Juni 2015
Nummer 2
Nieuwsbrief Volkstuinvereniging Ons Genoegen Het is al weer juni. De dagen vliegen voorbij, als een bezige bij in de volkstuin. Er is heftig gekweekt, gerooid, geschoffeld en geoogst. Nog niet alles, want dan wordt de winter wel heel erg lang. De pompoenen doen hun best om nog even een sprintje te trekken. Het wordt steeds spannender en iedereen houdt iedereen in de gaten. Er zijn heel wat reacties gekomen na de eerste nieuwsbrief. De meeste positief, al was er natuurlijk ook commentaar. Gelukkig maar, want anders wordt het wel heel erg saai. Er zijn weer genoeg onderwerpen, die de revue passeren met dank aan iedereen.
Novemberstorm Eind april en begin mei begon met een paar flinke stormen. Menige ruit van willekeurige kassen heeft de heftige winden niet goed doorstaan. Vele losliggende en staande materialen, deksels, emmers, potjes, doeken en vuilnisbakken werden door het hele complex geslingerd. Jacob Pauwels, die meestal als eerste op de volkstuin is, heeft heel wat inspecties uitgevoerd en vele dreigende signalen afgegeven en waar het kon onheil voorkomen. Het is opmerkelijk hoeveel spullen nog los en open op de tuinen rondslingeren. En dan denk je toch als volks-tuinder..oei,oei, oei, hoe zou het op mijn tuin zijn vergaan en met een sprong op de fiets of in de auto scheur je dan richting je tuintje. Maar dat is niet altijd zo. Sommige tuinders hebben nog steeds niet het besef, dat storm heftiger is op een open vlakte dan je denkt. Als zij dan dagen later op het terrein verschijnen is vaak de desillusie groot. Beschermdoeken weggewaaid en de blote plantjes opgepeuzeld door het altijd aanwezige vliegende vee. Een waarschuwing misschien voor een volgende storm? Ruim altijd je spullen netjes op en luister op tijd naar het weerbericht. Tref van te voren voldoende maatregelen.
Wisselteelt Wisselteelt is belangrijk voor tal van gewassen. Aardappelen worden gevoelig voor aardappelmoeheid als deze vaker dan eens in de vier jaar op dezelfde plek worden geteeld, kool wordt gevoelig voor knolvoet en tuinbonen kun je maar beter eens in de acht jaar op dezelfde plek telen. Handig is het dus om de te telen groenten in groepen in te delen. Traditioneel is een verdeling in 4 groepen. Dat is dan wel meteen het minimum, maar als het consequent gebeurd, dan kan dat goed gehandhaafd worden. De indeling van de groepen wordt bepaald door de gemeenschappelijke ziektegevoeligheid, door de verwantschap in mestbehoefte en de mogelijkheid om ze in combinatieteelt te gebruiken (waarvan de vijand van de één wordt verjaagd door de geur van de ander). De traditionele vierdeling is:
1
1. 2. 3. 4.
Aardappelen en tomaten (is familie van elkaar) Blad-wortel-en knolgewassen Alle soorten koolgewassen Peulen, erwten en bonen (vlinderbloemigen)
Het jaar erop gaan de blad-wortel-en knolgewassen naar het veld van de aardappelen. De koolgewassen gaan naar het veld van de blad-wortelen knolgewassen. De peulen erwten en bonen naar het kolenveld en de aardappelen komen dan automatisch bij het veld van de peulen, erwten en bonen. Voor vier jaar is het schema dus: 1-2-3-4
2-3-4-1
3-4-1-2
4-1-2-3
En het vijfde jaar begin je weer van voor af aan. Wijk hier niet van af, ook niet door in de winter maar even boerenkool te zetten op het gedeelte waar de aardappelen stonden. Vroeg of laat gaat het zich wreken. Er kan ook een plekje in de tuin gereserveerd worden voor de vaste planten, zoals rabarber, asperges en aardbeien. Dat kan dan het beste worden gerealiseerd buiten het wisselteeltgebied. Dus achterin of voorin de tuin of in een cirkel in het midden van de tuin of misschien aan de randen.
Wieden en schoffelen Dit hoort tot het onderhoud van de tuin. Na het zaaien komt het wonder van het kiemen en groeien van je gezaaide gewassen. Zelfs voor ervaren tuinders is het altijd weer een heerlijk moment. De gewassen zijn op een rij gezaaid en een poosje later zie je zichtbaar kleine groene blaadjes opkomen. Dat is toch puur genieten? Maar behalve het zaad dat gezaaid is, zit er ook ongelooflijk veel zaad van grassen en onkruid in de grond. En omdat je liever sla, worteltjes of spruiten heb, dan het onkruid, moet er voor gezorgd worden, dat de eetbare gewassen niet worden overwoekerd door het onkruid. Dus dan komt het schoffelen en wieden aan bod. Schoffelen is het losmaken van een dunne bovenlaag grond tussen je gewassen. Schoffelen doe je dus tussen de gewassen. Wieden doe je dicht bij de gewassen. Zou je dicht bij de gewassen schoffelen, dan loop je het risico om de groente te beschadigen. Schoffelen is niet de grond losmaken. Dat doe je met de schrepel. Ga met de schoffel bijna horizontaal over de bodem. Maak een laagje grond van 1 á 2 centimeter los, zodat alles wat daarin kiemt en groeit, sterft en verdroogt. 2
Aardappelziekte of phytophtora Juni is bij uitstek de maand van de phytophtora-uitbraken. Lekker warm en vochtig is de basis voor deze plantenziekte. Deze ziekte wordt veroorzaakt door een waterschimmel. Eigenlijk is het een pseudo-schimmel, want hij lijkt totaal niet op een echte schimmel. Het woord phytophtora is afkomstig van het Griekse phytón, plant en phthorá wat destructie betekent. De plantvernietiger dus. Phytophtora is een probleem van alle aardappeltelers. Bestrijding van de ziekte is vooral een kwestie van preventie en beheersing. Doel van de teeltvoorschrift is dan ook om de verspreiding van en besmetting met phytophtora te beheersen. Phytophtora wordt herkend aan bruinzwarte vlekken op het blad, waarbij aan de onderkant van het blad, op de grens van ziek en gezond met name onder vochtige omstandigheden wit schimmelpluis ontstaat. Op de stengels ontstaan dan bruinzwarte vlekken, die vaak beginnen in de bladoksels. Op de knollen zelf vormt phytophtora bruinachtige, iets ingezonken vlekken. De knol is roestbruin gekleurd. De aardappel hoort tot de plantenfamilie van de nachtschaden. Tot deze familie hoort ook de tomaat, de paprika en de aubergine.
Waarom een aardappelplaag voorkomen? Het loof sterft volledig af en daardoor zal de productie niet groot zijn. Maar het meest vervelende is, dat een groot deel van de knollen ziek worden en niet meer gegeten kunnen worden. Ook tijdens het bewaren worden veel knollen ziek. Zorg er daarom voor dat echt alle knollen zijn verwijderd uit het aangetaste stukje land. De achtergebleven knollen blijven de schimmels vasthouden en dat is zeker niet goed voor de volgende kweek. Dat hoeft dan niet de aardappelen te zijn, maar ook andere gewassen hebben hiervan te lijden. De ziekte verloopt heel snel. De spore van aardappelziekte heeft water nodig om te kiemen en een matige temperatuur. Broeierig weer dus. Drie tot vijf dagen na de infectie zijn kleine vlekjes op het blad te zien en ook op de stengel. De vlekjes worden snel groter en zien er in het begin waterig en glazig uit. Echter enkele dagen later zijn het droge en dorre vlekken. De vlekken zijn vaak omringd door een lichtere gele zone. Ook stengels kunnen aangetast worden. Bij sterke aantasting zet de ziekte zich door naar de knollen.
Preventie Natuurlijk mag de preventie van de aardappelplaag niet uit het oog verloren worden. Dus denk er aan een ruime rijafstand te houden, zodat het loof goed kan drogen. Minimaal 50 centimeter tussen de rijen. Niet minder dan vier jaar later terugkeren op dezelfde teeltplaats. Neem zoveel mogelijk een vroeg gewas. Evenwichtige bemesting en juiste plantafstand. De voorkeur gaat ook hierbij uit naar minimaal 40 centimeter. Op percelen die aangetast zijn, wordt het aangetast loof meteen verwijderd en met het huisvuil meegegeven. Kies voor tolerante rassen. Resistente rassen bestaan niet. 3
Neem bij het bespuiten ook de aan aardappel verwante planten mee. Denk daarbij aan de tomaten. Het is zaak de kieming van de sporen van de aardappelziekte voor te zijn. In principe moet de behandeling tijdig gestart worden, zodat ook de onderste bladeren beschermd worden. Dit is namelijk moeilijk te verwezenlijken als het gewas helemaal dichtgegroeid is en al in bloei staat. Het beste is om te starten met bespuiten, als de planten elkaar in de rij beginnen te raken. Indien er al aardappelplaag aanwezig is moeten de zieke planten zo grondig mogelijk verwijderd worden en onmiddellijk worden gevolgd door bespuiting om nog gezonde planten te redden.
Bespuiting Bij het bespuiten moet het loof volledig nat worden. De planten goed bevochtigen, maar afdruipen van de spuitvloeistof voorkomen. De droogtijd van het middel is gemiddeld vier uur. Hou rekening met de wachttijd van het product. Na 2 tot 3 weken na de laatste keer spuiten kan er geoogst worden. Bij nat en broeierig weer wordt geadviseerd om elke week te spuiten. Bij normaal weer en zeker in de maand juni wordt geadviseerd dit drie maal te doen.
Het behoort tot de wettelijke plicht van iedere aardappelteler, professioneel of liefhebber, om aardappelplaag te voorkomen en te bestrijden !
Onkruid herkennen Zevenblad, brandnetel of kruipende boterbloem. Dit soort onkruid kan een vervelende plaag vormen in de tuin. Er bestaan veel soorten onkruid die op verschillende manieren te bestrijden zijn. Onkruid herkennen is niet moeilijk.
Zevenblad is een hardnekkig onkruid dat zich snel door de tuin verspreidt. Deze plant is een gevaar voor andere planten. Door de bovengrondse bladeren en de ondergrondse wortels verstikt hij de andere planten. Van dit onkruid afkomen is vrij moeilijk. Het zal
telkens opnieuw gerooid moeten worden en dan proberen echt alles mee te nemen. Begin hier vroeg in het jaar al mee en hou het constant vol. De gele Paardenbloemen zijn een bekend onkruid en als herkenning niet te missen. Ze staat in gazon en tuin. Als je ze niet wilt hebben, kunnen ze het beste meteen aangepakt worden. Het is dan de bedoeling om de stevige penwortel geheel uit de grond te steken. Is de wortel niet in zijn geheel verwijderd, dan komt hij het volgende jaar gewoon terug. De
4
pluizen die na de bloem komen waaieren snel uit om elders als zaad weer een nieuwe
planten te vormen. De Haagwinde is een woekerend onkruid, dat erg snel groeit. Het onkruid is later te herkennen aan zijn witte bloemetjes, de z.g.n. pispotjes. Als dit onkruid niet wordt bestreden, dan kan hij andere planten overwoekeren en beschadigen. Om dit onkruid te bestrijden moeten alle wortels worden verwijderd. Achtergebleven wortels zullen weer uitlopen. Begin hier zo vroeg mogelijk mee. De Boterbloem is de wolf in schaapskleren. Prachtig goudgeel en dol op grond die rijk is aan mineralen. De plant is echter giftig en daarom worden ze door dieren niet opgegeten. De planten vormen dichte pollen, die met een schep of spa moeten worden uitgespit. De bloeitijd is mei tot juli. De wortel van de boterbloem scheidt een stof af, die
buurplanten belemmeren te groeien.
Kweekgras en straatgras regelmatig afsteken en kort afmaaien. Gras tussen tegels kunnen afgebrand worden, of met heet water overgoten. Het zaad van het gras verspreid zich snel over ongewenst gebied.
Papavers of klaproos De klaproos groeit op de allerarmste plaatsen en is bestand tegen droogte en hitte. Het zaad houdt zijn kiemkracht een mensenleven lang in de grond. Zij komen massaal voor op gronden waarvan de bodem is verstoord en arm is aan voedingsstoffen. Het zaad ontwikkelt zich in de slaapbollen en als de bollen rijp zijn springt het zaad met duizenden tegelijk, als een explosie naar buiten. De klaproos is er in diverse kleuren, maar wil je verspreiding voorkomen, pluk dan de bloemen voor het zaad zich kan verspreiden.
In gesprek met Nico Kip Nico Kip, de tuinder van tuin 42 heeft sinds 1962 een volkstuin. Een altijd vrolijke man met gevatte opmerkingen. Zijn leeftijd is 84 jaar en hij tuiniert geheel op de ouderwetse en dus degelijke wijze. Niks geen gepruts en gefriemel met kleine zaadjes. Gewoon grof geschut en goed bijhouden om de oogst te verhogen. Daar hoort ook een forse wiedbeurt bij. Nico heeft van oorsprong het tuinieren geleerd op een boerderij in het noorden van het land en gedurende enkele jaren in Canada na de oorlog, toen de arbeidsmarkt in Nederland wat aan de schrale kant was. Deze manier van tuinieren heeft hij altijd gehandhaafd. Het verschil met het hebben van een volkstuin met vroeger en nu is, dat de 5
tuinder de oogst vroeger hard nodig had voor het gezin en nu hebben de meeste jongere tuinders het ook voor plezier. Dat de smaak van eigen groente boven alle gekochte groente komt, staat intussen voor elke tuinder wel als een paal boven water. Het vak dat Nico in Rotterdam beoefende, was controleur in de haven. Hij was een zeer erkend en geliefd vakman in de Waalhaven. Zonder hem ooit gezien te hebben, werd zijn naam regelmatig genoemd om zijn deskundigheid van regelen, adviseren, controleren, werk indelen en aansturen van loodsen en alles wat daarbij nog komt kijken. Nico is een natuurmens en heeft oog voor alles wat groeit en bloeit. Hij heeft 29 jaar bijen gehouden en vertelt hier graag over. De verhalen die hij hierover kan vertellen, maken je bijna zelf in staat een bij te zijn. Vol liefde en hij weet echt álles over deze nuttige vliegers. Op de volkstuin teelt hij veel fruit. Te veel soms om zelf te consumeren. Gelukkig heeft hij een kleinzoon, die op zeer jonge leeftijd al het verschil proefde tussen gekocht en zelf geteelde groente en fruit. Dus deze jongeman zorgt er mede voor, dat Nico nog wel even door gaat met tuinieren. Als tip wil Nico Kip doorgeven, dat je altijd liefde moet hebben met het werk en vooral moet luisteren en afkijken bij de oudere tuinder.
Op een mooie Pinksterdag Op een Pinksterdag hebben Jacob Pauwels en Theo van Noort in 4 uur tijd het middenpad aan de westkant afgemaakt. Het oorspronkelijke karwei voor de klusdag is door deze heren dus ernstig vervroegd. De laatste 16,5 meter is geklaard. Deze mannen hebben het verdiend om de eerst volgende drie klusdagen niet meer mee te hoeven werken. Tenzij dit tegen hun principe is natuurlijk. In tegenstelling tot de laatste 2 klusdagen was het weer niet regenachtig. Desondanks werd na afloop veel spierpijn geleden en de pijn in de botten was op het randje. Clubliefde voor de volkstuinvereniging is hierdoor bewezen groter, dan een verliesdoelpunt bij Feyenoord. Hulde aan deze stoere leden.
Denk vooruit en doe mee Alle middenpaden zijn nu weer in volle glorie hersteld. Zaak om te zorgen, dat de paden niet meer verzakken. Goed dus om te weten dat iedere tuinder hier mede voor kan zorgen. a. b. c. d.
Spit 30 cm. van het pad de grond pas om. Spit vanaf het pad richting slootkant. Zodra een tegel verzakt, meteen weer opvullen Of zorg dat de tegels niet weg kunnen zakken door ze te fixeren.
De schoolmeester Het is altijd weer jammer als er een herinnering moet worden verstuurd naar leden, die nog geen tuinhuur en contributie hebben betaald. Ook dit jaar zijn er maar liefst 12 huurders, die nog geen aanzet hebben getoond om te betalen. Wél wordt er gewoon doorgetuind. Het bestuur tuint hier dus niet in en heeft de betalingsherinneringen intussen verstuurd. Lees nog eens artikel 4 en 5 van het huishoudelijk reglement, waar iedereen zich aan hoort te houden. Misschien maakt het indruk als u beseft, dat 12 leden 6
ongeveer 15% is van het totale ledenbestand. De vereniging moet de huur aan de gemeente Zwijndrecht wel op tijd voldoen, anders worden we met zijn allen van het volkstuin-complex gezet.
Wat gaat er binnenkort gebeuren? De inspectie van de tuinen is op zaterdag 13 juni. Er zijn een aantal tuinen waarvan de huurder op de nominatie staat om geroyeerd te worden. Na het verschijnen van deze nieuwsbrief zijn er dus nog een paar dagen te gaan. Haast is dus geboden om niet definitief van de tuin te worden gestuurd met alle consequenties van dien. De kosten van de ontruiming zijn geheel voor rekening van de huurder met aftrek van de borg, als deze is betaald. Er wordt gekeken naar het handhaven van de regels van het huishoudelijk reglement. En dan met name wordt er gekeken naar aanwezigheid van uitzaaiend of woekerend onkruid. Dit gewas is bij geen enkele tuinder gewild, dus niet meer dan redelijk, dat dit op tijd verwijderd wordt. Hoewel de meeste tuinen er aan de voorkant goed uitzien, wordt de slootkant nog wel eens vergeten. Ook dit deel hoort bij het gehuurde perceel en valt dus onder het onkruidregime. De inspectie begint ’s morgens om 10.00 uur.
Spreuk van de maand Een aardappelplant met vlek en snot Is ondergronds al weggerot Is de junimaand broeierig en nat Dan heeft phytophtora zijn zin gehad (Els Kooiman)
In de volgende Nieuwsbrief o.a. -
Winterklaar maken van de volkstuin Eetbaar onkruid De klusdag Informatie pompoenwedstrijd Interview met Maria de Graaf Fotopuzzel
7
