Volkstuinvereniging Elsgeest te Voorhout, pagina. 1

oktober 2014 Volkstuinvereniging Elsgeest te Voorhout, pagina. 1

Volkstuinvereniging Elsgeest te Voorhout, pagina. 2

1 1

2

Inhoudsopgave clubblad Het bestuur ................................................................................................................... 4 1.1

Voorwoord van de voorzitter. ................................................................................. 5

1.2

Mededelingen van de redactie. .............................................................................. 6

1.3

Huishoudelijke mededelingen. ............................................................................... 7

1.3.1

Communicatie met het bestuur. ...................................................................... 7

1.3.2

Aankondiging zondagssluiting kantine ............................................................ 7

1.3.3

Uitbreiding bestuur gewenst. ........................................................................... 7

1.3.4

De zadengids & de champignonmest bestelling ............................................. 8

De actualiteit ................................................................................................................ 8 2.1

Volkstuinvereniging Elsgeest op facebook. ........................................................... 8

2.2

De welstand van Elsgeest en de regels ................................................................. 9

2.3

Bestrijdingsmiddelen............................................................................................ 10

2.3.1

neonicotinoïden, in het bijzonder imidacloprid............................................... 10

2.3.2

De situatie in onze regio ................................................................................ 11

2.3.3

De situatie op Elsgeest ................................................................................. 12

2.3.4

Wat dan wel te doen bij insectenvraat of slakken?........................................ 13

2.4

Mooiste tuin 2014 ................................................................................................ 14

2.5

Weetjes voor de tuinier. ....................................................................................... 15

2.5.1

Een onbekende groente: de aubergine. ........................................................ 15

2.5.2

Recept: Witte bonen in tomatensaus. ........................................................... 16

2.5.3

De paprika en de peper ................................................................................. 18

2.5.4

Sambal maken. ............................................................................................. 18

2.5.5

De pastinaak: een familielid van de bereklauw. ............................................ 18

2.5.6

Meten en ingrijpen op afstand. Paul Wetering legt uit. .................................. 19

2.5.7

De (buiten)tomaat en zijn kwetsbaarheden ................................................... 22

2.5.8

Allerhande knollen ......................................................................................... 23

2.5.9

Uit het kookboek van de Amsterdamse huishoudschool ............................... 25

2.5.10 leuke en informatieve websites .................................................................... 26


1 Het bestuur Het bestuur van Volkstuinvereniging "Elsgeest" heeft enige wijzigingen ondergaan. Een en ander is al besproken op de jaar vergadering. Hierbij de samenstelling van het huidige bestuur en de functies van de bestuursleden.

W. Meijles (Wim) Leeuwerikenlaan 6 2215 NT Voorhout Tel: 0252- 217224

Voorzitter Tuinnummer: M11

Th.F.T.M. Geurts (Theo) Louis Armstronglaan 16 2324 LH Leiden Tel: 06-38756703

Secretaris / Vicevoorzitter Ledenadministratie Tuinnummer T26 [email protected] en [email protected]

W. Duijnisveld (Wim) Beatrixstraat 65 2215 HN Voorhout Tel: 06- 37170484

Penningmeester Bank IBN: NL66 RABO 0366 005 669 Tuinnummer P03 [email protected]

A.H. van Hensbergen (Anton) Jan van der Jagtstraat 31 2215 MG Voorhout Tel: 0252-377356

Bestuurslid Redactie Clubblad en Website Tuinnummer: A08 [email protected]

G. Schaap (Gerrit) Hortusplein 17 2171 GZ Sassenheim Tel: 0252-214504

Bestuurslid Lid Technische Commissie / Blokhut Tuinnummer: T27

C.A.W.M. Hilgersom (Cees) Schoonoord 24 2215 ED Voorhout Tel: 0252-216769

Bestuurslid Toebedeling tuinen Tuinnummer: P22


1.1 Voorwoord van de voorzitter. Beste tuinders, wat worden wij verrast met zoveel nattigheid, na een prachtig en overvloedig oogst seizoen, is deze hoeveelheid water iets te veel van het goede! Te hopen is dat de september maand ons met hogere temperaturen verrast. Aangenaam verrast zijn we met de uitslag van de mooiste tuinverkiezing, nieuwe tuinders die hun beste tuinbeentjes voorzetten, en beloont worden met een aanmoedigingsprijs! U leest de uitslag en punten waardering in dit nummer. Onaangenaam verrast zijn wij als bestuur echter met de vergaande vormen van brutaliteit en verbaal geweld, het zij direct of indirect via mail [ haat-mail] van enkele tuinders!! Er is, wat het bestuur betreft een grens overschreden! Roddel en achterklap richting bestuursleden is niet gepast, wij zijn ook maar vrijwilligers en hebben het goede met u voor. Maar nu is het teveel, na een rondgang van de Technische commissie, waar meerdere tuinders werden gewezen op het gebrekkige onderhoud, van greppels en afscheidingen, was de verbale beer los!! De dreig en haat-mail, richting bestuur, is niet voor verdere publicatie geschikt! Maar voor ons is dit wel de limiet. Na een extra bestuursvergadering is besloten, dat wij een persoonlijk gesprek aangaan, met de betreffende leden, waarbij tevens hun illegale bouw activiteiten ter sprake komen! Zij zullen zich moeten conformeren aan het huishoudelijk reglement, en zo niet, gaan wij er toe over om artikel 8 van het huishoudelijk regelement toe te passen! Ons piketpaaltje is geslagen voor 1 januari 2015. Zo deze leden niet ertoe gebracht kunnen worden zich aan te passen, worden hun namen ter royement voorgedragen op de ALV van februari 2015,en geroyeerd! Na 18 jaar voorzitter, is dit voorwoord het meest vervelende uit mijn actieve periode, maar ik moest dit even kwijt! Ik blijf mij inzetten voor zovelen, die met plezier ons prachtige complex, bevolken en met creativiteit er iets moois van maken! Toch veel leesplezier, Groet uw voorzitter, Wim Meijles.


1.2 Mededelingen van de redactie.

Beste volkstuingenoten, Vorige keer schreef ik: “Graag zie ik dat het clubblad een uitgave is die gedragen wordt door velen.” Tot mijn grote tevredenheid is er de nodige reactie gekomen. Van velen kreeg ik te horen dat het clubblad inhoudelijk gewaardeerd wordt en van sommigen kreeg ik kopij voor het blad. Dat is altijd leuk. Bij deze herhaal ik de oproep hierboven aangehaald. Het adres van de redactie stond niet overal even goed vermeld in het clubblad. Dat is nu gecorrigeerd. Het is: [email protected] Het kweekjaar loopt alweer naar zijn einde, sommige tuinen liggen er al braak bij, menig tuin toont al herfstkleuren. Het is een vreemd jaar geweest met een ongewoon warme opstart en vervolgens een even ongewone moessontijd. Dit weer had best zijn gevolgen voor de tuinder: de oogsten werden extreem vervroegd en soms kwam je niet meer toe aan zaaien van bepaalde groenten door de heersende klimatologische omstandigheden. Het was vochtig en warm, tomaten waren dit jaar dan ook erg bevattelijk voor phytophthora, de gevreesde aardappelziekte. Je zag van dag tot dag veldjes buitentomaten sneven; het blad en de stengels werden bruin en de plant verkommerde. De late aardappelrassen moesten extreem vroeg geoogst worden. Zeker een maand eerder dan vorig jaar, de aardappels waren rijp en het loof wilde gezien de weersomstandigheden in de phytophthora schieten. De bonen gaven ook hun problemen. Zaaien doe je eigenlijk pas na de ijsheiligen, maar dat had dit jaar beter vroeger gekund. Wie zich aan de traditionele zaaischema’s hield, zag zijn zaaigoed verrotten in de grond. Late bonen kunnen helemaal vergeten worden dit jaar. Knoflook zat al erg vroeg in de roest, knolvorming bleef dan ook ernstig achter op de verwachtingen. De uienveldjes zag je, vanuit het armenland oprukkend, in de valse meeldauw schieten. Het was een ware plaag die menigeen beroofde van een mega-oogst aan uien. Maar het is echt niet allemaal kommer en kwel, het zijn slechts enkele observaties bij dit tuinjaar. De oogst is weer overvloedig. Persoonlijk hebben wij een grotere ijskast aangeschaft om het surplus van de tuin in op te slaan ten behoeve van de winter. Fanatiek wordt de overdaad aan frambozen, tomaten, zomerprei, courgettes en paprika’s verwerkt tot winterse kost en bevroren. De mais, en de aubergines geven overdadig vrucht. Zeker voor de aubergine is dat bijzonder; hij staat bekend als een lastige volkstuinbewoner. Waarschijnlijk een keertje de juiste soorten voor buitenteelt gevonden. De wintervoorbereidingen zijn ook al weer in volle gang, winterprei is geplant en boerenkool staat op het veld. De witte vlieg zweeft er al in wolken boven. Dat belooft nog wat! Ik wens eenieder een volle ijskast met producten uit eigen tuin. uw redacteur, Anton van Hensbergen (A08) Volkstuinvereniging Elsgeest te Voorhout, pagina. 6

1.3 Huishoudelijke mededelingen. 1.3.1 Communicatie met het bestuur. U kunt u schriftelijk communiceren met VTV Elsgeest via het e-mail adres [email protected] of [email protected], voor kopij naar [email protected], en naar de penningmeester met [email protected] Zowel info als secretaris gaan naar het secretariaat die voor verdere communicatie zorgt naar het bestuur van onze Volkstuin Vereniging. Het blijft altijd mogelijk mondeling te communiceren met het bestuur, iedere dag zijn er wel bestuursleden aanwezig tijdens de kantine uren. Beoefen in voorkomende gevallen correcte omgangsvormen; dat is wel zo prettig 

1.3.2 Aankondiging zondagssluiting kantine De kantine zal komende winterperiode startend vanaf 1 oktober 2014 tot 1 maart 2015de gehele zondag dicht zijn. Het gaat weer een lange winter worden. Was er maar vloerverwarming in onze kasjes…. 1.3.3 Uitbreiding bestuur gewenst. Ook iets om over na te denken, het huidige bestuur is nog steeds op zoek naar mensen die willen bijdragen. Het huidige bestuur is klein en voelt dat ze te veel taken zelf moet uitvoeren. Iedereen is gebaat bij een correcte controle op de regels van de vereniging. Ze zijn bedoeld om het karakter van het volkstuinencomplex te behouden. Momenteel zijn bestuursleden de enigen die regels controleren. Vaak geeft dat emotionele overbelasting. Het bestuur voelt dit ook als overbelasting. We zoeken verbreding. Het kan toch niet zo zijn dat wij allen dit een geweldig tuincomplex vinden, maar dat we vervolgens individueel de regels aan de laars lappen. Menigeen gedraagt zich conform de volgende leefregel: “ik ben een uitzondering, ieder ander moet de regels volgen”. Het bestuur bespeurt dit maar kan dit niet gedogen. Jij toch ook niet? Kortom meld je aan; draag bij!

Hoe te handelen bij ernstige kwesties op het complex

Als er iets ernstigs gebeurt op de tuin en u heeft ambulance, politie of brandweer nodig, bel dan 112 en geef als locatie aan 2e Elsgeesterweg 1, Voorhout. Vermeld ook altijd de postcode 2215 SV.


1.3.4 De zadengids & de champignonmest bestelling

Ergens in december zal hij weer bij elk lid op de deurmat vallen: de zadengids en het bestelformulier voor de champignonmest. Maak er royaal gebruik van. Het is echt de goedkoopste manier om je zaden aan te schaffen. De vereniging krijgt ook nog een kleinigheid op elke bestelling; je helpt er dus ook nog eens je eigen vereniging financieel een handje mee. Je weet dat de gemeentelijke subsidie afgebouwd is. We moeten dus elke cent omdraaien. Vergeet ook niet de mest bestelling te doen; net zoals vorig jaar zal er champignonmest besteld kunnen worden, maar er wordt onderzocht of er ook compost van afdoende goede kwaliteit geleverd kan worden. Houd er wel rekening mee dat je de bestelde mest binnen de gestelde termijn moet uitkruien op je tuin. Dus bestel wat je rug aankan en haal het snel weg. Houd het formulier in de gaten en lever snel in.

2 De actualiteit 2.1 Volkstuinvereniging Elsgeest op facebook. De facebook pagina van de vereniging wordt steeds intensiever gebruikt. Bezoek hem eens een keer of meld je aan als vriend. De pagina wordt onder andere door Sonja Kroon en Stan van Oers onderhouden. Hij wordt zeer regelmatig geactualiseerd. Menig nieuwtje vindt op deze pagina zijn première. Zo ook alles over de verkiezing van de mooiste tuin te Elsgeest. Je kan de facebookpagina vinden via de volgende url: https://www.facebook.com/pages/VolkstuinverenigingElsgeest/827379797275784?fref=ts

Er staan vaak nieuwtjes en leuke zaken op. Het geeft een fijn gevoel om te zien hoe positief mensen kunnen omgaan met hun volkstuin en hoe ze hun plezier willen delen. Kijk nu eens naar het volgende grappig gebruik van groenten, dat op onze facebookpagina gedeeld is. Echt iets voor een regenachtige dag als je niet weet wat met je kolen te doen.


Ter aanvulling op facebook: een tweetal schilderijen van Archimboldo. een16de eeuwse schilder uit Italië….of is het toch maar één schilderij dat ernaast op zijn kop wordt weergegeven. Maar welke versie staat dan op zijn kop? Je kan toch echt wel grappige dingen bedenken met groente en fruit, hè!

2.2 De welstand van Elsgeest en de regels We kunnen trots zijn op een vereniging met een fraai collectie volkstuinen. Er wordt enthousiast gewerkt aan het telen van bloemen en groenten. Daar er wel meer dan 200 tuinen zijn is regelgeving noodzakelijk. Er zijn regels die bepalen wat goed tuinbeheer is en wat niet daar de beugel kan; niemand wil gedupeerd door onkruidzaad dat overwaait uit de tuin van de buren. Er zijn regels die vastleggen dat we zorg dragen voor een goede afwatering binnen het complex; er moet geschouwd worden en eenieder moet zorgen dat de afvoer tussen de tuinen open blijft. Niemand wil wateroverlast op zijn tuin hebben door verwaarloosde waterafvoer. Zo zijn er ook regels die stellen dat aanbouwen zoals kippenhokken, schuren, kassen en platte bakken aangevraagd moeten worden. Het bestuur ziet erop toe dat deze aanbouwen qua ligging, grootte en kleurstelling het karakter van het complex Elsgeest niet aantasten. Niemand wil dat zijn tuin in de slagschaduw ligt van de aanbouwen van de buren. Regels, ook de onze, blijken niet van nature zeggingskracht te hebben. Het bestuur merkt in toenemende mate dat de lusten wel, maar de lasten van regels niet meer gedeeld worden. Worden leden aangesproken door bestuursleden op het niet naleven van de regels dan wordt dat vaak niet geaccepteerd. Regelmatig blijkt dat men zich bij voorkeur spiegelt aan “medestanders” die ook al een flinke aantasting van de regels erdoor gedrukt hebben. Bij niet acceptabele bebouwing wijst men graag naar anderen die ook al een niet geaccordeerde bebouwing hebben geplaatst. Bij slecht onderhoud van de tuin; overlast van onkruid etc. weet men altijd wel iemand te vinden “die niet aangeschreven is” dus waarom ik dan wel een waarschuwing? De regels worden gewoonweg aan de laars gelapt want het eigen belang komt toch mooi wel eerst hè! Dit kan zo niet doorgaan! Het is knap ontmoedigend voor het bestuur om als taak het afdwingen van regels te hebben, maar constant te merken dat niet de regels maar het platte eigenbelang centraal staat.


We hebben een mooi complex laten we het zo houden en elkaar respecteren. Zonder veel verder commentaar plaats ik een afbeelding van een volkstuincomplex dat regels niet afdwingt. Dit willen we toch allemaal niet? De vraag wordt in zo’n geval ook nog eens hoelang wil de gemeente zo een zooitje rond de sportvelden?

2.3 Bestrijdingsmiddelen. Dit keer een bijdrage over bestrijdingsmiddelen. Elke tuinder ziet soms met ongenoegen de insectenvraat aan zijn planten en vraagt zich af wat daar aan te doen. Hoe kan je milieubewust en omgevingsvriendelijk dit soort vraat bestrijden. Welke middelen zijn er en welke middelen zijn af te raden. Niet elke bestrijdingsmethode is even goed. Sommige soorten gif hebben wijd reikende gevolgen. Zeker als je beziet hoe de complete dierenketen er last van kan ondervinden. Zo zijn er landbouw gifstoffen die veelvuldig gebruikt worden tegen insectenvraat, en die minder onschadelijk zijn dan gedacht. In de praktijk van de dag is de regel “bezint eer je begint” op het gebied van bestrijding al lang vervangen door de regel “begin eer je bezint”. De land en tuinbouw hanteert veelal de stelregel dat zonder een wetenschappelijk compleet dichtgetimmerd bewijs gebruik van gif niet beperkt mag worden; het is aan de wetenschap het gevaar aan te tonen, de landbouw heeft genoeg aan de werkzaamheid van het gif. Het klassieke rentmeesterschap over en voorzichtigheid met onze leefomgeving lijkt vervangen door winstbejag, dat nu is verontrustend.

2.3.1 neonicotinoïden, in het bijzonder imidacloprid. Het blijkt in deze vooral te gaan om insecticiden uit de familie neonicotinoïden in het bijzonder om imidacloprid, toegestaan sinds 1995. Ze staan sinds een aantal jaren volop in de aandacht. In Frankrijk en Zweden is gebruik van dit gif zelfs nu al verboden. In Nederland verschijnen sinds een paar jaar uitgebreide studies die de inwerking van deze insecticiden beschrijven in termen zoals gebruikt bij DDT. Niet alleen worden schadelijke insecten erdoor aangepakt maar ook onschadelijke insecten en in hoge mate zelfs zeer nuttige insecten als bijen. Het insecticide wordt niet enkel naar noodzaak aangebracht, maar het wordt ook vaak preventief toegepast: zaden worden gecoat met de insecticide Volkstuinvereniging Elsgeest te Voorhout, pagina. 10

en bollen worden gedompeld in dit gif. Ook in onze tuinen moeten we dus oppassen met bollen en zaden. Als gevolg hiervan wordt de insecticide vanaf het eerste moment al bij de start van de groei in de plant opgenomen, dus ook als het echt niet nodig zou geweest zijn. De gifstof wast echter ook voor 80 – 90% uit in het grondwater en oppervlaktewater en tast daarmee het leefmilieu aan van insecten die oorspronkelijk helemaal niet doelgroep van het gif vormen. Het is een zich in het milieu ophopend gif, breekt nauwelijks af en heeft ook elders zijn insect dodende werking. Insectenetende vogels zijn daar vervolgens de dupe van. Ze vinden onvoldoende insecten om te kunnen voortplanten. Uit eigen ervaring kan ik zeggen dat ik steeds minder zwaluwen, leeuweriken en lijsters zie. Op het complex zie ik steeds minder vleermuizen in de avondschemering. En wie van onze autorijders kijkt niet met nostalgie terug naar de tijd dat hij/zij de voorruit van de auto flink moest wassen na een lange rit: er zaten immers honderden verpletterde insecten op. Dat is allemaal verleden tijd; insectenwolken bestaan nauwelijks meer. We gaan richting “schone” wereld. Bijen zijn uitermate gevoelig voor imidacloprid, veel gevoeliger dan andere insecten. In 1994 begonnen Franse bijenhouders melding te maken van alarmerende verschijnselen. Nadat hun honingbijen enkele dagen hadden gefoerageerd op bloeiende zonnebloemen, keerden veel van de bijen niet terug naar de kast. De bijen zaten dicht op elkaar in kleine groepjes op de grond of zweefden gedesoriënteerd voor de kast en vertoonden abnormaal foerageergedrag. In sommige gevallen werden ook dode bijen aangetroffen voor de kast. Wellicht hangt dit samen met het gegeven dat deze giffen vooral inwerken op het centrale zenuwstelsel en dat heeft voor sociale insecten als bijen grote gevolgen. Dat is een kwalijke zaak, bijen zorgen ervoor dat er vruchtzetting plaatsheeft bij welhaast elke groentesoort. Alle planten met bloemen hebben voor bevruchting en dus voor vruchtzetting bijen nodig. Er zijn maar een paar uitzonderingen waarvan mais wel een van de bekendste is. De bevruchting bij mais loopt via windbestuiving. Maar nogmaals welhaast elke plant die een bloeiwijze heeft is afhankelijk van bijen. Gelukkig hebben wij een imker en sinds kort een tweede imker op ons tuincomplex. We zitten goed met bijen. Daar mogen we blij om zijn. Laten we het zo houden.

2.3.2 De situatie in onze regio Is er reden voor ongerustheid in de bollenstreek waar het gebruik van dit type insecticide betreft? Ik vrees van wel, niet zozeer dat wij als volkstuinders zo roekeloos omgaan met gif, maar wel omdat we in een streek met veel professionele bollentelers wonen. Waar dusdanig massieve monocultuur optreedt gaat dit gauw samen met massaal gif gebruik. Een uitsnede uit een website over bijensterfte door insecticide in de bollenstreek laat ongewoon hoge overschrijdingen zien voor een aantal landbouwgiffen en in het bijzonder voor imidacloprid.


Metingen geven kortom aan dat het oppervlakte water in onze regio zo’n 25000 keer de MTR (Maximaal Toegestane Risiconiveau) overschrijdt! Dat is niet gering.

2.3.3 De situatie op Elsgeest Gebruiken wij zelf in onze tuinen ook dit gif? Sommige producten die te koop in de winkel zijn bevatten dit soort gif. Of wij als volkstuinders dit soort insecticiden gebruiken weet ik niet, maar een ieder kan het voor zichzelf nagaan en besluiten ermee te stoppen. Welke soort insecticiden die je in de winkel kan kopen zijn gemaakt op basis van deze gifstoffen? Een provisorische lijst zonder uitputtend te zijn bevat zo al de volgende producten:  Bayer Admire®  Bayer Baytion Knock-out mierenpoeder  Bayer Calypso®  Bayer Gazon-Insect  Bayer Lizetan®  Bayer Mieren  Bayer Mieren en Kruipend ongediertespray  Bayer Piron ®  Bayer Verigal®  Pokon Hardnekkige insecten STOP  Pokon Kruipende insecten en wespen STOP  Pokon Luizen STOP  Pokon Mieren STOP  Pokon Muizen STOP  Pokon Schimmel STOP Volkstuinvereniging Elsgeest te Voorhout, pagina. 12

Let er dus extra op. Bijvoorbeeld één doosje mierenpoeder bevat genoeg van het spul om driekwart van alle bijen in Nederland te pakken te nemen en komt het spul eenmaal op of in de grond, regent het vanzelf het grondwater in of komt in het oppervlaktewater terecht. Breng restanten dus naar het chemisch afvaldepot.

2.3.4 Wat dan wel te doen bij insectenvraat of slakken? Natuurlijk is voorkomen altijd beter dan genezen, maar in een tuincomplex met meer dan 200 tuinen is ziekte en overdracht daarvan van tuin op tuin soms niet te stuiten. Vrolijk huppelen ziekten van tuin naar tuin. Er zijn verschillende mogelijkheden die wel werken als je wenst in te grijpen. De strikt biologische aanpak Zo kan je biologische sapjes maken op basis van brandnetel voor bestrijding van luizen of op basis van heermoes voor bestrijding van schimmels. Voor een recept zie de vorige uitgave van dit blad. Ook kan je kiezen voor planten die of luis verjagen, te denken valt aan lavendel of afrikaantjes, plaats die dan dicht bij je groente. Je kan ook planten plaatsen die luis gericht aanlokken, te denken valt aan Oost-Indische kers. Plaats in het laatste geval die Oost-Indische kers ergens ver weg van je groente. Een andere mogelijkheid is te kiezen voor zaaigoed dat natuurlijke resistentie bezit tegen bepaalde ziekten. Te denken valt aan mozaïek-ziekte resistente mais, knolvoet resistente kool of aardappelziekte ongevoelig aardappel plantgoed. De biologische middenweg Er zijn ook een aantal producten op de markt die best ecologisch verantwoord zijn en die in de biologische landbouw toegestaan zijn. Slakkenvraat kan je aanpakken met de bekende slakkenkorrels escar-go van ecostyle. Het product is niet milieubelastend en de slakken trekken zich alvorens te sterven terug in de grond. Vogels eten ze dus niet op. De korrels zijn niet giftig voor egels, vogels en andere dieren. Bladluizen kunnen ook aangepakt worden met pyrethrum. Dit is een biologische gifstof gewonnen uit bepaalde chrysantensoorten. Het gif werkt ideaal tegen spint en luis op planten. Het is een contact gif, het wordt dus niet in de plant opgenomen. Het gif werkt door contact met de luis. Besproei dus goed de hele plant. De werkzame stof ontbindt onder invloed van zonnelicht. Na een etmaal kan je de producten alweer consumeren. Diverse fabrikanten hebben producten op basis van pyrethrum. Wij waren dit voorjaar op tuinenexcursie in Ierland en bezochten er de Ballymaloe Cookery School. Een geweldig complex waar geleerd werd te koken met ingrediënten uit de eigen tuin. Ongevraagd kregen we te horen dat ze volledig biologisch waren maar toch twee producten gebruikten tegen niet te stuiten plagen: escar-go en pyrethrum. Dat was geruststellend laat dat nu precies zijn waar ik me ook toe wil beperken!


2.4 Mooiste tuin 2014 Eind juni was het weer zover, een vakkundige jury kwam op het complex de mooiste tuinen jureren om tot de keus te komen van de mooiste tuin 2014. Er was enkele weken eerder een voorselectie gedaan, een keus maken uit de 250 tuinen die Elsgeest rijk is, is een ondoenlijke zaak. De jury bestond uit een drietal deskundige plaatsgenoten te weten: Paul Jochem (voorzitter van de plaatselijke oranjevereniging), Jan Hordijk en Teun Nelemans. Het was al met al geen eenvoudige klus, er werd serieus punten toegekend op de te jureren aspecten. Aan het eind werden de onafhankelijk van elkaar ingevulde formulieren verzameld om te bepalen wie de winnaars waren.

de uitslag:

punten

1 Gerrit de Haan

A23

117,5

2 Piet Sep

M15 116

P8 114,5 3 Walter Luynenburg T21 Bert Heemskerk V14 Henny Meeuwenoord Het was met recht een fotofinish. Tussen de nummer 1 en 3 waren slechts 3 punten verschil. Drie tuinders eindigden ex aequo op de derde plaats. Gelukkig hebben we niet een bestaand podium voor de winnaars, ze zouden er met hun vijven niet oppassen! Ze zullen de derde prijs in estafette vorm aan elkaar moeten overdragen, want er is natuurlijk maar één beker!

Uitreiking van de prijzen was afgelopen zaterdag 23 augustus om 1400 uur. Helaas waren niet alle winnaars aanwezig, maar het was erg gezellig. De tip 3 werd op de foto gezet met in hun midden de hoofdsponsor Peter van Schooten. Peter dank! Eerste prijs winnaar Gerrit de Haan was de dag van uitreiking zelf ook nog eens stralend middelpunt van zijn eigen tuin. Een tuin die ook nu nog steeds als pronkstuk bijligt. Vol pompoenen en zonder onkruid. Volkstuinvereniging Elsgeest te Voorhout, pagina. 14

2.5 Weetjes voor de tuinier. 2.5.1 Een onbekende groente: de aubergine. De aubergine is in Nederland een weinig populair product. Dat is wel anders buiten Nederland. Al jaren pogen we aubergines te telen en gezien de voorliefde voor warmte van deze plant plaatsen we ze in de kas, naast de paprika’s en de tomaten. Al jaren blijkt dat géén goede keus. Ze krijgen in de kas erg snel last van spint en verwelkingsziekte. Deze laatste aandoening laat zich eenvoudig herkennen aan de in eerste instantie slappe bladeren die vervolgens afsterven. Vorig jaar gooide ik de eerste aangetaste planten op de composthoop. Aldaar deden ze het zo onverwacht goed , dat ik ze in de tuin plantte. Het resultaat was een alleraardigste set aubergines. de planten herstelden grotendeels en bleken veel minder last te hebben van verwelking. Dit jaar hebben we buiten in de tuin een hele set aubergines geplant. Het geeft een uitermate bevredigende opbrengst. We hebben 3 soorten geplant. Zie foto’s

De ethiopische/ turkse aubergine

links: violetta di Firenze rechts: bonica F1


Het zijn alle drie uitermate productieve aubergines. De groene turkse aubergine wordt regelmatig in de toko of Turkse groentewinkel aangeboden, wordt iets bitter bij rijping, dus als hij oranje kleurt ben je eigenlijk iets te laat, het vruchtvlees is wat groenig van kleur. Hij blijft maar produceren en is blijkbaar erg weinig vatbaar voor verwelkingsziekte. De beide andere ietwat meer traditionele typen hebben echt mooi wit vruchtvlees en de planten torsen al gauw vruchten van een paar ons, ze hebben wel verwelking maar ze gaan er niet aan ten onder. Wil je ze ook hebben volgend jaar dan is het raadzaam vroeg te zaaien. Zo rond februari starten. gelijktijdig met de paprika’s en pepers. Ook hier de vraag: “wat doe je nou met die rare dingen”. Dat is voor een andere keer!

2.5.2 Recept: Witte bonen in tomatensaus. Tot mijn grote vreugde is Elisabeth Peters- van Tol (E7) in de pen geklommen. Dat heeft het volgende recept opgeleverd. Als je een eenvoudige en gezonde maaltijd wilt bereiden, liefst van de eigen tuin, volg dan dit recept. Ik weet zeker dat je tafelgenoten om nóg een bordje zullen vragen.

WITTE BONEN IN TOMATENSAUS Ingrediënten: 400 gram kleine, gedroogde, witte bonen van maximaal een jaar oud en van uitstekende kwaliteit 1 groentebouillonblokje 2 tenen knoflook, door de knijper 1 blikje tomatenpuree Plus in een papieren filter of een schoon pantykousje: 1 mergpijpje 1 ui, in stukken, even kort aangebakken 1 wortel, in stukken 1 bleekselderijstengel, in stukken 1 laurierblad 1 kruidnagel 4 peterseliestelen 1 takje rozemarijn 2 takjes tijm Bereidingswijze: WITTE BONEN Spoel de bonen goed af en laat ze een hele nacht weken in schoon koud water. Giet ze af en spoel ze nog Volkstuinvereniging Elsgeest te Voorhout, pagina. 16

een keer. Doe de bonen in een pan schoon koud water (2 liter). Breng de bonen aan de kook, haal ze van het gas af en laat ze afgedekt een half uur staan. Gooi het weekwater weg! Nu mogen de bonen in 1 liter schoon water in de slowcooker, samen met de rest van de ingrediënten. Sluit de pan, stand op high, timer 7 uur. Controleer na 6 uur of de bonen al botergaar zijn - daarna mag de slowcooker op de warmhoudstand. Je kunt de bonen ook heel goed op het gas garen. Kies dan voor een laag vuurtje en gaar de bonen in ongeveer drie kwartier.

Vis het filter uit de pan. Strooi zout, peper en cayennepeper over de bonen. Proef of de smaak je bevalt. Serveer de witte bonen met kruimige aardappelen, blokjes ananas, uitgebakken spekjes en smakelijke saucijsjes. En zet een flesje tomatenketchup op tafel. Of maak zelf een tomatensaus.

TOMATENSAUS Een superlekkere tomatensaus maak je heel eenvoudig zo: Warm een royale scheut olijfolie in een pan op het gas. Leg er 2 fijngehakte sjalotjes in en bak ze kort. Leg er dan 3 gekneusde knoflooktenen bij en draai het gas uit. Halveer 500 gram zéér smakelijke, rijpe tomaten. De tomaten gaan ook in de pan. Voeg 1 theelepel suiker en een klein blikje tomatenpuree toe. Vul een filter of een schoon pantykousje met 1 laurierblad, 5 peterseliestelen, klein stukje prei, 1 stengel bleekselderij (in stukjes), 6 gekneusde peperkorrels, 1/4 citroentje, 5 basilicumblaadjes en 5 takjes tijm. Leg het filter ook in de pan. Gaar de tomatensaus op een zacht vuurtje. Dat duurt een minuut of twintig. Vis het filter uit de saus. Schep de saus in een blender en maak een heerlijke, romige puree. Schep de saus door een zeef in een schone kom. Proef of de smaak je bevalt. Misschien heeft de saus nog wat zout of citroensap nodig? En wellicht een paar druppels olijfolie? Vries het teveel in kleine porties in. Lekker én gezond!

TOMATENGELEI (naar een recept van Raymond Blanc) Tip: Wil je het gerecht chiquer maken? Schep er dan op het allerlaatste moment blokjes tomatengelei door. Die maak je zo: hak 1 kilo zeer smakelijke, rijpe tomaten, snijd 1 knoflookteen fijn, hak 1 bleekselderijstengel en doe alles in een kom. Roer er wat gesneden sjalot, tabasco, suiker en zout door. Schep dit mengsel in een keukenmachine en pulseer één seconde, en nog een keer één seconde en nogmaals een of twee seconden. Schep alles in een kom, dek af, en zet in de koelkast. Nu mag je een uur of acht wachten. Schep het mengsel in een schone neteldoek. Bind de neteldoek dicht en maak bovenaan een lus in het touw. Hang de ‘zak’ boven een schone kom en wacht. Niet meer aankomen. Wacht zeker 12 uur! Je hebt nu een kom tomatenwater. Warm een paar lepels kraanwater en maak aan met agar-agar (of met gelatine). (Kijk even op de verpakking van het geleermiddel hoeveel gram je precies nodig hebt op hoeveel vocht.) Roer dit water door het tomatenwater. Giet het tomatenwater dan in een bakje en zet het in de koelkast. Na een paar uur heb je tomatengelei. Snijd de helft van de gelei in blokjes en roer die op het allerlaatste moment door de witte bonen. Mjammie! Elisabeth Peters- van Tol (E7)


2.5.3 De paprika en de peper Vorig jaar gaven we een peperplant cadeau aan kennissen. het was een zogeheten bishop’s crown of op zijn Latijns Capsicum Baccatum. We hebben hem al jaren in de kas en hij groeit daar uit tot een forse plant van wel 2 meter hoog. We zaaien hem elk jaar opnieuw; want hij sterft eind seizoen af. Hij hangt tegen die tijd vol fel rood gekleurde pepers van zo’n 4 cm groot. De pepers zijn relatief mild en laten zich goed verwerken tot sambal. Tot onze verbazing bleef de plant bij onze kennissen die hem op een overdekte patio naast hun huis hadden staan in leven gedurende de winter. Hij liep weer uit in het niewe jaar. We hebben het opgezocht en ontdekten tot onze verbazing dat pepers en paprika’s géén éénjarige planten zijn maar meerjarige planten. In ons klimaat overleven ze eenvoudigweg de winter niet en sterven af. Toch leuk te weten!

2.5.4 Sambal maken. Tja wat doen we dan met al die fraaie pittige rood gekleurde pepers? daar maken we sambal van. Is dat moeilijk? Welnee! Snij de pepers in stukken na het grof verwijderen van zaadlijsten aan de binnenkant. verwijder de zaden naar behoefte ook, laat je ze zitten dan is de sambal iets pittiger. Weeg de in stukken gesneden pepers, doe ze in een hoge mengkom en doe er zeezout bij ongeveer een achtste gewichtsdeel van de pepers. Dus zo’n 12 gram zout per 100 gram pepers. Pak een staafmixer zet die in de mengkom en laat die de pepers fijnhakken. Geniet van de uit de mengkom oprijzende peperlucht! Is het mengsel fijn gehakt doe het dan in een pot; sluit die af en zet in de koelkast. Je hebt nu een prima sambal die vers en fris ruikt en heerlijk van smaak is. Pittigheid is afhankelijk van peper type en van de aanwezigheid van zaden. Deze sambal bewaar je makkelijk een jaar lang. Was je handen extreem goed en wrijf een etmaal niet in de ogen of doe keukenhandschoenen aan.

2.5.5 De pastinaak: een familielid van de bereklauw. In de warme zomer weken spraken we onze buurman op de volkstuin. Hij toonde ons zijn benen en zijn armen. Die waren flink voorzien van vuurrode striemen en grote blaren. Hij was ermee naar het ziekenhuis geweest want het was hem volledig onduidelijk wat de Volkstuinvereniging Elsgeest te Voorhout, pagina. 18

oorzaak was van deze toch wel hevige huiduitslag. Ter plekke in het ziekenhuis werd hem gevraagd naar zijn dagelijkse bezigheden; iets moest toch een verklaring opleveren voor deze allergische reactie. Na enig heen en weer praten noemde hij dat hij in zijn volkstuin pastinaken kweekte, Recentelijk had hij ook in zomers tenue even fors wat loof weggehaald, want pastinaak weet aardig wat loof te produceren dat in zijn geval nogal de omliggende gewassen bedekte. Deze geelbloeiende, middelhoge tot hoge, schermbloem is een twee- tot meerjarige zomerbloeier. Zij behoort tot eigenlijk tot onze wilde flora en komt vrij algemeen voor op zonnige, open tot grazige plaatsen op voedselrijke bodems. Vooral vochtige kleigronden hebben haar voorkeur. De holle stengel is bovenaan kantig gegroefd. Op de bloemschermen kunnen we rijkelijk insecten aantreffen, vooral vliegen en kevers zoals weekschildkevers of soldaatjes. Wie de bloeiwijze ziet weet direct dat dit een tweelingbroertje is van de overbekende en alom gerespecteerde en gevreesde reuzenberenklauw. De bovengrondse delen van pastinaak bevatten furanocumarine, een lichtgevoelige chemische stof die inderdaad een hevige huiduitslag kan geven. Verschijnselen als roodheid, verbranding, jeuk en blaren treden op. Om narigheid voor te zijn kunnen we beter beschermende kleding –met name handschoenen en lange mouwen–dragen als we in en met pastinaak werken. Zeker met zonnig weer moeten we extra voorzichtig zijn, furanocumarine is een fototoxische stof hetgeen wil zeggen dat het werkzaam wordt onder invloed van zonnelicht. Gebruik van zomers tenue en intiem contact met de pastinaak op zonnige dagen is dus zeker af te raden. Opmerkelijk is dat de wortel van de geteelde pastinaak zonder gevaar met blote handen aangepakt, verwerkt en als groente gegeten kan worden zonder dat dit overlast geeft. Pastinaakwortel is rijk aan zetmeel, vitaminen en mineralen en goed teelbaar. Engelsen zijn er dol op. Wie ooit in Engeland geweest is weet dat wel, vaak liggen ze op je bord heerlijk bruin uit de oven. Ze hebben een heerlijke ietwat anijsachtige smaak en zijn super winterhard. Laat ze gerust staan in de grond en graaf pas uit als ze nodig zijn.

2.5.6 Meten en ingrijpen op afstand. Paul Wetering legt uit. In september vorig jaar heb ik een nieuwe kas laten zetten. Prachtig ding, lekker groot, daar kunnen een boel planten in! Na eerst jaren met zo’n kleine 5-ruiter gebruikt te hebben merk je wel dat zo’n grote kas toch wat anders is! Een van de eerste dingen die opvalt, is hoe warm het al vroeg in het jaar kan zijn in zo’n ding. Natuurlijk wilde ik wel Volkstuinvereniging Elsgeest te Voorhout, pagina. 19

eens heten hóe warm het eigenlijk wordt in zo’n kas, dus op zoek naar een goede thermometer. Die vond ik al snel, ik had een fraaie digitale thermometer te pakken, die me precies kon vertellen hoe warm het die dag was geweest, en zelfs hoe vochtig de lucht was! Maar eigenlijk was dat niet genoeg… ik wilde weten hoe warm het werd als de zon binnen schijnt, en hoe vochtig het is midden in de nacht, of misschien juist overdag. En hoeveel licht komt er eigenlijk binnen in mijn kas, en van hoe laat tot hoe laat? Wat is de luchtdruk? Tja, als je dat soort dingen wilt weten, moet je eigenlijk wel wat preciezer gaan meten, en op een of andere manier dat in beeld brengen. Eigenlijk is dit een prima taak voor een computer, ware het niet dat we geen stroom op de tuin hebben. Of misschien toch? Want met een zonnepaneel kun je toch ook stroom opwekken? En als je nou een computertje kan vinden die heeeeel zuinig is? Dat bleek gelukkig te bestaan, en nog niet eens zo duur ook! Voor een paar tientjes kun je een ‘arduino’ kopen; een heel klein computertje die bijna geen stroom verbruikt. Tja, als je daar nou eens een zonnepaneeltje aan kan hangen.. en wat sensors om de temperatuur, luchtdruk, licht en luchtvochtigheid te meten.. en dan misschien nog iets om al die gegevens naar het internet te sturen? Dan bleek allemaal te kunnen met een heel klein computertje, zoals je hierboven ziet. Daar sluiten we dan een zonnepaneeltje van 5 bij 3 centimeter op een, en dan een zender en batterij er bij. Om alle informatie te verzenden wordt er een GPRS module aangesloten, dat is zeg maar een soort klein mobiel telefoontje waar je mee kunt internetten, dat is dat rode ding met het antennetje. Nu de sensors nog, die zien er zo uit en meten de verschillende waarden in de kas.

de GPRS module en de zonnecel Volkstuinvereniging Elsgeest te Voorhout, pagina. 20

de sensors

Natuurlijk doet zo’n computertje niets van zelf, je moet het ding wel programmeren. En om de kosten wat te drukken wilde ik niet dat de arduino de hele tijd aan de telefoon hangt. Dus besloot ik om het kwartier de computer de gegevens te laten verzamelen en dat dan te onthouden. Eenmaal in het uur mag er ‘naar huis’ gebeld worden zodat al die gegevens samen met de tijdstippen waarop ze verzameld zijn door worden gegeven aan mijn computers thuis. Die sturen het dan weer door naar een website om er een mooi grafiekje van te maken.

Hier zie je zo’n grafiek. Het is wel even zoeken om hier wijs uit te kunnen, maar als je even goed kijkt wordt het al snel duidelijk. Dit plaatje laat de afgelopen twee dagen zien, en helemaal rechts zijn we net weer in de ochtend beland. De rode lijn is de luchtvochtigheid, dit is een percentage. 100% is dus echt vochtige lucht die je vooral in de nacht ziet en juist als de zon gaat schijnen wordt de luchtvochtigheid minder. De bruine lijn is zonlicht, je ziet dat we redelijk zonnig weer hebben gehad de laatste twee dagen, met hier en daar een wolkje, want er zijn wat pieken en dalen in de bruine lijn. De waarde is maximaal 500, dus bij 500 is de volle zon aan het schijnen, en bij 0 is het nacht… We zien bijvoorbeeld hierboven dat om 20:18 de licht waarde 30 was, en de schemering dus al wat begint in te vallen. (en aan mijn kant van de tuin staat de kas dan in de schaduw van de bomen wat nog iets minder licht geeft) De paarse lijn is de barometrische luchtdruk. Je kunt in de grafiek goed zien dat we een paar dagen geleden minder goed weer hadden, en dat het er de komende dagen goed uit ziet: de paarse lijn is van 1010 millibar naar boven de 1020 millibar gegaan over een periode van de laatste paar dagen. Hoe hoger de luchtdruk, hoe fraaier het weer meestal is. Verder zien we nog een oranje en groene lijn, deze meten beide de temperatuur, de groene laat de temperatuur in de kas zien en de oranje de temperatuur aan de buitenkant van de kas (de zonkant). In de kas kan de temperatuur wel tot 40 graden oplopen. De computer grijp echter in als het echt te warm wordt: een auto- accu staat aangesloten op Volkstuinvereniging Elsgeest te Voorhout, pagina. 21

een aantal ventilatoren, en de arduino schakelt die in als de temperatuur boven de 35 graden Celsius wordt. Als laatste is er nog de blauwe lijn en deze laat zien hoeveel stroom er in de accu zit en er bij komt doordat de zon de accu oplaad. We zien dat er op het moment niet zo veel stroom meer beschikbaar is, dat komt omdat het al een poos bewolkt is geweest. Laten we hopen dat de zon even blijft schijnen zodat de accu in de komende dagen goed oplaad! Ervaring leert dat een weekje zon de accu helemaal naar 100% laadt. Zoals vermeld, al deze informatie wordt naar het internet gestuurd. Dus als je wilt zien hoe de kas er in de afgelopen paar dagen bij heeft gestaan en wat er allemaal gemeten is kun je naar de volgende link op het internet surfen: https://plot.ly/~PaulW/12/greenhouse/ Als je met de muis over de grafiek gaat laat deze de waarden zien, plus het tijdstip waarop dit is gemeten.

2.5.7 De (buiten)tomaat en zijn kwetsbaarheden Een regenachtige periode van een à twee weken in de zomer is voldoende om een uitbraak van tomatenziekte (Phytophthora infestans) te weeg te brengen. Dit is hetzelfde organisme dat de aardappelziekte veroorzaakt. Vroeger was phytophthora minder bekend bij de teelt van buitentomaten. Waarschijnlijk is met de introductie van nieuwe aardappelrassen uit zuid-amerika een nieuwe phytophthora-variant meegekomen, die zich geslachtelijk kan vermeerderen. Daardoor is de parasiet veel flexibeler geworden, past zich gemakkelijk en sneller aan aan bestaande pesticiden en rassen en infecteert ook andere nachtschadeachtigen zoals tomaat. Phytophthora is een zogenaamde oömyceet, een organisme dat op een schimmel lijkt. Phytophthora vermenigvuldigt zich o.a. door middel van sporen. Deze sporen kunnen lang in de bodem aanwezig blijven (minstens drie jaar) en infecteren de plant o.a. via opspattend regenwater. Ook via de wind kunnen de sporen echter verspreid worden. De sporen moeten wel op blad terecht komen dat nat is en ook enkele uren nat blijft. Dan vind besmetting plaats die na enkele dagen op het blad te zien is in de vorm van ronde bruine vlekken (zie foto’s).


Daarna worden de stengels aangetast en tenslotte de vruchten. Koele en natte omstandigheden in de zomer bevorderen het optreden van Phytophthora, boven de 25 graden stopt de infectie. Het is gezien deze feiten makkelijk te begrijpen dat het dit jaar bijna ondoenlijk was om tomaten buiten te kweken. het was nat, vochtig en broeierig. Een goede gewasverzorging kan helpen om de schade door de parasiet te beperken: Kies een open en zonnige standplaats.  Houd een ruim plantverband aan (minstens 70 x 70 cm).  Snoei het onderste blad zodra het kan, dan kan de wind onder de planten door en droogt de grond sneller op.  Houd de grond los en verwijder al het onkruid.  Verwijder altijd direct de aangetaste plantendelen. Gooi ze niet op de composthoop.  Pas vruchtwisseling toe; verbouw tomaten elk jaar op een andere plek.  Zorg dat een afdak zo ruim is dat de tomaten niet nat worden.  Let er bij een kas op dat die voldoende geventileerd wordt, zodat er geen condens op de bladeren komt. Er is ook plastic folie te verkrijgen waar een enkele tomatenplant in verpakt kan worden (tomatenzakken). Bij gebruik van dit spul moeten we er ook op letten dat het plastic niet strak om de plant zit, de bladeren moeten zo weinig mogelijk in contact komen met het plastic.  ook zijn er tegenwoordig soorten die betere resistentie hebben tegen aardappelziekte. Soorten als Murmel en Phylovita zijn hier voorbeelden van. Voor heel veel informatie over tomaten en hun eigenschappen zie de website van Herman Kraft (http://www.reinhard-kraft.de/). De site is in het Duits maar hij kent duizenden tomaten!

2.5.8 Allerhande knollen Afgelopen jaar kochten wij bij Antonie de Kievit acht knolletjes van de aardappel “Mayan Twilight”. Dat is niet zomaar een aardappel. Het gaat hier namelijk niet om “Solanum tuberosum”, de gewone aardappel die we al sinds jaar en dag kweken, maar om een variant van de “Solanum phureja”, een aardappel die hoger voorkomt in de Andes en die nu in Schotland geschikt gemaakt is voor het Europese klimaat. De knollen kwamen razendsnel op, hadden leuke paarse bloempjes en gaven fraaie rood geel gekleurde aardappelen met lichtgeel vruchtvlees. De kooktijd van deze aardappels is korter dan die van de gewone. Als je het te lang kookt, scheurt ie kapot en verkruimelt hij helemaal. Wij hadden Volkstuinvereniging Elsgeest te Voorhout, pagina. 23

een goede oogst van grote en kleine aardappeltjes. Het grappige aan deze aardappel is dat ie maar doorgaat. Hij heeft geen rustperiode, het is nu juist die rustperiode die onze bekende aardappel zo geschikt maakt om te bewaren. Eenmaal uit de grond maakt deze Mayan Twilight gelijk ogen en loopt hij uit. Hij kan dus feitelijk gelijk weer in de grond. Bij gunstig weer zou hij zelfs het hele jaar door kunnen produceren. Om de proef op de som te nemen hebben we gelijk weer een setje kleintjes geplant en die komen nu (25 augustus) op. Uiteraard hebben we nog wat achter de hand gehouden voor als het niet lukt. Want het was wel een echt lekkere aardappel. In informatie die erover te vinden was had men het over een marsepeinige smaak. Dat zei ons niet viel en mij beviel het al helemaal niet, want ik hou niet van marsepein. De aardappel had echter een soort marsepeintextuur, de smaak was die van een volle, ziltige aardappel. Van de buurvrouw op de Lage Tien Hond kreeg ik een pot vol aardperen (Helianthus tuberosus), ook wel topinambour genaamd, of, zoals in het Engels, “Jerusalem artichoke”. Die hadden we nog nooit gekweekt. Het is een knol met een interessante geschiedenis. De aardpeer komt namelijk oorspronkelijk uit Canada en werd in 1605 door de Franse ontdekkingsreiziger Samuel de Champlain (1567-1635) bij de Huron-Indianen ontdekt en naar Europa gebracht. Hij was de eerste om de plant te beschrijven en gaf hem zijn naam: “poire de terre”. In Nederland was de eerste die ze verbouwde Petrus Hondius (1578-1621). Hij deed dat op zijn buitenplaats de Moffenschans bij Terneuzen. De beroemde kruidkundige Dodonaeus prijst in zijn Cruydt-boeck in de ‘Byvoegsels’ van 1618 de ‘Hoog-geleerde en zeer naarstige kruidbeminner Petrus Hondius’. Deze heeft als eerste, zegt hij, de ‘articiocken onder d’aerde’ beschreven. Dat deed Hondius inderdaad, in een hofdicht, waarin de genoegens van het leven op de Moffenschans worden bezongen. De gewone aardappelen, die uit Spanje kwamen, had hij weggehaald en in plaats daarvan aardperen geplant, die best lekker zouden zijn als je eraan wende. Zijn voorkeur voor de aardpeer lijkt echter politiek gekleurd. De Spaanse aardappel moest geboycot. Naast de vraag of de aardpeer eigenlijk wel lekker is, is er een tweede probleem, ze zouden heel hoog worden en woekeren. We gaan het ontdekken. En dan nog een derde knol. Gisteravond werden er bij ons aan huis heel onverwacht vier bataten, oftewel zoete aardappels, afgeleverd voor in de moestuin met de mededeling dat ze direct de grond in moesten. De knollen waren al aan het uitlopen en aan de blaadjes is goed te zien dat het om familie van de winde gaat. Als ie het doet is het net zo’n woekeraar. De zoete aardappel is een tropische plant, dus dat ze direct de tuin in konden leek ons stug. Daar zouden ze binnen de kortste keren het loodje Volkstuinvereniging Elsgeest te Voorhout, pagina. 24

leggen. Nader onderzoek wees uit dat je de scheuten voorzichtig moet afbreken, in het water moet zetten tot de stek worteltjes heeft en dan planten. Meestal doe je dat zo rond maart; in mei kunnen ze dan na de ijsheiligen in de volle grond. Ze houden veel van water, maar ook van losse grond en ze worden belaagd door muizen en slakken. Om die reden wordt wel geadviseerd ze in grote potten te zetten. Bij kou kunnen ze dan eventueel de kas in. Onze knollen zijn echter nu al flink uitgelopen, ze zijn dus veel te vroeg of te laat, het is maar hoe je het bekijkt. Maar goed, we gaan het in ieder geval proberen. Wie niet waagt, wie niet wint. En we houden ons aanbevolen voor tips hoe de kweek van de bataat in goede banen te leiden.

2.5.9 Uit het kookboek van de Amsterdamse huishoudschool Van mijn moeder heb ik het kookboek van de Amsterdamse huishoudschool van C.J. Wannée. Het kookboek is een huwelijksgeschenk aan haar geweest en ze kreeg het in1945. Het is een bijzonder kookboek; een complete beschrijving van de kookkunst van een halve eeuw geleden, een echt tijdsdocument. Zo nu en dan blader ik er nog door om de herinnering aan mijn moeder op te halen. Op de raarste plekken zitten soms nog papiertjes gestopt met aantekeningen in haar handschrift. Het is kortom een dierbaar bezit. Koken uit dit kookboek doe ik welhaast niet. Lezen doe ik de recepten des te meer. Het is een griezelboek vol martel adviezen voor behandeling van groenten. Een van de fraaiste voorbeelden van dit is het recept voor (jonge) spinazie. Conform de ideeën van de huishoudschool wordt ook de meest simpel te maken groenteschotel besproken: spinazie. Lees het recept en huiver!


2.5.10

leuke en informatieve websites

Er zijn tegenwoordig op internet heel leuke sites waarop veel staat dat wij als volkstuinders goed kunnen gebruiken. Het zijn ook sites waar veel nieuws op staat.

url: http://www.mooiemoestuin.nl/ Zo is er de website van Diana geheten Diana’s mooie moestuin. Dit is een ongelofelijke bron van feiten en ervaringen die eenieder kan benutten die biologisch wil tuinieren. Je kan het zo gek niet bedenken of Diana schenkt er aandacht aan. Een echte aanrader voor iedereen die serieus wil tuinieren. Dit is absoluut een must voor iedereen!

url: http://www.levenvanhetland.nl/ Dan is er ook nog de website van Antonie de Kieviet “leven van het land”. Dit is een aanrader voor iedereen die “het zelf wil doen” en die “onafhankelijkheid zoekt”. Hij heeft echt alles dat je nodig hebt, heeft een prima nieuwsbrief waar je je op kan abonneren en hij verkoopt een geweldige verscheidenheid aan knoflooksoorten en aardappelsoorten. Hij heeft alles voor zuurkool maken, wecken, kaas maken en wat niet meer.

url: http://www.123zaden.nl/ Dan heb je nog de website van 123 zaden. Ze hebben een uitzonderlijk groot assortiment aan zaden en ze leveren altijd enorm snel. Ze zijn niet duur en leveren een bruikbare hoeveelheid, niet zo’n zak die je in 5 jaar niet zou op krijgen. Het is een echte peper, aardappel en knoflook enthousiast, je kan elke denkbare pepersoort bij hem kopen tot de aller heetste toe.

url: https://www.vreeken.nl/ Dan is er natuurlijk Vreeken uit Dordrecht. Hij heeft op de website een ongelooflijk aanbod aan bijzondere zaden. Je kan echter beter naar de winkel in Dordrecht gaan want dan weet je tenminste wat hij op voorraad heeft en kan je het direct meenemen. Vaak blijkt hij de dingen die je via de webwinkel koopt niet te kunnen leveren. Dat komt dan in een “nalevering” soms maanden later. Daarnaast zet hij tegenwoordig geen datum op zijn zaadverpakkingen zodat je niet weet of het oud of nieuw zaad is.

url: http://www.tabernal-zaden.nl/ Als laatste noem ik de website van tabernal. ook zij hebben een uitgebreid zaden aanbod en zijn uiterst vlot en betrouwbaar. Zij hebben een leuk aanbod van internationaal bekende zaadhuizen


Volkstuinvereniging Elsgeest te Voorhout, pagina. 1

Recommend Documents