Voorbereiden op strengere EU-privacy regels. Cornel Vader: Ook banken kunnen helpen. Klant centraal. Nederlandse Vereniging van Banken

Nederlandse Vereniging van Banken

Bank|Wereld Kwartaalblad, nummer 4, december 2012

Voorbereiden op strengere EU-privacy regels Cornel Vader: ‘Ook banken kunnen helpen’ Klant centraal

Bank|Wereld

Focus op skimming De taak van het Landelijk Skimming Point (LSP) is alle informatie over skimming van politie, de bankensector en het Openbaar Ministerie (OM) te bundelen. Daarnaast is een barrièremodel opgesteld dat beschrijft welke barrières de samenwerkende partners tegen skimming kunnen opwerpen, zoals geoblocking, preventie & detectie en maatregelen die op basis van internationale samenwerking worden genomen. Het LSP-team wordt gevormd door rechercheurs, analisten, onderzoekers van de politie, het Interregionaal Bureau Geld- en Waardeverkeer, de bankensector en het OM. De bankensector wordt vertegenwoordigd door Equens, afdeling Fraud Control, die namens Betaalvereniging Nederland de operationele invulling verzorgt. Het LSP groeit inmiddels uit tot hét platform waar alle kennis over skimming wordt gedeeld. Hiervoor wordt zoveel mogelijk (politie-)informatie over onderzoeken van de korpsen verzameld om te komen tot nieuwe onderzoeksvoorstellen. Ook kijkt het LSP of incidenten kunnen worden gekoppeld aan lopende onderzoeken. Verder maakt het LSP inschattingen of een strafrechtelijk onderzoek op een groepering te realiseren is en zorgt het voor uitwisseling van informatie en expertise met het buitenland. Het LSP-team heeft een ondersteunende taak bij skimmingonderzoeken van politie-eenheden. Het levert daarbij een aandeel vanuit zijn expertise. Convenant Binnen de wettelijke kaders werken OM, politie en banken samen en delen zij informatie op basis van een convenant. De minister van Veiligheid & Justitie ondersteunt deze samenwerking en informatieuitwisseling op grond van de Wet politiegegevens. Deze informatieuitwisseling tussen private en publieke partijen is niet alleen complex, maar er bestaat landelijk nog beperkte ervaring mee. Het ministerie van Veiligheid & Justitie heeft dan ook verzocht om de ervaring en ken-

nis in termen van good practices te bundelen in een kennisdossier voor andere privaat-publieke samenwerkingsverbanden. Succesvol Uit registraties van het LSP blijkt dat korpsen maandelijks tussen de dertig en zestig informatieaanvragen krijgen. De expertise van het LSP leidt tot kwalitatief betere analyses en daardoor tot beter onderbouwde onderzoeken. Het LSP werkt succesvol samen met andere partners, zoals Europol. Op deze manier neemt LSP deel aan een Europees netwerk van politie-experts uit Europa waar informatie op het terrein van skimming wordt uitgewisseld. Andere samenwerkingspartners zijn de Koninklijke Marechaussee, Meld Misdaad Anoniem en de Belastingdienst. Door deelname aan internationale conferenties en door contacten met politie en banken in het buitenland vindt er een intensieve en actuele informatie-uitwisseling met verschillende landen, waaronder Roemenië plaats. Van deze informatie is gebruikgemaakt bij verschillende onderzoeken. Arrestaties in Nederland konden zo opgevolgd worden door arrestaties in het buitenland. Ambitie Het uiteindelijke doel is een structureel privaat-publiek samenwerkingsnetwerk van bankensector, politie en het OM tot stand te brengen. Hierdoor kunnen nieuwe ontwikkelingen en dreigingen in een vroeg stadium worden gesignaleerd en kan er effectief actie worden ondernomen. Yvonne Willemsen | Juridische, Fiscale & Veiligheidszaken [email protected] Frans Lepelaar | Manager Fraud Control bij Equens

3

Oogpunt

4

Voorbereiden op strengere EU-privacyregels

6

Cornel Vader: ‘Ook banken kunnen helpen’

11

Impact conclusies en aanbevelingen van Liikanen

12

Nieuw Kamerlid aan het woord

14

Klant centraal

16

De fiscale uitdaging

18

Bank voor de Klas

19

Bankenbibliotheek

20

Nawoord

16

Bank|Wereld is een uitgave van de Nederlandse Vereniging van Banken

Colofon Redactieadres: Gustav Mahlerplein 29-35, 1082 MS Amsterdam Postbus 7400, 1007 JK Amsterdam t: 020 550 28 96 e: [email protected]

Bank|Wereld

3 Oogpunt

Op 1 december 2011 lanceerde de Nationaal Coördinator Terrorisme­ bestrijding en Veiligheid Erik Akerboom namens de minister van Veiligheid & Justitie het Landelijk Skimming Point. Vanaf die dag binden de bankensector, het Openbaar Ministerie en de politie samen de strijd aan tegen skimming. Skimming is een van de meest voor­ komende vormen van cybercrime in het betalingsverkeer.

Uitgesproken

Een vuist tegen skimming

Inhoudsopgave

2

De jeugd heeft de toekomst, wij de sleutel Als men mij zou vragen wat – terugkijkend – ons mooiste resultaat was van 2012, is mijn antwoord: ruim 100.000 kinderen in het basisonderwijs hebben tijdens de Week van het geld een financiële gastles gekregen van een bankier. Wat een prachtig resultaat dankzij de inzet van een paar duizend collega’s en wat een mooi visitekaartje voor onze sector! Ook zelf heb ik weer enkele keren voor de klas gestaan; een keer met prinses Máxima. Ik heb genoten van haar enthousiasme en dat van de kinderen. Kinderen weten meer van geld dan je denkt en hebben een frisse kijk op hoe je daarmee omgaat. Die frisse kijk hebben we ook nodig als het gaat om hoe de samenleving naar banken kijkt. Voorzitter Bernard Wientjes van de ondernemersorganisatie VNO-NCW heeft in een interview gezegd dat ‘het bank bashen maar eens afgelopen moet zijn’. Hij zei dat uit welbegrepen eigenbelang. Banken spelen een belangrijke rol in de economie. Door de opeenstapeling van nieuwe maatregelen op banken komt de ruimte voor kredietverlening aan het bedrijfsleven in de knel. VNO-NCW heeft KPMG hier onlangs onderzoek naar laten doen. De uitkomst is schrikbarend: de optelsom van nieuwe regels voor de bancaire sector kan leiden tot een krimp van kredietverlening tot en met 2015 van 200 miljard euro. Daarbij toont KPMG substantiële prijsverhogingen en gaat zij uit van een versobering van de dienstverlening aan klanten, als gevolg van deze regelgeving. Dit alles staat natuurlijk haaks op ons adagium ‘klantbelang centraal’ waar banken op allerlei manieren hard aan werken. Nieuwe regels kunnen leiden tot meer stabiliteit, maar overdaad schaadt. Met de komst van het nieuwe kabinet gaan wij als bankensector hopelijk toe naar constructieve samenwerking en dialoog met politiek en samenleving. De keuze van het kabinet voor financiële soliditeit en Europese oplossingen is banken uit het hart gegrepen. Belangrijke bakens worden verzet, zoals stappen voor een integrale hervorming van de woningmarkt. De banken ondersteunen dit en willen het kabinet met raad en daad ondersteunen om zijn doelen te bereiken. Zo werken we samen aan vertrouwen. De jeugd heeft de toekomst, wij – de volwassenen – hebben de sleutel in handen die toekomst in positieve zin te vormen. Wim Mijs | directeur Nederlandse Vereniging van Banken [email protected]

Eindredactie: Hanan Laghmouchi, Eelco Dubbeling Redactie: Floris Mreijen, Bart van Leeuwen, Kirsi Rautianen, Willem de Vocht, Dominique d'Haens, Ivo Bolluijt, Gijs Boudewijn, Daan van Seventer Overname van artikelen uit deze uitgave of delen daarvan is toegestaan, mits met bronvermelding. Voor meer informatie over de inhoud van dit nummer kunt u terecht bij de redactie. Vormgeving: Gijs Sierman, Amsterdam Fotografie: Marcel Molle, Simone van Es (foto artikel ontwikkelingshulp en inspiratie), U. Jernberg (foto Henk Nijboer en artikel Bank voor de Klas) Productie: Yardmen, Amsterdam

3

Bank|Wereld

Dossier

Voorbereiden op strengere EU-privacyregels

Bank|Wereld

4

Nieuw juridisch kader De huidige privacyregels zijn afkomstig van de Europese richtlijn bescherming persoonsgegevens uit 1995. Een richtlijn geeft de mogelijkheid om op eigen wijze te zorgen voor implementatie van de nieuwe regels in de nationale wetgeving. Hierdoor verschilt de uitwerking van de regels binnen de verschillende lidstaten. In Nederland zijn deze regels verder uitgewerkt in de Wet bescherming persoonsgegevens (Wbp), geldend sinds 1 september 2001. Met de huidige technologische ontwikkelingen is aanpassing van de bestaande privacyregels noodzakelijk. Ook is het wenselijk dat binnen de Europese Unie gelijke regels gelden. De nieuwe verordening schept regels die straks voor alle lidstaten gelijk zijn en één op één worden overgenomen in nationale wetgeving. Zodra de nieuwe verordening een feit is zal de Wbp komen te vervallen. De nieuwe verordening brengt meer rechten voor de klant, maar ook meer verplichtingen voor de banken met zich mee. Hieronder een korte opsomming van de meest opvallende veranderingen. Nieuwe rechten voor de klant De klant kan voortaan een beroep doen op het ‘right to be forgotten’. Wanneer een bank in strijd met de verordening de gegevens verwerkt, wanneer de gegevens niet langer noodzakelijk zijn voor de doeleinden waarvoor ze zijn verkregen, of wanneer de klant zijn eerder gegeven toestemming intrekt, heeft de klant het recht te vragen om verwijdering van zijn gegevens en het stoppen van verdere verspreiding ervan. Wanneer de bank de persoonsgegevens openbaar heeft gemaakt zal deze alle redelijke (technische) maatregelen moeten nemen om derden die de gegevens eveneens verwerken ook van dit verzoek op de hoogte te brengen. Deze derde partij wordt dan verzocht om iedere koppeling, kopie of reproductie van die gegevens te wissen. Een ander, in het oog springend, nieuw recht van de klant is het recht op dataportabiliteit. Dit recht houdt in dat de klant kan vragen om een digitale kopie van zijn gegevens wanneer deze gegevens langs elektronische weg zijn verwerkt. Dit moet de overstap naar een andere bank makkelijker maken.

Op 25 januari 2012 heeft de Europese Commissie een voorstel voor een nieuwe verordening voor de bescherming van persoonsgegevens gepubliceerd. Strengere regels gaan gelden en hoge boetes kunnen worden opgelegd. Een behoorlijke impact staat ons te wachten. Banken doen er goed aan om nu al na te gaan welke aanpassingen straks nodig zijn.

Nieuwe verplichtingen voor de banken Grote ondernemingen, en dus ook banken, zullen een privacyfunctionaris, ook wel een data protection officer genoemd, moeten gaan aanstellen. Deze persoon functioneert als adviseur en bewaakt de naleving van de verplichtingen uit de verordening. Ook zal de functionaris optreden als contactpersoon voor de toezichthouder. In plaats van de huidige meldingsplicht moeten banken een logboek met daarin alle gegevensverwerkingen bijhouden. Het College Bescherming Persoonsgegevens (CBP) kan op verzoek inzage krijgen. De verordening gaat nog een stap verder dan de Wbp waar het gaat om de bescherming van persoonsgegevens. Banken zullen in een vroeg stadium bij hun processen een privacy-impactanalyse moeten maken. Ook komt er een meldingsplicht voor databreaches. Wanneer er sprake is van een beveiligingslek moet de bank hiervan

binnen 24 uur melding doen bij het CBP. Wanneer de databreach negatieve gevolgen heeft voor de klant zal de bank ook de klant hiervan op de hoogte stellen. Privacy bij design brengt met zich mee dat banken straks privacywaarborgen moeten hebben ingebouwd in hun bedrijfsprocessen. Dit gaat verder dan het toepassen van technische maatregelen voor de informatiebeveiliging. Incidenten waarschuwingssysteem Nog niet duidelijk zijn de gevolgen van de verordening voor de huidige werking van het incidentenwaarschuwingssysteem dat banken hanteren om fraude tegen te gaan. De verordening is namelijk strenger dan de Wbp waarop het huidige protocol (PIFI) is gebaseerd. Hoge boetes De toezichthouders krijgen meer handhavende mogelijkheden, waaronder het opleggen van hoge boetes. Voor het niet voldoen aan de regels in de verordening moeten banken rekening houden met boetes van 0,5, 1 of 2 procent van de jaarlijkse wereldwijde omzet. Reden genoeg om de zaken straks op orde te hebben. Goede voorbereiding noodzakelijk Momenteel doorloopt de verordening het hele Europese wetgevingsproces. Via stakeholders als de European Banking Federation en VNO-NCW wordt geprobeerd om zoveel mogelijk invloed uit te oefenen op de inhoud van de verordening. De verwachting is dat de verordening op z’n vroegst pas in 2015 van kracht zal worden. Voor de banken is het raadzaam om dit wetgevingsproces goed te volgen en de komende periode te gebruiken om hun privacybeleid zoveel als mogelijk in lijn te brengen met de verordening. Ook de aanpassing van gegevensverwerkende systemen kan niet tijdig genoeg worden gestart. Mandy Dee | Veiligheidszaken [email protected]

Samenvatting: – Verordening in plaats van Richtlijn – huidige Wbp straks verleden tijd – klanten krijgen meer rechten – banken krijgen meer verplichtingen – een datalek moet binnen 24 uur worden gemeld – hoge boetes bij overtreding tot maxi- maal 2 % van wereldwijde jaaromzet – inwerkingtreding niet voor 2015 Voor leden is er meer informatie te vinden op het ledennet van de NVB.

5

Bank|Wereld

Reportage

Women’s World Banking: tijd voor ‘shevolution’ Ruim twintig dames afkomstig van Micro­financiële Instellingen (MFI), waaronder banken, reisden half oktober vanuit Afrika naar Amstelveen. KPMG bood deze vrouwen een vijfdaags leiderschapsprogramma aan en zal hen een jaar lang op afstand coachen.

‘Opleiding is je eerste echtgenoot’ Een opvallend gezelschap in de grote zaal van het hoofdkantoor van KPMG in Amstelveen. Normaal wordt de plek gedomineerd door blanke mannen in grijze pakken. Nu zijn de meer dan honderd aanwezigen voor het overgrote deel vrouw. Ruim een derde heeft een donkere huidskleur. Er zijn ruim twintig vrouwelijke bankiers en vertegenwoordigers van NGO’s die microfinanciering verzorgen in Afrika. De bijeenkomst is onderdeel van het vijfdaags leiderschapsprogramma dat KPMG heeft georganiseerd in samenwerking met Women’s World Banking.

Girl effect De middag begint met een vertoning van de film ‘The girl effect’. Het snel gemonteerd filmpje promoot het geven van hulp aan meisjes in ontwikkelingslanden, opdat zij zich verder kunnen ontplooien. Als ‘wij’ ons deel doen, ‘dan doen de 600 miljoen meisjes in de ontwikkelingslanden de rest.’ Kirsten van den Hul, die zich The Change Agent noemt, presenteert de middag in dezelfde ronkende stijl. Van den Hul vertegenwoordigde het afgelopen jaar Nederland bij het Vrouwen-programma van de Verenigde Naties. Ze voorziet een ‘shevolution’, een vrouwelijke revolutie. ‘Vrouwen vormen de

sleutel tot verandering’, zegt Van den Hul. En die verandering is volgens haar nodig, want vrouwen vormen weliswaar een meerderheid bij hogescholen en er zijn bijvoorbeeld in de Verenigde Staten meer vrouwen dan mannen die werken, maar vrouwen verdienen wereldwijd slechts elf procent van het inkomen, en bezitten slechts één procent van de grond. PPP De bijeenkomst is ook bedoeld om te netwerken. Van den Hul vraagt iedereen in de zaal om zich om te draaien en kennis te maken met diegene voor of achter zich. Zo maak ik

Bank|Wereld

6

kennis met KPMG-partner Jessica Mahn. Zij is verantwoordelijk voor KPMG People. Ze is naar de bijeenkomst gekomen omdat ze één van de mentoren is van de Afrikaanse vrouwelijke bankiers. Het programma gericht op ‘empowering’ van vrouwen – het krachtiger maken van vrouwen – sluit aan bij haar werk. Het is nuttig voor haar adviezen op het gebied van People Planet Profit. Shero Presentator Van den Hul toont die persoonlijke betrokkenheid volop. Als Van den Hul oud-FNV-voorzitter Agnes Jongerius op het podium uitnodigt, noemt Van den Hul haar een ‘shero’, een vrouwelijke held. De jarenlang tot machtigste vrouw van Nederland verkozen Jongerius vertelt dat het in haar jeugd helemaal niet voor de hand lag dat zij ooit zo’n rolmodel zou worden. ‘Ik dacht dat ik – als vrouw – kon kiezen tussen verpleegster of lerares.’ Volgens Jongerius kan er in korte tijd veel veranderen. ‘Mijn moeder moest nog stoppen met werken, als lerares, op het moment dat ze trouwde. Dat was in Nederland, zo’n vijftig jaar geleden!’ Toch wordt Jongerius ‘natuurlijk’ nog wel eens boos als ze ziet dat vrouwen niet gelijk betaald krijgen als mannen en dat vrouwen ondervertegenwoordigd zijn in de hogere functies. Call center Liesbeth van der Kruit, directeur Corporate Social Responsibility bij Achmea, wijst ook op de beperkte doorstroming van vrouwelijk talent. ‘De financiële sector is conservatief. Er werken veel vrouwen voor ons, maar die werken in het call center en backoffice, niet of nauwelijks in het senior management.’ Volgens Van der Kruit is het niet alleen vanuit sociaal maar ook vanuit marketingoogpunt van belang dat een bedrijf voor de helft uit vrouwen bestaat. Microfinanciering Als de Vice President van ING Microfinance op het podium komt, wordt er wat gegniffeld – Roy Budjhawan is immers een man. ­Budjhawan vertelt over de duurzame Groenbank van ING, die expliciet sociaal- of milieutechnisch verantwoorde projecten financiert, zoals microfinanciering in India. Van den Hul zegt dat ze zou willen dat alle

banken zich op zulke dingen richtten. Volgens Jongerius en Budjhawan gebeurt dat al: Nederlandse banken hebben allemaal zo’n duurzame afdeling en er is steeds meer vraag naar. Maar Van der Kruit merkt op dat er wel verschillen zijn; zo hebben niet alle banken de duurzame richtlijnen van de Verenigde Naties ondertekend, de UNEP. Van den Hul vraagt zich dan af of er misschien sprake is van ‘groenwassen’, een term voor bedrijven die iets groens of sociaals doen om het imago op te vijzelen of om minder nobele zaken elders in het bedrijf te doen vergeten. Budjhawan spreekt dat tegen: ‘Je kunt ook geld verdienen met een groene bank. En dat is niet slecht.’ Jongerius beaamt dat deels: ‘Die beschuldigingen van ‘groenwassen’ komen niet uit de lucht vallen; je moet kritisch blijven. Maar je kunt goede resultaten boeken en toch duurzaam zijn, dat blijkt uit de Nederlandse Financierings Maatschappij voor Ontwikkelingswerk, de kleine ontwikkelingsbank waar ik commissaris ben.’ Van der Kruit stelt vervolgens dat niet alleen het gemiddeld lagere rendement banken behoedt om massaal in de microfinanciering en andere ‘goede dingen’ te gaan. Ook de strenge regels rond risicobeheer voorkomen dat. Alleen Dan is het woord aan Phyllis Mbungu, CEO van SMEP, microfinancier in Kenia. Ze is

dankbaar dat ze het leiderschapsprogramma mag volgen. ‘Als CEO sta je vaak alleen. Hier kun je dingen bespreken, bediscussiëren. Door deze hulp heb ik de mogelijkheid om op mijn beurt weer andere vrouwen nog beter te helpen.’ Gezin Aan het einde van de bijeenkomst, tijdens het ‘World Café’, worden alle mentees met hun mentoren aan een tafeltje gezet waar ze om advies kunnen vragen. Monica Sanyu is hoofd Personeelszaken van de Uganda ­Finance Trust, een in microfinanciën gespecialiseerde bank in Uganda die voortkomt uit een NGO. Ze stelt vragen over emancipatie, de positie van de vrouw op de arbeidsmarkt. ‘Wat zeg je als vrouwen zich niet verder ontwikkelen in hun werk omdat ze bang zijn dat ze dat ze moeten kiezen voor werk of gezin?’ Sunita Changoe, ‘The social connector’, antwoordt persoonlijk: ‘Mijn moeder zei altijd dat opleiding je eerste echtgenoot is.’ Ook de andere vragen van Sanyu gaan over de combinatie van werk en privé. Zo wil Changoe graag weten wat je ‘doet’ met vrouwen die werk moeilijk kunnen combineren met familie en kinderen. Opnieuw geeft Changoe snel advies: ‘Open een crèche’. En, vraagt Sanyu, hoe ga je om met relaties op het werk? Niet tolereren, zegt haar mentor. Laat hen zelf kiezen wie bij de bank mag blijven werken. ‘Maar dan verdwijnt de vrouw – die is onderdanig. Dat vind ik niet eerlijk’, zegt Sanyu. Directe oplossingen zijn er niet. Toch is Sanyu blij dat ze haar gedachten kan scherpen. Hanan Laghmouchi | Communicatie [email protected] Daan van Seventer –

7

Bank|Wereld

De ontmoeting

Cornel Vader is directeur van de Stichting Leger des Heils Welzijnsen Gezondheidszorg. Het is een grote, landelijk actieve zorg­ instelling van het Leger des Heils, die zich richt op mensen die problemen hebben op verschillende vlakken: mensen zonder eigen huis, zonder werk, met schulden en psychische problemen, en ook nog verslaafd – om maar een combinatie van ‘probleemvelden‘ te noemen. Professionele hulp.

‘Ook banken kunnen helpen’ Banken bieden hun een basisrekening en werken mee aan de invoering van een zogeheten Vroegsignalering index Probleemschulden. Maar meer hulp is gewenst en ook banken kunnen ‘partner‘ worden van het Leger des Heils, zegt Vader.

Bank|Wereld

8

‘In elk programmaboekje van een klassiek concert kom ik een bank tegen. Bij kunsttentoonstellingen hetzelfde. Leuk hoor, die sponsoring; ik houd ook van kunst en cultuur. Maar waarom gaan banken niet ook eens een samenwerking aan met een zorginstelling?‘, vraagt Cornel Vader zich af, halverwege het gesprek in het sobere ‘hoofdkwartier‘ van het Leger des Heils op loopafstand van station Almere Centraal. Zijn vraag over het sponsorbeleid van banken is tekenend voor de no-nonsensehouding van de directeur van de Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg, en eigenlijk voor de hele organisatie, die zich richt op hulp aan mensen met problemen op meerdere vlakken. Vader, 54 jaar, werkt al 25 jaar bij het Leger en is sinds vorig jaar directeur van de Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg, een professionele zorginstelling, helemaal ingebed in het Nederlandse zorgstelsel. Nieuwe collega‘s moeten in hun omgeving vaak nog uitleggen dat het Leger des Heils en zeker de zorgstichting allang geen ‘Vrijwilligers Leger’ meer is, zoals het 125 jaar geleden begon. ‘Er werken hier nu 5.500 mensen, die worden betaald volgens acht of negen verschillende CAO‘s. We helpen jaarlijks zo’n 35.000 cliënten en we zijn gewoon lid van de brancheorganisaties in de zorg en het welzijn. We zijn bijvoorbeeld ook een reclasseringsinstelling en we zijn er tevens voor jeugdigen die onder toezicht zijn gesteld via de rechter’, zegt Vader. De verwarring over het karakter van het Leger des Heils is ‘soms hilarisch’, zegt Vader: ‘Je hoeft hier echt geen uniform aan hoor – mag wel trouwens. Vrouwen met hoedjes hebben we niet meer. En je hoeft niet met de Strijdkreet rond en niet lid te zijn van het kerkgenootschap. Slechts drie procent van het personeel is daarvan lid. Ik hoor daar overigens bij. En we doen ook niet aan koppelverkoop. Natuurlijk niet; we leveren gewoon zorg en welzijn.’

Cornel Vader Directeur Stichting Leger des Heils Welzijnsen Gezondheidszorg

U bent een gewone zorginstelling? ‘Voor een groot deel wel. Wij zitten gewoon ingebed in het Nederlandse zorgstelsel. Voor het overgrote deel, 95 of 98 procent, wordt onze stichting gefinancierd uit reguliere gelden. We zitten ook in alle gewone zorg- en welzijnsnetwerken. Tegelijk maken we deel uit van het Leger des Heils, het internationale Salvation Army. We zijn onderdeel van de internationale christelijke kerk. Vanuit de inspiratie van het evangelie doen wij ons werk. Ieder mens is een uniek schepsel dat tot z’n recht moet kunnen komen, met een plek in de samenleving, die mee mag doen, die plezier kan beleven aan alle dingen die het leven ook biedt. Voor een hele grote groep, aan de onderkant, in de marge, is dat op alle fronten heel erg ingewikkeld. Maar het gaat niet enkel om slachtofferschap; mensen hebben ook hun eigen gedrag, maken keuzes. We zijn niet zoetsappig of zo. We kijken wel naar mensen die anders niet geholpen worden, vanuit die inspiratie. En daar zit ook wel weer een financieringsprobleem. Mensen die buiten de schotten vallen, met problemen op meerdere vlakken, krijgen niet zo gemakkelijk toegang tot de zorg die ze nodig hebben en krijgen de zorg ook niet zo gemakkelijk betaald. Voor die zorg gebruiken we, zolang het niet regulier wordt gefinancierd, de inkomsten van de Stichting Leger des Heils Fondsenwerving.’ U wilt voor die hulp aan cliënten liever reguliere zorgfinanciering? ‘Ja. Die 35.000 mensen met wie wij te maken hebben zitten aan die uiterste onderkant van de samenleving. Die hebben een veelheid aan problemen. En Nederland heeft het altijd netjes opgedeeld in compartimenten, aangeharkt. Na wetswijzigingen van de AWBZ gebeurt dat op lokaal niveau opnieuw. Daar lopen we voortdurend tegenaan. Dat betekent dat we continu moeten zoeken naar nieuwe wegen om de mensen die aan de onderkant zitten volwaardig te laten meedoen in de samenleving, of om hun op z’n minst de zorg te kunnen geven die ook alle andere Nederlanders krijgen, bijvoorbeeld via de AWBZ. Dat lukt niet door al die schotten die er zijn. Als iemand bijvoorbeeld verslaafd is en een attention-deficit-disorder heeft, dan heeft diegene medicatie via een psychiater. Dan kan het makkelijk gebeuren dat de ene instelling verwijst naar de andere, omdat men vindt dat eerst de verwardheid in het hoofd van iemand over moet zijn voordat je iets kunt doen aan de verslaving. De ander wil juist eerst rust in het hoofd... En voeg daaraan toe dat iemand geen vaste plek heeft. Dat is vaak het geval in onze praktijk. Die zit bij vrienden. Wordt weggestuurd. Gaat ergens anders heen, woont tijdelijk even in een kraakpand of in leegstandsbeheer. Die is gescheiden, heeft misschien ergens een kind, of heeft nooit een relatie gehad – althans niet vast; is ergens nog een kind, wordt dat onder toezicht gesteld. Het is gewoon nog een mess. Probeer daar eens greep op te krijgen. Dan zitten alle schotten gewoon in de weg. Dat krijg je niet voor elkaar. En je loopt sowieso al het risico bij mensen aan de onderkant van de samenleving dat ze zeggen: laat dan maar zitten, laat mij maar. Later komen ze toch weer, gaan in de fout, of raken totaal ontredderd, ontspoord. Dat is de reden waarom wij proberen, op beleids- én op financieringsniveau, die basale dingen waar in principe iedereen recht op heeft, toch aan elkaar te knopen.’

9

Bank|Wereld

U geeft per jaar zo’n 35.000 mensen steun of zorg. Hoeveel van hen zijn jarenlang ‘vaste klant’? ‘Hoe groot die groep is die steeds terugkomt, dat weten we niet. Maar we zijn ons er, sinds een jaar of drie vier, wel van bewust geworden dat we voor een groep cliënten hun enige vrienden zijn. Dat mensen bij ons blijven hangen. En dat moet dus niet. We proberen de mensen met anderen te ‘verbinden’ in de wijken waar we zitten, in tal van netwerken. Het gaat ook om het tegengaan van maatschappelijke uitsluiting. Dat kan bijvoorbeeld ook te maken hebben met schuldhulpverlening; schuld blokkeert participatie. Toegang tot de gewone wereld, de zorg, een gewone bankrekening, tot financiering, is heel belangrijk.’ De Nederlandse banken leveren juist daarom sinds een aantal jaren een heel eenvoudige ‘basisbankrekening’. Werkt dat voor uw cliënten? ‘Ja. Zeker met die nieuwe gebruiksvriendelijke website daarvoor. Die toegang tot een bankrekening is nu goed geregeld. Anderzijds is het natuurlijk wel zo dat mensen vroeger te gemakkelijk schulden konden maken. Kijk, dat gemakkelijke kopen op krediet tot voor de crisis, met die reclames in de omroepbladen, dat is onwenselijk, dat is helder. Daar zien wij nog steeds de gevolgen van. Maar ik zie dat we bij de schuldenaanpak juist schouder aan schouder met de banken optrekken om te komen tot een Vroegsignalering index ­Probleemschulden, de ViP, zoals die nu heet. Ook de corporaties, de energiebedrijven, de thuiswinkelorganisaties en de sociale partijen vanuit schuldhulpverleningshoek zeggen nu: de nood is zo hoog, we willen onze verantwoordelijkheid nemen. Ik ben optimistisch dat zo’n signaleringsindex er nu ook echt komt. Laatste nieuws is dat het CBP, die kijkt naar de privacy en daar vrij streng in is, heeft gezegd dat we een pilot mogen starten. Maar we willen eigenlijk alleen maar starten als de pilot zo groot van omvang is dat het bijna het hele systeem is, omdat je dan pas kunt bewijzen dat het werkt. Dus we zijn er nog niet met de ViP, maar ik hoop echt dat die er komt. Het is echt belangrijk dat er een goed signaleringssysteem komt, want met

Het interview met Cornel Vader vond plaats op 7 november jl. Op 5 december heeft de NVB bekendgemaakt dat de banken niet achter de huidige opzet van het landelijk informatiesysteem schulden kunnen staan. De banken willen nog steeds meewerken aan de ontwikkeling van een signaleringssysteem –zoals het in het interview genoemde ViP. Maar ‘in de huidige opzet’ zou het geen goed werkend systeem worden, verwachtten de banken. De grootste schuldeisers – de Belastingdienst, de zorgverzekeraar en de telecomsector – doen namelijk niet mee aan de vroegsignalering. Ook blijkt dat een systeem dat aan de privacyregels voldoet voor klanten te ingewikkeld wordt. De banken blijven zich inzetten om overkreditering te voorkomen, onder meer door gebruik van de Nibud-normen in de gedragscodes.

een goed informatiesysteem over schulden, waarbij echt alle relevante partijen meewerken, kun je zien aankomen wanneer of bij wie probleemschulden ontstaan. Dan kun je grote schulden voorkomen. En grote schulden zorgen voor uitsluiting. Je cirkelt ontzettend hard naar beneden: een paar maanden geen gas en elektra en het wordt afgesloten, een paar maanden geen huur en het huis uit. Dat zijn vaak mensen die alleen wonen. Maar ook gezinnen!’ Zouden de banken uw cliënten kunnen helpen met financiële educatie? Wij hebben partnerships met meer bedrijven en proberen er iets voor langere tijd van te maken. Zo werken we in een werkervaringsproject samen met La Place. We hebben ook een aantal 50|50-winkels met kleding. En we hebben bijvoorbeeld in de logistiek samenwerkingsverbanden met marktpartijen. Dat gaat niet om een incidenteel ding, maar om langdurige samenwerking, goed opgezet. Ook banken zouden ons op zo’n manier kunnen helpen, bijvoorbeeld door partner te worden op het gebied van financiële educatie. Maar dan moet je er voor deze groep wel echt bij blijven. Een keer iets vertellen in een klasje, dat werkt voor deze mensen niet. Bij de problematiek waar wij tegenaan lopen, moet je afdalen en erbij blijven. Een maatje worden. Langdurig. Niet aan de buitenkant blijven zitten. Dat betekent ook dat het iets met jezelf doet, want dan is er iemand die om je geeft, het komt dichtbij. Dat zien onze mensen ook zelf hoor. Veel mensen hebben het hart op de goede plek. Maar vind je ook de mogelijkheid om te zeggen: ik kan best wat met dat hart doen? Dat geldt voor onze mensen, en ook voor de mensen van de banken.’ Gijs Boudewijn | Betalingsverkeer, Ondernemingsklimaat & Financiële Educatie [email protected] Daan van Seventer

Liikanen:

impact conclusies en aanbevelingen De Europese Expertgroep, EU High-level Group on Structural Banking Reform, onder leiding van de centrale bankier van Finland, Liikanen, werd opgericht door eurocommissaris Michel Barnier. De groep heeft onderzocht of en hoe de Europese bankensector eventueel moet hervormen in de nasleep van de financiële crisis. De expertgroep concludeerde dat het universele Europese bankenmodel een goed model is waarbij risico’s gespreid kunnen worden en de klant kan worden bediend. Ook concludeerde de experts dat te weinig inzicht bestaat in de complexe verwevenheden tussen alle instellingen in de financiële sector. De expertgroep heeft hierop de aanbeveling gedaan handelsactiviteiten in een aparte dochter van een bank af te splitsen wanneer die handelsactiviteiten een bepaald percentage (15-25) van de totale activa van de groep overstijgen. Ook adviseerde de groep een additionele afsplitsing via de herstel- en resolutieplannen, het opleggen van extra kapitaaleisen aan handelsactiviteiten, het instellen van een aparte bail-in-categorie en corporate governance-eisen. In de Verenigde Staten (Volcker rapport) en het Verenigd Koninkrijk (Vickers rapport) is onderzoek gedaan naar de structuur van banken. Volcker adviseerde een scheiding van investment banking en retail banking. Vickers adviseerde een afscherming van retailactiviteiten van andere activiteiten, eigen kapitaaleisen en onafhankelijke governance. In feite hebben Liikanen, Volcker en Vickers dezelfde analyse gemaakt, maar is hun uitwerking van toepassing op verschillende omstandigheden. Centraal bij de drie commissies staat een scheiding tussen de retail- en de handelsactiviteiten. De expertgroep Liikanen lijkt bij haar conclusies en aanbevelingen voor een aanpak te kiezen die een mix is tussen ‘Volcker’ en ‘Vickers’, waarbij zij wel groot belang hecht aan het in stand houden van het universele bankmodel. Dit speelt namelijk een essentiële rol in de Europese economie.

Herman Wijffels over hervorming bankwezen: "Voor Nederland hoeft dit geen grote implicaties te hebben, omdat Nederlandse banken al veel hebben gedaan om hun risico's te verminderen. Met name grote Duitse, Franse en Britse banken met ingewikkelde en risicovolle beleggingen zullen ingrijpende veranderingen moeten doorvoeren, als het rapport realiteit wordt."

De Nederlandse Vereniging van Banken (NVB) is altijd voor de benadering geweest dat bancaire activiteiten in geval van nood ‘scheidbaar’ moeten zijn. Nederlandse banken lopen in Europa voorop als het gaat om het maken van (afwikkel)plannen van aanpak hoe in dat geval te handelen. Bij het verplicht scheiden van bankactiviteiten riskeert men hogere funding- en kapitaalskosten voor banken. Het is belangrijk dat banken de rol kunnen blijven spelen om huishoudens en (export) bedrijven van krediet te blijven voorzien. De NVB is van mening dat de afwikkelplannen, samen met de nieuwe voorstellen voor hogere kapitaal- en liquiditeitseisen, invoeren van bail-in-kapitaal (waardoor schuld kan worden omgezet in kapitaal en in feite een extra buffer wordt gecreëerd) en de bankenunie de bancaire sector meer solide maken en risico’s eerder worden onderkend. Daar wordt nu hard aan gewerkt. Nationale initiatieven Niet alleen in het Verenigd Koninkrijk maar ook in Frankrijk en sinds kort ook in Nederland denkt men na over de structuur van de eigen financiële sector. In Frankrijk zal men bankactiviteiten beoordelen of deze goed zijn voor de klant en juist niet. De activiteiten die niet voldoen worden dan verboden. Het lijkt erop dat market making volgens de Franse autoriteiten als dienstig aan de klant wordt beschouwd. De Commissie Structuur Nederlandse Banken is onlangs begonnen met haar onderzoek naar de noodzaak van structurele hervormingen van de Nederlandse bankensector voor de financiële stabiliteit. De commissie, onder leiding van Wijffels, zal onderzoeken hoe de afwikkelbaarheid van banken kan worden verbeterd bij een faillissement. De commissie zal bestaan uit 13 leden met verschillende expertises uit de financiële sector. Men streeft ernaar het eindrapport op 15 juni 2013 te presenteren. Hoewel deze nationale initiatieven bijdragen aan meer zicht krijgen op samenstelling van de nationale sectoren, bemoeilijken deze echter wel mogelijke nieuwe Europese wetgevingsinitiatieven. Als ieder met eigen afwijkende voorstellen komt, maakt dit de financiële sector niet alleen nationaal, maar ook Europa-breed minder efficiënt, zonder daarbij risico’s te verminderen. Daarom deed Liikanen in november een oproep in de Britse parlementscommissie om niet te veel af te wijken van de Europese hervormingsagenda van de bankenstructuur. De NVB steunt deze oproep. De hervormingsagenda heeft het Europese en Nederlandse bankenlandschap al danig veranderd waardoor risico's zijn verminderd en dient daarom op Europees niveau te worden opgepakt. Martijn Vliegenthart | Public Affairs Brussel [email protected] Koen Holdtgrefe | Toezicht [email protected]

Uitgesproken

Banken: plan schuldsignalering werkt niet Links Jeroen Hoog­teijling, directiesecretaris, midden Gijs Boudewijn NVB, en rechts Corné Vader, directeur van de Stichting Leger des Heils Welzijnsen Gezondheidszorg. De NVB ondersteunt het Leger des Heils met deelname aan Dam tot Damloop. Met de actie ‘ikloopwarmvoormensen’ hebben de lopers van het Leger des Heils team geld ingezameld voor het buurtwerk van het Leger des Heils.

Bank|Wereld 11

10

Bank|Wereld 12 Interview

Nieuw Kamerlid aan het woord

Henk Nijboer van de PvdA is nieuw in de Tweede Kamer. Een kennismaking met deze financieel woordvoerder.

Wat is uw affiniteit met de financiële sector? ‘Een gezonde financiële sector is een absolute voorwaarde voor een goed werkende economie. Kredieten, spaartegoeden en het betalingsverkeer vormen het smeermiddel van een economie. Als algemeen econoom heeft de financiële sector daarom altijd mijn aandacht gehad. We hebben gezien welke schade de financiële sector kan toebrengen aan de reële economie. We moeten weer toe naar een dienstbare financiële sector die bijdraagt aan economische groei.’ Wat worden uw speerpunten als financieel woordvoerder? ‘Ik heb twee hoofddoelen. In de eerste plaats wil ik dat de risico’s voor de overheid worden beperkt. Het moet afgelopen zijn met het gedrag waarbij de lusten privaat worden geïncasseerd, en de lasten publiek worden afgewenteld. In de tweede plaats wil ik dat alleen producten worden verkocht waaraan mensen behoefte hebben. Het moet klaar zijn met de verkoop van producten met een irreëel hoge kostprijs en woekerpolissen mogen nooit meer worden verkocht. Ik verwonder me sterk over de derivaten die aan (semi)publieke instellingen zijn verkocht: ze kwamen bij de bank om risico’s te beperken en gingen de deur uit met producten die de risico’s vergroten. Om beide doelen te bereiken zijn er fundamentele hervormingen in de financiële sector nodig. Ik ben blij dat in het regeerakkoord een heel stevige paragraaf is opgenomen met de noodzakelijke hervormingen: een snellere verhoging van de kapitaaleisen, de wettelijke verankering van een zorgplicht van banken, een verplichte bankierseed, een wettelijke beperking van de maximale bonus en – niet onbelangrijk – afspraken over de noodzakelijke stappen richting een bankenunie. Met dit alles worden banken minder kwetsbaar en worden bankiers gestimuleerd in het belang van de klant te werken.

Bank|Wereld 13 Bij al deze maatregelen is het voor de PvdA van groot belang dat de kredietverlening aan consumenten en bedrijven op gang blijft.’ Momenteel komt er vanuit Europa veel nieuwe regelgeving op de bancaire sector af. Welke van die regels spreekt u het meeste aan en welke het minste? ‘De PvdA is voorstander van Europees bankentoezicht en vervolgens een Europese bankenunie. Dat moet volgens het adagium zo snel als mogelijk, maar niet sneller dan verantwoord. Het vormgeven van een Europese bankenunie is een herculesopgave. De eurocrisis heeft echter aangetoond dat Spaanse banken ook onze pensioengelden in gevaar kunnen brengen. Het is daarom belangrijk dat we ervan op aan kunnen dat het toezicht in andere landen op hetzelfde niveau is als hier. Ook hebben we gezien dat als de Ierse overheid de banken redt, dat ook gevolgen heeft voor ons. Een Europees resolutiemechanisme zorgt ervoor dat de band tussen banken en overheden doorgesneden wordt. Dat is belangrijk om tot een sterkere financiële sector te komen, maar zeker ook om ervoor te zorgen dat landen niet gegijzeld worden door zombiebanken.’ Hoe blijft u op de hoogte van de nieuwe ontwikkelingen en regelgeving die zich afspelen in Brussel? ‘Als Kamerlid komt er dagelijks enorm veel informatie op je af. Het is dus belangrijk tijd vrij te maken die besteed kan worden aan de dingen die even losstaan van de dagelijkse waan. Dat probeer ik consequent te doen. Daarnaast geeft de Tweede Kamer aan bij welke dossiers zij zeer nauw aangesloten wil zijn. Zodra er ook maar iets bekend wordt over bijvoorbeeld voorstellen rondom de bankenunie, dan wordt de Kamer daarover direct geïnformeerd. Daarnaast heb ik veel gesprekken met mensen uit de sector, Europa en de wetenschap. Uiteraard spelen ook de (internationale) media een belangrijke rol in het verkrijgen van informatie.’ Acht u het noodzakelijk om in de toekomst meer politieke macht over te dragen aan Brussel om zo tot een goed werkende monetaire unie te komen? ‘Als het goed gaat met Europa gaat het goed met Nederland. Een crisis in Europa voelt Nederland heftiger dan veel andere landen. Daarom hebben we belang bij een sterk Europa dat zo snel mogelijk

de crisis overwint. Daarvoor is het noodzakelijk dat er op sommige terreinen stappen worden gezet naar verdere integratie. Wij houden daarbij vast aan het subsidiariteitsbeginsel. Het is evident dat het toezicht op internationaal opererende banken beter plaats kan vinden op Europees niveau dan op nationaal niveau. Maar tegelijkertijd ben ik erg blij dat in het regeerakkoord is afgesproken dat geïnventariseerd gaat worden welke beleidsterreinen – conform het principe van subsidiariteit – kunnen worden overgedragen aan nationale overheden.’ Hoe ziet de bank van de toekomst er volgens u uit? ‘Degelijk, klantgericht en dienstbaar aan de reële economie. Als dat zou lukken is mijn agenda voor de financiële sector geslaagd. Bedrijven moeten erop kunnen vertrouwen dat ze krediet kunnen krijgen bij banken, spaarders moeten er zeker van kunnen zijn dat hun spaargeld niet in gevaar komt, het risico voor de overheid moet klein zijn en last but not least, als je een product koopt moet je er zeker van kunnen zijn dat het in je eigen belang is dat product te hebben. De bank van de toekomst doet wat mij betreft die dingen. Daarmee is een bank dienstbaar aan de reële economie en vormt ze het belangrijke smeermiddel van de economie.’ Welke boodschap en welk advies heeft u voor de bancaire sector? ‘Ik vind het belangrijk dat banken en bankiers alleen handelen in het belang van de klant. Een bankierseed en een zorgplicht kunnen daarin een rol spelen. Op 20 september verklaarde ik zelf trouw aan de Grondwet als nieuw lid van de Tweede Kamer. Nog los van de juridische implicaties van zo’n eed, gaat het dan vooral om bewustzijn over het ambt dat je bekleedt. Ik zal het niet in mijn hoofd halen dingen te doen die het ambt in diskrediet brengen. Sterker, ik zal de komende jaren alles proberen te doen om een goed volksvertegenwoordiger te zijn. Iets soortgelijks vraag ik ook van bankiers. Dat betekent ook dat ik maatschappelijk besef van banken verwacht; negatieve reacties op voorstellen die bepleiten dat ze in het belang van de klant moeten handelen, vind ik de wereld op zijn kop.’ Dominique d'Haens | Public Affairs Den Haag [email protected]

NVB-seminar Veiligheid Internetbankieren

Securitisaties zijn onmisbaar voor de financiering van de Nederlandse hypotheekschuld en daarmee de gezondheid van de Nederlandse woning-

Op 30 oktober jl. organiseerde de NVB het seminar Veiligheid Internetbankieren. Het doel van deze bijeenkomst was primair om de kleine(re)

markt. De Nederlandse financiële sector streeft daarom naar verbetering van de markt voor securitisaties. Op 20 november jl. was de officiële

banken te informeren over wat er allemaal speelt rond dit thema. In presentaties is ingegaan op dreigingen en (preventieve) maatregelen rond

oprichting van de Dutch Securitisation Association (DSA). Hiervoor is de website www.dutchsecuritisation.nl gelanceerd. Op deze website is, naast

internetbankieren en mobiel bankieren. Ook is ingegaan op toekomstige (interbancaire) ontwikkelingen.

informatie over de DSA en de werking en inhoud van de standaard, ook veel informatie te vinden over de Nederlandse securitisatiemarkt en de

De opkomst was zeer goed. Er waren circa honderd bezoekers, die er met diverse sprekers samen voor zorgden dat het een leerzaam en

Nederlandse hypotheek- en woningmarkt.

interactief seminar werd. De dagvoorzitter was Marcel Leeflang van ABN AMRO Bank. Ongetwijfeld gaat de NVB in 2013 een vervolg op dit seminar organiseren.

Legal Women of the Year Hanneke Dorsman heeft de Legal Women of the Year Award 2012 gewonnen. Zij bekleedt een toppositie bij de ABN AMRO Bank en heeft

Nieuwe website NVB

gewerkt aan één van de meest spraakmakende Nederlandse zaken van de afgelopen jaren; de separatie en de integratie van ABN AMRO Bank.

Op 18 december jl. lanceerde de NVB haar nieuwe website. Een website met een frisse en transparante uitstraling die meer past bij de huidige

Hanneke geeft leiding aan een team van 23 juristen, doceert en is actief binnen de Nederlandse Vereniging van Banken als lid van de Commissie

NVB. De nieuwe structuur zorgt voor meer toegankelijkheid en de bezoeker krijgt een goede indruk van de diverse onderwerpen waar de NVB

Juridische Zaken, voorzitter van de Expertpool Betalingsverkeer en verschillende andere commissies.

zich over buigt.

Kort

Oprichting Dutch Securitisation Association

Bank|Wereld

Uitgelicht

Klant centraal

Het bestuur van de Nederlandse Vereniging van Banken (NVB) stelde meteen na het uitbreken van de crisis de adviescommissie Toekomst Banken (‘Commissie Maas’) in, die zich hierover in heldere bewoordingen uitsprak: ‘In de praktijk …. hebben zij (banken) de facto een beperkter belang toegekend aan hun klanten en de samenleving als geheel. In die zin is de macht van aandeelhouders de afgelopen tien jaar in het stakeholdermodel (bestaande uit: de klanten, de medewerkers, de aandeelhouders en de samenleving) disproportioneel toegenomen.’ (Maas et al., 2009). In de Code Banken die volgde kreeg het centraal stellen van de klant een belangrijke rol, waarbij tevens een monitoringcommissie werd opgericht om toe te zien op de naleving hiervan, genaamd de Monitoring Commissie Code Banken. Ledenbijeenkomst Recenter, in april 2012, schreef professor Peter Verhoef van de Universiteit Groningen voor de Monitoring Commissie Code Banken een white paper over klant centraal in de bankensector. Dit paper beschrijft hoe middels zowel gebruikte maatstaven voor aansturing, beloning en rapportage als cultuurverandering daadwerkelijk veranderd kan worden. Want ondanks de stappen die al zijn gezet, blijft het centraal stellen van de klant onvoldoende voor banken. Om hierin een verdere stap te zetten vond op 8 november jl. op initiatief van de Commissie Consumentenzaken (CCZ) een ledenbijeenkomst bij de NVB plaats. De opkomst was groot en het belang van de klant centraal stellen wordt breed in de sector gedragen. Afgezien van

De financiële crisis heeft geleid tot een aantal algemene conclusies over de toekomst van de financiële sector. Eén van de belangrijkste daarvan luidt dat banken de klant weer meer centraal moesten stellen.

Bank|Wereld 15

14

de CCZ-leden en public affairs-adviseurs waren de deelnemers uit de NVB-werkgroepen aanwezig die rapporteren aan de CCZ, zijnde sparen, betalen, hypothecair en consumptief krediet. Antony Burgmans verzorgde als voorzitter van de Monitoring ­Commissie Code Banken de aftrap van de ochtend met zijn prikkelende visie op klant centraal. Vervolgens werd er onder begeleiding van Marieke Blom van De Argumentenfabriek in subgroepjes geïnventariseerd welke zaken al goed gaan en welke zaken nog beter kunnen. Eén van de subgroepjes bestond uit de leden van de Commissie Consumentenzaken, Antony Burgmans, Peter Verhoef en twee afgevaardigden van de Autoriteit Financiële Markten. Na deze sessies werden de deeluitkomsten plenair teruggekoppeld. Hierbij golden duidelijke ‘spelregels’, waardoor de bijeenkomst zeer gestructureerd verliep. Nadat alle elementen die de subgroepjes bedacht hadden waren benoemd, was het tijd om hierin een prioritering aan te brengen. Elke deelnemer kon gewicht hangen aan de genoemde elementen, zodat een duidelijk overzicht tot stand kwam met prioriteiten die banken zouden moeten hanteren om de klant meer centraal te stellen. De prioriteiten die geformuleerd zijn hadden vooral betrekking op de samenwerking in de sector, de eigen bedrijfscultuur, het product- en dienstaanbod en de communicatie richting de klant. Uit de bijeenkomst kwam duidelijk naar voren dat banken meer gezamenlijk zouden moeten optrekken. Dat collectiviteit en concurrentieverhoudingen niet per se op gespannen voet met elkaar staan wanneer het om de klant-centraalgedachte gaat, werd ook door Burgmans onderstreept. ‘Het gaat erom dat banken individueel hun eigen DNA bepalen, goed nadenken over hoe ze met de klant om willen gaan en wat voor bedrijf ze willen zijn, en dit vervolgens gaan uitdragen. Dit zal een positief effect hebben op de sector als collectief, ondanks de verschillen tussen de ‘DNA-profielen’.’ Met deze boodschap werd de succesvolle bijeenkomst in een constructieve stemming afgesloten. Momenteel wordt binnen de CCZ gewerkt aan de follow-up van de bijeenkomst vanuit het collectief. Het is aan de banken zelf om aan hun ‘DNA’ de komende tijd met vernieuwde energie verder invulling te geven. Willem de Vocht | Consumentenzaken [email protected]

Bank|Wereld 16

Bank|Wereld 17 Toegelicht

Verkiezingsuitslag Verenigde Staten

De fiscale uitdaging

Obama

de noodzaak van samenwerking: ‘De natie, zoals u weet, is op een kritiek punt; we kunnen het landsbelang niet riskeren met partijdig gekibbel. Onze leiders moeten gezamenlijk de hand reiken naar de mensen die iedere dag het werk doen.’

Na een felle verkiezingsstrijd, waarin door de kandidaten 6 miljard dollar werd uitgegeven aan campagnes, versloeg zittend president Barack Obama zijn Republikeinse opponent Mitt Romney. Met deze verkiezings­uitslag bleef het politieke landschap in de Verenigde Staten (VS) in wezen onveranderd: Barack Obama blijft president, de Democraten houden controle over de Senaat en de Republikeinen een meerderheid in het Huis van Afgevaardigden. Een duidelijke overwinning voor Obama, terwijl gevreesd werd dat de verkiezingsuitslag ‘too close to call’ zou zijn en dat er geen duidelijke winnaar zou kunnen worden uitgeroepen tot dagen of weken na de verkiezingen. Hoewel er geen sprake was van een aardverschuiving, won Obama niet alleen door voldoende staten voor zich te winnen, maar ook in de algemene stemmen, de zogenoemde ‘popular vote’, behaalde hij een meerderheid. Met een Democraat als president en een Republikeinse meerderheid in het Huis van Afgevaardigden blijft de federale overheid in politieke zin verdeeld en zullen er compromissen gesloten moeten worden om belangrijke wetgeving aan te nemen. Met belangrijke economische en fiscale uitdagingen voor de deur zal dat een van de grootste problemen voor Obama betekenen. Obama won in iedere staat waar hij bij zijn historische overwinning in 2008 ook won, behalve in North Carolina en Indiana. En sinds Franklin D. Roosevelt is er geen president herkozen met een werkloosheidspercentage van 7,9. De omstreden reddingsoperatie

Romney

van General Motors en Chrysler heeft dan ook een belangrijke rol gespeeld in de overwinning van Obama: in belangrijke staten als Ohio hebben kiezers hem gesteund. Van degenen die zeiden dat ze achter de redding van deze bedrijven staan, stemde 74 procent op de zittend president. Overwinning Obama De demografische samenstelling van de VS speelde een belangrijke rol in de verkiezingen. Volgens peilingen behaalde Obama 71 procent van de Spaanstalige stemmen, meer dan 90 procent van de Afro-Amerikaanse stemmen, 55 procent van de vrouwelijke kiezers en 60 procent van de kiezers onder de leeftijd van 30 jaar. In tegenstelling tot oud-president Bush, die de voorkeur gaf aan uitgebreide hervorming van de immigratie en een ‘weg naar burgerschap’ voor immigranten voorstond, heeft Romney gekozen voor een hardere lijn op immigratie tijdens deze campagne. Aan het eind van de campagne stond Romney op 27 procent van de Spaanstalige stemmen, in vergelijking met 44 procent voor Bush in 2004. In de komende termijn is het dan ook te verwachten dat de president zijn belofte van immigratiehervormingen uit de campagne van 2008 zal proberen waar te maken.

In zijn overwinningsspeech zocht Obama echter ook naar verbinding en samenwerking met de Republikeinen. Er klonken veel van de thema’s door in zijn speech die hem in zijn eerste campagne zijn nationale bekendheid brachten. De belangrijkste prioriteiten zijn volgens Obama het verminderen van de overheidstekorten, hervorming van belastingwetgeving, het hierboven genoemde immigratiesysteem en de afhankelijkheid van buitenlandse olie. Hij benadrukte uitdrukkelijk samen te willen werken met de oppositie in zijn tweede termijn: ‘U hebt ons verkozen om ons te concentreren op uw banen en niet de onze’, zo sprak Obama richting het Amerikaanse volk, en ‘in de komende weken en maanden zal ik werken met de leiders van beide partijen om de uitdagingen samen op te lossen.’ Romney erkende zijn nederlaag en kreeg hoge cijfers voor zijn verzoenende toon. Hij beloofde om ‘te bidden dat de president succesvol zou zijn in het begeleiden van onze natie’, en onderstreepte

Mogelijke gevolgen fiscal cliff: – Krimp van de Amerikaanse economie volgens het Congressional Budget Office (CBO) in 2013 met 0,5 tot 4%. – Stijging werkloosheid met 9%.

‘Fiscal Cliff’ en schuldenplafond Na de verkiezingen is er direct werk aan de winkel. Op 1 januari 2013 vervallen een aantal belastingverlichtende maatregelen, waardoor burgers in de VS met aanzienlijke belastingverhogingen zullen worden geconfronteerd. Dit fenomeen staat bekend als de ‘Fiscal Cliff’ en de belastingverhogingen die ermee gepaard gaan kunnen flinke gevolgen hebben voor de bestedingen van huishoudens en daarmee voor de economie. De verkiezingsuitslag heeft de weg geëffend voor een moeilijke werkperiode voor het Huis van Afgevaardigden en de Senaat, waarin geen van beide partijen een duidelijk mandaat heeft in de besluitvorming en bereid lijkt te zijn om in te leveren op fundamentele verschillen, met name op de kwestie van de belastingverhogingen. Obama voerde met succes campagne met zijn belofte om belastingen te heffen op de hoogste-inkomensverdieners. Met deze belofte staat hij lijnrecht tegenover de voorzitter van het Huis van Afgevaardigden, de Republikein John Boehner, die beloofd heeft om geen belastingen te verhogen. Boehner was er daags na de verkiezingen snel bij om te beweren dat de verkiezingsuitslag ‘geen mandaat geeft om de belastingtarieven te verhogen’ voor het Amerikaanse volk. De Republikeinen willen geen belastingverhoging, maar zijn wel bereid om het fiscale stelsel aan te passen in de hoop de belastinginkomsten te verhogen. Hoe dit concreet vorm moet krijgen is echter onduidelijk. Zonder enige overeenkomst zal het land echter over de ‘Fiscal Cliff’ vallen op 1 januari aanstaande, gevolgd door nog een strijd over de hoogte van het schuldenplafond in het voorjaar van 2013. De VS hebben te kampen met een torenhoge, oplopende overheidsschuld. Deze twee onderwerpen vragen dusdanig veel tijd en aandacht, met bovendien het risico van grote economische en politieke onzekerheid, dat er de komende maanden weinig ruimte zal zijn voor andere wetgevende prioriteiten. Een zware test voor de tweede periode van Obama als president van de Verenigde Staten. Eelco Dubbeling | Hoofd bedrijf, Communicatie & Public Affairs [email protected] Aleid van der Zwan | Public Affairs Den Haag [email protected]

Bank|Wereld

Campagne

Van 12 t/m 16 november vond voor de derde keer de Week van het geld plaats, een initiatief van Wijzer in geldzaken. Tijdens die week boden Nederlandse banken gezamenlijk een financieel gastlesprogramma voor het basisonderwijs.

Bank|Wereld 19

18

Tip

1

Opening Hare Koninklijke Hoogheid Prinses Máxima, erevoorzitter van Wijzer in geldzaken opende de Week van het geld. De rollen waren dit keer omgedraaid: de prinses mocht plaatsnemen in de schoolbanken op een basisschool in Rijswijk en kreeg les van een aantal leerlingen. Ook heeft Prinses Máxima zelf een gastles gegeven samen met Wim Mijs, directeur van de Nederlandse Vereniging van Banken (NVB), op een basisschool in Zoetermeer. Op dinsdag 13 november hebben CEO’s en andere topbestuurders van de 16 deelnemende banken in koppels een gastles gegeven op De Brede School (As-Soeffah, Bijlmerhorst en De Polsstok) in AmsterdamZuidoost. Ook ouders hebben les gekregen in geldzaken. Volgens Arthur Reitsma, verantwoordelijk voor het financiële educatieprogramma van de NVB, hebben de leerlingen de vernieuwde Cash Quiz als zeer positief ervaren. ‘Ik zag kinderen nadenken over geld en actief meedoen aan het spel.’

Deelnemende banken:

Resultaten 2012

ABN AMRO Achmea Bank ASN Bank BNG Credit Europa Bank Delta Lloyd Bank Friesland Bank ING NIBC Rabobank Regiobank SNS Bank Theodoor Gilissen Bankiers Triodos Bank Van Lanschot NWB Bank

– 100.000 leerlingen – 16 deelnemende banken – 3.412 gastlessen – 3.000 individuele Cash Quizzen – 110.000 geld weetjes kwartetten – 1.200 tweets – 255 nieuwssites – 17.000 bezoekers op webpagina Cash Quiz

Een handige tip voor ondernemers en particulieren om met deze app belasting te besparen. De app is gemaakt door ervaren fiscaal juristen en de Federatie van Belastingadviseurs. Op deze app staan praktische tips, overzichtelijke informatie en veel actuele cijfers en data. De app is voor iPhone en iPad ontwikkeld.

Tip

2

Belastingtips-app – ontwikkelaar Hardworks – talen Nederlands en Engels – € 1,79

Bank voor de Klas Financiële educatie De Nederlandse banken vinden het belangrijk dat kinderen op jonge leeftijd leren omgaan met geld. Op dit moment is financiële educatie niet opgenomen in de kerndoelen van het onderwijs. Bankmedewerkers hebben dit jaar aan meer dan 100.000 leerlingen een gastles gegeven over financiële educatie. Om de gastles leuk en laagdrempelig te houden ontwikkelden de banken het spel de Cash Quiz in samenwerking met het Nibud. Het spel brengt de dialoog op gang over omgaan met geld. Tijdens deze les leren de leerlingen van alles over verstandig omgaan met geld. Ook krijgen ze het ‘geld weetjes kwartet’ dat zij thuis met hun ouders kunnen spelen, die daarmee ook betrokken raken bij de financiële educatie van hun kinderen.

Belastingtips (app)

'Pindokter' Tijdens de aftrap Bank voor de Klas is ook de eerste financiële-educatie-app gelanceerd. Deze heet ‘Help! Ik heb Geld’. Met behulp van de ‘Pindokter’ kunnen kinderen spelenderwijs met moderne technologie leren omgaan met geld. De app is ook gratis beschikbaar in de app store voor iPad, iPod en iPhone. De app kan zowel klassikaal als individueel gespeeld worden. Om de klassikale variant te ondersteunen hebben Nederlandse banken dertig iPad’s geschonken aan De Brede School in Amsterdam-Zuidoost. Arthur Reitsma is zeer tevreden over deze derde editie van de Week van het geld: ‘De banken zijn zeer positief in het nieuws geweest en de bankmedewerkers hebben een grote bijdrage geleverd aan de financiële kennis en vaardigheden van kinderen!’ Arthur Reitsma | Financiële Educatie [email protected]

ZorgVergelijk (app) ZorgVergelijk is een app ontwikkeld door Vergelijken.net voor het snel en handig vergelijken van de zorgverzekeringen voor 2013. Dankzij de app kan men door een paar simpele handelingen uitvinden welke zorgverzekeraar het beste bij de persoonlijke situatie past. De app is voor iPhone en iPad ontwikkeld.

ZorgVergelijk-app – ontwikkelaar Roeland Werring – taal Nederlands – gratis

Bankenbibliotheek De bankenbibliotheek bevat diverse tips voor een boek, film, app, voorstelling, website of blog over de financiële sector, nationaal en internationaal. Door en voor onze lezers komt deze bankenbibliotheek tot stand. Heeft u een tip? Laat het de redactie weten via [email protected].

Tip

3

De weg uit de financiële crisis George Soros staat bekend om zijn visionaire ideeën over de wereldeconomie en -politiek. In dit boek beschrijft hij hoe de financiële crisis in Europa en de Verenigde Staten zich heeft kunnen verdiepen in de jaren 2008-2011, en waarom hij voor de komende jaren een globalisering van de crisis voorziet. De maatregelen die tot nu toe door de overheden zijn genomen, schieten volgens hem tekort en hij stelt alternatieve oplossingen voor. Zo pleit hij o.a. voor vergaande aanpassing van het financiële systeem en roept hij op tot gemeenschappelijke internationale actie. De weg uit de financiële crisis – George Soros – EAN: 9789020412376 – € 19,95

Tip Basel III: naar nieuwe toezichtregels voor de bankensector

4

Basel III is sinds begin 2011 een feit en de geleidelijke invoering ervan begint op 1 januari 2013. Dit boek behandelt een aantal hervormingen die centraal staan in Basel III en die belangrijke invloed zullen hebben op Nederlandse banken. Dit boek is een ‘must’ voor iedereen die direct betrokken is bij het solvabiliteits- of liquiditeitsmanagement van een bank. Voor iedereen die een algemene interesse heeft in de ontwikkelingen in de bancaire sector en het toezicht daarop, is dit boek ook zeer nuttig. Basel III: naar nieuwe toezichtregels voor de bankensector – diverse auteurs waaronder Onno Steins, adviseur Prudentiële Regelgeving bij de NVB – ISBN: 978 90 551 62 95 6 - € 39,50  

‘Wanneer de prijzen transparanter worden, kunnen klanten bewuster kiezen welke vorm van dienstverlening bij ze past. Dat leidt mogelijk tot meer concurrentie.’ Theodor Kockelkoren, AFM-bestuurder, Het Financieele Dagblad, 23 november 2012

‘Het is moeilijk een werkelijk duurzaam herstel te zien in de wereld als het bedrijfsleven blijft weigeren zijn berg cash aan het werk te zetten.’ Andrew Milligan, strateeg bij Standard Life Investments, Het Financieele Dagblad, 21 november 2012

‘Huizenbezitters betalen in hun eentje de rekening van voorzieningen waar iedereen gebruik van maakt, of het nu gaat om het zwembad, het buurthuis of de openbare bibliotheek.’ Hans André de la Porte, woordvoerder Vereniging Eigen Huis, AD, 20 november 2012

‘Ik had er nog nooit bij stilgestaan dat het goed is om nu al te sparen voor een rijbewijs. Het lijkt nog ver weg, maar over een paar jaar mag ik al beginnen met lessen. Ik ga nu zeker meer sparen.’ Lisa Warners, leerling (11 jaar), n.a.v. een gastles tijdens de Week van het geld, Metro, 16 november 2012

‘Sparen, zakgeld en keuzes maken. Hoe doe je dat? Het is belangrijk dat kinderen bewust leren omgaan met geld. Je kunt daar niet vroeg genoeg mee beginnen.’ Michel du Chatinier, wethouder Financiën en Jeugd, MooiMaasdriel.nl, 12 november 2012

‘Als je je geen zorgen maakt, kun je geen problemen oplossen.’ Mark Rutte, minister-president, Algemeen Dagblad, 6 november 2012

‘Van het wegnemen van geld van een CEO die een topsalaris verdient, wordt geen bijstandsmoeder een cent wijzer.’ Prof. dr. Sweder van Wijnbergen, hoogleraar economie, Telegraaf, 5 november 2012