Juli 2015
Nummer 3
Nieuwsbrief Volkstuinvereniging Ons Genoegen Het zomerseizoen is begonnen. Na een moeizame temperatuurstart gaat het nu toch echt allemaal groeien. De grondtemperatuur is boven de 10 graden en daar houden de gewassen wel van. Buiten de eetbare gewassen zijn ook de onkruiden in hun nopjes. En zoals elke tuinder wel weet, groeien de onkruiden het hardst. Zaak dus om onderscheid te maken tussen eetbare en sierplanten en uitzaaiend onkruid. Ook onkruid kan mooi zijn, maar is niet leuk als het uitzaait naar de buurtuinder, die hier niet van gediend is. Als goede burger wil niemand kwaad doen aan een goede buur. En als politiek correct burger, doe je zelfs al automatisch geen kwaad aan een zwoegende tuinder.
Eetbaar onkruid Brandnetels zijn rijk aan vitaminen, mineralen en eiwitten, zoals vitamine A,B,C en D, ijzer kalk en fosfor. Geen wonder dus, dat er zoveel nuttige toepassingen zijn. Bekend is het maken van brandnetelgier. Het aftreksel is gemakkelijk te maken door een emmer brandnetels een poosje in het water te laten staan. Daarna zeven en verdunnen met water (1:10) en je hebt een goed middel tegen luizen in de tuinbonen. Door het gier op de aarde te gieten activeer je het bodemleven en dat is goed voor de bladgroei. Zoals het woord gier al zegt, kan het behoorlijk stinken. Gier wat over is, of de resten van de trek, kunnen op de compost hoop.
Brandnetel bevat ijzer en kalk en werkt bloedzuiverend en bloeddrukverlagend. Maar eet je te veel brandnetels, dan heb je kans op problemen met de nieren.(Niet meer oogsten na mei, want dan verandert de samenstelling van het blad en wordt het bitter) Koude brandnetelthee helpt tegen hoofdluis en roos. Bovendien gaat het haar er van glanzen.
Paardenbloem is gezond en nuttig, maar in de moestuin heeft het zijn schaduwzijde, vanwege het ethyleengas dat zij uitscheidt. Dit belemmert de groei van andere planten, wat haar tot een slechte buurvrouw maakt. Bovendien kan zij geen maat houden en zal na de bloei duizenden nazaten op elk stukje onbedekte grond een plekje laten veroveren. Oeps, wat is er dan goed aan de paardenbloem? Deze plant zit ook vol met vitamine A.B,C en D. Het A gehalte is zelfs hoger dan dat van wortelen. De oogst is op zijn best als de blaadjes nog jong zijn. Voor dat er een bloemstengel wordt gevormd. (molsla) Ook de bloem en de wortel zijn te gebruiken in een salade. De wortel kan worden uitgestoken en in de winter worden bewaard. Haal je de penwortel niet
1
helemaal uit de grond, dan kan je er van verzekerd zijn, dat het jaar daarop 4 tot 5 nieuwe rozetten uit de grond komen.
Zevenblad bevat vitamine C pro-vitamine A, kalium, calcium, magnesium en kiezelzuur. Vroeger gebruikte men het als geneeskrachtig kruid tegen jicht, artritis, reuma en als vocht afdrijvend middel. Door het in te nemen werkt het bloedzuiverend en stimuleert het de darmen. De verse blaadjes kan je eten als spinazie. Samen met linzen is het een heerlijke soep, maar dan moet er wel een uitje bij. Het is een lastig kruid om te verwijderen. Door zijn concurentiedrang overwoekerd het andere gewassen. En zo als meestal…..de aanhouder wint.
Heermoes of paardenstaart hoort tot de oudste planten op aarde en komt overal voor. Een veldje heermoes kan prachtig zijn, maar als de plant zich tussen andere gewassen begeeft, dan is de sympathie snel over. Door overal tussendoor te groeien, ziet het er binnen no time rommelig uit. Zijn sterk vertakte wortelstokken reiken soms meters diep en daarom staat heermoes ook bekend als één van de lastigste onkruiden. Heermoes is bloedstelpend. Thee van heermoes is goed voor de ontstoken en onzuivere huid. Verder beschermt en versterkt het de elasticiteit van de pezen. En het is goed tegen afbrokkelende nagels, wat op een tekort aan kiezelzuur wijst. Het drinken van 3 kopjes heermoesthee heeft een nagelversterkende werking
Op het randje Het is toch eigenaardig dat onkruid en grassen zich sneller en meer ontwikkelen langs de rand van een tegelpad. Er is nog nooit wetenschappelijk onderzoek naar gedaan en dus tijd voor een tuinder om daar in de komende maanden over na te denken. Voor zo’n onderzoek komt nog heel wat kijken, zeker als er gepromoveerd moet worden. Over welk soort onkruid gaat het, wat is het beste seizoen voor studie, wat doe je om het te voorkomen en waarom helpt dat allemaal niet en komt het even snel terug als dat het verwijderd is. Voorlopig gaan we er maar van uit, dat opgewarmde tegels lekker lang warm blijven en dat het onkruid hier van houdt. Mensen gaan in de winter immers ook dichter bij de kachel zitten. Eigenlijk best slim van een onkruidje zonder hersencellen. Eén ding is zeker……het houdt de tuinder bezig.
Vruchtdunning toepassen Vruchtdunning is meestal aan te raden bij appel, peer en pruim. Jonge bomen mogen niet te veel vruchten dragen, want dat gaat ten koste van de ontwikkeling van de boom. Door vruchtdunning is de kwaliteit van de vrucht ook beter. De vruchten zijn dikker, mooier en goed op kleur. Door vruchtdunning krijgt men minder kans op beurtjaren. Indien een boom te veel uitput raakt, doordat er in een jaar heel veel vruchten waren, die bleven hangen, is het gegarandeerd het jaar daarop mis en geeft dan weinig vruchten. Vruchten, die beschadigd zijn door regen, hagel, schimmel of insecten kunnen het beste verwijderd worden. Door vruchtdunning is er ook minder kans op takbreuk. Dat is zeker zo bij pruimen, omdat de takken van een pruimenboom veel brozer zijn, dan die van een appel-of perenboom. Het beste tijdstip om pitfruit uit te dunnen is juli. Te vroeg dunnen is soms gevaarlijk, daar in juni de natuurlijke vruchtrui is. De boom stoot alle vruchtjes af, die geen kans maken om volwassen te worden. Na de junirui kan er nog een finale dunning worden uitgevoerd, afhankelijk van de groei. Neem dan alsnog de beschadigde en misvormde vruchten weg. Dit ter verhoging van de kwaliteit. Bij het dunnen is het belangrijk dat het steeltje van de vrucht aan de tak blijft zitten. Zo wordt voorkomen dat er een basiswond 2
ontstaat, waardoor de overige vruchten alsnog afgestoten worden. Dit in tegenstelling met de pluk van rijp fruit, daar moet juist de steel aan de vrucht blijven zitten.Om beurtjaren te voorkomen, kunnen ook de bloemen worden gedund, nog voor ze bevrucht zijn. Bloemdunning geeft betere vruchten. Het vormen van bloemen is namelijk een aanslag op de boom. Regels voor het handdunnen van fruit: -
Op zwaardere gronden kan men meer vruchten laten hangen dan op lichtere gronden Steeltje van de vrucht blijft aan de boom zitten en niet aan de vrucht De kleinste vruchten wegnemen Vruchten die het laagst hangen wegnemen om takbreuk te voorkomen Per 20 cm tak of twijg mogen ongeveer 2 vruchten blijven staan Tussen de vruchten een handbreedte ruimte laten Misvormde en aangetaste en kleine vruchten verwijderen Te veel dunnen is beter dan te weinig
Tijdens de zomersnoei kan het vruchtdunnen mooi worden meegenomen. Bij het dunnen in juli kunnen ook meteen de waterloten worden verwijderd. Waterloten zijn lange krachtige takken, die op ongewenste plaatsen aan de stam groeien. Zij groeien meestal rechtop. Laat vruchten niet onder de boom liggen. Voorkom op deze manier schimmels die de andere vruchten en de boom kunnen aantasten.
Daar zakt toch je broek van af Het is in de zomer drukker dan in de winter op de tuinen en dat is een logisch gevolg van meer te doen hebben. Daarom is het in de zomermaanden prettig als je er langer kan verblijven, dan de blaas of de darmen kunnen verdragen. Maar ja…….er komen ook tuinders van buiten Heerjansdam en soms is de nood erg hoog, ook voor de Heerjansdammers. Gelukkig kunnen we gebruik maken van de faciliteiten van de Scouting. Zij hebben namelijk een toilet, die wij onder strenge voorwaarden kunnen gebruiken. Precies, onder strenge voorwaarden, want het is natuurlijk niet prettig als je nodig moet en je wordt geconfronteerd met een vies toilet. De bedoeling is, dat elke gebruiker zijn toiletpapier en schoonmaakmiddelen zelf meeneemt. Ook de tuinschoenen uit voor het pand wordt betreden. Wordt hier de hand niet aan gehouden, dan bestaat er grote kans, dat het toilet op slot gaat en de code wordt veranderd. Dat is dan grote pech, als je nodig moet. Dus bent u gebruiker van de toilet van de Scouting verlaat het gebouw dan op een nette wijze.
Gesprek met Maria de Graaf Maria de Graaf is tuinster op perceel nummer 24. Maria tuiniert biologisch met als doel, leven en laten leven. Zij huurt de volkstuin sinds 2009 en voelt zich gelukkig op het stekkie, wat zij nu huurt. Herinneringen aan de vorige huurder komen met tijd en wijlen omhoog, daar zo nu en dan een attribuut van vorig gebruik uit de grond naar boven komt. Zo heeft zij een rubberen hak en een schoen opgegraven en vereeuwigd, als aandenken aan de vorige tuinder. Niet zichtbaar voor iedereen, maar wel als een soort eerbetoon. Maria had al veel eerder zin in het bestieren van een 3
volkstuin, maar door werkzaamheden en de drukke opvoeding van de kinderen, is hier nooit eerder iets van gekomen. De motivatie van Maria is het zoeken en ontdekken, wat de zware kleigrond kan bieden in het ecologisch systeem van de mensheid. Het is een uitdaging om te proberen het hele jaar rond eetbare producten te kweken en de groentewinkels te mijden. Met trots is zij daar al voor een groot deel in geslaagd. Alle wintergroenten dekken de lading. Met de zomergroenten is het nog wat uitkienen. Er wordt bewust getuinierd. Slakken hebben echter niet altijd het voordeel van de twijfel en als er heel veel van die weekdieren zijn, die samen met Maria de zomergroenten willen verorberen, kunnen ze nog wel eens van een koude kermis thuis komen. Aardappelen worden dusdanig vroeg geteeld, dat vóór de phytophtora-invasie deze lekkernij de grond al uit is. Verbazingwekkend zijn de vele sokken en andere breisels in haar tuin. Dit heeft een tweeledig doel. Arbeidstherapie voor een goede kennis en afschrikkingseffect voor de vogels. Het is nog niet bewezen, dat de vogels hier ook eventueel een nestje van kunnen bouwen. Bloemen hebben ook een dierbaar plekje in haar tuin. Niet alleen de bloemistengewassen, maar ook het zogenaamde onkruid kan als sierplant in een bloemstuk een weldaad zijn. Duidelijk tijdens het gesprek kwam naar voren, dat Maria zeer creatief is en van recycling houdt. Dat is ook te zien in de opzet van haar schitterende tuin. De tip die Maria wil meegeven is: Denk eens andersom. Als voorbeeld noemt zij het uitdunnen van de zomerwortelen. Maak eens iets culinairs van die dunne sprieterige peentjes en neem er een stukje loof bij. Zo kan er nog veel gerecycled worden en nieuwe recepten uitgevonden.
4
Pompen of verzuipen Zoals een ieder wel gemerkt zal hebben de laatste tijd, is er een hiaat in de watertoevoer vanaf de pomp. De pomp heeft het zwaar te verduren omdat die nog wel eens wordt gebruikt als speeltuig voor kinderen. De knop continue aan- en uitzetten is een aanslag op de pomp. De pomp krijgt geen kans om van de eerste naar de 2de trap te gaan en zal op een gegeven moment de pijp aan Maarten geven. Als dit midden in de droge zomerdagen gebeurt, zal daar niemand blij mee zijn. Dan wordt het weer water halen met een emmertje uit de sloot. Laten we er met zijn allen voor zorgen, dat de pomp gebruikt wordt zoals die is bedoeld. Lees de vorige Nieuwsbrieven nog eens door, waar speciaal de aandacht wordt gevraagd voor de juiste manier van pompgebruik. En…..vergeet de slangen na gebruik ook niet af te koppelen.
Spreuk van de maand Brandnetel, heermoes of zevenblad Hebben in de moestuin haast geen tijd gehad Is ie niet verwijderd met heel veel zweten Dan is ie door een ander wel opgegeten Els Kooiman
De tuincontrole De tuincontrolecommissie heeft 13 juni een rondje gelopen over het complex. Het was de weken ervoor al opgevallen, dat velen noest aan het wieden waren. Het resultaat was er dan ook naar. Vergeleken met vorig jaar was er een grote verbetering en de meeste tuinen zagen er dan ook keurig bijgehouden uit. Een grote teleurstelling was echter de achterkant van de tuinen. Vele slootkanten waren al overwoekerd met onkruid, brandnetels en heel veel riet. Ook dit hoort bij het tuinonderhoud en wordt zelfs opgelegd door het waterschap. Aan iedereen die het betreft dan ook het verzoek hier meer aandacht aan te schenken.
Vriend of vijand In de Nieuwsbrief van juni is de wisselteelt uitgelegd. Hieronder een opsomming welke gewassen bij elkaar horen. Een geheugensteuntje om de wisselteelt handiger aan te pakken. Koolgewassen zijn: Bladgewassen zijn:
Alle kolen, Rucola, Radijs, Paksoi, Mierikswortel, Rettice en Mosterd Alle slasoorten behalve Rucola, Spinazie Andijvie, Groenlof, Bladlof, Kruiden,
Bleekselderij, Snijbiet, Witlof Vruchtgewassen zijn: Pompoen, Komkommer, Augurken, Aardbeien Wortelgewassen zijn: Wortels, Uien, Prei, Witlof, Knolselderij, Pastinaak, Schorseneer, Bietjes Peulvruchten zijn: Peultjes, Erwten, Kapucijners, Tuinbonen, Stokbonen, Stambonen Groenten die het elkaar naar de zin maken en daardoor extra worden gestimuleerd, zijn: -
Aardappel met sjalotjes en dille Bietjes en wortel met uien Bonen met pompoenen Broccoli met kervel Doperwtjes met munt Kolen met sterk geurende kruiden en tomaten en dille 5
-
Snijbiet met prei of ui Salie stimuleert de kool Tomaat met peterselie Aardbeien met prei Bloemkool met prei, uien of selderij Sla met prei of radijs Knolselderij met prei
Er zijn ook gewassen die elkaars vijand zijn en die je beter niet vlak bij elkaar kan zetten: -
Aardappel met tomaat, pompoen of koolraap Bonen en erwten willen geen uien in de buurt Komkommer houdt niet van salie Mais en tomaten hebben een hekel aan elkaar Spinazie verafschuwt bonen Venkel wil niets van tomaat weten Wortels met dille is geen goede combinatie Blijf met de tomaat ver uit de buurt van aardappels, mais en venkel.
Soms is extra hulp voor de gewassen ook in eigen hand te nemen.
-
Zo hebben koolwitjes een hekel aan citroenkruid, tijm en pepermunt Is mest met stikstof weer goed voor de aardappelen. Bonenkruid tegen zwarte luis in bonen Afrikanen tegen mieren en aaltjes Hennep tegen rupsen en insecten Aardvlooien houden niet van kervel Bessenstruiken snoeien tot 6 takken voor beter resultaat Borrage trekt bijen aan voor de bestuiving Lieveheersbeestjes eten luis Bestuiving met brandnetelgier voorkomt ziekten en luis bij aardappel, tuinbonen en doperwten Brandnetelgier gieten bij kolen en prei maakt de gewassen sterk Brandnetelgier ALTIJD mengen met water in de verhouding 1:10
Een paar schadelijke beestjes in de tuin Iedereen klaagt wel eens over die vervelende beestjes, die het gewas in de tuin beschadigen en opeten. De rups is de meest bekende en elke tuinder weet waar die schoonheid vandaan komt. Daar gaat het nu dus niet over.
De Aardvlo
6
De aardvlo is een kleine kever, die niets liever doet dan het maken van kleine ronde gaatjes in de bladeren van onze groenten. De kleine kever is 1,5 tot 3 mm lang en vaak zonder leesbril niet te ontdekken. Ze kunnen goed springen. Zodra je de bladeren aanraakt waar de aardvlooien opzitten, dan springen ze in de lucht. De aardvlo heeft een metaalachtige glans. Ze houden wel van een lekker hapje van de radijs, meiknol, rucola , kool, biet, tomaat en aardappel. De schade treedt vooral in het voorjaar op, bij warm en droog weer. De kevers eten kleine ronde gaatjes in de onderste bladeren, maar maken ook gangen in wortels en knollen. Kleine kiemplantjes, vooral bij directe zaai, kunnen geheel te gronde gaan. Bij goede groeiomstandigheden groeien planten over de aantasting heen. Aangetaste bladeren zien er echter minder smakelijk uit. De bestrijding van de aardvlo is eigenlijk om het hen niet naar de zin te maken. Zorg dat de grond nat is, of maak een lijmplank, waar de vlo tegenaan springt als je langs de bladeren strijkt. Een lijmplank kan al gemaakt worden van een plank bestreken met behangplaksel. Maakt niet uit met wat, als het maar kleeft.
De Koperworm
De koperworm of de ritnaald is de larve van een kever uit de familie kniptorren. De kniptor zet in mei-juni haar eitjes af in gras en dicht onkruid. Ritnaalden zijn heel erg hard en kan in de groenten veel schade aanrichten. De meeste koperwormen zijn vegetariër, die vooral aan wortels knagen. De tot 2 cm lange larve heeft 3 paar poten en leeft niet alleen van dood organisch materiaal, maar ze boren zich ook in vlezige wortels of net onder de wortelhals van de plant. Jonge planten van o.a. sla, kool, witlof, mais gaan hierdoor verwelken. Ze maken ook graag gangen door de wortels en aardappelen.
De Koolvlieg De koolvlieg heeft het voornamelijk gemunt op de wortels van jonge koolplanten, in de periode half mei-half juni. Enkele larven zijn al in staat om een koolplant te gronde te richten. Gelukkig kunnen de insecten gemakkelijk gefopt worden met een koolkraag. De koolvlieg wordt aangetrokken door de specifieke geurstoffen van koolplanten. De vlieg legt eieren in de grond dichtbij de basis van de plant. De larven beginnen eerst aan de zijwortels te knagen, maar pakken daarna ook de hoofdwortel aan. Uiteindelijk begeeft de wortel het en sterft af. Bij spruitkool kan zelfs de derde generatie koolvlieglarven schade aanrichten. De koolkraag is een effectieve methoden, omdat de larve niet meer dan 3 cm onder de grond kan verplaatsen. Plant niet alle kolen bij elkaar, maar zorg voor mengteelt.
Rabarber is gevaarlijk voedsel
7
Het giftige zuur van rabarber laat je lichaam verkrampen. Van rabarber mag dan ook alleen de stengel worden bereid. In de bladeren zitten giftige oxalaten, die kunnen leiden tot ernstige krampen en zelfs tot ademhalingsproblemen. Bij veelvuldig gebruikt onttrekt rabarber calcium uit je botten, wat weer bij de oudere mensen tot botbreuken kunnen leiden, als er geen tegengif wordt gebruikt. Zuur neutraliserende middelen zoals calciumchloride kunnen oxalaten verwijderen.
Gered Gereedschap Guus van Loenen van tuin 79 is de man, die via de stichting Gered Gereedschap in Waddinxveen zorgt dat er weer een nieuwe vork in de steel komt. Deze stichting, die bestaat uit een groep vrijwilligers, verzamelt oud en kapot gereedschap, om dat weer als nieuw te versturen naar ontwikkelingslanden. Het doel is, bij de mensen daar, de economische zelfstandigheid te bevorderen. Deze stichting doet dat al 30 jaar en boekt daarin grote successen. Het gaat niet alleen om de boeren op het land, maar ook timmerlieden, meubelmakers, kleermakers, metaalbewerkers en metselaars krijgen zo meer kans door de steun van de stichting Gered Gereedschap. Bij het inzamelen van gebruikt gereedschap zitten regelmatig goede spullen, die men niet bij scholen in Afrika nodig heeft. Daarom wordt dit gereedschap weer prima opgeknapt en aangeboden aan o.a. volkstuinders. Hierbij gaat het om schrepels, batsen, spaden, rieken enz. Tegen een vergoeding kunnen deze gereedschappen bij Guus verkregen worden. De opbrengst gaat dan uiteraard weer naar de stichting. Heeft u oud gereedschap en wil het opgeknapt hebben, schenken of wilt u zelf gerecycled goed gereedschap aanschaffen? Informeer dan bij Guus van Loenen, tuin 79 Tel. 078-6771012
De BBQ De zomer komt er nu echt aan. Tijd dus om na te denken over een heerlijke gezellige barbecueavond op de volkstuin. De datum is al geprikt op 29 augustus en die kan dus al genoteerd worden in de agenda. Vorig jaar was het een doorslaand succes en ook deze keer zal het in ieder geval niet minder worden. De organisatie ligt geheel bij Patricia en Marco Hasman en Merijn de Graaf. Zij zorgen voor de salades, de vlezen en niet te vergeten het drankenpakket. Het bereiden van het vlees wordt vooral verzorgd door Merijn. Het wordt nog een hele kluif. Hulp is natuurlijk van harte welkom, want niet alleen het eetwerk is belangrijk, maar het afruimen van tafels, opstapelen van servies, helpen met opscheppen van de salades, zorgen dat de glaasjes gevuld blijven en niet te vergeten ook alles moet weer afgewassen en opgeruimd worden. Ook tafels en stoelen moeten weer op de verzamelplaats terecht komen. Na een hele dag van voorbereiden en regelen lopen de organisatoren bijna op hun tandvlees, dus vooral ‘s avonds met een ploegje de boel schoon opleveren is gewenst.Iedereen die zich geroepen voelt mee te doen, kan dit kenbaar maken aan Patricia. Zij houdt de touwtjes in handen en daarmee het overzicht, zodat iedereen het naar zijn zin 8
heeft.De kosten voor de BBQ zijn 7,50 Euro voor volwassenen en 2,50 Euro voor kinderen. De start is om 17.00 uur. Met diëten wordt rekening gehouden.
Hou het mededelingenbord in de gaten voor alle informatie.
Wat staat er nog te gebeuren? -
Barbecue September Oktober Oktober Januari Maart
29 augustus Controles tuinen Klusdag met soep (o.a.vervangen pomp en verplaatsen stoplichten) Nieuwe Nieuwsbrief (wintereditie) Nieuwjaarsreceptie met soep Jaarvergadering
Bij de klusdag in oktober hebben we jonge mensen nodig. Volgens de statistieken zijn die er écht op het volkstuincomplex. Wat kan er in juli nog gezaaid worden? Andijvie, veldsla, snijbiet, pastinaak, knolvenkel, rode biet, winterbloemkool, winterboerenkool, broccoli, stokbonen, stamslabonen, peterselie, groenlof, roodlof, winterui.
Ideeën, suggesties, of mededelingen voor de volgende Nieuwsbrief van oktober, graag inleveren vóór 15 augustus 2015.
9
