VI. Wetenschappelijk onderzoek: Urban Eyes

Met behulp van de “Cameragids” wil de FOD Binnenlandse Zaken de steden en gemeenten ondersteunen die een systeem van camerabewaking willen invoeren. Dit deel van de gids, met het wetenschappelijk onderzoek ‘Urban Eyes’, geeft een overzicht van de ervaringen, knelpunten en getrokken lessen rond de toepassing van camerabewaking in ons land.

Voor meer informatie over camerabewaking : www.besafe.be (rubriek Lokaal beleid en politie).

V.U.: Jérôme GLORIE, Waterloolaan, 76 - 1000 Brussel - 2011

Camerabewaking is één van de instrumenten die gebruikt kan worden om het onveiligheidsgevoel te verminderen, de criminaliteit te bestrijden en de politie-interventies te optimaliseren. Dit systeem is slechts doeltreffend wanneer het ingebed is in een ruimer beleid en in een geheel van coherente preventieve maatregelen.

www.besafe.be

Algemene Directie Veiligheid en Preventie Waterloolaan 76 1000 Brussel

T 02 557 33 99 F 02 557 33 67

[email protected] www.besafe.be

VI. Wetenschappelijk onderzoek: Urban Eyes

Cover_6_NL.indd 1-2

10/06/11 12:39

Urban Eyes : Onderzoek met het oog op een doordacht en adequaat beleid inzake stedelijke camerabewaking Opdrachtgever: FOD Binnenlandse Zaken – Algemene Directie Veiligheid en Preventie Promotor : Marie-Claire LOBET Onderzoeker : Franck DUMORTIER - Alexis VAN ESPEN Looptijd : 1 oktober 2009 - 1 november 2010

Cover_6_NL.indd 3-4

10/06/11 12:39

I. V oor u, burgemeester: Vragen over camerabewaking in openbare ruimtes

II. Voor u, projectbeheerder: De 10 fasen van het proces voor de installatie van een systeem van camerabewaking

III. Voor u, technisch deskundige: Het technisch project IV. Voor u, juridisch deskundige: Het wettelijke kader V. Nationale en internationale goede praktijken

Gids camerabewaking - Urban Eyes

INHOUD

VI. Wetenschappelijk onderzoek: Urban Eyes Methodologisch dispositief :.........................................................................5 • Kwantitatief luik.....................................................................................................5 • Kwalitatief luik.........................................................................................................6 Resultaten van het onderzoek :................................................................7 • Wie gebruikt camerabewaking ?................................................................7 • Veiligheidsgevoel en polysemie van de camera’s.......................8 • Zich uitrusten met camera’s: een hindernissenloop.................11 • Tussen externe en interne efficiëntie : de verkregen effecten.................................................................................... 13 • Aanbevelingen..................................................................................................... 21

3

BaseGuide CHAP 6 - 22x22_NL.indd 3

10/06/11 12:25


Inleiding De doelstelling van het onderzoek « Urban Eyes: Onderzoek met het oog op een doordacht en adequaat beleid inzake stedelijke camerabewaking » is vooral het afbakenen van het gebruik van de technologieën inzake camerabewaking: Welke steden doen een beroep op camerabewaking ? Waarom en volgens welke modaliteiten ? De onderzoekers hebben vastgesteld dat het enthousiasme voor camerabewaking in België eerder matig is. Er is dus geen veiligheidswaanzin. In bepaalde gevallen is er eerder een zekere naïviteit ten opzichte van de beloftes van deze technologie. Er werd vastgesteld dat camerabewaking goede resultaten kan afleveren op voorwaarde dat zij op doelgerichte en beperkte wijze toegepast wordt. Bepaalde factoren kunnen immers de serene gedachtegang van zij die in de steden of gemeenten belast zijn met deze vragen, aanzienlijk beïnvloeden en bemoeilijken: het aanhoudend gelobby van de privéfirma’s die camerabewakingssystemen verkopen, de druk van de bevolking om de onveiligheid zichtbaar te bestrijden, de aantrekkingskracht van verborgen technologieën die een drastische daling van de overlast met zich meebrengt, enz. In een eerste deel vindt u meer verduidelijking en uitleg betreffende de methodologie van het onderzoek en de door de onderzoekers aangewende middelen tijdens de onderzoeksfase. Vervolgens zullen u de onderzoeksresultaten worden voorgesteld, met de analyse ervan. Deze analyse zal een eerste overzicht mogelijk maken van de ervaringen en problemen die ondervonden werden op het terrein. Tenslotte wordt het onderzoek afgesloten door de compilatie van een geheel van lessen getrokken uit zowel de buitenlandse ervaringen als uit de visies van de Belgische terreinactoren die geraadpleegd werden in het kader van dit onderzoek. Het gaat om waardevolle aanbevelingen, die echter samen dienen te worden gelezen met de gebruikelijke voorzorgsmaatregelen en niet als een normatief kader dat aan iedereen zou moeten worden opgelegd.

Philip Willekens Directeur, Directie Lokale Integrale Veiligheid Algemene Directie Veiligheid en Preventie

4


10/06/11 12:25

1. Kwantitatief luik Het onderzoeksteam heeft in eerste instantie een online enquête gevoerd in alle Belgische gemeenten. Deze enquête was gericht naar de gemeentelijke overheden (burgemeesters of hun vertegenwoordigers). De doelstellingen van deze eerste onderzoeksfase waren de volgende : • Het ondervragen van de steden en gemeenten omtrent hun doelstellingen inzake het veiligheids- en preventiebeleid en over de daarvoor gereserveerde budgettaire middelen; • Het opstellen van een limitatieve lijst van Belgische steden en gemeenten waar camerabewaking in de openbare ruimte is geïnstalleerd. Deze lijst zal niet alleen melding maken van de geïnstalleerde technische infrastructuren, maar ook van het volledige aangewende politieke en organisatorische dispositief ; • Het verzamelen van de evaluaties van de lokale overheden betreffende de functionaliteiten en de, gelet op de vastgelegde


I. Methodologisch dispositief

veiligheids- en preventiedoelstellingen, beperkingen van de camerabewakingssystemen; • Het identificeren van een alternatief beleid en alternatieve maatregelen voor camerabewaking aangewend in de gemeenten en, gelet op de door de gemeente vastgelegde doelstellingen, de functionaliteiten en beperkingen ervan te evalueren; • Het luisteren naar de gemeenten betreffende de beleids- en pragmatische vragen die zij zich stellen inzake camerabewaking. Slechts 29 lokale overheden hebben deze online enquête beantwoord. De onderzoekers hebben daarop besloten om een tweede onderzoeksfase te lanceren. Een minivragenlijst, beperkt tot vier belangrijke vragen, heeft het mogelijk gemaakt 44 respondenten toe te voegen aan de reeds geregistreerde 29. Zij hebben daarin een vijftiental informele antwoorden gekregen. Het betrof in het algemeen lokale overheden die geen beroep doen op camerabewaking en die per e-mail toelichtten waarom dit instrument hen niet noodzakelijk leek. Geografische verdeling van de respondenten tijdens dit eerste kwantitatief luik:

Grote enquête (Formeel) Grote enquête (Informeel) Mini-enquête

Vlaanderen

Brussel

Wallonië

18

1

10

29

8

1

6

15

31

0

13

44

57

2

29

88 5


10/06/11 12:25


2. Kwalitatief luik Een derde deel van de enquête bestond erin terreinactoren te raadplegen die met camerabewaking geconfronteerd worden, hetzij binnen discussiegroepen (focus groupes), hetzij via telefoongesprekken of face to face gesprekken. Het doel was om een precies en genuanceerd beeld te krijgen van het gebruik van camerabewaking op het terrein, om te « luisteren » naar de terreinactoren betreffende hun perceptie van camerabewaking (qua aanpak en resultaten) en de mogelijke of wenselijke alternatieven hiervoor. Er werden vier types actoren geraadpleegd: korpschefs van de politie, preventieambtenaren, burgemeesters evenals onderzoeksrechters of parketmagistraten. Deze ontmoetingen hadden als doelstelling het volgende op te helderen: • de perceptie van de terreinactoren van de stedelijke onveiligheid en de factoren die volgens hen deze onveiligheid beïnvloeden; • hun verwachtingen inzake stedelijke veiligheid, het beleid en de middelen die het mogelijk zouden maken om hieraan tegemoet te komen; • hun meningen betreffende camerabewaking en de voorwaarden die het gebruik ervan relevant en wettig maken; • hun ideeën inzake mogelijke en relevante alternatieven voor camerabewaking. Intervenanten bij het kwalitatief luik :

Korpschefs Franstalig

3

Nederlandstalig

3

Preventieambtenaren Franstalig

7

Nederlandstalig

3

Burgemeesters en hun vertegenwoordigers Franstalig

3

Nederlandstalig

2

Onderzoeksrechters, procureurs-generaal, ... Franstalig

3

Nederlandstalig

-

De volledige steekproef voor het kwantitatief luik betreft 88 respondenten. Het onderzoeksteam heeft een beroep gedaan op de cijfers van het kwantitatief luik ter ondersteuning van de denkoefeningen uit het kwalitatief luik. Men dient dus Urban Eyes allereerst te beschouwen als een kwalitatief onderzoek, dat wordt aangevuld door op het terrein verzamelde cijfergegevens.

6


10/06/11 12:25

3.1. wie gebruikt camerabewaking ? Een minder belangrijk fenomeen in België ? Gemiddelde

Volgens de resultaten verkregen tijdens de kwantitatieve fase, beschikt 64% van de respondenten (nog) niet over een camerabewakings-

Staal

44.931 inwoners

Camera’s JA

66.611 inwoners

Camera’s NEEN

14.579 inwoners

systeem. Echter, indien men van mening is dat de lokale overheden met camerabewaking sneller geneigd zijn om deel te nemen aan een onderzoek over dit thema, dan stellen we vast dat de respondenten met een systeem (zijnde 36%) eerder ondervertegenwoordigd zijn.


3. Resultaten van het onderzoek

Camerabewaking blijft in België dus een minder belangrijk fenomeen. Dit blijkt ondersteund te worden door het kwalitatieve gedeelte van de enquête. De burgemeesters, de politie, de preventiediensten of de vertegenwoordigers van het parket hebben immers, voor het merendeel onder hen, nauwelijks blijk gegeven van enthousiasme ten aanzien van camerabewaking. De steden die voor camerabewaking geopteerd hebben, zijn gemiddeld duidelijk dichter bevolkt dan de steden die hier niet voor gekozen hebben. De resultaten tonen geen andere significante verschillen aan.

Belangrijkste redenen voor de afwezigheid van camerabewaking Vooral lokale redenen leiden ertoe niet in deze technologie te investeren en deze zijn bijna altijd verbonden aan de grootte van de gemeente en/of aan het gebrek aan onveiligheid. Naast bepaalde politieke redenen die kunnen bestaan, beïnvloeden ook budgettaire of technische redenen de beslissing van de lokale overheden om zich niet in een camerabewakingsproject te storten. Meer dan 60% van de gemeenten die over een camerabewakingssysteem beschikken, beweren tijdens de kwantitatieve enquête een beroep te hebben gedaan op een technisch adviseur om hen te helpen het dossier op te maken. De gemeenten stellen zich vooral vragen omtrent de betrouwbaarheid van de voorgestelde systemen en ondervinden problemen wanneer het gaat om het beheersen van de technische details, om het maken van vergelijkingen of om het begrijpen van de voordelen van bepaalde systemen. Deze elementen zijn nochtans essentieel om een dossier op te maken, dit bij de autoriteiten te verdedigen en met de firma’s te onderhandelen.

7


10/06/11 12:25


3.2. Veiligheidsgevoel en polysemie van de camera’s Tussen enorme verwachtingen en weinig gegronde kritieken Tijdens een camerabewakingsproject kan er een belangrijk probleem ontstaan: de verschillende actoren van de stad of van de gemeente kunnen veelvuldige betekenissen geven aan camerabewaking. Deze dubbelzinnigheid kan bij de bevolking enorme verwachtingen of weinig gegronde kritieken doen ontstaan. De zin van camerabewaking begrijpen, dat is zich allereerst vragen stellen over wat nu precies bijdraagt aan het veiligheidsgevoel in een stad en de plaats die de actoren aan camerabewaking geven. De camera’s verhogen immers de verwachtingen van de bevolking ten opzichte van de politie, dus paradoxaal genoeg ook ten opzichte van het onveiligheidsgevoel. Na een geval van agressie, zullen de slachtoffers en de bevolking zich tegen de politie keren en daarbij denken: « Er waren camera’s, waarom hebben ze niets gedaan ? ». « De camera heeft geobserveerd zonder iets te doen. » Kortom, het is van belang om te preciseren dat de camera alleen maar ziet, dat deze niet tussenkomt. Met dubbelzinnige communicatie riskeert de technologie te grote verwachtingen op te wekken bij de omwonenden en kan dit een vals veiligheidsgevoel creëren dat gemakkelijk in een onveiligheidsgevoel kan veranderen

« Zich veilig voelen » « Zich veilig voelen » is tegelijkertijd een eis van de bevolking en een beleidsdoelstelling voor de overheid. « Het veiligheidsgevoel » in een stad of gemeente wordt gecreëerd door verschillende elementen: • De stedelijke vernieuwing: verlichting, netheid, terreinen met banken, groene ruimtes… • Het snelle en gecoördineerde beheer van de incidenten: snelle herstellingen (broken window theorie), de coördinatie tussen de politionele en preventieactoren in de opvolging van de ‘incidenten’… • De aanwezigheid van de politie in de straten en wijken, maar een aanwezigheid die rustig en discreet is, zonder loeiende sirenes of te agressieve aanwezigheid.

8


10/06/11 12:25

preventieambtenaren of van politieagenten. • De wellevendheid: naleven van snelheidsbeperkingen, parkeerzones, culturele verschillen, openbare rust en nachtrust, honden aan de leiband houden,… Er kan dus opgemerkt worden dat camerabewaking geen bijdrage levert aan het veiligheidsgevoel en door bepaalde delen van de bevolking zelfs als een bedreiging geïnterpreteerd kan worden !

Deze vaststelling past in het delicate debat over de politieaanwezigheid en het imago ervan. De soms zware en indrukwekkende uitrustingen van de politieagenten kunnen een afstand, wantrouwen creëren tussen de politie en de omwonenden. Dit verzwakt de toegankelijkheid en dus het veiligheidsgevoel.


• Het sociaal verband: het bestaan van winkels, buurt- of wijkcontacten, de aanwezigheid van straathoekwerkers, van

Deze, door de camera’s veroorzaakte, onveiligheid moet geval per geval onderzocht worden in elke gemeente. Het project om camera’s te installeren zou geëvalueerd moeten worden met alle betrokken actoren, in het bijzonder de preventieambtenaren.

Het tweede oog van de politie Door te verwijzen naar de typologie van Müller en Boos1, kunnen we beweren

A typology of CCTV systems Christoph Müller, Daniel Boos Zürich, Switzerland, January 2004

dat de zin dat in België aan camerabewaking in België wordt gegeven allereerst afhankelijk is van de bijstand bij het beheer van de interventies (type 4 van het schema).

1) access control

de politie.

ed

w

al

llo

lo

w

ta

ed

no

Voor veel gesprekspartners treden deze camera’s op als een tweede oog van

ia

te

ia

pr ro

pr op r

pp

ta

ap

exit

no

te

2) conduct control

2b) (self-) discipline «awareness»

3) collecting proofs / evidence

• Zij maken het mogelijk om een gebeurtenis te lokaliseren en hierop met de gepaste middelen te reageren of het nu gaat om een ongeval, een graffitispuiter of een vechtpartij. • Zij dragen daarom bij tot een goed beheer van de interventiemiddelen. • Tot slot stellen zij ook de politieagenten gerust die weten dat ze in de zones waar camera’s geïnstalleerd zijn van op afstand « bijgestaan » worden door

«feeling safe»

4) interventions, c&c, sanctions

hun collega’s.

1. C. Müller, D. Boos, « Zurich Main Railway Station : A typology of public CCTV systems » in Surveillance and Society, Vol. 2 (2/3), 2004, pp. 161-176.

9


10/06/11 12:25


Op bepaalde plaatsen worden tijdelijk mobiele camera’s geïnstalleerd om toezicht te houden op gesignaleerde handelingen of om situaties te evalueren alvorens een grootscheepse politieoperatie te houden. De effectiviteit van deze hulp veronderstelt echter een goede werking van het materiaal en een goede coördinatie tussen de verschillende actoren op het terrein. Het verzamelen van bewijzen (type 3) is de tweede zin die de gesprekspartners aan de bewakingscamera’s geven. Hier gaat het om uit de vastgelegde beelden aanwijzingen of bewijzen te verzamelen die van dienst kunnen zijn in de zoektocht naar daders of naar de precieze omstandigheden van de feiten. Het is echter van belang te preciseren dat de geringe kwaliteit van de beelden, de slechte oriëntering van de camera’s en heel wat andere feitelijke of omgevingselementen de beelden moeilijk bruikbaar en zelfs nutteloos kunnen maken. Het regulariseren van de gedragingen (type 2) is eerder omstreden. Het afschrikkend effect vermindert naargelang de tijd. De camera’s lijken ook geen effect te hebben op impulsieve daden. Daarentegen blijkt dat zij onder bepaalde omstandigheden een afschrikkend effect kunnen hebben : • De bewaking van zeer bepaalde perimeters: een parking, een park, een monument of een muur (graffiti). • Goed afgelost worden door een erg reactief dispositief dat zich ‘toont’ zodra er zich een probleem voordoet. • Een ruime informatie- en publiciteitscampagne doen bij de bevolking.

Doelgerichte en gecoördineerde doelstellingen Er is een terminologisch verschil tussen bewaking (surveillance) en toezicht (supervision). Bewaking suggereert een doelgerichte kijk, die de feiten en handelingen van bepaalde individuen traceert. Toezicht suggereert een panoramische kijk gericht op het beheer van een massabeweging. In de praktijk van de operatoren worden beide termen gecombineerd. Onze gesprekspartners vermelden het gebruik van de camera’s om verdachten of door de politiediensten gekende personen te volgen. Dit is het aspect bewaking (surveillance). De camera’s dienen overigens eveneens ervoor om de stedelijke ruimte te beheren door deze te ‘overvliegen’, niet om een of andere persoon te lokaliseren, maar om onregelmatigheden, opstoppingen, vechtpartijen, enz. te detecteren. Dat is het aspect toezicht (supervision).

De camera als speler van een algemeen dispositief: Aanbevelingen - Werken aan welbepaalde en goed bestudeerde doelstellingen. - Ontwikkelen van camerabewaking als speler in een algemeen dispositief dat werkt aan de stedelijke veiligheid. - Structureren van de goede coördinatie van alle terreinactoren: camera’s, politieagenten, gemeenschapswachten, verenigingen, … - Communiceren over de camera’s, de rol ervan en de plaats waar ze geplaatst zijn.

10


10/06/11 12:25

Camerabewaking noodzaakt, van het begin tot het einde, een beleid — dit wil zeggen een keuze gemotiveerd door waarden, gebaseerd op technische criteria, voorzien van een kostprijs, en ontwikkeld door sociale actoren. Het kwalitatieve en kwantitatieve werk heeft het de onderzoekers mogelijk gemaakt om verder te gaan in het ontdekken van het camerabewakingsproces, in het bijzonder in de conflicten budgettaire vertakkingen.

Eventuele conflicten en machtsverhoudingen Stilstaan bij het aanwendingsproces van de camera’s, dat is onmiddellijk geconfronteerd worden met de machtsverhoudingen tussen actoren. De onderzoekers hebben er minstens drie geïdentificeerd.


3.3. Zich uitrusten met camera’s: een hindernissenloop

• Privéleveranciers vs. overheden De door de camera’s gebruikte technologie is ontstaan uit een technisch domein. Het nemen van een doordachte beslissing vereist de beheersing van een uitgebreide technische woordenschat. Waartoe zullen bijvoorbeeld camera’s dienen waarvan de beeldscherpte of de resolutie ontoereikend zijn? Welk type bekabeling weerhouden: standaardkabels, optische vezelkabels, een draadloze oplossing? Moet men opteren voor mobiele of vaste camera’s? De prijs verschilt enorm van de ene tot de andere oplossing. Elke keuze bezit consequenties betreffende de goede werking van het systeem. De burgemeesters en hun vertegenwoordigers hebben herhaaldelijk benadrukt dat zij weinig kaas gegeten hebben van een camerabewakingsdossier. Een dubbel struikelblok dient vermeden te worden: zich uitrusten met duur maar weinig bruikbaar materiaal gelet op de nagestreefde doelstellingen, en omwille van budgettaire redenen afzien van de perfectioneringen die onontbeerlijk zijn voor het nastreven van deze doelstellingen. In de praktijk wenden de burgemeesters zich vaak tot adviseurs om hen te helpen om de bewakingsoplossing te ontwikkelen die het best is aangepast aan hun context. • Preventieambtenaren vs. politieagenten De preventieambtenaren bezitten een origineel standpunt betreffende de camera’s. Zij voeren een geduldig preventiewerk dat erin bestaat in dialoog te gaan, te ontmoeten en te oriënteren. De camera’s streven, zo lijkt het, eveneens preventiewerk na. Het verschil ligt in de definitie van de preventieve actie zelf. Bestaat preventie er vooral in de maatschappelijke val van kwetsbare mensen te vermijden (dientengevolge hun mogelijke val in bepaalde misdadige activiteiten) of is zij gericht op de gedragingen die mogelijkerwijs een misdrijf aankondigen ?

11


10/06/11 12:25


De kwestie heeft dus niet uitsluitend betrekking op de samenwerking tussen politie en preventieambtenaren, die vaak goed verloopt. De kwestie heeft eveneens betrekking op de definitie van het preventiewerk, waarop de camera’s een impact hebben. Zij heeft betrekking op de keuze om personeel aan te werven (politieagenten, gemeenschapswachten, enz.) of om te rekenen op instrumenten die van op afstand werken. • Politiezones vs. gemeenten Deze machtsverhoudingen kunnen in het bijzonder waargenomen worden in de meergemeentezones. De zone coördineert het installatieproject van de camerabewaking maar het zijn de lokale overheden die diep in hun buidel tasten. Zij willen uiteraard maximale winst halen uit hun investering, wat volgens sommige korpschefs aanleiding kan geven tot een koehandel. Vaak bestaat er geen coherent veiligheidsbeleid op schaal van de zone. De duur van de zonale en gemeentelijke veiligheidsplannen is over het algemeen verschillend, wat een zekere kakafonie creëert.

Kost van het bewakingssysteem Gemiddeld (euro) Totale kost van de installatie

1.830.000 €

Jaarlijkse raming van de werking Jaarlijkse raming van het onderhoud

De kostenraming schommelt tussen 8.000 en 27.000 euro per camera. Deze prijs varieert aanzienlijk in functie van de kwaliteit van het materiaal en van de technische prestaties. De resolutie, de beeldscherpte,

102.025 € 30.111 €

de aanwezigheid van een optische of digitale zoom, de toevoeging van een infraroodsysteem dat het mogelijk maakt om in het donker te filmen... Al deze elementen beïnvloeden de factuur aanzienlijk.

De koppeling van de camera’s aan intelligente beeldanalysesoftware doet de prijzen eveneens snel stijgen. Deze software, die bestemd is om de operatoren te ontlasten, analyseert de beelden continu en vestigt de aandacht op onregelmatigheden – personen die vallen, die rondhangen in de buurt van een voertuig, enz. Deze software vervangt de operatoren niet, maar helpt hen, door hun aandacht te vestigen op potentieel problematische beelden. Posten te evalueren tijdens de voorbereidingsfase van het camerabewakingsproject: - Advies. Deze post betreft de haalbaarheidsstudies, de cartografie van de criminaliteitsproblemen in de gemeenten en het advies betreffende de technische opties waarover beslist dient te worden.. - Installatie. Deze categorie dekt het eigenlijke materiaal (camera’s, bekabeling, bewakingsschermen voor de back office, enz.) evenals de kosten van de plaatsing ervan. 12


10/06/11 12:25

van de operatoren die in de back office werken. - Onderhoud. Deze rubriek is onder andere van toepassing op de regelmatige reiniging van de camera’s, de herstelling en de eventuele verplaatsing ervan. Kortom al wat de betrouwbaarheid van het systeem op middellange en lange termijn garandeert. Deze post wordt gemakkelijk verwaarloosd maar kan al snel een aanzienlijke omvang aannemen. Heeft u één of meerdere subsidies aangevraagd om het camerabewakingssysteem te financieren ?

In België zijn er weinig subsidies voorhanden. De Europese Unie subsidieert de uitrusting in camera’s van bepaalde gemeenten van het Brussels Gewest, in haar hoedanigheid van hoofdstad van de Unie. De federale overheid en de Gewesten kunnen eveneens een deel van de installatiekosten

Effectieven

van bepaalde camerabewakingsprojecten dragen.


- Werking. Dit kostenluik strekt zich uit tot de kosten veroorzaakt door het gebruik van het systeem, met name de salarissen

De subsidiekanalen zijn weinig gekend door de burgemeesters. Als deze wel al gekend zijn, vereist het opstellen van uitermate technische dossiers, nodig voor het bekomen van het budget, enorm veel werk en verkiezen de steden en gemeenten vaak alleen te werken. Met als mogelijk gevolg of risico dat zij zelf de factuur betalen. Daarbij komt dat de subsidies enkel van Ja

Neen

toepassing zijn op de advies- of installatiekosten en niet op de werkings- of onderhoudskosten.

Het installeren van camerabewaking dient ook in stappen te gebeuren. Zo is het beter om drie keer vijf camera’s te installeren dan vijftien in één keer. De ervaring die bij elke stap van het project verkregen wordt, zal het mogelijk maken om het project te verfijnen.

3.4. Tussen externe en interne efficiëntie: de verkregen effecten De enquête Urban Eyes had niet tot doel de reële effecten van het camerabewakingsbeleid te meten. In dit onderzoek werd gekozen om te werken met de betrokken actoren op het terrein om te begrijpen welke de verwachte of neveneffecten zijn van camera’s, en hoe ze aansluiten bij hun interventies. De externe efficiëntie (“op straat”) evalueert de impact van camerabewaking op de variatie van bepaalde typisch stedelijke fenomenen: criminaliteit, overlast, sluikstorten, diefstal van en in wagens, enz. De variatie van het subjectief veiligheidsgevoel bij de bevolking kan eveneens beschouwd worden als een extern effect.

13


10/06/11 12:25


De interne efficiëntie (“achter de schermen”) betreft de valorisatie van de camerabeelden om het politie- of gerechtelijk werk te optimaliseren. De camera’s maken gerichte patrouilles mogelijk, zoals het informeren van de agenten in real time over een situatie. Ze helpen ook om aanwijzingen te verzamelen of vormen zelf het bewijsmateriaal. De externe evaluaties zijn zeldzaam en wanneer deze er al zijn, hebben deze zelden als doel om de camera’s weg te halen. Zelfs als ze defect of slecht geplaatst zijn, blijven de camera’s hangen. Een bewakingsdispositief weghalen, brengt immers kosten met zich mee. Bovendien denkt men dat zelfs een defecte of slecht geplaatste camera een bepaald ontradend effect heeft.

Externe efficiëntie (op straat) De efficiëntie betreft het effect van de camera’s “op straat”. Vanuit dit oogpunt zijn de camera’s efficiënt voor zover ze de ongewenste fenomenen zoals overlast verminderen en de meer gewenste fenomenen zoals het veiligheidsgevoel bij de bevolking verhogen. Ontradend effect De toevlucht tot camerabewaking ligt in het veronderstelde ontradend effect van de twee mechanische ogen: de potentiële daders zouden, bij het zien van de camera’s en de reflectie dat de kans om gevat te worden maximaal is, afzien van het plegen van een misdrijf. De keerzijde van het veronderstelde ontradend effect ligt in de kritische these van Panopticon of Big Brother, die vaak beschreven wordt in de artikels over camerabewaking. Ook al hebben deze camera’s een ontradend effect, ze normaliseren gedrag door het individu een privéruimte te ontzeggen. Wat helemaal aansluit bij de doelstellingen van het camerabewakingsbeleid. De betrokken actoren op het terrein die het onderzoeksteam ontmoet hebben, verschillen van mening omtrent dit ontradend effect in de werkelijkheid. Verschillende deelnemers, waaronder de politie, menen dat het ontradend effect zeer gering is en na verloop van naar het onbestaande neigt. Anderen, met name de burgemeesters van twee onderzoekende steden, hebben meer vertrouwen in het ontradend effect van de camera’s, met name in de strijd tegen dronkenschap op de openbare weg. De hypothese kan gesteld worden dat, als studentenalcoholisme zelf het gevolg is van conformiteit met de rituelen van de groep, dat de studenten gevoeliger zijn voor het normaliserende effect van de camera’s.

14


10/06/11 12:25

De externe efficiëntie is moeilijk te meten, omwille van de moeilijkheid van het isoleren van het eigenlijke effect op een variatie van parameters die door verschillende zaken beïnvloed worden. Zo kan, als blijkt dat de criminaliteit gedaald lijkt te zijn na invoering van camerabewaking, de oorzaak moeilijk hieraan toegeschreven worden. Evenzo als de criminaliteit verhoogt of stagneert na de installatie van camerabewaking, kan men niet met meer zekerheid concluderen dat ze nutteloos is. De meeste van onze gesprekspartners in de discussiegroepen waren zich bewust van deze beperking. Zowel de korpschefs van de politie, de preventieambtenaren, de burgemeesters en hun vertegenwoordigers als de magistraten erkenden de moeilijkheid van een betrouwbare externe evaluatie. De bijdrage van het kwantitatieve


Moeilijk te evalueren effecten

De vragenlijst omvatte vijf vragen met betrekking tot hun positie met betrekking tot de verkregen externe efficiëntie. 43. In mijn gemeente stelt het camerabewakingssysteem de bevolking gerust 12 10

Effectieven

10

Deze tabel weerspiegelt de wil van de lokale overheden om het vertrouwen te bevestigen in hun eigen beleid: welk beleidsniveau zou van een dure technologie als camerabewaking beweren dat het de bevolking niet geruststelt ?

8 6 4 2 0

1 Helemaal eens

Eerder eens

0

0

Eerder niet eens

Helemaal niet eens

Tijdens de focusgroepen merkten meerdere politieagenten op dat de bevolking vaak vragende partij was voor camerabewaking en dat ze zich soms moesten verzetten tegen die vraag. De overtuiging, die zichtbaar wordt in de vragenlijst, dat camerabewaking de bevolking geruststelt, kan afgeleid worden uit deze vragen van burgers naar camerabewaking.

15


10/06/11 12:25

Effectieven

De structuur van de antwoorden op vraag 45 stemmen helemaal overeen met die van vraag 43. Maar zoals reeds gesteld werd, zijn deze antwoorden dubbelzinnig.

9

Het kwalitatieve werk toont aan dat de actoren op het terrein de moeilijkheid inzien van het evalueren van de externe efficiëntie van camerabewaking. Ze zijn echter niet minder overtuigd van de positieve effecten op straat. 2

Helemaal eens

Eerder eens

0

0

Eerder niet eens

Helemaal niet eens

De structuur van de antwoorden verraadt een zekere onbeslistheid: de gemeenten die geantwoord hebben, aarzelen tussen “Eerder akkoord”

6

en “Eerder niet akkoord”.

5

We kunnen stellen dat camerabewaking niet preventief (door de ontrading of op heterdaad betrappen), maar eerder curatief werkt, bijvoorbeeld door de inzet van de ordehandhavers op de plaats van een ongeval of een agressie te versnellen.

6

5

Effectieven

5

3

3

3

3

2 1 0 Helemaal eens

Eerder eens

Eerder niet eens

Helemaal niet eens

De personen die geantwoord hebben, lijken terughoudend te zijn over het effect van de camera’s op stadsbendes. Dit kan te wijten zijn aan de

Zo wordt in bepaalde gemeenten een wat luidruchtige groep scholieren

2

beschouwd als een bende, terwijl in andere steden, bijvoorbeeld grootste-

1 0

5

formulering van de vraag: het begrip stadsbende blijft eerder vaag.

4

2

46. In mijn gemeente vermindert camerabewaking het gebrek aan burgerzin

4

0

47. In mijn gemeente moedigt camerabewaking de stadsbendes aan

4

Effectieven


10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0

45. In mijn gemeente verhoogt het camerabewakingssysteem de veiligheid van de handelaars

den, het begrip stadsbende verwijst naar de georganiseerde criminaliteit.

0 Helemaal eens

Eerder eens

Eerder niet eens

Helemaal niet eens

16


10/06/11 12:25

5

Effectieven

5

Vraag 48 kan beschouwd worden als een variant van de vorige vraag. De literatuurstudie bracht naar voor dat het doel van camerabewaking is, of dit nu erkend wordt of niet, om “de straten van de stad schoon te vegen”.

4 3

3

3

Dat impliceert vaak het verwijderen van bedelaars en stadsbendes, in het bijzonder uit de winkelstraten of plaatsen waar veel toeristen komen.

2 1 0

0 Helemaal eens

Eerder eens

Eerder niet eens

Helemaal niet eens

Interne efficiëntie (achter de schermen)


6

48. In mijn gemeente moedigt het camerabewakingssysteem de bedelarij

Het is eveneens mogelijk om een camerabewakingsbeleid te evalueren vanuit zijn interne efficiëntie. Dit betreft de bijdrage van camera’s aan het politiewerk, zoals de optimale oriëntatie van de patrouilles of het zoeken van bewijzen in het kader van een onderzoek. Deze effecten meten, impliceert antwoorden op vragen van het type: “In hoeveel onderzoeken hebben de beelden bijgedragen tot een oplossing ?” of “In hoeveel gevallen heeft camerabewaking toegelaten om sneller te interveniëren op het terrein ?” De interventie in real time begeleiden Dankzij de camera’s beschikt de centrale dispatching over een ‘arendsoog’ op bepaalde sleutelplaatsen in de stad. De operatoren die een verdacht feit ontdekken, kunnen contact opnemen met de in die omgeving patrouillerende agenten om ter plaatse te gaan kijken. Het panoramazicht laat toe om sneller te handelen en om de interventie in real time te begeleiden. Samengevat laten de camera’s een optimalisering toe van het politiewerk. Onze gesprekspartners gaven aan dat dit ideale scenario afhankelijk is van meerdere dure en veeleisende voorwaarden. • Er zijn operatoren nodig die permanent de camerabeelden bekijken. Deze operatoren moeten opgeleid worden in het bedienen van het materieel, de interventieprocedures van buiten kennen en weten welke diensten ze in welke situatie moeten mobiliseren. • Het gezichtsveld van de camera’s mag niet versperd worden door fauna en flora, puin, signalisatiepalen of rook. In geval van brand is deze laatste echter niet gegarandeerd. • Idealiter worden de camera’s uitgerust met infraroodtechnologie die toelaat om de beelden in het donker te kunnen bekijken, anders zijn ze nutteloos tijdens nachtelijke situaties.

17


10/06/11 12:25


Aanwijzingen of bewijzen leveren Een ander aspect van de interne efficiëntie is de verzameling en het gebruik van beelden als bewijs. De politieagenten en magistraten die de onderzoekers ontmoet hebben, getuigen over de belangrijke rol van camerabeelden in vele dossiers. Niettemin relativeren verschillende factoren de mogelijkheden van de camera’s inzake bewijskracht: • De beelden zijn vaak onscherp of onbruikbaar, signaleert een onderzoeksrechter. Het volstaat dat een crimineel een bivakmuts draagt om het onmogelijk te maken om deze persoon te identificeren. • De camera’s zijn niet altijd gericht op de plaats van een delict op het moment dat het delict begaan wordt. De camera’s zijn vaak geprogrammeerd om met regelmatige tijdsintervallen van gezichtsveld te draaien. • Zelfs wanneer de camera’s helpen om een zaak op te lossen, gaat het vaak om privécamera’s die door handelaars of vervoersmaatschappijen - zoals de MIVB, TEC, De Lijn of de NMBS - geïnstalleerd zijn. • De camera’s zijn vaak niet uitgerust met een digitale zoom, maar enkel met een optische zoom. Met andere woorden, men kan in real time inzoomen op het moment van het nemen van het beeld, maar men kan de details van een opgenomen beeld niet vergroten zonder een verlies aan resolutie. Volgens een parketmedewerker zijn de beelden, voor alle zaken die op een jaar behandeld worden, slechts bruikbaar in 3% van de strafzaken. Maar in die zaken spelen de beelden een beslissende rol om de verdachten te identificeren. De beelden worden gezien de transparantie van de procedure nooit betwist als bewijsmiddel. In zeer uitzonderlijke gevallen vraagt het parket aan de politie om een « openbare » camera te richten op een bijzondere plaats dat het wil bewaken in het kader van een onderzoek. Het materiaal schiet op dit punt echter tekort zodat dit zeer zelden gebeurt. In deze gevallen wordt de wet met betrekking tot de bijzondere opsporingsmethoden strikt nageleefd. Volgens een onderzoeksrechter wordt het veiligheidsgevoel bevorderd door: 1) de aanwezigheid van de politie, 2) de aanwezigheid van camera’s, 3) de aanwezigheid van gemeenschapswachten.

18


10/06/11 12:25

1) het leveren van aanwijzigen of bewijzen voor het oplossen van strafzaken, 2) het verzekeren van de openbare orde en rust tijdens evenementen en manifestaties, 3) het ontraden van het plegen van strafbare feiten. Dit ontradend effect zou permanent zijn voor alle delicten, behalve voor de impulsief gepleegde delicten. Volgens deze onderzoeksrechter worden de camerabeelden in het juridisch kader “ambtshalve” als bewijsmiddel gebruikt. Deze rechter onderscheidt drie scenario’s voor het gebruik van beelden als bewijs: 1) Een openbare camera filmt een delictscène, maar registreert de beelden niet. Om technische redenen zijn ze dan niet beschikbaar als bewijsmiddel. 2) Een openbare camera filmt en registreert beelden van middelmatige kwaliteit (wat volgens deze rechter in het merendeel van de gevallen gebeurt) die het niet mogelijk maken de dader van de criminele feiten met zekerheid te identificeren.


De camera’s, die het veiligheidsgevoel voeden, hebben tot doel om:

Zij worden daarom naar een laboratorium voor beeldcorrectie en -verbetering gestuurd. 3) Een camera filmt, registreert en maakt het mogelijk om een verdachte met zekerheid te identificeren. Dit geval komt het minst voor, maar zorgt soms voor problemen aangezien het slachtoffer vaker denkt de “gefilmde” persoon te herkennen dan de werkelijke verdachte. Tenslotte is een ander lid van het parket van mening dat de grotere aanwezigheid van camera’s een negatief effect heeft op het veiligheidsgevoel. Volgens hem zijn de elementen die het onveiligheidsgevoel veroorzaken 1) de aanwezigheid van camera’s, 2) de aanwezigheid van vuilnis, 3) de afgelegenheid van een plaats. Hij vindt dat de camera’s er vooral toe dienen om een probleem van openbare orde te regelen op plaatsen waar de politie niet permanent aanwezig kan zijn. De camera’s zouden dan een ontradend effect hebben dat beperkt is in de tijd. Het gebruik van bewakingscamerabeelden voor bewijsdoeleinden blijft dan ook eerder van ondergeschikt belang. De perceptie van het belang van bewakingsbeelden voor bewijsdoeleinden varieert dus naargelang de ervaring van de ondervraagde personen. Het blijkt dat vooral in het kader van de georganiseerde criminaliteit vaker succesvol beelden van bewakingscamera’s gebruikt worden voor bewijsdoeleinden. De maximale bewaartermijn van de beelden De maximumtermijn van dertig dagen waarin de beelden bewaard kunnen worden, lijkt voor bepaalde politieagenten of magistraten te kort om aan de eventuele onderzoeksdaden te voldoen.

19


10/06/11 12:25

7 6 Effectieven


De bijdrage van het kwantitatieve 44. In mijn gemeente maakt het camerabewakingssysteem het werk van de ordediensten gemakkelijk 6

Volgens de respondenten dient camerabewaking er eerst en vooral toe om het interventiewerk van de politie te regulariseren.

5

5

De politieagenten en de magistraten zijn het eens met het idee dat

4

camerabewaking nuttig is om de patrouilles te oriënteren, om de

3

politieagenten in real time te informeren over de evolutie van een situatie

2

en om bewijzen te zoeken tijdens een gerechtelijk onderzoek.

1 0

Niemand van de respondenten opteert voor de negatieve antwoorden.

Helemaal eens

Eerder eens

0

0

Eerder niet eens

Helemaal niet eens

20


10/06/11 12:25

Het onderzoeksteam heeft verschillende lessen gebundeld die in het kader van dit onderzoek zowel uit de buitenlandse ervaringen, zoals geanalyseerd in de literatuurstudie, als uit de inzichten van de door middel van kwantitatieve en kwalitatieve onderzoeken geraadpleegde actoren op het terrein werden getrokken. Het zijn lessen die geïnterpreteerd dienen te worden met de gebruikelijke voorzorgsmaatregelen en niet als een normatief kader dat aan iedereen dient te worden opgelegd.

1. Het stellen van zeer doelgerichte doelstellingen Zowel de buitenlandse ervaringen als de tijdens onze enquêtes geraadpleegde personen stellen het belang op de voorgrond om de doelstellingen van elke geïnstalleerde camera op een strikte en beargumenteerde wijze te definiëren. Dit is omwille van verschillende redenen belangrijk. • De voorafgaande studie van de fenomenen die beoogd worden, maakt het mogelijk om de aan te wenden middelen en


4. Aanbevelingen

bronnen duidelijk te bepalen en te beperken; • Het definiëren van welbepaalde doelstellingen maakt het mogelijk om hierover te communiceren met de overheden en de bevolking en dus valse verwachtingen en frustraties te vermijden; • De aanwezigheid van welbepaalde doelstellingen is onontbeerlijk om het toezicht van de operatoren die in de back office werken te begeleiden; • Het bestaan van welbepaalde doelstellingen maakt het tenslotte mogelijk om indicatoren te definiëren die moeten dienen voor de evaluatie van de geplaatste camerabewaking.

2. De functionaliteiten van camerabewaking begrijpen Het is onontbeerlijk de functionaliteiten te bepalen die camerabewaking in openbare ruimtes kunnen omvatten. • Regeling en ontrading van de gedragingen: camerabewaking blijkt op lange termijn geen ontradend effect te hebben op bepaalde zogenaamde asociale gedragingen of gewoonten. Het heeft overigens geen enkel effect op impulsieve gedragingen. Deze camera’s kunnen echter nuttig blijken in bepaalde omstandigheden en onder bepaalde voorwaarden: - Zeer doelgerichte en vaste camerabewaking op een goed afgebakende plaats (clandestiene opslagplaats, het bekladden van een gevel met graffiti, diefstallen op parkings…) of mobiele camerabewaking en “verrassingsacties van de politie” om de plaats en de vaste bezoekers aan te duiden (zoals nachtelijk lawaai, straatfeesten waarbij teveel gedronken wordt, enz.)

21


10/06/11 12:25


- En op voorwaarde dat de camerabewaking in real time wordt doorgezonden met snelle interventie van de politie of van de preventiefunctionarissen. • Intelligent beheer van de interventies: dit is het geprivilegieerd gebruik van camerabewaking door de terreinactoren zowel op Belgisch als op buitenlands niveau. In dit kader dienen de op bepaalde kritieke plaatsen geïnstalleerde camera’s als tweede oog van de politie en de preventiefunctionarissen om op weldoordachte en gepaste wijze op te treden tegen het gesignaleerde probleem. Deze alarmfunctie veronderstelt opnieuw dat aan bepaalde voorwaarden wordt voldaan: - Zeer doelgerichte camerabewaking op een goed afgebakende plaats en voor een goed geanalyseerd probleem, dit om de operatoren van de back office te begeleiden in de snelle opsporing van de beelden die de problemen of incidenten kunnen weergeven; - Uitstekende organisatie van de keten, van signalement tot interventie. • Verzamelen van bewijzen en aanwijzingen. Het betreft hier een reactief gebruik van de camerabeelden. Het gebruik van deze beelden hangt uiteraard af van de kwaliteit ervan en vereist vaak de tussenkomst van een gespecialiseerd laboratorium. De perceptie van het belang van de bewakingscamerabeelden voor bewijsdoeleinden is tamelijk verschillend en afhankelijk van de ervaring van de ondervraagde personen. Bewakingscamerabeelden zouden vaak en met succes voor bewijsdoeleinden gebruikt worden in het kader van de georganiseerde criminaliteit.

3. Beginnen met een kleine stap Bepaalde, zowel Belgische als buitenlandse, terreinactoren raden aan om een investerings- en installatiebeleid van bewakingscamera’s te ontwikkelen door middel van een “stapsgewijze” strategie. Deze strategie bestaat erin een beperkt aantal camera’s te installeren op goed bestudeerde plaatsen en problemen. Deze stapsgewijze strategie heeft verschillende redenen, waaronder: • Ze laat toe om de organisatie te leren kennen van de diverse actoren betrokken bij de integratie van camerabewaking in hun preventie- en interventievoorzieningen !; • Zij maakt een serene evaluatie mogelijk van de werking van het dispositief en van de effecten ervan op preventie en interventie. De beperkte grootte van de investering maakt het immers mogelijk om zonder enige druk en dus in alle vrijheid de keuze voor camerabewaking opnieuw in vraag te kunnen stellen ten gunste van eventuele alternatieve maatregelen.

22


10/06/11 12:25

• Het finaliteitsbeginsel. Dit betreft enerzijds het duidelijk en ondubbelzinnig definiëren van de verschillende problemen die de bewakingscamera’s beogen en anderzijds de strikte rechtvaardiging van de keuze, voor elk beoogd probleem, voor camerabewaking in plaats van andere maatregelen; •H et subsidiariteitsbeginsel. Dit beoogt het goed vaststellen van de rol en de integratie van camerabewaking in het algemeen lokaal of zonaal dispositief inzake veiligheid ; • Het proportionaliteitsbeginsel. Dit beoogt tenslotte het werken aan technische oplossingen die evenwichtig zijn aan het geviseerde probleem en die dus noch talrijker, noch intrusiever, noch « intelligenter » zijn dan het geviseerde probleem vereist. Deze beginselen moeten de debatten die aan de basis liggen van de ontwikkeling van een camerabewakingsbeleid begeleiden, door te vermijden te zwichten voor de aantrekkingskracht van de technologische sirenes en voor het gemak van het installeren van “allesoplossende” camera’s die, uiteindelijk, nergens toe leiden.


4. Bepaalde beginselen respecteren

5. Een camerabewakingsbeleid coördineren De coördinatie is moeilijk in de meergemeenten politiezones en daar waar op het vlak van veiligheid en preventie talrijke actoren aanwezig zijn zoals de politiediensten en de preventieambtenaren. Deze moeilijkheid moet de drijfveer zijn van een grondige analyse van deze coördinatie en van de effectieve aanwending van camerabewaking op het terrein. • Op het niveau van de beslissing, is het belangrijk om alle betrokken actoren van de politiezone rond de tafel te plaatsen om alle problemen en hun weloverwogen oplossingen te analyseren, zelfs wanneer de beslissing slechts betrekking heeft op één gemeente van de zone. De installatie van camera’s op een gedeelte van het grondgebied van de zone kan immers ongewenste effecten hebben op de andere delen. Op deze effecten moet geanticipeerd kunnen worden. Deze moeten ook het voorwerp kunnen uitmaken van een analyse. Via de betrokken actoren tonen de uiteenlopende ervaringen op het terrein aan dat dit proces ten minste al diegenen moeten betrokken worden die betrokken zullen zijn bij de installatie van de camera’s. • Op het operationele niveau, is het van belang om de volledige keten van verantwoordelijken bij de installatie van de bewakingscamera’s goed te definiëren en te coachen. Deze camera’s hebben een bijzondere rol in de organisatie van een ruimer preventie- en interventiedispositief waarin elke betrokken hoofdrolspeler zijn verantwoordelijkheid dient te kennen.

23


10/06/11 12:25


6. Goed communiceren Het vraagstuk omtrent de communicatie over de bewakingscamera’s is delicaat en tamelijk controversieel. Niettemin is dit een belangrijk element in het uitwerkingsproces van een camerabewakingsproject. • Communiceren naar de media, naar de bevolking en naar de lokale overheden over de zin van camerabewaking en de plaats die zij dient in te nemen in het lokaal of zonaal veiligheidsbeleid zou het mogelijk moeten maken om misverstanden en frustraties, die vanzelfsprekend weinig baat hebben in de maatschappelijke samenhang, te vermijden. • Meer doelgerichte communicatie over een proces waarin één of meerdere camera’s een rol zullen spelen, maakt het mogelijk om bepaalde gedragingen en uitspattingen te voorkomen. Dit wordt ook omschreven als “het radareffect”.

7. De operatoren van de back office omringen Het bekijken van de camerabeelden blijkt een vervelende, steeds terugkerende en weinig voldoening schenkende taak te zijn. Dit is echter een essentiële schakel in de efficiëntie van het ganse camerabewakingsproject. Het is dan ook erg belangrijk toe te zien op de goede organisatie van deze “bewakers binnenskamers”. • Door de arbeidstijd voor de schermen sterk te beperken via een ploegenstelsel binnen het personeelsbestand; • Door de operatoren op te leiden voor specifiek te detecteren situaties. Deze opleiding is belangrijk om een aantal neveneffecten te vermijden die het bekijken zonder richtlijnen met zich kan meebrengen. De opleiding kan overigens enkel gegeven worden wanneer de doelstellingen van de bewakingscamera’s zeer strikt bepaald werden. Men dient op te merken dat verschillende leveranciers vandaag de dag de zogenaamde intelligente camera’s aanbieden die, op basis van een gedefinieerd script dat wordt ingevoerd in de software van de camera, zonder menselijke tussenkomst elke als ‘abnormaal bestempelde situatie’ detecteren. Deze intelligente camera’s zijn voor deze leveranciers het antwoord op het vervelende kijkwerk en op de menselijke tekortkomingen die hieruit voortvloeien… Het op punt stellen van de scripts is een erg zorgvuldig werk, dat van de lokaal of zonaal verantwoordelijken een strikte standaardisatie vraagt van de zogenaamd abnormale gedragingen. De kostprijs van deze camera’s is ook erg hoog. Tenslotte, omdat deze technologie erg recent is, is de evaluatie van de efficiëntie ervan eerder beperkt.

24


10/06/11 12:25

De nadruk dient gelegd te worden op het belang, maar ook op de moeilijkheid van het evalueren van het aangewende camerabewakingsdispositief. Het belang is evident aangezien uit de evaluatie aanpassingen kunnen gedaan worden van trajecten die zowel betrekking hebben op de aanvankelijk gedefinieerde doelstellingen als op de verspreide camera’s en het organisatorische dispositief van de interventieketen waarin deze zijn opgenomen. De moeilijkheid heeft betrekking op wat men evalueert, gezien de evaluatie zowel betrekking dient te hebben op zowel de effecten van het dispositief als op de processen ervan. • Wat de effecten van het proces betreft, en aangezien het gaat om zowel kritieke systemen voor de stedelijke veiligheid als aanzienlijke investeringen, dient men vanaf de start van het project de indicatoren, die het mogelijk zullen maken om de effecten van het dispositief te evalueren, goed te bepalen. Er zal dus een akkoord bereikt moeten worden tussen de


8. Evalueren

betrokken overheden. • Op dezelfde manier is een evaluatie van het organisatorische proces enkel mogelijk wanneer de verantwoordelijkheden en de functies van alle betrokkenen in het beleid waarin camerabewaking geïntegreerd wordt, werden bepaald en overlegd bij het begin van het project. De omkadering van deze evaluatie is ook belangrijk. Op dit vlak lijkt de ervaring van Nederland interessant. In Nederland is een tweejaarlijkse evaluatie immers verplicht. Zij dient ook de vraag van het onderhoud of van het afschaffen van de camerabewaking open te laten. Deze maatregel wordt verondersteld het risico op cameragewenning te beperken: een nutteloze controle heeft geen enkele zin en schendt bovendien de vereisten van finaliteit, subsidiariteit en proportionaliteit.

25


10/06/11 12:25


10/06/11 12:25

Met behulp van de “Cameragids” wil de FOD Binnenlandse Zaken de steden en gemeenten ondersteunen die een systeem van camerabewaking willen invoeren. Dit deel van de gids, met het wetenschappelijk onderzoek ‘Urban Eyes’, geeft een overzicht van de ervaringen, knelpunten en getrokken lessen rond de toepassing van camerabewaking in ons land.

Voor meer informatie over camerabewaking : www.besafe.be (rubriek Lokaal beleid en politie).

V.U.: Jérôme GLORIE, Waterloolaan, 76 - 1000 Brussel - 2011

Camerabewaking is één van de instrumenten die gebruikt kan worden om het onveiligheidsgevoel te verminderen, de criminaliteit te bestrijden en de politie-interventies te optimaliseren. Dit systeem is slechts doeltreffend wanneer het ingebed is in een ruimer beleid en in een geheel van coherente preventieve maatregelen.

www.besafe.be

Algemene Directie Veiligheid en Preventie Waterloolaan 76 1000 Brussel

T 02 557 33 99 F 02 557 33 67

[email protected] www.besafe.be

VI. Wetenschappelijk onderzoek: Urban Eyes

Cover_6_NL.indd 1-2

10/06/11 12:39

VI. Wetenschappelijk onderzoek: Urban Eyes

Recommend Documents