Voortplanting De teef Algemeen De vruchtbare periode bij de teef wordt de loopsheid genoemd. Deze periode duurt ongeveer 3 weken. De eerste loopsheid zal meestal optreden tussen 6 en 12 maanden leeftijd, bij kleine rassen eerder dan bij grotere rassen. De meeste teven worden om de 5 a 6 maanden loops. Loopsheid Een loopse teef: -heeft een gezwollen vulva -wordt aantrekkelijk voor reuen -gaat bloed verliezen uit de vulva. Dit kan 1 tot 3 weken duren. Het is belangrijk om de teef gedurende de gehele loopsheid aangelijnd uit te laten, aangezien er een enorme variatie is hoe lang en op welke dagen ze daadwerkelijk vruchtbaar is. Gemiddeld is een teef vruchtbaar tussen de 11 e en 13e dag na het begin van het bloedverlies, maar dit kan ook al eerder of later zijn. Vaak is het bloedverlies zelfs al gestopt als de teef vruchtbaar is!! Een vruchtbare teef zal proberen te ontsnappen om zich te laten dekken. Schijndracht Enkele weken na de loopsheid kan de teef schijndrachtig worden. Hierbij kunnen de melkklieren sterk opzwellen en zelfs melk produceren. De teef kan gaan piepen en onrustig worden en met dekens of knuffels gaan slepen. Vaak heeft zij dan een slechtere eetlust. Een dominante teef kan op zo’n moment ook meer agressie vertonen. In de meeste gevallen gaan de verschijnselen van schijndracht vanzelf weer over na een paar weken. In hardnekkige gevallen kan dit met medicatie versneld worden. Vaak komt schijndracht na een volgende loopsheid weer terug. Loopsheidpreventie Hiervoor zijn op dit moment 2 alternatieven: -behandeling met hormonen -sterilisatie of beter castratie Behandeling met hormonen geschiedt dmv een injectie die om de paar maanden herhaald moet worden. Vanwege de nadelige effecten op de baarmoeder en het melkklierweefsel wordt dit tegenwoordig niet meer geadviseerd voor langdurige loopsheidpreventie. Bovendien kan op de injectieplaats ook een kale plek of een verkleuring van de vacht ontstaan. Sterilisatie Aangezien bij de hond meestal beide eierstokken verwijderd worden bij de sterilisatie, is de juiste benaming eigenlijk castratie. Afhankelijk van de leeftijd van de teef en de staat waarin de baarmoeder verkeert, wordt de baarmoeder ook verwijderd. Bij kleine rassen is de adviesleeftijd van castratie 6 maanden. Op deze leeftijd worden normaal gesproken dan alleen de eierstokken verwijderd. Het voordeel van een operatie op 6 maanden leeftijd is dat de operatiewond bij een jonge hond erg klein is en dat het algehele herstel ook snel verloopt. Bij poedels en grotere rassen is het verstandiger om na de eerste loopsheid te castreren om het risico op
urine incontinentie te verkleinen. Ook dan volstaat het meestal alleen de eierstokken te verwijderen en zal het algehele herstel snel verlopen. Voordelen • De teef wordt niet meer loops (geen bloedverlies, geen kans op ongewenste dekking,geen opdringerige reuen). • Geen schijnzwangerschap meer. • Preventie van baarmoederontsteking (ook als alleen de eierstokken verwijderd worden). • Verminderde kans op melkkliertumoren (<1%) bij sterilisatie voor of net na de eerste loopsheid. • Verminderde kans op suikerziekte. • Nadelen • Gecastreerde teven hebben de neiging te dik te worden. Dit kan met aangepaste voeding en beweging voorkomen worden. • Bij sommige rassen kan de vacht van structuur veranderen. We zien dit vooral bij halflangharige honden waarbij de vacht op de rug wat “krullerig” kan worden. • In enkele gevallen kunnen teven van de grotere rassen en poedels op latere leeftijd urine incontinent worden. Er treedt dan in meer of mindere mate urineverlies op , vooral in rust bijvoorbeeld op de ligplaats. Dit is met medicijnen te behandelen. Ongewenste dekking Als uw teef tijdens de loopsheid wegloopt, is de kans groot dat zij gedekt wordt. Bij honden resulteert dit in veel gevallen ook daadwerkelijk in dracht. Als u geen nestje wilt, dan kunt u er op dat moment het beste voor kiezen om haar zo snel mogelijk te laten castreren (waarbij dan wel de baarmoeder verwijderd wordt). Als u dat niet wilt,dan kunt U bij ons een echo van de buik van uw teef laten maken ongeveer 24 dagen na de dekking. Blijkt ze dan drachtig te zijn, dan is er nog een behandeling mogelijk. De teef moet dan op 2 achtereenvolgende dagen geïnjecteerd worden met een middel dat binnen 1 week abortus veroorzaakt. Belangrijk is wel om 10 dagen na de injectie middels echo vast te stellen of de behandeling gelukt is of dat deze nogmaals herhaald moet worden. Deze behandeling kent helaas ook bijwerkingen, waaronder een verhoogde kans op baarmoederontsteking. Een nestje fokken Als U zelf een nestje wilt fokken, dan is het belangrijk om van tevoren voldoende informatie te verzamelen over wat daar zoal bij komt kijken. Selectie van de teef • De teef moet oud genoeg en voldoende ontwikkeld zijn. De tweede of de derde loopsheid is ideaal . • De teef moet gezond zijn en vrij van erfelijke aandoeningen. • De teef mag niet te dik zijn. Dit kan leiden tot problemen tijdens de geboorte van de pups. • De teef moet voor de dekking goed gevaccineerd en ontwormd zijn. • Selectie van de reu • De reu moet gezond en vrij van erfelijke aandoeningen zijn. • De reu moet qua lichaamsbouw en grootte bij de teef passen. •
Dekking Gemiddeld is een teef vruchtbaar tussen de 11 e en 13e dag na het begin van het bloedverlies, maar dit kan ook al eerder of later zijn. Vaak is het bloedverlies zelfs al gestopt als de teef vruchtbaar is. De meeste fokkers laten hun teef tweemaal dekken met een dag tussentijd. Dit is dus meestal op de 10 e en de 12e dag van de loopsheid. In de meeste gevallen zal een teef zich rond het ideale dektijdstip gewillig laten dekken. Het is ook mogelijk om door middel van een progesteronbepaling in het bloed een nauwkeuriger dektijdstip te bepalen. Dit is aan te raden als U ver moet reizen naar de reu,de teef zich helemaal niet wil laten dekken,of moeilijk drachtig wil worden,of als er sprake is van kunstmatige inseminatie. Het eerste bloedonderzoek zou dan plaats moeten vinden op de 8e dag van de loopsheid. Dit is vooral van belang bij teven die moeilijk drachtig worden of als U ver moet reizen naar de reu. Dracht De gemiddelde lengte van de dracht bij de hond is 63 dagen. Vanaf 21 dagen na dekking kan met behulp van echografie bij ons in de kliniek vastgesteld worden of de teef drachtig is en kan bij benadering het aantal embryo’s geteld worden. Klik hier voor een echofilmpje van een drachtige teckel. In de laatste week van de dracht kan het definitieve aantal pups vastgesteld worden met behulp van een röntgenfoto. De eerste 6 weken heeft de teef geen extra voeding nodig, daarna heeft zij behoefte aan voer met een hoger eiwitgehalte, bv pupvoeding. Voer dan ook liefst meerdere keren per dag. Beweging mag de teef wel hebben, maar houd de laatste weken rekening met de zwaardere buik. Geef geen vitaminepreparaten tijdens de dracht en geef de eerste 7 weken geen medicijnen. Ontworm de teef ongeveer 10 dagen voor het werpen met een geschikt ontwormingsmiddel. De bevalling De geboorte van de pups kan het best geschieden in een werpkist, waaraan de teef al enige tijd van tevoren gewend is. Aan een kant mag de rand niet te hoog zijn, zodat de teef er gemakkelijk in en uit kan. Om doodliggen van de pups te voorkomen, kunnen aan de binnenzijde van de werpkist op 10 cm hoogte balkjes van 5 bij 5 cm bevestigd worden. De werpkist moet op een rustige plek in huis staan. Schrik en angst kunnen de geboorte vertragen en daarmee de overlevingskans van de pups verkleinen. De pups kunnen de eerste 2 weken hun lichaamstemperatuur nog niet op peil houden en daarom is bijverwarming noodzakelijk. Dit kan d.m.v. kruiken of beter nog met een warmtelamp. Let daarbij wel op de hoogte van de lamp. Tekenen van een naderende geboorte In de laatste week van de zwangerschap is het verstandig om de teef 3 x daags te temperaturen (normale temperatuur ligt bij de hond tussen de 38 en 39 graden Celsius). Bij een plotselinge temperatuursdaling van 1 tot 1,5 graden zal de geboorte binnen 24 uur plaatsvinden. Normale geboorte. In de laatste paar dagen voor het werpen kunt u de volgende verschijnselen waarnemen aan de teef: • Onrust, zich terugtrekken, een nestje maken • Verminderde eetlust • Gezwollen melkklieren, soms is er al melk uit de tepels te masseren
• •
Heldere, slijmige uitvloeiing uit de vagina Vaak poepen en plassen (soms diarree)
Bij een normale geboorte kunt u het volgende waarnemen: • De teef likt veel aan de vagina. • De uitvloeiing wordt troebel en bloederig. • De ademhaling wordt sneller of de teef gaat hijgen. • De teef krijgt persweeën. • De pup zit in de vruchtvliezen als hij geboren wordt. • De teef bijt de vruchtvliezen kapot. • Na korte tijd komt de nageboorte en de teef zal proberen deze op te eten. • De teef zal de pup droog likken en de pup zal na een tijdje op zoek gaan naar de tepel. De volgende pup kan al vrij snel geboren worden, maar het kan ook gebeuren dat de teef even een dutje gaat doen. Als de teef in deze periode niet perst, is er geen reden tot bezorgdheid. Bij honden is het zelden nodig om in te grijpen tijdens de geboorte. Als een onervaren teef in paniek raakt na de geboorte van de eerste pup en deze probeert te verstoppen. Probeer haar dan te kalmeren en bescherm de pup. Als het geboorteproces beëindigd lijkt te zijn en de teef al minimaal 2 uur rustig is, terwijl nog niet alle pups zijn geboren. Neem dan contact op met onze kliniek. Als er niet evenveel nageboorten als pups gekomen zijn. Neem dan contact op met onze kliniek. Als de teef de nageboorten wil opeten, laat haar er dan maximaal 5 opeten, anders krijgt ze diarree. Na de geboorte: Laat na een normaal verlopen bevalling moeder en pups checken. Hiervoor brengen wij een visite aan huis. De teef wordt dan gecontroleerd op beschadigingen en nabloedingen vanuit het geboortekanaal en ook wordt gevoeld of de baarmoeder leeg is en of deze goed samentrekt. De pups worden allemaal nagekeken. De eerste twee weken kan de teef nog uitvloeiing hebben. De kleur verandert van groen in de eerste dagen, via rood, naar licht roodbruin en vervolgens doorzichtig. Belangrijk is dat de uitvloeiing niet onfris ruikt. De melkklieren zullen duidelijk gevuld zijn. Controleer de eerste dag of er ook daadwerkelijk melk uit de tepels komt, door met schone handen zachtjes in een tepel te knijpen. De eerste melk noemen we biest. Deze biest is gelig van kleur en bevat belangrijke antistoffen voor de pups. Het is dus heel belangrijk dat de pups vrij snel na de geboorte gaan drinken. Zijn er weinig pups geboren, let er dan op dat aan alle tepels gedronken wordt om stuwing en een melkklierontsteking te voorkomen. Controleer ook dagelijks met schone handen of er geen harde, pijnlijke plekken in het melkklierpakket ontstaan. Probeer aan dergelijke tepels een pup aan te leggen of masseer zelf voorzichtig de harde plek weg. Ontstaan er pijnlijke, warme, rode plekken in de melkklieren of ziet u vlokjes of bloed in de melk, dan kan er sprake zijn van melkklierontsteking .Neem dan contact met ons op. Tevreden pups die genoeg melk kunnen drinken en die het warm genoeg hebben, zullen rustig slapen. Hongerige of koude pups zijn onrustig en kunnen rondkruipen of piepen, op zoek naar een tepel of naar warmte. Om goed te kunnen zien of de pups genoeg melk binnen krijgen, is het verstandig om ze vanaf de geboorte dagelijks te wegen. In 10 dagen tijd verdubbelt het geboortegewicht ongeveer. Pups mogen in geen geval afvallen. Dit kan bv betekenen dat de omgevingstemperatuur te laag is (27-28 graden Celsius in de eerste
week) of dat de moeder te weinig melk heeft. Als de pups niet voldoende groeien, kunnen ze bijgevoerd worden met speciale puppymelk. Dit kan met een speenflesje of met een sonde ingegeven worden. In onze kliniek hebben wij speciale pakketjes met een speenflesje en puppymelk. Is de pup te zwak om te zuigen, dan kunnen wij U leren hoe er met een sonde gevoerd kan worden. Het is wel verstandig om de teef zelf de pup te laten verzorgen na het bijvoeren. Vanaf 3 weken leeftijd kan er begonnen worden met het bijvoeren van vast voedsel. Denk hierbij aan fijngemaakte puppybrokjes, aangemaakt met wat puppymelk. Als de pups eenmaal goed puppybrokjes eten, zullen zij vanzelf minder vaak bij de moeder drinken. Ontwormen van de pups wordt geadviseerd op de leeftijd van 2, 4, 6 en 8 weken. Hiervoor hebben wij speciale ontwormingspasta’s geschikt voor pups, met werking tegen spoelwormen (zie ontwring). Moederloze pups Het grootbrengen van moederloze pups kan een heel karwei zijn. De eerste dag moeten de pups liefst biest krijgen. Daarna kan gevoerd worden met een goede kunstmelk voor pups. In noodgevallen kan vast begonnen worden met een zelfbereid mengsel van 55 gram volle melk, 1 heel ei, 7 gram slagroom en 1.5 gram glucose. Dit mengsel is niet geschikt om langer dan 2 dagen te voeren. De eerste week moeten de pups 8 x per dag (om de 3 uur) gevoerd worden of overdag om de 2 uur en ’s nachts om de 4 uur (totaal 9 voedingen). De melk kan gegeven worden met een speenflesje, maar het risico op verslikken is bij pups vrij groot. Sneller en zekerder is het voeden met behulp van een maagsonde. Het gebruik hiervan kunnen wij u in onze kliniek uitleggen. Voor hoeveelheden kunt u het beste de gebruiksaanwijzingen op de verpakking volgen. Een richtlijn is echter dat een pup dagelijks in totaal ongeveer 10% van zijn lichaamsgewicht aan melk binnenkrijgt. Na iedere voeding moeten de buik en het gebied rond de anus gemasseerd worden met een vochtig watje, om het plassen en het poepen te bevorderen.
De reu Algemeen Als de reu geslachtsrijp wordt, kan hij onder invloed van testosteron dat geproduceerd wordt door de testikels gedragsveranderingen vertonen. Hij kan erg fel worden tegen andere reuen of proberen weg te lopen als er een loopse teef in de buurt is. Sommige reuen willen dan zelfs niet meer eten. Ook kan hij territoriumgedrag gaan vertonen door in huis of over bv het kinderspeelgoed heen te gaan plassen. Sommige reuen gaan ook rijgedrag vertonen op kussens of benen. Ook een hardnekkige voorhuidontsteking kan het gevolg zijn van hormonale stimulatie. Castratie De castratie kan bij de reu vanaf 6 maanden plaatsvinden. Voor een castratie kunnen verschillende redenen zijn. Gaat het om gedragsproblemen (dominantie, plassen in huis, hypersexueel gedrag, etc.), dan is het belangrijk om niet te lang te wachten. Hoe langer ongewenst gedrag bestaat, hoe moeilijker het is om dit af te leren. Er zijn ook een aantal gezondheidsredenen voor castratie bv overmatige voorhuidontsteking ,prostaatvergroting bij de oudere hond. Voordelen • Bovengenoemde gedragsproblemen verminderen of verdwijnen. • Vermindering van de voorhuidontsteking.
• • •
Preventie en behandeling van goedaardige prostaatvergroting. Preventie en behandeling van testikeltumoren. Preventie en behandeling van bepaalde tumoren rond de anus.
Nadelen • Na de castratie kan de reu dikker worden omdat zijn stofwisseling verandert en er automatisch meer vetaanzet plaatsvindt. Een hond die te dik wordt zal vanzelf slomer. Met aangepaste voeding en beweging kan dit voorkomen worden. • Bij sommige rassen kan de vacht van structuur veranderen. Chemische castratie Chemische castratie kan gebruikt worden als u uw reu tijdelijk wilt castreren of als u eerst wilt zien wat het effect op het gedrag van uw hond zal zijn of als uw hond niet meer in de conditie is om geopereerd te worden. Er zijn twee verschillende manieren: • Een kortwerkende chemische castratie. Deze werkt na een paar dagen en de werkzaamheid houdt 2 tot 6 weken aan. Bij frequent gebruik kan deze injectie bijwerkingen veroorzaken. • Een langwerkende chemische castratie d.m.v. Suprelorin. Dit is een implantaat dat onder de huid wordt aangebracht middels een injectie. De werkzaamheid hiervan begint na 6 weken en houdt dan 6-12 maanden aan.
