Voorstel project 'Enerqieadvies op maat' Wij stellen voor: 1. om in januari 2007 voor 1 500 gezinnen met lage inkomens in de Dordtse wijk Oud-Krispijn een pilot te starten in het kader van het project 'Energieadvies op maat' met het doel om bij te dragen aan een duurzame CCh reductie én aan een vermindering van armoede door een structurele verlaging van de vaste energielasten; 2. deze pilot, na evaluatie in de zomer van 2007, te laten volgen door uitbreiding van het project in ander wijken binnen Dordrecht; 3. indien door andere gemeenten in de regio Drechtsteden gewenst, aan hen de mogelijkheid te bieden om na de püotfase aan te sluiten bij het project; 4. in het kader van het project (pilot en uitbreiding) opdracht te geven aan Weizigt Natuur- en Milieueducatief Centrum om: - hun acties op het gebied van energiebesparing en milieueducatie uit te breiden door in eerste instantie de pilot in Oud-Krispijn vorm te geven en te coördineren, gevolgd door uitbreiding naar andere wijken in Dordrecht; - en hierbij samen te werken met overige (lokale} partners (woningbouwcorporaties, Eneco, Drechtwerk, de stichtingen SlimLicht! en Milieu Centraal en de GGD Zuid-Holland Zuid); 5. de Sociale Dienst Drechtsteden de opdracht te geven om de bijbehorende overeenkomsten af te sluiten en: - huishoudens binnen de wijk Oud-Krispijn te indiceren voor deelname aan de pilot; - nog te verkennen in hoeverre Drechtwerk en/of een reïntegratiebedrijf en het Da Vinci College kunnen worden betrokken bij de uitvoering van het project; 6. van de middelen (€ 416.000,-) die ter compensatie van de gestegen lasten voor mensen met een laag inkomen van het Rijk zijn verkregen € 161.880,- aan te wenden voor de uitvoering van de pilot en € 254.120,- gereserveerd te houden voor de uitbreiding naar andere wijken; 7. de gemeenteraad van dit besluit op de hoogte stellen.
Inleiding Besparen op energie is een actueel thema. Op landelijk niveau, op het niveau van de Drechtsteden én in Dordrecht worden diverse activiteiten ontwikkeld op het gebied van energiebesparing bij huishoudens. Tegen deze achtergrond is in Dordrecht een motie van
Voorstel 'Energieadvies op maat' 23 november 2006
GroenLinks aangenomen om spaarlampen te verstrekken aan huishoudens met een minimuminkomen. Het idee achter deze motie is dat het gebruik van spaarlampen bijdraagt aan energiebesparing, de energielasten van huishoudens beperkt worden en daarmee een bijdrage wordt geleverd aan het verbeteren van de inkomenspositie. Indachtig de motie van GroenLinks geven we in dit voorstel aan hoe we door middel van het door Weizigt Natuur- en Milieueducatief Centrum uit te voeren project 'Energieadvies op maat' de realisatie van energiebesparing bij huishoudens met een minimuminkomen invulling willen geven. Met het beoogde project willen we in de periode 2007 - 2008 huishoudens met lagere inkomens helpen bij het treffen van energiebesparende maatregelen. Dit door een aanpak die naast het verschaffen van energiebesparende producten bestaat uit voorlichting op maat. De gekozen aanpak moet leiden tot vermindering van de C02 uitstoot en tot een structurele verlaging van de vaste lasten. Ook aan een gezond binnenklimaat wordt aandacht besteed. Het project 'Energieadvies op maat' wordt in samenwerking met verschillende (lokale) partijen uitgevoerd. Het voornemen is om dit Dordtse initiatief in januari 2007 met een pilot in de wijk OudKrispijn te starten. Na de evaluatie van deze pilot in het najaar van 2007 kan het project, eventueel in aangepaste vorm, worden uitgebreid naar andere wijken binnen Dordrecht. En, indien daartoe door ander gemeenten binnen de Drechtsteden zou worden besloten, ook naar andere wijken binnen de Drechtsteden. De wijze waarop we bovengenoemd project willen realiseren is beschreven in het projectplan, bijlage O. In bijlage 1 is de energiebesparingtabel opgenomen, in bijlage 2 de inhoud van de energiebox en tot slot in bijlage 3 de strategische partners met wie wij willen samenwerken.
Beoogd resultaat en doelstellingen Het project 'Energieadvies op maat' draagt bij aan een duurzame COs reductie én aan een vermindering van armoede door een structurele verlaging van de vaste energielasten. Bovendien draagt het bij aan een gezonder binnenklimaat in de woning doordat mensen hun woning beter gaan ventileren. We verwachten de volgende resultaten per deelnemend huishouden: blijvende vermindering van het energieverbruik met gemiddeld 14% per huishouden (bij het huidige niveau van energieprijzen (€ 0,17/kWh en € 0,45/m3) zou dit een besparing van gemiddeld € 1 50,- op de energiekosten per jaar opleveren); een vermindering van C02 uitstoot van gemiddeld 787 kilo per jaar. 1 Omdat het project in eerste instantie de uitvoering van de pilot betreft hebben we een fasering aangebracht in de doelstelling. Op de korte termijn (najaar 2007) weet 20 % van de doelgroep in de wijk Oud-Krispijn dat een beperking van het energiegebruik kan leiden tot een structurele verlaging van de vaste lasten. Deze huishoudens passen deze opgedane kennis ook toe. 1
Een toelichting op deze resultaten treft u aan in bijlage 1
Voorstel 'Energieadvies op maat' 23 november 2006
Na een half jaar, dus né een tussentijdse evaluatie en eventuele aanpassingen van het project, kan de werkwijze worden uitgebreid naar andere wijken in Dordrecht. Dit is ook de fase waarin andere gemeenten binnen de Drechtsteden kunnen besluiten om mee te doen aan het project. De doelstelling op de lange termijn is dan ook dat 20 % van de inwoners met een laag inkomen in de wijken waar uitbreiding van het project heeft plaatsgevonden, weet dat een beperking van het energiegebruik kan leiden tot een structurele verlaging van de vaste lasten. Ook hier geldt dat de opgedane kennis ook dient te worden toegepast. Naast de primaire doelstelling leidt het in uitvoering nemen van voorliggend voorstel tot inzet van werknemers van Drechtwerk en/of personen binnen Dordrecht met een afstand tot de arbeidsmarkt, tot inzet van leerlingen van het Da Vinci College in het kader van leerwerktrajecten en leidt het tot een meer structurele samenwerking tussen gemeente, particulier initiatief, energieleveranciers én woningbouwcorporaties bij het bevorderen van kosten- en milieubewust energiegebruik in brede zin.
Kaders: gemeentelijk en landelijk beleid Het verminderen van het energieverbruik in de bestaande woningbouw is een onderdeel van het gemeentelijke klimaatbeleid (nota klimaatbeleid 2004-2007). Door het project 'Energieadvies op maat' dragen we duurzaam bij aan de taakstelling die de gemeenten hebben in het kader van de vermindering van de CÜ2 uitstoot. Het is een mooie aanvulling op geplande landelijke en lokale acties op dit gebied en sluit aan bij de proef die het ministerie van VROM dit najaar start waarbij landelijk 5000 huishoudens energiebesparende producten kunnen bestellen. In Dordrecht is begin november 2006 een energiebesparingscampagne onder particuliere woningeigenaren van start gegaan: 'Energieloket Zuid-Holland' (www.energieloketzuidholland.nl). Verder worden er door Weizigt NMC, de organisatie die belast zal worden met de coördinatie en uitvoering van het project 'Ernergieadvies op maat', al projecten uitgevoerd met het doel het milieubewustzijn van huishoudens te vergroten. Voorbeelden hiervan zijn de projecten 'Leve leven! 2 '(waarvan elementen zijn overgenomen in voorgesteld project) en 'Energiebesparing bij huishoudens'.
De doelgroep Het minimabeleid zoals uitgevoerd door de Sociale Dienst Drechtsteden richt zich in veel gevallen op mensen met een inkomen tot 110% van het sociaal wettelijk minimum. Het ligt dan ook voor de hand om met betrekking tot 'Energieadvies op maat' aan te sluiten bij deze norm. Voorts: waarom starten in de wijk Oud-Krispijn? Deze wijk kenmerkt zich als zijnde een gebied met een relatief hoog percentage huishoudens met een Leve Leven! is een voorlichtingstraject gericht op allochtone en autochtone bewoners van multiculturele wijken om hen te betrekken bij duurzaamheid. Het programma heeft duidelijke raakvlakken met het project Energieadvies op maat. Het heeft o.a. tot doel de vergroting van bewust gedrag t.a.v. energie, water, het binnenklimaat en afval en in het verlengde daarvan de vergroting van de betrokkenheid van bewoners bij hun woning en hun woonomgeving. Vrijwilligers en medewerkers van allochtone zelforganisaties en wijkorganisaties in multiculturele wijken worden in het kader van 'Leve Leven' opgeleid tot voorlichter. In deze cursus komen tips over energiebesparing uitgebreid aan de orde.
3
Voorstel 'Energieadvies op maat' 23 november 2006
inkomensgrens onder de genoemde norm (ongeveer één op de drie huishoudens}. Eerste schattingen gaan ervan uit dat in deze wijkl 500 huishoudens in aanmerking komen voor deelname aan het project. Bovendien bevinden zich in Oud-Krispijn relatief veel slecht geïsoleerde veelal oude woningen.
Maatwerk De kern van het project 'Energieadvies op maat' is het leveren van maatwerk. Door het leveren van een gedifferentieerd aanbod doen we recht aan de bestaande verschillen in individuele omstandigheden, mogelijkheden en wensen binnen de doelgroep en kunnen we op een efficiëntere manier meer mensen bereiken. We kiezen er bewust voor om de verstrekking van energieboxen (met energiebesparende producten) te koppelen aan voorlichtingsactiviteiten. Alleen het verstrekken van energiebesparende producten zal niet leiden tot een structurele afname van energiegebruik. Voorlichting over het hoe en waarom ervan (in combinatie met andere energiebesparende maatregelen die je in huis toe kunt passen) blijkt essentieel: in België waar men eerder door middel van spaarlampen ter beschikking stellen heeft geprobeerd om het energieverbruik te verminderen bleek bij de evaluatie dat dit nauwelijks effect had. Mensen verkochten hun lampen door, lieten ze in de kast liggen of gebruikte ze op een verkeerde manier. We willen de verstrekking van de lampen daarom hand in hand laten gaan met de voorlichting over verstandig energieverbruik. Voor de communicatie betekent maatwerk dat we naar meerdere methoden zoeken om met mensen in contact te komen én dat we de voorlichtingsactiviteiten op verschillende manieren vorm gaan geven. Maatwerk in het aanbod betekent bijvoorbeeld dat deelnemers de mogelijkheid krijgen om te kiezen uit een breed aanbod van energiebesparende producten in de energiebox.3
Monitoring Gedurende de looptijd van de pilot in Oud-Krispijn worden de deelnemers regelmatig via bestaande kanalen geïnformeerd over behaalde resultaten. Tussentijds worden de resultaten en meterstanden gemonitord. Deze registratie is niet alleen van belang voor deelnemende huishoudens - meten is weten - maar ook om de resultaten van de pilot te kunnen evalueren. Daarbij spreekt het voor zich dat de geformuleerde doelstellingen en resultaten de kaders van de evaluatie vormen.
Het project in het kort: wat gaan we doen in de pilotfase?4 Werving en aanmelding De door de Sociale Dienst Drechtsteden geselecteerde potentiële deelnemers in de pilotwijk Oud-Krispijn worden vanaf januari 2007 op diverse manieren benaderd en
3
Zie voor een samenstelling van de energieboxen bijlage 2
* Zie voor een uitgebreide projectopzet van "Energieadvies op maat' bijlage O
Voorstel 'Energieadvies op maat' 23 november 2006
kunnen zich op vrijwillige basis aanmelden voor het project. Zij kunnen daarbij kiezen uit drie sporen: 1. Het 'doe het zelf traject' waarbij deelnemers geheel zelfstandig deelnemen aan het project. 2. De groepsdeelname waarbij men groepsgewijs voorgelicht wordt en de Nationale bespaartest invult. 3. De deelname waarbij een energieconsuient de deelnemer thuis bezoekt en ondersteunt bij het doorlopen van de verschillende procesonderdelen. Na de aanmelding ontvangen de deelnemers een bevestiging en verdere informatie over de deelname. Signaleren: de Nationale Bespaartest Voor de analyse van de beginsituatie (= de nul-meting = test 1) wordt gebruik gemaakt van een speciaal door MilieuCentraal en het NIBUD voor de doelgroep ontwikkelde reken- en adviesmodule: de Nationale Bespaartest (zie bijlage 0). Door het doen van de test worden de deelnemers zich bewust van de besparingsmogelijkheden binnen hun persoonlijke leefsituatie. De test geeft inzicht in de mogelijkheden om op een eenvoudige manier energie te besparen. Hoeveel dit is en waar kansen precies liggen wordt in tien minuten duidelijk. De vragen zijn verdeeld in de onderdelen Voeding, Verwarmen en (warm) water. Elektriciteit en Autorijden. Het testresultaat laat per onderdeel zien hoeveel geld en energie zonder veel moeite bespaard kan worden. De test is individueel en wordt per huishouden afgenomen. Hij kan thuis, maar ook tijdens de groepsvoorlichting of een bezoek aan huis door de energieconsulent gedaan worden. De persoonlijke besparingsdoelstelling Gekoppeld aan de Nationale Bespaartest worden bespaartips gegeven. Ook krijgen de deelnemers aanvullend advies over ventilatie en gezond wonen, groene stroom en het nieuwe rijden, eventueel aangevuld met informatie en voorlichting over subsidieregelingen en (indien gewenst) hulp bij de aanvraag. Het resultaat van de Nationale Bespaartest geeft inzicht in energieverbruik en in besparingsmogelijkheden door verandering in het gedrag en het aanbrengen van kleine technische voorzieningen in de woning. De uitslag van de Nationale Bespaartest is de persoonlijke besparingsdoelstelling; deze wordt vastgelegd in een besparingsovereenkomst. Bestellen van de energiebox Afhankelijk van de uitkomsten van de Nationale Bespaartest bestelt de deelnemer via het bestelformulier voor een maximum bedrag van € 40,- aan energiebesparende producten en stuurt deze naar Weizigt NMC. Als het nodig is kan de deelnemer hulp krijgen bij uitvoering van energiebesparende maatregelen (zoals het aanbrengen van radiatorfolie, leidingisolatie of waterbesparende douchekop) door een klussenteam van Woonactief. Zelf aanbrengen van de materialen, mogelijk met hulp uit de directe omgeving, wordt sterk gestimuleerd. Tevens gaan we voor zover mogelijk - mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt inzetten bij de eventueel op de adviestraject volgende 'klustrajecten'. Registreren en meten De nulmeting (test 1) en de persoonlijke besparingsdoelstelling worden aan het begin van het project vastgelegd in de persoonlijke besparingsovereenkomst. Door het verbruik regelmatig te meten en de resultaten terug te koppelen wordt zichtbaar gemaakt dat het toepassen van de adviezen in de dagelijkse praktijk resultaat oplevert en dit motiveert
5 Voorstel 'Energieadvies op maat' 23 november 2006
deelnemers om door te gaan. Na een half jaar wordt de Nationale Bespaartest herhaald {test 2) en kan men zien hoeveel men bespaard heeft.
Samenwerking Omdat de ervaring leert dat een integrale aanpak meer kans van slagen heeft willen we de lokale partners, in het bijzonder Weizigt NMC, woningbouwcorporaties, netwerkbeheerder Eneco, en het reïntegratiebedrijf en/of Drechtwerk en het Da Vinci College hierbij betrekken. Genoemde organisaties worden al gedurende de voorbereidingsfase van het project uitgenodigd voor een startersbijeenkomst. Op deze bijeenkomst worden de voorbereidende werkzaamheden en taakverdelingen doorgenomen en op elkaar afgestemd.5
Evaluatie en verantwoording Het college en de raad worden over de voortgang geïnformeerd via verantwoordingsverslagen van de Sociale Dienst (kwartaal-maraps en jaarverslag).
de
Begroting en dekking Begroting In bijlage O (het projectplan) is een begroting opgenomen van de verwachte kosten van het project. Voor de pilotfase zijn de kosten begroot op € 161.880,-. Tevens wordt voorgesteld om vooralsnog een bedrag van € 254.120,- gereserveerd te houden voor de uitbreiding van het project in andere wijken in Dordrecht. Daarmee zijn de totale kosten van het project 'Energieadvies op maat' begroot op € 416.000. Dekking In december 2005 werd landelijk eenmalig 35 miljoen euro toegevoegd aan het gemeentefonds ter compensatie van de gestegen lasten voor mensen met een laag inkomen. De gemeente Dordrecht heeft hiervoor een bedrag van € 416.000 ontvangen. Wij stellen voor om dit geld te gebruiken ter financiering van het project 'Energieadvies op maat' in de gemeente Dordrecht.
5
Zie bijlage 3 voor een overzicht van alle partijen waarmee wordt samengewerkt.
Voorstel 'Energieadvies op maat' 23 november 2006
BIJLAGE O PROJECTOPZET 'ENERGIEADVIES OP MAAT'
In deze bijlage wordt achtereenvolgens ingegaan op de volgende onderdelen: 1 de projectvoorbereiding (fase 1} 2 de publiciteit en werving huishoudens (fase 2) 3 de projectuitvoering (fase 3) 4 de evaluatie en projectresultaten (fase 4) 5 de projectplanning 6 de projectbegroting
1
Voorbereiding
Tijdens de voorbereidende fase worden de volgende projectonderdelen verder uitgewerkt: starterbijeenkomst en samenstellen kerngroep; publiciteitsplan; voorlichtingsmateriaal; samenstelling energiebox; adviesmethode; opzetten monitoringmethodiek; training energieconsulenten; organisatie klussendienst; instellen service centrum. Startbijeenkomst en samenstellen kerngroep De voorbereiding van het project start met een bijeenkomst met de belangrijkste participanten van het project. Tijdens deze Startbijeenkomst wordt een kerngroep geformeerd bestaande uit contactpersonen van de direct betrokken organisaties. Dit zijn de Sociale Dienst (afdeling Zorg), Weizigt NMC, het reïntegratiebedrijf of Drechtwerk, het Da Vinci College en Woonactief. Daarbij worden de voorbereidende werkzaamheden en taakverdelingen doorgenomen en op elkaar afgestemd. De kerngroep heeft als taak de voortgang van het project te bewaken en zonodig bij te sturen. Publiciteitsplan Alle potentiële klanten worden geïnformeerd over het project. Hiervoor wordt een publiciteitsplan opgesteld waarin wordt aangegeven op welke wijze en op welke tijdstippen de publiciteit en werving voor het project voor de verschillende doelgroepen zullen plaatsvinden. In de pilotfase gaat het om de inwoners van de wijk Oud-Krispijn, in de fase erna gaat het om andere nog aan te wijzen wijken in de gemeente Dordrecht. Het is belangrijk dat er een intensieve en brede reclamecampagne gevoerd wordt. De publiciteit heeft een wervend karakter: mensen worden uitgedaagd deel te nemen aan het project en het aanbod moet aantrekkelijk zijn voor de doelgroep. Met nadruk moet gewezen worden op de directe voordelen voor de deelnemende huishoudens, met name
Voorstel 'Energieadvies op maat' 23 november 2006
nu energieprijzen stijgen en in Dordrecht overal watermeters worden geplaatst. Ook de energiebox ter waarde van € 40,- (die bij goed gebruik een jaarlijkse besparing van € 150,- kan opleveren), moet stimuleren tot deelname aan het project. De eventueel te gebruiken communicatiekanalen hiervoor zijn: mailing aan mensen met een laag inkomen die bij de Sociale Dienst bekend zijn Werk in Uitvoering, de cliëntenkrant van Sociale Dienst; de verschillende Wijkkranten van de Dordtse Weizijns Organisatie; de huis-aan-huis bladen; de lokale tv (Dordt-tv), de kabelkrant en op Stadsradio; de kanalen van de Cliëntenraad Sociale Dienst; het tijdschrift van de ouderenbonden; afdeling voor budgetadvies en schuldbemiddeling; tijdschriften van de woningcorporaties; informatiebladen op diverse plaatsen, zoals wtjkcentra en Bedrijfsverzamelgebouw; gerichte introductiebijeenkomsten voor bestaande bewonersgroepen; Weizigt NMC benadert potentiële deelnemers via de eigen kanalen; GGD wijst op het project in het kader van activiteiten m.b.t. gezond wonen. Voorlichtingsmateriaal Uit reeds bestaand voorlichtingsmateriaal over energiebesparing {o.a. websites van SenterNovem, MilieuCentraal, NIBUD en de energiebedrijven) wordt een eenvoudig en aantrekkelijk vormgegeven overzicht van de meest relevante adviezen samengesteld. Aan de selectie van het materiaal wordt veel zorg besteed; het moet geschikt zijn voor de doelgroep; zo spreken beelden vaak duidelijker dan woorden. Samenstelling energiebox In de voorbereidende fase wordt in samenwerking met de Stichting Slimlicht en MilieuCentraal het energie keuzepakket samengesteld. Ook worden contacten gelegd met winkeliers, groothandel, bouwmarkten en producenten van energiebesparende artikelen voor een bijdrage aan het project in de vorm van sponsoring of een korting op energiebesparende artikelen voor deelnemers aan het project. Een reïntegratiebedrijf of DrechtWerk wordt ingeschakeld om bestellingen te verwerken en de energieboxen in te pakken. Adviesmethode De advisering en voorlichting vinden plaats met behulp van de Nationale Bespaartest van MilieuCentraal en het NIBUD en de bijbehorende besparingstips. Opzetten monitormethodiek Door Weizigt NMC wordt, eventueel in samenwerking met de netbeheerder (Eneco), een vragenlijst en database ontwikkeld waarmee klantgegevens geregistreerd kunnen worden. Hierop komen gegevens die van belang zijn voor de uitvoering van het vervolgtraject en voor het bepalen van het resultaat van het project, zoals adresgegevens, wijze van aanmelding, energieverbruik klant, gegeven adviezen en besparingsmogelijkheden, uitgevoerde maatregelen, etc. Training energieconsulenten Er zullen gespecialiseerde energieconsulenten via Weizigt NMC worden ingezet voor het project. Dit moeten mensen zijn die in staat zijn om kennis over te dragen en toe te (laten) passen; bijvoorbeeld stagiaires van een Pabo of lerarenopleiding. Voordat
8 Voorstel 'Energieadvies op maat' 23 november 2006
begonnen wordt met het bezoeken van de klanten zullen zij worden getraind in de volgende zaken: het verwerven van voldoende kennis over energiebesparing; de wijze van communicatie met de doelgroep; het gebruik van de Nationale Bespaartest; de aspecten ventilatie en gezond wonen (in relatie tot energiebesparing}; informatie over het nieuwe rijden. Organisatie klussendienst De opzet en organisatie van de klussendienst wordt uitgevoerd door Woonactief. Mogelijkheden zijn de inzet van leerlingen van het (V)MBO onder begeleiding van een ervaren docent, de bestaande klussendienst van de Dordtse Welzijnsorganisatie of technisch vaardige vrijwilligers uit de wijken. Verkend wordt nog in hoeverre het mogelijk is om medewerkers van Drechtwerk en/of cliënten van een reïntegratiebedrijf een rol te geven in het project. Instelling Weizigt Service Centrum Belangrijk voor het slagen van het project is het wegnemen van zoveel mogelijk drempels tot deelname. Voor de uitvoering van de huisbezoeken wordt met één loket gewerkt, het Weizigt Service Centrum, dat alles voor de klant regelt. Het Service Centrum vormt het centrale hart van het project. Het Service Centrum wordt speciaal voor dit project opgezet. Het Service Centrum opent een speciaal telefoonnummer. Het servicepunt is gedurende reguliere werkdagen op dit nummer te bereiken van 9:00 tot 16:00 uur. De bereikbaarheid wordt gegarandeerd door de inzet van voldoende bekwame mensen. Bovendien krijgen zij van Weizigt NMC voorafgaand aan de feitelijke werkzaamheden een projectspecifieke instructie, waardoor zij alle vragen over het project goed kunnen beantwoorden en zo kunnen bijdragen aan een optimaal resultaat van het project. Het Service Centrum is de thuisbasis van de energieconsulenten. De gegevens worden hier verwerkt voor verslaglegging naar de gemeente en terugkoppeling naar de deelnemers. Het Service Centrum is ook het logistieke centrum voor de samenstelling en uitgifte van de energieboxen. Te allen tijde kunnen de klanten via het Weizigt Service Centrum inzicht krijgen in de afhandeling van hun advies- en eventueel klustraject. Het Service Centrum verstrekt ook informatie over andere subsidieregelingen gericht op energiebesparing en biedt ondersteuning bij het aanvragen van subsidie. 2
Publiciteit en werving huishoudens
Het communicatieplan wordt gemaakt in de voorbereidende fase (stap 1) dus hoe dat er uit gaat zien is nu nog niet duidelijk. Wel is al duidelijk dat we een startbijeenkomst (kick off) gaan organiseren waarbij er op bijzondere wijze aandacht wordt gevraagd voor de actie. 3
Projectuitvoering
Aanmelding (facultatief) Deelnemers kunnen zich op vrijwillige basis aanmelden om mee te doen aan de actie met een antwoordkaart die bij elke publicatie wordt bijgevoegd. Zij kunnen op drie manieren deelnemen aan het project; via de 'doe het zelf' methode, via groepsvoorlichting of via een individueel begeleidingstraject (bezoek aan huis).
9 Voorstel 'Energieadvies op maat' 23 november 2006
De controle op het inkomen vindt plaats via een eigen verklaring. De deelnemers ontvangen een bevestiging van de aanmelding vergezeld van een Eneco meter of een meterkaart waarop ze wekelijks de meterstanden bijhouden. Het adviestraject is daarmee al begonnen. Informeren - werving en informatie op maat (alle deelnemers) Deelnemers krijgen uitleg (door zelfstudie, in groepen of tijdens een huisbezoek) informatie over het hoe en waarom van het project. Signaleren - Test 1 (alle deelnemers) Vervolgens wordt aan de hand van de Nationale Bespaartest nagegaan welke praktische maatregelen mogelijk zijn om het energieverbruik binnen het huishouden te verminderen. Ook dit kan men zelf doen {thuis achter de computer), in groepen of tijdens een huisbezoek waarbij een energievoorlichter een rondgang door de woning maakt en vragen stelt. Adviseren - advies op maat (facultatief) Uit de testresultaten is af te leiden welke gedragsveranderingen tot besparing kunnen leiden en welke technische maatregelen in huis besparing kunnen opleveren. Ook wordt advies en voorlichting gegeven over groene stroom, ventilatie en gezond wonen en het nieuwe rijden. Tevens worden meterstanden opgenomen en historische verbruikscijfers achterhaald. De gegevens van dit advies kunnen ook worden gebruikt bij de verslaglegging en verantwoording naar de gemeente. De energiebox (facultatief) Met behulp van het bestelformulier (zie bijlage) kan (individueel, in groepen of in overleg met de energieconsulent) een energiebox op maat worden samengesteld tot een waarde van € 40,-. Deze box kan later door de deelnemer bij het Weizigt Service Centrum worden opgehaald. Dit moet de bewoner stimuleren om zelf maatregelen uit te voeren en zijn of haar gedrag aan te passen. Door de keuzevrijheid die men heeft bij de samenstelling van de energiebox worden er geen overbodige materialen verstrekt en wordt ervoor gezorgd dat de deelnemende huishoudens de energiebesparende materialen ook werkelijk gebruiken en aanbrengen. Zo wordt maximaal rendement uit de beschikbare gelden verkregen.
De Nationale Bespaartest Wij gebruiken voor het project énergieadvies op maat' de Nationale Bespaartest; een reken- en adviesmodule van Milieu Centraal en het NIBUD. Het advies gaat over het gebruik van huishoudelijke apparaten, gedrag en kleine doe-het-zelf maatregelen. Met behulp van deze module kan ieder huishouden een eenvoudig toe te passen persoonlijk advies-opmaat met energiebesparende tips genereren. Bij deze adviezen wordt vermeld hoeveel energie dat huishouden ermee kan besparen en ook wordt de totale besparing berekend. De adviezen en de mogelijke energiebesparing worden opgesteld aan de hand van gegevens die het huishouden zelf verstrekt. Het gaat dus om maatwerk: de adviezen en de besparingen variëren per huishouden en per woonsituatie. De gegeven adviezen zijn alleen voor het betreffende huishouden relevant. Wel gaan we deze test op verschillende manieren afnemen; mensen kunnen hem zelf thuis invullen; zij kunnen dit groepsgewijs doen of onder individuele begeleiding tijdens van een energieadviseur tijdens een bezoek aan huis.
K/ussenteam Voor het uitvoeren van de technische maatregelen zoals het aanbrengen van radiatorfolie of het isoleren van leidingen zijn de mensen in eerste instantie zelf 10 Voorstel 'Energieadvies op maat' 23 november 2006
verantwoordelijk. Als dit niet mogelijk is regelt de energieconsulent een afspraak met het klussenteam. Indien hulp bij uitvoering van meer technische maatregelen nodig is, wordt eerst bekeken of er in de directe omgeving (bijvoorbeeld andere deelnemers aan het project) hulp gevonden kan worden. Lukt dit niet, dan wordt door het Service Centrum een afspraak gemaakt met de bewoner en een medewerker van het klussenteam. Terugkoppeling en feedback (facultatief) Tijdens het project zal op verschillende manieren informatie teruggekoppeld worden naar de deelnemende huishoudens. Het Service Centrum speelt hierin een belangrijke rol. Besparingen meten - Test 2 (alle deelnemers) Tijdens test 1 is duidelijk geworden hoeveel men zou kunnen besparen op geld en milieu. Na een half jaar wordt dezelfde test nog een keer gedaan (test 2). De verschillen in test 1 en 2 laten zien wat de bespaartest heeft opgeleverd. Pro jee tin forma tie Op drie tijdstippen zullen de deelnemende huishoudens door middel van een speciale publicatie (een identieke bladzijde in de genoemde communicatiekanalen) op de hoogte worden gehouden van voortgang en resultaten van het project. Door middel van interviews zullen een aantal positieve (re)acties van deelnemers in beeld worden gebracht. Verder zal een overzicht van meest voorkomende maatregelen en specifieke wijk/woninggerichte maatregelen worden gepubliceerd. Daarnaast zal er aandacht worden besteed aan gerelateerde projecten zoals EPA. Deze publicaties moeten ook nieuwe aanmeldingen stimuleren. Weizigt Service Centrum Na ontvangst van een aanmelding regelt het Service Centrum de volgende zaken: ontvangstbevestiging opname in het databestand plant afspraak in gekoppeld aan wijze van deelname (zelfdeelname, groepsvoorlichting of het bezoek aan huis) ontvangen en registreren van de persoonlijke Nationale Bespaartest (Test 1) aan de hand Nationale Bespaartest het vervolgtraject met energiebox en indien nodig klushulp. na een half jaar: ontvangen en registreren van de persoonlijke Nationale Bespaartest (Test 2) en terugkoppelen. Het Service Centrum fungeert ook als helpdesk voor het beantwoorden van vragen ten aanzien van het project en ten aanzien van mogelijke subsidieregelingen. Men kan er hulp krijgen bij het invullen van de formulieren voor een subsidieaanvraag. Daarnaast kan tevens via het Service Centrum een afspraak worden gemaakt voor het laten uitvoeren van een EPA door een gecertificeerde EPA-adviseur van EPA Centrum Nederland. Monitoring De volgende gegevens worden geregistreerd: het aantal bereikte huishoudens de geadviseerde maatregelen, waarbij een onderscheid wordt gemaakt tussen de gedragsmaatregelen en technische maatregelen te verwachten besparingen en CO2 reductie uitvoering van geadviseerde maatregelen
11 Voorstel 'Energieadvies op maat' 23 november 2006
bereikte besparingen en CÜ2 reductie beoordeling van het project door de deelnemers
4
Evaluatie projectresultaten
De pilotfase duurt een half jaar en wordt afgesloten met een afsluitende bijeenkomst waarbij de individuele resultaten van deelnemers bekend gemaakt worden. Met behulp van deze gegevens wordt de pilotfase geëvalueerd. Doel van de evaluatie is in de eerste plaats een uitspraak te doen over de resultaten van het project in relatie tot de gestelde doelen. Daarnaast worden aanbevelingen gedaan voor uitbreiding naar andere wijken binnen Dordrecht en wellicht de Drechtstedenregio. Weizigt NMC zal de eindrapportage verzorgen.
5
Projectplanning
De pilotfase start in het winterseizoen (januari 2007). Verwarming en isolatie zijn dan beter te beoordelen en adviezen zullen ook meer aanspreken. De publiciteitscampagne start december 2006. De voorlichtingsactiviteiten (cursussen en huisbezoeken) zullen beginnen in januari 2007 en uiterlijk juli 2007 worden afgerond. Het Service Centrum wordt ingericht en bemand en zal bereikbaar zijn van januari 2007 tot juli 2007 (voor wat betreft de pilotfase). De registratie van aanmeldingen, het maken van afspraken, het samenstellen van energieboxen en klusboxen, de verwerking van de gegevens en de tussenrapportage loopt hiermee synchroon. De laatste maanden van de pilotfase {juli en augustus 2007) zijn voor nazorg, informatieverschaffing en voor evaluatie en tussenrapportage van de pilot. In het najaar van 2007 kan worden bepaald hoe het project breder kan worden uitgezet naar andere wijken in de gemeente Dordrecht en, indien daartoe door andere gemeenten in de regio Drechtsteden wordt besloten, de rest van de regio. Deze uitbreiding zal vanaf de volgende winterperiode plaatsvinden en lopen tot juni 2008.
12 Voorstel 'Energieadvies op maat' 23 november 2006
Project b eg roting 'Energieadvies op maat' S^'i^t^Tï^s^wi^Wtiagj^
Rraest&egrotinalsmM»^»
;.. ,.;',,.i..-'..';.v'
*&&£'•£.& "•'•\'i'-'j " •'.' :^Ö£i^
Uitgaven pilot 1 . Coördinatie en uitvoeringskosten Weizigt 2. Registratie/monitoring software 3. Materiaalkosten publiciteit en werving aantal6 kosten 4. Materiaalkosten voorlichtingsmateriaal} 600 € 15 5. Materiaalkosten energieklusbox 600 € 40 6. Reis- en verblijfskosten (bezoeken, overlegbijeenkomsten} 7. Accountantsverklaring Uitgaven pilot totaal Reservering uitbreiding totaal (in een latere fase nog specificeren)
9
Euro € 100.000 € 5.000 € 15.000 € € € € €
9.000 24.000 8.000 880 161.880
€
254. 120
Totaal uitgaven
e
416.000
Totaal inkomsten Bijdrage gemeente Dordrecht
€
416.000
In de wijk Oud-Krispijn worden 1500 huishoudens benaderd. Uitgaande van een respons (bereidheid tot deelname) van 40%
rekenen we op de aanschaf van 600 energieboxen met begeleidend voorlichtingsmateriaal.
13 Voorstel 'Energieadvies op maat' 23 november 2006
BIJLAGE 1 ENERGIEBESPARINGSTABEL
Toelichting De besparingstabel is opgesteld om een indicatie te krijgen van de besparingsresultaten die worden verwacht. Hierbij is uitgegaan van de belangrijkste maatregelen waarvan in de praktijk gebleken is dat zij vrij algemeen toepasbaar zullen zijn binnen de huishoudens. Er wordt in de besparingstabel een onderscheid gemaakt tussen "besparingspotentieel" en "daadwerkelijk realiseerbaar". Het besparingspotentieel is de besparing die gerealiseerd wordt als deze maatregelen bij alle huishoudens worden toegepast. Om rekening te houden met het feit dat in de praktijk bij bepaalde huishoudens/woningen bepaalde maatregelen toch niet van toepassing zullen zijn is een correctiefactor geïntroduceerd. Hiermee wordt de daadwerkelijke realiseerbare besparing berekend. De toepasbaarheid van de maatregelen op het elektriciteitsverbruik (75%) wordt hoger ingeschat dan besparingsmaatregelen op het gasverbruik (60%).
14
Voorstel 'Energieadvies op maat' 23 november 2006
BIJLAGE 2 INHOUD ENERGIEBOX
^^VS6é«W b"èsfeÜ5sf önorgi^cuf. ttóM40&ix&.; Aantal Prijs Energiebox € 1,00 Schakelstekker € 1,50 Brochure Besparingstips € 5,00 € 0,50 Meterkaarten Radiatorfolie 3 m2 € 7,50 € 4,50 Radiatorfolie tape 5 m. Dubbelzijdig plakband 5 m. £ 5,00 Leidingisolatie 12-28 mm. per m. e 1,00 e 3,00 Tochtstrips 210 cm Dorpelstrip e 9,00 Tochtband 6 meter (4 types) e 4,00 e 13,00 Brievenbusborstel Isolatiekit e 9,00 e 5,00 Deurdranger Spaardouchekop e 15,00 Doorstroombegrenzer e 0,50 Hygrometer e 15,00 Spaarlamp 16 W e 9,00 e 8,00 Spaarlamp 1 1 W e 7,00 Spaarlamp 7 W Spaarlamp kaars 7 W e 7,00 e 12,00 D i m ba re spaarlamp Schakelcontactdoos e 10,00 Schakel stekker e 4,00 e 9,00 Tijdklok Totaal Toelichting De prijzen van de materialen in deze tabellen zijn gebaseerd op de consumentenprijzen in een bouwmarkt (juli 2005).
15
Voorstel 'Energieadvies op maat' 23 november 2006
BIJLAGE 3 STRATEGISCHE PARTNERS
Gemeente Dordrecht en Weizigt NMC De gemeente Dordrecht is initiatiefnemer van het project, bewaakt de voortgang en kwaliteit hiervan en is eindverantwoordelijk voor de financiële afhandeling van het project. Samenwerkende afdelingen zijn de Sociale Dienst Drechtsteden en Weizigt NMC. De Sociale Dienst speelt een belangrijke rol bij de opdrachtformulering, de werving van huishoudens en bij de publiciteit. Weizigt Natuur- en Milieucentrum {Weizigt NMC) is verantwoordelijk voor de uitvoering van het project en verzorgt de projectcoördinatie. Zij richt een Centraal Servicepunt in en leidt mensen op tot energieadviseurs. Ook is Weizigt NMC verantwoordelijk voor de monitoring, analyse en evaluatie van de resultaten van de actie en de rapportage hierover. Stichting Slim Licht en Milieu Centraal De Stichting SlimLicht en Milieu Centraal zijn stichtingen zonder winstoogmerk. De Stichting Slimlicht wil door eenvoudige acties een grote bijdrage kunnen leveren aan een beter milieu. Gemeenten krijgen de mogelijkheid om op eenvoudige en voordelige wijze voorlichtingsmateriaal en spaarlampen te verstrekken aan huishoudens met lagere inkomens. Milieu Centraal is gespecialiseerd in het maken van voorlichtingsmateriaal voor milieu-educatieve activiteiten. Reintegratiebedrijf of Drechtwerk De reïntegratiebedrijven kunnen worden ingeschakeld om een gedeelte van het project uit te voeren: de bestellingen verwerken en de 'energieboxen op maat' samenstellen. Tevens zal worden verkend in hoeverre het mogelijk is om reïntegratiekandidaten en/of Wsw-ers in te zetten in eventueel op een energieadvies volgend klustraject (via de klussendienst). Eneco Eneco is de grootste energieleverancier in de regio. Zij ondersteunen de doelstelling van het project en hebben aangegeven hierin te willen samenwerken. Op dit moment wordt al overleg gevoerd met Eneco over wat hun taak kan zijn. Daarbij gaat op dit moment de gedachte uit naar een rol bij de monitoring (O-meting). Verder heeft de energieleverancier aangeboden om de te verstrekken energiebox aan te vullen met energiebesparende 'gadgets'. Woonactief Dit is een onafhankelijke organisatie die advies verleent bij allerhande vragen en problemen op het gebied van wonen. Als onderdeel van de Dordtse Weizijns Organisatie beschikt het over een brede ingang bij allerlei bewoners, bewonersgroepen en organisaties in de Dordtse samenleving. Ook omdat de DWO 10 wijkkranten uitgeeft en de beschikking heeft over een klussendienst waarbinnen kandidaten worden begeleid in reïntegratie naar werk, kan 'woonactief' een belangrijke bijdrage leveren aan de communicatie, het werven van bewoners voor groepsinstructie en het aanbrengen van energiebesparende voorzieningen via de klussendienst. Woonactief heeft goede
16 Voorstel 'Energieadvies op maat' 23 november 2006
contacten met diverse bewonersgroepen en is hierdoor in staat eventueel wantrouwen weg te nemen en mensen enthousiast te maken. De woningcorporaties Stichting Woondrecht, Interstede, Progrez en Krispijn Wonen. Bij deze woningbouwverenigingen lopen initiatieven op het gebied van het Energie Prestatie Advies en het toepassen van duurzame energietechnieken als zonneboilers en zonnepanelen. De verenigingen dragen bij aan publiciteit en waar mogelijk aan de coördinatie van de verschillende adviestrajecten. GGD Zuid-Ho/land Zuid De GGD adviseert en geeft voorlichting over gezond leven. Veel gezondheidsproblemen hangen samen met leefstijl of leefomgeving. Bijvoorbeeld omdat er weinig geventileerd wordt. In het project adviseert de GGD over het onderdeel gezond binnenmilieu. Afdeling voor budgetadvies en schuldhulpbemiddeling Voorlichting over energiebesparing is een vast onderdeel van vrijwel alle preventieactiviteiten die in het preventieplan van de afdeling voor budgetadvies en schuldbemiddeling opgenomen zijn. Dit preventieplan wordt nog dit jaar vastgesteld. De actie in Oud Krispijn (en daarna ook de andere nog te selecteren wijken) kan tijdens deze activiteiten extra onder de aandacht worden gebracht
17
Voorstel 'Energieadvies op maat' 23 november 2006