Jaarverslag 2013
Vertrouwenspersoon en collectieve belangenbehartiging jeugdzorg www.zorgbelang-fryslan.nl
Jaarverslag 2013
Inleiding
Inleiding
3
1. De vertrouwenspersoon jeugdzorg in Friesland
4
2. Ontwikkelingen
5
3. Activiteiten
6
4. Trends, signalen en aanbevelingen
7
5. Collectieve belangenbehartiging Jeugdzorg 6. Jaarcijfers algemeen
10
12 Bijlage I: Jaarcijfers vertrouwenspersoon ouders/verzorgers 15 Bijlage II: Jaarcijfers vertrouwenspersoon jongeren BJZ Friesland en Jeugdhulp Friesland 17 Bijlage III: jaarcijfers vertrouwenspersoon jongeren bc Woodbrookers 19
Mooie ontmoetingen in een pracht jaar! Het is een prachtjaar voor cliëntenparticipatie in de jeugdzorg, zowel voor de individuele hulp en ondersteuning door de vertrouwenspersonen als voor de collectieve belangenbehartiging. Zo is er dankzij het Sociaal Investeringsfonds van de provincie Fryslân een pilot rond cliëntparticipatie uitgevoerd. En is de functie vertrouwenspersoon op de open plaatsen van behandelcentrum Woodbrookers gecontinueerd. De transitie zorgt er voor dat de cliënten steeds beter in beeld komen bij de gemeenten. Het jaar 2013 staat voor Zorgbelang Fryslân daarom in het teken van de ontmoeting. Eén van de mijlpalen hierin is de doorontwikkelde site www.wegwijsindejeugdzorg.nl, welke samen met cliënten, cliëntvertegenwoordigers en zorgaanbieders is ontwikkeld. Het Fries Zorgcongres ‘Wegwijs in de jeugdzorg’ is een andere mijlpaal in de cliëntenparticipatie omdat beleidsmakers en cliënten elkaar face-to-face ontmoeten en met elkaar de dialoog aangaan. Nog steeds loopt het aantal ondersteuningsvragen bij de vertrouwenspersonen op. Het aantal cliënten, dat de vertrouwenspersoon om advies en bijstand heeft gevraagd is ten opzichte van 2012 gestegen met 4%. Het aantal kwesties (vragen, klachten en vertrouwelijke gesprekken) is in dezelfde periode gestegen met bijna 10%. De outreachende wijze waarop de vertrouwenspersonen jongeren contact zoeken op locatie met de jongeren werpt in 2013 wederom zijn vruchten af. Namens alle cliënten en cliëntvertegenwoordigers in Fryslân willen we de provincie Fryslân hartelijk danken voor het vertrouwen dat ze wederom gesteld heeft in de kennis en kunde van Zorgbelang Fryslân waar het om ondersteuning van individuele cliënten en collectieve belangenbehartiging in de jeugdzorg gaat. We zien graag dat de gemeenten het stokje in 2015 van de provincie overnemen.
Margreet de Graaf Directeur/bestuurder
Jaarverslag 2013 Cliënten van de jeugdzorg kunnen bij de vertrouwenspersoon terecht als ze vragen of klachten hebben, of hun verhaal kwijt willen.
3
Jaarverslag 2013 1. De vertrouwenspersoon jeugdzorg en collectieve belangenbehartiging jeugdzorg 1.1. Algemeen Zorgbelang Fryslân is een vereniging die streeft naar een sterke positie en grotere invloed van zorggebruikers in Friesland. Bij Zorgbelang Fryslân zijn drie vertrouwenspersonen jeugdzorg werkzaam en een collectieve belangenbehartiger jeugdzorg. De vertrouwenspersonen werken voor jongeren en ouders van de provinciaal gesubsidieerde jeugdzorg, namelijk Bureau Jeugdzorg Friesland (BJZ Friesland) en Jeugdhulp Friesland. Daarnaast zijn ze er voor de cliënten van Behandelcentrum Woodbrookers (bc Woodbrookers). De vertrouwenspersonen jeugdzorg werken onafhankelijk van de jeugdzorgorganisaties, worden gesubsidieerd door de provincie Fryslân, zijn laagdrempelig en hun diensten zijn gratis. Om belangenverstrengeling tegen te gaan tussen ouders en hun kinderen, is er een knip gemaakt in de doelgroep die de vertrouwenspersonen bedient. Er is één vertrouwenspersoon voor ouders en twee vertrouwenspersonen voor jongeren. Een jongere of ouder kan daarom vrijuit met de vertrouwenspersoon praten. De vertrouwenspersoon treedt niet op namens de klager/cliënt en doet geen uitspraak of een klacht terecht is. Onder een klacht verstaan wij elke uiting van onvrede over het gedrag, het handelen of een beslissing van een organisatie en/of een medewerker die bij deze organisatie in dienst is. 1.2. Wie zijn de vertrouwenspersonen jeugdzorg in Friesland • Grieteke Aalbers is de vertrouwenspersoon voor alle ouders/verzorgers die te maken hebben met de Friese provinciaal gesubsidieerde jeugdzorg en bc Woodbrookers; • Henderika van der Woude is de vertrouwenspersoon voor alle jongeren die met de Friese provinciaal gesubsidieerde jeugdzorg te maken hebben. Zij is in verband met zwangerschapsverlof in de tweede helft van 2013 tijdelijk vervangen door Marije van der Velde; • Herma Kooke is de vertrouwenspersoon specifiek voor de jongeren van bc Woodbrookers. 1.3. • • • • • • •
Wat doet de vertrouwenspersoon jeugdzorg De vertrouwenspersoon: luistert naar het verhaal, de vraag of de klacht; geeft informatie over de jeugdzorg, cliëntenrechten en klachtmogelijkheden; geeft advies over hoe een cliënt zelf met de instelling of de hulpverlener tot een oplossing kan komen; helpt bij het schrijven van een (klacht)brief; gaat op verzoek mee naar een gesprek over de klacht met de hulpverlener en/of leidinggevende; biedt ondersteuning bij een klachtprocedure; signaleert verbeterpunten in de Friese jeugdzorg.
1.4. Collectieve belangenbehartiging jeugdzorg De collectieve belangenbehartiger jeugdzorg in Friesland heeft voornamelijk contacten met cliëntenraden in de provinciaal gesubsidieerde jeugdzorg (Stichting Jeugdhulp Fryslân en Bureau Jeugdzorg Friesland). Daarnaast heeft de belangenbehartiger contact met de vertrouwenspersonen Jeugdzorg Friesland, directe collega’s van Zorgbelangorganisaties en met het LOC Zeggenschap in zorg. Ten slotte zijn er contacten met belangenorganisaties in de jeugdzorg, zoals de Nederlandse Vereniging voor Autisme en Stichting Balans. Ook is er contact met cliëntvertegenwoordigers van Fier Fryslân, Kinnik en Tjallingahiem. Doordat de belangenbehartiger contact heeft met diverse groeperingen in de Friese jeugdzorg vangt deze signalen op. Met die signalen probeert de belangenbehartiger vanuit cliëntperspectief het beleid in de jeugdzorg te beïnvloeden. De belangenbehartiger stimuleert en initieert deskundigheidsbevordering en uitwisseling voor cliëntvertegenwoordigers in de jeugdzorg (met de denktank). Ten slotte reageert de belangenbehartiger namens Zorgbelang Fryslân op beleidsstukken van de provincie Fryslân.
2. Ontwikkelingen in 2013
2.1. Groei van het aantal cliënten Het aantal cliënten, dat de vertrouwenspersoon om advies en bijstand heeft gevraagd is van 387 cliënten in 2012 naar 401 cliënten in 2013 gegaan. Dit is een stijging van 4%. Het aantal kwesties (vragen, klachten en vertrouwelijke gesprekken) is in dezelfde periode gestegen van 701 naar 768 kwesties. Dit is een stijging van bijna 10%. Het aantal jongeren dat contact zoekt met de vertrouwenspersonen jongeren blijft groeien ten opzichte van voorgaande jaren. De aanpak, waarbij structureel en met grote regelmaat de leef/behandelgroepen worden bezocht en de vertrouwenspersoon een bekend gezicht wordt, lijkt zijn vruchten af te werpen. Verder is meer bekendheid gegeven aan de vertrouwenspersonen door het verspreiden van nieuw voorlichtingsmateriaal. Het aantal ouders/verzorgers die contact zoeken met de vertrouwenspersoon ouders/verzorgers blijft redelijk stabiel ten opzichte van voorgaande jaren. Wat ook dit jaar weer opvallend is, is dat bij het merendeel van de klachten van ouders/verzorgers echtscheidingsproblematiek een grote rol speelt. 2.2. Behandelcentrum Woodbrookers Voor de Jeugdzorg-plus plaatsen wordt de functie vertrouwenspersoon voor jongeren via Zorgbelang Groningen en het Advies-en Klachtenbureau Jeugdzorg (AKJ) gefinancierd door het Ministerie van VWS. Het is gelukt om ook voor de open plekken provinciale financiering te vinden tot 1 januari 2015. Door het bundelen van financieringsstromen is er nu één vast gezicht voor jongeren. Dit komt de dienstverlening aan de jongeren van bc Woodbrookers ten goede, omdat alle jongeren weten wie de vertrouwenspersoon is en deze vertrouwenspersoon kan de organisatie goed leren kennen vanwege het grotere dienstverband. 2.3. Transitie jeugdzorg Per 1 januari 2015 gaat de financiering van de jeugdzorg naar de gemeenten. In 2013 heeft BMC een advies uitgebracht aan de Stuurgroep Transitie Jeugdzorg over de functie vertrouwenspersoon ‘Een gezicht dichtbij’. Hierin wordt voorgesteld om de functie via de VNG landelijk in te kopen met een overgangsperiode van drie jaar. In deze drie jaar wordt er vanuit de huidige structuur toegewerkt naar een nieuwe inrichting en professionalisering van het beroep. Dit advies is overgenomen door de VNG. 2.4. Klachtenregistratiesysteem In 2013 is er een nieuw klachtenregistratiesysteem in gebruik genomen. De vertrouwenspersonen hebben een bijdrage geleverd aan de inrichting van het systeem en hebben hiervoor een training gevolgd. In verband met de invoering van het nieuwe systeem zijn de cijfers van 2013 niet geheel vergelijkbaar met die van voorgaande jaren. 2.5. Cijfers jaarverslag Naar aanleiding van de evaluatie van het jaarverslag 2012, is besloten de cijfers iets te verhelderen. In voorgaande jaren werd het voorlichting geven aan jongeren over de functie van vertrouwenspersoon geregistreerd als “vraag: werkwijze VP”. Nu is deze niet als vraag benoemd, om een mogelijk vertekend beeld te voorkomen.
4
5
Jaarverslag 2013
3. Activiteiten in 2013
Vernieuwd voorlichtingsmateriaal In 2013 is er nieuw voorlichtingsmateriaal (posters, flyers, visitekaartjes) ontwikkeld en verspreid binnen Bureau Jeugdzorg Friesland, Jeugdhulp Friesland en behandelcentrum Woodbrookers. Jaarlijkse evaluatiegesprekken In mei 2013 hebben de evaluatiegesprekken naar aanleiding van het jaarverslag 2012 met BJZ Friesland, Jeugdhulp Friesland, behandelcentrum Woodbrookers en de ambtenaar van de Provincie Fryslân plaatsgevonden. Knelpunten en aanbevelingen zijn uitgebreid besproken. Scenario’s VP-functie na transitie De vertrouwenspersonen hebben in mei 2013 op verzoek van de kwartiermaker met de belangenbehartiger jeugdzorg scenario’s opgesteld voor de inrichting van de VP-functie binnen de provincie Friesland. Deze scenario’s zijn op 15 oktober 2013 toegelicht bij de provinciale werkgroep transitie. Daarbij is door Zorgbelang Fryslân de voorkeur uitgesproken voor het scenario waarbij er sprake is van één (landelijk) loket dat goed en snel bereikbaar is voor alle jeugdzorgcliënten conform het advies van BMC. Landelijke VP-dag Op 28 mei 2013 hebben Zorgbelang en het AKJ (Advies- en Klachtenbureau Jeugdzorg) een landelijke bijeenkomst georganiseerd voor alle vertrouwenspersonen. Op deze dag heeft BMC het adviesrapport over de functie vertrouwenspersoon na de transitie gepresenteerd. Verder is er gesproken over het samenwerkingstraject tussen Zorgbelang en het AKJ. Meldcode Huiselijk Geweld en Kindermishandeling In 2013 is een meldcode Huiselijk geweld en Kindermishandeling opgesteld, conform de nieuwe wettelijke verplichting, door de vertrouwenspersonen en vastgesteld door Zorgbelang Fryslân, Deze meldcode geldt voor alle medewerkers van Zorgbelang Fryslân. In het verlengde hiervan is ook een vergelijkbare meldcode opgesteld voor organisaties. Hierin staat de procedure van handelen omschreven bij (vermoedens van) geweld binnen organisaties. Fries zorgcongres “Wegwijs in de Jeugdzorg” Op 31 oktober 2013 heeft het Fries zorgcongres “Wegwijs in de Jeugdzorg” plaatsgevonden. Het congres was een mijlpaal in de cliëntparticipatie omdat uit alle geledingen binnen de jeugdzorg deelnemers aanwezig waren van cliënt tot beleidsmaker. De wegwijzer www.wegwijsindejeugdzorg is online gegaan. Kers op de taart van het congres is dat beleidsmakers en cliënten elkaar face to face ontmoetten en met elkaar de dialoog zijn aangegaan. Inspectie Jeugdzorg Op 11 november 2013 heeft het jaarlijks overleg plaatsgevonden tussen de vertrouwenspersonen werkzaam bij Zorgbelang Fryslân en Zorgbelang Groningen en de inspecteurs van de provincies Friesland en Groningen. Ervaringen en andere opvallende zaken zijn uitgewisseld. Ook is er gesproken over de transitie jeugdzorg. De Inspectie jeugdzorg volgt de ontwikkelingen en let op wat er gebeurt bij pilots en experimenten. In het bijzonder worden de kwaliteit en cliëntenrechten in het oog gehouden.
4.
Trend, signalen en aanbevelingen
Voor het bespreken van de trends, signalen en aanbevelingen willen we voor de duidelijkheid graag aangeven dat de vertrouwenspersonen elke uiting van onvrede als klacht registreren en als zodanig behandelen. 4.1. Vertrouwenspersoon ouders/verzorgers (zie bijlage I) Vragen De meeste vragen van ouders gaan over (cliënten)rechten en kinderbeschermingsmaatregelen. Daarnaast zijn er veel vragen over de mogelijkheden om een klacht in te dienen, de klachtprocedures van de organisaties en de werkwijze van de vertrouwenspersoon. Andere veelvoorkomende vragen gaan over het aanbod en de werkwijze van de jeugdzorgorganisaties bijvoorbeeld over het AMK. Klachten Bureau Jeugdzorg Friesland Het totaal aantal klachten over BJZ Friesland is vergeleken met 2012 gedaald: 118 in 2012 en 97 in 2013. De meeste klachten over BJZ Friesland betreffen de afdeling Jeugdbescherming. Dit heeft vooral te maken met het gedwongen karakter van de ondertoezichtstelling. Het aantal is lager dan in 2012 (88) namelijk 75. De klachten over de afdeling Jeugdbescherming gaan vooral over beslissingen. Ouders zijn het dan niet eens met het verzoek aan de kinderrechter om de ondertoezichtstelling en/of de machtiging uithuisplaatsing te verlengen en met beslissingen over de vorm en de frequentie van de omgang met het kind. Ouders klagen er ook over dat ze pas achteraf geïnformeerd zijn over een beslissing. Een groot aantal ouders klaagt erover dat er onvoldoende naar hen geluisterd wordt en dat hun mening niet serieus wordt genomen (bejegening). Het aantal klachten over de rapporten is ongeveer gelijk gebleven. De laatste twee jaar speelt bij het merendeel van de klachten scheidingsproblematiek een rol. De ouder denkt dat de gezinsvoogd zich laat beïnvloeden door de ex partner en niet meer neutraal is. Deze ouder heeft dan de indruk dat vanuit die negatieve beeldvorming beslissingen worden genomen die nadelig zijn voor de kinderen en henzelf. Via een klacht willen ze proberen dit beeld recht te zetten of het beeld dat de gezinsvoogd van de ex partner heeft te beïnvloeden. Ook proberen ze via een klacht te bereiken dat de gezinsvoogd de ex partner aanspreekt zijn/haar gedrag. Ouders vinden dat er te weinig wordt gedaan aan waarheidsvinding, hoor en wederhoor en dat verhalen van de ex partner over hen als waarheid in de rapporten worden opgenomen. Veel cliënten verwijzen daarbij naar het onderzoek van de Kinderombudsman over de rapportage. Voor veel van deze ouders is het moeilijk te begrijpen wat de rol van de gezinsvoogd is, wat ze van de ots kunnen verwachten en waarom opnieuw wordt geprobeerd wat in de voorgaande jaren niet is gelukt of niet goed is gegaan. Het aantal klachten over de afdeling Indicatie & Casemanagement is vergeleken met 2012 gelijk gebleven (19). Over het AMK kwamen 3 klachten binnen (2012: 11).
Voorlichting Pleegouderraad (POR) Op 12 december 2013 heeft de vertrouwenspersoon ouders/verzorgers de POR voorgelicht over de functie en werkzaamheden van de vertrouwenspersoon jeugdzorg. Er is specifiek aandacht besteed aan de ondersteuning van pleegouders wanneer zij klachten hebben. Collegiaal overleg en intervisie In 2013 is er 3x overleg geweest met de collega’s in Groningen en Drenthe. Tijdens dit overleg is er ook ruimte voor consultatie en intervisie. Tevens is de transitie van de jeugdzorg en de gevolgen daarvan voor de functie vertrouwenspersoon een aandachtspunt. Intern Jeugdzorg-overleg Maandelijks hebben de vertrouwenspersonen overleg met de belangenbehartiger collectieve belangenbehartiging jeugdzorg. Hierin is aandacht voor de transitie jeugdzorg en worden werkzaamheden op elkaars bevindingen afgestemd.
6
Meldactie Pleegzorg Op verzoek van Provinciale Staten heeft Zorgbelang Fryslân een meldpunt Pleegzorg geopend. Betrokkenen kunnen hier hun ervaringen met de pleegzorg melden. Het meldpunt is geopend van 1 december 2013 tot 1 april 2014. Medio 2014 zal er een rapport met de bevindingen aan Provinciale Staten worden aangeboden.
7
Jaarverslag 2013 Klachten Jeugdhulp Friesland en bc Woodbrookers In 2013 zijn 6 klachten binnengekomen over Jeugdhulp Friesland (2012: 20). Over de pleegzorg zijn geen klachten binnengekomen. Drie ouders hebben in totaal 6 klachten geuit over bc Woodbrookers. Aanbevelingen: • Maak duidelijk wat ouders kunnen verwachten van de gezinsvoogd bij een ondertoezichtstelling naar aanleiding van echtscheidingsproblemen en leg dit ook gedurende de loop van de ondertoezichtstelling herhaaldelijk aan de ouders uit; • Besteed aandacht aan de rapportage en houdt rekening met de zorgvuldigheidseisen zoals beschreven in het advies van de Kinderombudsman¹; • Verwerk de reactie van ouders op de conceptrapportage zo veel mogelijk in de definitieve tekst. 4.2. Vertrouwenspersoon jongeren Bureau Jeugdzorg Friesland en Jeugdhulp Friesland (zie bijlage II) Vragen Het gros van de vragen gaat over de werkwijze en ondersteuningsmogelijkheden van de vertrouwenspersoon. Daarnaast heeft de vertrouwenspersoon vragen ontvangen over de hulp- en dienstverlening van Bureau Jeugdzorg Friesland en Jeugdhulp Friesland o.a. over huisregels, behandeling en huisvesting. Ook zijn er door jongeren vragen gesteld over hun rechtspositie binnen de huidige wet- en regelgeving. Klachten Zowel bij Bureau Jeugdzorg Friesland als bij Jeugdhulp Friesland is er sprake van een daling van het aantal klachten. In 2013 heeft de vertrouwenspersoon jongeren ten aanzien van BJZ Friesland alleen klachten ontvangen over de afdeling Jeugdbescherming. De klachten hadden te maken met het krijgen van onvoldoende ondersteuning, het niet nakomen van afspraken door medewerkers, niet voldoende inbreng kunnen geven als cliënt, onvoldoende betrokken zijn bij besluiten en de behandeling en begeleiding op zich. Wat ook dit jaar hierbij meespeelt is onduidelijkheid ten aanzien van de verschillende taken. Hierdoor is het voor cliënten soms niet duidelijk wat er van hen verwacht wordt en wat zij van de casemanager/gezinsvoogd van BJZ Friesland kunnen verwachten. Hierdoor ontstaat vaak ontevredenheid en onbegrip bij de cliënten wat zich kan uiten in klachten. De klachten over Jeugdhulp Friesland hebben het meeste betrekking op de uitvoering van de hulpverlening. Hierbij gaat het onder andere over klachten over de (hantering van) huisregels, het ontbreken van duidelijkheid ten aanzien van gemaakte afspraken, coördinatie van de hulpverlening en faciliteiten in de 24-uurs behandeling. Over het algemeen ligt vaak een communicatieprobleem ter grondslag aan de onvrede van de jongeren. De meeste onvrede is te voorkomen door meer en beter te communiceren. Dit geldt overigens voor zowel de jongeren als de betreffende medewerkers van Jeugdhulp. Vertrouwelijke gesprekken In 2013 is een lichte stijging ten opzichte van 2012 van het aantal vertrouwelijke gesprekken te zien. Ook in 2013 is wederom gebleken dat jongeren behoefte hebben aan een onafhankelijk persoon waarbij ze hun verhaal kwijt kunnen en waarmee ze kunnen overleggen/advies kunnen vragen. Veelal gaan de gesprekken over de persoonlijke situatie van de jongere, het leven op de (leef)groep of over de voortgang van hun hulpverlening. Een luisterend (onafhankelijk) oor is dus belangrijk voor jongeren om hun hart te luchten en/of hun verhaal kwijt te kunnen. Aanbevelingen: Bureau Jeugdzorg Friesland: • Kom als gezinsvoogd/casemanager de gemaakte afspraken met de cliënt na; • Leg als medewerker van BJZ cliënten besluiten goed uit, indien nodig meermalig; • Houd regelmatig contact met de cliënt zodat zij zich gehoord voelen en geïnformeerd zijn;
4.3. Vertrouwenspersoon jongeren Behandelcentrum Woodbrookers (zie bijlage III) Ten opzichte van de voorgaande jaren is in 2013 een toename van 106 kwesties waar te nemen. Zonder een absolute verklaring hiervoor te kunnen geven, zou het van invloed kunnen zijn dat in voorgaande 2 jaren een overdracht is geweest naar een nieuwe medewerker die moest inwerken en opnieuw vertrouwen opbouwen. In 2013 heeft een reeds ingewerkte vertrouwenspersoon het hele jaar door continuïteit kunnen leveren. Vragen De meeste vragen hebben betrekking op de hulp- en dienstverlening van bc Woodbrookers. Hieronder vallen bijvoorbeeld vragen over huisregels. Deze vragen worden beantwoord of er wordt doorverwezen naar de begeleiding voor het antwoord. Daarnaast zijn vragen gesteld over de werkwijze van hulpverlening, kinderbeschermingsmaatregelen en de rechtspositie van jongeren. De jongeren hebben hier gerichte informatie over gekregen (de vragen zijn beantwoord). Klachten De helft van alle klachten in 2013 hadden betrekking op de bejegening door medewerkers. Bejegening is een verzamelbegrip van gedrag wat de cliënt als niet correct, grensoverschrijdend of als niet serieus genomen ervaart. De vertrouwenspersoon heeft bij een merendeel van de bejegeningsklachten een luisterend oor geboden. Deze jongeren gaven aan dat voldoende te vinden en er verder niks mee te willen. Een aantal klachten zijn officieel bij de klachtencommissie ingediend, waarvan 3 kwesties nog doorlopen in 2014. Ook zijn er bemiddelingsgesprekken gevoerd naar aanleiding bejegeningsklachten. De bejegeningsklachten zijn als signaal meerdere keren besproken met de directie. Belangrijke aandachtspunten die hieruit voort zijn gekomen zijn, is het goed registreren van escalaties, zodat na de tijd goed nagegaan kan worden wat zich heeft voorgedaan. Medewerkers besteden aandacht aan zelfreflectie middels intervisie. Zorgbelang Fryslân vindt het belangrijk dat bc Woodbrookers dit signaal verder analyseert en hier gerichte aandacht voor heeft. Op de tweede plek staat klachten over de uitvoering van de hulpverlening. Meeste klachten hiervan zijn dat jongeren ontevreden zijn over de behandeling/ begeleiding. Ze krijgen niet de hulp die ze vinden dat ze nodig hebben, bijvoorbeeld door te weinig gesprekken/ aandacht. Ook wordt er geklaagd over onduidelijke afspraken. Zoals afspraken die niet goed worden overgedragen naar collega’s waar een jongere nadeel van ondervindt. Vertrouwelijke gesprekken Van alle soorten kwesties zijn de meeste vertrouwelijke gesprekken. Voor het overgrote deel gaan deze gesprekken over de voortgang van de hulpverlening of de persoonlijke situatie van de jongere. Dit zijn gesprekken waar vaak geen ondersteuningsvraag aan gekoppeld is. De vertrouwenspersoon luistert en is gesprekspartner. Andere vertrouwelijke gesprekken gaan over relaties en alcohol- en drugsgebruik. Jongeren geven aan het prettig vinden ook eens wat te bespreken zonder dat alle leiding het dan direct weet. Vertrouwelijke gesprekken leiden soms tot het advies vanuit de vertrouwenspersoon de kwestie met de begeleiding te bespreken. Vaak wordt dit advies dan opgepakt en vraagt de jongere de vertrouwenspersoon hierbij aanwezig te zijn ter ondersteuning. Aanbevelingen: • Blijf open aandacht hebben voor het verhaal van de jongere; • Blijf aandacht houden voor het bewust professioneel handelen bij (dreigende) escalatie en bespreek escalaties goed na; • Blijf als medewerkers aandacht houden voor voldoende momenten van persoonlijke aandacht en beschikbaarheid; • Zorg voor een duidelijke en complete onderlinge overdracht, om ook afspraken met jongeren te waarborgen; • Houdt als organisatie de bejegening onder de loep naar aanleiding van de signalen van jongeren.
Jeugdhulp Friesland: • Kom als hulpverlener/groepsleider gemaakte afspraken met jongeren na; • Neem de tijd om besluiten maar ook de achtergronden hiervan uit te leggen aan de cliënt; • Houd bij personeelswisselingen het beleid en gemaakte afspraken met cliënten in het oog.
8
¹ Rapport “ Is de zorg gegrond? - analyse van het feitenonderzoek aan de basis van ingrijpende jeugdzorgbeslissingen - “ d.d. 10-12-2013 van de Kinderombudsman.
9
Jaarverslag 2013 5.
Collectieve belangenbehartiging Jeugdzorg
Voor Zorgbelang Fryslân staat de collectieve belangenbehartiging in het teken van de ontmoeting. De ontmoeting van cliënten en cliëntvertegenwoordigers met elkaar en met beleidsmakers om elkaars perspectief te leren kennen, uit te wisselen en te verbinden. Naast de reguliere werkzaamheden is vanuit het sociaal investeringsfonds (sif) een projectsubsidie toegekend voor collectieve belangenbehartiging aangevuld met financiële ondersteuning door Stichting Jeugdhulp Friesland, waardoor voor de cliëntenparticipatie een verdiepingsslag mogelijk is geworden. Die verdiepingsslag bestaat uit een werkconferentie, het direct in contact brengen van de denktank met beleidsmakers en het organiseren van feedbackgesprekken samen met Stichting Jeugdhulp Friesland. Een mijlpaal die door het sif-geld mogelijk is geworden is de eerste dag van het Fries Zorgcongres ‘Wegwijs in de jeugdzorg’. De dag is voorgezeten door Sipke Jan Bousema. Jongeren uit verschillende doelgroepen (Tjallingahiem, Jeugdhulp Friesland, Behandelcentrum Woodbrookers, Kinnik en Fier Fryslân) hebben beleidsmakers ontmoet en zijn aan de hand van speeddates met elkaar in gesprek gegaan. Er is een optreden van een rapper geweest die de uitkomsten van de feedbackgesprekken bij Jeugdhulp Friesland rapte. En er waren zeer informatieve sprekers die een verschil willen maken in de jeugdzorg en de drie decentralisaties. Het congres heeft ongeveer honderd bezoekers gehad uit alle gelederen van de jeugdzorg. De dag is gewaardeerd met een gemiddelde van 7,9. Belangrijke thema’s die uit het congres zijn gekomen zijn: luister We staan met zijn allen voor een jeugd zonder zorgen naar de jongeren, kom snel in actie als gemeente, Kijken niet naar het verleden maar naar morgen geef de jongere één aanspreekpunt, bezuinig niet Voor een betere toekomst moeten we zorgen op specialistische zorg, investeer in begeleiding en Liefde is wat we willen waarborgen koppel beleidsterreinen als gemeenten. (Roberto Tan, rapper) Een andere mijlpaal in 2013 is de, samen met cliënten, cliëntvertegenwoordigers en zorgaanbieders doorontwikkelde site http://www.wegwijsindejeugdzorg.nl die in oktober online is gegaan. De site is aanvullend bekeken en gecheckt door diverse doelgroepen in de jeugdzorg zoals gemeente ambtenaren, de kwartiermaker en de Jongeren Adviesraad van de gemeente Leeuwarden. Naast deze mijlpalen zijn er ook andere activiteiten ondernomen door Zorgbelang Fryslân. Zo zijn er cliëntvertegenwoordigers aangeleverd uit de denktank voor deelname aan het onderzoek onder burgers over de Fryske zorg voor jeugd door studenten van Stenden en de NHL Hogeschool. Is de cliëntenraad van Bureau Jeugdzorg Friesland ondersteund tijdens de bijeenkomst die door hen georganiseerd is voor cliënten van Bureau Jeugdzorg Friesland. De denktank is twee keer bij elkaar gekomen en wederom hebben we nieuwe leden mogen verwelkomen. De familieraad van GGZ Friesland (vertegenwoordiger van Kinnik) en de voorzitter van de cliëntenraad van Tjallingahiem. We hebben afscheid genomen van de LCFJ die niet meer in de regio’s werkzaam is. Twee wethouders zijn aangeschoven en in gesprek gegaan met leden van de Friese denktank voor cliëntvertegenwoordigers in de jeugdzorg en hebben cliëntvertegenwoordigers meegedacht bij de transitiearrangementen. Naar aanleiding hiervan is een feitenblad ontwikkeld voor de Friese gemeenten. De samenwerking met de ambtelijke Werkgroep Zorg voor Jeugd is voortgezet. In opdracht van deze werkgroep zijn, samen met de vertrouwenspersonen werkzaam bij Zorgbelang Fryslân, drie scenario’s geschreven voor de wettelijke functie vertrouwenspersoon na de transitie. Ook zijn er een aantal artikelen gepubliceerd in de nieuwsbrief van de werkgroep en geplaatst op de website van Zorgbelang Fryslân. De meerwaarde is voor mij de persoonlijke Vanuit Zorgbelang Fryslân zijn reacties gegeven op onder andere het ontwerp Beleidskader Jeugdzorg 2013 – 2014 Provincie Fryslân, het uitvoeringsprogramma jeugdzorg 2014 Provincie Fryslân en het concept Jeugdwet.
10
ontmoeting met de jongeren; zij hebben er ook niet voor gekozen om in de situatie te zitten waarin ze terecht zijn gekomen en hebben ons als samenleving nodig om het spoor (terug) te vinden. (Wethouder)
De transitie zorgt er in 2013 voor dat de cliënten steeds beter in beeld komen bij de gemeenten en dat ze meer betrokken worden bij de beleidsvorming. Om die reden is er voor gekozen de kerstkaart die ieder jaar aan de provincieambtenaar wordt overhandigd te vervangen door een nieuwjaarskaart die in 2014 naar alle gemeenten wordt verstuurd.
Nieuwjaarswensen Jongeren en cliëntenvertegenwoordigers in de Friese jeugdzorg 2014
1. Luister naar het verhaal van de jongere in de Friese jeugdzorg 2. Zorg voor snelle actie als het vermoeden er is dat het met een gezin/kind niet goed gaat 3. Alle kinderen en jongeren krijgen zorg die ze nodig hebben (recht op zorg) 4. Waarborg kwaliteit van jeugdzorg binnen en tussen alle Friese gemeenten 5. Richt het onderwijssysteem anders in zodat ook het kind met een (on)zichtbare handicap binnen het onderwijssysteem een passend aanbod krijgt 6. Betrek familieorganisaties bij de transitie/transformatie; Zij hebben vele jaren ervaring en kennis opgebouwd over de jeugdzorg 7. Bevorder de deskundigheid bij vroegsignalering (0 tot 3 jaar), door de competentie observatievermogen van professionals over onder andere autisme te verbeteren 8. Creëer duidelijkheid rondom klachtenprocedures voor alle jongeren en ouders die gebruik maken van jeugdzorg 9. Zorg voor een goede toegang en hulp tot jeugd GGZ voor kinderen met hechtingsproblemen 10. Maak een verbeteragenda vanuit cliëntenperspectief binnen de transitie/transformatie Deze wensenlijst is mede tot stand gekomen met input van de Friese denktank voor cliëntvertegenwoordigers en het Fries Zorgcongres “ Wegwijs in de jeugdzorg” van 31 oktober 2013. Aan de denktank zijn de volgende deelnemende cliëntvertegenwoordigers verbonden: Stichting Balans, Bureau Jeugdzorg Friesland, Nederlandse Vereniging voor Autisme, Jeugdhulp Friesland, Fier Fryslân, Kinnik kinder- en jeugd GGZ, Fier Fryslân, Nederlandse Vereniging voor Pleeggezinnen, Tjallingahiem, Stichting Aanzet en de William Schrikkergroep.
11
Jaarverslag 2013
6. Algemene jaarcijfers 2013
Onderstaande grafieken bevatten de gezamenlijke cijfers van alle vertrouwenspersonen Jeugdzorg bij Zorgbelang Fryslân. In de bijlagen volgen de exacte cijfers per organisatie en cliëntengroep.
Onderwerpen vragen
Informatie, advies en ondersteuning
Overig Jongeren bc Woodbrokers
Veiligheid Rechtspositie
Jongeren BJZ Friesland en Jeugdhulp Friesland
Geldzaken Hulp- en dienstverlening
Ouders/verzorgers bc Woodbrokers, BJZ Friesland en Jeugdhulp Friesland
Kinderbeschermingsmaatregelen Werkwijze 0
20
40
60
80
100
120
140
160
Figuur 1 Samenstelling clientgroep
5
10
15
20
25
30
35
40
45
Figuur 3 Onderwerpen vragen
Figuur 1 geeft het aantal cliënten weer wat gebruik heeft gemaakt van de diensten van de vertrouwenspersonen. Er maken meer jongeren gebruik van de vertrouwenspersoon dan ouders/ verzorgers. Het vermoeden is dat dit te maken heeft met de outreachende werkwijze van de vertrouwenspersonen jongeren. Zoals het actief bezoeken van leefgroepen en het mobiel en via social media bereikbaar zijn.
Figuur 3 geeft het aantal vragen per hoofdonderwerp weer. Het absolute aantal vragen is weergegeven. De meeste vragen gaan over de rechtspositie van de cliënt. Verder gaan veel vragen over de werkwijze van de jeugdzorgorganisaties.
Informatie, advies en ondersteuning
Onderwerpen klachten Klachtenprocedure/- afhandeling Beleid Privacy Dossier/rapportage Uitvoering hulpverlening Beslissingen Hulpverleningsplan Onderzoek Informatieverstrekking Bereikbaarheid/beschikbaarheid Bejegening
Verwijzing Hoorzitting klachtencommissie Opstellen (klacht)brief Vertrouwelijk gesprek Bemiddelingsgesprekken Informatie- en adviesgesprekken
0
10
20
30
40
50
60
70
Figuur 2 Onderwerpen klachten Figuur 2 geeft het aantal klachten per onderwerp weer. De meeste klachten gaan over bejegening (door medewerkers van de organisaties). Bejegening is een verzamelbegrip van gedrag wat de cliënt als niet correct, grensoverschrijdend of als niet serieus genomen ervaart. Daarna volgen uitvoering hulpverlening en beslissingen. Onder uitvoering hulpverlening vallen alle klachten die te maken hebben met de praktische vormgeving van de hulpverlening en uitvoering van de kinderbeschermingsmaatregel. Bij beslissingen gaat het vaak om verzoeken aan de kinderrechter om de ondertoezichtstelling en/ of de machtiging uithuisplaatsing te verlengen en over beslissingen over de vorm en de frequentie van de omgang tussen ouder(s) en kind.
12
0
0
200
400
600
800
Figuur 4 Informatie, advies en ondersteuning Figuur 4 geeft het aantal contacten weer, onderverdeeld in informatie, advies en ondersteuning. De meeste contacten zijn informatie- en adviesgesprekken en vertrouwelijke gesprekken.
13
Jaarverslag 2013 Bijlagen:
Resultaat per kwestie
Bijlage I: Vertrouwenspersoon voor ouders/verzorgers Aantallen cliënten, vragen, klachten en vertrouwelijke gesprekken
Verwijzing Beantwoord Klacht ongegrond Klacht gegrond Doel bereikt Klacht ingetrokken Klacht blijft bestaan Cliënt wil niets/niet bereikbaar Hv weer op gang/kwestie opgelost Voldoende aan advies Aangehoord en geregistreerd In behandeling 0
50
100
150
200
250
300
Figuur 5 Resultaat per kwestie Figuur 5 geeft het aantal vragen, klachten en vertrouwelijke gesprekken per resultaat weer. Deze figuur laat zien dat veel kwesties opgevangen worden voordat zij tot een officiële klacht aan de klachtencommissie leiden. De categorieën “klacht gegrond en klacht ongegrond” hebben betrekking op dit aantal kwesties dat bij de klachtencommissie komt. Bij de andere kwesties kan de cliënt na contact met de vertrouwenspersoon zelf weer verder.
Jaar
Cliënten
Voorlichting/vragen werkwijze vertrouwenspersoon
Vragen
Klachten/ Meldingen
Vertrouwelijke gesprekken
Totaal kwesties
2013 2012 2011 2010
113 120 127 103
9 -
59 71 66 59
110 142 155 130
4 1 5 5
182 214 226 194
Wijze van binnenkomst Brief Email/internet Inloop Telefoon Totaal
Vraag/klacht gemeld door 2 32 4 144 182
Informatie, advies en ondersteuning Informatie- en adviesgesprekken Bemiddelingsgesprekken Vertrouwelijk gesprek Opstellen (klacht)brief Hoorzitting klachtencommissie Verwijzing Totaal
245 6 4 8 3 25 291
NB: met sommige cliënten vinden meerdere gesprekken plaats
Onderwerp vragen
14
Werkwijze Kinderbeschermingsmaatregelen Hulp- en dienstverlening Geldzaken Rechtspositie Veiligheid Functie VP Overig Totaal
Ouder met gezag + ots Ouder met gezag + ots + uhp Ouder met gezag + uhp (vrijwillig) Ouder met gezag Ouder zonder gezag Grootouders/familie Stiefouder Pleegouder Overig Totaal
46 50 6 32 14 11 5 1 17 182
Resultaat per kwestie In behandeling 20 Aangehoord en geregistreerd 6 Voldoende aan advies 62 Hulpverlening weer op gang/kwestie opgelost 3 Client wil niets/niet bereikbaar 17 Klacht blijft bestaan 5 Klacht ingetrokken 4 Doel bereikt 0 Klacht gegrond 1 Klacht ongegrond 6 Beantwoord 33 Verwijzing 25 Totaal 182
Aantal klachten per instelling 13 9 2 2 30 1 9 2 59
Bureau Jeugdzorg Friesland Jeugdhulp Friesland BC Woodbrookers Onbekend Totaal
97 6 6 1 110
15
Jaarverslag 2013 Onderwerp klachten Bureau Jeugdzorg Friesland Onderwerp Jeugdbescherming Bejegening 20 Bereikbaarheid/beschikbaarheid 5 Informatieverstrekking 2 Onderzoek 0 Hulpverleningsplan/rapportage 3 Beslissingen 23 Uitvoering hulpverlening/maatregel 9 Dossier/rapportage 11 Privacy 2 Beleid 0 Klachtprocedure/afhandeling 0 Totaal 75 Onderwerp klachten Jeugdhulp Friesland Onderwerp Bejegening Bereikbaarheid/beschikbaarheid Informatieverstrekking Onderzoek Hulpverleningsplan Beslissingen Uitvoering hulpverlening Dossier/rapportage Privacy Beleid Klachtprocedure/afhandeling Totaal
Pleegzorg 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1
Onderwerp klachten bc Woodbrookers (vrijwillig) Onderwerp Vrijwillige behandelgroep Bejegening 0 Bereikbaarheid/beschikbaarheid 2 Informatieverstrekking 0 Onderzoek 2 Hulpverleningsplan 1 Beslissingen 0 Uitvoering hulpverlening 1 Dossier/rapportage 0 Privacy 0 Beleid 0 Klachtprocedure/afhandeling 0 Totaal 6
16
Bijlage II: Vertrouwenspersoon voor jongeren BJZ Friesland en Jeugdhulp Friesland AMK 1 0 0 0 0 0 1 1 0 0 0 3
Basishuys 0 0 0 0 0 1 1 0 0 1 0 3
I&C 4 2 1 1 2 3 1 3 1 1 0 19
MOD 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 1
Aantallen cliënten, vragen, klachten en vertrouwelijke gesprekken Jaar 2013 2012 2011 (prov + wb) 2010
Cliënten
Voorlichting/vragen werkwijze Vertrouwenspersoon
Vragen
Klachten/meldingen
147 124 190 111
96 88 -
20 (116) 25 (113) 138 80
25 43 66 75
Wijze van binnenkomst: Email/internet Facebook Groepsbezoeken Chat/Whattsap Telefoon Skype
Gezinshuis 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 1
194 1 102 0 0 2 299
Onderwerp vragen Persoonlijke situatie Voortgang hulpverlening Totaal
3 1 4
Werkwijze Kinderbeschermingsmaatregelen Hulp- en dienstverlening Geldzaken Rechtspositie Veiligheid Overig Totaal
218 225 351 204
Jongere ouder dan 12 Jongere jonger dan 12 18+ Totaal
207 8 3 218
Resultaat
NB: met sommige cliënten vinden meerdere (vertrouwelijke) gesprekken over hetzelfde onderwerp plaats
Onderwerp vertrouwelijke gesprekken
77 68 147 49
Leeftijdscategorie t.a.v. de kwesties 5 7 177 1 17 11
Informatie, advies en ondersteuning Informatie- en adviesgesprekken Bemiddelingsgesprekken Vertrouwelijke gesprekken Opstellen (klacht)brief Hoorzitting klachtencommissie Verwijzing Totaal contacten
Vertrouwelijke Totaal gesprekken
In behandeling 0 Aangehoord en geregistreerd 78 Voldoende aan advies 14 Hulpverlening weer op gang/kwestie opgelost 4 Cliënt wil niets/niet bereikbaar 7 Klacht blijft bestaan 0 Klacht ingetrokken 0 Doel bereikt 0 Klacht gegrond 0 Klacht ongegrond 0 Beantwoord 106 Verwijzing 9 Totaal 218
Aantal klachten per instelling 10 0 4 0 5 1 0 20
Bureau Jeugdzorg Jeugdhulp Friesland AWBZ-gefinancierde instelling Totaal
9 15 1 25
17
Jaarverslag 2013 Bijlage III: Vertrouwenspersoon voor jongeren bc Woodbrookers Onderwerp klachten Bureau Jeugdzorg Onderwerp Bejegening Bereikbaarheid/beschikbaarheid Informatieverstrekking Onderzoek Hulpverleningsplan/rapportage Beslissingen Uitvoering hulpverlening/maatregel Dossier/rapport Privacy Beleid Klachtenprocedure/afhandeling Totaal
Aantallen cliënten, vragen, klachten en vertrouwelijke gesprekken Voorlichting/ vragen Jaar Aard Cliënten werkwijze vertrouwenspersoon 2013 Open 92 54 Besloten 49 30 Totaal 2013 141 84 2012 Open 94 Besloten 49 Totaal 2012 143 Verschil -2 -
Jeugdbescherming 1 3 0 0 2 1 2 0 0 0 0 9
Wijze van binnenkomst Facebook groepsbezoek Totaal
Onderwerp klachten Jeugdhulp Friesland Onderwerp Bejegening Bereikbaarheid/beschikbaarheid Informatieverstekking Onderzoek Hulpverleningsplan/rapportage Beslissingen Uitvoering hulpverlening/ maatregel Dossier/rapport Privacy Beleid Klachtenprocedure/afhandeling Totaal
24 uurs behandeling 1 2 0 0 0 1 6 0 0 1 0 11
Onderwerp vertrouwelijke gesprekken Persoonlijke situatie School/werk Seksualiteit Relaties Toekomstperspectief Vrije tijd/hobby’s Thuissituatie Leven op de groep Levensverhaal Mishandeling Misbruik/Loverboyproblematiek Voortgang hulpverlening Overig Totaal
18
11 7 1 7 3 2 4 10 1 1 3 22 5 77
Ambulante hulpverlening 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 1
FF 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1
Zelfstandigheidstraining 1 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 2
Open 6 211 217
Besloten 0 151 151
Totaal 6 362 368
Informatie, advies en ondersteuning
Klachten
Vertrouwelijke gesprekken
Totaal kwesties
10 (64) 15 (45) 25 (109) 50 35 85 +24
33 20 53 25 11 36 +17
120 86 206 83 58 141 +65
217 151 368 158 104 262 +106
Leeftijdscategorie t.a.v. kwesties Open Jongere ouder dan 12 215 Jongere jonger dan 12 2 Totaal 217
Besloten 151 0 151
Totaal 366 2 368
Resultaat
Open Besloten Totaal Informatie- en adviesgesprekken 158 93 251 Bemiddelingsgesprekken 9 1 10 Vertrouwelijke gesprekken 175 123 298 Opstellen (klacht)brief 5 2 7 Hoorzitting klachtencommissie 0 0 0 Verwijzing 0 0 0 Totaal 347 219 566 Onderwerpen vragen Werkwijze Kinderbeschermingsmaatregelen Hulp- en dienstverlening Geldzaken Rechtspositie Veiligheid Overig Totaal
Vragen
Open Besloten Totaal 0 0 0 1 4 5 3 4 7 0 2 2 4 1 5 0 2 2 2 2 4 10 15 25
Onderwerpen vertrouwelijke gesprekken Open Besloten Totaal Persoonlijke situatie 28 25 54 School/werk 4 2 6 Relaties 11 3 14 Vrije tijd/hobby’s 3 1 4 Thuisstituatie 1 4 5 Leven op de groep 2 6 8 Pesten 3 0 3 Heimwee 1 1 2 Levensverhaal 4 2 6 Mishandeling 2 0 2 Misbruik/Loverboyproblematiek 1 2 3 Drugs/alcoholgebruik 6 3 9 Voortgang hulpverlening 51 36 87 Overig 3 1 4 Totaal 120 86 206
In behandeling Aangehoord en geregistreerd Voldoende aan advies Hulpverlening weer op gang/ kwestie opgelost Cliënt wil niets/ niet bereikbaar Klacht blijft bestaan Doel bereikt Klacht gegrond Beantwoord Verwijzing Totaal
Open Besloten Totaal 13 4 17 107 68 175 18 13 31 6
7
13
12 0 1 1 58 2 217
9 4 2 0 45 1 151
21 4 3 1 103 3 368
Onderwerpen klachten Bejegening Bereikbaarheid/ beschikbaarheid Informatieverstrekking Onderzoek Hulpverleningsplan/ rapportage Beslissingen Uitvoering hulpverlening/ maatregel Dossier/ rapport Privacy Beleid Klachtenprocedure/ afhandeling Totaal
Open Besloten Totaal 20 8 28 0 1 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 1 2 8
9
17
0 1 1 2 34
0 0 1 0 20
0 1 2 2 53
19
