Voorlopig Ontwerp - Muziekpaleis Utrecht - 29 april 2005 Architectuurstudio Herman Hertzberger - Architects and Urban Designers
INHOUD
01 02 04 06 12 14 16 20 24 28 32 36 38 40 42
Inhoud 1 Inleiding 2 Stedenbouwkundige aspecten 3 Van Muziekcentrum naar Muziekpaleis 4 Culturele concentratie - verhoogd muziekplein 5 Samenwerking Pop-Rock biotoop - Jo Coenen & Co Jazz biotoop - Architectuurcentrale Thijs Asselbergs Cross-Over biotoop - NL Architects Symfonie biotoop - Architectuurstudio Herman Hertzberger Kamermuziek biotoop - Architectuurstudio Herman Hertzberger 6 Ondergrondse expeditie - back stage 7 Akoestiek 8 Constructieve opzet 9 Colofon
1.1 Architectuurstudio Herman Hertzberger 01
1
INLEIDING
Dit voorlopig ontwerp voor het Muziekpaleis te Utrecht is een initiatief van Muziekcentrum Vredenburg, Tivoli, SJU en de gemeente Utrecht. Het voorlopig ontwerp is een nadere uitwerking van de haalbaarheidsstudie uitgevoerd in juni-oktober 2003. In deze haalbaarheidsstudie was de belangrijkste vraag of een compact solitair Muziekpaleis – met een stapeling van zalen en een ondergrondse expeditie – realiseerbaar zou zijn, rekening houdend met een nieuw te realiseren winkelareaal van minstens 20.000 m2, gegeven de heraanleg van de Catharijnesingel en de handhaving van dat deel van het Muziekcentrum waarin de grote zaal opgenomen is. Het voorlopig ontwerp is tot stand gekomen op basis van een ruimtelijk/functioneel en technisch programma van eisen (januari/februari 2005) en een door de raad vastgesteld bouwbudget/investeringsbudget. Het voorlopig ontwerp heeft de instemming van de gebruikers/opdrachtgever, waarbij nadrukkelijk gekeken is naar de identiteiten van de zogenaamde biotopen, de herkenbaarheid als geheel, de stedenbouwkundige inpassing en de relatie met Catherijnesingel en omgeving. Belangrijke gegevens/uitgangspunten zijn: de ondergrondse expeditie waarin de toerit/uitrit aan de noord-westzijde gelegen is, parallel aan de Catharijnesingel en de mogelijkheden die het Masterplan biedt voor de nieuwbouw. Het voorlopig ontwerp is vervaardigd in opdracht van OGU als gedelegeerd opdrachtgever van de gebruikers Muziekpaleis (MCV, SJU en Tivoli). Architectuurstudio Herman Hertzberger heeft voor de uitwerking van de biotopen-zalen samengewerkt met andere architecten. Zo ontstaan verschillende sferen die passen bij de verscheidenheid aan muziek-soorten die straks in het Muziekpaleis te horen zullen zijn. Deze architectenbureaus presenteren elk op hun eigen wijze hun zaal/biotoop. De verdeling is als volgt: • Jo Coenen & Co voor de Rock-Pop biotoop • Architectuurcentrale Thijs Asselbergs voor de Jazz biotoop • NL-architects voor de Cross-Over biotoop • Architectuurstudio Herman Hertzberger voor de Kamermuziekbiotoop, de Symfoniebiotoop (bestaande Grote zaal blok), en de overige ruimten. Architectuurstudio Herman Hertzberger ontwierp een structuur, als ware het een stedenbouwkundig plan waarbinnen de co-architecten hun ontwerp inpasten. Architectuurstudio Herman Hertzberger treedt tevens op als supervisor over de andere architecten en bewaakt de samenhang c.q. de diversiteit.
02 Architectuurstudio Herman Hertzberger
Architectuurstudio Herman Hertzberger 03
2
STEDENBOUWKUNDIGE ASPECTEN
Door het compacte gestapelde concept is er ruimte voor de realisering van - de uitdrukkelijk door Corio als minimumeis gestelde - 20.000 m2 nieuw winkeloppervlak rondom het Vredenburgplein op niveau 0 en niveau +1 (inclusief de huidige P&C). Tevens zouden boven de winkels nog circa 100 woningen kunnen worden toegevoegd. Het Vredenburgplein wordt verkleind naar circa 6000 m2 en aan vier zijden ombouwd. Daarnaast is uitgegaan van een voetgangersgebied rondom het Muziekpaleis en Vredenburg en een ondergrondse expeditiehof, waarbij de bestaande parkeergarage Vredenburg gehandhaafd zou kunnen blijven. Het Muziekpaleis heeft naar buiten gerichte functies op de begane grond, zoals horecavoorzieningen waaronder het ‘grand café’, diverse verhuurbare ruimten, een royale entreehal en een verbinding met roltrappen naar een in het gebouw gelegen plein op ruim 18 meter hoogte, juist boven de daken van de omliggende bebouwing. Het Masterplan voorziet in een heraanleg van de Catharijnesingel aan de westzijde van het Muziekpaleis, waardoor een voorplein met horecafuncties aan deze zijde een verrijking voor het binnenstedelijke voetgangersgebied en uitgaansleven zal zijn; een goede inleiding op het uitgaansleven binnen het Muziekpaleis. Hier is straks de hoofdentree, waar men ook kan voorrijden. Bovendien ontstaat hier een duidelijke zicht relatie met de toekomstige bibliotheek op het Smakkelaarsveld. Vanaf die zijde beschouwd is het Muziekpaleis – mede door zijn hoogte van ruim 42 meter een herkenbaar baken, een soort stadspoort. Door de nieuwbouw wordt het straatprofiel van het Vredenburg Noord weer hersteld; het Muziekpaleis vormt samen met het nieuw te bouwen woon-winkelblok ernaast een nieuwe straatwand. Door de articulatie van de zalen en het uitspreken van het muziekplein in de gevel wordt de maat en schaal van de oude stad doorgezet in het Muziekpaleis, terwijl door zijn hoogte en de ‘kap’ welke geplaatst is over de zalen ook de schaal van de nieuwe stad aan de overzijde van de Catharijnesingel wordt ingeleid. Deze ‘kap’ is een soort van paraplu, die alle onderdelen, bestaand en nieuw, bij elkaar houdt zonder het geheel af te dekken. De bestaande grote zaal schuilt slechts ten dele onder deze ‘paraplu’.
04 Architectuurstudio Herman Hertzberger
dd. 04.03.2005 Bestaande situatie
Toekomstige situatie
Architectuurstudio Herman Hertzberger 05
3
VAN MUZIEKCENTRUM NAAR MUZIEKPALEIS
Van het bestaande Muziekcentrum Vredenburg zal tenminste het blok met grote zaal en foyers behouden worden en gerenoveerd. Ten behoeve van de aanleg van de ondergrondse expeditie en de realisatie van de nieuwe zalen zullen delen van het bestaande muziekcentrum worden gesloopt. De opzet – logistiek en constructief – van de nieuwbouw is helder en functioneel. Direct naast de grote zaal (aan de noordzijde) zal een vertikale transport- en servicezone worden gemaakt en de ondergrondse expeditiehof worden aangelegd. Aan deze centrale kern – als het ware ‘het motorblok’ - kunnen aan weerszijden de nieuwe zalen – en ook andere functies - worden gekoppeld, zoals ruimtevaartuigen en satellieten aan een ruimtestation. De gekozen constructieve opzet maakt meer vrije vormen voor de zalen mogelijk en beperkt de noodzakelijke hoeveelheid te slopen bouwdelen. Deze opzet van het Muziekpaleis staat het toe ook andere delen van het Muziekcentrum te integreren in nadere uitwerking en afstemming met de nieuw te bouwen winkelblokken. Goede afstemming met de naburige bouwinitiatieven is van het grootste belang, evenals mogelijke integratie met de nieuw te ontwerpen kademuurvoorzieningen waarbij een nieuwe vorm van werven, zoals die aan de Oude Gracht tot de aantrekkelijke mogelijkheden behoort. De parallel aan de Catharijnesingel gelegen z.g. Westlob van het huidige Muziekcentrum kan worden ontmanteld en gerenoveerd om opnieuw dienst te doen als noodzakelijke uitbreiding van de foyer van de grote zaal terwijl op de begane grond plaats komt voor cafe’s met terrassen. Overschrijding van de Masterplangrenzen ter plaatse kan worden vermeden door het bestaande skelet over de lengte plusminus twee meter in te korten en te voorzien van een nieuwe gevel. Dit is technisch goed mogelijk en financieel gunstiger dan volledige nieuwbouw. Er wordt dus niet meer gesloopt dan strikt noodzakelijk.
06 Architectuurstudio Herman Hertzberger
Architectuurstudio Herman Hertzberger 07
Herkenbaarheid Het Muziekpaleis is een statement in de omgeving en ook een statement in de architectuur. Door juist op deze plek in de hoogte te bouwen laat de geschiedenis zich verticaal lezen. In de ondergrond bevinden zich de resten van het kasteel Vredenburg. Daarboven op maaiveldniveau delen van het huidige muziekcentrum Vredenburg (uit de jaren zeventig). Hier treft men nog enkele delen aan van ‘de Utrecht’. Boven en ook naast het muziekcentrum tenslotte de nieuwe uitbreiding, en dat alles gekoppeld aan een centrale kernzone, ‘de connector’ van het Muziekpaleis als een soort van ‘motorblok’ waaraan de biotopen gekoppeld zijn. Deels gevat onder één dak, de eerder genoemde ‘paraplu’. Het dak en het ‘motorblok’ zorgen voor een herkenbare eenheid, waarbinnen de verschillende biotopen: Muziekcentrum Vredenburg, Tivoli en SJU zich kunnen manifesteren. Vanaf buiten zijn ze goed zichtbaar en herkenbaar. Meer dan het huidige Muziekcentrum is het Muziekpaleis een naar buiten gericht gebouw. In het Muziekpaleis komen geen andere functies meer voor. Het Muziekpaleis presenteert zich met name op de noordwesthoek door de afwezigheid van belendingen en de aanwezigheid van brede voetgangersgebieden als een groots solitair gebouw, een soort glaspaleis, waarbinnen alle nieuwe en oude zalen al vanaf buiten leesbaar zijn, waar volop mogelijkheden zijn het programma te adverteren op de gevel en waar ’s avonds het Muziekpaleis een lichtgevend baken is : een poort naar de stad. Door deze ingrepen ontstaat een markant gebouw met de gewenste uitstraling van een ‘paleis’.
Janskerkhof
De Dom
08 Architectuurstudio Herman Hertzberger
Neude
Oude Gracht
Muziekpaleis Catharijnesingel Hoog Catharijne
Noordgevel
Westgevel
Architectuurstudio Herman Hertzberger 09
Entree’s De hoofdentree ligt aan een voorplein (circa 2000 m2 groot ) aan de zijde van de Catharijnesingel. Aan dit plein is op de begane grond het grand café gelegen en kunnen ook andere horecagelegenheden een plek krijgen. Hier kunnen terrassen geplaatst worden en het is tevens denkbaar om met boten aan te leggen aan een lager gelegen pleingedeelte (werf) vergelijkbaar met de situatie ter plaatse van de Oude Gracht. Alle onderdelen van het Muziekpaleis maken gebruik van de faciliteiten die zich in het entreegebied op de begane grond bevinden, zoals het centrale kaartverkoop en informatiepunt en de centrale bewaakte garderobe. Vanuit het entreegebied verdelen de bezoekersstromen zich naar de drie belangrijkste bouwdelen: circa een derde van de bezoekers (zo’n 1700 personen) kan van hieruit direct naar de aan bezijden de entree gelegen foyers van de grote (symfonie)zaal, een derde (circa 2000 personen) kan vanuit de entreehal en grand café naar de Pop zaal, en eveneens ongeveer een derde van de bezoekers kan met roltrappen of met liften naar de hoger gelegen zalen, restaurant en het centrale ‘muziekplein’. Naast de hoofdentree zijn er ook nog de ‘club’ entrees om naar de verschillende zalen te gaan. Veiligheid Vanuit de zalen in de bovenbouw kan men steeds via tenminste onafhankelijke vluchtwegen naar beneden vluchten. Deze vluchttrappenhuizen, 60 minuten brandwerend gescheiden van de onderbouw, leiden direct naar het straatniveau. De vluchttrappen zijn gesitueerd binnen de kernen van het ‘motorblok’. Daarnaast zijn er nog trappen vanaf het centrale plein en de popzaal die indirect uitkomen op maaiveld. Het veiligheidsaspect is besproken met de brandweer.
10 Architectuurstudio Herman Hertzberger
Begane grond met foyer, horeca en bestaande zaal
Oude gracht, Utrecht
A r c h i t e c t u u r s t u d i o H e r m a n H e r t z b e r g e r 11
4
CULTURELE CONCENTRATIE - VERHOOGD MUZIEKPLEIN
In de metafoor van een drie-dimensionaal stedenbouwkundig plan is centraal in dit plan – juist boven de daken van de omliggende bebouwing - ook een echt plein ontworpen van waar men naar de verschillende zalen kan. Hier kunnen grote evenementen worden georganiseerd, maar kunnen verschillende muzieksoorten ook tegelijkertijd en afgescheiden van elkaar worden beoefend. De bezoeker kan hier makkelijk in contact komen met andere muzieksoorten. Op het muziekplein kun je in de ene hoek de jazz-pianist horen oefenen, terwijl elders zangkoren een concours aan het houden zijn. Waant men zich in het pleinlandschap in de ‘grotten’ of ‘canyons’ van de pop en cross-over dan zijn het juist de moderne muziekstromingen en rock-pop geluiden die overheersen. Los van de verschillende sferen die hier kunnen (over)heersen leent dit plein in verschillende niveau’s zich ook voor het organiseren van grote evenementen, congressen, muziekmarkten e.d. Het is een plein zoals het centrale plein van een mediteraan dorp, waar men elkaar van alle zijden kan bekijken, en zo gevormd dat een sterk samengevoel ontstaat. Het muziekplein wordt ‘the place to be’, als contramal tussen de zalen met een variëteit in hoogtes, soms intiem en soms wijds. In de gevels is dit plein nadrukkelijk afleesbaar. Hier komt de synergie tussen de muziekstromingen tot stand rondom een grote centrale bar midden op het plein. Het geheel zal werken als een grote ‘cultuur-snelkookpan’. Er zijn korte loopafstanden tussen de biotopen. De biotopen kunnen eenvoudig aan een andere gebruiker worden uitgeleend. Zo kan bijvoorbeeld de pop-biotoop gebruik maken van de overige zalen voor het houden van ‘dance-events’, of zou je een Jazz-festival kunnen houden met gebruik van meerdere zalen . Het synergievoordeel zal zijn weerslag moeten vinden in de exploitatie. Kenmerk van het Muziekpaleis is de opzet waarbij een maximale flexibiliteit wordt nagestreeft. Foyerruimte met verhoogd muziekplein op 18,5 m +P
12 Architectuurstudio Herman Hertzberger
Muziekplein op niveau 5 en 6
Muziekplein op niveau 5
Castel Vittorio, Italië
Architectuurstudio Herman Hertzberger 13
5
SAMENWERKING
Het Muziekpaleis is een samenwerkingsverband van Muziekcentrum Vredenburg, Tivoli en SJU. Deze organisaties worden straks één bedrijf. De verschillen in muziekstijlen en expressie blijven. Het concept van het ontwerp gaat uit van een diversiteit van zalen onder één dak waarbij elke zaal, elke biotoop zijn eigen karakter heeft. Deze diversiteit is van buitenaf zichtbaar. Het Muziekpaleis kent vijf zalen, toegekend aan de vijf zogenaamde ‘biotopen’. De bestaande grote zaal wordt toegekend aan de symfonie-biotoop en de vier nieuwe zalen worden boven of naast de symfoniezaal geplaatst. In de vormgeving zijn de verschillende zalen duidelijk herkenbaar. Deze herkenbaarheid wordt versterkt doordat de zalen (mede om akoestische redenen) los van elkaar zijn gehouden en door verschillende architectenbureaus worden uitgewerkt. Zo ontstaan verschillende sferen die passen bij de verscheidenheid aan muziek-soorten die straks in het Muziekpaleis te horen zullen zijn. Deze architectenbureaus presenteren elk op hun eigen wijze hun zaal/biotoop als onderdeel van dit VO, als volgt: • • • •
Jo Coenen & Co voor de Pop-Rock biotoop Architectuurcentrale Thijs Asselbergs voor de Jazz biotoop NL-Architects voor de Cross-Over biotoop Architectuurstudio Herman Hertzberger voor de Kamermuziekbiotoop, de Symfoniebiotoop (bestaande Grote zaal blok), en de overige ruimten.
Architectuurstudio Herman Hertzberger maakt het geheel en treedt tevens op als supervisor en bewaakt dus de samenhang c.q. de diversiteit. Verschillende zalen onder één dak
14 Architectuurstudio Herman Hertzberger
Jazz zaal
Kamermuziek zaal
Pop-Rock zaal
Entreehal, muziekplein, restaurant
Cross-Over zaal
Symfonie zaal
Posities zalen
Muziekpaleis onder één kap
Architectuurstudio Herman Hertzberger 15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
SYMFONIE-BIOTOOP De symfonie-biotoop bestaat uit de grote zaal van het Muziekcentrum Vredenburg die gehandhaafd wordt evenals de omliggende foyers alsmede de (bestaande) voorzieningen in de kelder ten behoeve van de grote zaal. Er zullen een aantal renovatiewerkzaamheden worden uitgevoerd met behoud van het architectonische karakter, de akoestiek en de sfeer. Zo zal onder andere het zitcomfort worden aangepast en worden de exploitatiemogelijkheden van de foyers verbeterd door deze op de begane grond te vergroten en te koppelen aan een horecavoorziening met uitloopmogelijkheden naar de terrassen aan de westzijde. Op de tweede verdieping komt een glazen VIP foyer met uitzicht over het Vredenburgplein. De gedachte is deze foyer te voorzien van grote schermen waarop men de voorstelling in de zaal kan volgen. Ook van buitenaf zal dit zichtbaar zijn. De (winkelende) passant op het Vredenburg wordt zo verleid naar binnen te komen (of de volgende keer een kaartje te kopen) Overigens is juist het behoud van de grote zaal met zijn karakteristieke architectuur uit de jaren zeventig de katalysator voor het concept van het compacte Muziekpaleis. Zonder deze zaal zou het Muziekpaleis niet de legitimiteit gehad hebben zich op deze wijze zo manifest in de stad – op deze plek – te presenteren met een grandeur die uitstijgt tot die van een Muziekpaleis voor de stad Utrecht. Het wordt een Muziekpaleis voor iedereen. De gekozen constructieve en logistieke opzet is pragmatisch en uiterst flexibel. De huidige noordlob zal plaats moeten maken voor de ondergrondse expeditiehof en de kernen uit het ‘motorblok’. De noodzaak om - ten bate van het kunnen realiseren van de nieuwe zalen, de constructie en de ondergrondse expeditie - andere bouwdelen te slopen is niet meer aanwezig. Te handhaven bestaande bouwdelen van het Muziekcentrum krijgen tenminste op maaiveld wel een nieuwe gevelinvulling.
28 Architectuurstudio Herman Hertzberger
Architectuurstudio Herman Hertzberger 29
Plattegrond grote zaal
Doorsnede grote zaal
30 Architectuurstudio Herman Hertzberger
Architectuurstudio Herman Hertzberger 31
KAMERMUZIEK-BIOTOOP Boven de grote zaal bevindt zich de kamermuziekzaal. De kamermuziekzaal is een compacte brede (kwart ronde) zaal met een vrijhangend balkon. In totaal zijn er 550 zitplaatsen. Door de gekozen opzet zijn er veel zitplaatsen dicht op het podium, net als in de bestaande grote zaal. Achter het podium is een groot venster met zicht op Vredenburg Noord. Primair uitgangspunt is een goede kamermuziekakoestiek, verder alle comfort en sfeer voor de vooral hier veeleisende bezoekerscategorie. Door DHV is gecontroleerd of aan goede voorwaarden voor het realiseren van de gewenste zaalakoestische kwaliteit is voldaan. Dit betreft volume versus zaalcapaciteit, breedte, diepte en hoogte, zichtlijnen etc. Overigens is ook voor de andere zalen een vergelijkbaar onderzoek gedaan. De kamermuziekzaal is via een direct naar beneden lopende trap –als een muziekale kortsluiting – verbonden met het bovenste foyerniveau van de symfoniezaal.
De nieuwe Veste, Breda
32 Architectuurstudio Herman Hertzberger
Orpheus, Apeldoorn
Kamermuziekzaal met venster
Architectuurstudio Herman Hertzberger 33
Niveau 7 25.900+P
b
Niveau 8 29.600+P
a
a’
b’ Niveau 9 33.300+P 34 Architectuurstudio Herman Hertzberger
Doorsnede zaal aa’
Doorsnede zaal bb’
Architectuurstudio Herman Hertzberger 35
6
ONDERGRONDSE EXPEDITIE / BACK-STAGE
Ondergrondse expeditie Ondergronds is er één gezamenlijke expeditieruimte die – met grote goederenliften – direct verbonden is met de ‘back-stages’ en ‘change-over’ ruimten van de zalen. Belangrijk voordeel van de ondergrondse expeditiehof is een volledig autovrij maaiveld rondom het Muziekpaleis en het Vredenburgplein, waardoor alle gevels op maaiveld geheel ter beschikking kunnen zijn voor extern gerichte commerciële functies/horeca. Ook wordt geluidsoverlast (’s nachts) zo voorkomen. Aldus bestaat zo de mogelijkheid de trailers en busjes ondergronds te stallen tijdens de voorstelling. Direct na afloop van de voorstelling kunnen de instrumentaria en equipement weer worden ingepakt. Het overhevelen van equipement in kleine busjes (huidige situatie Tivoli) zal niet meer nodig zijn. Direct vanuit de expeditiehof gaan goederenliften naar de verschillende zalen, met de mogelijkheid tegelijk verschillende zalen te bedienen. De toegang van de expediehof is door het POS voorgesteld aan de noordzijde voorlangs de zijgevel van Staffhorst naast de nieuw aan te leggen Catharijnesingel. Hierbij ontwerpt Architectuurstudio Herman Hertzberger tezamen met de constructeur de ondergrondse expeditiehof op eigen terrein. Het POS wordt geacht de infrastructurele onderdelen te doen. Back-stage: voorzieningen artiesten en medewerkers Alle biotopen en faciliteiten boven het centrale plein zijn direct gekoppeld aan een gemeenschappelijke back-stage toren. Hierin bevinden zich sanitaire ruimten, service ruimten en artiestenruimten. Omdat het hier algemene voorzieningen betreft kunnen ze ook door andere biotopen gebruikt worden. De genoemde algemene voorzieningen liggen zeer dicht bij elkaar en zijn zodoende makkelijk uitwisselbaar tussen de verschillende gebruikers. Elke biotoop heeft daarnaast de beschikking over eigen faciliteiten. De bestaande grote zaal kan gebruik blijven maken van de huidige back-stage faciliteiten en artiestenfoyer in de kelder. Deze ruimten worden uitgebreid en gekoppeld aan de ondergrondse expeditiehof. Hier is ook de beste plek voor de werkplaatsen, direct gekoppeld aan de liften en het laad en los-bordes. Uitgangspunt voor de situering en organisatie van de back-stage is een zo efficiënt mogelijke expediëring met korte looplijnen. Boven in het gebouw bevindt zich dicht bij de andere zalen een tweede artiestenfoyer.
36 Architectuurstudio Herman Hertzberger
Plattegond expeditie
Schema goederenstroom
Architectuurstudio Herman Hertzberger 37
7
AKOESTIEK
Inleiding Belangrijke voorwaarde voor het functioneren van het muziekpaleis is dat de akoestische kwaliteit van de zalen gegarandeerd is en dat de zalen geen belemmeringen ondervinden met betrekking tot de exploitatie als gevolg van te hanteren grenswaarden in het kader van de wet Milieubeheer, alsook vanwege gebruik zonder wederzijdse akoestische verstoring van de zalen onderling. Bestaande en nieuwe zalen zijn akoestisch van elkaar gescheiden waarbij elke nieuwe zaal is opgezet met lichte wanden volgens het zogenaamde ‘doos in doos’ principe. Door deze akoestische opzet kunnen de verschillende muzieksoorten tegelijkertijd worden beoefend en zal er geen onderlinge overlast zijn, en geen overlast naar buiten optreden. De uitgangspunten met betrekking tot de akoestische kwaliteit en gebruikswaarde voor het muziekpaleis zijn: Zaal Symphoniezaal Kamermuziekzaal Popzaal Jazzzaal Cross-Over
Achtergrondniveau 20 dB(A) 20 dB(A) 25 dB(A) 25 dB(A) 25 dB(A)
Geluidproductieniveau [dB(A)] 110 dB(A) 105 dB(A) 110 dB(A) 105 dB(A) 105 dB(A)
Op basis van deze uitgangspunten zijn modelstudies verricht en is het ontwerp ook vanuit akoestisch oogpunt geoptimaliseerd. In volgend schema zijn de akoestische uitgangspunten en consequenties weergegeven. Het maximaal toelaatbaar stoorgeluidniveau is in een NR waarde aangegeven. Het voor het dimensioneren van de maatregelen vanuit exploitatie oogpunt benodigde geluidniveau is in de doorsnede in dB(A) aangegeven. De vereiste geluidwering tussen de biotopen is in de pijlen in dB(A) genoteerd. Op basis van deze uitgangspunten zijn de constructies gedimensioneerd. Akoestisch zijn de vloeren van alle zalen gescheiden van de basisconstructie door middel van speciale opleggingen. De binnenwanden van de zalen zijn geplaatst op deze “verend” opgelegde vloeren en eveneens flexibel verbonden met de basisconstructie. Onder de zaalvloer komt een gesloten verlaagd plafond dat als het ware om de binnendoos doorgezet wordt ter plaatse van wanden en zaaldak. het gebruik van de foyers en cafés is in de beschouwing meegenomen. In onderstaande schematische weergave van de functies is de geluidwering van de uitwendige scheidingsconstructie aangeven alsmede het resulterende geluidniveau ter hoogte van als geluidgevoelige aangemerkte bestemmingen. Maatgevend is de geluidproductie in de bestaande zaal ter hoogte van de nieuwe woonbebouwing aan west en zuidzijde.
38 Architectuurstudio Herman Hertzberger
Akoestische uitgangspunten
Geluidemissie Bij het dimensioneren van de uitwendige scheidingsconstructies is geanticipeerd op de wet Milieubeheer, uitgaande van een gelijktijdig gebruik van de zalen met de geluidniveaus als aangegeven in de tabel. Ook het gebruik van de foyers en cafés is in de beschouwing meegenomen. In onderstaande schematische weergave van de functies is de geluidwering van de uitwendige scheidingsconstructie aangeven alsmede het resulterende geluidniveau ter hoogte van als geluidgevoelige aangemerkte bestemmingen. Maatgevend is de geluidproductie in de bestaande zaal ter hoogte van de nieuwe woonbebouwing aan west en zuidzijde. Geluidemissie symphoniezaal
Geluidemissie nieuwe zalen
Architectuurstudio Herman Hertzberger 39
8
CONSTRUCTIEVE OPZET
De hoofddraagconstructie van het Muziekpaleis bestaat uit de volgende onderdelen: de fundering en expeditiekelder (in beton) de centrale middenzone (‘het motorblok’ als tabiliteitselement (in beton) de gevelkolommen (in staal) de pleinvloer op 18,5 m +P de vakwerkliggers in het dak Deze onderdelen vormen een raamwerk, een frame waarin de meer vrij gevormde muziekzalen worden geplaatst. De popzaal rust onder de pleinvloer op kolommen en op de kern. In de wanden van de zaal worden vakwerkspanten opgenomen om de grote afstand tussen de kolommen te overbruggen. De kolommen worden op de wanden van de expeditieruimte geplaatst. De Jazz-zaal en de Cross-Over zaal zijn uit vakwerken samengestelde dozen die tussen de centrale middenzone en de gevelkolommen worden bevestigd, beide zalen hangen boven de pleinvloer. De kamermuziekzaal wordt eveneens boven de pleinvloer aan de andere zijde van de centrale middenzone bevestigd. Deze zaal wordt gedragen door een gebogen vakwerkwand die de overspanning boven de symfoniezaal mogelijk maakt. Alle bouwdelen komen uiteindelijk onder één dak dat bestaat uit vakwerkspanten die op regelmatige afstand van 10 meter de overspanning van de centrale middenzone naar de gevel (lengte tot 25 meter) maken. De vakwerkspanten rusten aan de noordgevelzijde op kolommen die hun weg vinden tussen de zalen. In architectonisch opzicht wijken ze voor de zalen zoals een toneeldoek wijkt bij aanvang van de voorstelling. In constructief opzicht vormen de kolommen de oplegpunten voor de zalen zoals een boomhut geplaatst wordt tussen de opgaande boomtakken.
Constructieve kern 40 Architectuurstudio Herman Hertzberger
Zalen en vloeren aan constructieve kern
Kamermuziekzaal
Pop-Rock zaal
Cross-Overzaal
Jazz zaal met café Architectuurstudio Herman Hertzberger 41
9
COLOFON
Architectuurstudio Herman Hertzberger – Architects and Urban Designers Gerard Doustraat 220 1073 XB Amsterdam team: maquettes: lay out:
tel. fax.
020-6765888 020-6735510
e-mail.
[email protected] info. www.hertzberger.nl
Herman Hertzberger, Patrick Fransen, Tom Bergevoet, Cor Kruter, Carloes Pollemans, Joep Windhausen, Nicolas Grosmond Marijke Teijsse, Wing Ung Eva de Bruijn
Opdrachtgever: Muziekcentrum Vredenburg Tivoli SJU - Jazzpodium Ontwikkelingsbedrijf Gemeente Utrecht Samenwerkende architecten: Jo Coenen & Co Architectuurcentrale Thijs Asselbergs NL Architects Architectuurstudio Herman Hertzberger Adviezen: Constructeur: Installatieadviseur: Bouwfysica en Akoestiek: Veiligheid: Kosten: Visualisaties:
Ingenieursbureau Zonneveld b.v. Huisman & van Muijen DHV Peutz BBN UBIKmh
Masterplan: POS (Projectorganisatie Stationsgebied) Supervisie: Bert Dirrix 42 Architectuurstudio Herman Hertzberger