Willem B. Drees Paul Post Herman de Regt Lex Oostrom Patty Sondagh
Tilburg School of Humanities:
Vision 2016-2019
Visie 2016-2019
Willem B. Drees Paul Post Herman de Regt Lex Oostrom Patty Sondagh
Tilburg School of Humanities:
Tilburg School of Humanities: Visie 2016-2019 Inleiding De Tilburg School of Humanities (TSH) is een academisch en financieel gezonde faculteit, met onderwijs en onderzoek dat relevant is in de wereld van vandaag. Omdat de wereld waarin wij opereren en waarin onze studenten zullen gaan werken voortdurend verandert, moeten we in beweging blijven en aansluiten bij nieuwe ontwikkelingen. Met het oog op die dynamiek is eind 2015 deze tweede Visienota vastgesteld. De visienota is géén beleidsplan. Het kan zeker niet het beleid voor vier jaar in detail vastleggen want we hebben géén glazen bol. Belangrijker nog: het eigenlijke werk vereist de integere en creatieve wetenschappelijke en pedagogische inzet van al onze mensen. De visienota beoogt beknopt een analyse te bieden van TSH en haar omgeving, en belangrijke intenties op het gebied van onderwijs, onderzoek en valorisatie, en de facultaire organisatie voor de komende jaren uit te spreken. Deze visienota voor TSH sluit aan bij universitair beleid zoals vastgesteld in Het Verschil Maken: Strategisch Plan 2014-2017 van Tilburg University en het Tilburgs Onderwijsprofiel (voorjaar 2015), en het overheidsbeleid zoals het meest recent verwoord in De Waarde(n) van Weten: Strategische Agenda Hoger Onderwijs en Onderzoek 2015-2025.1
1
Het Verschil Maken: Strategisch Plan 2014-2017, https://www.tilburguniversity.edu/upload/0458066a2ec4-44fa-bd40-0ca456f5c5a6_SAMENVATTING%20STRATEGISCH%20PLAN_NL.pdf; Tilburgs Onderwijsprofiel, https://www.tilburguniversity.edu/nl/over/profiel/onderwijsprofiel.htm?utm_ source=topmenu&utm_medium=tm&utm_content=over-onderwijsvisie&utm_campaign=topmenu; De Waarde(n) van Weten, https://www.rijksoverheid.nl/documenten/beleidsnotas/2015/07/07/dewaarde-n-van-weten-strategische-agenda-hoger-onderwijs-en-onderzoek-2015-2025
Visie 2016-2019 1
Humanities – De geesteswetenschappen Humanities, Humaniora, Geesteswetenschappen: deze termen duiden wetenschappen aan gericht op menselijke cultuur, identiteit en interacties. Binnen het veld van de menswetenschappen hebben de Humanities de taak zich te buigen over de manier waarop mensen zich betekenisvol uitdrukken, in taal en nonverbaal, in kunst, cultuur en religie, en in filosofische beschouwingen. De mens neemt daarbij voortdurend zichzelf en de medemens als onderwerp van studie, en buigt het hoofd tevens over de vraag hoe die mens zichzelf en de ander dan als studieobject moet onderzoeken. 2 De Humanities dragen zo bij aan onze poging vat te krijgen op de aard van onszelf en onze relaties met elkaar in een onzekere en voor ons eindige wereld. Technologische, wetenschappelijke en maatschappelijke ontwikkelingen sturen menselijke identiteit en communicatie en openen nieuwe mogelijkheden voor de toekomst van de menselijke samenleving. De relatie van Humanities met maatschappelijke en technologische ontwikkelingen zien we, bijvoorbeeld, in de Nationale Wetenschapsagenda, de ‘topsectoren’ in Nederland, en de Europese Horizon 2020 Societal Challenges. De Humanities zijn wetenschappelijk interessant én relevant in een complexe, globaliserende wereld. De Humanities helpen ons door onderzoek broodnodige kennis op dit gebied te ontwikkelen en ideeën te beproeven, door onderwijs waarin kennis en vaardigheden worden gedeeld, en door gezamenlijke analyse van en reflectie op de omgang met normatieve, existentiële, maatschappelijke en antropologische vragen. Zo dragen de Humanities bij aan de missie van Tilburg University, ‘Understanding Society’, en daarmee ook aan de ambitie om de samenleving te informeren, vooruit te brengen en kritisch uit te dagen. Als wetenschapsdomein zijn de Humanities in Nederland voortgekomen uit de Letteren (Taal- en Letterkunde, Geschiedenis), Wijsbegeerte, en Theologie. In Europees verband en ook bij NWO ontstaat er thans clustering op een hoger aggregatieniveau: SSH – Social Sciences and Humanities. Wij hebben er vertrouwen in dat wij ook in die context goed onze weg zullen kunnen vinden, met vanuit ons 2 Voor een uitgebreidere discussie over de aard en relevantie van de Humanities, zie bijvoorbeeld de inaugurele rede van W.B. Drees, Naked Ape or Techno Sapiens: The Relevance of Human Humanities (Tilburg, 2015); zie www.drees.nl.
2 Tilburg School of Humanities
profiel (zie verderop) thema’s die goed aansluiten bij een dergelijke bredere inzet. Een uitdaging is om binnen SSH de verschillende onderzoeksbenaderingen die de Humanities eigen zijn, tot hun recht te laten komen. Voor de faculteiten Humanities in Nederland zijn er uitdagingen. Talenopleidingen trekken een beperkt aantal studenten. Klassieke letterenopleidingen sloten goed aan bij vwo-leerlingen met een taal- en cultuur profiel, maar scholieren kiezen in toenemende mate profielen met nadruk op economie, natuurwetenschap en techniek, wat ook voor een effectief aanbod aan opleidingen in de geesteswetenschappen gevolgen moet hebben. De bekostiging per student is afgenomen, en daarmee is de werklast voor wetenschappelijk personeel gestegen. Er lijkt maatschappelijk en politiek een cultuur van wantrouwen en verantwoorden te zijn ontstaan waardoor veel academici het gevoel krijgen dat de professionele ruimte en verantwoordelijkheid zijn ingeperkt. Recent overheidsbeleid lijkt financieel meer perspectief te gaan bieden, en misschien ook tot een beperktere verantwoordingsdruk te leiden. De Nederlandse faculteiten op het terrein van de Humanities werken samen in het Disciplineoverleg Letteren en Geesteswetenschappen. Wij hebben er belang bij om gezamenlijk de Humanities in Nederland en Europa zo goed mogelijk te organiseren en presenteren. In Nederland is in 2008 het rapport Duurzame Geesteswetenschappen verschenen.3 De commissie onder voorzitterschap van Mr. Dr. J. Cohen signaleerde financiële krapte, vergrijzing van de wetenschappelijke staf, veel onderwijstaken, bij studenten veel uitval en vertraging, veel kleine opleidingen, weinig maatschappelijke uitstraling, en ongeschikte, op de natuurwetenschappen geënte instrumenten voor kwaliteitsbeoordeling. De commissie Regieorgaan Duurzame Geesteswetenschappen onder voorzitterschap van Prof. dr. F. van Oostrom kreeg vervolgens in de periode 2010-2015 een budget oplopend tot 15 M€ per jaar te verdelen, deels voor landelijke projecten zoals samenwerking voor talenopleidingen en bevordering van academische lerarenopleidingen, en deels toebedeeld aan de faculteiten. Het Regieorgaan constateert in het eindrapport van 1 mei 2015 4 dat er veel ten goede is gekeerd, maar dat veel uitdagingen blijven. Bepleit wordt om de additionele financiering structureel te maken door geoormerkte toewijzing aan de lumpsum van de univer3
Duurzame Geesteswetenschappen: Rapport van de Commissie Nationaal Plan Toekomst Geesteswetenschappen. Amsterdam University Press, 2008, http://www.regiegeesteswetenschappen.nl/ 4 Eindrapport inzake Monitoring en Evaluatie Duurzame Geesteswetenschappen, 2015, http://www. tweedekamer.nl/kamerstukken/detail?id=2015D25805&did=2015D25805
Visie 2016-2019 3
siteiten, met daarnaast een budget voor landelijke projecten. Voor 2016 heeft de minister reeds de gelden opnieuw toegewezen.
Humanities – Ons Tilburgse Profiel Waar elders in Nederland de Humanities vaak gestempeld zijn door een historische benadering en opleidingen verzorgen met een grote component taalverwerving, zijn de Humanities in Tilburg in grote mate contemporain. In onderzoek en onderwijs gaat de aandacht uit naar de impact van globalisering en technologie op communicatie, cultuur, en samenleving. De eigen aard van globalisering, waarin het lokale een rol speelt en diversiteit niet slechts een zaak is van groepen maar diep ingrijpt in het leven van individuen (‘superdiversiteit’ is de term die in TSH de collega’s van Cultuurwetenschappen daarvoor gebruiken), toont zich in de faculteit als een gevarieerde omgeving met een sterke internationale oriëntatie, qua talen (Engels en Nederlands beide als onderwijstalen), qua studentenpopulatie, en in het onderzoek. Technologie heeft impact op onze opleidingen, die zich ook richten op mens-machine interactie, op technologische modellen van menselijke communicatie, en de transformatie van cultuur door de mix van online en offline activiteiten. TSH levert een bijdrage aan de Tilburgse universiteit als geheel, waardoor haar karakter als universiteit nader gestalte krijgt. In alle Tilburgse bacheloropleidingen wordt, door twee vakken van 6 ec ieder, bij studenten de vaardigheid tot reflectie op wetenschap én op ethische en sociaal-filosofische vragen ontwikkeld. TSH coördineert het Honors Program ‘Discourses on Europe’, in samenwerking met TSB, de School for Social and Behavioral Sciences, en TiSEM, de Tilburg School of Economics and Management. Voor het universiteitsbrede University College Tilburg met majors op het terrein van economie en bedrijfskunde, recht, sociale wetenschappen, neurowetenschappen, en de Humanities, is TSH de verantwoordelijke faculteit. Bij de opbouw van onderwijs- en onderzoeksprogramma’s rond data science leveren collega’s uit TSH een belangrijke inbreng, mede vanuit relevante technische expertise; de mastertrack ‘Data Science: Business and Governance’, in samenwerking met TiSEM, TSB en TLS (de Tilburg Law School), is in september 2015 gestart binnen de masteropleiding Communicatieen Informatiewetenschappen. TSH verzorgt lerarenopleidingen Nederlands en Filosofie, en draagt substantieel bij aan de Universitaire Lerarenopleiding Tilburg. Het Tilburg Cobbenhagen Center, opgericht in 2015, voorlopig gedragen door TSH en TST (de Tilburg School of Catholic Theology), beoogt door onderzoek en acti-
4 Tilburg School of Humanities
viteiten bij te dragen aan verdieping van de levensbeschouwelijke identiteit van Tilburg University en het doordenken van de betekenis van die identiteit in universiteit en samenleving. TSH draagt ook bij aan de kwaliteit van leven, lokaal, in de regio en in de wereld. Als voorbeelden zijn wat Brabant betreft te noemen de samenwerking met de scholen van ‘Ons Middelbaar Onderwijs’ en met HBO-instellingen. Dat laatste heeft in 2015 geleid tot samenwerking met Fontys Hogeschool voor Kind en Educatie in de ‘Pabo-University’. De bijzondere leerstoel ‘Diversiteit in Taal en Cultuur in Brabant’ is ingesteld door Erfgoed Brabant en financieel mogelijk gemaakt door de Provincie Noord-Brabant. Vanuit TSH worden bijdragen aan het culturele leven in Tilburg en omstreken geleverd, onder meer door participatie in de Culturele Sociëteit, de jaarlijkse Du Perronlezing en Du Perronprijs, en de eveneens jaarlijkse Dag van de Filosofie. Vanuit onze expertise over rituelen wordt er in Nederland samengewerkt met begrafenisondernemers (de Funeraire Academie) en met personen en organisaties gericht op hedendaagse pelgrimage (Camino Academie). In de Graduate School ondersteunen wij promoties van mensen die reflecteren op hun ervaring in een Nederlandse of internationale beroepspraktijk en daarbij aansluitend onderzoek naar bedrijfscultuur en leiderschap doen, de ‘reflective practitioners’. Door de leerstoel ‘International Relations, Innovation and Care’ is TSH actief in onderzoek en maatschappelijke ontwikkeling van gezondheidszorg en moderne ICT in Afrika. De voorbeelden tonen dat er veel gebeurt in en vanuit TSH, dankzij de medewerkers en studenten die zich verantwoordelijk voelen voor onderwijs, onderzoek en valorisatie c.q. maatschappelijke inzet. Voor onze medewerkers is professionele ruimte en trots een belangrijke basis voor plezier in werk. Tegelijkertijd is er oog voor de coherentie binnen TSH. De komende jaren kan deze coherentie verder worden bevorderd door te zorgen dat men weet van elkaars onderzoek en onderwijs. Onderzoeksseminars binnen TSH kunnen daar een belangrijke bijdrage aan leveren. Wederzijdse feedback kan onderzoeksplannen versterken en de kans op succes vergroten, omdat bij NWO en elders de commissies die aanvragen beoordelen ook breed zijn samengesteld. Gezamenlijk aanbod aan promovendi, bijvoorbeeld van cursussen die hun kansen op de arbeidsmarkt vergroten, is efficiënt en stimulerend.
Visie 2016-2019 5
De Tilburg School of Humanities heeft een contemporain Humanities profiel, met aandacht voor de aard en impact van globalisering en technologie. 1. TSH streeft er naar bij te dragen aan gezonde, levendige en ‘duurzame’ Humanities, academisch en maatschappelijk, gericht op Nederland én in internationale verbanden, met kwaliteit en relevantie, inclusief onze meest relevante bijdrage aan de samenleving: goed opgeleide studenten, de volgende generatie. 2. In het onderzoek beogen we in bredere domeinen zoals ‘Social Sciences and Humanities’ effectief te opereren door thematische keuzes en een methodisch heldere articulatie. 3. Beschikbare middelen vanuit Duurzame Geesteswetenschappen zullen we de komende jaren inzetten voor additionele jonge staf in onderwijs en onderzoek, onderwijsvernieuwing, en ondersteuning van acquisitie van onderzoeksgeld.
6 Tilburg School of Humanities
Onderwijs Waartoe leiden wij onze studenten op? Het traditionele én nog steeds geldige antwoord op die vraag verwijst naar het academisch karakter van een universitaire opleiding: wij leiden studenten op tot experts binnen een bepaald kennisdomein met de vaardigheden en attitude van een academicus. Met die bagage gaan ze op pad in een wereld waarin, mede door technologie en globalisering, beroepen voortdurend veranderen. Het geesteswetenschappelijk karakter van de opleidingen binnen TSH maakt dat de student van meet af aan ook als persoon geïnvolveerd zal zijn in zijn of haar ‘gestuurde zelfcreatie’. De ideeën en houding, waarden en smaak, en het talige en creatieve gedragsrepertoire van de student worden vanaf het begin in het spel gebracht en op het spel gezet. De student ontwikkelt zijn of haar kennis en kunde, maar vormt al doende zijn of haar (reflexieve) karakter. ‘Understanding Society’ geeft als motto ook het doel aan van de Humanities opleidingen: we leiden op tot creatieve, initiatiefrijke, kritische en ondernemende denkers. De Tilburg School of Humanities draagt hieraan bij door academici af te leveren die zich onderscheiden door hun kennis en vaardigheden op het gebied van de geesteswetenschappen, en tegelijk ook door hun zelfkritische houding, empathisch vermogen, en synoptische visie. Onze visie op onderwijs sluit aan bij het Tilburgse Onderwijsprofiel, zoals recent geformuleerd door de Commissie Van Lenning. De opleidingen zijn academisch en onderzoekend (exploring), maatschappelijk en internationaal georiënteerd (connecting), kleinschalig en betrokken (engaging), en interactief en divers (activating).5 Inhoudelijk wordt TSH bepaald door bachelor- en masteropleidingen op het terrein van Communicatie- en Informatiewetenschappen, Cultuurwetenschappen, en Filosofie. TSH is verantwoordelijk voor het University College Tilburg, en de daarin verzorgde opleiding Liberal Arts and Sciences. TSH is penvoerder van de Universitaire Lerarenopleiding Tilburg en verzorgt de opleiding tot eerstegraads 5 Naar een Tilburgs Onderwijsprofiel, https://www.tilburguniversity.edu/upload/88a25bdf-0ca7-4902-9bf38d4ccd38afb2_Naar%20een%20Tilburgs%20onderwijsprofiel%20(1).pdf
Visie 2016-2019 7
leraar Nederlands en leraar Filosofie. TSH coördineert het Honors Program ‘Discourses on Europe’, en draagt daar aan bij. De academische vorming van Tilburgse studenten wordt verrijkt door 12 ec Filosofie te verzorgen in elk bachelor-programma van Tilburg University: doorgaans een cursus over de rol, aard en grenzen van de (mens)wetenschap (wetenschapsfilosofie in ruime zin), en een cursus op het gebied van de ethiek en sociale filosofie (reflectie op ons handelen en de moraal). Hiermee draagt TSH bij aan het streven van Tilburg University om op het gebied van mens en maatschappij studenten op te leiden tot geïnformeerde, vaardige, maar vooral verantwoordelijke wereldburgers die bereid zijn hun expertise in te zetten ten behoeve van het verbeteren van onze complexe samenlevingen (vgl. Strategisch Plan 2014-2017, pp. 21-22).
Persoonlijk en kleinschalig: talentontwikkeling Onze opleidingen zijn gebaat bij kleinschalig academisch onderwijs. De docent moet de studenten bij naam kunnen kennen en hen aan kunnen spreken op basis van eerdere ontmoetingen en gesprekken. Alleen op die manier kan de docent de studenten volgen in hun intellectuele en wetenschappelijke ontwikkeling en persoonlijke ontplooiing tot academicus. De studenten die onze opleidingen daarbij op het oog hebben, zijn studenten die niet kunnen en niet willen ontsnappen aan de aandacht, eisen, en gestelde verwachtingen van hun docenten en hun medestudenten. De studenten committeren zich dus aan het door henzelf ingezette project om zich tot wetenschappelijk vaardige en geïnformeerde mensen te scholen en te vormen. De studenten worden aangesproken of ervaren de consequenties wanneer dat commitment onvoldoende blijkt. De studentleden in opleidingscommissies hebben in dit opzicht een belangrijke rol te vervullen, zoals ook de studieverenigingen en alumnivereniging bijdragen aan een sfeer van toewijding. De opleiding en de studieomgeving kweken op die manier bij de studenten de juiste academische habitus en wetenschappelijke onderzoekshouding. Deskundige en inspirerende docenten, die hun wetenschappelijke expertise verwerkt hebben in het universitaire onderwijs, aangevuld met studieadviseurs, mentoren, en studiebegeleiders committeren zich gezamenlijk aan het ontwikkelen van het talent van de individueel gekende student. Toegang verkrijgen tot het academisch onderwijs betekent dat de studenten talenten met zich meedragen die ont-
8 Tilburg School of Humanities
wikkeld kunnen worden wanneer van beide kanten (vanuit student en opleidingsteam) dat commitment tot talentontwikkeling er ook is. Het scouten van talent voor aanvang van de studie en in het begin van de opleiding, is dan ook één van de belangrijke factoren die zowel de studiesfeer als het studierendement bepalen. De TSH Research Traineeships bieden de mogelijkheid talentvolle en wetenschappelijk geïnteresseerde studenten nader kennis te laten maken met onderzoek en onderzoekers. Er lijkt een steeds grotere roep onder studenten, maar meer nog vanuit de maatschappij in het algemeen, om de studenten zich al tijdens de opleiding (1) te laten oriënteren op de arbeidsmarkt waar zij emplooi zullen pogen te vinden, en (2) te trainen in vaardigheden die specifiek vanuit de arbeidsmarkt gevraagd worden. We zullen die oriëntatie en voorbereiding op de arbeidsmarkt verder vormgeven in onze curricula om tegemoet te komen aan deze wens, maar blijven geloven in het onderscheid tussen een beroepsgerichte en een wetenschappelijke opleiding, zonder dit overigens als een hiërarchisch onderscheid te zien.
Engels én Nederlands als onderwijstaal We zijn een hybride omgeving. Sommige opleidingen en trajecten zijn Nederlandstalig, andere Engelstalig. Wij leiden via de Communicatie- en Informatiewetenschappen en de Cultuurwetenschappen leraren Nederlands op. Veel studenten zullen echter gaan werken in een samenleving waarin bij bedrijven, overheden en andere organisaties het Engels vaak even belangrijk is als het Nederlands. Om die reden biedt TSH studenten de mogelijkheid om in hedendaags Engels analytische en argumentatieve vaardigheden te ontwikkelen. Door onderwijs ook in het Engels aan te bieden, kan er meer internationale instroom zijn. Zo treffen studenten met verschillende achtergronden elkaar; de ‘international classroom’ is een verrijking van het leerproces. In de wereld van vandaag is de dominantie van Engels als mondiale taal met variatie in gebruik, een gegeven. Het is interessant én belangrijk om te zien hoe teksten en ideeën de wereld over reizen, en daarbij van gedaante veranderen. Ook identiteiten in Nederland worden telkens gevormd in de context van zulke wereldwijde interacties. We kiezen er voor om beide onderwijstalen te gebruiken, afhankelijk van opleiding en programma, want de wereld is een lappendeken, onze studenten hebben verschillende wensen en perspectieven. We zijn geen eiland; er is geen homogeniteit. Internationalisering in het onderwijs toont zich ook in eindtermen en curriculum,
Visie 2016-2019 9
in mobiliteit van studenten en in de internationale werving van staf.6 Afhankelijk van opleiding en studentenpopulatie zullen we het internationale karakter van ons onderwijs versterken, omdat globalisering de komende decennia het werk en leven van veel van onze afgestudeerden verder zal kleuren.
Duurzaamheid van ons portfolio Niet alleen academisch en pedagogisch maar ook in financieel opzicht moet ons portfolio aan opleidingen gezond en duurzaam zijn. De belangrijkste stap die TSH moet zetten naar een sterkere positie voor de langere termijn, met behoud en verdieping van expertise, is versterking van het portfolio van bachelor- en masteropleidingen binnen de Humanities. Substantiële groei in het onderwijs vereist een investering, al was het maar omdat inkomsten uit bekostigde studenten en diploma’s twee jaar achterlopen op de werkzaamheden. Onderwijs in de opbouwfase kunnen we deels financieren uit de facultaire reserve, onder de voorwaarde dat wij nieuwe tracks of een nieuwe opleiding met een adequaat ‘business plan’ ontwikkelen. Een eerste stap is gezet door ten dienste van de hele universiteit de succesvolle opleiding Liberal Arts and Sciences verder te ontwikkelen tot University College Tilburg. In het studiejaar 2015-2016 worden curriculum en omgeving aangepast, zodat UCTilburg per 1 september 2016 volwaardig zal opereren. Daarnaast moet TSH op zoek naar andere initiatieven om het portfolio van Humanities-opleidingen te vergroten om in de toekomst meer studenten aan zich te binden. Het is belangrijk te bezien wat jonge mensen graag zouden willen studeren op academisch niveau binnen het domein van de Humanities, wat de vraag vanuit de samenleving om academisch geschoolde wetenschappers op het gebied van Humanities is, en of er wellicht vraag is naar academische Humanitiesmodules in het licht van ‘een leven lang leren’. We streven er naar meer vraaggerichte opleidingen of tracks in te richten. Eén belangrijk recent voorbeeld daarvan is de Communicatie- en Informatiewetenschappentrack ‘Data Science: Business and Governance’, in samenwerking met collega’s van 6
Een brede opvatting van internationalisering met speerpunten mobiliteit, internationalisering van campus en curriculum, en internationale samenwerking, spreekt ook uit het concept Internationalization Strategy: Supporting the Realization of the Strategic Plan 2014-2017 die thans (najaar 2015) in voorbereiding is.
10 Tilburg School of Humanities
Rechtsgeleerdheid en van Economische en Sociale Wetenschappen. Uiteraard gaat uitbreiding van opleidingen of tracks gepaard met het hoog houden van de onderwijskwaliteit en met extra inzet op het gebied van marketing, in overleg met de universitaire experts op dit gebied. TSH zal stappen zetten ter realisatie van nieuwe internationale opleidingen of tracks die aansluitend bij onze expertise, maar met mogelijk nieuwe ontwikkelingen door gerichte investeringen, verzorgd zouden kunnen worden en waarmee we de instroom van Nederlandse en internationale studenten in de bachelor- of masteropleidingen vergroten. Dat dit alles ook vraagt om verdergaande professionalisering van docenten, juist waar het hun doceren betreft, komt tot uitdrukking in een verdere inspanning van onze School om alle docenten (tenminste) een BKO te laten halen, het opzetten van lerende docententeams, en het adequaat reageren op uitgebreidere cursusevaluaties (dat wil zeggen, op cursusevaluaties die meer zijn dan een tevredenheidsonderzoek onder studenten).
Prioriteiten Wij zullen onze opleidingen aantrekkelijk houden door te excelleren in onderwijskwaliteit (qua inhoud, vorm en vorming) en door het bieden van een goed toekomstperspectief voor onze afgestudeerden. Om ons te kunnen richten op kennis- en karaktervorming van de academici is verdere focus op kleinschaligheid van ons onderwijs en een persoonlijke benadering van onze studenten nodig. Beschikbare onderwijsmiddelen zullen vanuit deze onderwijsvisie daarom vooral ingezet worden voor het realiseren van kleinschalig en persoonlijk academisch onderwijs. Daarnaast kunnen we er niet om heen na te denken over versterking en uitbreiding van ons Humanities-opleidingenportfolio in het licht van ons streven naar een set van opleidingen die de Tilburg School of Humanities ook in de toekomst levensvatbaar houdt – iets wat wij noodzakelijk achten gezien de functie die onze School heeft als opleidingsinstituut voor academici die nodig zijn om een complexe democratische samenleving verder vorm te geven. Beschikbare onderwijsmiddelen zullen daarom dienen als investeringen in de ‘verduurzaming’ van de geesteswetenschappen aan Tilburg University. We dragen bij aan de Tilburgse universiteit als geheel. Wij zullen ons ten zeerste inspannen om het gastheerschap voor het University College Tilburg
Visie 2016-2019 11
waar te maken, de kwaliteit van onze filosofische bijdrage in andere opleidingen te waarborgen, bij te dragen aan universitaire excellentieprogramma’s, en te participeren in universitaire onderwijsinitiatieven zoals Data Science.
De Tilburg School of Humanities heeft de volgende prioriteiten ten aanzien van onderwijs: 1. Realiseren van kleinschalig en persoonlijk academisch onderwijs binnen de Tilburgse geesteswetenschappen; 2. Verduurzamen van het portfolio aan opleidingen/tracks van onze School; 3. Versterken van de arbeidsmarktoriëntatie, voor de Nederlandse en internationale markt, en van de zelfkennis van studenten t.a.v. hun competenties voor die arbeidsmarkten; 4. Onderhouden van de inhoudelijke relaties met andere Schools en onze dragende rol bij diverse universitaire initiatieven.
12 Tilburg School of Humanities
Onderzoek en Maatschappelijke Valorisatie Onze belangrijkste bijdrage aan de maatschappij is gelegen in de jonge mensen die wij voorbereiden op een samenleving waarin alle dimensies van het menselijk bestaan – kennis en kunde, maar ook betrokkenheid en sociaal inzicht – tegelijk moeten worden gehanteerd. Naast onderwijs zijn we ook intrinsiek gemotiveerd voor onderzoek, dat ook maatschappelijk relevant is.
De Graduate School for Humanities De ‘Graduate School for Humanities’ is de facultaire omgeving voor het opleiden van promovendi, die zich na de masteropleiding verder ontwikkelen in wetenschappelijk onderzoek. In en door hun eigen project doen zij onderzoek en leren zij het vak van wetenschappelijk onderzoeker. Het onderzoek kan nauw aansluiten bij dat van de begeleiders, maar het kan ook een eigenstandig project zijn. Externe promovendi en promovendi ‘in residence’ worden zo vroeg mogelijk aangemeld bij de Graduate School, in elk geval zodra het onderzoeksplan gereed is, zodat de voortgang van het onderzoek gevolgd kan worden én zij geïnformeerd kunnen worden over het aanvullende cursusaanbod. Bij inschrijving van een promovendus in de Graduate School worden twee begeleiders aangewezen, waaronder minstens één Tilburgs hoogleraar; teams van een hoogleraar en een UD of UHD zijn zeer welkom, waarbij het kan zijn dat de UD of UHD de voornaamste begeleider is. Dat komt dan ook tot uiting bij de afsluiting, doordat zo’n begeleider dan de jonge doctor toespreekt, de laudatio. De directeur van de Graduate School bevordert de brede professionele ontwikkeling van de promovendi. Er worden korte cursussen en trainingen aangeboden (onderzoekethiek, datamanagement, academisch Engels, maar ook inhoudelijk of loopbaangericht). Enkele promovendi zullen na de promotie in een wetenschappelijke omgeving verder gaan. Anderen zullen elders hun wetenschappelijke kennis en onderzoekvaardigheden willen (of moeten) inzetten; het aanbod beoogt alle promovendi voor te bereiden op zinvolle volgende stappen in de loopbaan, daarbij geholpen door een digitaal portfolio. De Graduate School bevordert ook dat promovendi uit verschillende onderzoeksgroepen elkaar ontmoeten, wat voor het onderzoek stimulerende interdisciplinaire kansen kan bieden en sociaal zinvol kan zijn als uitwisseling van ervaringen met lotgenoten.
Visie 2016-2019 13
De Graduate School is de organisatorische bedding voor enkele hoogleraren met een aanstelling in deeltijd, die zich in het bijzonder richten op de begeleiding van ‘reflective practitioners’, externe promovendi die maatschappelijke en culturele ontwikkelingen analyseren met inbreng van substantiële eigen ervaring. Daarmee kunnen zij in bijzondere mate in twee richtingen bijdragen aan uitwisseling van inzichten tussen wetenschap en samenleving. Ook realiseren we promoties waarin één van de Kunsten centraal staat, naar analogie van technologische proefschriften gebaseerd op een ontwerp, met bijpassende analyse. De Graduate School is ook het kader voor de research masteropleiding ‘Linguistics and Communication’ die tezamen met de Radboud Universiteit Nijmegen wordt verzorgd. Door deze te gaan ontwikkelen als een joint program, kan deze opleiding met een gezond, sterk en divers profiel verder. Taken op dit terrein horen, vanzelfsprekend, bij de taakverdeling binnen de departementen te worden meegerekend.
Onderzoek: onderzoeksgroepen en dwarsverbanden Het meeste onderzoek gebeurt binnen onderzoeksgroepen, binnen een departement. Tijd en aandacht is immers beperkt en diepgang vereist focus. Ieder departement heeft één onderzoeksgroep (TiCC, Tilburg center for Cognition and Communication, een universitair Center of Excellence; TiLPS, Tilburg center for Logic, Ethics and Philosophy of Science, en het programma Rapid Social and Cultural Transformations: Online and Offline). Deze onderzoeksprogramma’s zijn blijkens kwaliteitsbeoordeling van internationaal niveau. Innovatief en relevant onderzoek geschiedt vaak in multidisciplinaire clusters met een thematische focus. Binnen de onderzoeksgroepen is er vaak al diversiteit aan disciplines, maar we streven er naar dat binnen TSH men ook breder weet heeft van elkaars onderzoek en onderzoeksplannen, en daarover in gesprek gaat. Soms gebeurt dat ’van onderop’; zo zien wij met belangstelling de ontwikkeling van een universitair platform voor ‘values and moral issues’, waarin filosofen en cultuurwetenschappers participeren. Universitaire initiatieven op het terrein van data science bieden interessante nieuwe contexten voor bredere samenwerking vanuit en binnen de faculteit en universiteit; TSH heeft belangrijke expertise in huis op het terrein van data science zelf, maar onderzoekers van TSH zijn ook geïnteresseerd in de impact van ‘big data’ op cultuur en samenleving. De vice-decaan onderzoek zal bekendheid met elkaars onderzoek en mogelijkheid van samenwerking faciliteren, stimuleren, en coördineren. De TSH Research Traineeships voor
14 Tilburg School of Humanities
gevorderde studenten bevorderen samenwerking van onderzoekers uit verschillende departementen. Samenwerking met collega’s van andere universiteiten, wereldwijd, wordt bevorderd door consortia en andere netwerken, waartoe vanuit de onderzoeksprogramma’s initiatief wordt genomen. Zo is vanuit het Departement Cultuurwetenschappen er het netwerk Babylon, dat het internationale consortium InCoLaS (International Consortium for Language and Superdiversity) heeft opgezet. Vanuit de onderzoeksgroepen participeren we ook in Nederlandse onderzoeksscholen, wat extra kansen op samenwerking en mogelijkheden voor aangestelde promovendi oplevert. De ondersteuning van onderzoekers bij datamanagement, onderzoeksethische kwesties, open access, onderzoekskwaliteitszorg, en dergelijke wordt faculteitsbreed georganiseerd. Dat geldt ook voor ondersteuning bij het opstellen van Europese of Nederlandse aanvragen van financiering voor onderzoek. TiCC heeft vanuit de ambities als Center of Excellence een eigen WP-positie gecreëerd waarin collegiale ondersteuning bij het doen van aanvragen centraal staat. TSH als geheel investeert eveneens extra in collegiale wetenschappelijke advisering bij acquisitie, terwijl in het kader van de reorganisatie en vernieuwing van de universitaire ondersteuning ook ondersteuning voor Europese en andere acquisitie versterkt zal worden.
Valorisatie Onze expertise en de vruchten van het onderzoek bieden veel mogelijkheden voor valorisatie. Onze Communicatie- en Informatiewetenschappers werken aan maatschappelijk belangrijke thema’s, vaak gerelateerd aan ontwikkelingen op het terrein van ICT (big data, virtual reality, etc.). Collega’s hebben, bijvoorbeeld, een praktijkproef met automatische analyse van camerabeelden in een uitgaansgebied begeleid. In 2016 zal hoogstwaarschijnlijk een bijzondere leerstoel ‘Data Science, eHealth and Communication’ worden ingesteld, gefinancierd door Philips Research; onze expertise op het terrein van presentatie van informatie aan verschillende doelgroepen en van tekst naar spraakconversie, zal hier zinvol mee verbonden kunnen worden. Datajournalistiek en robotjournalistiek: deze en andere onderzoeksthema’s van het Departement voor Communicatie- en Informatiewetenschappen zijn
Visie 2016-2019 15
uiterst relevant in de hedendaagse wereld met haar technologische mogelijkheden. Vanuit deze basis participeert TSH ook substantieel in universitaire initiatieven op het terrein van data science, samen met de TU Eindhoven, de Provincie Noord Brabant, en de gemeente ’s-Hertogenbosch. Onze cultuurwetenschappen richten zich op de impact van technologie en globalisering op cultuur en samenleving. Een deeltijd leerstoel ‘International Relations, Innovation and Care’ richt zich, met partners uit overheden en NGOs, op gezondheidszorg en moderne ICT in Afrika. In de Funeraire Academie wordt onze kennis over transformaties van rituelen verbonden met de praktijk van begrafenisondernemers in Nederland. De Camino Academie verbindt mensen binnen en buiten de universiteit die geïnteresseerd zijn in hedendaagse vormen van pelgrimage. Specialisten op het terrein van rituelen doen, met collega’s vanuit Intervict, onderzoek op het terrein van de hedendaagse omgang met grootschalige menselijke tragedies en wreedheid, met onderzoek, bijvoorbeeld, op Lampedusa. Meer Nederlands is de samenwerking vanuit de leerstoel ‘Jeugdliteratuur’ met instellingen op het gebied van leesbevordering en boekpromotie zoals Stichting Lezen, CPNB, en IBBY. Er is de jaarlijkse Du Perronprijs en -lezing, en er wordt actief samengewerkt met de culturele instellingen in Tilburg en omgeving. Vanuit de filosofie is er actieve verbondenheid met het netwerk van bedrijfsethici in Nederland. Diverse wetenschappers uit het Departement Filosofie, voornamelijk uit de groep ‘Filosofie van mens en maatschappij’, zijn actief betrokken bij maatschappelijke discussies over de aard en rol van wetenschap en experts in de maatschappij. Bijdragen op dit terrein gaan vaak gepaard met lezingen voor diverse gezelschappen, opiniërende bijdragen in dag- en weekbladen, en optredens op radio en televisie. Met de jaarlijkse Dag van de Filosofie doen de medewerkers van dit departement een aanbod aan alle geïnteresseerden. TSH heeft ook enkele hoogleraren die hun primaire functie elders hebben. Zij begeleiden als ‘science practitioners’ ‘reflective practitioners’, die een proefschrift over culturele aspecten van organisaties en leiderschap beogen te schrijven waarin theorievorming en praktijkervaring met elkaar worden geconfronteerd. In het kader van valorisatie, als bijdrage aan de maatschappelijke bezinning op wezenlijke waarden, is ook te noemen het Tilburg Cobbenhagen Center. Dat is een universitair initiatief (zie de Strategische Visie 2014-2017), op dit moment gedragen
16 Tilburg School of Humanities
door TSH samen met TST, de Tilburg School for Catholic Theology. Wij streven er naar om ook de andere Schools hier sterker bij te betrekken zodat het meer in en vanuit de universiteit als geheel kan opereren.
De Tilburg School of Humanities heeft t.a.v. onderzoek en valorisatie de volgende prioriteiten: 1. Een sterke onderzoeksgroep in ieder departement; 2. Samenwerking tussen wetenschappers uit verschillende departementen, in onderzoek en acquisitie, in de opleiding van promovendi, in het bijzonder de Graduate School en in het programma TSH Research Traineeships; 3. Zichtbare maatschappelijke valorisatie, vanuit alle expertisegebieden.
Visie 2016-2019 17
Mensen, middelen en structuren Goed onderwijs en onderzoek, met maatschappelijke relevantie, vereist medewerkers die geschikt zijn voor hun taken en op de goede manier uitgedaagd en gesteund worden om het beoogde waar te maken. Verantwoord personeelsbeleid is dan ook een belangrijke randvoorwaarde. Veel heeft ook te maken met geld, het beheer van de middelen, en met structuren, de wijze waarop de organisatie is ingericht.
Departementen als teams voor onderwijs en onderzoek Onderwijs en onderzoek doe je samen. Mensen kunnen elkaar inspireren, maar ook aanspreken op verantwoordelijkheid. TSH wil een gezonde omgeving bieden voor teams van mensen die met elkaar er zijn voor de studenten en de wetenschap. Samenwerken gebeurt door individuele mensen, die hun eigen kwaliteiten en belangen hebben. Het samenspel van individuen, en van individu en organisatie, vereist zorgvuldigheid. Voor het wetenschappelijk personeel van TSH is het departement de primaire omgeving. In die context worden afspraken gemaakt over taken en doelen, over het onderwijsprogramma en de onderzoeksinitiatieven. In de departementen staan de taken die we met elkaar willen of moeten uitvoeren voorop. Die moeten we met elkaar zien uit te voeren met het beschikbare geld, waar de salarissen van betaald worden. Vanzelfsprekend is tijd nodig om taken uit te voeren, en een taakverdelingsmodel kan helpen om tot een redelijke verdeling te komen, maar het is slechts een hulpmiddel. Er kunnen taken zijn die wel belangrijk zijn maar niet in het model zitten; er kunnen onverwachte ontwikkelingen zijn; de één heeft voor eenzelfde taak meer tijd nodig dan de ander, mede door een verschil in ervaring. Een verstandige taakverdeling is de uitdaging voor de departementsvoorzitter met naaste collega’s, maar ook een zaak van het team als geheel. Vanzelfsprekend willen we dat docenten ook onderzoekers zijn en die hun kennis, houding en ervaring mee brengen in hun onderwijs en begeleiding. Er is echter géén op een hoger niveau vastgesteld deel dat aan onderzoek moet worden toegewezen; in het departement zal men met elkaar de taken moeten verdelen, waarbij het belangrijk is te beseffen dat de basis van ons bestaan, ook financieel gezien, gelegen is in de opleidingen en het dienstverlenend onderwijs dat we verzorgen; het goed en attractief inrichten en uitvoeren van het onderwijs, heeft hoge prioriteit.
18 Tilburg School of Humanities
HR-beleid De jaarlijkse Resultaat- en Ontwikkelgesprekken (R&O) zijn een belangrijke gelegenheid voor iedere individuele medewerker om met de leidinggevende te spreken over werkzaamheden en verwachtingen. Na de serie gesprekken volgt een afsluitend HR-overleg, zodat decaan en faculteitsdirecteur met de departementsvoorzitter het totale beeld van kwaliteiten, capaciteit en vragen kunnen bespreken. Voor onderwijs en onderzoek hebben we in beginsel drie typen posities, als universitair docent (UD), als universitair hoofddocent (UHD), en als hoogleraar; bij iedere positie bestaat een niveau 2 en een niveau 1. Wat het Faculteitsbestuur TSH betreft, is er voor reguliere posities als hoogleraar in beginsel internationale open werving. Open werving geldt ook voor posities als UD, in het algemeen beginnend als UD-2. De overgang van UD-2 naar UD-1 vereist een besluit van het Faculteitsbestuur in overleg met de departementsvoorzitter. Een verzoek tot overgang naar een UHD-2 positie kan door betrokkene met een advies van de departementsvoorzitter worden voorgelegd aan een adviescommissie met leden uit TSH en externen; op basis van hun advies besluit het Faculteitsbestuur. Naast individuele kwaliteit dient ook de opbouw van het team en de daarmee verbonden lasten door de departementsvoorzitter te worden overwogen. Ook over bevordering naar UHD-1 wordt door dezelfde commissie geadviseerd. Nieuwe medewerkers worden in beginsel aangesteld op een tijdelijk contract voor één of meer jaren. Besluiten over aanstellingen, waaronder ook het geven van een vaste aanstelling na een periode tijdelijk, worden genomen door het Faculteitsbestuur op voordracht van de departementsvoorzitter. Extern gefinancierde bijzondere leerstoelen zijn, met mate, welkom indien die qua profiel en invulling een zinvolle aansluiting bij een departement hebben. Overeenkomstig universitair beleid, streven we er naar dat alle universitair docenten binnenkort hebben voldaan aan de basiskwalificatie onderwijs (BKO); bij bevordering naar UHD en bij benoeming van nieuwe hoogleraren is dat ook een vereiste waaraan betrokkene al moet voldoen dan wel binnen korte tijd zal moeten voldoen. Ook dienen we gezien het gebruik van het Engels en het Nederlands als onderwijstalen, te kunnen vaststellen dat de beheersing van het Engels van voldoende
Visie 2016-2019 19
niveau is. Bij de eerstvolgende ronde R&O-gesprekken (begin 2016) zal voor iedere medewerker worden geïnventariseerd of er al een succesvolle taaltoets Engels is geweest, dan wel er goede gronden zijn om daarvoor een vrijstelling te verlenen (bijvoorbeeld bij een native speaker). In andere gevallen worden er afspraken gemaakt over het afleggen van de taaltoets en zo nodig het volgen van aanvullende cursussen. Bij nieuwe medewerkers dient bij aanstelling helder te zijn of de beheersing van het Engels van voldoende niveau is. Zo nodig moeten afspraken gemaakt worden over aanvullende cursussen. TSH staat open voor nieuwe collega’s die het Nederlands nog niet machtig zijn. Gezien echter het belang van het Nederlands in de organisatie en van de Nederlandse taal en cultuur voor veel van onze studenten en in de onderwijspolitieke omgeving, worden met nieuwe medewerkers met uitzicht op vast dienstverband afspraken gemaakt die er op gericht zijn dat ze binnen twee jaar het Nederlands passief zodanig beheersen dat ze bijeenkomsten in het Nederlands kunnen volgen én kennis kunnen verwerven van de Nederlandse samenleving en onderwijs- en onderzoeks-politiek. TSH ondersteunt dat, indien gewenst, door middel van het aanbieden of financieren van cursussen. Gezien de scheve verdeling mannen/vrouwen in het wetenschappelijk personeel, vooral in de hogere rangen, dienen we ons in te spannen om mechanismen die tot een scheve verdeling leiden te vermijden, bijvoorbeeld door in redelijke mate rekening te houden met zwangerschaps- en ouderschapsverlof bij het beoordelen van de hoeveelheid publicaties. Bij de werving van nieuw wetenschappelijk personeel, streven we er naar dat benoemingadviescommissies worden samengesteld met tenminste twee mannen en tenminste twee vrouwen als leden. Als een stap om op korte termijn de balans te verbeteren, zal TSH in het kader van de door de universiteit in te stellen Philip Eijlander Fellowships streven naar de benoeming van twee vrouwelijke wetenschappers op het niveau van hoogleraar of universitair hoofddocent. Aangezien onderwijs een belangrijke dimensie van het werk is, wordt op onderwijskwaliteiten gelet én wordt in benoemingsadviescommissies voor hoogleraren ook een student opgenomen.
20 Tilburg School of Humanities
Middelen en structuren De departementen en het University College zijn de primaire bestuurlijke eenheden. Wij streven er naar om zoveel mogelijk de middelen aan zo’n eenheid toe te wijzen als één geheel. Op die basis kan de departementsvoorzitter bepalen wat er nodig is voor bestaande verplichtingen, en welke ruimte er eventueel is voor nieuwe aanstellingen of initiatieven. Binnen het departement is het de uitdaging voor de departementsvoorzitter om alle verschillende taken – naast onderwijs en onderzoek vanzelfsprekend ook organisatorische taken, maar ook inzet voor matchingsgesprekken met aankomende studenten, het schrijven van onderzoeksvoorstellen, de begeleiding van aangestelde en externe promovendi, en veel meer –, op redelijke wijze te verdelen zodat ze allemaal goed kunnen worden vervuld. Indien dat niet lukt met de beschikbare middelen, dan zal er kritisch gekeken moeten worden naar de taken. Het Faculteitsbestuur beheert middelen voor gemeenschappelijke taken, als ook heeft het Faculteitsbestuur een bescheiden beleidsruimte, om onverwachte ontwikkelingen te kunnen accommoderen en faciliteren. De universiteit heeft recent meer ruimte geboden om, op basis van goedgekeurde voorstellen, gebruik te maken van een deel van de reserve die aanwezig is bij de Schools. TSH heeft zich thans al gecommitteerd om reserves in te zetten voor de opbouw van het University College, voor het Tilburg Cobbenhagen Center, en voor de TSH-inbreng in het Data Science Center Tilburg. De hiervoor uitgesproken ambities ten aanzien van ontwikkeling van nieuwe opleidingen of onderwijsprogramma’s, ter versterking van ons portfolio, zullen ook vanuit de reserve ondersteund gaan worden.
De Tilburg School of Humanities streeft er naar 1. een omgeving te zijn waarin gekwalificeerde en goede medewerkers met plezier zich als departementale teams inzetten voor onderwijs, onderzoek en de verdere taken die er bij horen; 2. waarbij afspraken over de toedeling van taken vooral binnen de departementen worden gemaakt.
Visie 2016-2019 21
Afsluiting De Tilburg School of Humanities heeft een contemporain Humanities profiel, met aandacht voor de aard en impact van globalisering en technologie. 1. TSH streeft er naar bij Humanities, academisch internationale verbanden, relevante bijdrage aan de generatie.
te dragen aan gezonde, levendige en ‘duurzame’ en maatschappelijk, gericht op Nederland én in met kwaliteit en relevantie, inclusief onze meest samenleving: goed opgeleide studenten, de volgende
2. In het onderzoek beogen we in bredere domeinen zoals ‘Social Sciences and Humanities’ effectief te opereren door thematische keuzes en methodisch heldere articulatie. 3. Beschikbare middelen vanuit Duurzame Geesteswetenschappen zullen we de komende jaren inzetten voor additionele jonge staf in onderwijs en onderzoek, onderwijsvernieuwing, en ondersteuning van acquisitie van onderzoeksgeld.
De Tilburg School of Humanities heeft de volgende prioriteiten ten aanzien van onderwijs: 1. Realiseren van kleinschalig en persoonlijk academisch onderwijs binnen de Tilburgse geesteswetenschappen; 2. Verduurzamen van het portfolio aan opleidingen/tracks van onze School; 3. Versterken van de arbeidsmarktoriëntatie, voor de Nederlandse en internationale markt, en van de zelfkennis van studenten t.a.v. hun competenties voor die arbeidsmarkten; 4. Onderhouden van de inhoudelijke relaties met andere Schools en onze dragende rol bij diverse universitaire initiatieven.
22 Tilburg School of Humanities
De Tilburg School of Humanities heeft t.a.v. onderzoek en valorisatie de volgende prioriteiten: 1. Een sterke onderzoeksgroep in ieder departement; 2. Samenwerking tussen wetenschappers uit verschillende departementen, in onderzoek en acquisitie, in de opleiding van promovendi, in het bijzonder de Graduate School en in het programma TSH Research Traineeships; 3. Zichtbare maatschappelijke valorisatie, vanuit alle expertisegebieden.
De Tilburg School of Humanities streeft er naar 1. een omgeving te zijn waarin gekwalificeerde en goede medewerkers met plezier zich als departementale teams inzetten voor onderwijs, onderzoek en de verdere taken die er bij horen; 2. waarbij afspraken over de toedeling van taken vooral binnen de departementen worden gemaakt.
Visie 2016-2019 23
24 Tilburg School of Humanities
