Volledige rapport op usb-stick!
Samen-werken aan een duurzaam Noord Twente
Samen sterker. Dat is het idee van coöperatief bankieren.
Noord Twente: een prachtige regio, die duurzamer is dan Nederland als geheel.
Voorwoord Samen-werken aan een duurzaam Noord Twente Met meer dan honderd jaar ervaring zijn wij overtuigd van de kracht van de coöperatie. Onze coöperatieve grondslag heeft de afgelopen jaren gezorgd voor stabiliteit, het leggen van verbindingen en het tot stand brengen van samenwerkingsverbanden. Door de coöperatieve insteek en ons lokale karakter staan wij dichtbij de samenleving in Noord Twente. Vanuit deze betrokkenheid willen we de regio te allen tijde verder helpen. We doen dit niet alleen door geld te investeren in onze omgeving, maar ook door kennis te delen: de moderne coöperatie in al zijn veelzijdigheid. De resultaten van ons Triple P Onderzoek laten zien hoe wij de moderne coöperatie vorm geven. Door mensen met elkaar te verbinden en kennis te delen. Zo versterken we de omgeving waarin onze klanten en leden wonen en werken. Noord Twente: een prachtige regio, die duurzamer is dan Nederland als geheel, met veel diversiteit in natuur, cultuur, economie en sociale voorzieningen. Uit het onderzoek komt ook een aantal kansen voor verduurzaming van onze regio naar voren. Samenwerking blijkt een bepalende succesfactor voor de toekomst van Noord Twente. We delen de kansen voor de detailhandel, de (internationale) groothandel en industrie en het verenigingsleven graag met u. Het Triple P Onderzoek is uitgevoerd voor iedereen die Noord Twente een warm hart toedraagt. We dagen u en de andere ambassadeurs dan ook uit om met de aanbevelingen van dit onderzoek aan de slag te gaan om Noord Twente als duurzame en sociaaleconomische regio verder te versterken! Met vriendelijke groet, Rabobank Noord Twente Erik Jutstra directievoorzitter
De Triple P Monitor laat zien in welke mate het werkgebied duurzaam is en op welke punten hierin verbetering mogelijk is. Twenterand
Tubbergen
Hellendoorn Wierden
Dinkelland
Almelo Losser Oldenzaal
Borne Rijssen-Holten Hengelo Hof van Twente
Enschede
Haaksbergen
Aanleiding In het werkgebied van Rabobank Noord Twente spelen diverse relevante ontwikkelingen die de Rabobank graag onder uw aandacht wil brengen. Hierbij gaat het bijvoorbeeld om bevolkingskrimp, (jeugd)werkloosheid, armoede en de positie van de detailhandel. De bank geeft met dit onderzoek een aanzet tot nieuwe initiatieven onder de verschillende stakeholders in het gebied en wil op deze manier bovendien richting geven aan de toekomstige inzet van het coöperatief dividend. Om te beoordelen waar het gebied op dit moment staat en om inzicht te krijgen in de mogelijkheden om de sociaaleconomische positie van de regio Noord Twente te versterken, is de Triple P Monitor ingezet. De Triple P Monitor laat zien in welke mate het werkgebied (en daartoe behorende gemeenten) duurzaam zijn en op welke punten hierin verbetering mogelijk is. Bovendien laat de Triple P Monitor zien welke bijdragen burgers, bedrijven en de rest van de samenleving leveren aan deze duurzaamheid en het in stand houden van de samenleving zoals wij die nu kennen. Het gaat om de gemeenten Almelo, Tubbergen, Twenterand en Wierden. Het onderzoeksgebied komt niet volledig overeen met het werkgebied van Rabobank Noord Twente. De plaatsen Enter (gemeente Wierden), Vroomshoop, Westerhaar-Vriezenveensewijk en Den Ham (gemeente Twenterand) behoren niet tot het werkgebied van Rabobank Noord Twente, maar zijn wel in het kwantitatieve deel van het onderzoek meegenomen. Dit vanwege het feit dat de benodigde data alleen op gemeenteniveau beschikbaar zijn, waardoor geen onderscheid gemaakt kan worden naar individuele plaatsen. In de kwalitatieve uitwerking van het onderzoek is dit onderscheid uiteraard wel gemaakt.
Samenvatting Triple P Balans Noord Twente is duurzamer dan Nederland als geheel. De regio dankt dit aan de hoge ecologische en economische kwaliteit. De sociale kwaliteit blijft iets achter. Ook als we Noord Twente afzetten tegen vergelijkbare regio’s (dat wil zeggen: regio’s die bestaan uit een matig stedelijke, twee weinig stedelijke en één niet stedelijke gemeente) blijkt Noord Twente op alle fronten relatief duurzaam te zijn, waarbij de ecologische en economische kwaliteit er in positieve zin uitschieten. Binnen de regio vormt Almelo het sociale en economische zwaartepunt en Tubbergen het ecologische. De gemeente Twenterand is de meest ‘gemiddelde’ gemeente in Noord Twente terwijl Wierden zich vooral aan de ecologische kant sterk positioneert, zij het in mindere mate dan Tubbergen. Al met al is er in Noord Twente sprake van een goede duurzaamheidsbalans. De drie dimensies in de vier gemeenten vullen elkaar aan en zorgen samen voor een duurzame regio waar de samenleving beschikt over die eigenschappen om ook in de toekomst te kunnen blijven voortbestaan. Sociale kwaliteit De sociale kwaliteit van Noord Twente ligt iets lager dan het landelijke gemiddelde. Almelo beschikt over een hoge sociale kwaliteit dankzij de ruimte die hier in gebruik is om te wonen, te recreëren en de stedelijke voorzieningen waarvan de bevolking hier gebruik kan maken. Het landelijke deel van de regio laat in dit opzicht een tegengesteld beeld zien waarbij de sociale kwaliteit afneemt naarmate een gemeente meer landelijke kenmerkten vertoont.
Sterk • Voorzieningenniveau passend bij de aard van de gemeenten (stedelijk versus landelijk). • Hoge maatschappelijke participatie in landelijk gebied.
Zwak • Bevolking gaat vergrijzen en krimpen. • Beperkt aanbod van werk en vrijetijdsvoorzieningen.
Ecologische kwaliteit Van de drie duurzaamheidsdimensies scoort de ecologische kwaliteit van Noord Twente veruit het hoogst. Deze hoge ecologische kwaliteit heeft Noord Twente vooral te danken aan de gemeente Tubbergen. In Tubbergen vindt men de meeste natuur, treft men de meeste cultuurhistorische elementen aan en leggen de bevolking en het bedrijfsleven bovendien een lage druk op het milieu. De rest van de regio beschikt nauwelijks over enig cultuurlandschap. De (beperkte) ruimte die in het landelijke deel van de regio in gebruik is om te wonen en te werken wordt extensief gebruikt (met grote percelen en weinig bedrijven op een bedrijventerrein).
Sterk • Natuur en cultuurhistorische kwaliteiten van Tubbergen. • Bedrijfsleven veroorzaakt zeer beperkt milieudruk. • Ruimtegebruik passend bij de aard van de verschillende gemeenten.
De ecologische kwaliteit van Noord Twente scoort veruit het hoogst.
Zwak • Rest van de regio beschikt nauwelijks over cultuurhistorische kenmerken. • Extensief ruimtegebruik voor wonen en werken.
De economische kwaliteit van Noord Twente is bovengemiddeld dankzij de gemeente Almelo.
Samenvatting
Economische kwaliteit De economische kwaliteit van Noord Twente is bovengemiddeld dankzij de gemeente Almelo. In Almelo wordt relatief veel ruimte gebruikt voor economische activiteiten en bovendien zorgt het bedrijfsleven hier voor een hoge welvaartscreatie. Dit laatst geldt ook voor het bedrijfsleven in de gemeente Twenterand. Deze gemeenten zorgen hiermee voor compensatie van de relatief lage economische kwaliteit van de gemeenten Tubbergen en Wierden. Verder valt op dat het bedrijfsleven zich in de hele regio kenmerkt door een beperkte mate van vernieuwing en dat de regio een beperkte rol vervult als afzet- en arbeidsmarkt.
Sterk • In Almelo veel ruimte in gebruik voor economische activiteiten. • Bedrijfsleven in Almelo en Twenterand zorgt voor een hoge welvaartscreatie dankzij het hoge rendement en een gunstige solvabiliteit. • Lage werkloosheid in landelijk deel van de regio.
Zwak • Rendement bedrijfsleven Tubbergen en Wierden relatief laag. • Landbouw drukt hier belangrijke stempel op economische prestaties. • Regio heeft weinig vernieuwend bedrijfsleven. • Beperkte functie als afzet- en arbeidsmarkt. • Hoge werkloosheid in Almelo.
Kansen voor verduurzaming Tijdens de workshops is met verschillende stakeholders uit de regio gediscussieerd over de kansen om de duurzaamheid van Noord Twente in de toekomst te behouden dan wel te versterken. De belangrijkste aanknopingspunten die uit dit onderzoek naar voren zijn gekomen, zijn de verdere versterking van de winkelgebieden, het profileren van Noord Twente als vestigingsplaats en het vergroten van de betrokkenheid van de inwoners bij het verenigingsleven. Dit zijn de drie onderwerpen waarvan de potentie en het belang van samenwerking het grootst zijn. Om dit te realiseren zullen alle betrokken partijen in het gebied hun verantwoordelijkheid moeten nemen. Een actieve opstelling van zowel de overheid, het bedrijfsleven, verenigingen en inwoners is noodzakelijk om de duurzaamheid van Noord Twente ook in de toekomst te garanderen.
Conclusies en aanbevelingen Op basis van de belangrijkste constateringen in de Triple P Monitor zijn per dimensie sterkten en zwakten van Noord Twente ten aanzien van de duurzaamheid van de regio geformuleerd. Deze hebben centraal gestaan bij de workshops die op 27 maart 2013 hebben plaatsgevonden. Bij deze workshops waren regionale deskundigen rondom de drie thema’s aanwezig. Zij hebben door middel van een hoofdvraag in drie groepen gediscussieerd over de sterkten en zwakten van de regio en de kansen die deze voor Noord Twente met zich meebrengen. De achterliggende vraag achter de workshops luidde: wat kunnen we als regio doen om de duurzaamheid van het gebied te versterken? Deze paragraaf geeft een weergave van de resultaten van de workshops. Per thema wordt eerst de achtergrond van het thema beschreven op basis van de huidige situatie in Noord Twente. Vervolgens wordt een overzicht gegeven van de mogelijkheden die de deelnemers aan de workshops zien, om de duurzaamheid van Noord Twente in dit opzicht te vergroten.
Kansen voor de gevestigde detailhandel Achtergrond Uit het onderzoek blijkt dat de inwoners van Noord Twente (met uitzondering van de gemeente Tubbergen) over een royaal winkelaanbod beschikken. Noord Twente heeft meer verkooppunten ten opzichte van het aantal bedrijven dan gemiddeld Nederland. Binnen de regio vervult Almelo de functie van belangrijkste winkelgemeente. Maar ook het winkelaanbod van de overige Noord Twentse gemeenten zorgt ervoor dat de inwoners sterk op hun eigen gemeente zijn gericht in hun koopgedrag. Er vindt relatief weinig interactie plaats met andere gemeenten. Hoewel bovenstaand gegeven een positief signaal afgeeft aan de lokale detailhandel, spelen er ook ontwikkelingen waar de lokale winkelier niet aan ontkomt. Als gevolg van de economische recessie, bezuinigingen en het lage consumentenvertrouwen houden consumenten steeds vaker de hand op de knip. Daarbij komt dat steeds meer mensen hun producten online kopen wat ten koste gaat van de bestedingen die ze bij de gevestigde detailhandel doen. Detaillisten worden onafgebroken geconfronteerd met
Conclusies en aanbevelingen
ontwikkelingen waar zij op moeten reageren. De komst van warenhuizen, de trek naar de grote steden, nieuwe wet- en regelgeving: allemaal ontwikkelingen die om flexibiliteit en aanpassingsvermogen vragen. En ook ontwikkelingen die invloed hebben op de kwaliteit van het leefgebied van de inwoners van Noord Twente.
Kansen In de workshop werd benadrukt dat versterking van het bestaande winkelapparaat in Noord Twente van belang is voor de toekomst. Met versterking wordt in dit kader geen uitbreiding van het bestaande winkelapparaat bedoeld, maar juist het onderhouden ervan en het faciliteren van de voorzieningen die daarbij horen. We zullen hieronder eerst acties die gericht zijn op ondernemers bespreken en vervolgens die voor de winkelcentra. De ondernemer zal zijn strategie moeten bepalen Naast bovengenoemde economische ontwikkelingen, krijgen ondernemers ook te maken met demografische verschuivingen, zoals toenemende vergrijzing, krimp van de bevolking en meer eenpersoonshuishoudens/singles. Dit betekent een (langzame) verandering van de karakteristieken van de consument. Van ondernemers wordt verwacht dat zij beter zullen inspelen op deze nieuwe ontwikkelingen. Verzet er tegen kan gevolgen hebben voor het perspectief van de onderneming. Succesvolle ondernemers dienen een trekkersrol te vervullen Goed voorbeeld doet goed volgen. Voorbeelden inspireren! Inspelen op trends en ontwikkelingen vereisen middelen en kennis. Het bij elkaar brengen van ondernemers is een manier om de beschikbare kennis te delen.
Multichannel inzetten om de klant te bereiken De consument koopt op momenten dat het hem het beste uitkomt en dat is steeds vaker (24/7) via het internet, tablet of de smartphone. Om hier goed op in te kunnen spelen is het aanbieden van één verkoopkanaal niet meer voldoende. Veel retailers verwachten met een webwinkel als extra verkoopkanaal aan deze vraag te voldoen. Voor de consument is juist de samenhang tussen de verkoopkanalen van belang: winkel, webwinkel, website voor smartphone, folder en sociale media. Deze verkoopkanalen versterken elkaar in de bediening van de consument. Onderzoek het winkelgedrag van de inwoners van Noord Twente De consument vertoont wisselend winkelgedrag. Per keer zal er sprake zijn van of recreatief winkelen, of boodschappen doen, of vergelijkend winkelen of doelgericht aankopen doen. De consument kiest winkel en winkelgebied per keer, afhankelijk van zijn motief. Winkels en winkelgebieden zijn vaak sterk in één specifiek bezoekmotief, soms twee. De hedendaagse consument is kritisch en let op de diverse voorzieningen die de aantrekkelijkheid van de winkelcentra beïnvloeden. Leidraad hierbij is: gemak dient de mens. Verschillende branches die elkaar aanvullen maken een winkelcentrum aantrekkelijker. Voer een SWOT-analyse uit per winkelgebied De ontwikkelingen in de winkelmarkt hebben verschillende gevolgen per type winkelgebied. De behoefte aan winkels neemt af en de leegstand neemt toe door een minder snelle groei dan gepland en door stagnerende en bijgestelde woningbouwplannen. Vooral de kleinere winkelgebieden krijgen het moeilijk door schaalvergroting, beperkt bevolkingsdraagvlak en met pensioen gaande mkb-ondernemers. Per winkelgebied zal een SWOT-analyse moeten worden uitgevoerd, inclusief het opnieuw beoordelen van het parkeerbeleid, parkeervoorzieningen en parkeertarieven in de binnenstad en de dorpskernen. De uitkomsten hiervan zullen moeten leiden tot een detailhandelsvisie waarin de samenwerking tussen gemeenten, vastgoedeigenaren, banken en provincies centraal staat.
Conclusies en aanbevelingen
De markt vraagt om regie van de overheid De nieuwe winkelmarkt dwingt tot keuzes. De komende jaren nemen leegstand en stagnatie in winkelgebieden toe, en marktpartijen stellen zich, veelal noodgedwongen, terughoudend op. De vraag is hoe marktpartijen door de overheid kunnen worden gefaciliteerd, zodat wordt voorzien in een aantrekkelijk ondernemersklimaat en een compleet aanbod van voorzieningen voor de consument. Zonder heldere keuzes zullen marktpotenties versnipperen over te veel locaties met elk te weinig kritische massa en attractiviteit. In bestaande centrumgebieden komen herontwikkelingen daarbij minder snel van de grond, doordat perifere vestiging makkelijker en goedkoper is. Regie van de overheid is cruciaal voor een gezonde winkelmarkt, waarbij het maken van keuzes voor een beperkt aantal kansrijke locaties van belang is zodat duidelijkheid en zekerheid voor marktpartijen ontstaat. Dit zou op korte en lange termijn investeringen moeten uitlokken.
Noord Twente als vestigingsplaats voor internationale groothandel en industrie Achtergrond De economische duurzaamheid van een regio is afhankelijk van de ruimte die er in gebruik is voor economische activiteiten. In Noord Twente zien we wat dit betreft een tweedeling tussen stad en platteland: in de gemeente Almelo wordt een relatief groot deel van de ruimte gebruikt door het bedrijfsleven en door infrastructuur (wegen en spoor). In de andere drie gemeenten is het juist vooral de agrarische sector die een groot deel van de ruimte in gebruik heeft. Almelo heeft voldoende oppervlakte voor nieuwe en grootschalige bedrijvigheid op goed bereikbare locaties. Daarom kozen de provincie Overijssel en de grote Twentse gemeenten, Almelo als locatie voor het XL Businesspark Twente. Het XL Businesspark is uitermate geschikt voor bedrijven in de industriële sector, de logistiek, transport en distributie. Kortom, bedrijven die veel ruimte vragen. Echter, de snelheid van vestiging van deze bedrijven verloopt teleurstellend waardoor dit grootschalige bedrijventerrein nog niet de gewenste concurrentiepositie van de regio versterkt.
Kansen
Voer de discussie op de juiste schaal Onder de workshopdeelnemers heerst het gevoel dat Noord Twente niet duidelijk in beeld is op
Moet worden?
het niveau van de provincie Overijssel. Geografisch en mentaal gezien ligt het bestuurscentrum ook relatief ver weg waardoor er weinig sprake is van efficiency. De discussie over relevante onderwerpen voor Noord Twente dient dan ook op verschillende niveaus te worden gevoerd. De arbeidsmarkt (met name de hoge werkloosheid) is bijvoorbeeld een onderwerp dat zich het best leent voor een discussie op regionaal niveau. De bedrijventerreinen zullen veelal op provinciaal niveau worden besproken en wanneer het gaat om de concurrentiekracht dan kan de discussie zelfs binnen de Euregio worden gevoerd. Kortom: zoek per onderwerp het juiste schaalniveau om de bijbehorende doelen te realiseren en de regio te profileren. Breng bedrijven samen, ze moeten het met elkaar doen Economische vooruitgang bereikt men niet alleen. De veelal gepropageerde samenwerking tussen de drie O’s (onderwijs, overheid en ondernemers) heeft al in vele regio’s in Nederland gestalte gekregen. Er heersen verschillende opvattingen over de manier waarop dit in Noord Twente past. Enerzijds zijn er geluiden die stemmen voor een denktank met vertegenwoordigers uit het bedrijfsleven en lokaal bestuur. Anderzijds wordt aangegeven dat het bedrijfsleven zelf haar verantwoordelijkheid zal moeten nemen en zelfstandig kansen zal moeten oppakken. Het gevoel leeft dat het bestuur het verschil niet zal gaan maken. Maar ook aan de kant van het bedrijfsleven valt er nog winst te behalen. De samenwerking tussen de bedrijventerreinen ontbreekt namelijk volledig. In veel gevallen wordt er zelfs een concurrentiestrijd gevoerd tussen de verschillende terreinen om de grote namen. Daarnaast wordt kennis niet gedeeld. Er zit veel industrie (en logistiek) met de bijbehorende kennis (modern/innovatie) die bij elkaar kan worden gebracht, zodat kan worden geanticipeerd op toekomstige ontwikkelingen en behoeftes, eventueel in samenwerking met partners van buiten de regio. Een kans is bijvoorbeeld de toenemende vraag naar logistieke opslagruimte in de regio, onder andere
Conclusies en aanbevelingen
bevorderd door de groei van het internet. De Poort van Twente biedt een platform om te samenwerken: zoek elkaar op en maak gebruik van de lokale kennis! Stimuleer coöperatieve initiatieven Tegen de achtergrond van de huidige sociaal-economische ontwikkelingen zien we meer behoefte en ruimte ontstaan voor coöperatieve initiatieven, bijvoorbeeld in de zorg en bij supermarkten (vooral in de kleine kernen). Met elkaar samenwerken in kleinschalige vormen neemt in belang toe. De Rabobank zou hier een rol in kunnen spelen om dergelijke initiatieven te stimuleren en te faciliteren. De verantwoordelijkheid ligt echter bij de ondernemende geest in de markt. Hardware zit goed, software verbeteren Alle fysieke componenten voor een goede concurrentiekracht zijn in de regio aanwezig: sterke (technologie)bedrijven, centrale ligging, voldoende ruimte voor bedrijvigheid en een goede infrastructuur. Bovendien heerst het gevoel dat de Twentenaren een hoge arbeidsmoraal hebben. Tevens zijn er verschillende kennisinstituten in de omgeving. Deze positieve kanten worden echter niet ten volle benut. In Noord Twente is het opleidingsniveau relatief laag met als gevolg dat er kennis van buiten de regio moet worden aangetrokken. De oplossing hiervoor kan zijn dat regionale bedrijven zelf steeds meer opleiding gaan aanbieden en financieren om kennis binnen de regio te stimuleren en te behouden. Een ander aandachtspunt in het kader van een goede concurrentiekracht is imagoprofilering. Zo zijn er heel veel topbedrijven in deze regio in de technische sector, maar wordt hiervan op geen enkele wijze gebruik gemaakt in bijvoorbeeld de profilering van Noord Twente. En precies aan deze imagoprofilering (laat zien wat je hebt – als eerste aan de eigen bevolking) ontbreekt het. Nederland houdt niet op bij Deventer en de afstand van Amsterdam naar Almelo is net zo ver als van Almelo naar Amsterdam. Met andere woorden: Noord Twente moet iets aan haar imago doen in het westen van het land.
Behoefte aan Mr. Noord Twente Hoe kan deze imagoprofilering gestalte krijgen? Het gevoel heerst dat de bestuurlijke slagkracht ontbreekt om dit in de huidige vorm te bewerkstelligen. De regio Twente mist een leider die in staat is om knopen door te hakken, de kar trekt, die als contactpersoon fungeert en de regio in de rest van het land kan ‘verkopen’. Hierbij moet de regio Twente worden gezien als een onderneming die wordt aangestuurd door ‘Mister Twente’ in de vorm van een raad van oudtopbestuurders die de regio promoten vanuit de thuisbasis Twentestad.
Toekomstperspectief voor het verenigingsleven in Noord Twente Achtergrond Uit dit onderzoek blijkt dat de verwachting is dat de bevolkingsomvang van Noord Twente tot 2030 met bijna twee procent zal afnemen. Almelo is de enige gemeente die de komende twintig jaar zal blijven groeien. In de andere drie gemeenten zal sprake zijn van bevolkingskrimp. Bevolkingskrimp en een toenemende grijze druk hebben consequenties voor het draagvlak van vrijetijdsvoorzieningen. Enerzijds door de afname van het aantal verenigingsleden, anderzijds door de afname van het aantal vrijwilligers. Verenigingen kunnen namelijk niet functioneren zonder vrijwilligers. Over het algemeen is in plattelandsregio’s sprake van een sterke maatschappelijke betrokkenheid van de bevolking wat tot uitdrukking komt in de deelname aan vrijwilligersactiviteiten. In Almelo daarentegen ligt de maatschappelijke participatie lager dan gemiddeld in vergelijkbare gemeenten. Het verenigingsleven vervult een belangrijke rol in de maatschappij. Sportverenigingen dragen bij aan de gezondheid en welzijn van mensen, cultuur- en muziekverenigingen dragen bij aan de opvoeding en ontwikkeling van kinderen en volwassenen. De reden voor de keuze van dit thema is tweeledig: enerzijds heeft de huidige economische tijd tot gevolg dat bezuinigingen op sport- en cultuurgebied onontkoombaar zijn, anderzijds spelen de demografische ontwikkelingen een rol in het toekomstig draagvlak van verenigingen.
Conclusies en aanbevelingen
Kansen Stel een visie op vanuit de gemeente over de toekomst van het verenigingsleven Deze actie staat als eerste vermeld, omdat vanuit de workshopdeelnemers werd aangegeven dat dit een eerste voorwaarde is voor verenigingen om haalbare plannen te bedenken voor de toekomst van hun vereniging. De gemeente Tubbergen heeft al een dergelijke visie, maar in Almelo (als grootste gemeente binnen Noord Twente) ontbreekt deze bijvoorbeeld. Het gevoel heerst ook dat de gemeente de verbindende rol moet vervullen tussen de verschillende partijen die zich bezighouden met het verenigingsleven. Houd niet langer vast aan eigen koninkrijk, de spin off van samenwerking is veel groter Noord Twente is rijk aan vele sport- en cultuurverenigingen. Iedere vereniging wordt afzonderlijk geleid en heeft zijn eigen geografische en doelgroepfocus. Vaak zijn deze ook van overlappende aard. Problemen (bijvoorbeeld financieel) houdt men liever binnen de eigen muziek/theaterzaal of sportveld. Een andere vereniging een kijk in het sport- of cultuurkoninkrijk geven, is er vanuit concurrentieoogpunt daarom vaak niet bij. De huidige economische tijd en de (toekomstige) sociale ontwikkelingen noodzaken echter tot een blik naar buiten toe. Concurrentverenigingen zouden weleens ‘concullega’s’ kunnen worden wanneer blijkt dat zij door samenwerking de activiteiten van de vereniging kunnen laten voortbestaan. Deze samenwerking tussen verenigingen kan in verschillende vormen gestalte krijgen.
Geef ‘out of the box’ denken een kans, wees creatief en innovatief De maatschappij verandert continu (steeds meer ouders hebben een parttime baan, introductie van ‘papadag’ et cetera) en van verenigingen wordt verwacht dat zij met deze ontwikkelingen meebewegen. Dit heeft bijvoorbeeld consequenties voor het tijdstip van het sport- en cultuuraanbod. Er zijn initiatieven die ’s middags na schooltijd in leegstaande clubhuizen kinderopvang, sport, muziek en dans willen aanbieden in de vorm van een ‘continurooster’. Echter, gebruik van een clubhuis voor genoemde doeleinden behoort door bestaande regelgeving niet altijd tot de mogelijkheden. De wil en het initiatief zijn er, alleen regelgeving en gekwalificeerd personeel ontbreken vaak om dit initiatief te doen slagen. Financiële innovatie bij verenigingen nodig door terugtrekkende overheid en bedrijfsleven Financiële zelfredzaamheid van verenigingen is op termijn van belang, aangezien hun financiële draagvlak door de huidige economische tijd steeds meer onder druk komt te staan. De overheid ziet zich genoodzaakt bezuinigingen door te voeren waardoor er wordt gekort op subsidies en ook het bedrijfsleven verkeert in financieel zwaar weer wat gevolgen heeft voor de bijdragen aan sponsoring. Er zijn verschillende mogelijkheden die elk zijn voordeel en nadeel hebben om de financiën van de verenigingen gezond te houden. Er kan worden gedacht over andere typen beloningsstructuren en contributiepakketten. Er kan bijvoorbeeld worden gedifferentieerd in prijs naar lengte van lidmaatschap van de vereniging. Maar leden zouden bijvoorbeeld ook contributie kunnen betalen naar rato van wat zij vrijwillig bijdragen aan de club. Stel ambassadeurs aan om de verenigingen te profileren Het verenigingsleven dient zich bewust te zijn van haar maatschappelijke functie. Om deze functie verder te benadrukken is het noodzakelijk dat de betrokkenheid van leden wordt vergroot. Stel vanuit het eigen netwerk ambassadeurs aan die de sport, muziek of dans lokaal promoten om leden te behouden en nieuwe leden te werven.
Conclusies en aanbevelingen
Ontwikkel een doelgroepenbeleid om betrokkenheid bij de verenigingen te vergroten Betrokkenheid bij de verenigingen verschilt enorm tussen stad en platteland. Over het algemeen is bij de verenigingen op het platteland de betrokkenheid van ouders en leden sterker dan in de stad Almelo. Dit uit zich onder andere in de bereidheid om zich vrijwillig in te zetten voor de vereniging. De verenigingen hebben ook te maken met diverse leeftijdsgroepen die ieder om een andere aanpak vragen.
Afsluitend Noord Twente is van oorsprong geen uniforme of samenhangende regio. Het gebied bestaat uit verschillende gemeenten en kernen die vaak hun eigen achtergrond, identiteit en cultuur hebben. Desondanks blijkt uit dit onderzoek dat er op verschillende punten sprake is van gemeenschappelijke belangen waarin men elkaar kan versterken en van elkaar kan leren. Gezamenlijke initiatieven zullen echter niet geforceerd in gang moeten worden gezet, maar moeten ontstaan vanuit een gemeenschappelijk doel waarvan het belang bij alle betrokkenen evident is. Zo zullen betrokkenen zelf ontdekken wat ze elkaar te bieden hebben en op welke wijze men elkaar kan versterken. Op deze manier kan wellicht de aanzet worden gegeven voor toekomstige initiatieven en meer structurele vormen van samenwerking. Uit dit onderzoek zijn drie onderwerpen naar voren gekomen waarvan de potentie en het belang van samenwerking het grootst zijn. Dit zijn de verdere versterking van de winkelgebieden, het profileren van Noord Twente als vestigingsplaats en het vergroten van de betrokkenheid van de inwoners bij het verenigingsleven. Om dit te realiseren zullen alle betrokken partijen in het gebied hun verantwoordelijkheid moeten nemen. Een actieve opstelling van zowel de overheid, het bedrijfsleven, verenigingen en inwoners is noodzakelijk om de duurzaamheid van Noord Twente ook in de toekomst te garanderen.
Colofon Samen-werken aan een duurzaam Noord Twente Auteur Anouk Smeltink-Mensen en Cynthia Briesen (Rabobank Nederland) Ontwerp en vormgeving Kracht, concept en creatie Publicatiedatum: Juni 2013 In opdracht van: Rabobank Noord Twente Contactadres: Rabobank Noord Twente Tel:
Particulieren (0546) 83 88 00
Bedrijven (0546) 83 89 00
E-mail:
[email protected] Internet: www.rabobank.nl/noordtwente Twitter: @RaboNoordTwente © Rabobank Nederland, 2013 Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie of op welke andere wijze dan daaronder mede begrepen gehele of gedeeltelijke bewerking van het werk, zonder voorafgaande toestemming van Rabobank Nederland. No part of this publication may be reproduced in any form by print, photo print, microfilm or any other means without written permission by Rabobank Nederland.
