRM Praktijk en Onderzoek, Rotterdam, 14 november 2014. Vos, M.W. (2014). Challenges in inter-organizational cooperation to manage public safety. International Conference on Governance for Justice and Public Safety, Madrid, Spanje, 19-21 november 2014.
PRESENTATIES PRAKTIJK
Celant, L. (2014). A good projectleader makes the difference. IPMA-DNRG conference Personal Development, Zwolle 17 juni 2014. Celant, L. (2014). Duurzame Inzetbaarheid (workshop). Windesheim dag van de duurzaamheid, Zwolle, 10 oktober 2014. Popta, J. van (2014). Kentheorie in de sociale wetenschappen. Presentatie tijdens Brown Bag Bijeenkomst KCO, Zwolle, 15 sept. 2014.
20
Rijsdijk, L. & Boisvert, D. (2014). From fixed-based to growth-based mindset. IPMA-DNRG conference Personal Development, Zwolle, 17 juni 2014. Rijsdijk, L. (2014). Interprofessional collaboration in social community work: factors for success and implications for education, exploration from an international perspective. Invitational conference Excellence in Gerontology in Higher Education – towards an European collaborative network on developing powerful learning environments. Zwolle, 7 november 2014. Vos, M. (2014). Aansluiting gezocht. Presentatie voor brancheorganisaties technieksector, Apeldoorn, 5 juni 2014. Vos, M. (2014). Follow the leader? Or not? Key note presentatie NVP regio Zwolle congres, Zwolle, 18 juni 2014.
Vos, M. (2014). Nieuwe vormen van leiderschap in een veranderende arbeidsmarkt. Congres P&O netwerk Zwolle, Zwolle, 18 november 2014. Vries, S. de (2014). De kracht van diversiteit bij innovatie en MVO. Masterclass “MVO en innovatie: maak het verschil met uw medewerkers”, Kennispoort ism Windesheim, Storm Financial Recruitment en AmbassadorWise, Zwolle, 10 feb. 2014. Vries, S. de (2014). Sociale Innovatie. Rotary kring Zwolle, Zwolle, 12 maart 2014. Vries, S. de (2014). Ruimte bieden voor optimaal resultaat. Hardenberglezing, Hardenberg, 15 april 2014. Vries, S. de (2014). MVO en medewerkers. Presentatie kenniskring Hardenberg, Hardenberg, 22 mei 2014. Vries, S. de (2014). Innoveren met verschillen. Presentatie kenniskring Hardenberg, Hardenberg, 12 juni 2014. Vries, S. de (2014). Personal development and diversity in project teams: enabling factors and barriers. Key note presentatie IPMA-DNRG conference Personal Development, Zwolle 17 juni 2014. Vries, S. de (2014). Innoveren door inspireren. Key note presentatie werkbijeenkomst Windesheim/Rova, Zwolle, 17 september 2014. Vries, S. de (2014). Diversiteit op de werkvloer: een uitdaging ook voor de GGZ. Key note presentatie jaarbijeenkomst NIP sectie interculturalisatie, Utrecht, 9 oktober 2014. Vries, S. de (2014). Stereotypen, daar doen we hier niet aan (toch?). Presentatie en workshop congres Transvorm, Den Bosch, 19 november 2014. Vries, S. de (2014). Diversiteit in de techniek: niet vanzelf, wel vanzelfsprekend. Kennissessie Techniektalent.nu, Woerden, 11 december 2014.
21
