Belangenbehartiging op internationaal en Europees niveau

Belangenbehartiging op internationaal en Europees niveau

Aa en Hunze Aalburg Aalsmeer Aalten Abcoude Achtkarspelen Alblasserdam Albrandswaard Alkmaar Amsterdam Andijk Anna Paulowna Apeldoorn Appingedam Arnhem Assen Asten Baarle-Nassau Baar Bergen NH Bergen op Zoom Berkelland Bernheze Bernisse Best Beuningen Beverwijk Binnenmaas Blad Boxmeer Boxtel Breda Breukelen Brielle Bronckhorst Brummen Brunssum Bunnik Bunschoten Buren Bu Dantumadeel DeBilt De Marne De Ronde Venen De Wolden Delft Delfzijl Den Haag Den Helder Deurn land Drimmelen Dronten Druten Duiven Echt-Susteren Edam-Volendam Ede Eemnes Eemsmond Eersel Gaasterl‘n-Sleat Geertruidenberg Geldermalsen Geldrop-Mierlo Gemert-Bakel Gennep Giessenlanden Groningen Grootegast Gulpen-Wittem Haaksbergen Haaren Haarlem Haarlemmerliede en Spaarnwou Harlingen Hattem Heemskerk Heemstede Heerde Heerenveen Heerhugowaard Heerlen Heeze-Leende Heuvelrug Hillegom Hilvarenbeek Hilversum Hof van Twente Hoogeveen Hoogezand-Sappemeer Hoo Koggenland Kollumerland c.a. Korendijk Krimpen aan den IJssel Laarbeek Landerd Landgraaf Landsm Leidschendam-Voorburg Lelystad Lemsterland Leudal Leusden Liesveld Lingewaal Lingewaard Lisse Lit Maasdriel Maasgouw Maassluis Maastricht Margraten Marum Medemblik Meerssen Menaldumadeel M Millingen aan de Rijn Moerdijk Montferland Montfoort Mook en Middelaar Muiden Naarden Neder-B Nijmegen Noord-Beveland Noordenveld Noordoostpolder Noordwijk Noordwijkerhout Nuenen c.a. Nu ken Oost Gelre Oosterhout Oostflakkee Ooststellingwerf Oostzaan Opmeer Opsterland Oss Oud-Beije Pijnacker-Nootdorp Purmerend Putten Raalte Reeuwijk Reimerswaal Renkum Renswoude Reusel-De M Roosendaal Rotterdam Rozendaal Rucphen Schagen Schermer Scherpenzeel Schiedam Schiermonniko Sint-Michielsgestel Sint-Oedenrode Sittard-Geleen Skarsterlan Sliedrecht Slochteren Sluis Smallingerlan wijkerland Stein Strijen Ten Boer Terneuzen Terschelling Texel Teylingen Tholen Tiel Tilburg Tubbergen de Geul Valkenswaard Veendam Veenendaal Veere Veghel Veldhoven Velsen Venlo Venray Vianen Vla Waddinxveen Wageningen Wassenaar Waterland Weert Weesp Werkendam Wervershoof West Maas Wijchen Wijdemeren Wijk bij Duurstede Winsum Winterswijk Woensdrecht Woerden Wormerland Wo Zeewolde Zeist Zevenaar Zijpe Zoetermeer Zoeterwoude Zuidhorn Zuidplas Zundert Zutphen Zwartew Albrandswaard Alkmaar Almelo Almere Alphen aan den Rijn Alphen-Chaam Ambt Montfort Ameland Baarle-Nassau Baarn Barendrecht Barneveld Bedum Beek Beemster Beesel Bellingwedde Bergambacht Binnenmaas Bladel Blaricum Bloemendaal Boarnsterhim Bodegraven Boekel Bolsward Borger-Odoorn Bunschoten Buren Bussum Capelle aan den IJssel Castricum Coevorden Cranendonck Cromstrijen Cuijk Helder Deurne Deventer Diemen Dinkelland Dirksland Doesburg Doetinchem Dongen Dongeradeel D Eemsmond Eersel Eijsden Eindhoven Elburg Emmen Enkhuizen Enschede Epe Ermelo Etten-Leur Ferwe Gennep Giessenlanden Gilzeen Rijen Goedereede Goes Goirle Gorinchem Gouda Graafstroom Graft-D liede en Spaarnwoude Haarlemmermeer Halderberge Hardenberg Harderwijk Hardinxveld-Giessendam Heerlen Heeze-Leende Heiloo Hellendoorn Hellevoetsluis Helmond Hendrik-Ido-Ambacht Hengelo Ov. Hoogezand-Sappemeer Hoorn Horst aan de Maas Houten Huizen Hulst IJsselstein Kaag en Braassem K Landerd Landgraaf Landsmeer Langedijk Lansingerland Laren Leek Leerdam Leeuwarden Leeuwarder Lingewaard Lisse Lith Littenseradiel Lochem Loenen Loon op Zand Lopik Loppersum Losser Maarssen M Menaldumadeel Menterwolde Meppel Middelburg Middelharnis Midden-Delfland Midden-Drenthe M Naarden Neder-Betuwe Nederlek Nederweert Neerijnen Niedorp Nieuwegein Nieuwkoop Nieuw-Lekk hout Nuenen c.a. Nunspeet Nuth Oegstgeest Oirschot Oisterwijk Oldambt Oldebroek Oldenzaal Olst-W Opsterland Oss Oud-Beijerland Oude IJsselstreek Ouder-Amstel Ouderkerk Oudewater Overbetuwe Pa Renkum Renswoude Reusel-De Mierden Rheden Rhenen Ridderkerk Rijnwaarden Rijnwoude Rijssen-H zeel Schiedam Schiermonnikoog Schijndel Schinnen Schoonhoven Schouwen-Duiveland ‘s-Hertogenbo Slochteren Sluis Smallingerland Sneek Soest Someren Son en Breugel Spijkenisse Stadskanaal Staphors Tholen Tiel Tilburg Tubbergen Twenterand Tynaarlo Tytsjerksteradiel Ubbergen Uden Uitgeest Uithoo Velsen Venlo Venray Vianen Vlaardingen Vlagtwedde Vlieland Vlissingen Vlist Voerendaal Voorschote dam Wervershoof West Maas en Waal Westerveld Westervoort Westland Weststellingwerf Westvoorne drecht Woerden Wormerland Woudenberg Woudrichem Wunseradiel Wymbritseradiel Zaanstad Zaltb

Vereniging van Nederlandse Gemeenten

Inhoudsopgave Inleiding I. VNG I.1. Directie Europa

5 6 7

I.2. Europa decentraal

8

I.3. VNG International

8

II. Samenwerking met andere verenigingen van gemeenten

9

II.1. UCLG

9

II.2. CEMR

12

II.3. Contacten met de zusterverenigingen

14

III. Europese organisaties ter versterking van het lokaal bestuur

15

III.1. Europese Unie -Comité van de Regio’s-

15

III.2 Raad van Europa -Congres van lokale en regionale autoriteiten-

18

IV. Afstemming en overleg

21

IV.1. Overleg met de leden

21

IV.2. Samenwerking met IPO en UvW

21

IV.3. Overleg met het Rijk

21

V. Europa en gemeenten: blijvend in beweging

23

VI. Meer informatie en contact

24


3

Mei 2011 Vereniging van Nederlandse Gemeenten

4

Inleiding Europa gaat verder dan aanbestedingsregels alleen. Een steeds groter deel van de weten regelgeving die gemeenten moeten toepassen, komt uit Brussel. Die regelgeving moet wel voldoende beleidsruimte bieden, uitvoerbaar zijn en worden geïmplementeerd. Dat gaat niet vanzelf. Hier ligt een belangrijke taak voor de VNG als belangenbehartiger en dienstverlener. Europa biedt ook kansen. Niet alleen om in een vroeg stadium invloed uit te oefenen op weten regelgeving, maar ook om kennisnetwerken, stedenbanden en subsidies optimaal te benutten. Gelukkig staan gemeenten en de VNG hierin niet alleen. Voor een effectieve belangenbehartiging en dienstverlening werkt de VNG nauw samen met partners uit binnen- en buitenland. Samen zetten we lokale belangen op de internationale kaart en beïnvloeden we de Europese besluitvorming optimaal. Deze publicatie laat zien hoe de Europese en internationale activiteiten zijn ingebed in de organisatiestructuur van de VNG. Vervolgens komen de (inter)nationale samenwerkingspartners, netwerken en andere overlegstructuren aan bod. Gemeentebestuurders spelen hierbij een belangrijke rol. Ook voor hen biedt deze publicatie een overzicht en handig naslagwerk van de Europese en internationale belangenbehartiging en dienstverlening door de VNG. Suggesties en aanvullingen zijn uiteraard welkom. Zie daarvoor de contactgegevens in hoofdstuk zes.


5

I. VNG Onderstaand diagram geeft de Europese en internationale belangenbehartiging en dienstverlening door de VNG schematisch weer. De onderdelen worden in de volgende paragrafen toegelicht. VNG Europa & Internationaal

Directie Europa (VNG)

Belangenbehartiging

Informatiepunt EU subsidies, netwerken en stedenbanden

Europa Decentraal (VNG, IPO, UvW)

Kenniscentrum Europese weten regelgeving

VNG International (dochterbedrijf)

Ondersteuning gemeentelijk internationaal beleid

CEMR

Internationale programma’s en projecten

Belangenbehartiging Dienstverlening Platform

UCLG

Comité van de Regio’s

Congres

CEEP

Figuur 1. Inbedding Europese en internationale activiteiten VNG


6

I.1. Directie Europa De directie Europa van de VNG streeft ernaar dat Europees beleid zo min mogelijk belemmeringen oplevert voor het lokaal bestuur in Nederland en helpt gemeenten Europese fondsen en kennisnetwerken optimaal te benutten De directie telt acht medewerkers: een directeur, zes beleidsmedewerkers Europese zaken en een medewerker internationale zaken, die tevens werkzaam is voor VNG International. De drie kerntaken zijn: • Het behartigen van de belangen van de VNG-leden op Europees en internationaal niveau. • Het informeren en adviseren over Europese subsidies, kennisnetwerken en stedenbanden. • Het ondersteunen en bevorderen van kennisuitwisseling en contact tussen leden onderling en met de VNG Belangenbehartiging Bij voorstellen van de Europese Commissie met mogelijke gevolgen voor Nederlandse gemeenten, onderzoeken de medewerkers van de directie Europa samen met de beleidsafdelingen of en hoe de VNG in actie moet komen. Dat kan zowel via de departementen in Den Haag als via de instellingen in Brussel. De directie Europa maakt hierbij gebruik van een breed netwerk. Zo zijn er goede contacten met onder meer de G4, G32, P10, het Interprovinciaal Overleg (IPO) en de Unie van Waterschappen (UvW). Om invloed uit te oefenen in Brussel is samenwerking op Europees niveau van groot belang. Daarom is de VNG lid van de wereldwijde en de Europese koepelorganisatie van nationale verenigingen van gemeenten, de UCLG en de CEMR. Daarnaast is de VNG vertegenwoordigd in het Comité van de Regio’s, een officieel adviesorgaan van de Europese Unie, en in het Congres van de Raad van Europa, dat zich richt op lokale democratie en autonomie. Deze organisaties geven een stem aan het lokaal bestuur in Europa. De medewerkers van de directie Europa spelen vanuit de kantoren in Den Haag en Brussel een coördinerende rol in deze Europese belangenbehartiging. Europese subsidies, kennisnetwerken en stedenbanden Europa is meer dan weten regelgeving. Subsidies voor gemeentelijke projecten, kennisdeling via Europese netwerken en effectieve stedenbanden bieden kansen om gemeentelijke ambities te verwezenlijken. Gemeenten kunnen bij de directie Europa terecht voor informatie en persoonlijk advies. Daarnaast kunnen de online Europese subsidiewijzer en het Kompas Europese Kennisnetwerken worden geraadpleegd. Waar nodig organiseert de directie bijeenkomsten rond bepaalde Europees fondsen, zowel voor individuele gemeenten als op basis van open inschrijving. Bestuurlijke commissie en ambtenarennetwerk De directie Europa ziet het als een belangrijke taak om de binnen gemeenten al beschikbare kennis en ervaring beter te ontsluiten. Op bestuurlijk niveau is daarvoor de VNG-ommissie Europa en Internationaal ingesteld. Hier worden onder meer standpunten afgestemd. Uitgebreide informatie over deze commissie vindt u in paragraaf IV.1. Voor kennisuitwisseling tussen ambtenaren is in 2010 het ambtenarennetwerk opgericht. Dit netwerk brengt gemeenteambtenaren die veel met Europa en bijvoorbeeld Europese subsidies te maken hebben met elkaar in contact. Jaarlijks worden er diverse regionale bijeenkomsten georganiseerd. Ook via het online forum kan men contacten onderhouden, vragen stellen en discussies starten. De VNG gebruikt de terugkoppeling vanuit dit netwerk om haar dienstverlening zo goed mogelijk te laten aansluiten bij de wensen van de gemeenten. Kantoor in Brussel De VNG heeft al vijftien jaar een eigen kantoor in Brussel. Van daaruit onderhouden de medewerkers van de directie Europa contacten met Brusselse instellingen als de Europese Commissie, het Europees Parlement, het Comité van de Regio’s en de Council of European Municipalities and Regions (CEMR). Het kantoor is gevestigd aan de Square de Meeûs 1 in het House of Cities and Regions. Dit pand herbergt in totaal negentien nationale verenigingen van decentrale overheden, evenals de CEMR, EUROCITIES en een aantal aangesloten steden, waaronder de G4. Vereniging van Nederlandse Gemeenten

7

I.2. Europa decentraal Naast de dienstverlening op het gebied van Europese fondsen en netwerken door de directie Europa, ondersteunt de VNG de leden bij het toepassen van Europese weten regelgeving in de gemeentelijke praktijk. Hiervoor is in 2002 samen het IPO, de Unie van Waterschappen en het ministerie van BZK het Kenniscentrum Europa decentraal opgericht. De VNG is via de directeur Europese Zaken en een bestuurder vertegenwoordigd in het bestuur van Europa decentraal. Doel van Europa decentraal is het verspreiden en bevorderen van kennis en expertise over Europees recht en de juiste toepassing ervan door decentrale overheden. Dit gebeurt via algemene informatie en advies in individuele casussen. Zie voor meer informatie www.europadecentraal.nl

I.3. VNG International VNG International is een bedrijf binnen de holding VNG Diensten met een maatschappelijke missie: de versterking van het lokaal bestuur wereldwijd. Daarbij horen het ontwikkelen en uitvoeren van projecten en programma’s in het buitenland en het ondersteunen van Nederlandse gemeenten bij de vormgeving van hun internationale beleid. In opdracht van de VNG is VNG International verantwoordelijk voor de belangenbehartiging, dienstverlening en platformfunctie op internationaal niveau. De organisatie ondersteunt het VNG-bestuur en de directieraad bij de het invullen van het VNG-lidmaatschap van de internationale koepel United Cities and Local Governments (UCLG). Meer informatie over VNG International is te vinden op www.vng-international.nl.


8

II. Samenwerking met andere verenigingen van gemeenten De VNG is lid van twee internationale samenwerkingsverbanden van decentrale overheden die de gezamenlijke belangen op internationaal niveau behartigen. Dit zijn de wereldwijde koepel UCLG (United Cities and Local Governments) en de Europese sectie daarvan, de CEMR (Council of European Municipalities and Regions).

II.1. UCLG

Opgericht

2004

Functie

Wereldwijde koepel verenigingen van gemeenten en regio’s

Leden

136 landen 1000 steden 112 verenigingen van gemeenten

VNG delegatie

directieraad en bestuur VNG

Info en contact United Cities and Local Governments World Secretariat Carrer Avinyó, 15 08002 Barcelona (España) T: + 34 933 428 750 E: [email protected] I: www.cities-localgovernments.org

Samenwerking op mondiaal niveau geeft de nationale verenigingen van decentrale overheden een stem bij internationale organisaties als de Verenigde Naties. Dit is belangrijk bij wereldwijde vraagstukken met een lokale dimensie, zoals klimaatverandering en migratie, maar ook bij het behoud van lokale bestuurlijke autonomie. Mede daarom is de VNG lid van UCLG. Via de VNG zijn alle gemeenten indirect lid. UCLG is opgericht op 1 januari 2004 met als missie: ‘to be the united voice and world advocate of democratic local self-government, promoting its values, objectives and interests, through cooperation between local governments, and within the wider international community’. Kerntaken: De drie kerntaken van de UCLG zijn: 1 Beïnvloeden globale agenda De UCLG vertegenwoordigt lokale overheden bij de Verenigde Naties en andere internationale organisaties. De afgelopen jaren is veel werk verzet om de lokale dimensie van globale vraagstukken op de kaart te krijgen. Denk hierbij aan klimaatverandering, ontwikkelings-samenwerking, rampenbestrijding etc. In verschillende VN-rapporten wordt de rol van lokale overheden inmiddels onderkend. Ook lobbyt de UCLG actief voor een volledige erkenning van lokale overheden binnen de algemene vergadering van de VN. 2 Mondiaal netwerk voor het versterken van lokale overheden De UCLG bevordert de uitwisseling van kennis en ervaring tussen burgemeesters, raadsleden en ambtenaren via de volgende werkgroepen en commissies: • Commissies

Decentralisation and Local Self-government, Development Cooperation and City Diplomacy, Local Finance and Development, Culture, Social Inclusion, Participative Democracy and Human Rights, Gender Equality,


9

Urban Mobility, Urban Strategic Planning, Peripheral Cities, Digital and Knowledge-Based Cities, Mediterranean Interregional Committee. • Werkgroepen Capacity and Institution Building (CIB), Migration and Co-Development, Sustainable Tourism, the Local Dimension of the Alliance of Civilizations. 3 Kennis over lokale overheden wereldwijd

UCLG is het wereldwijde informatiepunt voor kennis over lokale democratie. GOLD-informatie (GOLD staat voor Global Observatory on Local Democacy) wordt beschikbaar gesteld via een online portal en de publicatie van rapporten over de toestand van de lokale democratie. Voorbeelden zijn het Global Report on Decentralisation and Local Democracy uit 2007 en het Global Report on Local Finances uit 2010. Zie voor meer informatie: www.cities-localgovernments.org/gold

UCLG en de VNG Deelname aan UCLG-activiteiten is een zaak van leden van de VNG-directieraad en het bestuur. Zij zijn actief in de volgende organen: General Assembly De General Assembly is het hoogste orgaan van UCLG, waarin alle UCLG-leden zijn vertegenwoordigd. De General Assembly komt bijeen op het UCLG World Congres, een internationaal forum voor vertegenwoordigers van het lokaal bestuur uit de hele wereld dat driejaarlijks gehouden wordt. World Council De World Council telt 318 leden en stelt het beleid vast. De leden kiezen de voorzitter en de vice-voorzitters van UCLG. De World Council komt jaarlijks bijeen. De VNG heeft twee zetels in dit orgaan, die worden bezet door de voorzitter en vicevoorzitter van de VNG. Executive Bureau Het Executive Bureau is het bestuur van UCLG en telt 112 leden. Het doet beleidsvoorstellen en is verantwoordelijk voor de administratieve en financiële zaken. Het Executive Bureau komt twee keer per jaar bijeen. De VNG heeft één zetel in dit orgaan, die wordt bezet door de voorzitter. Financial Management Committee Het Financial Management Committee is geen statutair orgaan. Het ondersteunt de secretaris-generaal bij financiële en managementvraagstukken en bereidt financiële besluiten van het Executive Bureau voor. De voorzitter van de VNG-directieraad is lid van deze commissie. Werkgroepen en Commissies Samen met de burgemeester van Lyon (Frankrijk) vervult de VNG het voorzitterschap van de Commissie Development Cooperation and City Diplomacy. De werkgroep Capacity and Institution Building binnen deze commissie staat onder voorzitterschap van VNG International. In de praktijk In juni 2008 organiseerde de gemeente Den Haag in samenwerking met de VNG en de UCLG de allereerste wereldconferentie rond City Diplomacy. Steden en gemeenten uit de hele wereld spraken over hun betrokkenheid bij conflictpreventie, wederopbouw en vredesopbouw via het stimuleren van de dialoog, het creëren van vertrouwen en de inzet van andere vormen van dienstverlening. Sprekers waren onder anderen Jozias van Aartsen en Jan Pronk. De conferentie stelde de declaratie The Hague Agenda for City Diplomacy vast: een handreiking voor steden en gemeenten voor vredesbeleid op lokaal niveau. Voorzitter van de UCLG-commissie Development Cooperation and City Diplomacy is momenteel VNG-voorzitter Annemarie Jorritsma.


10

Nederlandse delegatie UCLG Annemarie Jorritsma-Lebbink

Burgemeester Almere

Lid World Council

Ralph Pans

Voorzitter directieraad VNG

Lid Financial Management Committee

Cor Lamers

Burgemeester Houten

Lid Word Council

Peter Rehwinkel

Burgemeester Groningen

Plv. lid World Council

Lid Executive Bureau


11

II.2. CEMR Opgericht

1951

Functie

Europese koepel verenigingen van gemeenten en regio’s

Leden

39 landen 50 verenigingen van gemeenten

VNG delegatie

Voorzitter VNG, VNG bestuurders

Info en contact CEMR 15, Rue de Richelieu - 75001 Paris Tel: + 33 144 505 959 Square De Meeûs 1, B-1000 Brussels T: + 32 251 174 77 E: [email protected] I: www.ccre.org

De Council of European Municipalities and Regions (Raad der Europese Gemeenten en Regio’s) is de Europese koepelorganisatie van nationale verenigingen van gemeenten en regio’s. Met leden in 39 landen en meer dan 50 aangesloten verenigingen is de CEMR de grootste Europese organisatie voor de belangenbehartiging van lokale en regionale overheden bij de Europese Unie. Samen met de steden die rechtstreeks zijn aangesloten bij de UCLG vormt de CEMR de Europese sectie van de UCLG. Als spreekbuis van de nationale verenigingen bij de Europese Unie heeft de CEMR haar belangrijkste vestiging in Brussel. De officiële zetel is in Parijs. Belangrijke doelstellingen van de CEMR zijn: • Belangenbehartiging bij de Europese Unie en andere Europese instituten • Informatievoorziening over Europese ontwikkelingen • Bevordering van samenwerking en kennisuitwisseling tussen Europese gemeenten en regio’s • Bevorderen van de Europese stedenbanden Een van de voordelen van het CEMR-lidmaatschap voor de VNG is de coördinatie op Europees niveau. Zo monitort de CEMR samen met de leden relevante Europese ontwikkelingen. Al in een vroeg stadium van Europese beleidsvorming worden de leden gestimuleerd om inhoudelijke input te leveren en een gemeenschappelijk standpunt te formuleren. CEMR maakt daarbij gebruik van uitgebreide netwerken binnen zowel de Europese instellingen als de nationale verenigingen. CEMR-standpunten worden voorbereid in werkgroepen, die directe contacten onderhouden met de Europese Unie. De belangrijkste werkgroepen zijn: • Public Services and Procurement • Employment and Social Policy • Cohesion Policy • Environment Behalve de werkgroepen zijn er ook tijdelijke focusgroepen, waarin CEMR-leden gezamenlijk werken aan specifieke producten rondom een bepaald thema. CEMR en de VNG Twee Nederlandse organisaties zijn lid van de CEMR: het IPO en de VNG. Binnen de VNG coördineert de directie Europa de activiteiten rond het lidmaatschap van de CEMR. Overweegt de CEMR actie op een bepaald beleidsterrein, dan informeert een medewerker Europese Zaken de betrokken beleidsafdeling bij de VNG. Met ondersteuning vanuit de directie Europa vindt daar de inhoudelijke voorbereiding van het VNG-standpunt plaats. Ook wordt er deelgenomen aan CEMR-commissies en werkgroepen.


12

Op bestuurlijk niveau is de VNG vertegenwoordigd in het Policy Committee en het Executive Bureau. Het Policy Committee is het besluitvormende orgaan van de CEMR, dat twee keer per jaar bijeen komt. De nationale verenigingen zijn naar grootte vertegenwoordigd: twee plaatsen voor leden met minder dan vijf miljoen inwoners tot zes plaatsen voor landen met meer dan 60 miljoen inwoners. Nederland heeft vijf zetels, waarvan drie voor de VNG en twee voor het IPO. Het Policy Committee kiest eens per drie jaar de voorzitter en de overige negen covoorzitters. Momenteel is Annemarie Jorritsma een van de copresidenten van de CEMR. Het Executive Bureau is als dagelijks bestuur een kleiner orgaan. Het neemt besluiten tussen de halfjaarlijkse vergaderingen van het Policy Committee in. Ook het Executive Bureau vergadert twee keer per jaar. De drie landen van de Benelux delen gezamenlijk een zetel, die bij toerbeurt wordt bezet. Secretaries General/Directors of European/International Affairs meeting Hoewel dit geen officiëel CEMR-orgaan is, vervult het een belangrijke rol. De deelnemers aan deze commissie zijn directeuren en/of international affairs officers van de nationale verenigingen. Zij bereiden de inhoudelijke inbreng vanuit het nationale niveau voor en ondersteunen hun bestuurders in de statutaire organen. Er zijn twee vergaderingen per jaar. Overige activiteiten Netwerk stedenbanden Ter bevordering van de stedenbanden lobbyt het Europese netwerk van twinning-officers (twinning staat voor ‘paren’ van steden) bij de Europese Commissie voor behoud van omvang en inhoud van het jumelagefonds. Verder deelt het netwerk kennis en ervaring rond stedenbanden. Vanuit de VNG is de directie Europa actief in dit netwerk. Werkgroep Noord/Zuid Samenwerking VNG International levert een actieve bijdrage aan de werkgroep Noord/Zuid Samenwerking. World Affairs Committee The World Affairs Committee is opgericht om de Europese inbreng in UCLG te voorbreiden en te coördineren in overleg met de directe Europese leden van UCLG. European Local Authorities groep Hoewel geen formele CEMR-activiteit, verdient ook de European Local Authorities groep (ELAN-groep) hier vermelding. Dit is een netwerk van contactfunctionarissen van nationale verenigingen bij de Europese Unie, dat een belangrijke rol speelt bij de uitwisseling van informatie over het Europees beleid. De beleidsmedewerkers Europese Zaken van de VNG dragen hier actief aan bij. In de praktijk Regelmatig nemen CEMR-leden het voortouw in het lobbyproces via position papers, amendementen op de voorstellen van de Europese commissie en stemadviezen voor het Europees Parlement. De VNG is actief in kopgroepjes die zich richten op de Europese prioriteiten van de VNG. Goede voorbeelden zijn dossiers als luchtkwaliteit, aanbesteden en het Europese cohesiebeleid. Nederlandse delegatie CEMR Annemarie Jorritsma-Lebbink

Burgemeester Almere

Copresident CEMR Lid Executive Bureau Lid Policy Committee

Cor Lamers

Burgemeester Houten

Lid Policy Committee

Peter Rehwinkel

Burgemeester Groningen

Lid Policy Committee


13

II.3. Contacten met de zusterverenigingen De VNG onderhoudt op directieniveau contacten met zusterverenigingen. Er zijn jaarlijkse overleggen met de Deense Vereniging van Gemeenten, de Deutscher Städtetag (Duitse vereniging van steden) en de vereniging van Britse gemeenten. Op de agenda staan actuele nationale en Europese kwesties. Zo nodig worden er afspraken gemaakt over gezamenlijke standpunten of acties. Met de Luxemburgse en de Belgische verenigingen is er periodiek overleg over de zetelverdeling in CEMR- en UCLG-verband. Meer incidenteel zijn er contacten met andere zusterverenigingen, vaak over specifieke beleidsonderwerpen.


14

III. Europese organisaties ter versterking van het lokaal bestuur Behalve met de koepelorganisaties werkt de VNG ook samen met andere organisaties die de belangen van lokale en regionale overheden in Europa behartigen. Deze worden hieronder toegelicht.

III.1. Europese Unie -Comité van de Regio’sEUROPESE UNIE

Comité van de Regio's

Opgericht

1994

Functie

Officieel adviesorgaan Europese Unie

Leden

27 EU-lidstaten 344 leden en 344 plaatsvervangers

Nederlandse

12 leden en 12 plv. leden (2x6 namens VNG en 2x6 namens IPO)

delegatie Info en contact Coördinator delegatie VNG: [email protected] www.cor.europa.eu > Europa in onze regio > Nederland Comité van de Regio’s Bâtiment Jacques Delors Rue Belliard 99-101 B - 1040 Brussel T: +32 228 222 11 I:www.cor.europa.eu

Het Comité van de Regio’s (CvdR) is een officieel adviesorgaan van de Europese Unie, opgericht bij het Verdrag van Maastricht uit 1992. Omdat het overgrote deel van de Europese wetgeving op decentraal niveau uitgevoerd moet worden, zijn de Europese Commissie en de Europese Raad verplicht het CVdR op tien belangrijke beleidsterreinen te raadplegen (onder meer economische en sociale cohesie, gezondheid, onderwijs en werkgelegenheid, sociaal beleid, milieu en klimaat, vervoer, energie en diensten van algemeen economisch belang). Via het CVdR als spreekbuis zijn gemeenten betrokken bij het communautair wetgevingsproces. In het algemeen beoordeelt het CvdR wetsvoorstellen op grond van subsidiariteit, samenwerking, uitvoerbaarheid, financiële consequenties en bestuurslasten. Ook in andere gevallen kunnen de Europese Raad en Commissie het CvdR om advies vragen. Sinds de inwerkingtreding van het Verdrag van Amsterdam (1999) geldt dat ook voor het Europees Parlement. Als zelfstandig orgaan kan het CvdR ook op eigen initiatief adviezen uitbrengen en zo zaken op de Europese agenda zetten. De Europese Commissie liet herhaaldelijk weten veel waarde te hechten de adviezen van het CvdR. Naast de adviesfunctie vormt het CvdR een brug tussen burgers en de Europese Unie. Bestuurders weten wat er speelt in Brussel en kunnen dit vertalen naar hun burgers. Andersom weten bestuurders goed wat er in de lokale samenleving speelt en gebruiken zij deze kennis in hun Europese adviesfunctie. Werkwijze van het CvdR De adviezen van het CvdR worden vastgesteld door de plenaire vergadering, die vijf tot zes keer per jaar bijeen komt. Daarna zendt het CVdR de adviezen naar de Europese Commissie, het Europees Parlement en de Europese Raad. Alle adviezen worden voorbereid door zes vakinhoudelijke commissies: CIVEX

Constitutionele en buitenlandse zaken en decentrale samenwerking

COTER Territoriale samenhang ENVE

Milieu, water, klimaat, energie

NAT

Landbouw, natuur en maritieme zaken


15

ECOS

Economische en sociale zaken

EDUC

Educatie, cultuur en onderzoek

Politieke fracties: Binnen het CvdR vertegenwoordigen politieke fracties de vier belangrijkste politieke groeperingen binnen Europa: PSE

Partij van de Europese Sociaaldemocraten (PvdA)

EVP

Europese Volkspartij (CDA)

ALDE

Alliantie van Europese Liberalen (VVD en D66)

EA

Europese Alliantie (restpartij)

Het Comité en de VNG De Nederlandse delegatie bestaat uit twaalf leden en twaalf plaatsvervangende leden, gelijkelijk verdeeld over de provincies en de gemeenten (beide zes leden en zes plaatsvervangers). Alle leden worden benoemd door de Europese Raad van Ministers. Dit gebeurt op grond van een voordracht door de VNG en het IPO aan de Nederlandse minister van BZK, die deze weer voorlegt aan de Raad. De leden van het CVdR vormen nationale delegaties die bestaan uit lokale en regionale vertegenwoordigers, voor Nederland dus van de VNG en het IPO. De koepelverenigingen benoemen ieder een delegatiecoördinator en verzorgen gezamenlijk de ondersteuning door het delegatiesecretariaat. Er zijn in totaal 27 nationale delegaties die de belangen van de decentrale overheden in hun lidstaten vertegenwoordigen Selectie en voordracht In september 2009 stemde het VNG-bestuur in met een nieuwe, meer strategische wijze voor het selecteren en voordragen van nieuwe leden van het CvdR. Deze trad in werking na de gemeenteraadsverkiezingen van maart 2010 en was effectief bij de totstandkoming van de nieuwe VNG-governance. Volgens de nieuwe procedure telt de VNG-delegatie zes algemene Europazetels en een aantal Europa-portefeuillehouders die zich vanuit de bestuurlijke VNG-commissies bezig houden met Europese dossiers. Op deze manier worden de nationale en Europese context optimaal met elkaar verbonden. De zes algemene zetels zijn bedoeld voor meer ervaren Europa-georiënteerde bestuurders. Zij vervullen een meer strategische rol in de CvdR-commissies en volgen de plenaire zitting. In deze categorie heeft de G4 twee zetels (een lid en een plaatsvervangend lid). Alle Nederlandse (plaatsvervangende) leden zijn lid van één van de CvdRcommissies. Hierin worden voorstellen bestudeerd. Indien nodig worden ontwerpadviezen opgesteld door een rapporteur. De beleidsmedewerkers Europese Zaken bepalen samen met de VNG-beleidsafdeling of een VNGbijdrage gewenst is. Deze kan na afstemming met het delegatielid worden ingediend. In de praktijk De leden van de Nederlandse delegatie vervullen graag het rapporteurschap op voor de VNG belangrijke dossiers. Zo is burgemeester Ton Rombouts van ’s-Hertogenbosch benoemd tot rapporteur Jeugd van het CvdR en was VNG-vicevoorzitter Cor Lamers rapporteur voor de Bodemrichtlijn en de Richtlijn Industriële Emissies. De rapporteurs stellen hun adviezen op in samenwerking met de beleidsmedewerkers van VNG. Zie bijvoorbeeld: S. Goedings e.a. (red.) Europese milieuwetgeving en decentrale overheden (Den Haag: SDU, 2010). Algemene Europazetels Nederlandse delegatie Bas Verkerk

Burgemeester Delft (voorzitter)

Cor Lamers

Burgemeester Houten

Ton Rombouts

Burgemeester ‘s-Hertogenbosch

Henk Aalderink

Burgemeester Bronckhorst

Ahmed Aboutaleb

Burgemeester Rotterdam

Henk Kool

Wethouder Den Haag


16

Leden vanuit de VNG-commissies Jean Paul Gebben

Burgemeester Renkum

Werk en Inkomen

Jan-Willem Groot

Wethouder Amstelveen

Ruimte en Wonen

Hans Janssen

Burgemeester Oisterwijk

Europa & Internationaal

Loes van der Meijs

Wethouder Doetinchem

Onderwijs, Cultuur en Sport

André van de Nadort

Burgemeester Ten Boer

Milieu en Mobiliteit

Frank de Vries

Wethouder Groningen

Ruimte en wonen


17

III.2 Raad van Europa -Congres van lokale en regionale autoriteitenOpgericht

1994

Functie

bevordering lokale autonomie, democratie en mensenrechten

Leden

636 leden, 47 lidstaten

VNG delegatie

VNG bestuurders

Info en contact Council of Europe Congress of Local and Regional Authorities F-67075 STRASBOURG cedex T:+33 388 412 110 E: [email protected] I: www.coe.int

De Raad van Europa stelt zich sinds 1949 ten doel om de democratie en de mensenrechten in heel Europa te bevorderen. Het Congres van lokale en regionale autoriteiten (kortweg het Congres) is het forum voor de lokale en regionale bestuurders uit de 47 lidstaten van de Raad. Sinds 1994 heeft het Congres een autonome positie binnen de Raad van Europa. Het Congres kan zich hierdoor zonder tussenkomst van de overige organen van de Raad – de Parlementaire Assemblée en het Comité van Ministers – zelfstandig richten tot de lidstaten en intergouvernementele organisaties. De missie van het Congres is het bevorderen van de lokale en regionale democratie. Via monitoringsmissies en waarnemingen bij lokale en regionale verkiezingen kijkt het kritisch naar het functioneren van de lokale en regionale democratie in alle lidstaten. Als referentiekader hanteert het Congres het Europees Handvest inzake Lokale Autonomie dat door 45 landen, waaronder Nederland, is geratificeerd. In 2008 is er een Raamwerk voor Regionale democratie vastgesteld. Aan de hand van rapporten doet het Congres aanbevelingen aan het Comité van Ministers van de Raad van Europa, dat vervolgens besluit over eventuele aanname en opvolging van het advies. Verder geeft het Congres advies en steun bij het opzetten van democratische lokale en regionale structuren. Extra aandacht is er voor mensenrechten en de algemene rechtsbescherming van burgers. Ook bespreekt het Congres actuele ontwikkelingen die het werkveld raken. Het Congres en de VNG Het Congres telt 318 leden en evenveel plaatsvervangende leden. De Nederlandse delegatie bestaat uit zeven leden en zeven plaatsvervangers. Het Congres komt twee keer per jaar in plenaire zitting bijeen. Het bestuur (Statutory Forum) kan zo nodig buiten deze zittingen om bijeen komen. Het dagelijks bestuur (Bureau) vergadert maandelijks. De commissies monitoring, governace en current affairs zijn belast met de voorbereiding van rapporten en beleidsvoorstellen. Ook leden van Nederlandse delegatie maken deel uit van deze drie commissies. Het Congres heeft zich in 1994 in twee kamers gesplitst: een lokale kamer waarin de Nederlandse gemeenten zijn vertegenwoordigd en een regionale kamer waarin de provincies zitting hebben. Vier Nederlandse delegatieleden en drie plaatsvervangers komen uit gemeentelijke kring. Drie leden en vier plaatsvervangende leden vertegenwoordigen de provincies. VNG en IPO dragen de (plaatsvervangende) leden voor aan de minister van BZK, die hen officieel benoemt. Het secretariaat van de delegatie is in handen van de beleidsmedewerker internationale zaken bij de VNG, in samenwerking met de collega’s van het IPO. De VNG-beleidsafdelingen voorzien resoluties en aanbevelingen die worden voorgelegd aan het Congres van (vak)inhoudelijk commentaar.


18

In de praktijk In 2005 is op verzoek van de VNG een Congresmonitoring gehouden over de lokale en regionale democratie in Nederland. Op basis hiervan heeft het Congres een oordeel gevormd over de plannen van het kabinet om het gebruikersdeel van de OZB af te schaffen en de OZB-tarieven voor woningeigenaren te beperken. Ook heeft het Congres zich laten informeren over de ontwikkelingen rond de invoering van het dualisme in het lokaal bestuur in Nederland. Gemeentelijke Nederlandse delegatie Onno van Veldhuizen

Burgemeester Hoorn (voorzitter)

Amy Koopmanschap

Burgemeester Diemen

Peter van der Velden

Burgemeester Breda

Jos Wienen

Burgemeester Katwijk

Plaatsvervangende leden Cees Bijl

Burgemeester Emmen

Jon Hermans-Vloedbeld

Burgemeester Almelo

Luzette Wagenaar

Wethouder Drechterland


19

III.3. CEEP Opgericht

1961

Doel

Europese belangenbehartiging werkgevers in de publieke sector

Leden

Overheidsbedrijven en verenigingen van decentrale overheden

VNG delegatie

directie Europa

Info en contact CEEP

Rue des Deux Eglises, 26 boîte 5 BE-1000 Brussel T: +32 2 219 27 98 E: [email protected] I: www.ceep.eu Sinds 1 januari 2005 is de VNG lid van de Benelux-sectie van de CEEP (Centre Européen des Entreprises Publiques). Deze organisatie representeert de overheid in haar rol als werkgever. Lid zijn overheidsbedrijven en verenigingen van decentrale overheden. Samen met de werkgevers (Unice) en werknemers (ETUC) in de private sector vormt de CEEP de zogenoemde cross-sectorale dialoog. Bovendien neemt CEEP samen met de Europese Commissie deel aan de Europese Sociale Dialoog, die adviezen uitbrengt over arbeidsvoorwaarden, arbeidsomstandigheden, de interne markt, transport en milieu. Namens de VNG neemt de directie Europa deel, in samenwerking met de beleidsafdelingen.


20

IV. Afstemming en overleg Overleg over de Europese activiteiten van de VNG vindt veelal op nationaal niveau plaats. Voorop staat de afstemming met de leden, maar ook met andere decentrale overheden en het Rijk wordt regelmatig overlegd. Hieronder vindt u een toelichting op de diverse overlegstructuren en gesprekspartners.

IV.1. Overleg met de leden De VNG is een ledenorganisatie, die haar standpunten uiteraard regelmatig afstemt met de achterban. Eind 2010 is hiertoe de bestuurlijke VNG-commisie Europa en Internationaal ingesteld. Vanwege het tweeledige werkterrein bestaat de commissie uit twee kamers: Europa en Internationaal. Om de synergie te bewaken, vergadert de commissie altijd eerst in zijn geheel over algemene onderwerpen, waarna de kamers zich afzonderlijk richten op Europese aangelegenheden en gemeentelijke internationale samenwerking. Alle commissieleden zetten zich op nationaal, Europees en internationaal niveau in voor de dossiers in hun portefeuille. Hierbij worden zij ondersteund door de medewerkers de directie Europa en waar nodig door inhoudelijke experts uit andere VNG-commissies, beleidsafdelingen en het netwerk van de VNG. Ook het in 2010 opgerichte ambtenarennetwerk is een belangrijk klankbord voor de directie Europa. Via dit netwerk laten de leden weten aan welke dienstverlening er behoefte is en ontvangt de directie input voor de lobbyactiviteiten. Tot slot zijn er regelmatige contacten met gemeentelijke samenwerkingsverbanden als de G4, G32 en P10.

IV.2. Samenwerking met IPO en UvW In 1993 hebben het IPO en de VNG een samenwerkingsovereenkomst gesloten, om zo in één sterk organisatorisch verband de gedeelde belangen van de Nederlandse gemeenten en provincies optimaal te kunnen behartigen. Voorbeelden zijn de gecoördineerde inbreng in diverse overlegsituaties, de gezamenlijke secretariaatsvoering voor Nederlandse delegaties en de nauwe samenwerking met IPO-medewerkers in het Huis van de Nederlandse Provincies in Brussel. Onder de samenwerking met het IPO valt ook de (financiële) ondersteuning van Kenniscentrum Europa decentraal; het informatiepunt over Europese weten regelgeving voor decentrale overheden. Waar nodig wordt er ook samengewerkt met de Unie van Waterschappen.

IV.3. Overleg met het Rijk De VNG behartigt de belangen van de gemeenten bij de rijksoverheid, onder meer bij onderhandelingen over wetgeving die gemeenten moeten uitvoeren, handhaven of die hen anderszins raakt. Daarbij let de VNG op de borging van gemeentelijke autonomie, de beperking van interbestuurlijk toezicht en regeldruk en de financiële compensatie van nieuwe taken (art. 2 van de Financiële verhoudingswet). Europa produceert veel regelgeving met gevolgen voor Nederlandse gemeenten, terwijl Europa zich daarbij richt tot de lidstaat en dus tot de Nederlandse rijksoverheid. De VNG gebruikt de gebruikelijke ambtelijke en bestuurlijke contacten met het Rijk in Den Haag om de gevolgen van Europese regels voor gemeenten in een vroegtijdig stadium te onderkennen en hier tijdens de onderhandelingen in Brussel rekening mee te houden. De vakdepartementen vertegenwoordigen Nederland op ambtelijk en bestuurlijk niveau in de Europese Raad van Ministers, een belangrijk besluitvormend orgaan in de Europese Unie. Het is uiteraard zaak dat het Nederlands standpunt ook de decentrale belangen goed vertegenwoordigt. Hiertoe schuiven IPO en VNG regelmatig aan bij overleggen op de departementen over de Nederlandse inzet in Brussel. Namens de VNG nemen medewerkers van Vereniging van Nederlandse Gemeenten

21

de inhoudelijk betrokken beleidsafdelingen deel, ondersteund door medewerkers van de directie Europa. Actieplan Europa en binnenlands bestuur In 2008 hebben VNG, IPO en de rijksoverheid een actieplan vastgesteld voor ambtelijke en bestuurlijke samenwerking op EU-dossiers. Dit plan bevat spelregels voor samenwerking en onderlinge informatievoorziening tussen de overheidslagen tijdens alle fasen van beleidsvorming in de EU. Via een overzicht van de diverse departementale en interdepartementale initiatieven en overleggen kunnen tekortkomingen worden aangevuld. In 2011 is besloten het actieplan te continueren en bestaande afspraken waar nodig te wijzen of aan te vullen. Op dit moment neemt de directie Europa deel aan de volgende overleggen: Europa Overleg Binnenlands Bestuur (EOBB) Het Europa-overleg is een maandelijks interdepartementaal overleg onder voorzitterschap van het ministerie van BZK, waaraan naast de ministeries van BZK en Buitenlandse Zaken ook de decentrale overheden meedoen. Namens de VNG is dit de directie Europa. In dit overleg wordt de lopende Europese agenda besproken. Doel is elkaar te informeren over Europese activiteiten. Werkgroep Beoordeling Nieuwe Commissievoorstellen (BNC) Deze interdepartementale werkgroep bespreekt wekelijks de nieuwe voorstellen en mededelingen van de Europese Commissie. De werkgroep stelt een eerste aanzet (fiche) op voor de bepaling van het Nederlandse standpunt in de Europese Raad van Ministers, die wordt toegezonden aan de Eerste en Tweede Kamer. Voor de VNG is van belang al in dit stadium een goede indicatie te geven van de mogelijke financiële, administratieve en juridische gevolgen van de voorstellen voor gemeenten. ICER De VNG is agendalid van de Interdepartementale Commissie Europees Recht (ICER). Deze commissie bespreekt de juridische kanten van EU-regels, de implementatie van Europese richtlijnen en de jurisprudentie van het Europese Hof van Justitie. Interbestuurlijk dossierteam (IBDT) Deze overlegstructuur kan in het leven worden geroepen om een gezamenlijk standpunt over een bepaald voorstel van de Europese Commissie op te stellen. Een IBDT bestaat uit vertegenwoordigers van ministeries, decentrale overheden en per team weer andere experts en belanghebbenden. Ook brengt deelname aan IBDT’s de VNG dichter bij de Raad van Ministers. Regulier overleg VNG/IPO en het Rijk Dit periodieke overleg tussen de ministers van BZK, BZ, VNG en IPO werd in 2007 ingesteld voor de bespreking van de Europese Agenda binnenlands bestuur. Tegenwoordig wordt het overleg gebruikt voor aanpassing van het Actieplan Europa en Binnenlands Bestuur en het bespreken van andere Europese actualiteiten, waaronder de activiteiten van het Comité van de Regio’s.


22

V. Europa en gemeenten: blijvend in beweging Europa en gemeenten zijn constant in beweging. Ontwikkelingen volgen elkaar in hoog tempo op. Daarom beoordeelt de VNG continu of werkzaamheden en werkwijzen nog accuraat zijn. Daarbij vragen wij ook uw inbreng. Wij horen graag of onze activiteiten nog aansluiten bij uw wensen. Daarbij beseffen wij ons terdege dat Europa voor veel gemeenten nog relatief onbekend terrein is. De VNG is daarom uiteraard graag bereid ondersteuning te bieden bij het Europees bewustwordingsproces. Zo hopen wij Europese en lokale prioriteiten nu en in de toekomst nog beter op elkaar te laten aansluiten.


23

VI. Meer informatie en contact Voor meer informatie kunt u terecht bij het VNG Informatiecentrum: • telefoon: 070-373 8020 • e-mail: [email protected] Postadres Vereniging van Nederlandse Gemeenten Postbus 30435 2500 GK Den Haag Bezoekadres Nassaulaan 12 2514 JS Den Haag


24

Belangenbehartiging op internationaal en Europees niveau

Recommend Documents