voor meer informatie:
www.cosun-jaarverslag.nl
Cosun Jaarverslag 2009
Jaarrekening
27
Geconsolideerde balans (na resultaatbestemming; in miljoenen EUR) Ultimo jaar
Toelichting
2009
2008
ACTIVA Vaste activa Immateriële vaste activa
(1)
172,5
182,3
Materiële vaste activa
(2)
574,1
557,7
Financiële vaste activa
(3)
54,8
114,0
801,4
854,0
Vlottende activa Voorraden
(4)
428,6
427,9
Vorderingen en overlopende activa
(5)
258,9
298,5
Liquide middelen
(6)
76,3
88,8
Totaal activa
763,8
815,2
1.565,2
1.669,2
PASSIVA Groepsvermogen Eigen vermogen
(7)
732,4
701,3*
Minderheidsbelang derden
(8)
20,6
22,4
753,0
723,7
Voorzieningen
(9)
99,7
132,0
Langlopende schulden
(10)
206,2
260,3
Kortlopende schulden
(11)
Kredietinstellingen en schulden met een financieringskarakter
104,5
206,2
Overige schulden en overlopende passiva
401,8
347,0*
506,3
553,2
1.565,2
1.669,2
Totaal passiva
* Cijfers met betrekking tot 2008 zijn aangepast voor vergelijkingsdoeleinden, zie toelichting op pagina 31.
28
Geconsolideerde balans / Cosun Jaarrekening 2009
Geconsolideerde winst-en-verliesrekening (in miljoenen EUR) Over het jaar
2009
Toelichting
Netto-omzet
(14)
Wijziging in voorraden gereed product Overige bedrijfsopbrengsten
1.757,9 -/-
(15)
Som der bedrijfsopbrengsten
20,5
2008 1.689,3 -/-
15,4
26,0
74,4
1.763,4
1.748,3
Heffingen inzake EU-regelingen
(16)
86,1
122,6
Kosten van grond- en hulpstoffen
(17)
1.004,5
944,6
Kosten uitbesteed werk en andere externe kosten
(18)
268,0
264,0
Personeelskosten
(19)
206,9
191,0
86,3
90,0
2,9
17,1
15,3
33,1
1.670,0
1.662,4
93,4
85,9
4,7
4,0
Afschrijvingen op immateriële en materiële vaste activa Andere waardeveranderingen op immateriële en materiële vaste activa
(20)
Overige bedrijfskosten Som der bedrijfslasten Bedrijfsresultaat Rentebaten en soortgelijke opbrengsten Rentelasten en soortgelijke kosten Totaal financiële baten en lasten
-/(21)
(22)
79,0
63,9
-/- 17,9
-/- 19,5
0,2
-
Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening na belastingen Nettoresultaat
Cosun Jaarrekening 2009 / Geconsolideerde winst-en-verliesrekening
26,0
-/- 22,0
Resultaat deelnemingen
Aandeel derden in resultaat
-/-
-/- 14,4
Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening vóór belastingen Belastingen resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening
19,1
61,3 -/-
1,9 59,4
44,4 -/-
3,4 41,0
29
Geconsolideerd kasstroomoverzicht (in miljoenen EUR)
Bedrijfsresultaat Afschrijvingen op (im)materiële vaste activa Andere waardeveranderingen Mutatie voorzieningen Verkoopresultaat deelnemingen en materiële vaste activa Mutatie werkkapitaal (exclusief liquide middelen en kortlopend bankkrediet)
2009
2008
93,4 86,3 2,9 -/- 57,1 -/- 5,8
85,9 90,0 17,1 -/- 8,2 -/- 13,4
101,6
-/- 19,0
221,3
152,4
-/- 13,5
0,1 -/- 22,0
17,5
-/- 15,6
Kasstroom uit bedrijfsoperaties Ontvangen dividend Betaalde / ontvangen rente Betaalde / terugontvangen winstbelasting Overige mutaties
-/-
0,3
-/-
3,7
-/- 38,1
225,0
114,3
Investeringen in (im)materiële vaste activa Ontvangsten uit desinvesteringen materiële vaste activa Acquisitie / desinvestering deelnemingen
-/- 46,5 7,3 -/- 66,4
-/- 67,9 16,1 -/- 1,8
Kasstroom uit investeringsactiviteiten
-/- 105,6
-/- 53,6
Ingenomen aandelen en agio Uitkering op aandelen Bruto uitkering i.v.m. uitkeringsregelingen bedrijfsbeëindiging Afname / toename langlopende vorderingen Afname langlopende schulden Afname / toename kortlopende schulden kredietinstellingen en schulden met een financieringskarakter
-/-/-/-
-/-/-/-/-/-
-/- 176,5
9,3
Kasstroom uit financieringsactiviteiten
-/- 132,7
-/- 66,4
Mutatie liquide middelen
-/- 13,3
-/- 5,7
88,8 1,1 0,3
93,3 3,6 -/- 2,4
76,3
88,8
Kasstroom uit operationele activiteiten
Liquide middelen aan het begin van het jaar Liquide middelen bij geacquireerde deelnemingen Liquide middelen bij gedesinvesteerde deelnemingen Liquide middelen aan het eind van het jaar
30
0,2 0,7 5,8 55,6 -/- 5,1
-/-
0,6
3,6 18,6 13,2 18,3 22,0
Geconsolideerd kasstroomoverzicht / Cosun Jaarrekening 2009
Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening (in miljoenen EUR) Algemeen Koninklijke Coöperatie Cosun U.A. (hierna: Cosun), gevestigd in Breda, bewerkt en verwerkt grondstoffen van veelal agrarische oorsprong tot halffabrikaten voor de internationale dranken- en voedingsmiddelenindustrie, foodservice (horeca en groothandel) of tot eindproducten die via de detailhandel naar de consument gaan. Daarnaast verwerkt het concern organische reststromen tot bijvoorbeeld bio-ethanol en diervoeding. De activiteiten zijn in vier groepen georganiseerd: • Basisingrediënten, zoals suiker en inuline (Suiker Unie en Sensus). • Alcohol en bio-ethanol (Nedalco en Anklam bio-ethanol). • Aardappelproducten, zoals gekoelde, diepgevroren en gedroogde aardappelproducten en een scala van andere voorbewerkte aardappelspecialiteiten (Aviko), alsmede aan het proces daarvan verwante producten. • Samengestelde ingrediënten, waaronder banketspecialiteiten, melanges en fruit- & groenteapplicaties (Unifine Food & Bake Ingredients en SVZ). Toegepaste standaarden De jaarrekening is opgesteld volgens de wettelijke bepalingen van Titel 9 Boek 2 BW. Bij het weergeven van de enkelvoudige winst-en-verliesrekening is gebruik gemaakt van de vrijstellingen van artikel 402 Boek 2 BW. CIJFERS TER VERGELIJKING Voor vergelijkingsdoeleinden is in de cijfers van 2008 een aanpassing gedaan. Op grond van de Richtlijn voor de Jaarverslaggeving 620 (hierna: RJ 620) dient in de geconsolideerde jaarrekening het door leden direct opeisbare deel van het gestort aandelenkapitaal als vreemd vermogen te worden geclassificeerd. Deze Richtlijn is uitsluitend van toepassing op de geconsolideerde jaarrekening. Dientengevolge ontstaat een verschil in het eigen vermogen tussen de geconsolideerde en enkelvoudige jaarrekening.
Jaarrekening 2008
Effect RJ 620
Cijfers ter vergelijking 2008
Eigen vermogen geconsolideerde jaarrekening
702,5
-/- 1,2
701,3
Kortlopende schulden en overlopende passiva
345,8
1,2
347,0
Grondslagen voor consolidatie In de geconsolideerde jaarrekening worden de financiële gegevens opgenomen van Cosun en van de groepsmaatschappijen waarop overheersende zeggenschap of centrale leiding kan worden uitgeoefend. Geacquireerde groepsmaatschappijen worden verwerkt vanaf het tijdstip waarop invloed van betekenis op het zakelijke en het financiële beleid kan worden uitgeoefend. De resultaten van verkochte groepsmaatschappijen worden verwerkt tot het tijdstip van beëindiging van overheersende zeggenschap. In de geconsolideerde jaarrekening zijn de onderlinge vorderingen, schulden en transacties geëlimineerd, evenals de daarop binnen Cosun geboekte maar nog niet gerealiseerde winsten. De groepsmaatschappijen zijn integraal geconsolideerd, waarbij het minderheidsbelang van derden afzonderlijk tot uitdrukking is gebracht. Joint ventures worden proportioneel geconsolideerd. Bij het Handelsregister Zuidwest-Nederland is een tot de jaarrekening behorende lijst met gegevens over groepsmaatschappijen en overige belangen neergelegd, zoals vereist is op grond van de artikelen 379 en 414 Boek 2 BW.
Cosun Jaarrekening 2009 / Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening
31
Acquisities en desinvesteringen Gedurende 2009 heeft Cosun de volgende acquisities en desinvesteringen gedaan: - Per 1 maart 2009 nam Aviko het resterende belang in Investmentaktiebolaget Algen AB over. - Op 2 maart 2009 verwierf Suiker Unie de zeggenschap over Danisco Sugar GmbH, de suiker- en bio-ethanolfabriek in Anklam (Noord-Duitsland). - Op 4 maart 2009 verkocht Cosun zijn meerderheidsbelang in Sisterna aan het Japanse bedrijf Dai-Ichi Kogyo Seiyaku CO Ltd. - Per 23 april 2009 nam Aviko een belang in het Spaanse aardappel- en specialiteitenbedrijf Eurofrits, S.A. - Per 30 juni 2009 verwierf Nedalco het resterende belang van de joint venture Brüggemann Alcohol GmbH & Co. KG. - Per 24 september 2009 verkocht Aviko de aardappelhandel N.V. Seru & Annoot. - Per 3 november 2009 verkocht Aviko Desertenne Rungis SARL.
32
Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening / Cosun Jaarrekening 2009
Grondslagen voor de waardering van activa en passiva en de resultaatbepaling
Algemeen De grondslagen die worden toegepast voor de waardering van activa en passiva en de resultaatbepaling zijn gebaseerd op historische kosten. Tenzij anders is vermeld, worden activa en passiva opgenomen tegen nominale waarde. Een actief wordt in de balans opgenomen wanneer het waarschijnlijk is dat de toekomstige economische voordelen naar de onderneming zullen toevloeien en de waarde daarvan betrouwbaar kan worden vastgesteld. Een verplichting wordt in de balans opgenomen wanneer het waarschijnlijk is dat de afwikkeling daarvan gepaard zal gaan met een uitstroom van middelen en de omvang van het bedrag daarvan betrouwbaar kan worden vastgesteld. De opbrengsten en kosten worden toegerekend aan de periode waarop zij betrekking hebben. Grondslagen voor de omrekening van vreemde valuta’s De rapporteringvaluta van de jaarrekening, welke gelijk is aan de functionele valuta, van Cosun is de euro (EUR). De uit transacties in vreemde valuta’s voortvloeiende kosten en opbrengsten en niet-monetaire balansposten, respectievelijk monetaire vorderingen en schulden worden omgerekend tegen de koers per transactiedatum, respectievelijk balansdatum. De hierbij optredende koersverschillen worden ten gunste respectievelijk ten laste van de winst-en-verliesrekening gebracht. De in vreemde valuta’s luidende posten van de balans van buitenlandse deelnemingen worden alle omgerekend tegen de koers per balansdatum. De in vreemde valuta’s uitgedrukte posten in de winst-en-verliesrekening van buitenlandse deelnemingen worden omgerekend tegen de koers per transactiedatum. Koersresultaten voortkomend uit deze omrekeningen worden rechtstreeks ten gunste of ten laste van de wettelijke reserve koersverschillen als onderdeel van het eigen vermogen van Cosun gebracht, indien van toepassing onder aftrek van belastingeffecten. Koersresultaten op lange termijn financiering van en op financiële instrumenten die zijn aangegaan ter afdekking van koersrisico’s inzake buitenlandse deelnemingen, worden op overeenkomstige wijze behandeld. Financiële Instrumenten Financiële instrumenten omvatten verstrekte leningen, handels- en overige vorderingen, geldmiddelen, leningen en overige financieringsverplichtingen, handelsschulden en overige te betalen posten, zowel als afgeleide financiële instrumenten. Financiële instrumenten omvatten tevens in contracten besloten afgeleide financiële instrumenten (derivaten). In contracten besloten financiële instrumenten worden verwerkt in overeenstemming met het basiscontract. Verstrekte leningen, handels- en overige vorderingen Verstrekte leningen, handels- en overige vorderingen worden gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs op basis van de effectieverentemethode, verminderd met bijzondere waardeverminderingsverliezen. Door de toepassing van de effectieve-rentemethode worden transactiekosten als onderdeel van de effectieve rente in de winst-en-verliesrekening verwerkt. Leningen en overige financiële verplichtingen Leningen en overige financiële verplichtingen worden gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs op basis van de effectieve-rentemethode. Door de toepassing van de effectieve-rentemethode worden transactiekosten als onderdeel van de effectieve rente in de winst-enverliesrekening verwerkt. Afgeleide financiële instrumenten Cosun gebruikt afgeleide financiële instrumenten om de valuta- en renterisico’s voortkomende uit primaire financiële instrumenten af te dekken. Cosun hanteert tevens afgeleide financiële instrumenten voor het afdekken van valutakoersrisico’s op toekomstige in- en verkopen luidend in niet locale functionele valuta. Ter afdekking van valuta- en renterisico’s worden valutatermijncontracten, renteswaps en andere afgeleide financiële instrumenten afgesloten.
Cosun Jaarrekening 2009 / Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening
33
Hedge accounting Valutaderivaten Cosun past kostprijshedge accounting toe teneinde de resultaten uit waardeveranderingen van het valutatermijncontract en de afgedekte toekomstige transactie gelijktijdig in de winst-en-verliesrekening te verwerken. De toepassing van kostprijshedge accounting leidt tot de volgende uitzondering op de hiervoor vermelde waarderingsgrondslagen en verwerkingswijzen voor financiële instrumenten. Zolang het valutatermijncontract betrekking heeft op een verwachte toekomstige transactie wordt het valutatermijncontract niet geherwaardeerd. Zodra de afgedekte positie van de verwachte toekomstige transactie tot de verwerking van een financieel actief of een financiële verplichting leidt, worden de met het valutatermijncontract verbonden winsten of verliezen in dezelfde periode in de winsten-verliesrekening verwerkt als waarin het verkregen actief of de aangegane verplichting van invloed is op de winst of het verlies. De resultaten uit het niet-effectieve deel van de hedgerelatie worden direct in de winst-en-verliesrekening opgenomen. Indien een valutatermijncontract niet langer voldoet aan de voorwaarden voor ‘hedge accounting’, afloopt of wordt verkocht, wordt de afdekkingsrelatie beëindigd. De cumulatieve winst of het cumulatieve verlies dat nog niet in de winst-en-verliesrekening was verwerkt wordt opgenomen als overlopende post in de balans totdat de verwachte transactie heeft plaatsgevonden. Indien de transactie naar verwachting niet meer plaatsvindt wordt de cumulatieve winst of het cumulatieve verlies verantwoord in de winst-en-verliesrekening. Renteswaps Rentebaten en lasten uit hoofde van renteswaps worden bepaald op lineaire basis. De nog niet afgewikkelde rentebaten en lasten worden gepresenteerd onder vorderingen en overlopende activa respectievelijk kortlopende schulden en overlopende passiva. Indien een renteswap niet langer voldoet aan de voorwaarden voor ‘hedge accounting’, afloopt of wordt verkocht, wordt de afdekkingsrelatie beëindigd. De cumulatieve winst of het cumulatieve verlies dat nog niet in de winst-en-verliesrekening was verwerkt wordt opgenomen als overlopende post in de balans totdat de verwachte transactie heeft plaatsgevonden. Indien de transactie naar verwachting niet meer plaatsvindt wordt de cumulatieve winst of het cumulatieve verlies verantwoord in de winst-en-verliesrekening. Goederentermijncontracten Goederentermijncontracten met een onderliggende beursgenoteerde waarde worden gewaardeerd op reële waarde voor zover aan deze contracten geen fysieke levering verbonden is en/of netto contante afwikkeling plaats vindt. Immateriële vaste activa Goodwill is het positieve verschil tussen de verkrijgingsprijs en de reële waarde van de identificeerbare activa en passiva van de overgenomen partij op overnamedatum. Goodwill betaald bij de acquisitie van buitenlandse groepsmaatschappijen en deelnemingen wordt omgerekend tegen de koers op moment van verkrijging. De geactiveerde goodwill wordt lineair afgeschreven over de geschatte economische levensduur, die is bepaald op maximaal 20 jaar. Overige immateriële vaste activa worden gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs verminderd met de cumulatieve afschrijvingen en andere waardeverminderingen. Materiële vaste activa De bedrijfsgebouwen en -terreinen, machines en installaties, andere vaste bedrijfsmiddelen en materiële vaste bedrijfsactiva in uitvoering en vooruitbetaald op materiële vaste activa worden gewaardeerd tegen verkrijgings- of vervaardigingsprijs verminderd met de cumulatieve afschrijvingen en andere waardeverminderingen. Subsidies en investeringspremies worden in mindering gebracht op de verkrijgingsprijs van de activa waarop deze betrekking hebben. De afschrijvingen worden berekend als een percentage over de verkrijgings- of vervaardigingsprijs volgens de lineaire methode op basis van de economische levensduur. Op bedrijfsterreinen en materiële vaste bedrijfsactiva in uitvoering en vooruitbetaald op materiële vaste activa wordt niet afgeschreven. Onderhoudsuitgaven worden slechts geactiveerd, indien zij de gebruiksduur van het object verlengen.
34
Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening / Cosun Jaarrekening 2009
Financiële vaste activa Deelnemingen waarin invloed van betekenis op het zakelijke en financiële beleid kan worden uitgeoefend, worden gewaardeerd op basis van de nettovermogenswaarde. Hierbij worden de waarderingsgrondslagen van Cosun gehanteerd. Deelnemingen waarin geen invloed van betekenis wordt uitgeoefend, worden gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs of lagere bedrijfswaarde. Latente belastingvorderingen, waaronder die uit hoofde van te verrekenen fiscale verliezen, worden gewaardeerd voor zover waarschijnlijk wordt geacht dat deze in de toekomst realiseerbaar zijn, berekend tegen het belastingpercentage op het verwachte moment van realisatie. Overige vorderingen worden gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs onder aftrek van een noodzakelijk geachte voorziening voor oninbaarheid. Waardeverminderingen of waardeveranderingen vaste activa Cosun verantwoordt immateriële, materiële en financiële vaste activa in overeenstemming met in Nederland algemeen aanvaarde grondslagen voor financiële verslaggeving. Volgens deze grondslagen dienen activa met een lange levensduur te worden beoordeeld op waardeverminderingen wanneer wijzigingen of omstandigheden zich voordoen die doen vermoeden dat de boekwaarde van een actief niet terugverdiend zal worden. De terugverdienmogelijkheid van activa die in gebruik zijn, wordt bepaald door de boekwaarde van een actief te vergelijken met de contante waarde van de toekomstige netto kasstromen die het actief naar verwachting zal genereren. Bij een hogere boekwaarde wordt het verschil ten laste van het resultaat afgeboekt. Voor verkoop beschikbare activa worden gewaardeerd tegen boekwaarde of lagere marktwaarde, onder aftrek van verkoopkosten. Voorraden Grond- en hulpstoffen worden gewaardeerd tegen aanschafprijs op basis van de ’first-in, first-out’ (FIFO) methode of lagere marktwaarde. Gereed product wordt gewaardeerd tegen vervaardigingsprijs, waarin opgenomen de aanschafkosten van gebruikte grond- en hulpstoffen en de overige kosten die rechtstreeks aan de vervaardiging kunnen worden toegerekend. Voorts wordt een deel van de indirecte kosten over het tijdvak van vervaardiging aan de vervaardigingsprijs toegerekend. Handelsgoederen worden gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs. De verkrijgingsprijs omvat de inkoopprijs en bijkomende kosten. Bij de waardering van de voorraden wordt rekening gehouden met de op balansdatum opgetreden waardeverminderingen. Vorderingen Vorderingen worden gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs onder aftrek van een noodzakelijk geachte voorziening voor oninbaarheid. Voorzieningen worden bepaald op basis van individuele beoordeling van de inbaarheid van vorderingen. Minderheidsbelang derden Het minderheidsbelang derden wordt gewaardeerd op het aandeel van derden in de nettovermogenswaarde. Deze is bepaald overeenkomstig de waarderingsgrondslagen van de betreffende onderneming. Voorzieningen latente belastingverplichtingen Voorzover fiscale waarderingen afwijken van de vermelde waarderingsgrondslagen en daar uitgestelde belastingverplichtingen uit voortvloeien, wordt voor deze verplichtingen een voorziening voor latente belastingen getroffen, berekend tegen het belastingpercentage op het verwachte moment van realisatie. Pensioenen en andere uitgestelde personeelsbeloningen Toegezegde bijdrageregeling Verplichtingen aan pensioenregelingen op basis van toegezegde bijdragen worden als last in de winst-en-verliesrekening opgenomen in de periode waarover de bijdragen zijn verschuldigd. Ook verplichtingen uit hoofde van toegezegd pensioenregelingen uitgevoerd binnen een bedrijfstakpensioenfonds worden, indien aan de voorwaarden zoals opgenomen in de Richtlijn voor de Jaarverslaggeving 271 (hierna: ’RJ 271’) wordt voldaan, als toegezegde bijdrageregeling verantwoord.
Cosun Jaarrekening 2009 / Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening
35
Toegezegd pensioenregeling De nettoverplichting van Cosun uit hoofde van toegezegd pensioenregelingen wordt voor iedere regeling afzonderlijk berekend door een schatting te maken van de contante waarde van de pensioenaanspraken die werknemers hebben opgebouwd in ruil voor hun diensten tot en met de verslagperiode. Deze pensioenaanspraken worden verdisconteerd om de contante waarde te bepalen, en de reële waarde van de fondsbeleggingen wordt hierop in mindering gebracht. De disconteringsvoet is het rendement per balansdatum van obligaties met een waardering van de kredietwaardigheid van AA waarvan de looptijd de termijn van de verplichtingen van Cosun benadert. De berekening wordt uitgevoerd door een erkende actuaris volgens de ‘projected unit credit’-methode. Wanneer de pensioenaanspraken uit hoofde van een regeling worden verbeterd, wordt het gedeelte van de verbeterde pensioenaanspraken dat betrekking heeft op de verstreken diensttijd van werknemers lineair als last in de winst-en-verliesrekening opgenomen over de gemiddelde periode totdat de pensioenaanspraken onvoorwaardelijk worden. Voor zover de aanspraken onvoorwaardelijk worden, wordt de last onmiddellijk in de winst-en-verliesrekening opgenomen. Actuariële winsten en verliezen op pensioenregelingen, voor zover groter dan 10% van de hoogste van verplichtingen en of fondsbeleggingen, worden in de winst-en-verliesrekening verwerkt over de verwachte gemiddelde resterende diensttijd. Voor het overige worden deze actuariële resultaten niet opgenomen. Wanneer de berekening resulteert in een positief saldo voor Cosun, wordt het opnemen beperkt tot een bedrag dat maximaal gelijk is aan het saldo van eventuele niet-opgenomen actuariële verliezen, pensioenkosten van verstreken diensttijd en de contante waarde van eventuele toekomstige terugstortingen door het fonds of toegezegde kortingen op te betalen pensioenpremies. Andere uitgestelde personeelsbeloningen De nettoverplichting van Cosun uit hoofde van andere uitgestelde personeelsbeloningen (zoals jubileumuitkeringen) wordt gelijk aan de toegezegd pensioenregelingen verantwoord, met uitzondering van de actuariële resultaten, welke direct in het resultaat worden genomen. NEGATIEVE GOODWILL Negatieve goodwill wordt gezien het langlopende karakter verantwoord onder de langlopende schulden. De vrijval ten gunste van het resultaat geschiedt naar rato van het gewogen gemiddelde van de resterende levensduur van de verworven afschrijfbare activa. Bepaling van het resultaat Netto-omzet betreft de opbrengst van aan derden geleverde goederen en diensten onder aftrek van aan afnemers verleende kortingen en exclusief omzetbelasting. Omzet wordt alleen verantwoord als er een redelijke zekerheid bestaat dat toekomstige voordelen naar de onderneming zullen toevloeien en dat deze voordelen betrouwbaar kunnen worden geschat. Opbrengsten worden verantwoord wanneer de significante risico’s en de rechten van eigendom zijn overgedragen aan de koper, ontvangst van de tegenprestatie waarschijnlijk en de kosten en mogelijke retouren van goederen betrouwbaar zijn. Het aandeel in het resultaat van ondernemingen waarin wordt deelgenomen omvat het aandeel van Cosun in de resultaten van deze deelnemingen. De belastingen over de resultaten omvatten zowel de op korte termijn te verrekenen belastingen als de latente belastingen, rekening houdend met fiscale faciliteiten en niet-aftrekbare kosten. Op winsten worden geen belastingen in mindering gebracht, indien en voorzover compensatie van deze winsten met in voorgaande jaren geleden verliezen mogelijk is en geen latente belastingvordering was gewaardeerd. Op verliezen worden belastingen in mindering gebracht, indien compensatie met in voorgaande jaren behaalde winsten mogelijk is. Tevens worden belastingen in mindering gebracht indien redelijkerwijs mag worden aangenomen dat compensatie van verliezen met toekomstige winsten mogelijk is.
36
Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening / Cosun Jaarrekening 2009
Reële waarde Onder reële waarde wordt verstaan het bedrag waarvoor een actief kan worden verhandeld of een verplichting kan worden afgewikkeld tussen terzake goed geïnformeerde partijen, die tot een transactie bereid en onafhankelijk van elkaar zijn. Gebruik van schattingen Bij het opstellen van de jaarrekening wordt, in overeenstemming met algemeen geldende grondslagen, gebruik gemaakt van schattingen en veronderstellingen die medebepalend zijn voor de opgenomen bedragen. De feitelijke resultaten kunnen van deze schattingen afwijken. Kasstroomoverzicht Het kasstroomoverzicht is opgesteld op basis van de indirecte methode. De geldmiddelen in het kasstroomoverzicht bestaan uit de liquide middelen. Kasstromen in buitenlandse valuta’s zijn omgerekend tegen de gemiddelde koers. De aankoopprijs van verworven en de verkoopprijs van verkochte groepsmaatschappijen zijn opgenomen onder de kasstroom uit investeringsactiviteiten.
(1) IMMATERIËLE VASTE ACTIVA Het verloop van de immateriële vaste activa is als volgt weer te geven:
Boekwaarde per 1 januari 2009
Goodwill
Overige immateriële vaste activa
Totaal
177,0
5,3
182,3
-
0,3
0,3
8,0
-
8,0
-
1,2
1,2
Mutaties: - Nieuw in consolidatie - Acquisities - Investeringen - Desinvesteringen
-/- 1,0
-
-/- 1,0
- Afschrijvingen
-/- 14,6
-/- 3,4
-/- 18,0
- Overige
-/- 0,2
-/- 0,1
-/- 0,3
BOEKWAARDE PER 31 DECEMBER 2009
169,2
3,3
172,5
Cumulatieve afschrijvingen en andere waardeveranderingen per 1 januari 2009
64,5
40,9
105,4
Cumulatieve afschrijvingen en andere waardeveranderingen per 31 december 2009
78,8
17,5
96,3
Goodwill De goodwill verband houdend met acquisities, die een strategisch karakter hebben, wordt in maximaal 20 jaar afgeschreven. Overige immateriële vaste activa De overige posten onder de immateriële vaste activa, waaronder begrepen software en licentie-uitgaven, worden afgeschreven over een periode van 3 tot 5 jaar. Cosun heeft ’om niet’ CO2-emissierechten verkregen. Het overschot van rechten per jaareinde is niet gewaardeerd.
Cosun Jaarrekening 2009 / Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening
37
(2) MATERIËLE VASTE ACTIVA Het verloop van de materiële vaste activa is als volgt weer te geven: Bedrijfsgebouwen en terreinen Boekwaarde per 1 januari 2009
Machines en installaties
Andere vaste bedrijfsmiddelen
In uitvoering en vooruitbetaald
Niet aan de bedrijfsuitoefening dienstbaar
Totaal
153,7
373,3
15,4
3,4
11,9
557,7
14,3
35,0
0,8
1,1
-
51,2
Mutaties: - Nieuw in consolidatie - Uit consolidatie
-/- 0,2
0,2
-
-
-
-/- 0,4
1,3
38,7
3,2
2,1
-
45,3
- Desinvesteringen
-/- 0,9
-/- 0,4
-/- 0,1
-
-/- 0,1
-/- 1,5
- Afschrijvingen
-/- 10,0
-/- 60,1
- Andere waardeverminderingen
-/- 1,3
-/-
- Investeringen
-/-
-/- 5,2
-
-
-/- 75,3
1,6
-
-
-
-/- 2,9
- Overboeking
1,4
1,3
-
-/- 3,0
-
-/- 0,3
- Koersverschillen
0,2
0,1
-
-
-
0,3
158,5
386,1
14,1
3,6
11,8
574,1
Cumulatieve afschrijvingen en andere waardeveranderingen per 1 januari 2009
164,6
495,8
58,3
3,4
2,7
724,8
Cumulatieve afschrijvingen en andere waardeveranderingen per 31 december 2009
174,4
554,2
59,5
-
1,9
790,0
BOEKWAARDE PER 31 DECEMBER 2009
De verwachte economische levensduur en de daarop gebaseerde afschrijvingstermijn zijn voor bedrijfsgebouwen 10 tot 40 jaar, voor machines en installaties 10 tot 20 jaar en voor andere vaste bedrijfsmiddelen gemiddeld 4 jaar. De verzekerde waarde van gebouwen, machines en installaties en inventaris bedraagt circa EUR 2,5 miljard (2008: EUR 2,2 miljard).
(3) FINANCIËLE VASTE ACTIVA Het verloop van de financiële vaste activa is als volgt weer te geven: Deelnemingen
Vorderingen op deelnemingen
Vorderingen op leden
Latente belastingvorderingen
Overige vorderingen
Totaal
1,4
1,0
14,8
29,0
67,8
114,0
3,2
-
-
-
-
3,2
- Desinvestering
-
-
-
-/- 0,6
-
-/- 0,6
-N ieuw in consolidatie
-
-
-
3,3
-
3,3
- Toevoegingen en verstrekkingen
-
0,6
-
2,6
1,3
4,5
-A flossingen en onttrekkingen
-
-
-
-/- 11,7
-/- 57,5
-/- 69,2
-/- 0,4
-
-
-
-
-/- 0,4
4,2
1,6
14,8
22,6
11,6
54,8
Stand per 1 januari 2009 Mutaties: - Investering
- Aandeel in resultaat deelnemingen en ontvangen dividend STAND PER 31 DECEMBER 2009
38
Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening / Cosun Jaarrekening 2009
Deelnemingen De post deelnemingen heeft onder meer betrekking op het niet-geconsolideerde belang in Eemshaven Sugar Terminal C.V., Aviko Kloosterboer Verpakkingen B.V. en het Spaanse aardappelspecialiteitenbedrijf Eurofrits, S.A. Aangezien op deze belangen geen invloed van betekenis kan worden uitgevoerd worden zij gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs of lagere bedrijfswaarde. Vorderingen op leden De niet rentedragende vorderingen op leden (EUR 14,8 miljoen) betreft het lange termijn deel van de nog te storten bedragen op uitgegeven aandelen (2008: EUR 14,8 miljoen). Latente belastingvorderingen De post latente belastingvorderingen betreft de tot waardering gebrachte beschikbare voorwaartse verliescompensatie en tijdelijke verschillen in de fiscale en commerciële waardering. Van deze vorderingen is EUR 3,7 miljoen (2008: EUR 3,6 miljoen) naar verwachting verrekenbaar binnen één jaar. Het bedrag aan voorwaartse verliescompensatie, voorzover niet in de balans opgenomen onder de latente belastingvorderingen, bedraagt bruto EUR 18,8 miljoen (2008: EUR 15,5 miljoen). Overige vorderingen Voor mogelijke claims na de verkoop van Advanta B.V. in 2004 is door Cosun en de mede-verkopende joint venture partner AstraZeneca Holdings B.V. een wederzijdse aansprakelijkheidsstelling aangegaan. In dit kader is onder overige vorderingen een rentedragende niet vrij ter beschikking staande escrow ter grootte van EUR 10,0 miljoen (2008: EUR 20,0 miljoen) opgenomen. Uiterlijk 2011 wordt deze post afgewikkeld. In 2009 is een bedrag van EUR 47,5 miljoen vervroegd ontvangen met betrekking tot de herstructureringssteun in verband met het inleveren van 13,6% quotum en beëindiging van de bietsuikerproductie in Groningen door Suiker Unie.
(4) VOORRADEN
Grond- en hulpstoffen Gereed product en handelsgoederen
2009
2008
56,6
71,8
372,0
356,1
428,6
427,9
Van de voorraden is EUR 7,4 miljoen (2008: EUR 6,5 miljoen) gewaardeerd tegen lagere marktwaarde. De voorziening voor incourantheid bedraagt EUR 8,3 miljoen (2008: EUR 7,5 miljoen).
(5) VORDERINGEN EN OVERLOPENDE ACTIVA
Vorderingen op handelsdebiteuren Vorderingen op leden Terug te vorderen winstbelasting Overige belastingvorderingen Overige vorderingen en overlopende activa
2009
2008
181,5
184,8
0,7
0,8
0,8
4,4
26,0
25,9
49,9
82,6
258,9
298,5
Onder de overige vorderingen en overlopende activa is een bedrag van EUR 20,5 miljoen (2008: EUR 8,2 miljoen) begrepen met betrekking tot het pensioenactief uit hoofde van RJ 271 (zie toelichting 9). De afname in 2009 in de overige vorderingen en overlopende activa wordt voornamelijk veroorzaakt door de ontvangst van het bedrag van EUR 31,6 miljoen. Deze heeft betrekking op de herstructureringssteun in verband met het inleveren van 13,6% quotum en beëindiging van de bietsuikerproductie in Groningen door Suiker Unie en een bedrag van EUR 23,4 miljoen vanwege het inleveren van het suikerquotum van Tovarna Sladkorja Ormoz dd in liquidatie.
Cosun Jaarrekening 2009 / Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening
39
(6) LIQUIDE MIDDELEN Een bedrag van EUR 27,8 miljoen stond niet ter vrije beschikking. Dit betreft in belangrijke mate de geblokkeerde tegoeden in het kader van de bij Tovarna Sladkorja Ormoz dd in liquidatie ontvangen herstructureringssteun. In 2008 stonden alle liquide middelen ter vrije beschikking.
(7) EIGEN VERMOGEN Voor een specificatie van het eigen vermogen wordt verwezen naar de toelichting op de enkelvoudige jaarrekening. Op grond van de Richtlijn voor de Jaarverslaggeving 620 dient in de geconsolideerde jaarrekening het direct door leden opeisbare deel (2%) van het gestort aandelenkapitaal als vreemd vermogen te worden geclassificeerd. Deze Richtlijn is uitsluitend van toepassing op de geconsolideerde jaarrekening. Dientengevolge ontstaat een verschil in het eigen vermogen tussen de geconsolideerde en enkelvoudige jaarrekening.
Eigen vermogen geconsolideerde jaarrekening Effect RJ 620 Eigen vermogen enkelvoudige jaarrekening
2009
2008
732,4
701,3
1,2
1,2
733,6
702,5
2009
2008
59,4
41,0
-/- 0,1
-/- 0,6
59,3
40,4
2009
2008
22,4
19,3
Het geconsolideerde overzicht van het totaalresultaat ziet er als volgt uit:
NETTORESULTAAT
Omrekeningsverschillen buitenlandse deelnemingen TOTAALRESULTAAT VAN COSUN
(8) MINDERHEIDSBELANG DERDEN
Stand per 1 januari Mutaties:
1,9
3,4
- Wijziging in consolidatie en kapitaalstortingen
- Aandeel in resultaten
-/- 1,8
2,7
- Dividend
-/- 1,8
-/- 3,0
- Koersverschillen en overige mutaties
-/- 0,1
-
20,6
22,4
STAND PER 31 DECEMBER
Het minderheidsbelang bestaat voornamelijk uit het aandeel van derden in de Sloveense suikerfabriek Tovarna Sladkorja Ormoz dd in liquidatie, de aardappelverwerkende fabriek Gansu Aviko Potato Processing Co. Ltd. en de handelsonderneming Limako B.V.
40
Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening / Cosun Jaarrekening 2009
(9) VOORZIENINGEN 2009
2008
Latente belastingverplichtingen
38,1
59,9
Herstructurering en reorganisatie
12,1
14,4
Overige voorzieningen
31,8
36,1
82,0
110,4
17,7
21,6
99,7
132,0
Pensioenen en andere uitgestelde personeelsbeloningen
De voorzieningen hebben voor circa EUR 70,6 miljoen (2008: EUR 107,7 miljoen) een langlopend karakter. Het verloop van de voorzieningen, niet zijnde pensioenen en andere uitgestelde personeelsbeloningen, kan als volgt worden weergegeven:
Stand per 1 januari 2009
Latente belastingverplichtingen
Herstructurering en reorganisatie
Overige voorzieningen
Totaal
59,9
14,4
36,1
110,4
-
-
3,8
3,8
Mutaties: - Nieuw in consolidatie - Toevoegingen
0,2
5,8
10,9
16,9
- Onttrekkingen
-/- 21,8
-/- 7,7
-/- 13,5
-/- 43,0
- Vrijval ten gunste van het resultaat
-/- 0,3
-/- 0,4
-/- 5,5
-/- 6,2
0,1
-
-
0,1
38,1
12,1
31,8
82,0
- Koersverschillen STAND PER 31 DECEMBER 2009
Latente belastingverplichtingen De voorziening voor latente belastingverplichtingen omvat het belastingeffect van de verschillen tussen commerciële en fiscale winstbepaling. Herstructurering en reorganisatie De voorziening voor herstructurering en reorganisatie heeft betrekking op uitkeringen en overige kosten als gevolg van de voor balansdatum in gang gezette alsmede aangekondigde reorganisaties. De voorzieningen hebben voor een belangrijk deel betrekking op de sluiting van de suikerfabriek te Groningen, integratieproces van CSM Suiker B.V. in Suiker Unie, reorganisatie bij Nedalco en de sluiting van de Sloveense suikerfabriek Tovarna Sladkorja Ormoz dd in liquidatie. Overige voorzieningen De overige voorzieningen zijn gevormd voor contractrisico’s, claims en boetes voor een bedrag van EUR 1,8 miljoen (2008: EUR 4,3 miljoen). Daarnaast zijn voor risico’s ten aanzien van milieu, verplichtingen voor sloop van activa en overige risico’s voorzieningen opgenomen voor een bedrag van EUR 30,0 miljoen (2008: EUR 31,8 miljoen). Pensioenen en andere uitgestelde personeelsbeloningen Binnen Cosun zijn diverse pensioenregelingen en andere uitgestelde personeelsbeloningen van toepassing. De regelingen voor levenslang pensioen voor een deel van de medewerkers van Cosun Holding en van de medewerkers van de businessgroepen Suiker Unie, Sensus, Nedalco en Aviko worden uitgevoerd binnen eigen ondernemingspensioenfondsen. Daarnaast zijn enkele pensioenregelingen, waaronder overbruggingsregelingen van Cosun Holding en Suiker Unie en de regeling voor levenslang pensioen van SVZ, ondergebracht bij verzekeringsmaatschappijen. Ook wordt een aantal regelingen uitgevoerd binnen een bedrijfstakpensioenfonds of in eigen beheer (jubileum- en overlijdensregelingen) van de betreffende onderneming. Bij de uitvoering van de diverse regelingen wordt rekening gehouden met de lokale wettelijke kaders en worden de reglementen uitgevoerd als omschreven in de arbeidsvoorwaarden. Cosun Jaarrekening 2009 / Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening
41
De nettoverplichting uit hoofde van toegezegde rechten voor pensioenen en andere uitgestelde personeelsbeloningen kan als volgt worden toegelicht: 31 december 2009
31 december 2008
Contante waarde van gefinancierde verplichtingen Contante waarde van niet gefinancierde verplichtingen Contante waarde van andere uitgestelde personeelsbeloningen Reële waarde beleggingen
546,4 3,7 4,1 -/- 732,2
573,1 3,4 4,3 -/- 682,9
Contante waarde van nettoverplichtingen
-/- 178,0
-/- 102,1
147,3
94,5
Nog niet verwerkte actuariële resultaten Nog niet toegerekende last over verstreken diensttijd voor voorwaardelijk toegekende pensioenaanspraken
-/-
Limitering van het pensioenactief
7,1
-/-
7,9
35,0
28,9
NETTO actief/VERPLICHTING
-/- 2,8
13,4
Verantwoord in de balans: Opgenomen onder de overige vorderingen en overlopende activa Opgenomen onder de voorzieningen
-/-
STAND PER 31 DECEMBER
-/- 2,8
20,5 17,7
-/-
8,2 21,6 13,4
De mutaties in de in de balans opgenomen nettoverplichting uit hoofde van toegezegde rechten voor pensioenen en andere uitgestelde personeelsbeloningen, kunnen als volgt worden weergegeven:
Stand per 1 januari Mutaties: - Reclassificatie - Nieuw in consolidatie - Toevoegingen - Verkoop onderneming - Betaalde premies - In winst-en-verliesrekening opgenomen resultaat (zie hieronder)
-/-
2009
2008
13,4
20,1
0,9 23,3 6,2
0,8 1,9 2,4 10,3 3,3
-/-/-
-/- 2,8
STAND PER 31 DECEMBER
13,4
Het in de winst-en-verliesrekening opgenomen resultaat, uit hoofde van de als toegezegd pensioenregeling verwerkte regelingen, kan als volgt worden gespecificeerd: 2009 Aan dienstjaar toegerekende kosten Werknemersbijdragen Rente over de verplichting Verwacht rendement op fondsbeleggingen Actuariële resultaten Lasten over verstreken diensttijd
15,1 1,2 31,1 -/- 39,6 0,7 0,1 -/-
6,2
TOTAAL
2008
-/-/-/-
14,3 1,4 28,7 35,1 4,7 1,5 3,3
De pensioenlast is begrepen in de personeelskosten in de winst-en-verliesrekening.
42
Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening / Cosun Jaarrekening 2009
Daar waar in 2008 een hoog beleggingsresultaat werd behaald op rentedekkingsinstrumenten profiteerde de beleggingsportefeuille in 2009 van een herstellend beursklimaat. Per saldo werd op de totale portefeuille een beleggingsopbrengst behaald van EUR 51,1 miljoen (2008: EUR 59,8 miljoen).
De voornaamste actuariële veronderstellingen betreffen: 2009
2008
Disconteringsvoet
6,0 %
5,5 %
Verwacht rendement op aandelen
8,6 %
8,4 %
Verwacht rendement op obligaties
3,1 %
4,3 %
Algemene salarisstijgingen
2,0 %
2,0 %
Ontwikkeling medische kosten
4,0 %
4,0 %
1,0 - 2,0 %
1,0 – 2,0 %
Toekomstige pensioenstijgingen
De gehanteerde overlevingstafel is de AG prognosetafel 2050 met leeftijdsverschuiving van 1 jaar voor mannen en vrouwen; voor en na pensioenleeftijd en starttafel 2007-2012. Deze dynamische overlevingstafel houdt rekening met toenemende overlevingskansen van de populatie naarmate de huidige leeftijd jonger is.
(10) LANGLOPENDE SCHULDEN
Schulden aan kredietinstellingen Schulden aan institutionele beleggers
2009
Effectieve rente
2008
Effectieve rente
6,8
5,8 %
12,9
5,4 %
141,9
5,0 %
203,5
4,9 %
Langlopende derivaten
29,7
-
42,6
-
Negatieve goodwill
27,8
-
1,3
-
206,2
260,3
Schulden aan kredietinstellingen De langlopende schulden aan kredietinstellingen hebben een resterende looptijd van 1 tot 5 jaar. EUR 3,6 miljoen (2008: EUR 5,0 miljoen) is variabel rentend. Schulden aan institutionele beleggers De schulden aan institutionele beleggers bestaan volledig uit bij Nederlandse, Engelse en Amerikaanse financiële partijen geplaatste leningen met een aflossing in 2010, 2013, 2015 en 2018 en financiële instrumenten ter indekking van het volledige koersrisico over zowel de hoofdsom als de rentebetalingen. De leningen luiden deels in euro (EUR 56,0 miljoen) en deels in US dollar (USD 207,5 miljoen). Hiervan is EUR 74,5 miljoen (USD 84,5 miljoen), vanwege de aflossingsverplichting in 2010, verantwoord onder de kortlopende schulden met een financieringskarakter. De schuld met een resterende looptijd van 1 tot 5 jaar bedraagt EUR 72,5 miljoen (2008: EUR 135,0 miljoen). De financieringen zijn verstrekt op basis van bepaalde, tussen partijen overeengekomen financiële voorwaarden. Aan al deze voorwaarden is voldaan. Langlopende derivaten Hieronder zijn opgenomen valuta en renteswaps ter indekking rente- en valutarisico op schulden aan institutionele beleggers. Tevens is hierin begrepen een swap inzake CO2-emissierechten. Hierbij zijn in 2008 CO2-emissierechten verkocht, onder de verplichting deze in 2012 terug te kopen. negatieve goodwill De negatieve goodwill, verband houdend met acquisities, wordt naar rato van de gewogen gemiddelde resterende levensduur van de verworven afschrijfbare activa afgeschreven.
Cosun Jaarrekening 2009 / Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening
43
(11) KORTLOPENDE SCHULDEN 2009
2008
Schulden aan kredietinstellingen
26,3
202,8
Schulden met een financieringskarakter
78,2
3,4
104,5
206,2
Totaal kredietinstellingen en schulden met een financieringskarakter Schulden aan leden
130,7
83,3
Schulden aan leveranciers en handelskredieten
132,2
108,8
6,0
5,7
Te betalen winstbelasting
17,8
10,8
Overige schulden en overlopende passiva
Te betalen overige belastingen en premies sociale verzekeringen
115,1
138,4
Totaal overige schulden en overlopende passiva
401,8
347,0
De overige schulden en overlopende passiva betreffen nog te betalen productieheffingen, rente, vakantierechten, bonussen en overige nog te betalen kosten. Cosun beschikt over een gecommitteerde kredietfaciliteit van nominaal EUR 150,0 miljoen, verstrekt door een consortium van banken, welke een looptijd heeft tot eind 2011. Onder deze faciliteit was op jaareinde EUR 15,0 miljoen (2008: EUR 95,0 miljoen) getrokken. De kredietfaciliteit is verstrekt onder de voorwaarde dat wordt voldaan aan overeengekomen financiële ratio’s. Per jaareinde wordt aan deze voorwaarden voldaan. Onder een speciaal financieringsarrangement kan Cosun suiker verkopen en terugkopen. In het kader van dit arrangement is per jaareinde voor EUR 16,8 miljoen (2008: EUR 90,3 miljoen) aan suiker verkocht.
44
Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening / Cosun Jaarrekening 2009
(12) FINANCIËLE INSTRUMENTEN Algemeen Het treasurybeleid is er op gericht de valuta- en renterisico’s zo volledig mogelijk in te dekken. Het valutarisico uit hoofde van financieringscontracten met betrekking tot groepsmaatschappijen luidend in vreemde valuta wordt afgedekt door middel van valutaswaps. In overeenstemming met het treasurybeleid houdt Cosun geen derivaten aan voor handelsdoeleinden en geeft deze ook niet uit. Valutarisico Het onderstaande overzicht geeft inzicht in de contractvolumes en reële waarde van de uitstaande contracten per 31 december die alle zijn afgesloten met financiële instellingen met een S&P-rating van A of beter. Contract volume 2009
Boekwaarde 2009
Reële waarde 2009
Contract volume 2008
Boekwaarde 2008
Reële waarde 2008
US dollar
46,6
-
0,8
32,3
-/- 0,2
0,1
Britse pond
44,0
-/- 0,1
0,5
39,1
1,9
6,6
0,2
-
-
0,2
-
-
Valutatermijncontracten en valutaswaps:
Hongaarse forint Poolse zloty
0,5
-/- 0,1
14,5
-
0,7
Australische dollar
1,6
-
-
-
-
-
Zweedse kroon
2,0
-
-
1,8
-
0,1
106,6
-/- 0,6
1,2
87,9
1,7
7,5
-
0,5
0,5
-
0,5
0,5
144,9
-/- 38,8
-/- 45,0
147,5
-/- 36,1
-/- 34,4
-/-
-/- 0,5
60,0
-
-/- 0,3
TOTAAL Goederentermijn-contracten Valuta- en renteswaps inzake schulden aan institutionele beleggers Overige rentederivaten
12,2
20,0
-/-
0,5
Het contractvolume is het product van contracten en de koers per balansdatum. De boekwaarde betreft het gedeelte van het contractvolume, waarvan de afgedekte positie gerealiseerd is, en wordt gewaardeerd tegen het verschil tussen de koers per balansdatum en ingedekte koers. De reële waarde heeft betrekking op het totale contractvolume. De reële waarde van de financiële instrumenten, die niet in de tabel zijn opgenomen, wijkt niet in belangrijke mate af van de boekwaarde per balansdatum. Evenals vorig jaar hebben de valutatermijncontracten, valutaswaps en goederentermijncontracten veelal een looptijd korter dan één jaar. Het contractvolume met een looptijd langer dan één jaar bedraagt EUR 20,6 miljoen. Van de valuta- en renteswaps inzake schulden aan institutionele beleggers heeft EUR 59,0 miljoen (2008: nihil) een looptijd van korter dan één jaar. Van de overige rentederivaten heeft EUR 20,0 miljoen (2008: EUR 27,5 miljoen) een looptijd langer dan één jaar. Kredietrisico Kredietrisico’s lopen uiteen per land en individuele contractpartij en worden beheerst door middel van een beleid van kredietlimieten per land en tegenpartij. Het tegenpartijrisico met betrekking tot (afgeleide) financiële instrumenten wordt beheerst door contracten af te sluiten met financiële instellingen en tegenpartijen met een S&P-rating van A of beter. Renterisico Ter beheersing van renterisico’s wordt tussen de 50% en 100% van de rente op de structurele financieringsbehoefte afgedekt door middel van afgeleide financiële instrumenten.
Cosun Jaarrekening 2009 / Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening
45
(13) NIET IN DE BALANS OPGENOMEN VERPLICHTINGEN Gestelde zekerheden In financieringsovereenkomsten zijn negatieve pledge verklaringen met pari-passu-clausules opgenomen. Door een aantal groepsmaatschappijen zijn zekerheden gesteld aan kredietinstellingen en belastingautoriteiten in de vorm van bezitloos pandrecht op voorraden, machines en bedrijfsinventaris, stille verpanding van vorderingen en hypotheken op een aantal onroerende zaken. Claims Tegen Cosun en/of groepsmaatschappijen zijn diverse claims ingediend die samenhangen met de normale bedrijfsvoering. Hoewel de afloop van deze geschillen niet met zekerheid kan worden voorspeld, wordt aangenomen – mede op grond van ingewonnen juridisch advies – dat het totaal vanuit deze geschillen voortvloeiende verplichtingen niet van materiële betekenis is voor de geconsolideerde financiële positie. Voorzieningen zijn getroffen voor alle claims van derden waarvan toewijzing aannemelijk is en waarvan de omvang redelijkerwijs is in te schatten. Garanties Cosun heeft zich ten opzichte van derden garant gesteld tot een bedrag van circa EUR 136,1 miljoen (2008: EUR 45,1 miljoen). Hiervan heeft EUR 85,4 miljoen betrekking op garanties richting de overheid in het kader van de ontvangen herstructureringssteun. Meerjarige financiële verplichtingen Er zijn langlopende onvoorwaardelijke verplichtingen aangegaan ter zake van huur en operationele leasing. De verplichtingen die hieruit voortvloeien bedragen per ultimo 2009 EUR 6,5 miljoen (2008: EUR 7,3 miljoen). De in het komende jaar vervallende huur- en leaseverplichtingen bedragen circa EUR 2,9 miljoen (2008: EUR 2,5 miljoen). De na 5 jaar vervallende termijnen zijn nihil (2008: EUR 0,1 miljoen). De investeringsverplichtingen bedragen EUR 0,5 miljoen (2008: EUR 3,3 miljoen). (14) Netto-omzet De netto-omzet kan als volgt worden gespecificeerd naar groep: 2009
%
2008
%
Basisingrediënten
808,7
46,0
738,6
43,7
Alcohol en bio-ethanol
116,5
6,7
123,3
7,3
Aardappelproducten
582,2
33,1
588,0
34,8
Samengestelde ingrediënten
301,4
17,1
315,0
18,6
TOTAAL Onderlinge leveringen
1.808,8 -/-
1.764,9
50,9
-/- 2,9
-/- 75,6
-/- 4,4
1.757,9
100,0
1.689,3
100,0
2009
%
2008
%
Nederland
669,7
38,1
704,1
41,7
EU-landen excl. Nederland
917,6
52,2
837,8
49,6
Overig Europa
37,2
2,1
44,2
2,6
Noord- en Zuid-Amerika
63,5
3,6
53,9
3,2
Rest van de wereld
69,9
4,0
49,3
2,9
1.757,9
100,0
1.689,3
100,0
De netto-omzet naar geografisch gebied is:
(15) OVERIGE BEDRIJFSOPBRENGSTEN De overige opbrengsten betreffen onder andere de boekwinsten op verkochte activa, ontvangen verzekeringsuitkeringen, subsidies, ontvangen vergoedingen voor diensten aan derden en huuropbrengsten. In 2009 betreft dit diverse posten waaronder de verkoopopbrengst van activa inzake de sluiting van de fabriek van Suiker Unie in Groningen en van de Sloveense suikerfabriek Tovarna Sladkorja Ormoz dd in liquidatie. In 2008 is onder deze post onder andere begrepen de bate betreffende de herstructureringssteun (EUR 50,1 miljoen), verband houdend met de sluiting van de suikerfabriek in Groningen.
46
Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening / Cosun Jaarrekening 2009
(16) HEFFINGEN INZAKE EU-REGELINGEN Betreft voornamelijk het saldo van de verantwoorde lasten inzake de door de EU opgelegde herstructureringsheffingen (EUR 75,8 miljoen, 2008: EUR 127,8 miljoen) ter financiering van de aangepaste suikermarktordening en productieheffingen (EUR 10,8 miljoen, 2008: EUR 8,8 miljoen). Daarnaast is hieronder de exportrestitutie verantwoord. (17) KOSTEN VAN GROND- EN HULPSTOFFEN Hieronder zijn opgenomen de kosten van grond- en hulpstoffen, ingekocht gereed product en aan de productie gerelateerde energiekosten. De bieteninkopen van leden betreffen circa EUR 231 miljoen (2008: EUR 221 miljoen). (18) KOSTEN UITBESTEED WERK EN ANDERE EXTERNE KOSTEN Onder deze kostensoort worden onder andere huurkosten, researchkosten, reparatie- en onderhoudskosten, indirecte energiekosten, transportkosten, kantoorkosten, verkoopkosten, kosten van verzekeringen en automatiseringskosten verantwoord, voor zover deze kosten in rekening zijn gebracht door derden. De totale research & development kosten, inclusief eigen personeelskosten, bedragen EUR 7,8 miljoen (2008: EUR 8,7 miljoen). (19) PERSONEELSKOSTEN 2009
2008
166,8
151,6
Sociale lasten
33,8
31,4
Pensioenlasten
6,3
8,0
206,9
191,0
Lonen en salarissen
Voor een toelichting op de in de personeelskosten opgenomen resultaten uit hoofde van de als toegezegd pensioenregeling verwerkte regelingen, wordt verwezen naar toelichting 9. PERSONEELSBESTAND Gedurende het boekjaar 2009 bedroeg het gemiddeld aantal werknemers bij Cosun, omgerekend naar volledige mensjaren 4.443 personen (2008: 4.266 personen). Deze personeelsomvang is als volgt onder te verdelen naar de activiteiten:
Basisingrediënten Alcohol en bio-ethanol
2009
2008
893
781
154
128
Aardappelproducten
1.877
1.833
Samengestelde ingrediënten
1.402
1.414
117
110
4.443
4.266
1.906
1.709
Overige
Waarvan werkzaam in het buitenland
(20) ANDERE WAARDEVERANDERINGEN OP IMMATERIËLE EN MATERIËLE VASTE ACTIVA De waardevermindering in 2009 bedraagt EUR 2,9 miljoen en betreft voornamelijk de afwaardering van materiële vaste activa bij SVZ en Tovarna Sladkorja Ormoz dd in liquidatie. De waardevermindering in 2008 bedroeg EUR 17,1 miljoen en betrof voornamelijk de afwaardering van de activa van de suikerfabriek in Groningen.
Cosun Jaarrekening 2009 / Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening
47
(21) FINANCIËLE BATEN EN LASTEN Onder de financiële baten en lasten zijn begrepen de interest op rentedragende vorderingen en schulden. De afname van de lasten in vergelijking met 2008 wordt voornamelijk verklaard door de afname van de gemiddelde financieringsposities van Cosun en lagere renteniveaus. (22) BELASTINGEN RESULTAAT UIT GEWONE BEDRIJFSUITOEFENING De verantwoorde vennootschapsbelasting in de winst-en-verliesrekening betreft een last van EUR 17,9 miljoen bij een resultaat van EUR 79,0 miljoen. De effectieve belastingdruk bedraagt 22,7% (2008: 30,5%). De afwijking van het toepasselijke lokale belastingtarief kan als volgt worden verklaard: 2009
%
2008
%
Winst voor belasting
79,0
Winstbelasting op basis van het Nederlandse belastingtarief
20,1
25,5
16,3
25,5
1,0
1,3
2,6
4,1
3,8
-/- 4,8
-/- 0,2
-/- 0,3
1,2
1,5
0,3
0,5
-/- 0,6
-/- 0,8
0,5
0,7
17,9
22,7
19,5
30,5
Effect van buitenlandse belastingtarieven Niet-aftrekbare bedragen / permanente verschillen Effect van wijziging in waardering van verliescompensatie Overige Totale belastingdruk
-/-
63,9
(23) KASSTROOMOVERZICHT De mutaties in het kasstroomoverzicht kunnen grotendeels worden ontleend aan de mutatieoverzichten van de betreffende balansposten. Voor een aantal balansposten volgt hierna de aansluiting tussen de balansmutatie en de mutatie volgens het kasstroomoverzicht: Werkkapitaal
Voorzieningen
Stand per ultimo 2008
379,4
-/- 132,0
-/- 260,3
Stand per ultimo 2009
285,7
-/- 99,7
-/- 206,2
93,7
-/- 32,3
-/- 54,1
35,4
-/-
3,0
-/- 32,7
Balansmutatie
Langlopende schulden
Aanpassingen voor: - Wijzigingen in consolidatie en verkoop deelnemingen - Uitkering op aandelen
-/- 23,7
- Wijzigingen in winstbelastingposities
-/-
- Herrubricering KASSTROOM
48
-
-
3,9
-/- 21,8
-
0,1
-
81,7
101,6
-/- 57,1
-/- 5,1
Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening / Cosun Jaarrekening 2009
Enkelvoudige balans (na resultaatbestemming; in miljoenen EUR)
Toelichting
2009
2008
Immateriële vaste activa
(24)
123,9
133,5
Materiële vaste activa
(25)
176,3
183,9
Financiële vaste activa
(26)
554,0
514,8
854,2
832,2
Ultimo jaar ACTIVA Vaste activa
Vlottende activa Voorraden
(27)
230,3
228,0
Vorderingen en overlopende activa
(28)
299,2
408,0
0,1
31,3
Liquide middelen
Totaal activa
529,6
667,3
1.383,8
1.499,5
PASSIVA Eigen vermogen
(29)
733,6
702,5
Voorzieningen
(30)
66,1
91,5
Langlopende schulden
(31)
171,6
246,1
Kortlopende schulden
(32) 87,9
186,7
324,6
272,7
Kredietinstellingen en schulden met een financieringskarakter Overige schulden en overlopende passiva
Totaal passiva
Cosun Jaarrekening 2009 / Enkelvoudige balans
412,5
459,4
1.383,8
1.499,5
49
Enkelvoudige winst-en-verliesrekening (in miljoenen EUR)
Over het jaar
2009
2008
Coöperatief resultaat na belastingen
48,5
42,7
Resultaat deelnemingen na belastingen
10,9
-/- 1,7
NETTORESULTAAT
59,4
41,0
7,2
-/- 5,7
52,2
46,7
WINSTVERDELING CONFORM DEFINITIES ART. 1 VAN DE UITKERINGSREGELING BIETENLEVERINGEN Resultaat deelnemingen onder aftrek van dividend Coöperatief resultaat inclusief dividend deelnemingen
50
Enkelvoudige winst-en-verliesrekening / Cosun Jaarrekening 2009
Toelichting op de enkelvoudige jaarrekening (in miljoenen EUR) Algemeen Voorzover posten uit de enkelvoudige balans en winst-en-verliesrekening hierna niet nader zijn toegelicht, wordt verwezen naar de toelichting op de geconsolideerde balans en winst-en-verliesrekening. Grondslagen voor de waardering van activa en passiva en de resultaatbepaling De grondslagen voor de waardering van activa en passiva en de resultaatbepaling zijn gelijk aan die voor de geconsolideerde balans en winst-en-verliesrekening.
(24) IMMATERIËLE VASTE ACTIVA Het verloop van de immateriële vaste activa is als volgt weer te geven: Goodwill
Overige immateriële vaste activa
Totaal
133,4
0,1
133,5
- Investeringen
0,3
-
0,3
- Afschrijvingen
-/- 9,9
-
-/- 9,9
123,8
0,1
123,9
Cumulatieve afschrijvingen en andere waardeveranderingen per 1 januari 2009
54,9
27,0
81,9
Cumulatieve afschrijvingen en andere waardeveranderingen per 31 december 2009
64,8
1,4
66,2
Boekwaarde per 1 januari 2009 Mutaties:
BOEKWAARDE PER 31 DECEMBER 2009
Cosun Jaarrekening 2009 / Toelichting op de enkelvoudige jaarrekening
51
(25) MATERIËLE VASTE ACTIVA Het verloop van de materiële vaste activa is als volgt weer te geven: Bedrijfsgebouwen en terreinen
Machines en installaties
Andere vaste bedrijfsmiddelen
In uitvoering en vooruitbetaald
Niet aan de bedrijfsuitoefening dienstbaar
Totaal
43,6
125,4
3,2
0,9
10,8
183,9
-
18,0
0,5
0,7
-
19,2
Boekwaarde per 1 januari 2009 Mutaties: - Investeringen - Afschrijvingen
-/-
3,4
-/- 22,4
- Overboeking
-/-
0,4
1,1
-
39,8
122,1
Cumulatieve afschrijvingen en waardeverminderingen per 1 januari 2009
47,5
Cumulatieve afschrijvingen en waardeverminderingen per 31 december 2009
50,6
BOEKWAARDE PER 31 DECEMBER 2009
-/-
1,0
-
-
-/- 26,8
0,7
-
-
2,7
0,9
10,8
176,3
129,8
17,4
-
-
194,7
152,1
17,6
-
-
220,3
-/-
(26) FINANCIËLE VASTE ACTIVA 2009
2008
Deelnemingen in groepsmaatschappijen
338,7
228,6
Vorderingen op groepsmaatschappijen
197,0
212,5
3,3
11,2
Vorderingen op leden
Latente belastingvorderingen
14,8
14,8
Overige vorderingen
0,2
47,7
554,0
514,8
52
Toelichting op de enkelvoudige jaarrekening / Cosun Jaarrekening 2009
Het verloop van de financiële vaste activa is als volgt weer te geven: Deelnemingen in groepsmaatschappijen
Vorderingen op groepsmaatschappijen
Vorderingen op leden
Latente belastingvorderingen
Overige vorderingen
Totaal
228,6
212,5
14,8
11,2
47,7
514,8
Stand per 1 januari 2009 Mutaties: - Aandeel in resultaat deelnemingen
10,9
-
-
-
-
10,9
- Acquisities
10,0
-
-
-
-
10,0
100,0
88,5
-
-
-
188,5 -/- 159,4
- Toevoegingen en verstrekkingen - Aflossingen en onttrekkingen - Dividend
-
-/- 104,0
-
-/- 7,9
-/- 47,5
-/-
3,7
-
-
-
-
0,9
-
-
-
-
-/-
8,0
-
-
-
-
338,7
197,0
14,8
3,3
0,2
- Koersverschillen - Overige mutaties STAND PER 31 DECEMBER 2009
-/-
3,7 0,9
-/-
8,0 554,0
Deelnemingen in groepsmaatschappijen In 2009 is een aan Wagenberg Breda B.V. verstrekte lening van EUR 100 miljoen omgezet in aandelenkapitaal en agio. Verder is EUR 10 miljoen aan kapitaal gestort in Cosun Germany GmbH, ten behoeve van de acquisitie van Danisco Suger GmbH. Vorderingen op groepsmaatschappijen In 2009 is EUR 85 miljoen aan kortlopende financiering, verstrekt aan SVZ International B.V., omgezet in een langlopende lening. Vorderingen op leden Onder de overige vorderingen is voor een bedrag van EUR 14,8 miljoen opgenomen voor het lange termijn deel van de nog te storten bedragen op uitgegeven aandelen (2008: EUR 14,8 miljoen). Overige vorderingen In 2009 is EUR 47,5 miljoen herstructureringssteun vervroegd ontvangen. (27) VOORRADEN 2009 Grond- en hulpstoffen Gereed product en handelsgoederen
2008
6,5
7,2
223,8
220,8
230,3
228,0
Van de voorraden is EUR 0,1 miljoen (2008: 0,1 miljoen) gewaardeerd tegen lagere marktwaarde. De voorziening voor incourantheid bedraagt EUR 2,8 miljoen (2008: EUR 3,8 miljoen). Onder een speciaal financieringsarrangement kan Cosun suiker verkopen en terugkopen. In het kader van dit arrangement is per jaareinde voor EUR 16,8 miljoen (2008: EUR 90,3 miljoen) aan suiker verkocht.
Cosun Jaarrekening 2009 / Toelichting op de enkelvoudige jaarrekening
53
(28) VORDERINGEN EN OVERLOPENDE ACTIVA 2009
2008
49,2
48,5
202,5
305,6
0,7
0,8
Vorderingen op handelsdebiteuren Vorderingen op groepsmaatschappijen Korte termijn deel van nog te storten op uitgegeven aandelen
-
0,7
Overige belastingvorderingen
Te vorderen winstbelasting
14,4
9,0
Overige vorderingen en overlopende activa
32,4
43,4
299,2
408,0
2009
2008
61,0
61,3
2,8
3,0
(29) EIGEN VERMOGEN
Geplaatst aandelenkapitaal en agio Reserve deelnemingen Reserve koersverschillen
-/-
Totaal wettelijke reserves
-/- 3,0
-/- 3,8
675,6
645,0
733,6
702,5
Overige reserves
5,8
-/-
6,8
Geplaatst aandelenkapitaal en agio
Stand per 1 januari 2009
Aandelen kapitaal
Agio reserve
Totaal 2009
Totaal 2008
7,3
54,0
61,3
64,9
Mutaties: - Uitgegeven aandelen
0,3
0,9
1,2
1,2
- Ingenomen aandelen
-/- 0,4
-/- 1,1
-/- 1,5
-/- 4,8
7,2
53,8
61,0
61,3
STAND PER 31 DECEMBER
Het totaal aantal uitgegeven aandelen is 158.945 (2008: 160.238), de nominale waarde bedraagt EUR 45,40 per stuk. In 2009 zijn 6.897 aandelen geplaatst en zijn 8.190 aandelen ingenomen en ingetrokken. Op grond van RJ 620 is in de geconsolideerde jaarrekening EUR 1,2 miljoen geclassificeerd als vreemd vermogen (zie toelichting 7).
54
Toelichting op de enkelvoudige jaarrekening / Cosun Jaarrekening 2009
Wettelijke reserves, overige reserves en resultaat
Reserve deelnemingen Stand per 1 januari
3,0
Reserve koersverschillen -/-
Overige reserves
Totaal 2009
Totaal 2008
6,8
645,0
641,2
620,8
-
52,5
52,5
40,3
23,3
-/- 12,8
Mutaties: - Resultaatbestemming
-
- Uitgekeerd aan leden
-
-
- Koersverschillen
-
1,0
-
1,0
- Overige mutaties
-
-
1,2
1,2
-
0,2
-
0,2
-
-
2,8
-/- 5,8
675,6
672,6
641,2
- Overboeking STAND PER 31 DECEMBER
-/-
-/-
23,3
-/-
-/-
7,1
Van het nettoresultaat 2009 ad EUR 59,4 miljoen is EUR 52,5 miljoen toegevoegd aan de overige reserves en het restant is opgenomen onder de kortlopende schulden (EUR 6,9 miljoen uit te keren op basis van het Reglement Uitkering op Aandelen) conform het voorstel resultaatbestemming. Reserve deelnemingen De reserve deelnemingen is opgebouwd uit bij deelnemingen aangehouden reserves waarop wettelijke of statutaire beperkingen rusten. Overige reserves Op grond van artikel 46 van de statuten vinden uitkeringen plaats aan leden en contractanten. Deze uitkeringen zijn met ingang van januari 2000 in overeenstemming met het reglement uitkeringsregeling bietenleveringen, daarvoor was de bedrijfsbeëindigingsregeling van kracht. De hoogte van de uitkering is afhankelijk van het gemiddeld geleverd aantal tonnen suikerbiet, het gemiddeld coöperatief resultaat inclusief dividend deelnemingen per ton suikerbiet van de drie voorafgaande boekjaren en een factor per campagne. Gedurende een overgangsperiode zullen ook uitkeringen worden gedaan uit hoofde van de bedrijfsbeëindigingsregeling, waarvan de hoogte afhankelijk is van het aantal aandelen, het aantal boekjaren dat de aandelen in bezit van de leden zijn geweest en het gemiddeld coöperatief resultaat inclusief dividend deelnemingen per aandeel van de drie voorafgaande boekjaren. De uitkering is opeisbaar op het moment van bedrijfsbeëindiging, respectievelijk na een leveringsperiode van minimaal 15 opeenvolgende campagnes. Indien alle leden per 31 december 2009 recht zouden hebben gehad op een uitkering dan zou deze netto EUR 75,2 miljoen bedragen (2008: EUR 62,1 miljoen). Uitkering vindt plaats ten laste van de overige reserves. Op basis van de toetredingsvoorwaarden, zoals deze door Cosun zijn overeengekomen met de voormalige CSM Suiker-telers, is door betrokkenen een kapitaalstorting gedaan van EUR 500 per aandeel. De onderneming heeft zich overeenkomstig deze afspraken verplicht, in het kader van de Uitkeringsregeling Bieten, per 2016 tenminste genoemde storting terug te betalen, mits aan de voorwaarden van de aanvraag lidmaatschap en aan de vereisten van de Uitkeringsregeling Bieten is voldaan. De contante waarde van de verplichting jegens de telers per 2016 bedraagt bij een rekenrente van 5% en een resterende looptijd van 7 jaar overeenkomstig de toetredingsvoorwaarden EUR 20,7 miljoen (2008: EUR 20,5 miljoen). In 2009 is besloten om het verschil tussen rechten op aandelen van vóór 2007 (oude aandelen) en op aandelen die daarna zijn uitgegeven (nieuwe aandelen) sneller dan gepland te laten verdwijnen door nieuwe aandeelhouders versneld te laten ingroeien. Versnelde ingroei wordt mogelijk gemaakt door gelijktijdige toekenning van een extra uitkering aan de leden met oude aandelen. Deze extra betaling wordt gefinancierd uit incidentele baten. Begin 2010 is besloten een eerste verkorting te realiseren van 3 jaar.
Cosun Jaarrekening 2009 / Toelichting op de enkelvoudige jaarrekening
55
(30) VOORZIENINGEN
Latente belastingverplichtingen Herstructurering en reorganisatie Overige voorzieningen
Pensioenen en andere uitgestelde personeelsbeloningen
2009
2008
32,3
53,8
5,1
9,0
25,6
27,3
63,0
90,1
3,1
1,4
66,1
91,5
De voorzieningen hebben voor circa EUR 42,3 miljoen (2008: EUR 68,4 miljoen) een langlopend karakter. Het verloop van de voorzieningen, niet zijnde pensioenen en andere uitgestelde personeelsbeloningen, kan als volgt worden weergegeven:
Stand per 1 januari 2009
Latente belastingverplichtingen
Herstructurering en reorganisatie
Overige voorzieningen
Totaal
53,8
9,0
27,3
90,1
-
0,2
8,7
8,9
-/- 21,5
-/- 3,7
-/- 10,4
-/- 35,6
-
-/- 0,4
-
-/- 0,4
32,3
5,1
25,6
63,0
Mutaties: - Toevoegingen ten laste van het resultaat - Onttrekkingen - Vrijval ten gunste van het resultaat STAND PER 31 DECEMBER 2009
56
Toelichting op de enkelvoudige jaarrekening / Cosun Jaarrekening 2009
Pensioenen en andere uitgestelde personeelsbeloningen 2009
2008
Contante waarde van gefinancierde verplichtingen Contante waarde van niet gefinancierde verplichtingen Contante waarde van andere uitgestelde personeelsbeloningen Reële waarde beleggingen
349,8 2,0 1,9 -/- 488,3
368,4 2,1 1,8 -/- 462,4
Contante waarde van nettoverplichtingen
-/- 134,6
-/- 90,1
88,6
58,0
Nog niet verwerkte actuariële resultaten Nog niet toegerekende last over verstreken diensttijd voor voorwaardelijk toegekende pensioenaanspraken
-/-
Limitering van het pensioenactief
3,1
-/-
3,5
33,1
28,9
NETTOVERPLICHTING
-/- 16,0
-/- 6,7
Verantwoord in de balans: Opgenomen onder de overige vorderingen en overlopende activa Opgenomen onder de voorzieningen
-/-
-/-
STAND PER 31 DECEMBER
-/- 16,0
19,1 3,1
8,1 1,4
-/- 6,7
De mutaties in de in de balans opgenomen nettoverplichting uit hoofde van toegezegde rechten voor pensioenen en andere uitgestelde personeelsbeloningen kunnen als volgt worden weergegeven: 2009 Stand per 1 januari Mutaties: - Toevoegingen - Reclassificatie - Betaalde premies - In winst-en-verliesrekening opgenomen last (zie hieronder) STAND PER 31 DECEMBER
-/-
-/-
6,7 9,9 0,6
-/- 16,0
2008 -/-
-/-
6,1 1,9 1,1 3,6 0,0
-/- 6,7
Het in de winst-en-verliesrekening opgenomen resultaat, uit hoofde van de als toegezegd pensioenregeling verwerkte regelingen, kan als volgt worden gespecificeerd: 2009 2008 Aan dienstjaar toegerekende kosten Rente over de verplichting
7,3
7,0
19,9
18,6 -/- 24,0
Verwacht rendement op fondsbeleggingen
-/-
26,8
Actuariële resultaten
-/-
0,2
-/-
2,7
Lasten over verstreken diensttijd
0,4
1,1
TOTAAL
0,6
0,0
De feitelijk behaalde beleggingsopbrengst bedraagt EUR 38,7 miljoen (2008: EUR 40,7 miljoen). Voor de gehanteerde actuariële veronderstellingen en een toelichting op de beleggingsopbrengst wordt verwezen naar de toelichting op de geconsolideerde cijfers. Cosun Jaarrekening 2009 / Toelichting op de enkelvoudige jaarrekening
57
(31) LANGLOPENDE SCHULDEN
Schulden aan institutionele beleggers Langlopende derivaten Totaal langlopende schulden
2009
Effectieve rente
2008
Effectieve rente
141,9
5,0 %
203,5
4,9 %
29,7
-
42,6
-
171,6
246,1
Langlopende derivaten Hieronder zijn opgenomen valuta en renteswaps ter indekking rente- en valutarisico op schulden aan institutionele beleggers. Tevens is hierin begrepen een swap inzake CO2-emissierechten. Hierbij zijn in 2008 CO2-emissierechten verkocht, onder de verplichting deze in 2012 terug te kopen.
(32) KORTLOPENDE SCHULDEN
Schulden aan kredietinstellingen
2009
2008
9,7
183,3
Schulden met een financieringskarakter
78,2
3,4
Totaal kredietinstellingen en schulden met een financieringskarakter
87,9
186,7
Schulden aan groepsmaatschappijen Schulden aan leden Schulden aan leveranciers en handelskredieten Te betalen winstbelasting
93,3
62,0
130,1
83,1
28,2
29,3
2,9
-
Te betalen overige belastingen en premies sociale verzekeringen
10,3
2,2
Overige schulden en overlopende passiva
59,8
96,1
324,6
272,7
Totaal overige schulden en overlopende passiva
(33) NIET IN DE BALANS OPGENOMEN VERPLICHTINGEN Hoofdelijke aansprakelijkheid en garanties De coöperatie heeft zich ten opzichte van derden garant gesteld tot een bedrag van circa EUR 104,5 miljoen (2008: EUR 32,0 miljoen). Hiervan heeft EUR 85,4 miljoen betrekking op garanties richting de overheid in het kader van de ontvangen herstructureringssteun.
58
Toelichting op de enkelvoudige jaarrekening / Cosun Jaarrekening 2009
(34) HONORARIA VAN DE ACCOUNTANT De volgende honoraria van KPMG Accountants N.V. zijn ten laste gebracht van de onderneming, haar dochtermaatschappijen en andere maatschappijen die zij consolideert, een en ander zoals bedoeld in artikel 2:382a lid 1 en 2 BW. KPMG Accountants N.V.
Overig KPMG netwerk
Totaal KPMG
Onderzoek van de jaarrekening
0,3
0,4
0,7
Andere controleopdrachten
0,1
-
0,1
Adviesdiensten op fiscaal terrein
-
0,1
0,1
Andere niet-controlediensten
0,1
-
0,1
TOTAAL
0,5
0,5
1,0
KPMG Accountants N.V.
Overig KPMG netwerk
Totaal KPMG
0,4
0,3
0,7
-
-
-
In 2008 zijn de volgende honoraria ten laste gebracht van de onderneming:
Onderzoek van de jaarrekening Andere controleopdrachten Adviesdiensten op fiscaal terrein
-
0,1
0,1
Andere niet-controlediensten
0,1
-
0,1
TOTAAL
0,5
0,4
0,9
(35) OVERIGE INFORMATIE Aan bezoldigingen met inbegrip van pensioenlasten als bedoeld in artikel 2:383, lid 1, BW, is in het boekjaar aan (oud-)leden van de raad van beheer een bedrag van EUR 0,5 miljoen (2008: EUR 0,5 miljoen) en aan (oud-)leden van de raad van toezicht een bedrag van EUR 0,1 miljoen (2008: EUR 0,1 miljoen) ten laste van het resultaat geboekt.
Raad van beheer J.E.M. van Campen Ing. G.M. van Tilburg Drs. I.L.G. van Melle Ing. P.W.M van den Berg Ir. J.M. Klompe D. H. de Lugt A. Maarsingh Drs. J.M.M. Megens Mw. G. Prins Ir. J.A. Smid Mr. T. van der Torren
Raad van toezicht Ing. W. van der Zee J.F. Botma Ir. J. Bartelds Drs. C.E.M. de Waal Prof. Drs. N.H. van Halder RA P. Molenaar Ing. F. Wiersema
Breda, 11 maart 2010
Cosun Jaarrekening 2009 / Toelichting op de enkelvoudige jaarrekening
59
Overige gegevens ACCOUNTANTSVERKLARING Aan de raad van toezicht van Koninklijke Coöperatie Cosun U.A. Verklaring betreffende de jaarrekening Wij hebben de in dit verslag opgenomen jaarrekening 2009 van Koninklijke Coöperatie Cosun U.A. te Breda bestaande uit de geconsolideerde en enkelvoudige balans per 31 december 2009 en de geconsolideerde en enkelvoudige winst-en-verliesrekening over 2009 met de toelichting gecontroleerd. Verantwoordelijkheid van het bestuur De raad van beheer van de coöperatie is verantwoordelijk voor het opmaken van de jaarrekening die het vermogen en het resultaat getrouw dient weer te geven, alsmede voor het opstellen van het jaarverslag, beide in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW. Deze verantwoordelijkheid omvat onder meer: het ontwerpen, invoeren en in stand houden van een intern beheersingssysteem relevant voor het opmaken van en getrouw weergeven in de jaarrekening van vermogen en resultaat, zodanig dat deze geen afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten bevat, het kiezen en toepassen van aanvaardbare grondslagen voor financiële verslaggeving en het maken van schattingen die onder de gegeven omstandigheden redelijk zijn. Verantwoordelijkheid van de accountant Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de jaarrekening op basis van onze controle. Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht. Dienovereenkomstig zijn wij verplicht te voldoen aan de voor ons geldende gedragsnormen en zijn wij gehouden onze controle zodanig te plannen en uit te voeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen afwijkingen van materieel belang bevat. Een controle omvat het uitvoeren van werkzaamheden ter verkrijging van controle-informatie over de bedragen en de toelichtingen in de jaarrekening. De keuze van de uit te voeren werkzaamheden is afhankelijk van de professionele oordeelsvorming van de accountant, waaronder begrepen zijn beoordeling van de risico’s van afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten. In die beoordeling neemt de accountant in aanmerking het voor het opmaken van en getrouw weergeven in de jaarrekening van vermogen en resultaat relevante interne beheersingssysteem, teneinde een verantwoorde keuze te kunnen maken van de controlewerkzaamheden die onder de gegeven omstandigheden adequaat zijn maar die niet tot doel hebben een oordeel te geven over de effectiviteit van het interne beheersingssysteem van de entiteit. Tevens omvat een controle onder meer een evaluatie van de aanvaardbaarheid van de toegepaste grondslagen voor financiële verslaggeving en van de redelijkheid van schattingen die het bestuur van de entiteit heeft gemaakt, alsmede een evaluatie van het algehele beeld van de jaarrekening. Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is als basis voor ons oordeel. Oordeel Naar ons oordeel geeft de jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en de samenstelling van het vermogen van Koninklijke Coöperatie Cosun U.A. per 31 december 2009 en van het resultaat over 2009 in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW. Verklaring betreffende andere wettelijke voorschriften en/of voorschriften van regelgevende instanties Op grond van de wettelijke verplichting ingevolge artikel 2:393 lid 5 onder f BW melden wij dat het jaarverslag, voor zover wij dat kunnen beoordelen, verenigbaar is met de jaarrekening zoals vereist in artikel 2:391 lid 4 BW. Eindhoven, 11 maart 2010 KPMG ACCOUNTANTS N.V. L.J.J.M. Vale RA
60
Overige gegevens / Cosun Jaarrekening 2009
STATUTAIRE BEPALINGEN INZAKE RESULTAATBESTEMMING De bestemming van de winst is in de statuten als volgt geregeld (art. 42 lid 1 en 2): van de winst der coöperatie zal een door de raad van beheer te bepalen gedeelte worden gereserveerd. Het na inachtneming van het voorgaande resterende zal, tenzij de ledenraad op voorstel van de raad van beheer anders bepaalt, onder hen, die aan het einde van het desbetreffende boekjaar A-lid dan wel B-lid waren of in of met het einde van dat boekjaar hebben opgehouden A-lid respectievelijk B-lid te zijn, worden verdeeld indien het B-leden betreft met inachtneming van de overeenkomst van deelname en op aanwijzing van het betrokken C-lid naar gelang van de door hen in dat boekjaar jegens de coöperatie verrichte prestaties en in overeenstemming met de betalingsmethode, neergelegd in het bietenreglement. VOORSTEL TOT RESULTAATBESTEMMING Het nettoresultaat over het jaar 2008 is overeenkomstig het besluit van de raad van beheer d.d. 12 maart 2009 toegevoegd aan de overige reserves. De raad van beheer heeft op 20 januari 2010 besloten tot een uitkering op aandelen van in totaal EUR 6,9 miljoen. De raad van beheer is voornemens te besluiten dat EUR 52,5 miljoen, het restant van het nettoresultaat ad EUR 59,4 miljoen, wordt toegevoegd aan de overige reserves. Het vorenstaande is reeds verwerkt in de jaarrekening 2009 van de coöperatie. GEBEURTENISSEN NA BALANSDATUM Op 12 februari 2010 heeft de levering van het terrein van Nedalco in Bergen op Zoom aan de gemeente Bergen op Zoom plaatsgevonden. De verkoopopbrengst bedroeg EUR 60 miljoen.
Cosun Jaarrekening 2009 / Overige gegevens
61
Adressen Royal Cosun Cosun Food Technology Center Cosunpark 1 Postbus 1308 Postbus 3411 4700 BH Roosendaal 4800 MG Breda Telefoon (0165) 58 28 10 Telefoon (076) 530 33 22 Fax (0165) 55 13 52 Fax (076) 530 33 03 Internet www.cosun.nl Internet www.cosun.nl E-mail
[email protected]
Suiker Unie Sensus Postbus 100 Postbus 1308 4750 AC Oud-Gastel 4700 BH Roosendaal Telefoon (0165) 52 52 52 Telefoon (0165) 58 25 00 Fax (0165) 52 52 55 Fax (0165) 54 60 83 Internet www.suikerunie.nl Internet www.sensus.nl E-mail
[email protected] E-mail
[email protected]
Koninklijke Nedalco Aviko Postbus 6 Postbus 8 4600 AA Bergen op Zoom 7220 AA Steenderen Telefoon (0164) 21 34 00 Telefoon (0575) 45 82 00 Fax (0164) 21 34 01 Fax (0575) 45 83 80 Internet www.nedalco.nl Internet www.aviko.nl E-mail
[email protected] E-mail
[email protected]
SVZ Unifine Food & Bake Ingredients Postbus 27 Postbus 9394 4870 AA Etten-Leur 4801 LJ Breda Telefoon (076) 504 94 94 Telefoon (076) 572 41 40 Fax (076) 504 94 00 Fax (076) 572 41 50 Internet www.svz.com Internet www.unifine.nl E-mail
[email protected] E-mail
[email protected]
62
Adressen / Cosun Jaarverslag 2009