Voorjaarsseminar VAB 5 juni 2014 Mr. J.W.M (Ans) Post notaris en mediator tel. 0543 548 888
[email protected] www.hobbelinkenbuitink.nl
Bedrijfsovername doe je zó? Juridische aspecten van bedrijfsovername.
Onderwerpen workshop
Bedrijfsopvolging Huwelijksvoorwaarden, samenlevingsovereenkomst, testament Levenstestament AWBZ-problematiek Schenken
Bedrijfsoverdracht
Bij leven
Bij overlijden
Bedrijfsoverdracht bij leven
Maatschap- of firma contract Welke waarde, welke voorwaarden Samenwerking tussen accountant, bank en notaris Rol notaris, vastleggen afspraken Te maken met ouders, voortzetter, overige kinderen en financier Meerwaardeclausule
Bedrijfsoverdracht bij leven adviseur bank
notaris Agrarisch ondernemer
taxateur
accountant
Bedrijfsoverdracht bij leven Stelling: een familiebespreking vóór de geplande bedrijfsoverdracht is verplicht.
Bedrijfsoverdracht bij leven Controle van de volgende punten: Hoe ziet het firma-contract eruit; Voor welke waarde gaat alles over? (taxatie) Welke voorwaarden gelden voor de overdracht? Wat is er besproken met betrekking tot een meerwaardeclausule? Moet er een voorkeursrecht worden opgenomen?
Bedrijfsoverdracht bij leven Controle van de volgende punten (2) Moet overnamesom betaald worden? Hoe wordt woonrecht geregeld voor ouders? Hoe wordt overgang van vergunningen geregeld? Wat is er met de bank besproken over ontslag hoofdelijke aansprakelijkheid ouders? Fiscale regelingen en clausules? Lijfrente-overeenkomsten?
Bedrijfsoverdracht bij leven Wat is de “macht” van de bank? Casus bedrijfsoverdracht, waarbij financiering na overname voor slechts een half jaar mogelijk was.
Bedrijfsoverdracht bij leven Aandachtspunten: Formulieren voor rvo Wijziging pachtovereenkomsten Aanpassing verzekeringen Wijziging inschrijving Kamer van Koophandel regelen Schenkingsaangifte in verband met de bedrijfsopvolgingsregeling
Bedrijfsoverdracht bij leven Aandachtspunten: Arrest Hoge Raad 22 november 2013 Gedraai Financiën rond opvolging: wel of geen verlaging vrijstellingspercentage? Meerwaardeclausule en rente-aftrek eigen woning (CPP2009/2341M), maximaal 10 jaar; Verpachten: regulier of geliberaliseerd; evaluatie van de pachtwetgeving;
Bedrijfsoverdracht bij leven
Verpachten: regulier of geliberaliseerd: bij overdracht in verschillende fasen: met name als er geen kind-opvolger is (Boer zoekt boer). Evaluatie pachtwetgeving: forse herziening van de pacht nodig?
Waar kiest u voor?
Bedrijfsoverdracht bij overlijden
Testament en maatschapscontract? Legaat onderneming en/of “bedrijfs”woning Waarderingsgrondslag, welke?? Positie overige erfgenamen Familiebespreking
Bedrijfsoverdracht bij overlijden
Is er een testament? Is er een voortzettingsbeding in maatschapsof firmacontract? Is er een finaal verrekenbeding in hvw? Stoppen of voortzetten? Waarderingsgrondslag, welke??
Bedrijfsoverdracht bij overlijden
Positie overige erfgenamen Familiebespreking: er moet ook ruimte zijn voor de emotie Is eventueel (gedeeltelijke) verkoop een alternatief (Let op: BOR)! Financiële gevolgen (hoe staat de bank er tegenover?)
Bedrijfsopvolgingsfaciliteiten
Voortzettingswaarde 5 jaar voortzetten Schenking en bedrijfsopvolgingsregeling Meerwaardeclausule
Huwelijksvoorwaarden Samenlevingsovereenkomst Testament
Huwelijksvoorwaarden
Jaarlijks verrekenbeding: ja of nee?? Finaal verrekenbeding: welke wel of niet opnemen? Inbreng door partner van de ondernemer: nominale leer of beleggingsleer? Vastsstellingsovereenkomst
Huwelijksvoorwaarden
Begrippen uit hvw, firmacontract en testamenten op elkaar afstemmen, bijvoorbeeld: voortzettingswaarde Samenwerking tussen adviseur en notaris van belang, niet alleen belang van ondernemer ook van de partner van de ondernemer bezien.
Huwelijksvoorwaarden Stelling:
Het is beter om geen jaarlijks verrekenbeding meer op te nemen in huwelijksvoorwaarden!
Samenlevingsovereenkomst
Verblijvingsbeding van belang voor eventuele partner
Executeur (testamentair)
Lijst van inbreng van zaken
Testament
Legaat ten behoeve van de bedrijfsopvolger Betaling in termijnen Meerwaardeclausule Executeursbenoeming opvolger Afstemmen van de begrippen met firma-akte en huwelijksvoorwaarden.
Levenstestament • • •
Waarom een levenstestament ? Wat is een levenstestament ? Wat kan er geregeld worden in een levenstestament ?
Waarom een levenstestament ? Problemen uit de notariële praktijk
• • • •
Ik kan het niet (meer) alleen ! (Misbruik van) ouder worden Dementie (recent onderzoek 1:5) Geen gewoon testament (dat werkt bij overlijden)
Uiteindelijk is er altijd een oplossing ? • •
Bewind en mentorschap Curatele
Bewind • •
• •
Rechter benoemt een bewindvoerder Toestemming rechter bij verkoop en schenking Jaarlijks rekening en verantwoording Snelheid…………
Wat is een levenstestament? •
Volmachten, wensen, verzoeken, geboden en verboden, die tijdens leven moeten werken als men niet zelf kan of wil handelen
•
Moet juist ook werken bij wilsonbekwaamheid
Wat kunt u regelen in een levenstestament ? • • • • •
Volmachten Medische volmachten, behandelverboden en behandelgeboden Euthanasieverklaringen Regelingen rond bewind/mentorschap Noodscenario eigen onderneming!!!
Wat kunt u regelen in een levenstestament (vervolg) • • • •
Regeling verkoop eigen woning Schenkingswensen Vastleggen bestaande regelingen bij bank, accountant etc. Vastleggen regelingen en wensen rond verzorging
Problematiek AWBZ Hoge eigen bijdrage te betalen sinds 1 januari 2013 als box 3 vermogen hoog is Grond verkopen om box 3 vermogen te verlagen? Grond = emotie Wel of geen vordering (box 3) op opvolger houden? Wat aan te bevelen?
Problematiek AWBZ Wat zou u adviseren, rekening houdend met deze problematiek, terwijl u niet zeker weet of iemand wel in een zorginstelling zal worden opgenomen?
Schenken
Gewone jaarlijkse schenking € 5.229,00 Grote schenking, éénmalig tussen 18 en 40 jaar (€ 25.096,00) Tijdelijke verruiming schenkvrijstelling tot € 100.000,00 Voorwaarde: aanwenden tbv eigen woning Geen leeftijdsgrens voor begiftigde Geen verwantschap vereist
Schenken
Beperking in geval van schenking ouderkind: de al gegeven grote en/of verhoogde vrijstelling worden in mindering gebracht op de tijdelijk verruimde vrijstelling van € 100.000,00 Voor andere schenkers dan ouder geldt geen beperking Schenking heel goed te gebruiken in het kader van een bedrijfsoverdracht met woning
Schenken Schenken op papier: Belastingdienst Groningen herroept brief over repeterende schenking in één akte ( brief van 21 mei 2014 van belastingdienst Groningen).
Samenvatting Bedrijfsopvolging doe je zó: Tijdig iedereen op de hoogte brengen en ook uw en mijn cliënt wijzen op de processen en de tijd die het vergt, in alle fasen van het leven van de agrarisch ondernemer.
Dank voor uw aandacht
Zijn er nog vragen??
