Voorstellen nieuwe voorzitter. Nieuw beleidsplan. V&VN informatie. Verslag van de Incontinentie verpleegkundige van het jaar 2006

Nieuwsblad van V&VN Urologieverpleegkundigen

nr 10 / december 2007

Voorstellen nieuwe voorzitter Nieuw beleidsplan V&VN informatie Verslag van de ‘Incontinentie verpleegkundige van het jaar 2006’ Alternatief voor de ingreep volgens Sachse

Voorwoord

De zomer is voorbij, net als de herfst. Na een veelbelovend voorjaar, met al vroeg, in april, hoge temperaturen, bleek de zomer nat, heel nat. Menig plensbui is uit de lucht komen vallen. Vele overstromingen zijn er geweest. En als je dan de verschillende nieuwsberichten op TV mocht geloven, zijn we er in NL nog niet eens zó slecht afgekomen (waar je natuurlijk anders over denkt wanneer je eigen achtertuin blank heeft gestaan en je dus veel persoonlijk leed kunt hebben gehad.) Nederland staat erom bekend altijd met het weer bezig te zijn, maar inmiddels is het klimaat toch wereldwijd onderwerp van gesprek geworden; iedereen spreekt over het milieu. Het besef dringt door dat 'we' er toch wat aan moeten gaan doen. Menig congres is er geweest, concerten zijn gehouden, afspraken worden gemaakt, wetgeving wordt opgesteld. Ook op kleinere schaal zijn er verschillende initiatieven. Reeds eerder was bij de redactie nieuws onder ogen gekomen over 'gescheiden' toiletten. En dan niet mannen apart van vrouwen of iedereen apart in zijn eigen hokje, NEE, een toilet dat de verschillende uitwerpselen scheidt. Plas en poep worden apart verwerkt. Het is niet langer toekomst muziek; het is realiteit geworden, al is het nog op kleine schaal. Al langer bestond de 'stop-knop' zodat er minder (drink!)water gebruikt kon worden met doorspoelen van alleen 'de kleine boodschap'. Wat een besparing levert dat al op! Van de gemiddeld 134 liter water die per persoon per dag wordt verbruikt, wordt 29,1% verbruikt met het doorspoelen van het toilet, dat is bijna 39 liter! Ter vergelijking; voor drinken wordt gemiddeld 2,1 liter verbruikt. En dan hebben we in Nederland drinkwater uit de kraan van zo'n kwaliteit dat het lekker smaakt. Moet je eens in het buitenland proberen. Bekijk ook eens de diversiteit in toiletten tussen de verschillende landen. De een heeft een toiletpot met bril, de ander heeft niet eens een toiletpot. Bij de een is er al sprake van riool en nu zelfs gescheiden verwerking, bij de ander is er een riool, maar veel kan er niet doorheen; papier graag in een vuilnisemmertje. Alle initiatieven om er wereldwijd het beste van te maken kunnen we alleen maar toejuichen! Laten we vooral leren van elkaars ervaringen en bevindingen. Ook in verpleegkundeland kijken we over de grens. Wereldwijd, Europees, maar ook in Nederland. Er komen richtlijnen en voorschriften van de grond. Uiteraard willen we daarin meelopen. Maar hoe gaat het in NL? We zijn nu gefuseerd tot één grote vereniging, de V&VN, wat heeft dat voor consequenties? Zie ook gegevens in ‘Colofon’. Puur praktisch zullen jullie gemerkt hebben dat de post van de V&VN afdeling Urologie verpleegkundigen (voorheen URONED) er anders uitziet. Zowel de flyer als Lekturo hebben qua uiterlijk een aanpassing ondergaan. Voor de website zoeken we ook nog een vorm. Briefhoofden worden aangepast. Het vertrouwde groen maakt langzaam plaats voor oranje/paars/roze van de V&VN. De naam URONED is niet meer. Ook het logo zal moeten worden aangepast.

Maar de veranderingen gaan verder. Immers met de fusie hebben we afgesproken niet juist naar de verschillen, maar meer naar de overeenkomsten van de verenigingen te kijken, die bij de V&VN aangesloten zijn. Wat kunnen we gezamenlijk? Met de symposia hebben we reeds een start gemaakt met de V&VN afdeling Continentie verpleegkundigen en verzorgenden (CV&V). Al onze leden zijn uitgenodigd op hun voorjaarssymposium, zoals zij zijn uitgenodigd op ons najaarssymposium. Het is een start. Maar kan er nog meer samen worden gedaan? Zijn er misschien andere afdelingen of andere beroepsgroepen? En hoe zit het nu eigenlijk met de NVU (Nederlandse Vereniging van Urologen)? Kortom; de veranderingen zijn nog maar pas begonnen, de verf is nog nat. Wat kan de V&VN voor ons betekenen? Er wordt al langere tijd gesproken over kwaliteitsbewaking, registratiesystemen, een soort van accreditatie. Hoe is op dit moment de stand van zaken en waar gaat het heen? Binnen de V&VN afdeling Urologie verpleegkundigen (voorheen Uroned) is een start gemaakt om leden meer te betrekken, meer input te krijgen. Ook afdelingshoofden van ziekenhuizen zijn benaderd. V&VN Urologie verpleegkundigen moet nog meer uitgroeien tot een begrip. Iedereen die wil participeren wordt van harte uitgenodigd dit te doen. Laat je zien en van je horen! Maak waar, waar de regering ook voor gaat; SAMEN STERK. Ook Europees, zelfs wereldwijd moeten we van ons laten horen. In augustus vond er een internationaal continentie congres plaats in Rotterdam (ICS). Hoeveel verpleegkundigen mochten van hun leidinggevende dit congres bezoeken, wie kreeg de kans (juist omdat dit nu in ons land werd gehouden) dit mee te maken? Uitwisseling van ontwikkelingen, kennis en ervaring, afstemming van beleid in onze eigen land! Gebruik maken van de problemen en oplossingen die elders al zijn ondervonden en opgedaan, en niet opnieuw het wiel hoeven uit te vinden: dat is pas een voorbeeld van SAMEN STERK! In dit nummer staan we daar bij stil. De vereniging / afdeling vaart een ietwat andere koers. De 'achterban' wordt meer betrokken. De nieuwe voorzitter stelt zich voor, het beleidsplan wordt gepresenteerd. Hoe staat het met de protocollen en hoe gaat deze urologie afdeling zich verder ontwikkelen? Ieder ziekenhuis zal moeten bezuinigen, ieder andere beroepsgroep weet al dat je samen sterk staat. Verpleegkundigen kunnen en moeten volgen. Het ligt er niet langer aan wat je wordt aangereikt, wel aan wat je oppakt!

Colofon Lekturo is het verenigingsblad van de V&VN Urologie verpleegkundigen (voorheen Uroned). Lidmaatschap van V&VN Urologie verpleegkundigen is mogelijk voor verpleegkundigen werkzaam binnen de urologie. De V&VN is de overkoepelende Beroepsvereniging van zorgprofessionals. Zij, die anderszins werkzaam zijn binnen de urologie kunnen wel lid worden van de vereniging, echter zonder de mogelijkheid om een bestuursfunctie te vervullen. Het lidmaatschap van de afdeling V&VN Urologie verpleegkundigen bedraagt € 25,- per jaar en is persoonsgebonden; een afdeling of instelling kan geen lid zijn. Daarnaast moet men lid zijn van de V&VN, contributie daarvan wordt vastgesteld door de V&VN. Voor 2007 is dit € 40,- per jaar. Aan- en afmeldingen van een lidmaatschap lopen via de V&VN. Meer informatie via de website: www.venvn.nl Zie: Algemene voorwaarden Lidmaatschap. Adres V&VN, Urologie verpleegkundigen PB 8212 3503 RE Utrecht www.venvn.nl [email protected] Bestuur J. Besselink, voorzitter M. Kappert, vice-voorzitter R. Ketelaar, penningmeester E. van Koeveringe, secretaris M. Benneheij Redactie Lekturo M. Kappert T. Britstra M. Benneheij Redactie adres M. Kappert Slingeland Ziekenhuis Afdeling urologie Postbus 169 7000 AD Doetinchem e-mail: [email protected] De redactie behoudt zich het recht voor ingezonden artikelen in te korten en te redigeren. Opmaak en druk PlantijnCasparie, Zwolle Advertentie verkoop R. Ketelaar Afd. N2 Slingeland Ziekenhuis Postbus 169 7000 AD Doetinchem Tel. 0314-329245 of [email protected]

Inhoudsopgave

Voorwoord

2

Colofon

3

Inhoudsopgave

3

Voorstellen nieuwe voorzitter

4

Notulen ALV 2006

5

Nieuw beleidsplan

7

V&VN informatie

9

Verslag van de ‘Incontinentie verpleegkundige van het jaar 2006’

11

Alternatief voor de ingreep volgens Sachse

12

Retouro

17

Urologiewijzer / Uit de bladen

18

Symposiumwijzer

22

In de extra ledenvergadering van Uroned op 17-11-2006 is besloten om als afdeling Urologieverpleegkundigen te fuseren met de V&VN. De notariële akte is op 20-12-2006 gepasseerd, waarmee de fusie een feit is geworden. De organisatorische veranderingen die hiermee samengaan wat betreft aan- afmeldingen lidmaatschap, contacten etc. zijn in ‘Colofon’ van deze uitgave opgenomen. Zie ook www.venvn.nl / [email protected]

Even voorstellen

Mijn naam is Jos Besselink en ik ben sinds begin dit jaar voorzitter van de afdeling urologie verpleegkundigen van V&VN. Ik ben werkzaam in het UMC St. Radboud (Nijmegen) als hoofdverpleegkundige. Het afgelopen jaar hebben er binnen onze vereniging veel veranderingen plaatsgevonden, en niet alleen binnen onze vereniging. Heel georganiseerd verpleegkundig Nederland is (op een enkele vereniging na) gefuseerd binnen Verpleging en Verzorging Nederland (V&VN). Eén van de grootste fusies in de geschiedenis van Nederland. Daarmee is ook de naam URONED verdwenen, evenals het logo en een aantal andere zaken die specifiek waren voor onze vereniging. Wij hebben er een grote vereniging voor teruggekregen waarin wij ons gezamenlijk sterk maken voor de inhoud van ons vak, zonder daarbij de eigen specifieke zaken voor de verschillende aandachtsgebieden uit het oog te verliezen. We kijken niet naar waarin we verschillen, maar we willen kijken naar wat ons verbindt. Vandaar dat wij als bestuur ook in de

4

ledenvergadering (2006) hebben aangegeven dat wij binnen de V&VN afdeling urologie verpleegkundigen naar samenwerking zoeken met de afdelingen die aan ons verwant zijn. Waar willen wij als bestuur ons nog meer sterk voor maken de komende jaren. Wij hebben een beleidsplan geschreven dat we jullie in de ledenvergadering (2007) hebben voorgelegd. Uit de discussies die we met een groep leden hebben gehad om te komen tot dit beleidsplan is als eerste onderwerp protocollering naar voren gekomen. Op de klankbordbijeenkomst begin juni 2007 zijn we op dat onderwerp verder ingegaan, hopelijk kunnen we daar in de ledenvergadering wat meer over laten horen. Dit is namelijk de manier waarop we de komende jaren willen werken; als bestuur samen met leden in discussie gaan en over de inhoud van ons vak praten. Ik wens jullie veel leesplezier toe in deze Lekturo en hoop jullie op veel urologie bijeenkomsten tegen te komen. Jos Besselink.

Notulen Algemene ledenvergadering Uroned

d.d. 17 November 2006

Aanwezig: 165 leden 1.

Opening. R.Ketelaar opent de vergadering en heet iedereen welkom.

2. Notulen ALV 25 november 2005 (gepubliceerd in Lekturo). Deze worden akkoord bevonden. 3. Inkomende en uitgaande stukken. Stukken betreffende AVVV, dit komt terug op de agenda. 4. Mededelingen. a. Tussen Uroned en de VNIV is een afspraak gemaakt over wederzijds uitnodigen op symposia. b. T.a.v. punt 8 op de agenda: besluitvorming over fusie met V&VN. Besluitvorming tijdens deze vergadering is niet mogelijk, omdat minder dan 75% van de leden aanwezig zijn. Dit betekent dat een tweede ledenvergadering nodig is; deze extra vergadering zal gehouden worden op 17 november om 14:20 uur. 5. Verslag van de penningmeester. Presentatie en verslag zijn nog niet beschikbaar, na het overlijden van Martin Britstra is de financiële administratie overgenomen door de voorzitter en vice-voorzitter. Het bestuur vraagt instemming van de leden voor controle van de boekhouding door de kascommissie in december 2006. Hiermee gaan de leden akkoord. 6. Benoeming kascommissie. Nu niet aan de orde. 7. AVVV / V&VN toelichting door Jos Besselink. Tijdens de vorige ledenvergadering heeft Bas Vogel namens de AVVV een presentatie gehouden en heeft de ledenvergadering het bestuur toestemming gegeven om de fusie onderhandelingen in te gaan. In de eerste tranche is op 1 augustus 2006 de koepelorganisatie AVVV gefuseerd met 15 beroepsverenigingen en is de V&VN opgericht. In de tweede tranche zullen in december 2006 naar verwachting nog eens 20 verenigingen fuseren. Gevraagd wordt naar de contributie voor 2007: de contributie voor de V&VN zal € 40,= bedragen, daarnaast

komt de opslag voor de afdeling / platform. Voor Uroned zal dit in 2007 € 25,= bedragen. Van deze € 25,= moeten de symposia, Lekturo en de website worden betaald. Er lopen besprekingen via de vakbonden voor een eventuele werkgeversbijdrage. Gevraagd wordt of de website in de huidige vorm blijft bestaan. De lay-out zal wijzigen. De naam Uroned vervalt, en het logo zal worden vervangen door het V&VN logo. Wijzigingen hebben alleen betrekking op lay-out en niet op de inhoud. 8. Besluit tot fusie V&VN. Vervalt, omdat minder dan 75% van de leden van Uroned aanwezig zijn. 9. R. Ketelaar sluit de vergadering.

Notulen Extra ledenvergadering Uroned d.d. 17 november 2006. Aanwezig: 165 leden R. Ketelaar opent de vergadering. Het doel van deze extra vergadering is het te nemen besluit tot fusie met de V&VN en Uroned in de huidige vorm op te heffen. De fusie zal plaatsvinden op 20 december 2006 als de notariële akte passeert. Er zal gestemd worden, besluit op basis van meerderheid. Met ruime meerderheid van stemmen (slechts drie stemmen tegen) besluit de ledenvergadering tot fusie met de V&VN en het opheffen van Uroned. 5

Urologie en continentiezorg

Weet uw patiënt wat een totale prostatectomie inhoudt? Het is belangrijk dat uw patiënt goed voorbereid aan de operatie begint. Deze nieuwe Voorlichtingsbrochure Prostaatverwijdering beschrijft wat de ingreep inhoudt, wat uw patiënt kan verwachten, maar ook wat hij kan doen om het herstel zo voorspoedig mogelijk te laten verlopen. U kunt deze gratis brochure met de bon aanvragen. Vraag de gra tis brochu re aan!

Coloplast BV Postbus 1111 3800 BC Amersfoort www.coloplast.nl

Urolog

ie en c

ontinen

tiezorg

Voorlich Prostaa tingsbrochure tverwijd ering

✁ Naam:

Dhr./Mevr.

Naam instelling: Afdeling: Functie:

Lekturo

Adres: PC Woonplaats: Telefoon: Uw gegevens worden door Coloplast vertrouwelijk behandeld conform de Wet Bescherming Persoonsgegevens.

❍ Ik ontvang graag een voorbeeld van de Voorlichtingsbrochure Prostaatverwijdering. Stuur deze bon in een gesloten envelop (zonder postzegel) naar: Coloplast BV, Afdeling Sales Support, Antwoordnummer 40, 3800 VB Amersfoort.

Beleidsplan V&VN urologie verpleegkundigen 2006 - 2010

1.

Inleiding.

V&VN urologie verpleegkundigen is een afdeling van de V&VN voor verpleegkundigen werkzaam in de zorg voor patiënten met een urologisch ziektebeeld. De afgelopen jaren is er veel gebeurd om de vereniging organisatorisch en inhoudelijk goed op orde te krijgen. Dit is goed gelukt! De vereniging heeft een gezonde financiële situatie en de jaarlijkse symposia worden goed bezocht. Op 17 november 2006 heeft de algemene ledenvergadering besloten om te fuseren met de V&VN. In december 2006 is dit proces formeel afgerond. Het vorige beleidsplan liep tot 2006, en gezien alle ontwikkelingen die gaande zijn, wil het bestuur een nieuw beleidsplan presenteren. Om tot een breed gedragen notitie te komen, heeft het bestuur in de algemene leden vergadering van 17 november 2006 een oproep gedaan om over de inhoud mee te discussiëren. Hieraan is door enkele leden gevolg gegeven. Op 12 januari 2007 zijn 15 leden (bestuur, commissie opleidingen, leden) bij elkaar geweest om van gedachten te wisselen over het beleid voor de komende jaren. In dit beleidsplan vindt u daar de weergave van. 2. Missie V&VN Urologieverpleegkundigen. V&VN Urologie verpleegkundigen staat voor een bundeling van vele activiteiten en het streven naar uniformiteit die op verpleegkundig, urologisch gebied plaatsvinden binnen de gestelde kaders van de V&VN. Deze bundeling maakt dat verpleegkundigen en andere opgeleiden binnen het urologisch vakgebied zich vakinhoudelijk professionaliseren met betrekking tot de zorg aan patiënten. 3. Doelstellingen. Om genoemde missie uit te voeren zijn de volgende doelstellingen beschreven. 1.

Ontwikkelen en bevorderen van de kwaliteit van zorg voor de urologische patiënt in de meest ruime zin. 2. Een bijdrage leveren aan de ontwikkeling en verspreiding van kennis van- en bevorderen van de professionele zorg binnen het vakgebied.

3. Het bewerkstelligen van informatie-uitwisseling en samenwerking tussen verpleegkundigen en andere partnes werkzaam binnen de urologie, zowel nationaal als internationaal. 4. Bevorderen en verankeren van uniformiteit / professionaliteit in de toepassing van de urologische zorg. 4. Uitwerking doelstellingen. Om deze doelstellingen te bewerkstelligen zijn we tot de volgende acties gekomen. Ad. 1. a. Uniforme opleiding: • Benoemen van criteria waaraan opleidingen moeten voldoen • Accreditatie bijscholing b. Protocollen / richtlijnen: • Opstellen van een format waaraan protocollen moeten voldoen • Maken van een procedure waarlangs protocollen worden goedgekeurd. c. Visitatie: • Opstellen van richtlijnen • Onderwerpen en hun normering vaststellen • Hoe te toetsen. Ad. 2. a. Organiseren van symposia: • Gericht op de inhoudelijke ontwikkelingen binnen het verpleegkundig beroep. Ondersteund door inbreng van anderen, met name urologen. b. Bijscholing: • Met name regionaal, meer bekendheid hieraan geven. • Moet vooral gericht zijn op kennis en vaardigheden. c.

Website: • Informeren • Profileren • Database en archief. d. Uitgeven vaktijdschrift e. Ledenvergadering

7

Ad. 3. a. Multidisciplinair overleg. • Andere beroepsverenigingen • Patiëntenverenigingen • NVU • Industrie b. Regionale activiteiten: • Refereeravonden • Overleg • Patiënten contactdagen Ad. a. b. c.

5. Werkwijze. Gezien de ervaringen in het verleden met het bemensen van het bestuur en commissies stelt het bestuur de volgende werkwijze voor: * Binnen het bestuur vindt een taakverdeling plaats op basis van de prioriteiten die gesteld zijn. Dit houdt in dat een bestuurslid verantwoordelijk wordt gesteld voor het behalen van één of meerdere uitwerkingen van de doelstellingen. Dit bestuurslid stelt een werkgroep samen uit leden van de vereniging of uit gasten die betrekking hebben op het onderwerp. Voor aanvang is het voor de deelnemers aan de werkgroep duidelijk hoe lang dit gaat duren en wat de verwachte tijdsinvestering is. De werkgroep rapporteert aan het bestuur. Het instellen van een klankbordgroep. Het bestuur organiseert jaarlijks een bijeenkomst voor alle leden, verpleegkundig afdelingshoofden van (poli)klinieken, vertegenwoordigers vanuit de industrie. Uit deze klankbordgroep proberen we mensen te werven die taken willen uitvoeren, zowel bestuurstaken als zitting nemen in een werkgroep.

4. Functiedifferentiatie / taakverschuiving. Accreditatie Implementatie en borging.

Schematisch weergegeven Doelstellingen

Acties

Prioriteit

Ontwikkelen en bevorderen van de kwaliteit van zorg voor de urologische patiënt in de neest ruime zin.

• • •

Uniforme opleiding Protocollen / richtlijnen Visitatie:

Hoog

Een bijdrage leveren aan de ontwikkeling en verspreiding van kennis van- en bevorderen van de professionele zorg binnen het vakgebied

• • • • •

Organiseren van symposia Bijscholing Website Uitgeven vaktijdschrift Ledenvergadering

Hoog

Het bewerkstelligen van informatieuitwisseling en samenwerking tussen verpleegkundigen en andere partnes werkzaam binnen de urologie, zowel nationaal als internationaal.

• •

Multidisciplinair overleg Regionale activiteiten

Bevorderen en verankeren van uniformiteit / professionaliteit in de toepassing van de urologische zorg.

•

Functiedifferentiatie / taakverschuiving. Accreditatie Implementatie en borging

• •

Gemaakte afspraken

Hoog

Tijdens de ALV op 16 november 2007 is dit voorstel ‘Beleidsplan V&VN Urologieverpleegkundigen 2006-2010’ aangenomen. 8

Nieuwe nationale beroepscode van verpleegkundigen en verzorgenden.

NU'91 heeft in samenwerking met de V&VN een nieuwe beroepscode opgesteld en uitgegeven. De nationale beroepscode komt ipv de oude en vertrouwde beroepscode voor de verpleging die stamt uit 1990 en in 1996 werd bijgesteld door NU'91 en het LEVV (Landelijk Expertisecentrum Verpleging en Verzorging). De beroepscode is in samenwerking met de beroepsgroepen tot stand gekomen! Concepten zijn ter toetsing voorgelegd aan individuele verpleegkundigen en verzorgenden en een klankbordgroep hield product realisatie en procesbegeleiding in de gaten. In de beroepscode staan de normen en waarden die verpleegkundigen en verzorgenden belangrijk vinden. De nationale beroepscode gaat uit van 4 hoofdonderwerpen; •

de uitgangspunten van het beroep,

•

de verpleegkundige / verzorgende in relatie tot de zorgvrager

•

de verpleegkundige / verzorgende in relatie tot andere zorgverleners

•

de verpleegkundige / verzorgende in relatie tot de samenleving

De nationale beroepscode is verkrijgbaar bij NU'91. Telefoon; 030-2964144 www.nu91.nl

9

iʅœivÌʘˆiÌÊÌiʎˆiâi˜]ʘii“Ê>iLiˆ°

*H LJ O L 9H

PD

NN

HOL

MN

IÊ œVՓi˜Ì>̈iʈÃʜ«Ê>>˜ÛÀ>>}ÊÛiÀŽÀˆ}L>>ÀÊ>ÃÊۜi`ˆ}iÊÌiŽÃÌ]Ê>LÃÌÀ>VÌʜvÊ>ÃÊÀiviÀi˜ÌˆiˆÃÌ°

œÀˆVÁÊ*Àˆ“œÒʈÃÊii˜Êۜi`ˆ}ʘˆiÕÜʎ>̅iÌiÀVœ˜Vi«Ì°ÊiÌʈ`iiÊ>V…ÌiÀÊ`ˆÌÊ«Àœ`ÕVÌʈÃʅiÌʏiÛi˜ÊÛ>˜Ê Ž>̅iÌiÀ}iLÀՈŽiÀÃÊii˜ÊLii̍iʓ>ŽŽiˆŽiÀʇÊi˜ÊÛiˆˆ}iÀʇÊÊÌiʓ>Ži˜°Êœ“i˜ÌiiÊ∍˜ÊiÀʓiiÀÊ`>˜Ê ÓxÊÜiÌi˜ÃV…>««iˆŽiÊÃÌÕ`ˆiÃIÊ}i«ÕLˆViiÀ`Ê`ˆiÊ>>˜Ìœ˜i˜Ê…œiÊ}œi`ÊœÀˆVÊÜiÀŽÌ°Ê iâiÊÃÌÕ`ˆiÃÊ LiÌÀivvi˜ÊâœÜiÊ>˜}i‡Ê>ÃʎœÀÌiÌiÀ“ˆ˜}iLÀՈŽÊi˜Ê̜˜i˜Ê>>˜Ê…œiÊœÀˆVÊ`iʎ>˜Ãʜ«ÊVœ“«ˆV>̈iÃʜvÊ LiÃV…>`ˆ}ˆ˜}i˜Ê“ˆ˜ˆ“>ˆÃiiÀÌ°ÊiÌÊ}i…iˆ“ʈÃÊ1ÀœÌœ˜ˆVÒÊ-ÕÀv>ViÊ/iV…˜œœ}ÞÊqÊii˜Ê}i«>Ìi˜ÌiiÀ`iÊ Vœ>̈˜}Ê`ˆiÊÜÀˆÛˆ˜}ʓˆ˜ˆ“>ˆÃiiÀÌÊâœÜiÊ̈`i˜ÃʅiÌʈ˜LÀi˜}i˜Ê>ÃÊ̈`i˜ÃʅiÌÊÛiÀ܈`iÀi˜ÊÛ>˜Ê`iÊ Ž>̅iÌiÀ°Ê i˜ÊÌiV…˜œœ}ˆiÊ`ˆiÊ>ii˜Êœ«ÊœÀˆVʎ>̅iÌiÀÃʈÃÊ̜i}i«>ÃÌ]ÊՈÌiÀ>>À`ʜœŽÊœ«ÊœÀˆVÊ*Àˆ“œ°Ê iÊœÀˆVÊ*Àˆ“œÊÛiÀ«>ŽŽˆ˜}ÊLiÛ>ÌÊÜ>ÌiÀÊi˜ÊŽ>̅iÌiÀʈ˜Êjj˜°ÊœÀˆVÊ*Àˆ“œÊˆÃÊۜÕÜL>>À]Ê«>ÃÌÊ }i“>ŽŽiˆŽÊˆ˜Êii˜ÊLœÀÃ̇ʜvÊLÀœiŽâ>ŽÊi˜ÊŽ>˜Êœ«Ê“iiÀ`iÀiʓ>˜ˆiÀi˜Ê}iœ«i˜`ÊܜÀ`i˜°Ê 7>>Àœ“ÊâœÕÊÕʎˆiâi˜ÊÌÕÃÃi˜Ê}i“>ŽÊœvÊÛiˆˆ}…iˆ`]ÊœÀˆVÊ*Àˆ“œÊLˆi`ÌÊÕÊLiˆ`i˜° i\ÊänääʇÊÎÈÎÊÓÓÊän]Ê ÃV…Àˆv\Ê
ÃÌÀ>Ê/iV…Ê °6°]Ê*œÃLÕÃÊÈxÈ]ÊÓÇääÊ
,Ê<œiÌiÀ“iiÀ œvʓ>ˆ\ʈ˜vœ°˜J>ÃÌÀ>ÌiV…°Vœ“

<œ˜`iÀÊVœ“«Àœ“ˆÃÃi˜

De (in-)continentieverpleegkundige van het jaar 2006: Mariëtte Benneheij

Beste collega’s, Onlangs is mij gevraagd iets te schrijven over mijn benoeming en ervaringen als (in-)continentie verpleegkundige van het jaar 2006. Dat ik de uitverkorene van 2006 was kwam volledig onverwacht. Als reden van nominatie werd genoemd: bijzondere inzet voor de patiënt met continentie problematiek. Mijn insteek was vooral dat de patiënt met continentie problematiek het meest geschikte en doelmatige hulpmiddel zou kunnen gebruiken. Destijds (2002) speelde de Europese aanbesteding waardoor patiënten niet meer hun gewenste hulpmiddelen via de bandagist of apotheek konden verkrijgen. Dit moest toen via een andere leverancier besteld worden in opdracht van de zorgverzekeraar. Na lang overleg tussen de andere leverancier en de continentieverpleegkundigen in mijn regio is een en ander tot volle tevredenheid van de patiënt en ons als continentieverpleegkundigen opgelost. Wat gaat er nu gebeuren, want de 5 jaar van dit aanbestedings-traject is om! Momenteel loopt de nieuwe aanbestedingsprocedure met diverse andere partijen, die wij helaas niet kennen. Wij hebben ervaren hoeveel energie zo’n traject kan kosten en dan noemen we nog niet de frustraties van de patiënt. Na een jaar kan ik terugblikken op wat de titel ‘continentie verpleegkundige van het jaar’ mij heeft gebracht. Ik vond het overweldigend: mijn collega’s die bij terugkomst op de poli alles versierd hadden. De PR machine van het Laurentius ziekenhuis waar ik werk, draaide op volle toeren: o.a een extra editie van de nieuwsbrief gewijd aan mijn benoeming en een vermelding op de website van het ziekenhuis. De patiënten en collega’s wil ik bedanken voor de felicitaties die zij mij gestuurd hebben. Buiten het ziekenhuis waren er interviews met het Limburgs dagblad, de regionale radio en allerlei vakbladen. Dan waren er de fabrikanten en leveranciers die mij gefeliciteerd en verwend hebben met bloemen en complimenten. Voor mij heeft dit alles een extra prikkel gegeven om nog meer zorg te besteden aan continentie problemen, want deze verdienen zeker alle aandacht. Ik hoop dan ook nog een hele lange periode deze bijzondere zorg te verlenen. Deze benoeming opent nieuwe mogelijkheden voor de toekomst van de continentiezorg, want door projectmatige samenwerking met diverse disciplines, waaronder de zorgverzekeraar, zal de patiënt daar toch beter van moeten worden!

Ik hoop dat mijn ervaring voor jullie allen een extra stimulans zal zijn en vooral voor de continentieverpleegkundige van 2007. Mijn speciale wens is om door onze inzet de continentiezorg op een hoog niveau te brengen en te houden. oktober 2007 Mariëtte Benneheij

Lidy van Driel-Rooks is gekozen tot ‘continentie verpleegkundige van het jaar 2007’. Er waren 9 genomineerden. De V&VN Urologieverpleegkundigen feliciteren haar van harte met deze benoeming! Op 9-11-2007 vond de prijsuitreiking plaats in het Kurhaus, na afloop van het door Astra Tech georganiseerde nationale urologie symposium. Lidy is werkzaam in het Medisch Centrum Rijnmond-Zuid in Rotterdam en heeft met name de fecale (in)continentie op de kaart gezet. De beoordelingscommissie omschrijft de winnares als volgt in het juryrapport: Vernieuwend, innoverend met een maatschappelijk doel, dat geeft aan de jury een overstijgend gevoel. Zit al bijna 10 jaar in ‘het vak’ en waar zij komt, praat zij over deze problematiek met gemak. In dichtvorm zijn haar verdere kwaliteiten toegelicht. Zij is begonnen met urine-incontinentie en heeft zich verder gespecialiseerd in fecale incontinentie. Zij is geen onbekende in dit genre, zowel nationaal als internationaal, geeft scholingen, schrijft artikelen en werkt inspirerend als NP’er in haar vakgebied. Bron: www.cabu.nl 11

Wangslijmvlies ter behandeling van urethrastricturen. Een alternatief voor de ingreep volgens Sachse. Dr. H.H.J. Leliefeld, uroloog Zuwe Hofpoort ziekenhuis Polanerbaan 2 3440 JD WOERDEN

Inleiding Sinds mensenheugenis vormt de behandeling van de vernauwing van de plasbuis (urethrastrictuur) bij de man een medisch probleem. Reeds in 600 voor Christus werden in Egypte en India instrumenten gebruikt, gemaakt van hout, papyrus, van veren en metaal om vernauwde urethra’s op te rekken. In 1561 gebruikte Ambroise Paré een bougie van lood om een interne urethrotomie uit te voeren. Uit de Ottomaanse periode (± 1500 na Christus) zijn afbeeldingen bekend waarop een arts een te nauwe plasbuis met een fijn mesje opent (afb.1)

Afb. 2 In dit artikel wordt nader ingegaan op de behandeling van de bulbaire urethrastrictuur.

Oorzaken van de urethrastrictuur • • • • •

Afb. 1 Dit doet sterk denken aan ons OTIS instrument waarmee blind een distale urethrastrictuur wordt opgerekt. Door Sachse werd in 1972 het eerste, goed functionerende instrument ontwikkeld, waarmee onder zicht een urethrastrictuur met een koud mesje werd gekliefd. Hij kwam hiertoe, nadat bij zijn eigen zoontje van 12 jaar een aangeboren vernauwing in de plasbuis was vastgesteld. Tot dan toe werd bij een urethrastrictuur slechts als enige oplossing het aanleggen van een urostoma volgens Bricker gezien of het aanleggen van een perineale urethrostomie.

Anatomie van de mannelijke urethra De urethra van de man kan verdeeld worden in een peniele urethra, bulbaire, membraneuze en prostatische urethra. De totale lengte bedraagt 15 à 20 cm. De urethra wordt omgeven door het corpus spongiosum met de glans penis. (zie afb. 2). 12

congenitaal infectieus balanitis xerotica obliterans thermisch, chemisch, bestraling traumatisch

Een aangeboren urethrastrictuur komt zelden voor en manifesteert zich dan als een plooi van de urethrawand, soms circulair aangelegd. Gonorroe gold eeuwenlang als een frequente oorzaak van urethrastricturen. Door de ontdekking van de antibiotica (1928-1940) wordt gonorroe in een vroeger stadium behandeld, waardoor de gonorroeïsche strictuur in Westerse landen nauwelijks meer voorkomt. Wat de rol van de urethritis met chlamydia en ureaplasma is, is nog niet duidelijk. Een straddle trauma is een trauma van het perineum op een dunne, soms scherpe rand, bijvoorbeeld op een hek of een stang van de fiets, waardoor de plasbuis in het bulbaire gedeelte gekwetst raakt. Hierbij ontstaat dan veelal een hematoom in en rond de plasbuis, dat soms met een litteken als restverschijnsel geneest.

Diagnostiek van de urethrastrictuur De diagnostiek begint bij de anamnese: de patiënt vertelt dat hij moet persen om te plassen en dat er slechts een dun straaltje komt. Ook komt er bij het orgasme nauwelijks een zaadlozing. Bij anamnese dient gevraagd te worden naar catheterisaties in het verleden of transurethrale ingrepen en naar eventuele straddle trauma’s.

De uroloog kan verder de diagnose vaak stellen aan de hand van de typische plateaucurve van de uroflow, welke bij BPH patiënten niet zo wordt gezien. De cystoscopie zal dan vervolgens de vernauwing in de plasbuis kunnen aantonen. Om de exacte locatie en lengte van de strictuur te kunnen beoordelen, wordt gebruik gemaakt van de retrograde urethrografie (RUG) waarbij contrastvloeistof in de plasbuis wordt ingespoten. Dit onderzoek werd reeds in 1910 door Cunningham ingevoerd. Het nadeel van deze RUG is dat de lengte van de strictuur soms wordt overschat, soms wordt onderschat omdat de lengte van de urethra nooit exact kan worden waargenomen wegens de 3/4 positie van de patiënt. Ook kan een röntgenfoto de mate van spongiofibrose rond de strictuur (verlittekening van het corpus spongiosum) niet goed weergeven. In 1988 werd door McAninch de echografie van de penis en urethra ingevoerd met meer informatie ten aanzien van de lengte en diepte of dichtheid van de strictuur. Met name de dichtheid van de strictuur kan worden beoordeeld aan de hand van corpus spongiosum fibrose. Het nadeel van deze techniek is dat er slechts een klein gedeelte van het corpus spongiosum is te zien. De methode heeft weinig ingang gevonden bij urologen en er is een behoorlijke ervaring voor nodig. In de laatste jaren wordt de MRI gepropageerd. Met deze methode is de lengte van de urethrastrictuur beter te beoordelen, de mate van spongiofibrose is ook beter te zien en soms levert dit onderzoek nog extra informatie op zoals een blaassteen of een blaastumor (zie afb. 3).

Behandeling tot nu toe De interne visuele urethrotomie volgens Sachse is de eerste methode van behandeling. Hierbij wordt onder zicht met een koud mesje de vernauwing op één of meerdere plaatsen gekliefd. Een normale urethra heeft een diameter van 10 mm. (is 30 Ch.). Het

oppervlak is daarmee 78 mm2. Indien ten gevolge van een litteken of anderszins de diameter nog slecht 15 Ch. bedraagt, betekent dit dat er sprake is van een diameter van 5 mm en dat het oppervlak van de urethra daarmee nog maar 25 % van het normale oppervlak bedraagt met uiteraard significante gevolgen voor de urodynamica. Het succes van de ingreep volgens Sachse hangt af van de oorzaak van de strictuur, de lengte, de plaats van de veranderingen in de urethra en de mate van beschadiging van het periurethrale weefsel na een eerdere urethralaesie (spongiofibrose). De resultaten van de ingreep volgens Sachse worden controversieel beoordeeld. Veelal wordt een 3 jaar follow-up als criterium gezien en wordt een maximale flow van minder dan 15 ml./sec. als een mislukking beschouwd. Het succespercentage bedraagt na 3 maanden 81 %. Na 5 jaar is dit succespercentage gedaald naar 32 %. Slechts 11 % van de patiënten met een penobulbaire urethrastrictuur is na een eenmalige Sachse na 5 jaar genezen. De meeste urethrastricturen blijven dus helaas recidiveren. Om de resultaten van de ingreep volgens Sachse te verbeteren, worden veel patiënten postoperatief vertrouwd gemaakt met zelfcatheterisatie met behulp van uitstekende hiervoor ontworpen catheters. Deze techniek wordt de patiënt doorgaans aangeleerd door de incontinentieverpleegkundige van de urologie afdeling. Soms is de techniek van zelfcatheterisatie/zelfdilatatie voor de patiënt geen optie, bijvoorbeeld wegens angst hiervoor, onhandigheid, forse adipositas of verlammingsverschijnselen. In 1953 bedacht de Zweedse plastische chirurg Johanson een nieuwe methode om een urethrastrictuur te behandelen. Hij gebruikte hiervoor een gesteelde flap van de scrotale huid, waarmee hij in twee zittingen een nieuwe plasbuis creëerde. Het briljante van het concept was dat hij gebruik maakte van de unieke elastische eigenschappen van de scrotale huid. De techniek is evenwel in

Afb. 3 13

onbruik geraakt, omdat de scrotale huid teveel haren bevat. Hierdoor groeiden complete haarballen in de nieuwe urethra met steenvorming, ondanks epileren van de scrotale huid voorafgaande aan de inhechting van een gesteelde huidflap. De resultaten op de lange termijn waren slecht. In de jaren 90 werd naarstig gezocht naar een goede opvolger van de scrotale huid. Het binnenblad van de voorhuid is geschikt maar niet altijd meer aanwezig. De onbehaarde huid achter de oren lijkt het goed te doen, maar het oogsten hiervan leidt tot cosmetische bezwaren. De blaaswandmucosa lijkt redelijk geschikt maar het oogsten hiervan is nogal mutilerend voor de patiënt en tijdrovend. Het wangslijmvlies is om meerdere redenen op dit moment het meest ideale materiaal voor een zogenaamd vrij transplantaat, dat wil zeggen een transplantaat zonder gesteelde vaatvoorziening.

Wangslijmvlies voor urethrastrictuur Er zijn 2 soorten transplantaten: het gesteelde transplantaat met een eigen vaatvoorziening en het zogenaamde vrije transplantaat. Het gesteelde transplantaat van de scrotale huid bleek geen succes zoals hiervoor beschreven. Het wangslijmvlies blijkt geschikt te zijn als vrij transplantaat omdat het aan een aantal eisen voldoet: - Geringe contractie na afname van het materiaal (maximaal 20%). - Geschikte statische krachten in het transplantaat. - Het vermogen om uit te zetten als er kracht op wordt uitgeoefend. - Uitstekende microvascularisatie onder het transplantaat zodat nieuwe vaatjes snel kunnen ingroeien (neovascularisatie). Ook lijkt het niet onbelangrijk dat het wangslijmvlies in principe al nat is voor afname! Met het wangslijmvlies als vrij transplantaat blijkt het mogelijk om een bulbaire urethrastrictuur in één zitting te corrigeren.

De operatie zelf In principe wordt gewerkt in 2 teams. Eén team, geleid door de kaakchirurg, neemt een strip wangslijmvlies uit de binnenzijde van de wang (of onderlip) met afmetingen afhankelijk van het defect in de urethra dat moet worden bedekt c.q. overbrugd ( zie afb. 4). De uitgang van de speekselklier moet hierbij gespaard blijven! Het defect wordt weer gesloten. Het tweede team, geleid door de uroloog, brengt de patiënt in overdreven lithotomie positie; na joderen en steriel afdekken wordt via een perineale incisie het corpus spongiosum in de bulbaire regio vrij gelegd. Via een sonde in de plasbuis wordt de plaats van de strictuur gevonden en wordt de urethra in het vernauwde gedeelte geopend tot in het gezonde deel zowel naar proximaal als distaal. Het eerste team draagt de strip wangslijmvlies, gedrenkt in antibiotica over aan het tweede team. De strip wordt, na meting van het defect in de urethra, op maat gesneden en vervolgens ingehecht (zie afb. 5).

Afb. 4 14

Vaak gaat het hierbij om een strip van 5 bij 2,5 cm. De wond wordt in vele lagen gesloten om fistelvorming te voorkomen. De totale operatieduur bedraagt 2,5 à 3 uur. De patiënt krijgt 2 weken lang een transurethrale blaascatheter en 3 weken een suprapubische blaascatheter. Na 2 weken wordt de transurethrale blaascatheter verwijderd en wordt via de suprapubische catheter een prograde urethrografie gemaakt. Bij ontbreken van lekkage kan dan ook de suprapubische catheter worden verwijderd. Na transplantatie zijn de eerste 96 uur cruciaal voor het “aanslaan” van het wangslijmvlies. In die periode dient neovascularisatie vanuit de “gastheer” naar het transplantaat te geschieden. De bulbaire

regio is een uitstekend gebied om als “gastheer” op te treden. Dit geldt voor de peniele urethra veel minder, zodat urethrastricturen in dit gebied meestal niet in één zitting kunnen worden behandeld met wangslijmvlies maar in twee zittingen (2e zitting een half à 1 jaar later).

Tenslotte Cruciaal voor het slagen van deze urethrachirurgie is: het gebruik van de juiste chirurgische techniek en instrumentarium de juiste catheter het gebruik van absorbeerbaar hechtmateriaal het gebruik van antibiotica de juiste kennis van de penisanatomie de juiste kennis van de fysiologie van de erectie inzicht in de histologische en fysische eigenschappen van het wangslijmvlies. ervaring met het wangslijmvlies Deze nieuwe techniek is slechts mogelijk dankzij de vruchten van de moderne geneeskunde. Er lijkt een weg ingeslagen te zijn, die meer hoop biedt voor patiënten met (bulbaire) urethrastricturen, die anderszins niet meer te behandelen zijn dan met een perineale uitgang van de urethra, de zogenaamde perineale urethrostomie.

Afb. 5 bron: Barbagli,Italie 2007 de 25% betrof 23 patiënten met een follow-upperiode van 5 jaar

Resultaten De resultaten van de behandeling van de bulbaire urethrastrictuur met wangslijmvlies zijn hoopvol maar niet uitstekend. De eerste resultaten na 5 jaar laten een complicatiepercentage zien van 25 % met voornamelijk restricturering binnen 12 maanden na operatie.

15

Advance, Advance Plus, Advance Hydro Soft catheteriseren op eigen wijze! Hollister heeft diverse soorten catheters! Met Advance, Advance Plus en Advance Hydro Soft heeft u de ruimste keuze! Advance is een catheter met een geïntegreerde gel, waarmee u overal en altijd kunt catheteriseren, waardoor u niet afhankelijk bent van andere dingen, zoals water. U hoeft de Advance catheter nooit aan te raken! Advance Plus is een catheter met een geïntegreerde gel en met een urineopvangzak, zodat u zelfs geen

toilet meer nodig heeft! Schoner catheteriseren dan met Advance Plus kan niet! Advance Hydro Soft is een gecoate catheter, volledig vervaardigd uit siliconen, dus extra zacht en soepel. Bovendien kan de catheter nooit blijven kleven! Wilt u meer informatie over onze catheters, vult u dan onderstaande antwoordstrook in en stuur deze naar ons retour. Een postzegel is niet nodig.


De heer / mevrouw Naam:

Ik wil graag een gratis informatiepakket over: I Advance I Advance Plus I Advance Hydro Soft

Adres:

Mijn huidige catheter is:

Postcode en Woonplaats: Telefoon:

Indicatie: I Dwarslaesie I MS

E-mail:

Mijn cathetermaat is:

Hollister bv Antwoordnummer 397 3800 VB Amersfoort gratis telefoonnummer: 0800 52 303 52 Email: [email protected] www.hollister.nl

I Spina Bifida I Overige

Stuur deze bon in een ongefrankeerde envelop naar: Hollister bv, Antwoordnummer 397, 3800 VB Amersfoort

CH.

Retouro Gezonde bloemkool. Volgens onderzoekers die in de Engelse krant The Daily Mail worden geciteerd kan het eten van bloemkool en broccoli prostaatkanker helpen voorkomen. Twee keer per week bloemkool vermindert de kans op de meest gevaarlijke vormen van prostaatkanker met ruim de helft. Broccoli doet dat met 45 procent. Wetenschappers gaan er al geruime tijd van uit dat de twee groenten beschermen tegen kanker. Tomaten eten tegen kanker heeft geen zin. Het al zo'n 15 jaar circulerende vermoeden dat de rode kleurstof van tomaten (lycopeen) een beschermende werking heeft tegen het krijgen van prostaat kanker, blijkt onjuist. Intgendeel, schrijft U.Peters (Fred Hutchinson Cancer Research Center, Seattle) in het vakblad Cancer Epidemiology Biomarkers & Prevention. Een hoge waarde van de bètacaroteen, een aan lycopeen verwant bestanddeel van tomaten, gaat juist gepaard met een wat hogere kans op een agressieve vorm van prostaatkanker. De Gelderlander, 2007

Nieuwsbrief, 7 augustus 2007 Lijnzaad remt celdeling bij kanker Lijnzaad kan de groei van prostaattumoren afremmen. Dit blijkt uit een Amerikaanse studie. In het onderzoek kreeg een aantal mannen bij wie de prostaat verwijderd zou worden dagelijks 30 gram lijnzaad gedurende 30 dagen. Een andere groep kreeg geen lijnzaad. Na de operatie werd de celdeling van de kankercellen bestudeerd. Bij de mannen die lijnzaad hadden genomen verliep de celdeling trager dan bij de mannen die geen of alleen een vetarm dieet hadden gevolgd. www.gezondheid.be

Besnijdenis maakt penis minder gevoelig Bij mannen van wie de voorhuid van de penis is verwijderd is de top van de penis minder gevoelig voor aanraking dan bij onbesneden mannen. Ook bevinden zich de meest contactgevoelige plaatsen van de voorhuid juist op dat deel dat bij een besnijdenis wordt weggehaald. Dit stelt M. Sorrels in het vakblad British Journal of Urology International na onderzoek bij 163 mannen. Besnijdenis komt de gevoeligheid van de penis niet ten goede, aldus Sorrels. De Gelderlander, mei 2007

17

Urologie wijzer (uit de bladen)

Behandeling van prostaatkanker Het is bij de behandeling van prostaatkanker kiezen uit 2 kwaden. De gebruikelijke hormoonbehandeling vermindert weliswaar de groeisnelheid van de tumor, maar vergroot daarnaast het risico op diabetes mellitus type 2 en hart- en vaatziekten met zo'n 15-45 procent. Dit meldt N.Keating (Harvard Medical School) in het vakblad Journal of Clinical Oncology op grond van gegevens van ruim 73.000 mannen die werden behandeld voor prostaatkanker. De Gelderlander, september 2006

Enuresis nocturna Bedplassende kinderen bij wie het medicijn desmopressine niet helpt, hebben mogelijk baat bij een behandeling met de pijnstiller indometacine. Deze kinderen maken nl. tijdens de (eerste uren van de) nacht teveel urine aan, hetgeen mogelijk wordt veroorzaakt door een te sterke aanmaak van prostagladine E2, een hormoonachtige stof. Dit concludeert K.Kamperis, (Universiteit Aarhus) in het vakblad Journal of Physiologyrenal Physiology op grond van onderzoek bij 46 kinderen. Indometacine, waarvan Kamperis nu het effect bij bedplassende kinderen gaat onderzoeken, remt de aanmaak van prostagladine E2. De Gelderlander, april 2007

18

Uroloog: oppassen met robots

Prostaatkanker neemt het snelst toe

Ziekenhuis test vaccin tegen prostaatkanker

Prof. Debruyne vindt dat laparoscopische urologie en robotchirurgie alleen behoren te worden toevertrouwd aan superspecialisten werkzaam in een aantal ‘centers of excellence’ in Nederland. Dat zei hij bij een symposium ter ere van zijn afscheid als hoogleraar en hoofd afdeling urologie van het medisch centrum St. Radboud in Nijmegen. Onvoldoende ervaring met deze moderne chirurgische technieken leveren complicaties op. De Gelderlander, oktober 2006

In een rapport van het ministerie van Volksgezondheid dat nog door minister Hoogervorst in ontvangst is genomen, staat dat prostaatkanker de komende jaren het snelst zal toenemen van alle ziektes. Momenteel lijden 31.700 mannen aan deze vorm van kanker, in 2010 zullen dat er waarschijnlijk 53.034 zijn. Dat is een stijging van 67 procent. Ruim 800.000 mensen zullen tegen die tijd lijden aan ziekten van de kransslagader, dat de meest voorkomende ziekte zal zijn. Het rapport 'Niet van later zorg' beschrijft hoe groot de vraag naar zorg zal zijn in 2010. In het rapport staat een top 12 van de snelst stijgende ziekten en aandoeningen. Prostaatkanker staat bovenaan. Enerzijds omdat de bevolking vergrijst en prostaatkanker met name op latere leeftijd voorkomt, anderzijds omdat steeds meer mensen zich laten testen, zodat de ziekte vaker ontdekt wordt. De Gelderlander, voorjaar 2007

Het vaccin moet het immuunsysteem van de patiënt aanzetten om prostaatkankercellen op te sporen en te doden. Het vaccin bestaat uit prostaatkankercellen die zo veranderd zijn dat ze niet meer kunnen delen. Wel kunnen ze het immuunsysteem van de patiënt ertoe aanzetten prostaatkankercellen te detecteren en te doden, aldus het ziekenhuis Middelheim in Antwerpen. Momenteel wordt het vaccin getest bij patiënten met uitgezaaide prostaatkanker, die niet reageren op hormonale behandelingen. Volgens het ziekenhuis wordt de behandeling goed verdragen en zijn er weinig bijwerkingen. www.bijzijn.nl. februari 2007

Geen voorrang voor nierpatiënt met donor.

Cellen inspuiten helpt tegen incontinentie

Samenvatting Incourant, augustus 2007, nr. 31

Nierpatiënten die een donor meebrengen van wie zij zelf de nier niet kunnen ontvangen, mogen geen voorrang krijgen op de wachtlijst. Minister Klink (volksgezondheid) neemt een advies van de gezondheidsraad met deze strekking over.

Inspuiten van lichaamseigen spiervormende stamcellen en bindweefselvormende cellen in en rondom de sluitspier van de blaas, blijkt een goede remedie tegen urine-incontinentie bij vrouwen. Dit meldt H.Strasser (medizinische Universität Innsbruck) in het tijdschrift The Lancet op grond van onderzoek bij 42 vrouwen. 38 van hen waren een jaar na de behandeling nog steeds volledig continent, de andere 4 dames hadden minder last van de incontinentie dan voor de behandeling. De Gelderlander, juli 2007

Promotieonderzoek van Marian van der Weide: blaasproblemen na niertransplantatie. Bijna alle kinderen en veel volwassenen die een niertransplantatie ondergingen, hebben blaasklachten, blijkt uit een onderzoek van Marian van der Weide. Vijf empirische studies werden verricht; drie bij getransplanteerde volwassenen en twee bij getransplanteerde kinderen. Ze onderzocht het functioneren van de blaas bij 30 kinderen en 115 volwassenen, acht maanden na een niertransplantatie. Tweeënhalfjaar na de eerste studie volgde bij dezelfde groep patiënten een tweede studie. In een derde studie werden vijf maanden na transplantatie gegevens verzameld van nog eens 52 patiënten; geen van hen nam deel aan de eerste studie. Omdat werd aangetoond dat frequency en nocturia na niertransplantatie geen voorbijgaande verschijnselen zijn, wilde men de oorzaken van deze symptomen opsporen in deze derde studie. Veel voorkomende problemen bij kinderen zijn een te grote blaascapaciteit, moeite met uitplassen, ontstekingen en bedplassen. Volwassenen hebben problemen met het uitplassen en last van ontstekingen.

Vervolg: Nier weghalen kan simpeler Andere techniek kan tekort aan donoren verminderen Als via de methode van een kijkoperatie een nier wordt weggehaald bij een levende donor, is dat beter voor diens herstel. Dat blijkt uit onderzoek van chirurg in opleiding Niels Kok, die gepromoveerd is aan het Erasmus Medisch Centrum te Rotterdam. De kijkoperatie kan ertoe bijdragen dat meer mensen bij leven een niet willen afstaan. Ze zijn sneller op de been, operatiewonden zijn kleiner, hebben minder pijn, kunnen sneller weer met ontslag en tenslotte kunnen ze sneller weer aan het werk. De Gelderlander, juni 2007

Ontstaan blaaskanker is hormonale kwestie Blaaskanker komt ongeveer viermaal zo veel voor bij mannen als bij vrouwen. De reden hiervoor schrijft H.Miyamoto (University of Rochester) in het vakblad Journal of National Cancer Institute, is dat de groei van blaastumoren afhankelijk is van mannelijke geslachtshormonen en vooral de aanwezigheid van een receptor voor de hormonen op de kankercellen. Muizen die door genetische manipulatie de receptor niet aanmaken, kunnen geen blaaskanker krijgen, ontdekte Miyamoto. De Gelderlander, april 2007

Prikkeling van de enkelzenuw; oplossing voor incontinentie behandeling Zenuwstimulatie vanuit de enkel kan een oplossing zijn voor incontinentieproblemen. Deze stimulatie beïnvloedt foute signalen vanuit de blaas en na een aantal behandelingen behoren incontinentieproblemen tot het verleden. De Arnhemse uroloog Michael van Balken deed onderzoek hiernaar en promoveerde op 2 maart bij het VU Medisch Centrum in Amsterdam. Een naaldje wordt via de enkel ingebracht, geeft elektrische pulsen af en stimuleert zo de tibiale zenuw. Behandelingen worden twaalf keer wekelijks gegeven, gedurende een half uur. Na positieve evaluatie wordt de interventie verlengd. Het wachten is op een kleine implanteerbare stimulator, zodat zelfstimulatie mogelijk wordt. de Ziekenhuis krant, maart 2007 www.ziekenhuiskrant.nl

Met dit proefschrift heeft Marian van der Weide de graad van doctor aan de Radboud Universiteit Nijmegen verkregen. De V&VN Urologie verpleegkundigen feliciteren haar van harte met deze titel! 19

Handboek Prostaatcarcinoom Auteurs; E. van Muilekom en J.A. van Spil. Uitgeverij; Elsevier Gezondheidszorg, ISBN 9035228316 / 9789035228313 Eind 2006 is er een boek verschenen dat in de kast van de urologie- en oncologieverpleegkundige niet mag ontbreken: Het boek geeft beschrijving van de ziekte, anatomie, diagnostiek, risicofactoren, de behandeling, zowel chirurgisch, hormonaal, radiotherapie, watchfull waiting en de gevolgen; incontinentie, erectiele disfunctie, bijwerkingen. Een duidelijk, leesbare handleiding. Mede-auteur van Muilekom heeft van de KWF kankerbestrijding de Prof. Dr. P. Muntendamprijs 2007 toegekend gekregen 'vanwege zijn inzet voor de deskundigheidsbevordering van de oncologieverpleegkundige en zijn bijdrage aan voorlichting aan kankerpatiënten'.

20

Blue Ribbon- bewustmaking van de gewone man voor prostaatkanker De Blue Ribbon stichting wil de gewone man bewust maken van de prostaat en prostaatkanker. Blue Ribbon is een initiatief van Stichting Contactgroep Prostaatkanker en wordt ondersteund door KWF Kankerbestrijding. Ze willen het taboe dat rond de prostaat hangt doorbreken. Ze hebben een eigen website; www.blueribbon.nl De Europese dag van de prostaat was op 14 september. Manneke pis in Brussel heeft een dag lang druppelend geplast! European Urology Today: official newsletter of the EAU, vol. 19, nr 4, aug-sept 2007

Spinnengif voor potentie Gif van spinnen helpt mogelijk tegen impotentie. Israëlische wetenschappers zijn een onderzoek begonnen naar het effect van spinnengif bij de behandeling van dit euvel. Aanleiding tot dit onderzoek volgt uit de observatie dat sommige mannen nadat ze door een spin waren gebeten, een langdurige erectie hadden. De deskundigen bekijken het dodelijk gif van de zwarte weduwe en twee andere spinnensoorten. Het gaat om het eerste onderzoek in zijn soort, aldus een van de betrokken artsen. de Ziekenhuis krant, april 2007 www.ziekenhuiskrant.nl

Acuut einde van luierrecycling

Stomazorg bij baby's en kinderen

Luier recyclingsbedrijf Knowaste is per direct gestopt met de verwerking van luiers en incontinentiemateriaal. Stijgende energieprijzen en dalende prijzen voor het verbranden van afval hebben de Nederlandse vestiging van het Canadese bedrijf de kop gekost. Knowaste verwerkte jaarlijks 35.000 ton gebruikt materiaal uit Nederland, België en Duitsland tot papierpulp, plastickorrels, compost en biologisch gezuiverd water. Het materiaal werd aangeleverd door particulieren, kinderdagverblijven, verpleeghuizen en ziekenhuizen. Vanaf nu zal het materiaal weer bij het gewone afval moeten. De Gelderlander, oktober 2007

Stomazorg bij de allerkleinsten; het lijkt een ondergeschoven kindje. Het is echter, nog meer dan bij volwassenen, een secuur werkje dat handigheid en geduld vereist. In dit artikel aandacht voor de specifieke aandachtspunten bij stomazorg voor kinderen. De grote beweeglijkheid van een kind stelt extra eisen aan de verzorging en huidplaat. Ook de beleving van het kind en de begeleiding van de ouders zijn belangrijke punten. Nursing, 9 september 2007

Noot van de redactie: Men zoekt naar een oplossing voor een doorstart. Tijdens het ter perse gaan van dit blad was hierover nog geen nieuws te melden.

Symposium V&VN continentie verpleegkundigen en verzorgenden (voorheen VNIV) 19 april 2007 Dit was de eerste keer dat ook de leden van de V&VN urologie verpleegkundigen waren uitgenodigd om (als lid) deel te nemen aan het symposium van de CV&V. Het symposium kreeg als titel; van huid tot huidskleur. Decubitus- en incontinentieletsel werden in de eerste lezing besproken. Menig ziekenhuis zal hebben deelgenomen aan de landelijke prevalentie meting zorg (LPZ), waar zowel incontinentie, smetten als decubitus kwaliteitsindicatoren zijn (naast voeding, vallen en fixeren). In deze presentatie werden de verschillen in het letsel besproken en getoond. Er volgde een test en later op de dag volgde de bespreking hiervan. Een presentatie over cultuurverschillen en de problemen die dit in ons vakgebied op kunnen leveren. Ten eerste natuurlijk al de taalbarrière, maar dan ook nog de schaamte die er op ‘dit gebied’ is. Niet in elke cultuur kan er in openheid over deze problemen gesproken worden. Man versus vrouw kan dan nog een extra barrière zijn!

geïmplementeerd te krijgen. Het protocol (inclusief folder voor patiënten) is via de vereniging CV&V te bestellen (gratis voor leden, tegen vergoeding voor niet-leden). Edith Meelker, verpleegkundig consulent urostoma- en continentiezorg in het Canisius Wilhelmina Ziekenhuis te Nijmegen, hield een presentatie over blaasspoelen. Het lijkt zo’n open deur; ‘iedereen weet het toch; blaaspoelen moet niet meer standaard, maar alleen op indicatie, mechanisch spoelen is nog altijd beter dan de vloeistof een poosje in de blaas laten staan’. Toch blijkt uit de literatuurstudie die zij heeft gedaan dat er weinig evidence based informatie over is te vinden. Zij prikkelde ons, de toehoorders om op eigen werkplek eens te kijken, of nog beter, onderzoek te doen naar het catheter spoelen (want zo moeten we het eigenlijk noemen). Wie durft hier een volgend symposium op door te borduren? Al met al een bijzonder enerverende dag!

(1) Posterpresentatie Verder waren er een aantal presentaties door verpleegkundigen! De V&VN afdeling CV&V heeft hiermee een start gemaakt met posterpresentaties (1). Miranda Beets, incontinentie en urologie verpleegkundige van het Medisch Spectrum Twente in Enschede heeft een onderzoek gedaan naar de urologische screening van mensen met MS. Speerpunt blijft de anamnese omdat van daaruit een juiste verwijzing kan plaatsvinden. De firma Hollister heeft een poster van de resultaten van deze screening gemaakt, die als handleiding bij deze patiëntencategorie kan dienen. Hanny Cobussen, nurse practitioner stoma- en incontinentie zorg in het st. Radboud Universitair Medisch centrum te Nijmegen, heeft in het kader van haar opleiding tot nurse practitioner een protocol zelfcatheteriseren gemaakt. Protocol en handleiding zijn tot stand gekomen in samenspraak met een aantal continentieverpleegkundigen van diverse instellingen uit het lande. De vervolgopdracht bestaat er uit om dit protocol landelijk

Sympo s

ium

Een posterpresentatie is een laagdrempelige, compacte en sterk visuele presentatievorm die veel wordt gebruikt op congressen en symposia. Hij biedt aan een groot aantal onderzoekers tegelijk de mogelijkheid hun onderzoeksresultaten te presenteren en eventueel met belangstellenden te bespreken. Doel Het doel van een posterpresentatie is tweeledig: het overbrengen van een duidelijke boodschap aan het publiek, en het verkrijgen van nuttige feedback van dat publiek. Dat laatste wordt nogal eens vergeten. De boodschap moet glashelder overkomen, qua doelstelling, aanpak, resultaten en conclusies.

Noot van de redactie: V&VN urologie verpleegkundigen heeft er binnen het bestuur en met de COSY (commissie symposium) al eens over gesproken om tijdens een symposium ook ruimte te maken voor posterpresentaties. Overal in NL is wel in meerdere of mindere mate onderzoek gedaan. Deel je bevindingen met je collega's en nodig uit voor vervolgonderzoek. Graag zouden we willen weten hoeveel animo hiervoor is. Maak je mening kenbaar via de redactie of meldt het via onze website. Of het in plenaire sessies vormgegeven 'moet' worden of in workshops, daarover kun je ook meepraten. 21

Symposium wijzer

7 februari 2008, Jaarbeurs Utrecht. V&VN congres ‘Harde keuzes in een zacht beroep’ Goed en veilig verplegen en verzorgen. Meer informatie: www.venvn.nl/congres EAU-N Milan - 23rd Annual EAU Congress 26-29 maart 2008 Week van de urodynamica, PAOG Heyendael, Nijmegen 12 t/m 15 februari 2008 Tel: 024-3617050 www.umcn.nl

Sympo s

ium

Adressen m

osiu

p Sym

Bijeenk o

mst

V&VN continentie verpleegkundigen en verzorgenden 28 april 2008, Blokhoeve in Nieuwegein

Adressen Opleiding, bijscholing Bunnik: SSSV-stoma; start 8 januari 2008 SSSV-continentie; start 28 januari 2008 Opleidingscentrum UMC Utrecht Tweedaagse bijscholing kinderurotherapie Data: woensdag 5 maart en woensdag 16 april 2008 Info: tel. 088-7553982 Fax: 088-7553409 Of Clarine Sies, medewerker contractonderwijs.: [email protected]

22

mst

nko Bijee

Sponsoren van Uroned zijn:

Sponsoren van V&VN Urologieverpleegkundigen zijn: (in alfabetische volgorde) Astra Tech, B.Braun Medical BV Bard Benelux Bosman Coloplast BV Combicare Dyped Medical Hoogland Medical Hollister BV Laprolan BV Medeco BV MMS BV Medireva Urotex Medical Ondersteunende firma: Pelvitec

In elke Lekturo is advertentieruimte gereserveerd voor de sponsoren. Zij kunnen contact opnemen met:

R. Ketelaar Afdeling N2, Slingeland ziekenhuis Postbus 169 7000 AD DOETINCHEM Tel: 0314-329245 of [email protected]

www.uroned.nl