Vluchten als identificatieproces: hoe kunnen we dit vanuit de hulpverlening overstijgen? Het psychisch parcours bij vluchtelingen: traumatisch of therapeutisch?
Steunpunt Cultuursensitieve Zorg CGG Brussel Redouane Ben Driss Stefaan Plysier
Overzicht • • • • • •
Kenmerken van een vluchteling Traumatisering: enkel een destructief proces? Psychopathologie en vluchten Vluchtelingen en hulpverlening Hoe overstijgen vanuit de hulpverlening? Besluit
Kenmerken van een vluchtelingen • • • • • • •
La particularité de la migration chez les réfugiés Fases van het vluchten L’insécurité Geduwd weg van huis Het verlies Idealisatie Voor een asielzoeker is het individu een subjet
Kenmerken van vluchtelingen • Trauma als onderdeel van elk leven • Kindertijd, relatie met de omgeving • Trauma door de ontworteling Aanpassing aan nieuwe referentie cultuur • Hertraumatisering door de verwerpen het verlies
Overzicht • • • • • •
Kenmerken van een vluchteling Traumatisering: enkel een destructief proces? Psychopathologie en vluchten Vluchtelingen en hulpverlening Hoe overstijgen vanuit de hulpverlening? Besluit
Traumatisering: enkel een destructief proces? • Niet elke vluchteling heeft een trauma • Een trauma kan constructief zijn. Voor bepaalde vluchtelingen is de confrontatie een positieve impuls (de kinderen gaan naar scholen) • Focus van onderzoek kan ook liggen op zij die geen trauma hebben • Identificatie van protectieve factoren • Beschikbaarheid van sociale ondersteuning • Copingstrategieën • Betekenis die gegeven wordt aan ervaringen
PTSS als Culture Bound Syndrome? • Pathologiseren van normale reacties (Marsella & Christopher, 2004) Onvoldoende aandacht voor 'posttraumatic growth'
'Hidden majority' (Kleber, 1995) Menselijke ervaring als ' a mediating world between individuals' (Kleinman, 1995)
'mental engeneering' vs. 'social engeneering'
Individualisatie, medicalisatie, reïficatie
• ‘De gemeenschap’ komt zeer weinig voor als subject van onderzoek (itt het individu) • ‘displacement related stressors’ zijn belangrijkste verklarende factoren voor ontstaan van depressie en angsttoornissen.
‘displacement-related stressors’ • Sociale isolatie • Verlies van traditionele sociale ondersteunings netwerken • Onzekerheid over het welzijn van naasten en familie • Gebrek aan inkomensgeneratie en economische zelfvoorziening • Discriminatie door leden van gastland • Verlies van sociale rollen • Gebrekkige toegang tot gezondheids-, educatie- en economische bronnen
Klik op het pictogram als u een afbeelding wilt toe
• Bron: Miller, K. E., & Rasco, L.M. (2004). The
• ‘indirecte’ factoren: • • • •
Ziektes Persoonlijke verlieservaringen Seksuele mishandeling Huiselijk geweld
Overzicht • • • • • •
Kenmerken van een vluchteling Traumatisering: enkel een destructief proces? Psychopathologie en vluchten Vluchtelingen en hulpverlening Hoe overstijgen vanuit de hulpverlening? Besluit
Psychopathologie en vluchten Diagnostiek problemen de cultuur oorsprong is belangrijk. • PTSD door DSM IV 20% van vluchtelingen flash back, angst, depressie • Psychose Melancolie, agressiviteit, verwaring Dikwijls jong volwassen • Somatisatie • zelfmoordpoging
Posttraumatische Stress Stoornis (PTSS) Het herkennen van een stresserende ervaring in het leven die buiten de normale proporties is Een voortdurend herbeleven van het trauma op verschillende manieren Een verminderde respons op de omgeving Nieuwe trauma-gerelateerde symptomen
Overzicht • • • • • •
Kenmerken van een vluchteling Traumatisering: enkel een destructief proces? Psychopathologie en vluchten Vluchtelingen en hulpverlening Hoe overstijgen vanuit de hulpverlening? Besluit
Vluchtelingen en hulpverlening • • • •
Overdracht en tegenoverdracht Identificatie door de trauma Macht en onmacht De vraag van de echt en de niet echt asielzoeker door de politiek discour • In de hulpverlening, bestaat de neutraliteit? • Multidisiplinaire hulpverlening
Overzicht • • • • • •
Kenmerken van een vluchteling Traumatisering: enkel een destructief proces? Psychopathologie en vluchten Vluchtelingen en hulpverlening Hoe overstijgen vanuit de hulpverlening? Besluit
Hoe het identificatieproces overstijgen vanuit de hulpverlening? De wet van het instrument (Kaplan,1964)
Als het enige instrument in iemands bezit een hamer is, dan is er de neiging om alles als een nagel te gaan beschouwen Switch naar een ecologisch paradigma ipv een biomedisch paradigma Normaliseren van ’Sadness’ Ecological approaches to healing and adaptation Resilience en vluchten Restaurer le lien social pour pas rester dans le vide, le collectif peut produire du soin Redonner sens à un parcours de vie Action limité en raison de l’insécurité et du massal overdracht
• • • •
• •
Implicaties voor geestelijke gezondheidszorg • Geestelijke gezondheidsinterventies die: • De psychologische stress verminderen • De coping met de ‘displacement stressors’ binnen de vluchtelingengemeenschap vergroten • Vb. faciliteren van ondersteunende netwerken • Vb. beschadigde relaties binnen een gemeenschap herstellen • Vb. creëren van settings waarin zinvolle rollen kunnen ingevuld worden
Overzicht • • • • • •
Kenmerken van een vluchteling Traumatisering: enkel een destructief proces? Psychopathologie en vluchten Vluchtelingen en hulpverlening Hoe overstijgen vanuit de hulpverlening? Besluit
Besluit • Blijven in ons kader • Netwerkhulp • Werken met de réaliteit van de vluchteling en de hulpverlening • Voorstellen aan de politiek • Voorstellen aan de juridische wereld zoals advocaat
