Inhoud REDACTIONEEL VAN DE VOORZITTER AGENDA VERSLAG ALV 15 OKTOBER NIEUW BESTUUR STELT ZICH VOOR WORD 2015 HET JAAR VAN DE ETF? VERSLAG FLOW TRADERS

Inhoud REDACTIONEEL

02 VAN DE VOORZITTER

03

AGENDA

07

VERSLAG ALV 15 OKTOBER

08

NIEUW BESTUUR STELT ZICH VOOR

10

WORD 2015 HET JAAR VAN DE ETF?

16

25 27 29

16

VERSLAG FLOW TRADERS

LUNCHLEZING VALUE BELEGGING

20

07

20

UPDATE BELEGGINGSCOMMISSIE

VERSLAG OPTIECURSUS

GRONDSTOFHEDGING BIJ DSM

HENDRIK OUDE NIJHUIS’S COLUMN

31

DP5 REDACTIONEEL Beste Duitenberger, Voor je ligt de winter editie van de Duitenplein 5 van december 2014. Het tweede kwartiel is inmiddels in volle gang en de feestdagen staan alweer voor de deur. Bij de feestdagen en de overgang naar 2015 hoort natuurlijk een nieuwe DP5. Hopelijk kan deze editie je de saaie momenten doorhelpen, mochten die er zijn. Ditmaal staat de DP5 in het teken van derivaten. Een financieel instrument dat de laatste jaren steeds vaker, ook in reguliere media, in het nieuws komt. Onder andere het Vestia debacle heeft een bult stof doen opwaaien. Maar ook tegenwoordig zijn derivaten ‘hot’. Met een sterke groei in geïnvesteerd vermogen volgen steeds meer particulieren en ook pensioenfondsen een onderliggende index of markt met behulp van ETF’s. Als eerste is er de vaste column die in elke DP5 staat; de ‘Van de voorzitter’. Hierna volgt een stuk over de nieuwe bestuursleden die het bestuur hebben versterkt sinds 15 oktober. Maarten Siemerink onze nieuwe voorzitter, Joris Boersma die de activiteitencommissie op zich neemt en mijzelf als secretaris zullen in het hoofdstuk “Nieuw bestuur” onszelf kort aan u voorstellen. Martijn Rozemuller bespreekt vervolgens de redenen om met ETF’s te beleggen en zal beargumenteren waarom ETF’s in 2015 definitief zullen doorbreken. Daaropvolgend deelt een student uit Zwitserland zijn ervaringen over zijn deelname aan de trip naar Flow Traders te Amsterdam. Deze DP5-editie wordt afgesloten een stuk van oudDuitenberger Don Stenden. Don beschrijft vanuit zijn ervaringen bij DSM het belang van hedging met behulp van derivaten in de grondstofhandel.

B.S.C. DUITENBERG www.duitenberg.nl

Voorzitter Maarten Siemerink

Penningmeester Sven Weenink

Secretaris Tim Schrijver

Vicevoorzitter Arjen Goudt

Activiteitencommissie Joris Boersma

Universiteit Twente. Gebouw Bastille - Kamer 307 Drienerlolaan 5 Postbus 217 7500 AE Enschede Email: redactie@ duitenberg.nl

DUITENPLEIN 5 December, nr. 3, jaargang 28 Thema: Derivaten

Namens de DP5-redactie wensen we je veel leesplezier en fijne feestdagen! Tim Schrijver

B.S.C. Duitenberg | DuitenPlein 5 2

DP5 VAN DE VOORZITTER Door Maarten Siemerink Beste Duitenbergers, Er van uitgaand dat iedereen gaat genieten van een heerlijke frisse en witte winterperiode, kan het lezen van de eerste DP5 van dit collegejaar hierbij natuurlijk niet ontbreken. De winterdagen zijn meer dan geschikt om deze DP5 eens rustig door te bladeren. Wat denk je van een heerlijk warm momentje bij de openhaard met in de ene hand een wijntje en in de andere hand de DP5? Of een momentje tijdens eerste of tweede kerstdag, wanneer u even genoeg heeft van uw schoonfamilie en u zich even lekker afsluit van alles en iedereen in gezelschap van de DP5? Zoals op de voorkant al vermeld staat, is het thema van deze DP5 “Derivaten”. Waarschijnlijk is het nut van en de verscheidenheid aan verschillende soorten derivaten al bij een ieder bekend, echter de essentie is hoe bedrijven/organisaties/instellingen derivaten inzetten als instrument voor financieel risicomanagement, waardoor ze in feite een verzekering vormen. Dit in contrast tot het gebruik van derivaten door bijvoorbeeld woningbouwcorporatie Vestia. Hierbij speelde zowel het zo genoemde hefboomeffect als het liquiditeitsrisico een belangrijke rol. Vestia maakte gebruik van derivaten om het renterisico af te dekken, maar er werden veel meer derivaten gekocht dan nodig omdat men in wilde spelen op een verwachte stijging van de rente. Toen de rente tegen de verwachting in daalde, leverde dit een groot verlies als gevolg van het hefboomeffect. Tot overmaat van ramp had Vestia ook onvoldoende zicht op het liquiditeitsrisico. Voor de verschillende actoren die derivaten afsluiten is het dus zaak een reprise van een ‘Vestia affaire’ te voorkomen. Banken, pensioenfondsen, verzekeraars en bedrijven die leningen aangaan zijn voorbeelden van partijen die derivaten afsluiten. Deze derivaten kunnen een nuttig instrument zijn in het beleggingsbeleid. Er kunnen risico's mee worden afgedekt. In de praktijk worden ze echter ook gebruikt om te speculeren op een gebeurtenis die al dan niet zal plaatsvinden, zoals het hierboven genoemde


DP5 Vestia deed. Treasurers zetten derivaten regelmatig in als hedge-instrument om risico's af te dekken. Bijvoorbeeld bij ongewenste gevoeligheid voor prijsschommelingen op de valuta- en de grondstoffenmarkten of bij krediet- en renterisico's. Naast het introduceren van het thema, wil ik bij deze ook graag 3 nieuwe actieve bestuursleden introduceren. Tijdens de ALV van 15 oktober is de samenstelling van het bestuur veranderd en hebben we 3 nieuwe gezichten gekregen. Drie mensen met allen een eigen motivatie om dit collegejaar een leerzaam, gezellig en bovenal ook actief bestuursjaar tegemoet te gaan. Personen in de naam van Tim Schrijver, Joris Boersma en ikzelf zullen respectievelijk de rollen van secretaris, voorzitter activiteitencommissie en voorzitter vertolken. Daarnaast zijn er twee personen die hun functie ook dit collegejaar zullen voortzetten. Dit zijn Sven Weenink en Arjen Goudt, respectievelijk penningmeester en vicevoorzitter. Nadat de fundamenten voor het nieuwe bestuur zijn gelegd door het bestuur ‘Van de Veen’, is het zaak voor het nieuwe bestuur om het vizier op de toekomst te richten en met een eigen transparante visie naar buiten te treden. Het afgelopen jaar zijn er, door de vele bestuurswissels, minder activiteiten georganiseerd dan gebruikelijk. Voor het resterende bestuursjaar zorgen wij voor een volle agenda. We beschikken sinds een aantal maanden over een key partner/sponsor. Tevens is er een andere vorm gegeven aan de beleggingscommissie. Dit zijn voorbeelden van fundamenten, waar wij als nieuwe bestuur op verder kunnen en zullen borduren. Inmiddels is het nieuwe bestuur circa twee maand onderweg en wordt er veel gedaan om het programma voor januari t/m april vast te stellen. Onze doelstelling hierbij is om elke maand een activiteit te organiseren. Dit kan zijn in de vorm van een lezing, cursus, bedrijfsbezoek, inhousedag, ‘gezellige activiteit’ etc. Daarnaast is het zo dat Duitenberg net als voorheen één keer in de twee weken op een woensdag een analyseavond organiseert. En jawel, vanaf september 2014 belegt B.S.C Duitenberg weer met echt geld! Om met onze visie transparant naar buiten te treden, worden de volgende speerpunten binnen ons beleid even kort toegelicht.


DP5 Beginnend met de organisatie van maandelijkse activiteiten als ons eerst genoemde speerpunt, is het zo dat er als Duitenberg zijnde meer naar buiten moet worden getreden met onze ideeën en activiteiten (zoals het bestuur ‘Van de Veen’ ook al aangegeven heeft). Hierbij valt te denken aan meer collegepraatjes en activisme op social media naast de gebruikelijke flyers en posters. Met betrekking tot lezingen zal er duidelijk een afweging moeten worden gemaakt of een lezing ’s avonds of juist ’s middags de opkomst ten goede zal komen. Het verleden heeft uitgewezen dat de opkomst ’s middags veelal hoger zal liggen, maar dat bij avondlezingen studenten langer blijven hangen en daardoor de kans dat ze terug zullen komen of zelfs lid worden groter is. Het tweede speerpunt betreft het verhogen van het ledenaantal en de diversiteit aan leden, door studenten (nationaal en internationaal) van verschillende studierichtingen duidelijk te maken wat de toegevoegde waarde is lid te zijn bij Duitenberg. Voor een voorbeeld van de uitwerking hiervan refereer ik naar het bedrijfsbezoek aan Flow Traders. Tijdens deze trip werden we namelijk vergezeld door een Zwitserse student genaamd André. Hij wist zich vervolgens ook te vermaken met ons in het Holland Casino en de week erop tijdens de analyseavond. Het is ons dus gelukt om deze student zowel te interesseren voor een bedrijfsbezoek, als voor een ‘gezellig uitje’, als voor een analyseavond. Eveneens heeft hij een stuk geschreven over zijn ervaringen met Duitenberg, met name over Flow Traders zal hij zijn ervaringen delen in deze DP5. Bovendien zijn we getuige van het feit dat meer en meer studenten van verschillende studierichtingen ons weten te vinden, waaronder creative technology en informatica. Een aantal studenten geeft hierbij aan geïnteresseerd te zijn om vorm te geven aan een ICT commissie. Zij zouden zich bijvoorbeeld bezig kunnen houden met het (verder) ontwikkelen van de marketscanner of andere beleggingsgerelateerde software. Voor ons derde speerpunt valt te denken aan het niet alleen actief naar buiten treden met onze activiteiten naar studenten en bedrijven, maar ook naar de Universiteit Twente. En in het specifiek de financiële tak binnen de universiteit. Dit zal een positief effect hebben op de naamsbekendheid en de daaruit voortvloeiende ontwikkelingen en kansen. Voor het nieuwe jaar staan


DP5 gesprekken gepland met kernfiguren binnen deze financiële tak om te kijken welke mogelijkheden er zijn om voor elkaar waardevol te kunnen zijn. Concluderend, Duitenberg is momenteel een vereniging in beweging met veel potentie en groeimogelijkheden. Het loont dus om lid te zijn, te blijven of te worden van B.S.C Duitenberg. Ben je nog geen lid en wil je meer weten? Bekijk dan onze website (www.duitenberg.nl) of kom een keer langs tijdens een analyseavond of een andere leuke activiteit. Ten slotte wil ik de nieuwe bestuursleden heel veel succes wensen en hopelijk tot ziens. Namens het bestuur, Maarten Siemerink Voorzitter B.S.C. Duitenberg [email protected]


DP5 AGENDA Planning tweede helft studiejaar 2014/2015 7 januari:

Analyseavond / uitleg Market Scanner

21 januari:

Analyseavond

?? februari:

Nieuwjaarsdiner Duitenberg, datum NNB

2 februari:

Avondlezing grondstofhedging door Don Stenden

4 februari:

Analyseavond

17 februari:

Lunchlezing Martijn Rozemuller ThinkETF’s

18 februari:

Analyseavond

4 maart:

Analyseavond

18 maart:

Analyseavond

?? maart:

Externe activiteit: bezoek Beursplein 5, datum NNB

Als je meer wil weten over deze activiteiten, stuur dan een email naar [email protected] Deelname is zowel voor leden als niet-leden, maar meld je aan om verder op de hoogte te worden gehouden van verdere activiteiten.


DP5 VERSLAG ALV 15 OKTOBER Door Sven Weenink Woensdag 15 oktober heeft de Algemene Leden Vergadering van Duitenberg zich weer voltrokken. Voor Rene van de Veen de taak om nog één keer als voorzitter van Duitenberg te schitteren. De grote opkomst bij de ALV gaf al een goed beeld van het groeiend aantal actieve leden binnen Duitenberg. Voor deze ALV waren de inkoopkosten voor de Wodka & Blue Curaçao relatief hoog, vanwege het feit dat er maar liefs drie nieuwe bestuursleden werden gechargeerd. Er werd efficiënt omgegaan met de spaarzame tijd, startend met de agenda en vervolgens met een verslag van de activiteiten, denkend aan Nedap en de geplande activiteiten. Daaropvolgend werd gediscussieerd over de invulling en verzending van de DP5. Geef hierover jouw mening op onze website! De status betreffende de financiën werd gedetailleerd toegelicht en de begroting voor het kalenderjaar 2015 werd gepresenteerd door de penningmeester. Hierbij dachten een aantal ‘financials’ binnen Duitenberg actief mee over de invulling van een aantal posten op de balans. Ook tijdens het topic over de sponsorsituatie werden een aantal goede tips gedeeld met het bestuur. Naast de waardevolle partners Flow Traders, Comyoo en Kingfisher Capital blijft Duitenberg het komende bestuursjaar actief op zoek naar sponsoren. De nieuwe website moet zich terugverdienen door het plaatsen van vacatures van sponsoren. Na een korte evaluatie van het huidige bestuur en de update van de beleggingscommissie (zie artikel ‘Update BC’) werd het ‘serieuze’ deel van de ALV afgesloten. Na een emotionele dechargering van het bestuur ‘Van de Veen’ was het tijd voor de chargering van de nieuwe bestuursleden. Een maand voor de ALV was het oude bestuur bang dat er weinig animo zou zijn voor de vacante bestuursfuncties binnen Duitenberg. Echter liep het de laatste maand storm met aanmeldingen en kon het oude bestuur selectief te werk gaan. Met trots werden Maarten Siemerink als nieuwe voorzitter, Tim Schrijver als secretaris en Joris Boersma als voorzitter van de activiteitencommissie gechargeerd. De


DP5 beruchte Blauwe-Duitenbergjes werden zonder problemen door de nieuwe bestuursleden gedronken. Vervolgens hadden de nieuwe bestuursleden de eer om de Duitenberg-das te strikken en om een sterk verhaal te vertellen. Vooral nieuw bestuurslid Joris had met dat laatste geen enkel probleem. Maarten gaf hierna vol zelfvertrouwen zijn visie op het komende bestuursjaar en deelde de doelstellingen van het nieuwe bestuur. Helaas deelde Jan-Willem mee dat hij uit de Raad van Advies zal treden. Hij was de afgelopen jaren actief betrokken als bestuurslid, commissielid binnen de BC en als lid van de Raad van Advies. RvA-lid Gijs Diepeveen had nog een aantal lovende woorden over de rol van Jan-Willem en ook de overige leden bedankten Jan-Willem voor zijn geweldige inzet en prestaties van de afgelopen jaren. Na de rondvraag bedankte de nieuwe voorzitter de aanwezigen en werd de ALV gesloten. Er werd nog stevig geborreld in de Duitenbergkamer en uiteraard werd er tot in de late uurtjes gefeest in het centrum van Enschede. De inhoudelijke punten die zijn besproken tijdens de ALV kunnen in genotuleerde vorm worden opgevraagd bij de secretaris van Duitenberg, Tim Schrijver. Meest aansprekende quote van de vergadering: ‘In een organisatie zijn er twee klootzakken, je voorganger en je opvolger’.


DP5 NIEUW BESTUUR STELT ZICH VOOR Door Maarten Siemerink Tijdens de algemene ledenvergadering van 15 oktober 2014, is de samenstelling van het bestuur van B.S.C. Duitenberg verandert. Na een half jaar trouwe dienst, als voorzitter, heeft René van de Veen het bestuur verlaten. Hij is medeverantwoordelijk voor de fundamenten die zijn gelegd voor het nieuwe bestuur en een succesvol afgelopen jaar. Daarnaast heb ik René ervaren als iemand met een duidelijke visie op de toekomst en iemand die mensen weet te inspireren. Iets wat zeker niet onbelangrijk is als voorzitter. Ook heeft Alexander Lau, na een jaar lang secretaris te zijn geweest, het bestuur verlaten. Sven Weenink zal nog steeds zijn rol als penningmeester blijven vervullen en Arjen Goudt zal ook dit jaar nog de functie van vicevoorzitter bekleden. Deze twee ervaren bestuursleden krijgen gezelschap van 3 nieuwe aanwinsten. Zoals al eerder benoemd zal Tim Schrijver de functie van secretaris bekleden en zal Joris Boersma de nieuwe rol van voorzitter activiteitencommissie vertolken. Daarnaast zal de nieuwe functie van voorzitter bekleedt worden door ikzelf. Als bestuur gaan we dit jaar de uitdagingen aan die voor ons liggen en gaan we met ons allen met een hoop gezelligheid en vol goede moed er een top jaar van maken! De nieuwe bestuursleden zullen zich op de volgende 2 pagina’s kort aan jullie voorstellen.

De indeling van het bestuur is nu als volgt: Voorzitter: Maarten Siemerink Vicevoorzitter: Arjen Goudt Penningmeester: Sven Weenink Secretaris: Tim Schrijver Voorzitter activiteitencommissie: Joris Boersma


DP5 OVER DE VOORZITTER Na de afgelopen ALV van woensdag 15 oktober heb ik de functie van voorzitter mogen overnemen van René van de Veen. Ik woon al mijn leven aan de rand van het pittoreske dorpje Deurningen en de stad Oldenzaal. Ik ben in september 2011 begonnen aan de bachelor International Business Administration (voorheen bedrijfskunde) en heb deze in juni 2014 mogen afronden. Na een fijne zomervakantie te hebben gehad ben ik in september 2014 gestart met mijn master Business Administration. Naast het feit dat studie een belangrijke factor voor mij in het leven is, zijn vrienden en voetbal minstens zulke belangrijke factoren. Vrienden zie ik het liefst de hele week door, naast mijn hobby en passie ‘voetbal’. Na twee jaar in de 1e selectie van Quick’20 te hebben gespeeld ben ik afgelopen jaar naar het 1e team van Sparta Enschede gegaan. In mijn tweede studiejaar ben ik voor het eerst bekend geworden met B.S.C. Duitenberg, in de vorm van een lunchlezing gegeven door een functionaris van de Rabobank. Deze lunchlezing was prima georganiseerd en heb deze dan ook als zeer prettig ervaren. In deze periode van mijn leven merkte ik dat ik steeds meer interesse begon te krijgen in beleggen, maar wist ik niet goed hoe ik nu voor mijzelf een begin kon maken met het verkrijgen van de vereiste kennis, laat staan hoe beleggen al werkelijk in de praktijk tot uitvoering te brengen. Na voor mijzelf als doel te hebben gesteld om in 2014 meer kennis over beleggen tot mij te nemen, werd ik in dit jaar geprikkeld om dit doel nog uitdagender te maken, namelijk door tegelijkertijd een bestuursfunctie te bekleden. Tijdens een gastcollege verzorgd door Sven Weenink en Arjen Goudt, werd ik enthousiast gemaakt om deel te nemen aan de activiteit bij Flow Traders. Dit leek mij een zeer leuke en interessante activiteit, waardoor ik direct na het college contact heb gezocht met B.S.C. Duitenberg. Echter, ik was niet alleen geïnteresseerd in de activiteit en het verkrijgen van meer over beleggen, maar ook in de mogelijkheden voor mij om een bestuursfunctie te bekleden. Na verscheidene gespreken/mailwisselingen met het bestuur ‘Van de Veen’


DP5 resulteerde dit uiteindelijk in de vertolking van de rol als voorzitter.

Ik hoop er met het bestuur een uitdagend en succesvol jaar van te maken. Zoals al eerder benoemd zijn er naar mijn idee voldoende uitdagingen die wij dit jaar aan kunnen gaan. Het zou super zijn als we de lijn kunnen vasthouden zoals deze in de eerste 3 maanden van dit collegejaar al zijn ingezet. Daarnaast wil ik benadrukken dat het bestuur deze uitdagingen graag aangaat met zoveel mogelijk geïnteresseerde studenten, zoals studenten die ideeën hebben over eventuele groeimogelijkheden en kansen voor de vereniging. Hierbij valt voor studenten te denken aan het vervullen van een functie binnen de beleggingscommissie of ICT commissie. Voor meer informatie bekijk dan onze website (www.duitenberg.nl) of kom een keer langs tijdens een analyseavond of een andere leuke activiteit. Maarten Siemerink, Voorzitter


DP5 OVER DE SECRETARIS Eindelijk is het dan zover, na de ALV van woensdag 17 oktober ben ik actief geworden bij Duitenberg in de functie van secretaris. Mijn eerste ervaring met Duitenberg gaat al een aantal jaren terug, ik dacht naar 2011. Samen met een studiegenoot besloten om bij een avondlezing van Optiver langs te gaan. Echter die dag was ook zijn verjaardag en we hadden dan ook afgesproken om na de lezing direct te vertrekken voor een ander feestje. Dit zorgde ervoor dat we vrijwel geen kennis konden maken met leden en het bestuur van Duitenberg zelf. Vermoedelijk de reden dat het contact pas later op gang kwam. Dat contact kwam het begin van dit jaar, ik besloot met een aantal andere studiegenoten om een analyseavond bij te wonen en actief mee te doen aan activiteiten van Duitenberg. Dit keer omdat mijn interesse in aandelen nog meer is aangewakkerd en de vereniging raakvlak vertoont met mijn opleiding, de Financial management master van Business Administration. Mijn ervaringen over deze periode en mijn ervaring met aandelen staan beschreven in de kickin editie van de DP5. Al die tijd tot afgelopen oktober ben ik dus fanatiek geweest als ‘gewoon lid’ en heb ik veel geleerd en vele leuke momenten mee mogen maken. In oktober kwam de rol als secretaris vrij en ik zag mezelf deze rol vervullen. Ik kan mezelf goed vinden in de rol van de vereniging; leerzaam maar toch ook zeker even belangrijk een tijd van plezier. Hopelijk kan ik hieraan bijdragen in de vorm van secretaris en blijft Duitenberg nog een lange tijd bestaan!

Tim Schrijver, Secretaris


DP5 OVER DE ACTIVITEITENCOMMISSIE Sinds woensdag 15 oktober ben ik in het bestuur getreden van Duitenberg. Aangezien wij als bestuur de intentie hebben om meer activiteiten te organiseren is er besloten om een activiteitencommissie op te richten. Het doel van deze activiteitencommissie is om elke maand een leuke en tevens leerzame activiteit te organiseren. Op dit moment is de activiteitencommissie een ‘one man army’ maar gelukkig krijg ik veel hulp van mijn mede bestuursgenoten en oud bestuurders. Het oude bestuur wil ik hierbij graag bedanken voor de activiteiten die zij al gepland hadden in het huidige studiejaar. De mooiste activiteit vond ik het bezoek bij Flow Traders, aangezien ik nog niet wist hoe arbitrage op financiële markten te werk ging was dit een waardevolle activiteit en hopelijk ook voor de meegereisde studenten. Ook de borrel achteraf in Amsterdam was gezellig, hoe dit verliep valt verderop in deze DP5 te lezen. Om mezelf even kort te introduceren: ik ben een 24 jarige student die Financial Services Management studeert aan de hogeschool Windesheim te Zwolle. Deze studie hoop ik dit schooljaar succesvol af te ronden. Mijn hobby's zijn pokeren, uitgaan en voetbal. Op dit moment voetbal ik bij het legendarische 6e van kvv losser. Mijn positie is back, aan beide kanten inzetbaar. Na de wedstrijd en training hoort er natuurlijk een mooie derde helft bij. Met Duitenberg heb ik 2 jaar geleden kennis gemaakt en vanaf dit jaar ben ik pas actief bij Duitenberg betrokken. Dit kwam zo uit omdat ik vorig jaar de minor beleggen aan de HVA te Amsterdam volgde, dit zorgde voor veel reistijd. Deze minor heeft echter mijn passie en interesse voor beleggen alleen maar versterkt. Hierdoor heb ik besloten dit jaar daadwerkelijk bij actief te worden. Bij Duitenberg hoop ik mijn basis in beleggen te versterken voor een carrière in de beleggingswereld. Na 4 jaar op mijzelf te hebben gewoond in Arnhem en Zwolle ben ik nu weer woonachtig bij mijn ouders in het rustige dorpje Losser. Mede hierdoor heb ik dus de tijd om actief te zijn voor Duitenberg en hoop ik er een mooi bestuursjaar van te maken! Joris Boersma, Activiteitencommissie


DP5 OVER DE BELEGGINGSCOMISSIE Mijn naam is Teun Evers, en ik vind het altijd mooi om mensen te vertellen dat ik als 18-jarige sjaars reeds een plek heb weten te bemachtigen binnen de beleggingscomissie van BSC Duitenberg. Ik ben eerstejaars bachelorstudent Creative Technology. Dat ik verschillende interesses heb is af te leiden uit het feit dat deze opleiding vrijwel op geen enkele wijze gelinkt kan worden aan de term ‘beleggen’. Deze interesses zijn beleggen en techniek. Mijn eerste aandelen Shell en Unilever kocht ik toen ik 14 was. Sindsdien heb ik mij er altijd graag mee bezig gehouden, onder toeziend oog van mijn vader die mij destijds alles heeft geleerd. Toen ik na mijn Gymnasium opleiding naar de Universiteit Twente kwam zag ik dat men hier een beleggingsstudieclub had. Ik twijfelde geen moment en schreef mij in. Na een paar analyseavonden en activiteiten heb ik al snel mijn kennis kunnen verbreden met veel andere mogelijkheden binnen het beleggen, zoals opties en ETF’s. Even later was daar ook de beleggingscommissie, waar ik kon toetreden als secretaris. Samen met Arjen Goudt en Sven Weenink verzorg ik de analyseavonden en neem besluiten over het opnemen van aandelen in de portefeuille. Ik hoop de komende jaren mijn kennis nog verder uit te breiden en mijn ambities waar te maken. Bovendien streef ik ernaar, niet onbelangrijk, om gruwelijk veel geld te gaan verdienen. Teun Evers.


DP5 WORDT 2015 HET JAAR VAN DE ETF? Door Martijn Rozemuller Bij Think ETF’s zijn we inmiddels al weer 5 jaar bezig om ETF’s als beleggingsproduct beter op de kaart te zetten in Nederland. En hoewel we nog lang niet zo’n hoge penetratiegraad hebben als in de Verenigde Staten, verwacht ik toch dat 2015 de definitieve doorbraak van ETF’s gaat inluiden. Daar heb ik een aantal redenen voor, en die zal ik in dit artikel bespreken. Waar vroeger een belegging in bijvoorbeeld Koninklijke Olie (ook wel het weduwen- en wezenfonds genoemd) de hoeksteen van een beleggingsportefeuille was, met een solide dividendrendement en waardegroei, worden nu steeds vaker ETF’s gebruikt als bouwsteen voor een effectenporteuille. Ik voorspel dat die trend alleen maar gaat toenemen. Niet alleen vanuit kostentechnisch oogpunt, maar zeker ook gezien het huidige beleggingsklimaat kiezen steeds meer beleggers voor het gemak van een ETF. Spreiding is noodzakelijk Ten eerste is het in deze tijd (en eigenlijk in alle tijden…) ronduit onverantwoord om als basis van een beleggingsportefeuille slechts een of twee individuele aandelen te nemen. Dat kan natuurlijk een tijdje goed gaan, maar in de huidige tijd van snelle technologische veranderingen en mondiale competitie kan een individueel bedrijf zomaar het onderspit delven. Spreiding is dus tegenwoordig meer dan ooit een vereiste. Een tweede uitgangspunt is dat die spreiding niet alleen over een aantal verschillende aandelen moet vallen, maar dat u ook verder moet kijken naar spreiding over sectoren, continenten en vermogenscategorieën. Wanneer je bijvoorbeeld alleen in de AEX belegt, loop je kans een eventuele stijging van de dollar ten opzichte van de euro mis te lopen. Ook kan de afhankelijkheid van een bepaalde sector een index parten spelen. Ik hoef alleen maar naar de Finse, (Nokia), de Spaanse (banken!) of de Nederlandse index (Koninklijke Olie) te kijken om te constateren dat een bredere spreiding dan alleen de nationale index belangrijk is.


DP5 Kwakkelende economische groei Een derde punt van zorg is de ontwikkeling van de mondiale economie. Zoals het er momenteel naar uitziet, groeit Amerika wel, maar hebben Europa en Japan nog steeds moeite om aan te haken en is de kans groot dat de rente (wereldwijd) nog wel een poosje erg laag zal blijven. Dat geeft extra druk op aandelenbeleggers: enerzijds zijn aandelen favoriet door de lage rente en het gebrek aan liquide alternatieven, anderzijds is de kwakkelende economie een gevaar voor diezelfde aandelen. Opnieuw komt het belang van een goede spreiding naar voren. Het is moeilijk te zeggen welke aandelen het beter gaan doen, in de VS, in Japan of juist in het achtergebleven Europa. Door overal aanwezig te zijn pakt u het rendement ook overal mee. Hoe bouw ik een efficiënte effectenportefeuille op? Maar hoe bouw je nu een efficiënte beleggingsportefeuille op? Dat begint, hoe vreemd dat ook mag klinken, met het goed in de spiegel kijken. Het formuleren van een aantal uitgangspunten is belangrijk. U zult voor uzelf een aantal vragen moeten beantwoorden, zoals: Wat is het vermogensdoel dat ik wil bereiken, welke tijdshorizon heb ik, en hoeveel risico ben ik bereid te lopen? Wie voor de lange termijn belegt, ontkomt er niet aan om in de markt te blijven. Daar zijn veel studies naar gedaan, en de belangrijkste uitkomsten zijn dat bijvoorbeeld het rendement op lange termijn op een handjevol dagen bereikt wordt. Niemand weet echter wanneer die dagen zijn, en wie steeds inen uit de markt stapt, loopt een grote kans juist die sterke dagen te missen.


DP5 Indeling naar vermogenscategorieën Wat verder van groot belang is, is de indeling naar vermogenscategorieën. Wij hebben zelf een aantal standaard beleggingsportefeuilles ontwikkeld, waarin we uitgaan van een defensief, een neutraal, of een offensief risicoprofiel. Bij een defensieve standaardportefeuille gaan wij uit van 25% wereldaandelen, 5% vastgoed en 70% obligaties. In de neutrale portefeuille verhogen we het aandelengedeelte naar 40%, het vastgoed naar 10%, ten koste van de obligaties (50%). Tot slot, voor de offensieve portefeuille hanteren wij 60% aandelen, 10% vastgoed en 30% obligaties. De kern van de portefeuille is nu gelegd. Dit is het belangrijkste gedeelte van de keuzes die je moet maken. Je hebt nu de gewenste spreiding over de vermogenscategorieën die het beste bij jouw profiel en jouw doelstellingen past. Nu is het vervolgens zaak om te zorgen dat de spreiding binnen die asset classes goed is. Hier komen ETF’s bijzonder goed van pas. Het is een fabeltje dat het gericht selecteren van bepaalde aandelen het verschil maakt. Op de lange termijn lopen de rendementen van de kwaliteitsaandelen niet zover uiteen. Ook daarvoor hoef je dus geen beleggingsexpert in te huren, maar, en het wordt misschien eentonig, een brede spreiding is ook hier noodzakelijk. Zorg dus dat je binnen het aandelengedeelte exposure hebt naar zowel Europese, Amerikaanse als Aziatische aandelen. Wanneer je dit voor elkaar hebt bezit je in principe een uitgebalanceerde effectenportefeuille. Voor diegenen die dit wat saai vinden en toch graag wat individuele accenten willen leggen, zijn er allerlei mogelijkheden om per sector, land, valuta of continent voor wat extra rendement (en risico!) te zorgen. Pas wel op dat je niet teveel samenhang in de portefeuille hebt, dus dat je niet dubbel blootstaat aan bijvoorbeeld een bepaalde valuta, land of aandeel. Tot slot: kijk op gezette tijden, bijvoorbeeld eenmaal per kwartaal, eens naar de samenstelling en de ontwikkeling van jouw portefeuille. Lopen aandelen teveel op naar jouw smaak ten opzichte van obligaties, aarzel dan niet het vooraf gewenste evenwicht in uw portefeuille te herstellen.


DP5 Verwachtingen voor 2015? Nee, voor 2030! Tot slot: zo tegen het einde van het jaar wordt mij gevraagd naar mijn verwachtingen voor het komende jaar. Hoewel dit soort bespiegelingen altijd een leuk discussieonderwerp zijn, is het voordeel van indexbeleggen nou net dat je je hier niet zo druk om hoeft te maken. Welk aandeel, land, valuta of grondstof het ook goed gaat doen in 2015, wanneer je breed gespreid belegd bent doe je sowieso mee. Daar komt nog bij dat een horizon van een jaar eigenlijk veel te kort is om gericht te beleggen. Sterker nog, wie zijn geld over minimaal een jaar al weer nodig heeft, raad ik aan niet te gaan beleggen. Beleggen doe je voor de lange termijn. Liever heb ik het dan ook over de verwachtingen voor 2030, of 2035. En over die periode durf ik gerust te zeggen dat een breed gespreide portefeuille waarschijnlijk een mooi rendement zal maken. En als ik dan toch één voorspelling voor het volgend jaar moet doen: in lijn met voorgaande jaren voorspel ik dat de meeste eindejaarsvoorspellingen niet uit zullen komen. Martijn Rozemuller, Medeoprichter ThinkETF’s 17 Februari zal er een lezing gegeven worden door Martijn Rozemuller over ETF’s. Iedereen is welkom en voor de lunch word gezorgd. Zodra de locatie bekend is zal dit op Duitenberg.nl worden gecommuniceerd.


DP5 VERSLAG FLOW TRADERS Door Tim Schrijver Op vrijdag 14 november was het dan zover, Duitenberg ging op stap naar Flow Traders te Amsterdam. Deze dag werd iedereen in alle vroegte verwacht op station Enschede. Om 7 uur ’s ochtends vertrok de trein met als eindbestemming Amsterdam. Naar deze laatste activiteit van het jaar werd al geruime tijd uitgekeken door vele leden. Flow Traders spreekt natuurlijk voor veel studenten tot de verbeelding, een handelshuis waar substantiële winsten worden geboekt door ‘snelle jongens’. De voorbereidingen voor deze dag waren al getroffen door het bestuur ‘van de Veen’. Het contact verliep via Floor de Wit, nadat er sponsoring met Flow Traders was overeengekomen volgde er natuurlijk een in house dag. Om zoveel mogelijk studenten te informeren over deze activiteit zijn er vele promotie activiteiten ondernomen. Collegepraatjes in finance gerelateerde vakken, flyers en promotie op sociale media leidden tot een groep van 20 studenten. Eenmaal aangekomen bij Flow Traders werden we ontvangen met koffie en snacks. Het programma begon met een uitgebreide presentatie over het bedrijf, waarbij de presentatie in het Engels verliep dankzij de aanwezigheid van een Zwitserse student. Zijn ervaringen over deze dag kunt u hieronder vinden. Floor de Wit en senior trader Roeland Pot verzorgden deze presentatie. Voorbereidingen werden getroffen in de vorm van een optiecursus waar naast opties ook Flow Traders werd geïntroduceerd voor de studenten die hier nog weinig vanaf wisten. De presentatie was zeer divers, van de inrichting van de bedrijfsstructuur tot anekdotes van Roeland Pot. Als voorbeeld van hoe traders het werk van waarderen altijd meenemen, ook in het privé leven, is de aanschaf van een auto. Traders zullen nooit een nieuwe auto aanschaffen omdat ze weten dat ze fors moeten afschrijven op de waarde, dit waarderen speelt altijd in het hoofd van traders. Over het bedrijf werd verder verteld dat er in Amsterdam ongeveer 30 traders werkten, ondersteund door een minstens zo grote IT afdeling. Flow Traders heeft naast de vestiging in Amsterdam ook vestigingen


DP5 in New York en Singapore. Deze zijn kleiner maar zeker belangrijk, aangezien zij ervoor zorgen dat er 24/5 op de financiële markten gehandeld kan worden. Deze vestigingen vormen ook een mogelijkheid voor werknemers om ervaring in het buitenland op te doen. Werknemers worden ook gestimuleerd om voor een periode van 1 tot 3 jaar in het buitenland te werken om de lokale markten beter te leren kennen. De selectieprocedure van werknemers verdient dan ook een eigen paragraaf. De mensen zijn de belangrijkste assets van Flow Traders en worden met grote zorgvuldigheid geselecteerd. Per jaar worden ongeveer 12 mensen aangenomen. Van alle aangenomen werknemers is na 1 jaar nog 70% bij het bedrijf. Van de 30% die vertrekt blijkt een deel niet geschikt en bij het andere deel zijn de verwachtingen over het werk niet uitgekomen waardoor ze vertrekken. De selectieprocedure is streng, niet alleen om de beste mensen te selecteren, maar ook omdat het opleiden veel tijd kost. De sollicitatieprocedure bestaat uit 3 rondes. De 1e test is een rekentest waarbij 75 vragen in 10 minuten beantwoord moeten worden. Als deze test succesvol is afgerond volgt een interview met een recruiter en een trader om te kijken of er een ‘klik’ is. De 3e test omvat een case interview met een senior trader. Hierbij krijg je informatie over een product waarna een half uur voorbereidingstijd volgt, hierna zul je zo goed mogelijk een aantal vragen moeten beantwoorden. Als men succesvol door de sollicitatierondes gekomen is volgt dan ook een riant salaris. Het startsalaris is €45.000 per jaar waarna dit in opvolgende jaren snel zal groeien via bonussen.


DP5 De presentatie werd afgesloten met een ‘Trading Challenge’. Arbitrage was het kernwoord van deze wedstrijd. Hoe arbitrage in zijn werk gaat werd kort uitgelegd waarna het spel volgde. Het bleek dat slechts een klein aantal studenten het begrip echt onder de knie hadden. De strijd om de winst ging tussen Rene v/d Veen en Gijs Diepenveen. Gijs, die lang op voorsprong stond werd door een slotsprint van Rene ingehaald. Deze eindsprint leverde Rene naast de eeuwige roem een fles champagne op. De dag werd afgesloten met een korte ronde over de handelsvloer. Helaas was dit korter dan normaal aangezien er een verbouwing gaande was bij Flow Traders. Toch was het mogelijk om een goede impressie te krijgen van de sfeer op de werkvloer. Naast de vele input die de traders voor hun ogen krijgen was het ook goed te merken dat er een informele doch competitieve sfeer hangt. Een aantal traders die nog in opleiding waren liepen vervolgens met ons mee om van de lunch te genieten. Studenten maakten volop gebruik van de mogelijkheid om vragen te stellen aan de aangeschoven traders. Al met al een geslaagde dag!


DP5 DAY TRIP TO AMSTERDAM, FLOW TRADERS AND MORE… Trading day at Flow Traders in Amsterdam? Sounds interesting I thought, after a brief presentation from an organization called Duitenberg, some sort of an investment club at the University of Twente. So I signed up to that day, with the expectation of some interesting insights into high-frequency trading. We met early on that Friday at the Central Station to head directly to Amsterdam and I got to know the members of this investment club of Duitenberg... Some talks about politics, god and the earth mixed with of course some thoughts on the economic and financial developments and the two hour trip to our destination passed by rather quickly. A very informative presentation of Flow Traders, its business, recruitment procedures and some insights on aspects like culture and so on built the morning part of the in-house day. The day got topped off by the trading challenge won by lucky Rene who took the lead in the very last round. The highlight for me was the visit of the trading floor afterwards. It’s amazing to see how relaxed the atmosphere was in there, not at all hectic scenery as you might would expect. The in house Day at Flow Traders was ending with a lunch where some junior traders gave some further insights into their daily work. Well, that was it about the serious part, but as we were in Amsterdam it goes without saying that this called for some other actions besides visiting a business. In this manner the group moved to the city center and tumbled into literally the very first next best pub. Couple rounds of beer ordered and the start into the weekend was successfully heralded. Because some had already other plans a part of the group dropped out of the pub and headed back to Enschede or wherever the next beers were served. But for the hard core and me, ‘the foreigner’, it was too early to call it a day already. And so the remaining booze buddies went on without a specific preference but a cold beer. On the streets, in the bars, the taste of Amsterdam follows and with it people in funny mood. Witnessing and spectating the scenery in amused manner we had to keep the ball rolling as time was running.


DP5 So plans for the remaining hours were made consisting of a dinner at an Argentinean beef restaurant and the probably obligate visit to a coffee shop followed thereafter. Apparently you need something for that 2 hour trip back it would take us. Having done that, we went to Amsterdam Central Station to catch the train to head back to Enschede while we were enjoying our “desert”. Inexperienced in this regard I got the hint to only take half of the piece at once while my adviser treated himself with two of them fun brownies. So we caught the train on time and shortly after entering the train the cakes started to kick in. That two at once must be really fun became obvious by the non-stop laughing without a visible reason – in the short run at least, the drawback followed, the rest is history. The important message noted last: All went fine apart from that ‘little incidence’ and all got back home and back on track again. Personally the in house day at Flow Traders was a successful event with interesting insights into that specific style of trading and with that my expectations were fully met there already. Apart from that it was an awful lot of fun to meet the people of Duitenberg with a shared interest in trading stuff and to spend that day in Amsterdam as well as the reunion at the Holland Casino we had. André Inderkum


DP5 LUNCHLEZING VALUE BELEGGEN Door Sven Weenink Bestaat er een beleggingsstrategie die de aandelenmarkten verslaat? Ja zeker, namelijk ‘value beleggen’. Oud-bestuurslid Hendrik oude Nijhuis gaf namens Kingfisher Capital op woensdag 8 oktober een lunchlezing over ‘value beleggen’. De aanmelders konden gratis genieten van een goed verzorgde lunch, zodat ze met een gevulde maag de middag konden voortzetten. Om 12:40 uur begon de lunchlezing met een korte introductie over de beleggingsstudieclub. Kort daarna begon Hendrik oud Nijhuis zijn introductie met achtergrondinformatie over zichzelf en over topbelegger Warren Buffett. De strategie waarmee ’s werelds beste beleggers de aandelenmarkten het nakijken geven werden uitvoerig uitgelicht. Hendrik leerde de studenten hoe zij deze strategie zelf in de praktijk kunnen toepassen. Het is van essentieel belang dat het bedrijf waarvan je aandelen koopt duurzame competitieve voordelen heeft. Hierbij moet worden gedacht aan schaalvoordelen/inkoopvoordelen, sterke distributienetwerken, sterke merknamen, netwerkeffecten, patenten en lock-in effecten/ hoge switching kosten. Ook presenteerde Hendrik ‘Mr. Market’, waarmee Warren Buffett de manisch-depressieve eigenschappen van de aandelenmarkt illustreert. Verder werd er nog dieper ingegaan op de strategie van ‘value investing’. Hieronder staan kort de tips samengevat van Kingfisher Capital: Zoek naar bedrijven met duurzame competitieve voordelen/ valueaandelen Profiteer van de gemoedstoestand van ‘Mr. Market’ Neem korte termijn koersfluctuaties voor lief Zoek aandelen met hoge winstgevendheid en lage waardering Niet iedere selectie is een succes en niet ieder jaar ‘outperformance’, dus spreiding is van essentieel belang.


DP5 Tijdens het vragenrondje kwam Hendrik oude Nijhuis tot de conclusie dat de aanwezigen niet alleen hongerig waren op de lunch die bij de lezing was geregeld, want de ene na de andere scherpe vraag moest worden beantwoord door de columnist van onder andere Z24.nl. Bovendien waren de studenten nieuwsgierig naar de kansen in de markt op dit moment. Kingfisher Capital richt zich voornamelijk op de Amerikaanse aandeelmarkten, maar die indices noteren momenteel toch al op hun ‘all time high’ ? Hendrik oude Nijhuis adviseerde om selectief te zijn, te spreiden en op de juiste momenten een ‘koopje’ in te slaan. Voor de Amerikaanse aandelenmarkten ziet hij op lange termijn nog voldoende stijgingspotentieel. Zo tipte hij de Amerikaanse aandelen Outerwall en Sanderson Farms. Download de presentatie van Kingfisher Capital op www.duitenberg.nl voor alle tips van Hendrik oude Nijhuis. Na ruim een uur werd de interactieve lezing afgesloten en werd Hendrik met een klein presentje bedankt voor zijn educatieve presentatie. Ook Björn Kijl, medeoprichter van Kingfisher Capital, werd bedankt voor zijn aanwezigheid. Er werd nog een half uur nagepraat met de twee professionals en als cadeau gaf het tweetal een exemplaar van de nieuwste editie van het boek ‘Leer beleggen als Warren Buffett’ aan één van de aanwezigen. De presentatie van Kingfisher Capital over ‘value beleggen’ is te downloaden op onze website onder het kopje ‘recente activiteiten’ of volg onderstaande link: http://duitenberg.nl/images/Presentati e_Hendrik_Oude_Nijhuis__Duitenberg_8-10-2014.pdf


DP5 UPDATE BELEGGINGSCOMMISSIE Door Sven Weenink & Teun Evers De afgelopen zomer heeft de Beleggingscommissie besloten om te starten met een belegginsrekening bij broker ‘De Giro’. De beleggingsrekening bij de Rabobank werd opgezegd, aangezien het bewaarloon en de transactiekosten simpelweg te hoog waren voor het geinvesteerde bedrag dat BSC Duitenberg belegde. Door uitgebreide analyses uit te voeren tijdens de twee-wekelijkse analyseavonden wordt bepaald of een aandeel interessant is voor het portefeuille. Het startkapitaal is 1000 euro, waarbij we beginnen met de aanschaf van vier aandelen (N/4). Momenteel wordt er een uitgebreide analyse gemaakt van Philips, omdat dit aandeel interessant is om voor lange termijn in ons portefeuille op te nemen. Na het debacle van het aandeel Fugro hebben we het bedrijf niet uit het oog verloren. Bij herstel van de olieprijs overwegen we om dit aandeel opnieuw in ons portefeuille op te nemen, alleen al om het feit dat het een interessante overnamekandidaat is voor een bedrijf als Boskalis. Hierbij moeten we niet de rol van HAL vergeten, die vrijwel in alle oliegerelateerde Nederlandse beursfonden een belang hebben. De Belegginscommissie heeft besloten om de analyseavonden anders aan te pakken, zodat de effectiviteit van deze avonden omhoog kan. De opkomst groeit maandelijks en daardoor is het essentieel om meer structuur te brengen gedurende de bijeenkomsten. Daarom is besloten om de aanvangsttijd een half uur te vervoegen. Om 19:30 uur beginnen de commissieleden van de BC met een korte presentatie van de portefeuille, een aankondiging van de geplande activiteiten, een terugkoppeling van de vorige analyseavond en een korte beschrijving van de aandelen die op de desbetreffende avond worden geanalyseerd. Van 20:00 tot 21:30 uur hebben de (vaak vier) groepen, de tijd om het aandeel te analyseren met behulp van het online gezette analyserapport. Daarnaast maken zij een Powerpoint-presentatie waarin zij de bevindingen weergeven en presenteren aan de andere groepen. Rond 21:30 uur beginnen deze presentaties waarbij uiteraard input geleverd kan worden door de andere groepen. Na de presentatie barst de discussie los of het aandeel koopwaardig is en wordt hierbij een koersdoel gegeven. Dit duurt B.S.C. Duitenberg | DuitenPlein 5 27

DP5 ongeveer tot 22:00 uur, hoewel onze ervaring is dat het vaak uitloopt tot 22:30 uur, aangezien de discussies vaak leiden tot het vinden van nieuwe informatie. Na de presentaties en discussies is het uiteraard tijd om nog gezellig te borrelen. In de kerstvakantie gaat de B.C. aan het werk met een template voor de Powerpoint-presentatie tijdens analyseavonden en wordt het huidige analyserapport onder een vergrootglas gelegd. Mocht je hierbij input willen leveren, denkend aan waarderingsmethoden etc, dan help je ons enorm helpen door een mail te sturen naar [email protected] . Woensdag 7 januari staat de volgende analyseavond op het programma, dus hopelijk tot dan! P.s. Voorzitter van de B.C. is momenteel in Brazilie en zal hierover in de volgende DP5 een uitgebreid verslag geven van zijn bevindingen van dit mooie land.

Kom voor analyseavonden naar de Duitenbergkamer. We zijn gevestigd in de Bastille; kamer 307. Om de twee weken, beginnend op 7 januari 2015, is er een analyseavond welke om 19:30 aanvangen.


DP5 VERSLAG OPTIECURSUS Door Rob Bemthuis Woensdag 12 november jongstleden heeft de cursus beleggen met opties, georganiseerd door beleggingsstudieclub Duitenberg, plaatsgevonden. René van de Veen begon de cursus met het geven van een inleiding tot het beleggen in opties, waarna Sven Weenink inging op verschillende handelsstrategieën met betrekking tot opties. De opzet van de cursus was volgens mij dat beginnende beleggers inzicht zouden krijgen in het handelen van opties. Daarnaast kon een beetje voorbereiding in het optie beleggen geen kwaad voor het aankomende bedrijfsbezoek naar Flow Traders in Amsterdam. René maakte de beginselen van het belleggen in opties duidelijk aan de cursisten. Onderwerpen die behandeld waren, zijn onder andere: terminologie, optie posities (long/short call en long/short put), verschil tussen Amerikaanse en Europese opties en de payoffs van opties. Omdat het publiek redelijk gevarieerd was met betrekking tot ervaring in het handelen in opties, was deze introductie enerzijds van toegevoegde waarde voor de beginners en anderzijds overbodig voor de meer ervarende optiebeleggers. Sven ging in op verschillende strategieën die gehanteerd worden door optiehandelaren. Verschillende vormen van spreidingen en combinaties kwamen voorbij, waaronder Bull, Bear, Box, Buterfly en Calendar Spreads, maar ook Straddle, Strip & Strap, Strangle Combinations. Waarna de vragenlijsten uitgedeeld werden om de (opgedane) kennis te toetsen. Tijdens de presentatie was het opmerkelijk dat een gedeelte van het publiek behoorlijk op de hoogte was van de behandelde onderwerpen. Dit leidde tot kritische vragen en een interactieve setting. Ook discussies die volgden uit de groep (beginners) waren verhelderend voor het publiek. Rekening houdend met de tijd hebben we helaas niet alle vragen kunnen behandelen.


DP5 Al met al was de cursus zeer informatief voor de beginnende optiebelegger, waarvoor dank aan Sven en Rene. Voor een volgende keer raad ik aan om een cursus te houden die uit meerdere sessies bestaat, omdat dan de deelnemers meer diepgang geboden kan worden. Daarin zou de expertise van een ervaringsdeskundige een extra dimensie geven aan de cursus. Met het oog op het bedrijfsbezoeken, waaronder Flow Traders, zou dit zeker niet negatief uitpakken. Rob Bemthuis


DP5 GRONDSTOFHEDING BIJ DSM Door Don Stenden Usually hedging is associated with pure financial investments. However, in a lot of markets industrial consumers are a significant (if not the biggest) part of the demand for commodities. If you take for example the platinum group metals, 60%-75% of demand comes from different industrial users. In this short article I will show a perspective from their side on derivatives. Using and studying derivatives we sometimes forget why products have been developed in the first place, so let us start with recalling the definitions of hedging. The goal of hedging is “Reducing risks with forward contracts and options” (John Hull, 2002). Or in simple language, a hedge is used to reduce any substantial losses/gains suffered by an individual or an organization (Wikipedia). The definition of Mr. Hull makes a distinction in two possibilities of hedging. Let’s take to both parts a closer look. 1. “Forward contracts are designed to neutralize risk by fixing the price that the hedger will pay or receive for the underlying asset. 2. Option contracts, by contrast, provide insurance. They offer a way for investors to protect themselves against adverse price movements in the future while still allowing them to benefit from favorable price movements. Unlike forwards, options involve the payment of an up-front fee.” (John C. Hull, 2002) DSM uses Precious Metals, in several catalysts, to improve chemical processes. I am inter alia responsible for trading and PGM management globally. Interesting is that we, as a consumer, really “use” the commodities and any hedge does end with a physical delivery, if executed.


DP5 I will not go into further detail in the DSM strategy, but can elaborate something on the industrial PGM market in general. On the contrary to what you might think in the first place, the industrial market can be seen as relatively conservative. If hedging is used at all, forwards are the preferred products. What you have to keep in mind is that these metals start from $25.000 per kg and since you can imagine, plants aren’t operated with a few kilogram’s… A quick example helps explaining the issue: With prices hypothetically at a level of $27.000 per kg, the costs of a 6m vanilla C with K = $27.300 are prices in the area of $2000 PER KG…. Money that you potentially throw away when not properly hedged. Thereby options definitely still have a bad aftertaste for people not close with the subject. More interesting might be zero cost collars or zero cost three ways. Although the usage (by industrials) is not common. It is important to keep in mind that by industrial end-users, the main business drivers of daily business are budgets, supply and demand and securing raw materials. That means that even with a very rigid hedging strategy, in case there is a very high demand in e.g. new cars, extra material has to be sourced regardless of the price. Hedging with forwards can be done in various ways. One of my colleagues in the industry had an interesting view on the reduction of risk via hedging with forwards. His company did not want to take any ‘view’ on the market and made use of average pricing forwards. Practically that means that a trader/ bank buys everyday a bit of material on the market until the average price is reached, and at the end of the forward the average price is paid. The advantage is that you know for sure that you pay average price. The disadvantage is also that you have to pay the average price….. and that you do not know that price in advance.


DP5 Hedging can help you by insuring or reducing risk, but that usually comes against a cost. At the moment could the price of oil forward, although the bottom might not have been reached, be seen a comfortable hedge for industrial users. This might not be the lowest or best value, but one where they would be very comfortable with. To end with some wise words: “The stock market is filled with individuals who know the price of everything, but the value of nothing.” – Phillip Fisher If you are aware of the value and impact of the material on your product price (or read investment portfolio!) you know what risk you can and are willing to hedge and what not. Don Stenden

2 Februari zal er een avondcursus gegeven worden door Don Stenden over grondstofheding. Zodra het exacte tijdstip en locatie bekend zijn zal dit op Duitenberg.nl worden gecommuniceerd.


DP5 HENDRIK OUDE NIJHUIS’S COLUMN Mijn visie voor 2015 (en daarna) Wanneer het jaar ten einde loopt is het een goed gebruik dat beleggingsanalisten hun visie op het komende jaar bekendmaken. Op verzoek doe ik dat bij deze ook... Obligaties Anders dan ik eind vorig jaar zelf had verwacht presteerden obligaties dit jaar opnieuw goed. Maar met renteniveaus zo laag als vandaag de dag zie ik nog maar amper opwaarts potentieel en juist wel een groot neerwaarts risico. De 10-jaars rente in Amerika bedraagt momenteel nipt meer dan 2% wat dicht in de buurt ligt van het laagterecord. Opmerkelijk genoeg ligt de 10-jaars rente in Spanje, een van de probleemlanden van het eurogebied, met 1,8% zelfs nog lager. Inflatie of deflatie? In de Verenigde Staten, hoewel beduidend beter presterend dan de eurozone als geheel, bleef de groei dit jaar met ruim 2% achter op mijn eigen verwachting. Die wat tegenvallende groei hangt samen met een vrij lage groei van de productiviteit (economische groei wordt op langere termijn grotendeels verklaard door productiviteitsgroei). Die vrij lage groei van de productiviteit heeft overigens wel een ander positief effect gehad: een sterk dalende werkloosheid (wanneer werknemers niet zo productief zijn, zijn er immers extra veel werknemers nodig voor het verrichten van eenzelfde hoeveelheid werk). Ondertussen komt Amerika steeds dichter bij het punt waarbij het stuwmeer van werklozen volledig is weggewerkt en zal er opwaartse druk op de lonen beginnen te ontstaan. Om die inflatiestuwende factor in de hand te houden zal het Amerikaanse stelsel van centrale banken komend jaar beginnen met renteverhogingen, zo vermoed ik.


DP5 Europa In het eurogebied ligt de werkloosheid stabiel op een hoog niveau (11,5% momenteel) en is opwaartse druk op de lonen voorlopig niet aan de orde. Wel is er sprake van deflatoire krachten via vergrijzing, globalisering, automatisering en dalende olieprijzen. Mario Draghi, president van Europese Centrale Bank, probeert deflatie in de eurozone te voorkomen door de renteniveaus extreem laag te houden. De vraag is of dit een net zo sterk effect heeft op de vraagkant als op de aanbodkant van de economie: zal de middenklasse die al diep in de schulden zit zich hierdoor daadwerkelijk nog verder in de schulden gaan werken om zodoende de inflatie te helpen aanwakkeren? Ik vermoed dat wanneer in de eerste helft van komend jaar zich geen tekenen van economisch herstel aandienen Mario Draghi met extra maatregelen zal komen. Die maatregelen zullen de prijzen van assets zoals obligaties, aandelen en huizen doen stijgen en de koers van de euro vermoedelijk nog verder onder druk zetten. Aandelen Net als afgelopen jaren blijf ik positief over aandelen (hoewel de veronderstelde mate van onderwaardering wel afgenomen is). Kijkend naar de huidige rentestanden en het niveau van de bedrijfswinsten mag verondersteld worden dat de Amerikaanse S&P 500-index momenteel nog een procent of tien ondergewaardeerd is. Afgezien van de vraag wat de financiële markten komend jaar zullen doen - en of aandelen nu wat onder- of juist overgewaardeerd zijn – plaats ik mijn kijk op aandelen graag in een wat breder perspectief. Hiervoor nemen we de Dow Jones-index ter hand welke momenteel op een niveau van ongeveer 17.100 punten noteert. Wanneer we er voor het gemak van uitgaan dat aandelen nu correct gewaardeerd zouden zijn dan mag voor de toekomst nog steeds een rendement verwacht worden welke in lijn is met het historische gemiddelde. Dat is ongeveer 7% per jaar, samengesteld uit koerswinst en dividend.


DP5 Wat betekent dat? Voor de Dow Jones betekent zo'n gemiddeld rendement dat deze index over 25 jaar een niveau van circa 100.000 punten zal bereiken. Dit rekenvoorbeeld helpt u te laten zien dat aandelen goed beschouwd nog steeds een enorm stijgingspotentieel hebben. En helpt wellicht eveneens de rust te bewaren wanneer aandelen weer eens een keer stevig onderuit gaan. Van de categorie value-aandelen verwacht ik dat deze al gauw een procent of vijf per jaar extra renderen zal. Een bedrag van EUR 17.100 (dit bedrag ter illustratie gekozen vanwege het gelijke puntenaantal van de Dow Jones) zal dan in 25 jaar kunnen uitgroeien tot iets meer dan EUR 300.000,-. Mag u nu raden wat mijn favoriete beleggingscategorie is... Hendrik Oude Nijhuis, zelf oud-Duitenberger, heeft zich jarenlang verdiept in de strategieën van ‘s werelds beste beleggers en lanceerde heel recent http://www.beterinbeleggen.nl/, een nieuwe website voor beleggers.


Inhoud REDACTIONEEL VAN DE VOORZITTER AGENDA VERSLAG ALV 15 OKTOBER NIEUW BESTUUR STELT ZICH VOOR WORD 2015 HET JAAR VAN DE ETF? VERSLAG FLOW TRADERS

Recommend Documents