Verzilvering van flexibiliteit Sjak Lomme SLEA B.V. De Vrieslaan 16 6705AV Wageningen The Netherlands Tel: +31 317 427 217 Mob: +31 6 4478 4990 E-mail:
[email protected] Internet: www.slea.nl
Inleiding: Commodities en capaciteiten in een notendop
Warmte:
Gas
Veelal lokale aangelegenheid Goed bruikbaar voor ‘opslag’ gas en/of elektriciteit. IEA heeft recent nog gepleit voor benutting ‘heat sinks’ voor betere inpassing wind- en zonne-energie
Commodity: ten opzichte van elektriciteit veel grotere markt met opslag voor korte en langere termijn: veel stabielere prijzen en slechts af en toe onbalans. Transport: capaciteit vergoeding invoeding en onttrekking
Elektriciteit:
Commodity: volatiel, vooral op uurbasis (=APX) en nog meer op kwartierbasis (TenneT onbalansmechanisme) Capaciteitsmarkt: regelvermogen/noodvermogen Transport: afnemer betaalt capaciteit en bij LS/MS ook een forse fee per MWh 2
Vraagcurve vereist behoedzaamheid
Verschil tussen verbruik dag en nacht is in Nederland erg groot Vooral de snelle toename in de ochtend stelt hoge eisen aan beschikbaarheid van centrales TenneT zet nu al steeds vaker noodvermogen in Pieken en dalen in productie wind- en zonne-energie vergroten de uitdaging van voldoen aan de vraagcurve
3
Korte termijn markten elektriciteit
Input:
Actuele gasprijs Behoefte aan warmte, CO2, technische (on)mogelijkheden, etc.
Output: meer of minder flexibele elektriciteitsproductie
Termijnmarkten => virtuele markttoegang via leverancier Dag vooruit markt => APX, veelal virtuele toegang via leverancier Intraday markt => kleine markt, veel werk voor beperkte opbrengst Onbalansmarkt & Noodvermogen => veel onbenutte kansen! Capaciteitsmarkt => op termijn onvermijdelijk?
4
Krenten in de pap!? 2013: De hoge onbalansprijzen voor verkopen aan TenneT
5
Onbalansmarkt elektriciteit Actief meeregelen TenneT bewaakt de uitwisseling met het buitenland en stuurt continu bij door elektriciteit via een speciale biedladder te kopen of verkopen met “best price applies” principe. Dit zogenaamde (secundair) regelvermogen wordt (via PV partij) aan TenneT aangeboden op twee manieren Gecontracteerd: capaciteitsvergoeding voor verplichting en MWh prijs bij inzet (vereist grote portefeuille met verschillende opwektechnieken) Vrijwillig: geen verplichting om in te bieden en alleen MWh prijs bij inzet (mogelijk vanaf 5 MW) Passief meeregelen TenneT publiceert benutting biedladder vermogens en prijzen met kleine vertraging en verrekent hoogste/respectievelijk laagste prijs met PV partijen voor hun portefeuille onbalans. Biedt basis voor zg passief meeregelen: bewust onbalans creëren die met de PV partij wordt verrekend 6
Passief of actief? Passief meeregelen is laagdrempelig, maar: Benut kansen onvolledig door achterlopen op de feiten en door indeling verrekening in klokkwartieren Bij tweezijdig regelen kan winst omslaan in (fors) verlies Actief meeregelen kent deze nadelen niet, maar: Biedingen moeten vooraf worden ingediend maar worden bij afroep wel helemaal uitgediend, ook over de grens van klokkwartieren heen. Vereist aanpassingen in aansturing en communicatie (via PV partij) met TenneT op secondenbasis Minimum blok van 5 MW is vaak te groot => Opzetten vorm van pooling en/of lobbyen bij TenneT voor verlaging drempel 7
Noodvermogen
Kleine maar potentieel aantrekkelijke markt voor flexibel vermogen TenneT contracteert via veilingen blokken van 20 MW afschakelbare consumptie EN/OF opschakelbare productie om belasting van het net in noodsituaties te verlagen Capaciteit moet in principe altijd beschikbaar zijn Capaciteitsvergoeding van 20k tot 25k EUR/MW/jaar plus onbalansprijsvergoeding per MWh afschakeld Door pooling via aggregators kunnen ook kleinere partijen participeren, vergoeding afhankelijk van veilingresultaten en afspraken met aggregator.
8
Capaciteitsmarkt
In omliggende landen zijn of worden systemen ingevoerd voor vergoeden van beschikbaar zijn van flexibel opwekvermogen Problematisch systeem omdat centrales met vergoeding een voorsprong hebben op centrales zonder vergoeding, waardoor hellend vlak dreigt op te treden: uiteindelijk alle centrales een vergoeding Concurrentieverstoring treedt ook op over de grenzen heen Vooralsnog zit Nederland ruim in het capaciteitsjasje waardoor er geen noodzaak is voor capaciteitsvergoeding De toekomst zal leren of dat zo blijft. Door werk te maken van flexibilisering van vraag en productie (bijv heat sinks), kan introductie capaciteitsvergoeding worden uitgesteld/afgehouden. Toenemende inzet van noodvermogen (= vorm van capaciteitsvergoeding) is waarschijnlijk een goede indicator dat ook Nederland niet ontkomt aan capaciteitsvergoeding 9
Vragen?
10
