VOORTGANGSRAPPORTAGE 2008 GEBIEDSGERICHT WERKEN
Gedeputeerde Staten Groningen 10 maart 2009
- -
2
INHOUD
bladzijde 1. Inleiding
5
2. Stand van zaken per regio 2.1. Regio Centraal
6
2.2. Regio Noord
9
2.3. Regio Oost
12
2.4. Regio West
17
3. Loket Leve(n)de Dorpen: informatie per regio .
Centraal
19
.
Noord
19
.
Oost
20
.
West
21
- -
3
- -
4
1. Inleiding Voor u ligt de Voortgangsrapportage gebiedsgericht werken 2008. Deze rapportage verschijnt op het moment dat het nieuwe POP in ontwerp is vastgesteld en op weg is naar definitieve vaststelling voor de zomer. In het (ontwerp)POP hebben wij aangegeven, dat we ook de komende jaren willen doorgaan met gebiedsgericht werken als effectief instrument voor samenwerking met onze partners in de regio. Wel staan wij daarbij samen met onze regionale partners voor de opgave om de gebiedsgerichte samenwerking vorm te geven in het licht van nieuwe ontwikkelingen zoals de invoering van de nieuwe Wet ruimtelijke ordening en de sterk toenemende intergemeentelijke samenwerking. De gebiedstafels willen we blijven benutten voor gezamenlijke agendering, uitwerking en realisering van regionale opgaven. De regioprogramma's blijven wat ons betreft het afsprakenkader voor uitvoering van gezamenlijke regionale projecten. Als plus daarop geven wij de komende jaren hoge prioriteit aan de vijf POP-gebiedsopgaven (Eemsdelta, Lauwersmeer, Stad Groningen, Regiovisie Groningen-Assen en Veenkoloniën). Voor de realisering van de vaak meerjarige projecten uit het regioprogramma zijn en blijven financieringsbronnen als PLG/Leader (voor alle regio's) en het Waddenfonds (voor de regio's Noord en Oost) van groot belang. Vermeldenswaard is tenslotte dat eind 2008/begin 2009 in de regio's Noord, Oost en West (Ten Boer, Winschoten en Grootegast) een Plattelandshuis is geopend, van waaruit diverse organisaties, waaronder het Loket levende dorpen in nauwe samenwerking zorg dragen voor begeleiding en ondersteuning van projectinitiatieven. Hierna geven wij in paragraaf 2 de stand van zaken per regio met het accent op de activiteiten in 2008. De POP-gebiedsopgaven zijn daarbij apart belicht. In paragraaf 3 is het overzicht opgenomen van zaken die in 2008 bij het Loket levende dorpen hebben gespeeld.
- -
5
2.
Stand van zaken per regio
2.1.
Regio Centraal
De regio Centraal concentreert zich op de uitvoering van de Regiovisie Groningen-Assen 2030 en de samenwerking tussen de provincie en de gemeente Groningen. Voor de Regio Groningen-Assen is een meerjareninvesteringsprogramma 2008-2015 opgesteld (MIP). De volgende onderwerpen worden uitgewerkt in uitvoeringsprogramma's: Ontwerpopgaven Regiopark/Voorinvesteren in het landschap Bedrijventerreinen Wonen Bereikbaarheid De projecten van het Meerjaren Investeringsprogramma 2008-2015 (MIP) zijn uitgevoerd of in uitvoering volgens planning. De Projectdirectie stuurt nadrukkelijker om belemmeringen weg te nemen bij projecten die dreigen te vertragen. Het aangepast subsidiekader geeft financiële prikkels om uitvoering van projecten te versnellen. De belangrijkste ontwikkelingen in 2008 met een doorkijk naar 2009 worden hieronder beschreven. De Regio Groningen-Assen heeft verschillende ontwerpopgaven benoemd in de Regiovisie. De ontwerpopgaven Leek-Roden en Hoogezand De Groene Compagnie worden hierna toegelicht.
Gebiedsopgaven POP In het POP zijn "Groningen-Assen" en de "Stad Groningen" als gebiedsopgaven benoemd. De beide gebiedsopgaven vallen goeddeels samen met de zaken die in de Regio Centraal spelen, vandaar dat de gebiedsopgaven niet verder als zodanig zijn belicht.
Projecten Leek-Roden Gemeente Leek en Noordenveld zijn samen met DLG en de provincie Groningen bezig met het ontwikkelen van de Intergemeentelijke Structuurvisie Leek-Roden (IGS). Ten behoeve van dit plan hebben de provincies Groningen en Drenthe een studie Hoofdverkeersontsluiting uitgevoerd. De studie wijst uit dat ingrijpen in de hoofdinfrastructuur noodzakelijk is om onacceptabele situaties te voorkomen, ook bij een autonome verkeersontwikkeling. Voor het meest optimale effect zal er een geheel nieuwe hoofdontsluiting van Roden, westelijk langs Leek naar de A7 moeten komen. De gemeenteraden hebben de stuurgroep gevraagd om de bevolking meer bij het proces te betrekken bij het opstellen van de structuurvisie. Hier is in 2008 extra aandacht aan besteed. Burgers zijn uitgenodigd om mee te denken in werkateliers. Er is een communicatieplan opgesteld en er is o.a. een informatieve website (http://www.igs-leekroden.nl/). Dit jaar wordt de Structuurvisie Leek-Roden afgerond en wordt vanaf 2009 een nieuwe inspraakprocedure gestart. De provincie zal dit jaar een intentieovereenkomst voor samenwerking gaan ondertekenen met betrokken partijen. Vaststelling van het IGS zal plaatsvinden medio oktober 2009. Hoogezand De Groene Compagnie De groei van de gemeente Hoogezand-Sappemeer zal voor een deel plaatsvinden aan de zuidzijde van het nu bestaande stedelijke gebied van Hoogezand-Sappemeer. Hier wordt gewerkt aan een grootschalige gebiedsontwikkeling. De bedoeling is gefaseerd een nieuw landschap te maken waarin gewoond en gerecreëerd kan worden. Het gebied zal voor 2/3 deel worden ingevuld met groen en water, slechts 1/3e deel komt beschikbaar voor wonen. Voor deze gebiedsontwikkeling is een ontwikkelingsstrategie voor de Groene Compagnie in de maak, dat in hoofdlijnen aangeeft hoe het gebied zich fasegewijs zal ontwikkelen. De samenwerking tussen provincie en gemeente wordt in maart 2009 bekrachtigd in de vorm van de ondertekening van een intentieovereenkomst.
- -
6
Voorinvesteren in het landschap/Regiopark De stuurgroep Regiovisie heeft een principebesluit genomen om de gemeente HoogezandSappemeer 6 miljoen beschikbaar te stellen voor het voorinvesteren in het landschap in De Groene Compagnie. Voorstellen voor deelprojecten worden de komende tijd bij het projectbureau Regiovisie ingediend. Voor het programma Regiopark worden o.a. fietspaden, fietsbruggen en wandelpaden aangelegd, maar ook ecologische verbindingszones en gebiedsvisies uitgewerkt. Stadsrand Groninger Ommelanden Provincie Groningen is trekker van het project Stadsrand Groninger Ommelanden. Het plan van aanpak hiervoor is bestuurlijk door overheden en maatschappelijke partners vastgesteld. De uitvoering van de daarin opgenomen thematische en deelgebiedsopgaven is gestart. Prioritaire gebiedsgerichte opgaven zijn het inrichtingsplan Reitdiepdal (onder leiding van de gebiedscommissie Reitdiepdal), het inrichtingsplan Garmerwolde-Ten Boer, het gebiedsplan Woldstreek en de gebiedsvisie Zuidhorn-Groningen. Op basis van deze planuitwerkingen worden de komende jaren diverse projecten uitgevoerd die zullen bijdragen aan een aantrekkelijker, veiliger en duurzamer ingerichte stadsrandzone. Daarnaast wordt er gewerkt aan de realisering van diverse thematische opgaven, zoals versterking van de landbouw, fietsroutes en de wegverbindingen Groningen-Delfzijl en Groningen-Winsum. Bedrijventerreinen Het uitvoeringsprogramma regionale samenwerking bedrijventerreinen is uitgevoerd. Er is een samenwerkingsovereenkomst in voorbereiding over samenwerking in grondprijzen en kwaliteit van regionale bedrijvenlocaties. Bereikbaarheid Het convenant RSP is getekend in 2008. De verschillende tracés van de eerste lijn van de Regiotram zijn openbaar gemaakt. Op 9 februari 2009 is een principeakkoord gesloten tussen stad en provincie over de financiën en de financiële risico's van de Regiotram. Het voorkeurstracé station CS naar Zernike is bekend gemaakt. Voorafgaand aan het tracébesluit kunnen inwoners van stad én regio en andere belanghebbenden een inspraakreactie geven over het tracé van de eerste tramlijn. Het Raamwerk Regiorail is opgesteld. Provinciale Staten worden voor de zomer 2009 geïnformeerd over de eerste lijn, het Raamwerk Regiorail en de financiën. Het uitvoeringsprogramma bereikbaarheid is uitgevoerd waaronder het transferium Haren en de start van de uitvoering van het transferium Hoogkerk. Wonen Woningbouwafspraken 2008-2019 zijn bijgesteld in de Regio Groningen-Assen en overgenomen in de Omgevingsverordening van de provincie Groningen. Vanwege de kredietcrisis en de vraag naar kwalitatieve en kwantitatieve woningbouwafstemming van bestuurders is een Portefeuillehoudersoverleg Wonen en Verstedelijking ingesteld.
Evaluatie Regiovisie Begin 2008 is er een plan van aanpak evaluatie Regiovisie opgesteld. De evaluatie bestaat uit 4 fasen: - Analyse; - Consultatie; - Programmatische uitwerking van de regionale agenda; - Besluitvormingsfase. De eerste twee fasen zijn afgerond. Het komende jaar worden de andere fasen afgerond. Tijdens de analysefase is een beleidsmonitor opgesteld. De beleidsmonitor blikt terug op de realisatie van de
- -
7
ambities uit de Regiovisie 2004. Daarnaast is een onderzoek uitgevoerd naar trendmatige ontwikkelingen en de gevolgen voor de Regio Groningen-Assen. Deze onderzoeken zijn input geweest voor de consultatiefase. De resultaten van de analysefase zijn tijdens een bestuurlijke conferentie op 24 september 2008 gepresenteerd. De volgende adviezen uit de consultatiefase zijn overgenomen: 1. Voeg economische pijler toe aan regionale programma's; 2. Stel onderscheid stad-land centraal in offensieve regionale aanpak. 3. Vergroot succes samenwerking door verbinding met stakeholders en uitvoering op afstand 4. Maak regio Groningen-Assen intern en extern tot een symbool van succes, creëer een merk. Deze adviezen worden in de volgende fasen uitgewerkt.
Verstedelijkingsopgave Er is een gemeenschappelijk regiodocument in voorbereiding, waarmee een beroep wordt gedaan op een bijdrage vanuit het Rijk voor de Regio Groningen-Assen als stedelijk netwerk. Het Rijk is mede verantwoordelijk voor de ruimtelijke hoofdstructuur aangegeven in de nota Ruimte. Het kabinet wil in 2009 nieuwe regionale gedifferentieerde afspraken maken met steden en regio's voor de periode tot 2020. Dit onderwerp staat op de agenda van het komende MIRT overleg.
Relatie stad/provincie Belangrijke onderwerpen van gesprek tussen stad en provincie waren vooral Regiotram, Zuidelijke ringweg en de weg N361. Daarnaast heeft er intensief overleg plaatsgevonden over het nieuwe POP en de Structuurvisie "Stad op Scherp". De provincie participeert in gebiedsontwikkeling Centrale Zone (o.a. stationsgebied). Deze gebiedsontwikkeling wordt in 2009 verder uitgewerkt.
- -
8
2.2.
Regio Noord
In regio Noord lag het accent in 2008 op de verkenning en verdere ontwikkeling van de twee POPgebiedsopgaven (Eemsdelta en Lauwersmeer), de uitvoering van het regioprogramma en de voorbereiding van een nieuw regioprogramma voor 2009/2010. Dit nieuwe regioprogramma (zie www.noordgroningen.org), dat op 10 februari 2009 door de Stuurgroep Noord is vastgesteld, vormt qua tijdshorizon het afrondende programma van de Gebiedsuitwerking en het Bestuursakkoord Noord-Groningen, zoals dat door de samenwerkende partners in februari 2004 is getekend.
Gebiedsopgaven POP Eemsdelta De vier Eemsdeltagemeenten en de provincie hebben op 26 juni 2008 een nieuw bestuursakkoord gesloten met samenwerkingsafspraken, gericht op uitvoering van de gebiedsopgave Eemsdelta. Naast inhoudelijke aspecten zijn ook afspraken gemaakt over de uitwerking van intergemeentelijke samenwerking van de vier gemeenten: Delfzijl, Eemsmond, Appingedam en Loppersum. Provincie en betrokken gemeenten zien kansen om de regio Eemsdelta een extra impuls te geven zowel qua economische ontwikkeling als qua leefbaarheid. Dit vraagt om een offensieve en samenhangende benadering met gezamenlijke inzet van de gemeenten en betrokken instanties in deze regio. In het kader van het bestuursakkoord wordt samengewerkt aan de volgende regionale opgaven: - ontwikkeling als duurzame grensoverschrijdende havenregio; - energietransitie en innovatie (o.a. proefproject CO2-opslag en energiebesparing industrie); - het verkennen van oplossingen om de vereiste veiligheid van de kustverdediging te garanderen; - het verkennen van de mogelijkheden voor het aanpassen van de natte infrastructuur in Delfzijl; - ontwikkelen glastuinbouw; - een integraal regionaal woonbeleid dat adequaat antwoord geeft op de bevolkingsontwikkeling. Lauwersmeer De gebiedsopgave Lauwersmeer verkeert in de opstartfase. De provincies Fryslân en Groningen, de betrokken gemeenten en het ministerie van LNV hebben de wens uitgesproken om bestuurlijk samen te werken bij de ontwikkeling van het Lauwersmeergebied. De interprovinciale stuurgroep Lauwersmeer zal een visiedocument opstellen. Ten behoeve daarvan is een onderzoek recreatieve druk opgestart, dat in de zomer 2009 zal worden afgerond. Voor Lauwersoog en Zoutkamp buitendijks is een aanzienlijke kwalitatieve impuls noodzakelijk. De inzet is om het gebied rond Lauwersoog te ontwikkelen tot de toeristischrecreatieve trekpleister van het Lauwersmeergebied. Voor de zomer 2009 zal een visie worden afgerond die moet dienen als leidraad voor ontwikkeling en als basis voor een uit te werken programma.
Projecten Belangrijke thema's in het regioprogramma Noord zijn: 1. Uitvoering Damsterdiepvisie 2. Vaarcircuit om de Noord 3. Stimulering ondernemersklimaat Noord-Groningen
- -
9
4. 5. 6.
Agrologistiek Promotie Noord-Groningen Versterken toeristische infrastructuur
Uitvoering Damsterdiepvisie De volgende projecten zijn gereed gemaakt voor uitvoering via PLG en/of Regiopark: fietspad Eemskanaal noordzijde, dorpsomgevingsplan Garmerwolde, haalbaarheidsonderzoek recreatieve functie Garmerwolde, haalbaarheidsonderzoek vergister RWZI Garmerwolde en het cultureel programma 2008 Stichting Kronkels. In voorbereiding zijn de projecten: herstel cultuurhistorische elementen, Stadsweg, herontwikkeling Rusthoven, wandelroutes Thesinge en Wittewierum, uitvoering inrichtingsplannen Winneweer en Wittewierum. Het project TRACER is helaas afgewezen door de stuurgroep Interreg IVB. Het Groningse deel gericht op optimalisering van de kennisoverdracht tussen MKB-ondernemers en kennisinstellingen wordt nu onderdeel van het stimuleringsproject MKB Noord-Groningen. De komende periode wordt het accent gelegd op de uitvoering van enkele specifieke regionale projecten zoals: De Stadsweg; Garmerwolde-Ten Boer; Landgoederen; Middengebied AppingedamDelfzijl en Winneweer/Wittewierum. Vaarcircuit om de Noord In de periode 2007/2008 is de Ulrumertil vernieuwd en verhoogd, terwijl een begin is gemaakt met de planvoorbereiding voor de vervanging van de HD Louwessluis bij Zoutkamp. Deze sluis geldt als een van de grootste knelpunten in de gebruiksmogelijkheden van de vaarwegen in Noord-Groningen. De oplossing van dit knelpunt lijkt nu nabij. Definitieve besluitvorming en uitvoering wordt verwacht in de periode 2009/2010. In het oostelijke deel van de Vaarroute om de Noord staat de restauratie van de sluis Oosterdijkshorn op het uitvoeringsprogramma van het waterschap Noorderzijlvest (huidige planning 2010). Zo mogelijk zal daarbij ook de verbetering van de Dijkshornerklap worden betrokken. In een latere fase zal primair de aandacht worden gericht op de verhoging en verbetering van de overige bruggen in het routenetwerk van de Beleidsvisie recreatietoervaart Nederland (BRTN). Ter verhoging van de attractiviteit van het Vaarcircuit om de Noord kan tevens worden gedacht aan voorzieningen in aansluitende vaarwegen (bijvoorbeeld de verhoging van de Zuiderhörnstertil in het Warffumermaar) en aan een kwaliteitsimpuls van voorzieningen in het aangrenzende Damsterdiepvaarcircuit. Stimulering ondernemersklimaat Noord-Groningen MKB-Noord, KvK en SBE werken samen om te komen tot een stimuleringsproject, gericht op de kleine(re) mkb-bedrijven in de regio Noord. Als aanzet daarvoor is al eerder een pilot "Ondernemer in beweging" uitgevoerd. De stuurgroep Noord hecht nadrukkelijk aan een snelle opstart van dit project. Het is daarom de bedoeling per april 2009 tot een definitief projectvoorstel te komen. Kern van het voorstel is de aanstelling van een tweetal aanjagers die er met gecoördineerde inzet van de betrokken organisaties op gericht zijn het kleine mkb in de regio te ondersteunen en te versterken. De aanjagers zullen opereren vanuit het Plattelandhuis Hoogeland respectievelijk het Ondernemershuis Eemsdelta. Agrologistiek In september 2008 is een verkennend onderzoek van de Grontmij opgeleverd over de problematiek rondom de plattelandswegen en de agrologistiek in Noord-Groningen. Het is de bedoeling in een vervolgtraject concrete oplossingsmaatregelen te verkennen incl. mogelijkheden voor financiering. Daartoe zijn inmiddels door de gemeenten een aantal pilots geformuleerd, die de basis zullen vormen voor verdere uitwerking en uitvoering in 2009. De stuurgroep Noord is op 10 februari 2009 akkoord gegaan met de uitvoering van het vervolgtraject op basis van een plan van aanpak en met inzet van een procesmanager.
- -
10
Promotie Noord-Groningen In 2008 is de Stichting "Hoogeland op de Kaart" versterkt. De stichting brengt alle ondernemers – groot en klein – en initiatiefnemers op het brede gebied van recreatie en toerisme samen, bundelt krachten en kan zo informatie ontsluiten, die anders verborgen blijft. Hoogeland op de Kaart stimuleert en faciliteert ondernemers, spoort nieuwe en kansrijke ideeën op en verbindt initiatieven aan en met elkaar. Inmiddels vervult Hoogeland op de Kaart de functie van toeristisch aanjager vanuit het Plattelandshuis Hoogeland. Met het project "Promotie Noord-Groningen" wil de stuurgroep Noord in de regio een gezamenlijke aanpak realiseren van de ontwikkeling van het toeristisch product en de promotie ervan, hetgeen moet leiden tot een hoger rendement, meer gebiedsbekendheid en een toename van het aantal bezoekers en bestedingen. Hierbij zal worden voortgebouwd op het bestaande initiatief "Hoogeland op de Kaart" in nauwe wisselwerking met de toeristische campagne van Marketing Groningen.
Versterken toeristische infrastructuur In 2008 zijn met steun van de Stuurgroep Noord en de Stuurgroep LAG enkele initiatieven op gang gebracht, die betrekking hebben op de versterking van de toeristische infrastructuur in NoordGroningen: Men- en ruiterpaden Doel is om alle wegen en paden die deel uitmaken van de route, veiliger te maken voor het gebruik met paarden en beter op elkaar te laten aansluiten. Eventuele obstakels worden weggenomen. Bovendien worden nieuw aan te leggen fiets- en wandelpaden waar mogelijk geschikt gemaakt voor ruiters en menners. Fietsknooppunten Doel is realisering van een knooppuntensysteem voor de hele provincie; begonnen wordt met de opstelling van een basisplan voor de hele provincie Groningen, waarbij ruimte is voor regiospecifieke invulling. Fietspad over de Waddendijk Al vanaf 1994 bestaan er ideeën om over de waddendijk tussen Nieuw Statenzijl en Lauwersoog een fietspad te realiseren. Destijds is er door het toenmalige waterschap Ommelanderzeedijk een onderzoek naar gedaan, maar tot uitvoering is het niet gekomen. Dit plan wordt nu nieuw leven ingeblazen en het oude rapport van het waterschap is inmiddels geactualiseerd door de oorspronkelijke schrijver Henk Zeilstra. In dit nieuwe rapport wordt het idee van een geheel buitendijks pad verlaten, dit is niet realiseerbaar uit oogpunt van natuurbescherming en hoge kosten. Ook wordt één lang pad als te monotoon geacht en is het interessanter om vanuit achterliggende dorpen 'ommetjes' te kunnen maken over stukken van de dijk en/of een route te rijden langs binnen- én buitenkant. Als vervolg hierop wil de stuurgroep nu nagaan in hoeverre deze initiatieven, in samenhang bezien, kunnen leiden tot de ontwikkeling van een integraal project, dat in aanmerking kan komen voor een bijdrage uit het Waddenfonds. Het initiatief voor realisering van een fietspad over de dijk beschouwen wij in dit verband als kansrijk aanknopingspunt voor verbreding tot een stevig regionaal project.
Archeologie (in 2008 afgerond) In september 2008 is de Beleidsadvieskaart Archeologie afgerond. Deze kaart (met bijbehorend rapport) is gebaseerd op de eerder door de Stuurgroep vastgestelde Nota Archeologiebeleid regio Noord-Groningen. Het rapport bevat, als vertaling van Nota en kaart, bestemmingsplanvoorschriften. Hiermee beschikken provincie en gemeenten niet alleen over een regionaal archeologisch beleidskader, maar geeft de beleidsadvieskaart meer duidelijkheid voor burgers en bedrijven, waar en wanneer archeologisch onderzoek noodzakelijk is.
- -
11
2.3.
Regio Oost
Op 27 juni 2008 heeft de Stuurgroep Oost het nieuwe Regioprogramma Oost (2008-2011) vastgesteld. Nieuw qua werkwijze is dat voor elk onderwerp een bestuurlijke trekker is aangewezen. In het POP zijn de Veenkoloniën aangewezen als gebiedsopgave. Daarnaast zijn er in de regio Oost de volgende programma's in uitvoering: Agenda voor de Veenkoloniën en de Ring Blauwestad.
Gebiedsopgave POP Veenkoloniën In 2008 is de gebiedsopgave bestuurlijk-ambtelijk opgepakt door middel van een nadere oriëntatie en verkenning van de problematiek in het gebied. In dat verband heeft DLG in opdracht van de provincie de landbouwkundige situatie in het gebied nader verkend en is in samenspraak met enkele externe deskundigen een ontwikkelingsstrategie ontwikkeld. Vanaf de zomer 2008 is het accent gelegd op de verwerving van bestuurlijk en ambtelijk draagvlak bij de provincie Drenthe, de (meest betrokken) gemeenten Stadskanaal en Vlagtwedde, het waterschap Hunze en Aa's en maatschappelijke organisaties. Tussen provincie, de gemeenten Stadskanaal en Vlagtwedde en het waterschap Hunze en Aa's bestaat inmiddels commitment over de inhoud van de gebiedsopgave en de belangrijkste onderdelen daarvan. Naar verwachting kan voor de zomer 2009 een Plan van Aanpak worden vastgesteld, op basis van een drietal uit te werken gezamenlijke, gelijkwaardige opgaven: landschapsontwikkeling, herontwikkeling kanaalzone en versterking agribusiness. Na de zomer zal daarover met het gebied worden gecommuniceerd. Dit zal de opstap vormen voor de opstelling van een meerjarig gebiedsprogramma Veenkoloniën-Zuid.
Projecten In 2008 is een groot deel van de projecten uit het Regioprogramma 2005-2007 afgesloten. Enkele projecten worden voortgezet via het PLG, zoals het herstel van boerenerven en slingertuinen. Een beperkt aantal projecten loopt door in het nieuwe regioprogramma, zoals Grensland-Vestingland en Regiomarketing. Met een aantal nieuwe projecten/gebiedsuitwerkingen is een voortvarende start gemaakt. Het Regioprogramma Oost richt zich op een viertal thema's: 1. Regionale Economie (waaronder toerisme); 2. Regiomarketing; 3. Regionaal Erfgoed; 4. Wonen en Leefbaarheid; en een aantal gebiedsuitwerkingen: 5. Inrichtingsplan Runde Ruiten Aa; 6. Westerwoldse Aa plus; 7. Groene Ster (Veenkoloniën-Noord) 8. Midden-Groningen
- -
12
Regionale Economie (waaronder toerisme) Regionaal economisch actieprogramma In het kader van de uitvoering van het Regionaal Economisch Actieprogramma is in 2008 vooral aandacht geschonken aan de onderdelen Regiomarketing Oost-Groningen, ondersteuning MKB en kwaliteit bedrijventerreinen. Het project 'Innoveren in de Veenkoloniën' is uitgevoerd. Het project heeft ca. 165 MKB-bedrijven bereikt, waar op het innoveren van het product, het productieproces of de marketing is ingezet. De Stuurgroep Oost heeft aangegeven dat het gewenst is om de revitaliseringopgave van bedrijventerreinen voor de komende jaren goed in beeld te krijgen. In 2008 is een aanvang gemaakt met het opstellen van een Plan van Aanpak. Begin 2009 volgt opdrachtverlening aan een extern bureau om een inventarisatie uit te voeren. TRIP Westerwolde De deelprojecten van het Toeristisch Recreatief InrichtingsPlan zijn in april 2008 afgerond. Landschapsbeheer Groningen heeft opdracht gekregen om (fase a) van het uitvoeringsprogramma TRIP II voor te bereiden. Parallel aan dit traject zijn de voorbereidingen gestart voor een toeristische visie voor Westerwolde. Recreatieve ontwikkeling Veenkoloniën Eind 2008 is opdracht verleend aan Grontmij/Vandertuuk (gezamenlijk met de Agenda voor de Veenkoloniën) voor het opstellen van een toeristische visie en een projectenlijst (voor het Groninger deel van de Veenkoloniën). Agrarische bouwblokken In 2008 heeft de Stuurgroep Oost de Nota Agrarische Bouwblokken en Landschap vastgesteld als gemeenschappelijk bestuurlijk kader. De in de nota vastgelegde uitgangspunten en werkwijze bieden ruimte aan agrarische ondernemers in samenhang met de kwaliteiten van het Oost-Groninger landschap. Deze uitgangspunten zijn in het nieuwe POP opgenomen.
Regiomarketing Doel is het imago van Oost-Groningen te verbeteren door de kwaliteiten van de regio beter te profileren in nauw samenspel met de campagne “Er gaat niets boven Groningen”. In opdracht van de Stuurgroep Oost, mede namens de KvK, de Streekraad en het Huis van de Regio, heeft Marketing Groningen een marketing-actieplan opgesteld. Er is een aanvang gemaakt met het uitwerken van een opzet voor een campagne.
Regionaal erfgoed Grensland Vestingland Het deelproject Uitvoering Leidijken is uitgevoerd; er is ruim zes kilometer hersteld en vier veldschansen (redoutes) zijn opgeknapt/hersteld. De nadere uitwerking 2e fase herstel Leidijken heeft nog niet plaatsgevonden in verband met uitloop van fase 1. In 2009 zal bekeken worden of een 2e fase van herstelprojecten tot de mogelijkheden behoort. Het deelproject Marketingplan is opgesteld en het eerste deelproject is gerealiseerd. Dat project richt zich op het realiseren van vier wandelroutes op de vestingen in Oost-Groningen (Oudeschans, Nieuweschans, Bourtange en Winschoten) en het uniform maken van alle recreatieve infoborden bij de schansen en vestingen in Oost-Groningen. Verder is het deelproject "Herstel Bruggeschans Winschoten" ontwikkeld en in uitvoering genomen. Landelijk erfgoed (herstel karakteristieke panden)
- -
13
Dit project zit in de opstartfase. In 2008 hebben LTO-Noord, Libau en Landschapsbeheer voor het noordelijk kustgebied een Waddenfondsaanvraag ingediend. Die is eind december 2008 afgewezen. Daar is bezwaar tegen aangetekend. Parallel daaraan wordt overwogen te beginnen met een pilot in de regio Oost. De Toekomst Het RACM heeft in 2008 een bijdrage van € 3,9 mln. (Kanjersubsidie) toegezegd voor de restauratie (casco) van De Toekomst. De restauratie start in 2009. De Stuurgroep Oost heeft bijgedragen aan een rapport van PNO (onderzoek naar financieringsmogelijkheden en het aspect staatssteun).
Wonen en leefbaarheid Regionaal woon- en leefbaarheidsplan De stuurgroep Oost wil zowel de bevolkingsontwikkeling als de gevolgen die dit heeft voor de leefbaarheid, op de bestuurlijke agenda's plaatsen. Begin 2008 werd hiertoe een werkconferentie met bestuurders uit Oost-Groningen georganiseerd. Als vervolg hierop hebben de gemeenten het initiatief genomen om, met inzet van de Streekraad, een Regionaal woonplan op te stellen. Landschapversterkend wonen In 2008 is (verder) gewerkt aan realisatie van een 2-tal pilots; te weten: Mussel (wonen aan de rand van het dorp) en Hoorndervenen (landgoedwonen). "Natte As" In 2008 is de realisering van een flink aantal delen van de "Natte As" dichterbij gekomen. Voor het gebied tussen Nieuw Statenzijl en de Bovenlanden (ten noorden van Bellingwolde) is een plan gemaakt, dat voorziet in waterberging, natuur (robuuste verbindingszone) en maatregelen op het gebied van recreatie en cultuurhistorie. Inrichtingsplan Runde Ruiten Aa In 2008 is gewerkt aan het opstellen van een uitvoeringsplan voor beekherstel van de Runde/Ruiten Aa in samenhang met leefbaarheidprojecten. Het uitvoeringsplan zal begin 2009 worden vastgesteld. Er is verder gewerkt aan de uitvoering van deelprojecten voor de Ruiten Aa. Het deelproject HolleBeetse Vennekampen/Ter Walslage is eind 2008 aanbesteed. Parallel hieraan is voor sommige deelprojecten gezocht naar aanvullende financieringsmogelijkheden (o.a. via het Waddenfonds). Westerwoldse Aa plus Deze opgave betreft het overgangsgebied van Westerwolde naar het Oldambt, waarbij het accent ligt op de versterking van het toeristisch profiel, een vaarverbinding met Duitsland en herstel van de Westerwoldse Aa. DLG is in 2008 opdracht verleend om een voorverkenning (landbouwkundig onderzoek en opstellen kostenraming) uit te voeren.
- -
14
Groene Ster (Veenkoloniën-Noord) Doel van deze opgave is het tot stand brengen van een samenhangende ontwikkeling met betrekking tot wonen, landschap, toerisme/recreatie, waterbeheer en landbouw. In 2008 is gestart met het maken van een landschapsplan. Visie Midden-Groningen/Oldambt De gemeenten Delfzijl, Appingedam, Slochteren, Winschoten, Reiderland en Scheemda werken samen om de volgende zaken te realiseren: -het formuleren van een integrale gebiedsvisie (ecologische en recreatieve verbindingen); -het op orde brengen van de waterhuishouding; -het verbeteren van voorzieningen, behoud van cultureel erfgoed en landschapsherstel. De visie richt zich op het benutten en realiseren van kansrijke verbindingen tussen de regio's Oost-, Noord- en Centraal-Groningen.
Agenda voor de Veenkoloniën Verbeteringen N 366 De eerste fase, het ongelijkvloers maken van de kruisingen Alteveer en Stadskanaal is inmiddels gerealiseerd. De 2e fase gaat nu uitgevoerd worden waarbij het dan gaat om de kruisingen Van Boekerenweg en Onstwedderweg. Waar mogelijk worden leerwerktrajecten meegenomen. Vaarverbinding Erica-Ter Apel In 2008 is een start gemaakt met het bevaarbaar maken van het vaartraject Erica Ter Apel. Fase 1a: het openstellen voor de scheepvaart van het zeven kilometer lange traject Ter Apel - EmmerCompascuum is nagenoeg afgerond. Provincie Drenthe is trekker van het project. Inplaatsing melkveehouderijen Inmiddels zijn er 2 boeren succesvol ingeplaatst (gemeenten Borger-Odoorn en Emmen). Met LNV is overeengekomen het project te verlengen tot 1 juli 2009. Acquisitie voor nieuwe inplaatsers is in 2008 gestopt. Het inplaatsingsproject betreft 5 bedrijven. Er zijn nog drie bedrijven die in aanmerking komen voor verplaatsing naar een nieuwe bedrijfslocatie. Hiervoor is in 2008 gestart met het opstellen van een business en verplaatsingsplan. Spoorlijn Veendam-Stadskanaal Op 16 oktober jl. heeft de stuurgroep Agenda voor de Veenkoloniën een stuurgroepconferentie over “Railverbindingen in de Veenkoloniën” georganiseerd. In het kader van kansen voor de Veenkoloniën, zou de stuurgroep het zeer wenselijk vinden om deze haalbaarheidsstudie te verbreden naar de mogelijkheden van het gehele tracé in de Veenkoloniën, d.w.z. een railverbinding tussen Veendam, Stadskanaal en Emmen en mogelijk naar Duitsland. Er zijn voorbereidingen gestart om te komen tot een haalbaarheidsstudie voor deze railverbinding. Hiervoor is een stuurgroep ingesteld die bestaat uit de provincie Groningen, de betrokken gemeenten en Arriva. Agribusiness In het kader van het project Economische Versterking van de Agribusiness in de Veenkoloniën zijn op 17 en 18 juni 2008 twee expertbijeenkomsten georganiseerd. De uitkomsten zijn gebruikt voor het aanbrengen van een focus: realisatie van een Groen Kenniscluster en twee Businesscases Agrocluster. Binnen deze agroclusters worden de thema’s Cradle to Cradle, Ondernemerschap, Educatie, Water, Energie & Klimaat uitgewerkt op twee locaties in de Veenkoloniën. Deze ontwikkelingen zijn middels een brief onder de aandacht van minister Verburg van LNV gebracht. De deelprojecten worden nu verder uitgewerkt. Versterking MKB In 2008 is gestart met een project Innovatie MKB in de Veenkoloniën. Het project is een vervolg op het innovatieproject dat door Syntens is uitgevoerd en in de zomer van 2008 is afgerond. Naar aanleiding van dit project is er bij ondernemers de wens naar meer diepgang geconstateerd en concrete ondersteuning bij het realiseren van innovatieprocessen. Dit gebeurt in dit project door middel van twee pilots: een Groningse en een Drentse. In deze pilots leren ondernemers om zelf de business plannen te maken voor het creëren van meer onderscheidend vermogen, meer toegevoegde waarde,
- -
15
nieuwe business. Dit project draagt de competenties over om ideeën om te zetten tot goed onderbouwde business plannen. Het project is een gezamenlijk initiatief van Rabobank, Programma Oost Groningen, Kamer van Koophandel en Agenda voor de Veenkoloniën. ICT-projecten In 2008 is het project Gebiedspotentie ICT gestart. Dit project ontwikkelt een innovatief (breedband) dienstenpakket en een hieraan gekoppeld open glasvezelnetwerk op bedrijventerreinen in de Veenkoloniën.
Programma Ring Blauwestad Het samenwerkingsverband Ring Blauwestad, tussen de gemeenten Winschoten, Reiderland, Scheemda en de provincie Groningen loopt t/m 2010. Het programma is bedoeld om de ingrijpende consequenties van de komst van Blauwestad voor de ring van steden en dorpen er om heen op te vangen en de kansen te benutten. Het accent ligt op de thema's verbindingen, voorzieningen, ruimtelijke kwaliteit en ontwikkelingsmogelijkheden. Het programma ligt goed op schema. Aan procesgelden is € 300.000, - per jaar beschikbaar, waarvan de helft via de provinciebegroting en de andere helft via de 3 gemeenten. Dit geld is in 2008 volledig besteed. In 2008 zijn verder drie projecten aanbesteed en in uitvoering genomen: een nieuwe rotonde bij de open afritten Winschoten van de A7, de zgn. 'Blauweroos' de verbinding van Beerta via het Beersterdiep met het Oldambtmeer, inclusief een jachthaven in Beerta en een deel van de ontbrekende toeristische infrastructuur voor wandelen, fietsen en varen. Het investeringsniveau van deze drie projecten bedraagt ca. € 35 mln. Aan de verdere uitvoering van het Ringprogramma wordt gewerkt. Het gaat hierbij vooral om verkenning van de mogelijkheden voor een noordelijke vaarverbinding Blauwestad, waarvan het tracé in het nieuwe POP is gereserveerd en een volgende fase van de ontbrekende toeristische infrastructuur. Ook de mogelijkheden voor een 'rondje Groningen' worden verkend. Voor particuliere woningverbetering is het Ringprogramma geen adequate constructie gebleken. Dit onderwerp wordt in samenhang met het thema 'krimp' in andere kaders opgepakt.
- -
16
2. 4.
Regio West
In regio West ligt het accent op behoud door ontwikkeling en de uitvoering van het ontwikkelingsplan 2008+. Voor het samenwerken in de regio Westerkwartier is een meerjarenprogramma 2008+ opgesteld, waarin de kernpunten uit het plan zijn vertaald in uit te voeren projecten. Als leidraad voor de regionale samenwerking gelden onderstaande uitgangspunten: - behoud en versterking van de kleinschaligheid van het landschap, de dorpen en activiteiten; - behoud en versterking van de diversiteit van functies, bebouwing, gebruik en landschappelijke kwaliteit; - inzet van de kwaliteit van het gebied voor verdere ontwikkeling; - de initiatiefrijkheid van de bewoners de ruimte geven en het proces ten volle te ondersteunen. Daarnaast is er speciale aandacht voor bedrijvigheid in het buitengebied en ruimte voor ondernemen. Belangrijke projecten zijn: 1. Regionaal Bestemmingsplan Buitengebied 2. Proefproject inpassing bedrijfsontwikkeling 3. Begrenzen robuuste verbindingszone 4. Gebiedsdekkend beheer / Regionaal groenfonds 5. Bekenvisie 6. Trimunt-Haarsterbos 7. Woonvisie Met een deel van de in 2008 nieuw op te starten projecten van het Meerjarenprogramma is een aanvang gemaakt.
Projecten Regionaal Bestemmingsplan Buitengebied Voor de herziening van de verschillende bestemmingsplannen buitengebied hebben de gemeenten in het Westerkwartier gezamenlijk een kadernota opgesteld. In deze kadernota is een integraal ruimtelijk streefbeeld geformuleerd en zijn verder planologische uitgangspunten vastgelegd. In 2008 hebben de gemeenten op basis van de kadernota een doorvertaling van het beleid voor de eigen gemeente gemaakt en zijn deze vastgelegd in een voorontwerp-bestemmingsplan. Eind 2008 zijn deze plannen door de gemeenten ter visie gelegd (start inspraakprocedure). Proefproject inpassing bedrijfsontwikkeling In West-Groningen is ruimte nodig voor ondernemen. De stuurgroep wil zorgen voor goede in de omgeving passende vestigings- en verplaatsingsmogelijkheden voor bedrijven zowel binnen als buiten de woongebieden. Als eerste aanzet om te komen tot regulering is in 2008 door Enno Zuidema Stedebouw in samenwerking met Bureau Middelkoop de notitie Bedrijvigheid Westerkwartier opgesteld. Deze notitie is een advies aan de stuurgroep over de contouren van een kwalitatieve regeling. Daarnaast geeft de notitie een voorstel voor een vervolgproces. Zo zal voor het bepalen en toetsen van landschappelijke kwaliteit een kwaliteitsteam worden ingesteld. Aangezien de voorgestelde regeling niet van toepassing is op bestaande bedrijven ligt er voor de regio een aanvullende opgave om te zoeken naar een methode om ook kwaliteitsverbetering bij bestaande bedrijven te bereiken. Begrenzen robuuste verbindingszone Op verzoek van de provincie hebben de gemeenten op 10 september 2008 bestuurlijk gereageerd op het voorontwerp POP. Een van de onderwerpen waarover gemeenten een standpunt innamen was "de realisering van de EHS". Vervolgens is eind 2008 hierover intensief overlegd tussen provincie en gemeenten. Begin 2009 is door gemeenten de ruime begrenzing van de robuuste verbindingszone in het (voorontwerp) POP ter discussie gesteld. De stuurgroep vind het bezwaarlijk om het voorzorgsregime van de provinciale omgevingsverordening door te vertalen naar het bestemmingsplan buitengebied zolang er geen concrete begrenzing is. Gemeenten willen de garantie dat het gebied niet onnodig
- -
17
voor de langere termijn op slot wordt gezet. Om aan dit bezwaar tegemoet te komen is in de stuurgroep afgesproken en door GS bevestigd: - om de robuuste verbindingszone in de regio Westerkwartier nader te begrenzen en - dat gemeenten actief zullen participeren in het proces om te komen tot nadere begrenzing. Gebiedsdekkend beheer / Regionaal groenfonds Voor structureel beheer van natuur en landschap is een permanente geldstroom nodig. Financiering is nodig voor o.a. onderhoud en beheer van houtsingels, lange stroken struiken, en groene aderen die door het boerenland lopen. De stuurgroep wil hiervoor een regionaal gebiedsfonds creëren waarin zowel publieke als private middelen zitten. Om het verwerven van private middelen te stimuleren hebben provincie en gemeenten publieke middelen al voor dit doel vastgelegd. In 2008 heeft de provincie opdracht verleend aan Aequator voor een quick scan naar de kansen/mogelijkheden voor een gebiedsfonds zuidelijk Westerkwartier. Gemeenten gaan actief participeren bij de quick scan gebiedsfonds. Naast het traject naar het opstarten van een gebiedsfonds speelt het (indienen van een) verzoek tot uitbreiding van de less favourite areas in het Westerkwartier. Het gaat hier om een regeling waarbij jaarlijks een tegemoetkoming gegeven kan worden aan agrariërs om te voorkomen dat zij een bepaald landbouwgebied, waarin natuurlijke handicaps aanwezig zijn, verlaten. De minister heeft al bij de Europese Commissie aangegeven dat de minister voornemens is het Westerkwartier als probleemgebied in te dienen en de onderbouwing en een kaart met de begrenzing later na te zenden. Bekenvisie Een van de belangrijke ambities van de regio is gericht op de ontwikkeling van het Dwarsdiep en dan met name de vraag hoe dit gebied kan uitgroeien tot een cultuurlandschap met houtsingels, beekdal, vele recreatieve mogelijkheden en toeristische aantrekkingskracht. Staatsbosbeheer en waterschap Noorderzijlvest hebben daartoe een gezamenlijke visie voor de totale loop van het Dwarsdiep opgesteld. Dit is een overkoepelende visie voor het gebied op basis van ecologie en water. De volgende stap is de uitbouw tot een integrale visie voor het stroomgebied Dwarsdiep, waarin ook recreatie, SEV, wonen etc. worden meegenomen. Trimunt-Haarsterbos In opdracht van de stuurgroep heeft bureau Middelkoop een ontwikkelvisie voor het gebied TrimuntHaarsterbos opgesteld. Deze visie bevat een samenhangend kader en de uitgangspunten voor de gewenste gebiedsontwikkeling. Bijzondere aandacht wordt in dit gebied gevraagd voor de eigen cultuurhistorie, het landschap en de toegankelijkheid. De visie wordt begin 2009 gepresenteerd in een informatiebijeenkomst voor de raden van Grootegast en Marum. Vervolgens wordt op basis van de visie het uitvoeringsschema opgesteld met de bijbehorende financiering. Voor de fase van ontwikkelen en uitvoeren wordt een projectgroep ingesteld waaraan Grootegast, Marum, Noorderzijlvest en provincie deelnemen. Woonvisie Om de gezamenlijke regionale volkshuisvestingsopgave in beeld te brengen en vervolgens de woonplannen te actualiseren hebben gemeenten opdracht gegeven aan adviesbureau BMC tot het opstellen van een woonvisie. Belangrijke bouwsteen voor deze woonvisie is het in 2007 in opdracht van de gemeenten Grootegast, Leek, Marum en Zuidhorn en de woningcorporaties Wold en Waard Woonservice en Stichting Huisvesting Vredewold uitgevoerde woningmarktonderzoek. Op 9 februari 2009 is de regionale woonvisie gepresenteerd aan raden, provincie en coöperaties. Op basis van de regionale visie worden de afzonderlijke gemeentelijke visies opgesteld. Gepland is de afzonderlijke visies in oktober 2009 vast te stellen.
- -
18
3.
Loket Leve(n)de dorpen: informatie per regio
Centraal Gemeente
Dorp
Aard van verzoek
Haren
Haren Haren Haren
Slochteren
Kolham Kolham
Froombosch Harkstede Schildwolde Tjuchem Foxhol
Toeristische huiskamer van Haren Groen & Gastvrij is “Natuurlijk” Haren Groene Monumenten t.b.v. mrs. Moon productions C.V. EHBO herhalingscursus De dokter terug in het dorp Reparatie/vernieuwing licht/geluidinstallatie dorpshuis Herinrichten schoolplein Ontwikkelen educatief materiaal in natuurgebied dorpsvisie Inrichten school en buurtterrein trimbaan Vervangen geluidsinstallatie dorpshuis Renoveren botenhuis
advies advies financieel financieel financieel
Hoogezand Hoogezand Kiel-Windeweer MEER-dorpen
Fonteinproject Margrietpark VVV Kantoor Organisatie dorpsfeest dorpsvisie
financieel financieel financieel advies
Woudbloem
HoogezandSappemeer
Groningen
Aard van bijdrage financieel financieel financieel financieel financieel financieel financieel financieel
Noord Gemeente
Dorp
ALGEMEEN
Bedum Delfzijl
Termunten Wagenborgen Wagenborgen Delfzijl Godlinze
Eemsmond Warffum Uithuizen Helwerd Uithuizen Uithuizen
Ten Boer
Rottum Thesinge
Aard van verzoek UPGRADEN Ruige Route Hoogeland 18e kunst aan huis route Locatietheaterstuk Damsterdiepgebied Bedevaartstocht in het spoor van Walfridus Inrichten jeugdsoos/multifunctioneel gebouw dorpsmanifestatie dorpsvisie Pinkster hengelsportdag Aanpassing dorpshuis Kunstig platteland Haalbaarheidsonderzoek t.b.v. kerkpaden op wierde Warffum Verbeteren startpunt Jacobspad Danstheatervoorstelling “Midzomernacht op Helwerd” Realisatie ijsbaantje op de brink Inrichten dierenweide, hertenkamp en speelvoorzieningen Kerk Rottum Plaatsen nieuwe toegangsdeur dorpshuis
- -
Aard van bijdrage financieel financieel advies financieel financieel financieel financieel financieel financieel financieel advies financieel financieel financieel financieel financieel financieel
19
Gemeente
Dorp
Aard van verzoek
Lellens Ten Boer Thesinge
Stedum Zijldijk Adorp
Nieuw dorpshuis dorpsvisie Oprichten gedenkteken Hendrik de Ridder Nieuwe entree Project Struweel met Vogelgekweel dorpsvisie Voorstelling Pier en Mare Herinrichten speeltuin Realisatie schoolnatuurtuin Organiseren fotowedstrijd huttenbouwspelweek Herdenkingsboek Vissersramp 1883 Toneelstuk “het volksgericht, de schaande van Zoutkamp” Haalbaarheidsonderzoek dorpshuis Draaiboek Super project dorpsvisie avonturentuin Organisatie 1e lustrum streekproductenmarkt Actualisering dorpsvisie dorpsvisie Culturele activiteiten
Dorp
Aard van verzoek
Garmerwolde De Marne Zoutkamp Hornhuizen Wehe den hoorn Kloosterburen Leens Zoutkamp Zoutkamp Loppersum
Oosterwijtwerd Leermens Stedum Ewsum
Winsum
Aard van bijdrage financieel advies financieel financieel financieel financieel advies financieel financieel financieel financieel financieel financieel advies financieel advies financieel financieel advies advies financieel
Oost Gemeente Algemeen
Bellingwedde
Wedde Wedde Rhederbrug
Vlagwedde Scheemda
Veele Nieuwolda
Reiderland
Finsterwolde Beerta Beerta
Stadskanaal
Onstwedde Stadskanaal
Nieuwsvoorziening op Droad 100 jaar Sicco Mansholt Organiseren Cornelis Dopper festival Organiseren 50-jarig jubileum Lichtweek Herinrichten speeltuin “ Spanjoardstoene” Herinrichten speeltuin Kinderfestijn Speeltoestellen Westerschoolplein Muziekvereniging Excelsior; kleding, instrumenten etc Realiseren speelplaats Hardenberg Midwinterhoornblazers Opknappen toneel dorpshuis Renoveren toneel cafe/doprshuis ‘t Schoevertje MOP Sporen in Carel Coenraadpolder Uitbreiden kantine speeltuingebouw Op weg naar toren en theater Reiderwolde Herinrichten dorpsplein Organisatie Streetparade en Drumclinic Aanschaf koorkleding tbv 70-jarig
- -
Aard van bijdrage financieel financieel financieel financieel financieel financieel financieel financieel financieel financieel financieel financieel financieel financieel financieel advies financieel financieel financieel
20
Gemeente
Dorp
Menterwolde
Muntendam
.. Meeden en Zuidbroek Meeden
Muntendam Winschoten
Winschoten Winschoten Winschoten
Veendam
Pekela
Veendam Borgercompagnie Borgerswolde Pekela Pekela
Aard van verzoek jubileum hervormd kerkkoor Jubilate Haalbaarheidsonderzoek/onderneming splan tbv St. werkend Trekpaard Groningen Aanschaf geluidsinstallatie tbv jongerencentrum Wortelhok Jeu de boules banen Actieweek Organisatie activiteiten in kader van 10 jarig bestaan fysiotherapie Een herkenbaar gezicht st. Menterheem Pilot natuurparkje BovenburenJachtlaan Oprichten Nightcity.nl Realiseren veilige tuin bij woon zorg centrum Expositie groeten uit Riga Oprichten maisdoolhof Studie realiseren “minihaven” 2 panna velden Realiseren speelplaats in de schoolstraat
Aard van bijdrage financieel
financieel financieel financieel financieel advies financieel financieel financieel financieel financieel advies financieel financieel
West Gemeente
Dorp
Algemeen
Grootegast
Leek
Marum
Zuidhorn
Lutjegast Grootegast Kornhorn Lettelbert Tolbert Zevenhuizen Lucaswolde Marum De Wilp Aduard Niehove Algemeen Algemeen
Aard van verzoek Ecologisch bermbeheer in Leek, Marum en Grootegast Opstellen projectplan LAW Westerkwartier dorpsvisie dorpsvisie Sporenpad door het Curringherveld Geschiedenis van Lettelbert dorpsvisie dorpsvisie Plaatsen kunstwerken bij verkeerssluizen Hooiweg Cultura 2008 dorpsvisie Het wonder van Aduard Realiseren nieuwe kantine sportveld Op fietspad in Middag Humsterland Dorpen route Westerkwartier
- -
Aard van bijdrage financieel advies advies advies financieel financieel advies advies financieel financieel advies financieel financieel financieel financieel
21
