Voeding en kanker jeanne vogel diëtist
Waarom eten?
om in leven te blijven omdat het lekker is voeding en kanker?
Oorzaken van kanker • toeval • aanleg • risicofactoren – roken
– voedingsgewoonten – kankerverwekkende stoffen (b.v. asbest) – straling (b.v. zonlicht)
Invloed van voeding Fase 1: schade aan celkern (DNA) • schade door – veel alcohol – schadelijke chemische stoffen
•
bescherming en reparatie door – –
vitamines en mineralen bioactieve stoffen
Invloed van voeding Fase 2 beschadigde cel wordt tumorcel • bevordering door overgewicht
• bescherming door stoffen in groente en fruit
Invloed van voeding Fase 3: uitgroei tot gezwel
• geen invloed van voeding op groei en uitzaaiing
Invloed van voeding oudere leeftijd: meer schade, minder herstel Bescherming en reparatie van schade door ruim gebruik van groente en fruit
Schade door • veel alcohol • overgewicht • schadelijke chemische stoffen
Balans ? Vrije radicalen ? nuttige stoffen (afweer) ? teveel door b.v. roken en schadelijke chemische stoffen ? beschadigen celkern
Antioxidanten ? vangen vrije radicalen ? vele stoffen zijn antioxidanten o.a. vit C en vit. E ? overdaad kan schadelijk zijn
Bioactieve stoffen • stoffen met een actieve, vaak beschermende, rol • vaak antioxidantwerking o.a. – – – – – – –
flavonoïden (groente, fruit, rode wijn, thee) cafeïne (koffie, thee, chocola, cola) carotenoïden (tomaten(producten), groene groente) glucosinolaten (broccoli, koolsoorten, spruitjes) N-3 vetzuren (vette vis, lijnzaadolie) zwavelverbindingen (ui, prei, knoflook) fyto-oestrogenen (lijnzaad, sojaproducten)
Het risico op kanker verkleinen
Goed lichaamsgewicht 2 + 2 = 200 gram groente en 2 stuks fruit zeker weten? doe de test vitamine-mineralen vitamine-mineralen op op www.voedingscentrum.nl www.voedingscentrum.nl
Voeding bij kanker Voor • goede conditie • herstel van behandeling • beter afweersysteem • goed = 3 x voldoende
Voldoende vocht • 10 – 12 kopjes • alles telt mee: – – – – – –
thee, koffie, sap, fris, limonade melk, zuiveldrank bouillon, soep vla, pap, yoghurt (mineraal)water
Voldoende energie (calorieën)
• voldoende voeding voor een stabiel gewicht
Voldoende voedingsstoffen
• voldoende eiwitten, vitamines, mineralen en bioactieve stoffen
• 2-3 bekers melk • 2-3 beleg kaas / vleeswaar • 75-100 g vlees / vis / kip of vegetarische producten • 3-4 lepels groente • 2 stuks fruit • 3 lepels aard./ rijst / pasta • 3 sneden brood / granen • 30 g boter / marg./ olie
Verandering van spijs……….. • vlees – rund-, varken-, lamsvlees, gehakt, worst, – vis, mosselen, garnalen, – kip, kalkoen, ei – vleesvervangers, quorn, tahoe, sojabrokjes, noten • vleesbeleg – vleessalade, ragout, plakjes vleeswaar, worst/paté uit vuistje – vis uit blik, haring, makreel, vissalade – ei: gekookt, gebakken, omelet • kaas – jong, oud, smeerkaas, (buitenl.)kaas uit vuistje • melk – chocolade-/anijsmelk, koffie verkeerd, cappuccino – karnemelk, yoghurt, milkshake, – vla, pap, pudding, (vruchten)kwark
Verandering van spijs……..... • groente – alle soorten vers, diepvries, glas – salade, groente in soep, groentesap • fruit – alle soorten vers – vruchtensap (vers, pak) – vruchten op sap, vruchtenmoes – door yoghurt, vla, op brood – vit.C-rijke siroop • brood – bruin en wit, broodjes, beschuit, knäckebröd – krentenbrood, kinderbiscuits, – havermout, brinta, muesli, cornflakes – drinkontbijt
supplementen? • kunnen goede voeding niet vervangen • bij problemen: dagelijks 1 multi-vitamine-mineraalpreparaat • veilige dosis: 100% van de ADH (aanbevolen dagelijkse hoeveelheid) lees het etiket
Het gebruik van alternatieve diëten of producten
geen dieet dieet dieet gestopt dieet van plan
ook bij dieet of producten
3 x voldoende vocht goed gewicht alle basisproducten
Voeding in balans inname = verbruik
Voedingsproblemen bij kanker verstoring inname ? verstoring verbruik • • • • • •
agressieve ziekte plaats van de tumor vermoeidheid behandelingen spanning en angst ontregeling van de dag
Ongewenst gewichtsverlies inname minder dan verbruik • • • • • •
geen eetlust afkeer van bepaalde producten vreemde smaak en reuk pijnlijke mond moeite met slikken maag/darmproblemen
Adviezen bij ongewenst gewichtsverlies • • • •
gebruik veel kleine maaltijden probeer andere, ongebruikelijke smaken zachte en vloeibare voeding ‘hapt’ beter weg gebruik ruim vet en suiker: – volle zuivel, kaas, boter, room – dubbel beleg op brood – zoete en hartige snacks
• dieetvoeding kan helpen: vraag de diëtist • boosheid en irritatie zijn slechte smaakmakers!
Ongewenste gewichtstoename inname meer dan verbruik • minder beweging – verplichte (bed)rust – vermoeidheid – stoppen met werk
• meer eten – ‘goed’ eten, verwennen – spanning weg-eten – dieet-stop
• medicijnen – meer eetlust – vocht vasthouden
9Lichaamsbeweging 9Gezond eetgedrag 9Overleg arts
Gezond eetgedrag bij ongewenste gewichtstoename • blijf alle basisproducten dagelijks gebruiken • zorg voor regelmaat en variatie • beperk gebruik van vet en suiker – – – – –
magere en halfvolle zuivel halvarine op brood 20+ of 30+ kaas mager vlees of vleesbeleg zoetstof, light frisdrank
• geniet, maar gebruik met mate: – alcohol – zoete en hartige snacks
Veel gestelde vragen • • • • • • • • •
verkeerd gegeten?? extra vitamines?? alternatief dieet?? geen vlees meer?? sinaasappelsap?? geen alcohol meer?? meer soja?? vaak broccoli?? dagelijks haring??
Praten over voeding met arts of verpleegkundige ¾ Ik ben meer dan 3-6 kg ongewenst afgevallen of aangekomen. ¾ Ik heb moeite om voldoende basisproducten te gebruiken ¾ Ik kan of mag niet alles eten door ziekte of behandeling ¾ Ik heb vragen over speciale producten of een dieet
Afspraak maken met de diëtist ¾ In het ziekenhuis waar u wordt behandeld ¾ Op het spreekuur van de thuiszorg ¾ In de praktijk van een zelfstandig werkend diëtist
