reportage
Martin Hierck
de vogel en het landschap Het gaat opeens hard voor natuurfotograaf Martin Hierck. Dit jaar verschijnen twee boeken waar zijn naam op prijkt: een boek met foto's van vogels in Oeganda en een boek over het fotograferen van vogels in de Nederlandse tuin. CHIP FOTO-VIDEO digitaal zocht hem op en sprak hem in zijn eigen tuin. "Zelfs hier, hemelsbreed vier- à vijfhonderd meter van het Centraal Station van Utrecht verwijderd, zijn allerhande vogels te vinden, zoals de pimpelmees en de grote bonte specht." Maar zijn vogel- en natuurfotografie beoefent Martin verder van huis. "Ik geloof ook niet dat mijn vriendin er erg blij van wordt als ik het schuurtje groen zou schilderen om een mooie natuurlijke achtergrond te krijgen." Door Joeri Folman Foto's: Martin Hierck
Baardmannetje. Oostvaardersplassen. CHIP Foto-Video digitaal | 33
reportage
Martin Hierck
Kleine mantelmeeuwen. Texel.
V
» Voor mij hoeft op een natuurfoto niet iets
zeldzaams te staan. Dat interesseert mij niet. Het moet mooi zijn «
oor Martin Hierck (1971) liggen hobby en werk dicht bij elkaar. Tijdens werk uren, vijf dagen per week, regelt hij de inkoop en verkoop van de winkel van de Nederlandse Vogelbescherming in Zeist. Een aan zienlijk deel van die tijd geeft hij vogelliefhebbers die de winkel bezoeken advies over hoe ze hun geliefde dieren het beste kunnen observeren en fotograferen. In zijn vrije tijd is hij zelf met natuur fotografie bezig en trekt hij, als het maar even kan, het veld in om foto's te maken van vogels en landschappen. Een mooie kruisbestuiving: "Ik heb door mijn werk natuurlijk een gigantische kennis bank over vogels binnen handbereik. En je komt andere vogelaars en fotografen tegen", legt hij uit. Het werk heeft hem geholpen bij het ontwik kelen van zijn eigen fotografie. Omgekeerd helpt hij vanuit zijn expertise mensen die beginnen met het fotograferen van vogels. Dat doet hij niet alleen in de winkel, maar ook op papier: eerder dit jaar kwam van zijn hand het boek 'Tuinvogels voor de lens' (uitgeverij Tirion) uit. Naast een opsomming van de meest voorkomende tuinvogels met hun gedragskenmerken en favoriete voedsel, geeft hij in dit boek allerhande tips voor het vastleggen van de dieren. Een van de technieken die hij uitlegt, is digiscoping: het vastkoppelen van je compactcamera aan een telescoop. Een gemakkelijke manier om de tuinbezoekers van een afstandje te fotograferen. Maar in het laatste hoofdstuk raadt Martin "voor wie verder wil" toch echt een spiegelreflexcamera aan. "Voor gevorderde natuurfotografen is het boek veel te simpel", vertelt hij ons.
Vogelende fotograaf of fotograferende vogelaar Als het interview met Martin plaatsvindt, staat het weekend voor de deur. Normaliter staat Martin de hele zaterdag in de winkel, maar dit weekend neemt hij vrij voor een dagje foto graferen op Texel. Hij verheugt zich: "Het maakt niet uit of je nou goed of slecht weer hebt, Texel is altijd geweldig. In elk jaargetijde is het goed. Zowel voor landschappen als voor vogels en voor prachtige luchten. Ze zeggen dat er in de nacht van vrijdag op zaterdag misschien wel mistbanken ontstaan. Yes, dat zou mooi zijn, laaghangende mist. Prachtig, fantastisch!"
Drieteenstrandloper. Zuidpier, IJmuiden.
34 | CHIP Foto-Video digitaal
Hoewel Martin de meeste bekendheid geniet als fotograaf van vogels, overstijgt zijn oeuvre deze tak van sport aanzienlijk. Hij beschouwt zichzelf liever als natuur- en reisfotograaf. En wat de vogels betreft wijst hij ons op een belangrijk onderscheid: "Je hebt vogelende fotografen en je hebt fotograferende vogelaars. Ik ben meer van de eerste categorie." De andere categorie, de fotograferende vogelaar, is het vooral te doen om het verzamelen: hij wil foto's van zoveel mogelijk vogelsoorten, liefst natuurlijk zo zeldzaam mogelijk. Zo is Martin ook begonnen. "Als ik vroeger bijvoorbeeld een grutto op een paaltje zag staan, dacht ik maar aan één ding: nog iets dichterbij komen, nog iets dichterbij, nog iets dichterbij – tot ik hem beeldvullend had, dan deed ik 'klik klik klik' en reed ik door." Het ging er daarbij vooral om dat het kopje van de vogel scherp op de foto stond. De omgeving deed er niet zo toe. Typisch voor de fotograferende vogelaar is ook dat hij fanatiek allerhande websites bijhoudt waarop door medevogelaars vogel waarnemingen worden gepubliceerd, zoals www.waarneming.nl en www.birdpix.nl. Zeker bij de huidige populariteit van natuurfotografie kan het tegenwoordig gemakkelijk voorkomen dat er tientallen fotografen afkomen op de locatie waar een zeldzame vogel gespot is. Zo'n massagebeuren is niets voor Martin. Het omgekeerde doet hij wel: voordat hij afreist naar Texel gaat hij nog wel even op internet kijken of er de afgelopen dagen interessante waarnemingen op het eiland gedaan zijn. "Als ik toch op Texel ben en er zit een sneeuwuil, en die is te fotograferen, dan doe ik dat. Maar ik ga niet stad en land af om een vogel te bekijken." De manier waarop Martin vogels fotografeert, is in de loop der jaren veranderd: in plaats van meteen zo vaak mogelijk af te drukken wanneer zich een vogel aandient, besteedt hij liever eerst aandacht aan het licht en de compositie. Het gaat hem niet om de vogel, maar om een mooie foto. "Ik heb liever een fantastische foto met eventueel tegenlicht en de mooie, open vleugels van een huismus dan dat het een leuke, goede foto is van een aparte soort." Juist voor bijzondere foto's is het volgens Martin van essentieel belang dat je heel goed het gedrag van de vogels bestudeert: "Je moet weten wat een vogel doet, weten wanneer een vogel waar voorkomt, hoe hij vliegt, hoe hij landt, wat hij wel en niet eet, of hij schuw is. Dus je moet heel veel het veld in alvorens je gaat fotograferen."
Jan-van-Gent. Helgoland. Stenen in de branding. Rincon de la Victoria, Spanje.
reportage
Martin Hierck
Sporenkievit. Queen Elizabeth National park, Oeganda.
Less is more
Licht op licht. Reykjavik, IJsland.
Landschappen spelen inmiddels een grote rol in Martins fotografie. "Een vogel in zijn landschap maak ik tegenwoordig misschien nog wel liever dan dezelfde vogel beeldvullend". Een vogel in zijn landschap, of helemaal geen vogel, maar een landschap pur sang. Het landschap herleid tot zijn essentie: "Het hele principe van 'less is more' vind ik ook mooi", vertelt Martin. De omgeving terug gebracht tot een lijnenspel. "Een heuvel, waar zo'n lijn inkomt van een geel koolzaadveld, dat is eigenlijk alleen geel, groen en een blauwe lucht." Hoe dan ook, wanneer er een vogel in beeld is, komt er voor Martin een spanning bij kijken die het fotograferen van een 'vederloos' landschap niet zo sterk biedt. Het is de spanning van het jagen. Dat blijkt wel uit de gedreven manier waarop hij ons telkens weer vertelt over het benaderen van zijn onderwerp: "De meeste vogels zijn niet schuw jegens een auto, dus vanuit de auto kun je vaak heel goede foto's maken. De vraag is dan, blijft hij zitten? Dan heb je net een
» Een vogel in zijn landschap maak ik
tegenwoordig misschien nog wel liever dan dezelfde vogel beeldvullend « 36 | CHIP Foto-Video digitaal
mooie grutto op een paal en heb je de compositie, dan ga je scherpstellen en trek je je camera een beetje mee, de belichting staat goed en dan draait hij net zijn kop om – o doe nou, doe nou, dan draait hij zijn kop om, maar dan heeft hij net een vliesje voor zijn ogen. Het is altijd wat, je kunt het nooit sturen."
Lokken met een iPod? Het is voor Martin de sport om een vogel te van gen in een perfect beeld. Als zodanig moet de fotojacht ook sportief blijven. Niet alleen geeft hij op zijn website (www.martinhierck.com) duide lijk aan dat al zijn foto's 'wildlife' zijn en dus geen enkele foto is genomen van een dier in gevan genschap, hij houdt ook niet van de streken die sommige natuurfotografen uithalen om maar een vogel voor de lens te krijgen, zonder hierbij reke ning te houden met de natuur of met het welzijn van het dier. Zoals het rücksichtslos lokken van vo gels met een iPod. Op Lesbos, een populair eiland voor vogelliefhebbers, maakte Martin dat mee. Hij bevond zich op de plaats waar een zeldzame vogel gespot was. Er arriveerden een paar andere natuurfotografen, die Martin vroegen om wat voor vogel het ging. "De Rüppells grasmus", lichtte hij hen in. Onmiddellijk haalden ze een iPod te voorschijn en speelden het geluid van de Rüppells grasmus af. Met succes, want het vogeltje kwam al snel te voorschijn. Meteen werd er grif afgedrukt,
en klaar waren de fotografen om zich naar de volgende spotplaats te haasten. Dit speelde zich af in een broedgebied en tijdens het broedseizoen, en dat vindt Martin absoluut niet kunnen. "Je verstoort die vogels. Ze zitten in hun eigen biotoop en horen dan opeens een andere vogel, een soortgenoot. Ze worden dan agressief of raken in de stress." Het ligt genuanceerd, want het lokken met vogelgeluiden hoeft volgens de fotograaf geen probleem te zijn, zolang je het buiten de broedtijd en buiten het broedgebied doet. En als je het bijvoorbeeld voor onderzoeksdoeleinden doet. Het is een methode waar hij zelf ook af en toe gebruik van heeft gemaakt, toen hij in april van dit jaar (buiten het broedseizoen) samen met collega en medefotograaf Luc Hoogenstein voor de Oegandese natuurbescherming binnen twee weken 250 vogelsoorten op de foto moest zetten. Dit was een buitenkans voor Martin: de directeur van Nature Uganda liep rond met vergevorderde plannen voor een boek over birdwatching in zijn land, maar was nog op zoek naar goede fotografen. Met het boek wil Nature Uganda vogeltoeristen naar Oeganda trekken. Martin: "Het is een van de meest vogelrijke landen ter wereld, maar er komen niet zo heel veel toeristen, deels omdat het nog een slechte naam heeft van vroeger, deels omdat het alleen bekend staat om zijn gorilla’s." (zie ook de reisreportage over Oeganda in CHIP FOTO-VIDEO digitaal 04/2009). De partijen kwamen tot een akkoord en Martin en Luc Hoogenstein namen het vliegtuig naar Afrika. 'Birdwatching in Uganda' komt in november uit. Het boek beschrijft een route van ruim vijfentwintig dagen langs interessante vogellocaties in het midden en zuidwesten van Oeganda, met een opsomming en weergave van de meest aansprekende soorten. Hiervoor werden de twee fotografen twee weken lang samen met de beste vogelgids van het land door de indrukwekkende natuur van het Oost-Afrikaanse land geleid. Martin heeft van de gelegenheid gebruik gemaakt en ook mooie foto's gemaakt van het grote wild dat je daar overal tegen kunt komen. Het was een buitenkans, zoals gezegd. Hoewel? "Hoe vaak word je als niet-professionele fotograaf door een organisatie gevraagd om naar Afrika te komen om mee te werken aan een boek? Dat gebeurt je misschien nooit meer." zegt Martin. "Hoewel, er ligt misschien een tweede Oegandareis in het verschiet. We hebben nu midden en zuidwest gedaan, en als dit boek een succes wordt, wil Nature Uganda noord en noordoost ook nog doen." We zullen nog veel van Martin zien.
Bonte IJsvogel in de regen, Lake Mburo, Oeganda. "Een vogel in de stromende regen, met een kletsnat verenpak, dat worden vaak heel mooie foto's."
Nijlpaarden. Lake Mburo, Oeganda.
Werken op de zoutpannen. Queen Elizabeth National park, Oeganda.
CHIP Foto-Video digitaal | 37
